Ontwikkelingspsychologie 1
De baby(0 ndash 15 jaar)
1 Lichamelijke ontwikkeling
bull Snelle groei in eerste zes maanden
Acht weken later
1 Lichamelijke ontwikkeling
bull Asynchrone lichaamsgroei
ldquoInfants do not grow
all at oncerdquo
1 Lichamelijke ontwikkeling
bull Eerste tandjes Rond 6 m
bull Melk vaste voeding
bull Slaappatroon Tss 1-4 m
2 Motorische ontwikkeling
2 Motorische ontwikkeling
1 Kijken (0-3 m)
ndash Observeren en volgen
ndash Hoofd en romp oprichten
2 Grijpen (3-6 m)
ndash Grijpreflex doelgericht grijpen
ndash Reiken vastpakken (handgreep)
ndash Handgreep Tanggreep
2 Motorische ontwikkeling
3 Zitten (6-9 m)ndash 9 m zelfstandig zitten
4 Kruipen (9-12 m)ndash 10 m maar heel wat
stapjes vooraf
5 Lopen (12- 15 m)ndash Staan met en zonder steun
stappen met en zonder hulp
(13 agrave 15 m)
3 Tekenontwikkeling
bull Krabbelen
ndash Rond 1 j
ndash Owv tanggreep
bull Tekenen = bewegingsspel
= Leuk op zich
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Lichtgevoelig
ndash Voorkeur gezichten
beweging contrast
ndash Ziet onscherp
ndash Perceptuele constantie reeds aanwezig
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
1 Lichamelijke ontwikkeling
bull Snelle groei in eerste zes maanden
Acht weken later
1 Lichamelijke ontwikkeling
bull Asynchrone lichaamsgroei
ldquoInfants do not grow
all at oncerdquo
1 Lichamelijke ontwikkeling
bull Eerste tandjes Rond 6 m
bull Melk vaste voeding
bull Slaappatroon Tss 1-4 m
2 Motorische ontwikkeling
2 Motorische ontwikkeling
1 Kijken (0-3 m)
ndash Observeren en volgen
ndash Hoofd en romp oprichten
2 Grijpen (3-6 m)
ndash Grijpreflex doelgericht grijpen
ndash Reiken vastpakken (handgreep)
ndash Handgreep Tanggreep
2 Motorische ontwikkeling
3 Zitten (6-9 m)ndash 9 m zelfstandig zitten
4 Kruipen (9-12 m)ndash 10 m maar heel wat
stapjes vooraf
5 Lopen (12- 15 m)ndash Staan met en zonder steun
stappen met en zonder hulp
(13 agrave 15 m)
3 Tekenontwikkeling
bull Krabbelen
ndash Rond 1 j
ndash Owv tanggreep
bull Tekenen = bewegingsspel
= Leuk op zich
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Lichtgevoelig
ndash Voorkeur gezichten
beweging contrast
ndash Ziet onscherp
ndash Perceptuele constantie reeds aanwezig
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
1 Lichamelijke ontwikkeling
bull Asynchrone lichaamsgroei
ldquoInfants do not grow
all at oncerdquo
1 Lichamelijke ontwikkeling
bull Eerste tandjes Rond 6 m
bull Melk vaste voeding
bull Slaappatroon Tss 1-4 m
2 Motorische ontwikkeling
2 Motorische ontwikkeling
1 Kijken (0-3 m)
ndash Observeren en volgen
ndash Hoofd en romp oprichten
2 Grijpen (3-6 m)
ndash Grijpreflex doelgericht grijpen
ndash Reiken vastpakken (handgreep)
ndash Handgreep Tanggreep
2 Motorische ontwikkeling
3 Zitten (6-9 m)ndash 9 m zelfstandig zitten
4 Kruipen (9-12 m)ndash 10 m maar heel wat
stapjes vooraf
5 Lopen (12- 15 m)ndash Staan met en zonder steun
stappen met en zonder hulp
(13 agrave 15 m)
3 Tekenontwikkeling
bull Krabbelen
ndash Rond 1 j
ndash Owv tanggreep
bull Tekenen = bewegingsspel
= Leuk op zich
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Lichtgevoelig
ndash Voorkeur gezichten
beweging contrast
ndash Ziet onscherp
ndash Perceptuele constantie reeds aanwezig
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
1 Lichamelijke ontwikkeling
bull Eerste tandjes Rond 6 m
bull Melk vaste voeding
bull Slaappatroon Tss 1-4 m
2 Motorische ontwikkeling
2 Motorische ontwikkeling
1 Kijken (0-3 m)
ndash Observeren en volgen
ndash Hoofd en romp oprichten
2 Grijpen (3-6 m)
ndash Grijpreflex doelgericht grijpen
ndash Reiken vastpakken (handgreep)
ndash Handgreep Tanggreep
2 Motorische ontwikkeling
3 Zitten (6-9 m)ndash 9 m zelfstandig zitten
4 Kruipen (9-12 m)ndash 10 m maar heel wat
stapjes vooraf
5 Lopen (12- 15 m)ndash Staan met en zonder steun
stappen met en zonder hulp
(13 agrave 15 m)
3 Tekenontwikkeling
bull Krabbelen
ndash Rond 1 j
ndash Owv tanggreep
