INHOUDPROJECTEN

• Kijken,ruikenenredenerenbijchemievragen• Ontwerpenmetoogvoor‘hetgoede

roeigevoel’• Wetenschappelijkebasisvooralternatieve

aanpakdyslexie

ALGEMEEN• Mijlpaal:2500stevraag!• ‘maatschappelijkebetrokkenheidvindikerg

belangrijk’• Dienuwaanvraagvooronderzoekin• Onderzoeksrapporten• Vraagbaak

DIEN UW AANVRAAG VOOR ONDERZOEK INNieuweaanvragenvooronderzoekzijnwelkombijdeWetenschapswinkelUT.Naastonderzoeksprojectenverlenenweadvies,ofzoekenwenaarnuttigekenniskoppeling,binnenofbuitendeUT.BasisisenblijftdatualsmaatschappelijkeorganisatieinderegiogebruikkuntmakenvandeexpertisezoalsaanwezigopdeUT.Hetorganiserenvanthemabijeen-komsten,metvakexperts,rekenenwetegenwoordigtot:‘nieuwevormvandienstverlening’.WebreidenonzedienstenuitrichtinghetMKB.OnderdenoemerPortaltoInnovation,eeninitiatiefvanKennisparkTwenteendeKamervanKoophan-del,isdezenieuwedoelgroepbijonswelkommetkennisintensievevragenrondomproductontwikkelingeninnovatie.Ziewww.kvk.nl/advies-en-informatie/innoveren/MochtuwillenprofiterenvandeexpertiseopdeUTmaarweetunognietpreciesofdatkanenhoedatmoet,belonsgerustomsamendemogelijkhedentebespreken.Aanvragenvooronderzoekzijnintedienenviaonsdigitaleaanvraagformulier,tevindenop:www.utwente.nl/wewiOnstelefoonnummeris:053-4893848/3942/4407.

MIJLPAAL: 2500STE VRAAG!Detellervandeprojectadministratiebereik-teeenmagischgetal.Voorde2500stekeerkwameenverzoekbinnenbijdeWeten-schapswinkelUTomtebemiddelentussenvraag(uitderegio)enaanbod(expertiseopdeUT).

VragenstellerwasZorgboerderijAlldrik(www.alldrik.nl).Dezorgboerderijbrengtkwaliteitinhetlevenvanmensenmeteenbeperking,jongenoud.‘Weleverenmaat-werk,”zegteigenaarHenkvanderGiesen.“Wewerkenkleinschaligaanliefdevolle,be-trokkenzorgwaarbijwetalentontwikkelingbevorderenenongewenstedrukvermijden.’Eendeskundigteambiedtprofessioneleondersteuningvoordagbesteding,ambulan-tethuisbegeleidingen/ofkortdurendverblijf.VanderGiesensteldetweespannendevra-genaandeWetenschapswinkelUT:WatzijndebehoeftenvanmensenindegemeenteHofvanTwentedielijdenaaneencombi-natievaneenzaamheidendepressiviteit?En,omhetvraagstukconcreettemakenenaansluitingtevindenbijdeUT:kunnenICT-toolshierinondersteuningbieden?

BRAINSTORMStudentonderzoekerLisaWesselspaktedevraagstellingopengingonderbegeleidingvandocentHannekeKipMSc.vandevakgroepPsychology,Health&Techno-logyaanhetwerk.‘Decombinatietusseneenzaamheidentechnologietrokmeteenmijnaandacht,’verteltLisa.‘Ikwildeechtindepraktijkenoplocatieaandeslag.DeopdrachtvanAlldrikvoldeeddaarhelemaalaan.’Deonderzoeksvraagwerdaangescherpt:WelkebehoeftenenmogelijkhedenzijnervooreeneHealthinterventie,omsocialecontactenteverbeteren?LisainterviewdedaarvoornegenvolwassencliëntenvanAlldrik.

