BN DeStem 14/03/2015

Copyright (c)2015 BN DeStem 14/03/2015 Maart 16, 2015 7:59 am / Powered by TECNAVIA

Copy Reduced to %d%% from original to fit letter page

26 STAD EN STREEK

BN DeStemTrivium 76, 4873 LP Etten-LeurPostbus 488, 4870 AL Etten-Leur076 - 5312 311www.bndestem.nl

HoofdredactieJohan van UffelenHenk van Ingen (adjunct)hoofdredactie@bndestem.nlHeeft u nieuwstips?redactie@bndestem.nl076 – 5312 555Insturen lezersbrievenredactie.secretariaat@bndestem.nlKrant niet ontvangen?Onze excuses. Meld het viabndestem.nl/geenkrant.U ontvangt restitutie en u kunt de krant vanvandaag lezen via E-paper. Op zaterdag ont-vangt u een persoonlijke tegoedbon voorhet ophalen van de zaterdagkrant.Vragen? 088 0139920.Familieberichten088 0139 999www.familieberichtenonline.nlAbonneren, wijziging,vakantieservice?Informatie kunt u vinden op onze sitebndestem.nl/service of 088 0139920.

Advertentiemogelijkhedenwww.bndestemadverteren.nl088 – 0139 994adverteren@wegenermedia.nlAlle auteursrechten voorbehoudenBN DeStem BV, c.q. de betreffende auteur.BN DeStem is een uitgave vanKoninklijke Wegener NV.Publicatierecht beeldende kunst via Beeldrecht.GegevensbeschermingWegener legt van abonnees gegevens vastvoor de uitvoering van deabonnementsovereenkomst. Deze gegevenskunnen gebruikt worden om u op de hoogtete houden van interessante producten endiensten van Wegener en zorgvuldiggeselecteerde partners. Indien u geen prijsstelt op informatie van BN DeStem of indien uuw toestemming voor het gebruik van uw email-adres wilt intrekken, kunt u dit kenbaarmaken bij de Lezersservice.www.bndestem.nl/algemeen/voorwaardenRedactie Bergen op ZoomBlokstallen 2B,4611WB Bergen op Zoomredactie.bergen@bndestem.nl0164-769 105

TNO voelt zich thuisop Bergse biocampus

BERGEN OP ZOOM – Borneo, 2010.ICT-projectleider Jan-Govert vanGilst viert vakantie en ziet hoe ve-le hectares jungle tegen de vlaktegaan om plaats te maken voorpalmolieplantages. „Dan hoor jedat bijna al die olie naar Rotter-dam wordt verscheept. Ik zag erwelk vernietigend effect onze pro-ductievraag heeft op de natuur ineen ver land. Dat was voor mijeen keerpunt.” Zonder een vasttoekomstplan nam Van Gilst ont-slag. „Ik was vast van plan eenduurzaam concept te verzinnen.Zo’n product híer verbouwen enook hier gebruiken.”Vijf jaar later runt hij NNRGYCrops, een van de bedrijven op deGreen Chemistry Campus op hetterrein van chemieconcern SabicInnovative Plastics in Bergen op

Zoom. Een plek waar alles draaitom de vraag hoe je uit agrarischereststromen – (delen van) gewas-sen die doorgaans als afval wor-den beschouwd – grondstoffenvoor de chemische industrie kunthalen.Van Gilst teelt olifantsgras, eensoort riet. „Een gewas dat je éénkeer poot en dan twintig jaar langkunt oogsten. Uit de stengels ha-len we de bestanddelen celluloseen lignine; die worden gebruiktvoor het maken van papier.” Aan-vankelijk had Van Gilst het planom bamboe te verbouwen opbraakliggende landbouwgrond.„Dat heeft ijzersterke vezels, dieje bijvoorbeeld kunt toepassen inkleding. En je kunt het in Neder-land prima verbouwen. Maar bam-boe heeft ook nadelen: het is rela-tief duur en het woekert. De Uni-

versiteit Wageningen heeft metoen op olifantsgras gewezen.”Hij verbouwt het gewas al inZuid-Holland, begint met een pro-ject in Zwolle en zoekt ook naarzo’n 15 hectare braakliggendegrond in Bergen op Zoom. Want