bull Tekenen = bewegingsspel
= Leuk op zich
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Lichtgevoelig
ndash Voorkeur gezichten
beweging contrast
ndash Ziet onscherp
ndash Perceptuele constantie reeds aanwezig
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
2 Motorische ontwikkeling
2 Motorische ontwikkeling
1 Kijken (0-3 m)
ndash Observeren en volgen
ndash Hoofd en romp oprichten
2 Grijpen (3-6 m)
ndash Grijpreflex doelgericht grijpen
ndash Reiken vastpakken (handgreep)
ndash Handgreep Tanggreep
2 Motorische ontwikkeling
3 Zitten (6-9 m)ndash 9 m zelfstandig zitten
4 Kruipen (9-12 m)ndash 10 m maar heel wat
stapjes vooraf
5 Lopen (12- 15 m)ndash Staan met en zonder steun
stappen met en zonder hulp
(13 agrave 15 m)
3 Tekenontwikkeling
bull Krabbelen
ndash Rond 1 j
ndash Owv tanggreep
bull Tekenen = bewegingsspel
= Leuk op zich
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Lichtgevoelig
ndash Voorkeur gezichten
beweging contrast
ndash Ziet onscherp
ndash Perceptuele constantie reeds aanwezig
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
2 Motorische ontwikkeling
1 Kijken (0-3 m)
ndash Observeren en volgen
ndash Hoofd en romp oprichten
2 Grijpen (3-6 m)
ndash Grijpreflex doelgericht grijpen
ndash Reiken vastpakken (handgreep)
ndash Handgreep Tanggreep
2 Motorische ontwikkeling
3 Zitten (6-9 m)ndash 9 m zelfstandig zitten
4 Kruipen (9-12 m)ndash 10 m maar heel wat
stapjes vooraf
5 Lopen (12- 15 m)ndash Staan met en zonder steun
stappen met en zonder hulp
(13 agrave 15 m)
3 Tekenontwikkeling
bull Krabbelen
ndash Rond 1 j
ndash Owv tanggreep
bull Tekenen = bewegingsspel
= Leuk op zich
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Lichtgevoelig
ndash Voorkeur gezichten
beweging contrast
ndash Ziet onscherp
ndash Perceptuele constantie reeds aanwezig
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
2 Motorische ontwikkeling
3 Zitten (6-9 m)ndash 9 m zelfstandig zitten
4 Kruipen (9-12 m)ndash 10 m maar heel wat
stapjes vooraf
5 Lopen (12- 15 m)ndash Staan met en zonder steun
stappen met en zonder hulp
(13 agrave 15 m)
3 Tekenontwikkeling
bull Krabbelen
ndash Rond 1 j
ndash Owv tanggreep
bull Tekenen = bewegingsspel
= Leuk op zich
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Lichtgevoelig
ndash Voorkeur gezichten
beweging contrast
ndash Ziet onscherp
ndash Perceptuele constantie reeds aanwezig
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
3 Tekenontwikkeling
bull Krabbelen
ndash Rond 1 j
ndash Owv tanggreep
bull Tekenen = bewegingsspel
= Leuk op zich
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Lichtgevoelig
ndash Voorkeur gezichten
beweging contrast
ndash Ziet onscherp
ndash Perceptuele constantie reeds aanwezig
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Lichtgevoelig
ndash Voorkeur gezichten
beweging contrast
ndash Ziet onscherp
ndash Perceptuele constantie reeds aanwezig
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Visual cliff experiment bij baby‟s
ndash Zal de baby naar de mama gaan
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Zien
ndash Zal de baby naar de mama gaan
bull Ja indien nog geen diepteperspectief
bull Neen indien diepteperspectief reeds aanwezig
ndash Rond 3 agrave 4 m visuele functies ~ volwassene
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Horen
ndash Voorkeuren
bull mensen gt instrumenten
bull vrouwen gt mannen
bull moeder gt andere vrouwen
bull moedertaal gt andere talen
bull Hoog gt laag
ndash Moeilijk onderscheid tussen geluid dat voor
hen bestemd is en achtergrondgeluid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Ruiken en proeven
ndash Voorkeur
bull Zoete geuren en zoete vloeistoffen
ndash Geurvermogen om moederborst te vinden
bull Voelen
ndash Reactie op aanrakingen reflexen
ndash Reactie op pijn
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
4 Perceptuele ontwikkeling
bull Stimulerende omgeving
= Omgeving die orieumlnterende respons uitlokt