FACEBOOK EN WHATSAPPNadatdebehoeftesvandecliënteninbeeldwaren,werdconcreetgekekenwelkeinfor-matietechnologieëngeschiktzoudenzijnomhensociaalteondersteunen.MetnameFacebookenWhatsappsprongeneruit:debehoeftesdieuitdeinterviewsnaarvorenkwamenblekenprimatevervullendoormiddelvandezebestaandetechnologieën.ZokaneenbeslotengroepopFacebookondersteuningbiedenbijhettegengaanvaneenzaamheid,concludeertLisa.ZijbenadruktdatmonitoringensturingdoorAlldrik-bijhetgebruikvansocialemedia-ergbelangrijkis.

HenkvanderGieseniszichdaarvanbewust:‘Wehebbentemakenmeteenkwetsbaregroepengaanserieusaandeslagomonzeexpertisetevergroten.Wemoetenvermijdendatongewenstenkwetsendgedrag,alsonbedoeldgevolg,kanoptreden.’

Eeneersteconcreteactieisaluithetonder-zoekgevolgd:eenSaxion-studentwerktaandeimplementatievaneengroepspaginaopFacebook.

‘WETENSCHAP EN KUNST KWAMEN BIJ ELKAAR’

HebbenjulliedeadviezenvanWimLengtongoedkunnengebruiken?

Zeker! De andere zienswijze bracht ons op andere paden voor het gehele project. We hebben het project uitgebreid naar an-dere methoden om ‘licht te vangen’. Wim’s opmerkingen en inzichten zijn hier een duidelijke katalysator voor geweest.

PasteWimsexpertisebijjullievraagstelling?

Ja. We vonden de communicatie erg prettig en open. Het was interessant te zien wat er gebeurt wanneer twee verschillende werelden, wetenschap en kunst, bij elkaar komen om tot een hoger doel te komen.

Na het laten bezinken van het gesprek en de voortgang van het project, zijn weer andere vragen komen ‘opborrelen’. We willen Wim zeker verder raadplegen.

KunnenjullieandereklantenaanradenomdeWetenschapswinkeltebenaderenmetchemische/fysischevragen?

Ja! Onze vraagstelling was misschien nog wat algemeen: we waren vooral op zoek naar duiding van ons onderzoek. Ik kan me voorstellen dat meer concrete vragen gerichtere antwoorden opleveren. Het kan allebei.

KIJKEN, RUIKEN EN REDENEREN BIJ CHEMIEVRAGENOok na zijn pensioen stelt chemisch-analist Wim Lengton, oud-medewerker bij Chemische Technologie, zijn expertise nog graag ter beschikking. ‘Door mijn kennis en ervaring kan ik heel gericht kijken, beredeneren en zelfs ruiken wat er achter een chemische vraagstelling schuilgaat.’

RegelmatigstaptWimLengtonopdefietsrichtingdeUT,alserweereeninteressantchemischvraagstukisbinnengekomenbijdeWetenschapswinkel.ZoontmoettehijditvoorjaarondernemerPaulHilgeman.Hijreinigtvinylplatenmeteenspecialemachinedieschoonmaakvloeistofopbrengtendaarnaafzuigt.‘Ikbenhieraljarenmeebezig.Hetiseendeelvanmijnlevengeworden,’verteltHilgemandiehetprocesoptermijnviazijnbedrijfPHAudiowilaanbieden.‘Maardatdoeikpasalsdereinigingoptimaalis.Platenreinigeniseenlastigeklus,alsjehetgoedwiltdoen.’Metenigeregelmaatblijfteenwittewaasopdeplatenachter,indevormvaneenvliesje(ziefoto).HilgemanstuurdedetechnischegegevensvanhetreinigingsapparaatnaarLengtonop.BovendiennamHilgemaneenflesjevandereinigingsvloeistofmeeendeeldedesamenstellingdaarvanmetLengton.