BERGEN OP ZOOM – Afval: wereld-wijd in ruime mate beschik-baar. „Je kunt het in de grondstoppen, verbranden. Maar hetmooiste is het als je er iets nut-tigs mee doet, je afval als grond-stof ziet”, zegt Joop Groen vanTNO, één van de onderzoeksin-stituten die zich op de GreenChemistry Campus in Bergenop Zoom heeft gevestigd.TNO is er samen met de Vlaam-se collega’s van VITO betrokkenbij het onderzoeksprogrammaBiorizon. In samenwerking metde afvalindustrie wordt bijvoor-beeld onderzocht of koolhydra-ten (suikers) uit afvalstromengebruikt kunnen worden alsgrondstof voor de productievan biobased aromaten. De on-derzoekers hebben technologie-ën ontwikkeld om die koolhy-draten eruit te halen.Aromaten – verzamelnaam vooreen bepaald type chemische ver-bindingen – zijn een belangrij-ke grondstof voor de chemischeindustrie. Nu worden ze meest-al gewonnen uit aardolie. Kan

dat uit (organisch) afval, danwordt grote milieuwinst ge-boekt. Bovendien maakt het dechemische industrie minder af-hankelijk van olie.De komende maanden experi-menteren de onderzoekers metverschillende afvalstromen. Deeerste resultaten worden dezezomer verwacht, aldus Groen.Bij Biorizon zijn vanuit de afval-wereld Attero, AEB Amsterdam,Orgaworld en de Vereniging Af-valbedrijven betrokken.Volgens Groen hoefde TNOniet lang na te denken over ves-tiging op de Bergse campus.„Wij hebben er goede ervarin-gen mee. Op de High Tech Cam-pus in Eindhoven zitten wemet driehonderd man. En ookop de Automotive Campus inHelmond zitten we met eengroot team. Door bij elkaar tezitten ontstaat kruisbestuiving.Je ontmoet elkaar, benut elkaarsdenkkracht en je kunt elkaars fa-ciliteiten gebruiken.”

www.biorizon.eu

door Marc Molenaars

BERGEN OP ZOOM – De kans datLouis van der Kallen naar de Ho-ge Raad stapt om alsnog zijn ge-lijk te halen, is gering. „Waaromzou ik? Eerherstel? Voor mijn ei-gen gevoel heb ik nooit iets ver-keerds gedaan en ik hoef me dusook niet te schamen als ik in despiegel kijk. Ook de kiezer gelooftin mijn integriteit. Na mijn ver-oordeling is het aantal zetels vanmijn partij verdubbeld.”Van der Kallen werd in septem-ber 2011 schuldig bevonden aanhet schenden van zijn ambtsge-heim. Hij kreeg daarvoor geen

straf opgelegd, maar heeft nu weleen strafblad. „En dat zou me kun-nen belemmeren”, zegt hij nu.De voorman van de BSD deed in2009 onderzoek naar het finan-ciële fiasco bij woningbouwpro-ject Bergse Haven. In de vragen-reeks die hij formuleerde, maaktehij volgens B en W geheime infor-matie openbaar. Het college deedaangifte en een rechtszaak volgde.Nu blijkt – de gemeente heeft datvoor de rechtbank toegegeven –dat er voor 2009 helemaal geensprake was van een geheimhou-dingsplicht. „Dat is een nieuwfeit en ik zou bij de Hoge Raadom herziening van het vonnis

kunnen vragen. Maar zo’n proceslevert veel stress op en mijnvrouw heeft daar destijds enormonder geleden. Dat ga ik haar nietnog eens aandoen. Zo’n proceskost veel geld. Van dat bedragstuur ik haar liever op vakantie.”Van der Kallen is er niet op uitom in dit proces de kopstukken telaten hangen. „Ik heb liever dat degemeente leert van dit puinhoop-dossier en voorkomt dat de Berg-se burgers opnieuw worden opge-zadeld met een erfenis van wel120 miljoen euro negatief.”

bndestem.nl/nedalcoMeer over Nedalco

Er is veel afval. Het is ergmooi als je daar ietsnuttigs mee kunt doen

Steeds meer bedrijvenkiezen voor het gebruikvan ‘biobased’ producten

Joop Groen, TNO Dennis van der Pas, manager

COLOFON BERGEN OP ZOOM

Innovatievecampus inBergen opZoom snuffeltaan ‘nieuwe’grondstoffen.