defensieve respons
= Omgeving rijk aan prikkels
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Wat is kinderseksualiteit
ndash Ontdekken van eigen lichaam
+ gevoelens daarbij
ndash Ontdekken van ander lichaam
ndash Verliefdheid
ndash Huidcontact basisgevoel veiligheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Freud
ndash Psychoseksuele ontwikkelingstheorie
ndash 5 stadia ~ lichaamsdeel dat lust verschaftbull Orale fase ndash mond (baby)
bull Anale fase ndash anus (peuter)
bull Fallische fase ndash geslachtsdelen (kleuter)
bull Latentiefase ndash verstand (lagereschoolkind)
bull Genitale fase ndash geslachtscontact (adolescent)
ndash Geen of teveel bevrediging in een stadium
fixatie
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby Orale fase
ndash Mond centraal
ndash Zuigen LustbevredigingBvb op vingertjes tenen aan de moederborst op mama‟s vingers op speelgoed etc
ndash Vanaf 1 j auto-erotisch gedrag= bewust herhalen van gedrag bdquowat goed doet‟ bvb strelen van bepaald plekje
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
5 Seksuele ontwikkeling
bull Baby
ndash Bevredigd aangenaam gevoel door
bull zuigen
bull bevrediging directe behoeften
Bvb eten warmte
bull geurstem moeder
bull huidcontact
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Pasgeborene bdquolachtpraat‟ tegen iedereen
bull Moeder-kind interactiendash Groeit
ndash Vooral geleid door moeder
ndash Moeder gt vader
bull Noodzaak van contactndash Onderzoek Ferdinand II
ndash Onderzoek Harlowhttpwwwyoutubecomwatchv=02r3u59FRPU (van sec 50 tot 1min15sec)
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting
= emotionele band tussen kind-verzorger
bull Hoe
ndash Gehechtheidsgedrag van baby om
verzorger te bdquoroepen‟ en nabij te houden
Bvb huilen glimlachen brabbelen
ndash Sensitieve responsiviteit van verzorger
= positieve reactie op behoefte baby
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Hechting Intern werkmodel
ndash Is opvoeder beschikbaar en responsief
ndash Veilig versus onveilig
Consistent responsief Niet (consistent) responsief
ndash Invloed op persoonlijkheid latere
vriendschappen eigen ouderschap hellip
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Gehechtheidspatronenhttpwwwyoutubecomwatchv=QTsewNrHUHU
ndash Veilige gehechtheid
ndash Vermijdende gehechtheid
ndash Afwerende gehechtheid
ndash Gedesorieumlnteerde gehechtheid
Onveiligehechting
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Vreemdenangst
ndash lt 6-8 m baby lacht naar iedereen
ndash 6-8 m baby wordt selectief
bull Gehechtheidsfiguur centraal
bull Bij vreemde afwenden huilen vastklampen aan
gehechtheidsfiguur
bull Separatieangst
ndash Oplossing kiekeboespelletjes eigen
knuffelbeer in vreemde context
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
6 Sociaal-emotionele ontwikkeling
bull Social referencing
= kijken naar gevoelens van anderen bij
onduidelijke situaties
ndash Doel begrijpen van onduidelijke situatie
ndash Rond 8 agrave 9
httpwwwyoutubecomwatchv=EE76gCfrRmk
httpwwwyoutubecomwatchv=eyxMq11xWzMampfeature=related
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Piaget
ndash Denkontwikkeling = zelfsturend proces
ldquoKind construeert kennisrdquo
ndash 4 stadiabull Sensori-motorisch stadium (baby)
bull Pre-operationele stadium (peuter kleuter)
bull Concreet operationele stadium (lagereschoolkind)
bull Formeel operationeel stadium (adolescent)
ndash 2 kernbegrippen adaptatie en equilibratie
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Adaptatie = aanpassen aan omgeving- Assimilatie realiteit inpassen in denken
- Accommodatie denken aanpassen aan realiteit
Video httpwwwyoutubecomwatchv=WAQur-Y_BJY
bull Equilibratie = Nieuw evenwicht
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Baby Sensori-motorisch stadium
ndash Wereld verkennen via bdquozintuigen‟ door te bdquobewegen‟
ndash Handelen = denken