TYNDALL-EFFECT‘Deoppervlak-actievestofbestaatuitgrotemoleculen,endiemoetjehoedanookgoeduitwassen,’legtLengtonuit.‘Ookbleek-tot

groteverbazingvandeklant-datdevloeistofstofdeeltjesbevatte.Datkonikmethetbloteoogvaststellendoorhetflesjemetdevloeistofeendraaiingmeetegevenentegenhetlichttehouden.DaarzagikduidelijkhetzogenaamdeTyndall-effect:hetlichtwordtverstrooiddoorstofdeeltjesdiegroterzijndandegolflengtevanhetlicht.’

Lengtonkwammeteentweeledigadvies:deplaten‘uitwassen’metdubbelgedestilleerdwater,enopzoekgaannaareenschonersamengesteldereinigingsvloeistof.‘Moge-lijkerwijsligtdeuiteindelijkeoplossingindecombinatievaneenverbeterdmondstukeneenoptimaalsamengesteldereinigings-vloeistof,’zegtHilgeman.‘Daarbeniknudrukmeeaandeslag.’

KUNSTENAARSDUOEenandereuitdagendevraagstellingkwamditjaarbinnenvankunstenaarsduoSachavandenHaakenFelixvanDam(ziekader).

Meteenchemischproces‘vangen’zehetzonlichtopeengeprepareerdschilderdoek.Doordatinvalshoekenintensiteitveranderen,wordteenfraaipatroonzichtbaar,alseensoort‘handtekening’vandedag.Ditproces(‘PrintingDaylight’)levertalmooieresultatenop,maarhetkanallemaalnogveelbeter.Lengton:‘Inditprocesisdeconcentratiekaliumdichromaat(K2Cr2O7)cruciaalvooreengoedeindresultaat.Ikhebhetduovoorgesteldomopsemiwetenschappelijkemanierteexperimenterenmetconcentratiesenbelichtingstijdendoormetmaatcilinderseneennauwkeurigspuitjedeconcentratiestevariëren,endezeresultatenuittezettenineengrafiek.Dejongenswarenhierzeerontvankelijkvoor.Zehebbenmijnadviezenopgevolgdenzijnzelftotbetereresultatengekomen.Hetisfijnommetklantensamentewerkendiezichopenopstellenenechtietswillenleren.’

Installatie die gebruikt wordt om zonlicht vast te leggen

Witte waas op grammofoonplaat

Medewerkers:EgbertvanHattemEllyReimerink-VelthuisTimJongmanLauraVenhorst

Vormgeving:MariëtResink

DeWetenschapskrantwordtgratisverspreidinderegioenverschijnt2keerperjaar.Dekrantverschijntineenoplagevan900exemplaren.Overnamevanartikelenmetbronvermeldingistoegestaan.Vraagomeengratisabonnement

bijdeWetenschapswinkel.Stuurhiervooreenmailnaare.reimerink@kennispark.nl

WetenschapswinkelUTPostbus2177500AEEnschede

053-4893848

e.reimerink@kennispark.nl

www.utwente.nl/wewi

www.facebook.com/wewi.ut.1

www.twitter.com/wewiut

VRAAGBAAK PORTAL TO INNOVATION (+31(0)884440469)UkomtbijKennisparkTwentebinnenenwordtver-volgensdoorverwezenbinnenKennisparkmaarookbuitenKennispark.Meerinformatieistevindenopwww.kvk.nl/advies-en-informatie/innoveren/

WETSWINKEL TWENTE (+31(0)633590669)StichtingWetswinkelTwenteisdoorvierstudentesopgerichtinaugustus2014.DeWetswinkelTwenteiseenorganisatieophetgebiedvanhetgevenvangratisjuridischadviesaaniedereen.Ophetkostelozeinloopspreekuurisieder-eenmetelkewillekeurigejuridischevraagwelkom,info@wetswinkeltwente.nl.

