11/9/2009

1

HET MENSELIJKE GEZICHT VAN

UW COMPUTER

4 november 2009

Robbert-Jan Beun

DE OPLEIDING INFORMATIEKUNDE UTRECHT

� De verbinding tussen mens en techniek

� ‘Alle’ facetten van de informatisering:

Analyse, ontwerp, implementatie, invoering,

gebruik en beheer van ICT in maatschappij en

organisatie

ONDERWERPEN

� HCI, cognitie, emotie, communicatie, usability, user

experience, intelligente interactie, …

� Informatieanalyse, informatiesystemen in organisaties,

strategisch management, ...

� Databases, programmeren, webtechnologie,

systeemontwikkeling, netwerken, mobiele

informatietechnologie, …

� Onderzoeksmethoden, kennisacquisitie en modellering, …

HET MENSELIJKE GEZICHT VAN UW

COMPUTER

En nu

Stelling Stelling Stelling Stelling

De interactie met computers zal in de toekomst volledig veranderen en veel meer aansluiten op

menselijke communicatievaardigheden

VROEGER

11/9/2009

2

NU VERSCHIL

� Geluid als uitvoer

� Graphics als uitvoer

� Een aanwijsapparaat

� Snellere respons

HEBBEN WE VEEL VOORUITGANG

GEBOEKT?JA EN NEE

JA, WANT …

NEE, WANT …

11/9/2009

3

EERST EVEN EEN CASE

Verander het cursor-symbool in Word!

� ‘.’ wordt ‘|’

DE CASE: ALGEMEEN

� Doel: Symbool(cursor)=‘.’ � ‘|’

� Acties om het doel te bereiken

Maar welke acties?

� Cognitieve aspecten:

� Zoekruimte� Scherm, geheugen

� Toegankelijkheid� Wat observeer/zie ik het eerst?

� Welke gedachte komt het eerst in me op?

TOEGANKELIJKHEID: OBSERVATIE

What you see, is what you need

TOEGANKELIJKHEID: GEDACHTE

What you say, is what you need

‘Ik wil het symbool voor de cursor veranderen’

NATUURLIJKE DIALOOG

U: Ik wil het symbool voor de cursor veranderen.

S: Hoe wilt u dan dat het er uitziet?

U: Zoals dit: |.

S: OK, gebeurd.

11/9/2009

4

NATUURLIJKE DIALOOG

U: Ik wil het symbool voor de cursor veranderen.

S: Neem een symbool uit de lijst hieronder:

NATUURLIJKE DIALOOG

U: Ik wil het symbool voor de cursor veranderen.

S: Sorry, het cursor-symbool kan niet worden veranderd.

(U: Dat is jammer, bedankt.)

Ik wil met mijn computer

een gesprek voeren!!

Wat moet mijn computer

daarvoor weten?

MENSELIJKE COMMUNICATIEVOORBEELDEN VAN COMMUNICATIE

11/9/2009

5

TWEE BASISVORMEN VAN COMMUNICATIE

� verbale communicatie

� nonverbale communicatie

VERBALE COMMUNICATIE

I: Schiphol Inlichtingen, goedemorgen.S: Goedemorgen, U spreekt met J. Op dertig juni komt

er ‘s morgens een kennis van mij aan uit Dublin methet vliegtuig. Ik weet niet wat de aankomsttijd is vandat vliegtuig. Kunt u mij daar inlichtingen over geven?

I: Ik zal even voor u kijken hoor.S: Ja (5 sec.)I: Om twaalf over negen komt dat vliegtuig.S: Twaalf over negen.I: Ja.S: Bedankt.I: Graag gedaan.S: Dag.I: Dag.

Verbale communicatie

is sterk

contextafhankelijk

TAAL EN CONTEXT

Jan vroeg Piet hoe laat het is, maar hij wist het niet.

Jan vroeg Piet hoe laat het is. Hij wist het niet.

Jan vroeg Piet hoe laat het is, want hij wist het niet.

B: Jan zit op de bank.

A: Waar werkt Jan?

TAAL EN CONTEXT

A: Ik heb een zoon van 14

B: Da’s prima

A: En ik heb ook een hond.

B: Nee sorry.

TAAL EN DOELEN

1. Wijs het zwarte blok aan!

2. Verwijder het zwarte blok !

11/9/2009

6

TAAL EN WAARNEMING

Verwijder deze !

CONTEXT

� Waar we zijn

� Wat er is gezegd

� Wat er is gebeurd

� Welke doelen we hebben

� Welke verwachtingen we hebben

� Wat we weten

� Wat we van de ander weten

� …

NONVERBALE COMMUNICATIE EMOTIES EN HET GEZICHT

� Afkeuring

� Blijheid

� Interesse

� Droefheid

� Verbijstering

� Minachting

� Verrassing

� Boosheid

� Vastberadenheid

� Angst

A B C D

2

1

3

4

MENSELIJKE

COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN

� Mensen zijn interactief

� Mensen communiceren in een bepaalde context

� Mensen gebruiken hun hele lichaam als uitvoer

� Mensen gebruiken al hun zintuigen als invoer

� Mensen kunnen zich in elkaar inleven

HET ONDERZOEK

11/9/2009

7

Terug naar 1978De computer als gesprekspartner

Communicatie via de huid

DE NIEUWE REVOLUTIE

ROBOTS

Aibo

iCat

Paro

Kokoro

Hiroshi IshiguroKismet

PARO

� Robot als partner

� reageert op licht, geluid, temperatuur en lichaamshouding

� ontspanning, gezelschap, onderhoudend

� reductie van stress, angsten en depressiebij ouderen

� Veiligheid� monitoring van gezondheid

� registreert beweging rondom het huis

� reageert op ongebruikelijkegebeurtenissen

11/9/2009

8

PHILIPS’ ICAT

KOKORO

1ST INT. CONFERENCE ON HUMAN-

ROBOT PERSONAL RELATIONSHIPS

June 12-13, 2008

Maastricht University

ONDERWERPEN, BIJV.

� Agent Emoties

� Agent Personalities

� Gender Benaderingen

� Affectieve Benaderingen

� Psychologische Benaderingen

� Sociologische Benaderingen

� Roboethics

� Filosofische Benaderingen

ONS EIGEN ONDERZOEK:

DE VIRTUELE COACH

11/9/2009

9

TERUG NAAR HET BEGIN

Stelling Stelling Stelling Stelling

De interactie met computers zal in de toekomst volledig veranderen en veel meer aansluiten op

menselijke communicatievaardigheden

� Communicatiemodaliteiten� (gesproken) taal

� meerdere zintuigen (in- en output)

� Sociaal/intelligent gedrag� gebruikersmodellering

� regels voor communicatie en coöperatie

� affectie en emoties

� rollen

� Directe toegang tot de wereld� fysieke waarneming

� sensoren