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
7 Cognitieve ontwikkeling
6 stadia naar intern denken
1 Adaptatie via babyreflexen
2 Herhaling mogelijk (1 m)
bull Owv plezier van handeling
3 Relatie handeling-effect (4-8 m)
bull Herhaling owv plezier effect
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
7 Cognitieve ontwikkeling
4 Intentioneel handelen (8-12 m)
bull Eerst doel dan handeling
5 Actief experimenteren (12-18 m)
bull Uitproberen van gedrag kijken naar effecten
6 Echte denken (18-24 m = peuter)
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
7 Cognitieve ontwikkeling
bull Sensori-motorisch stadium
ndash Jonge baby = egocentrisch
bull Geen onderscheid tussen zichzelf en omgeving
bull Geen objectpermanentie
ndash Vanaf 1 j
bull Beginnende objectpermanentie
ndash Vanaf 15 j (peuter)
bull Echte denken ndash Voorstellingen maken
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
8 Taalontwikkeling
bull Geboortekreet
bull Huilen
ndash Eerste fase in taalontwikkeling
ndash Belangrijk communicatiemiddel
bull Ouders ervaren verschil in gehuil
Bvb honger pijn hellip
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
8 Taalontwikkeling
bull Prelinguale periode (0-1 j)
ndash Niet verstaanbaar
ndash 3 fasenbull Huilen bij onlust (0-6 w)
bull Vocaliseren (6w - 7m) geluidjes bij welbehagenndash Bvb a-a-a eu-eu-eu hellip
ndash httpwwwyoutubecomwatchv=xBnfNhXZQmE
bull Brabbelen (8m - 12m) herhaling lettergrepen sociale functie
ndash Bvb ba-ba-ba wa-wa ti-ti-ti djoe-djoe hellip
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
8 Taalontwikkeling
bull Vroeglinguale periode (gt 1 j)
ndash Betekenisvol taalgebruik
ndash Eerste woordjes korte zinnetjes
ndash Imitatie taalgebruik volwassenen
ndash Taal = communicatiemiddel
Opmerking grote verschillen tussen kinderen
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Erikson
ndash Theorie van de psychosociale ontwikkeling
ndash 8 stadia ~ oplossen van conflictcrisis
bull Vertrouwen versus wantrouwen (baby)
bull Autonomie versus schaamtetwijfel (peuter)
bull Initiatief versus schuld (kleuter)
bull Vlijt versus minderwaardigheid (lagereschoolkind)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
ndash Vervolg stadia
bull Identiteit versus identiteitsverwarring (adolescent)
bull Intimiteit versus isolement (jongvolwassene)
bull Generativiteit versus stagnatie (volwassene)
bull Integriteit versus wanhoop (rijpheid)
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
10 Persoonlijkheidsontwikkeling
bull Baby Wortels persoonlijkheid
ndash Door ervaringen (Erikson)
bull Vertrouwen versus wantrouwen
bull Afhankelijk van sensitieve responsiviteit
ndash Door aanleg
bull Temperament geslacht
bull Genderverschillen
ndash Verschil jm is klein
ndash Maar differentieumlle behandeling
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Wiegendood
ndash Voornaamste doodsoorzaak bij allerkleinsten
ndash Oorzaakbull Buikligging
bull Warmtestuwing
bull Roken
bull Verhoogd risico
Bvb abnormaal slaappatroon overvloedig zweten laag geboortegewicht hellip
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
Indien ontwikkeling anders loopt hellip
bull Hechtingsstoornis
= Fundamentele relatiestoornis
= Onaangepaste sociale relatievormen
Oorzaak
bull Vroegkinderlijke verwaarlozing
Bvb Geen bevrediging van behoeften wisseling
verzorgers
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
Samengevat
bull Asynchrone groei ndash Eerste tanden
bull Van kijken grijpen en zitten naar kruipen en lopen
bull Tekenen = krabbelen = bewegingsspel en
beweging is fun
bull Zien horen ruiken proeven en voelen
bull Orale fase Mond = centraal Zuigen lust
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid
Samengevat
bull Hechting veilig versus onveilig
bull Sensori-motorisch stadium Handelen = denken
bull Beginnende objectpermanentie
bull Van huilen vocaliseren en brabbelen naar
betekenisvol taalgebruik
bull Wortels persoonlijkheid