TECHNOSTARTERS SPREEKURENKennisbescherming,techniek,marketingenonder-nemingsplan.Technostarters(ofinnovatievestarters)wordenineenpersoonlijkgesprekdooreenonafhankelijkecoachverderopweggeholpen.MenkanzichviaeenformuliereneeninvultoetsinschrijvenvooreenTechnoStarterSpreekuur,via:www.novuster.nl.

NEDERLANDSE ORDE VAN UITVINDERS (NOVU)www.technostartersspreekuren.nl/form/intake

JURIDISCH ADVIESPUNT (+31(0)534894118)Ditadviespuntisbedoeldvoorstartendeonder-nemers,metnamevanuitdeUniversiteitTwenteenSaxion.JuridischadviespuntKennisparkTwente:Mr.PetervanRoosmalen,juridischadviespunt@ken-nispark.nl,www.utwente.nl/az/juridische-zaken/

ONDERZOEKSRAPPORTENFemkedeGooijer,The design of an electric rowing support for senior rowers. Enschede,augustus2016.

GijsLemmens,Business model innovation for organizations in the social domain.Acasestudyof‘DeViermarken’.Enschede,juli2016.

H.G.L.Wessels, Behoeften en mogelijkheden voor een eHealth interventie om sociale contacten te verbeteren. Enschede,juni2016.

DaanNikkels,Verstelbare broodsnijmachine. Broodsnijden op maat.Enschede,juni2016(onderembargo).

MichellePeters,Duurzame verpakking voor zacht fruit. Enschede,mei2016.

AxelLok,Laagfrequente geluidshinder klacht won-ing Losser.Enschede,januari2016.

‘MAATSCHAPPELIJKE BETROKKENHEID VIND IK ERG BELANGRIJK’ LauraVenhorstisper1september8uurperweekindienstvandeWetenschaps-winkelUT.Zijgaatals‘bemiddelaaronder-zoek’aandeslag.VooralbijdefaculteitGedragswetenschap-penweetzegoeddeweg.

HoebenjeincontactgekomenmetdeWetenschapswinkelUT?In eerste instantie zou ik een opdracht gaan doen bij de Wetenschapswinkel. Een vrien-din had mij aanbevolen bij de klant en ik vond het een leuke opdracht. Helaas is die opdracht niet doorgegaan, maar toch heeft

de wetenschapswinkel geprobeerd mij aan een nieuwe opdracht te koppelen.

Het contact is mij altijd bij gebleven. Dit spreekt mij dan ook erg aan in de WeWi. Ze proberen te helpen door allerlei wegen uit te proberen, zowel voor studenten als voor klanten. Studenten kunnen hier mooie stage of afstudeerplek doen; bedrijven krijgen een goed onderzoek en een mooi rapport waarmee ze verder kunnen. Benjezelfook‘maatschappelijkactief’?Op dit moment ben ik vooral actief bij Studentenvereniging AEGEE-Enschede. Daar heb ik verschillende commissies gedaan. Vorig jaar bijvoorbeeld heb ik met medestudenten op de Oude Markt een grote stormbaan neergezet met verschillende

grote luchtkussens. Iedereen mocht daar gratis aan meedoen.

Ik vind maatschappelijke betrokkenheid erg belangrijk. Komend jaar ga ik als master de lerarenopleiding Maatschappijleer doen, hier op de UT. Dat toont aan dat ik het erg leuk vind om actuele issues in onze maatschap-pij aan de orde te stellen. Watisjouw‘specialisme/expertise’?De afgelopen jaren heb ik Psychologie gestudeerd op de UT. Daar heb ik veel docenten en studenten leren kennen. Ik weet welke studies er gevolgd worden op de UT, maar ook op Saxion. Daardoor kan ik hopelijk snel de goede vakdocenten en stu-dentonderzoekers vinden die de projecten kunnen uitvoeren.