“ “

doorAd Goddrie

ad.goddrie@bndestem.nl� De Green Chemistry Campus is gehuisvest in het voormalige kleurencen-

trum van chemieconcern Sabic. foto’s Robert van den Berge/het fotoburo

BIOBASED ECONOMY

‘Ben niet uit op eerherstel, want ikhoef me nergens voor te schamen’

Green Chemistry Campus

BN DESTEM ZATERDAG 14 MAART 2015 STAD EN STREEK 27

door Ton Hopmans

BERGEN OP ZOOM – Zoals elk jaarin de vastenperiode houden leer-lingen van Gymnasium Juvenaatook dit jaar een actie voor eengoed doel. De leerlingen hebbendit jaar gekozen om geld in te za-melen voor het Duchenne ParentProject (DPP). Van patiënten metDuchenne spierdystrofie brekende spieren langzaam af. DDP ij-vert voor meer onderzoek naareen geneesmiddel tegen de ziek-te. Anouk Franken uit de 3e klasdroeg het goede doel voor. Haarbroer Ralph heeft de ziekte.Bijna alle leerlingen waren giste-ren bezig met allerlei activiteitendie geld op moesten brengen. Deleerlingen van de 5e klas verzorg-

den donderdagavond al een diner.Maar liefst 110 gasten genoten vaneen driegangenmenu.Een groep leerlingen liep gisterenvan Nieuw-Vossemeer naar het Ju-venaat. Ze werden daar met luidapplaus ontvangen. Leerlingenvan de 4e klas hadden een lunch-service. In verschillende plaatsenwerden bestelde broodjes rondge-bracht. Andere leerlingen warendruk bezig met het met makenvan een maquette van watten-staafjes. Een sponsor had 62.000wattenstaafjes geleverd waarvaneen maquette van de school eneen rolstoel werd gemaakt. Metveel lijm werd alles aan elkaar ge-plakt. Als alle wattenstaafjes zou-den worden gebruikt zou dat eennieuw wereldrecord betekenen.

door Ad Goddrie

BERGEN OP ZOOM – Hoe kun jenatuurlijke kleurstoffen uit bij-voorbeeld aubergines, walno-ten, meekrap, tuinbonen of al-gen toepassen in synthetischeproducten?Over zulke vragen buigen men-sen zich in het Kleuren Applica-tie Centrum (KLAC) op deGreen Chemistry Campus inBergen op Zoom. Dat KLACvalt onder het Centre of Experti-se Biobased Economy, een sa-menwerkingsverband van deHZ University of Applied Scien-ces en Avans Hogeschool.„We werken hier met vier on-derzoekers en twee studenten”,zegt Dorien Derksen van hetcentrum. Volgens haar zijn in-middels meer dan twintig be-drijven bij het KLAC betrok-ken. „Bij ons kunnen ze terechtvoor advies of voor het laten uit-voeren van een test. Daarvoormogen we ook gebruik makenvan de faciliteiten van Sabic, zo-als het laboratorium. Wij kijken

met name of natuurlijke kleur-stoffen sterk genoeg zijn en ofze voldoende kleurvast zijn.”Er zijn amper nog non-foodpro-ducten waarin natuurlijke kleur-stoffen zijn verwerkt. Toch wil-len veel bedrijven hun produc-ten nu groener en duurzamermaken. „Er is steeds meer vraagnaar natuurlijke kleurgrondstof-fen. Want de aardolie raakt open ook het milieu speelt eensteeds belangrijkere rol”, zegtDerksen. Maar veel bedrijvenmissen zelf de kennis, appara-tuur of tijd om die kleurstoffente ontwikkelen en te testen. Diekunnen dus aankloppen bij hetKLAC.Tal van producten kunnen pri-ma met natuurlijke kleurstoffenuit de voeten, zegt Derksen.„Denk aan plastic, verf, druk-inkt, papier en karton.” Maarvooral textiel is kansrijk, aldusDerksen, die het bewijs zelf le-vert: ze draagt een sjaaltje metrode kleurstof van de Steenberg-se meekrapteler en kleurprodu-cent Rubia Natural Colours.

nieuwe markten liggen in het ver-schiet. Zo stort Van Gilst zich opbio-beton: samen met ondermeer BPD (voorheen Bouwfonds)kijkt hij naar het versterken vanmortel met vezels uit olifantsgras.En samen met Sabic gaat VanGilst onderzoeken hoe olifants-grasvezels in plastic kunnen wor-den verwerkt. „Er komt binnen-kort op het terrein van Sabic alsvoorbeeld al een hectare olifants-gras, met een bordje ‘Hier verbou-wen we bio-plastic’.”Van Gilst staat model voor wat erop de Green Chemistry Campusgebeurt, zegt manager Dennisvan der Pas. „Jonge, innovatieveondernemingen met biobasedideeën. We willen een goede mix

van kleine bedrijven, grotere on-dernemingen, kennisinstellingenen dienstverleners. Ons doel is zete helpen slagen.”

De regionale ontwikkelingsmaat-schappij Rewin West-Brabant be-sloot in 2009 om samen met over-heden, bedrijfsleven en kennisin-stituten in te zetten op biobased:de sector die fossiele grondstoffenals aardolie vervangt door her-nieuwbare grondstoffen als land-bouwgewassen. Het is Zuid-west-Nederland op het lijf ge-schreven. Er is hier een grote agra-rische sector, en met bedrijven alsSabic, Nuplex, Shell en Dow zijner ook veel chemiereuzen. „Erzijn hier mooie koppelingen temaken. We zitten op het snijvlakvan agro en chemie. We richtenons bewust niet op biobrandstof-fen; daar hield de hele wereldzich toen al mee bezig.”In 2011 opende de campus. „Wezijn met nul begonnen. Nu zittenhier veertien bedrijven en driekennisinstituten.” Over dat aantalis Van der Pas tevreden. „Maar alsik kritisch ben, slagen we er nogonvoldoende in om een optimalekruisbestuiving tussen deelne-mers tot stand te brengen. Ik zoumeer combinaties willen zien.”Vaak kampen bedrijven op de ‘bio-campus’ met hetzelfde probleem:de weg van een goed idee naareen biobased product is lang. Enin de chemie héél lang, vooraldoor de enorme kosten die metnieuwe producten zijn gemoeid.„Je moet een idee eerst bewijzen,het op grotere schaal nog eens be-wijzen, proefdraaien, er een demovan maken en het allemaal nogeens laten onderzoeken. Voordater echt een product wordt vervaar-digd, praat je vaak over investerin-gen van miljoenen euro’s.”Het gaat dus langzaam. Maar deopmars is er ontegenzeglijk, zegtVan der Pas. „Een consortium vanbiobedrijven gaat in Europa 3,8miljard euro in deze ontwikke-ling investeren.”Steeds meer wereldspelers zettenvol in op de biobased economy.„Neem een bedrijf als Coca Cola,dat volledig met biobased flessenwil gaan werken. En ook bedrij-ven als Danone en Ikea zijn erdruk mee bezig. Zo zie je steedsmeer ontwikkelingen.”

www.greenchemistrycampus.com

BERGEN OP ZOOM – De fracties vanCDA, D66 en GroenLinks zijn‘verbijsterd’ over de hoeveelheidbomen die de afgelopen maandenin de stad is gekapt. Het leidt totonrust en onvrede onder bewo-ners, zeker als er voor de gekapteexemplaren geen nieuwe in deplaats komen, constateren ze. Dedrie fracties eisen dat er voor elkeboom die verdwijnt minimaaléén nieuwe komt en dat er voorafwordt overlegd met de buurtbe-woners. Daarnaast opperen ze hetopstellen van een ‘bomenplan’,dat een evenwichtig groenbe-stand in alle delen van de stadmoet garanderen.

Voor onderzoek makenwe ook gebruik vanfaciliteiten van SabicDorien Derksen, KLAC

62.000 wattenstaafjes om Juvenaat te bouwen

“

‘Er is veel vraag, wantde aardolie raakt op’

� Angelitha, Anouk en Marjolein maken van wattenstaafjes een maquettevan het Juvenaat. foto Edmund Messerschmidt/het fotoburo

� Op de Bergse biocampus zitten nu veertien bedrijven en drie instellingen,waaronder de Hogeschool Zeeland en Avans.

� Jan-Govert van Gilst haalt bestanddelen uit olifantsgras voor toepassingenin papier. Nieuwe ontwikkelingen: bio-beton en bio-plastic.

CDA, D66 en GLverbijsterd overBergse kaalslag

bij Sabic komt tot wasdom