WETENSCHAPPELIJKE BASIS VOOR ALTERNATIEVE AANPAK DYSLEXIE?ToenFranziskaMohrlasoverdevraagvanBoumanCoachingbijdeWetenschaps-winkelUT-overeennieuwontwikkeldemethodeomdyslexietebehandelen-waszemeteenenthousiast.‘Ineenmaster-opdrachtinhetkadervanmijnstudiePsychologiebekijkikofsignificanteresul-tatenaantoonbaarzijnvoorinzetvandezemethodeindepraktijk,’zegtFranziska.‘Erginteressant,vooralookdeonderwijskundigeaspecten.Datspreektmijpersoonlijkergaan.Hiernawilikhetbasisonderwijsin,alsonderwijzeres.’

VISUALISERENSamenmethaarbegeleidster-dr.TessaEijsinkvandevakgroepInstructietechnolo-gie–bestudeertzedemethodevandieuitgaatvanhet‘visualiseren’vanwoorden.BijbasisschoolleerlingenbereikteBoumanergoederesultatenmee,enbovendienblekenzijdealternatieveaanpakergleuktevinden:eennietonbelangrijkbijeffect,enextrasuccesfactor.

Boumanbreiddezijnaanpakuitenleiddedocentenenpersoonlijkecoachesop.‘Datzijnmethodeeenpositiefeffectsorteertstaatwelvast,’zegtFranziska.‘MaarsomsmoetikWimBouman,puurvanuitweten-schappelijkopzicht,eenbeetjeafremmeninzijnenthousiasme,’verteltzelachend.‘Ikblijfvoorzichtigenprobeerzogoedenobjectiefmogelijkdedatateanalyseren.’

DATATessaenFranziskahebbentweebasis-scholenuitgezochtwaardedyslexiebehan-delmethodevanBoumanfrisisopgestart.Franziska:‘WekijkennaardezwakstetienprocentvandeleerlingenenvergelijkenderesultatenvandegroependiedemethodeBoumanvolgenmetgroependieregulierebegeleidingkrijgen,enmetgroependiegeenspecialebegeleidingkrijgen.Wemakenooknogonderscheidtussenleerlin-gendiedemethodealsonderdeelvanhunlespakketkrijgen,enleerlingendieextrabijscholingkrijgen.Hetisechtspannendwateruitgaatkomen.’

DetallozedatakomenuitCito-resultaten,gecombineerdmeteenleerlingen-volg-systeemwaarmeedevakgroepInstructie-technologiealveelervaringheeft.‘Ikdenkdatweaanheteindvanderiteenheelgoedeeersteindicatietekunnengeven,’zegtFranziska.

WETENSCHAP KOPPELEN AAN DE PRAKTIJKFranziskavindthetbelangrijkdatsignalenvanuitdemaatschappijwetenschapperskunneninspireren.‘Hetwerktnaartweekantentoeheelpositief,’verteltze.‘Aandeenekantkunnenweonzewetenschap-pelijkemethodennuvruchtbaartoepassenopeenbenaderingdiewenognietkenden,enzototeenbeterinzichtkomenvanleerprocessen.AandeanderekantkunnenweBoumanCoachingechthelpenhunmethodeverderaantescherpen,omzoindetoekomstnogbeterhetmaatschappelijkeprobleemvandyslexieaantepakken.Ikleverdaargraagmijnbijdrageaan.’

ONTWERPEN MET OOG VOOR ‘HET GOEDE ROEIGEVOEL’Roeipromotoren-organisatorMarthaBloembergbenaderdedeWetenschaps-winkelUTmetinhaarhoofdhetongekendesuccesvandee-bike.Dieisvooroudereenmindervalidetoerfietserseendoorslaandsucces.Zijkunnenlangergezondsportiefblijvenbewegen,samenmethuntoer-maatjes.

BOTENBOUWERSAlscoördinatorAangepastRoeienbijdeWageningseverenigingenVADA-WAAG,weetBloembergdatookrecreatiefroeieneensociaalgebeurenis.‘Commerciëlebotenbouwerstonenechtergeenenkelinitiatiefrichtingaangepastroeien,’aldusBloemberg.‘Deroeibewegingislastigerdanfietsen,maaronmogelijkleekhetmeniet.VandaarmijnvraagaandetechnischeUT.’

TWEE STUDENTONDERZOEKERSDatbleekeengoedegedachte.Alheelsnelwerddevraagstellingopgepaktdoorstu-dentonderzoekerFemkedeGooijer.Zijgingermeeaandeslagvoorhaarbachelorop-drachtBiomechanicalEngineering,onderbegeleidingvanProfessorBartVerkerke.Bovendienwerdzeinhaarwerkzaamhedenondersteunddoorstudentonderzoeker,enactiefroeier,CasScholten,vanuitzijnwerktuigbouwkundigeexpertise.‘Ikhebhaargeholpenmethetuitwerkenvanenkeleontwerpconceptenenhetmakenvanbere-keningen,’zegtCas.

Samenwarenzehetsneleensoverdebelangrijksteeisenwaareenontwerpvoorroeiondersteuningaanmoestvoldoen:dezemoethet‘fijneroeigevoel’versterkenenmochthetgeheleprocesvanderoei-ervaringnietaantasten.Dusgeenellenlanggesleutelenafstellenvandeondersteuningvoordatmeneindelijkkangaanroeien.

WETENSCHAPPELIJKE BASISFemkeformuleerde-aandehandvanliteratuurstudieeneenuitgebreideenquêteonder37roeiendeouderen-vijfeisen,waaronderdetoepasbaarheidvandeondersteuninginverschillendeboottypen,hetgemakvanverwijdering/montage,endatdeondersteuninggeeninvloedmaghebbenophetin-enuitstappen.‘Verderhebikeenzoduidelijkmogelijkeprestatie-eisgeformuleerd,’zegtFemke.‘Hetblijktdatvanafeenleeftijdvan57deeerstebeperkingengaanoptreden.Dangaathetgeleidelijkverminderenvancondi-tie,spierkrachtenflexibiliteitopspelen.Uitliteratuurgegevenskonikafleidendateenondersteuningtot40%vanhetgeleverdevermogeneengoedstrevenis.Eenoudereroeierkandantotzijnofhaar85evolwaar-digblijvenmeedoenineenroeiploegvan57+’ers.’

VIER CONCEPTENVolgenseenveelgebruikteontwerpmetho-diekwerdenvervolgensvierconcepten

-waarondereenopwindketting,eenlineaireactuatoreneenroterendeactuator-vergeleken.‘Hetontwerpvaneenroterendemotoropdedol-waarderiemtijdenshetroeienindraait-kwamalssterksteuitdebus,’verteltFemke.‘Bovendienblekenindemarktalgoedemeetsystemenvoorhandendiehetgeleverdevermogenendehoeksnelheid(viamagnetischeHall-sensoren)vijftigkeerpersecondemeten.Zokanderoeierreal-timewordenondersteund;alshijderiemnaarzichtoetrekt.’

VERVOLGFemkehooptdathaarverkennendewerknavolgingvindt.‘Despecificatiesmoetenverderuitgewerktwordenendemeet-sensorenindepraktijkgekalibreerd,’verteltzetijdenshaarafstudeercolloquiumdatzemeteen8afsloot.ProfessorBartVerkerkezieteenvervolgzekerzitten.‘Hetzouhetmooistzijnalseenmarktpartijeenprototypewilbouwenenbijvoorbeeldeenmasterafstudeerstudentofeenstagiairdeskundigwilbegeleiden.Wijwillengraagmeedoen.Bovendienhebbenweinir.PascalSleuteleengoederoeierinonzefaculteitzitten.Ikgeloofineenroeiondersteuningvoorouderenmaarookvooranderedoelgroepen,bijvoorbeeldwaarminder-validesportersaanhunconditiewerken,ofhunrevalidatieprocesversnellen.’