Goochelen met de Successiewet

mr. O. Paardekooper

Notaris te Nijmegen

Estateplanning

• huwelijkse voorwaarden

• testamenten

• schenkingen

• bedrijfsopvolging

• gemeenschap van goederen

• huwelijkse voorwaarden

• met welke inhoud?

– (beperkte) gemeenschap

– verrekenbeding

– jaarlijks

– finaal

• samen delen onderling

fiscaal

Huwelijksvermogensrecht

• wettelijk erfrecht juridisch

• testamenten juridisch

fiscaal

• inhoud testamenten

– wettelijke verdeling

– ouderlijke boedelverdeling

– vruchtgebruik

– legaten

Erven

Specials

• uitsluitingsclausule

• executele

• bewind

• afwikkelingsbewind

Partner

• samenwonende partner (1 of meer)

• huwelijkspartner

• geregistreerd partner

Schenken

• certificering vermogen

• waarom schenken?

• vormen van schenking

• schenkingsrecht 2009 / Schenkbelasting 2010

Waarom schenken?

• cadeautjes, vrijgevigheid

• besparing erf- en schenkbelasting (= estateplanning)

nalatenschap kleiner maken

• niet alleen maar fiscaal kijken

luie begiftigden?

Voorbeelden van schenking

• van hand tot hand (ook via de bank)

• lijfrente-schenking aan goed doel (“ANBI”)

• schuldigerkenning uit vrijgevigheid (“op papier”)

• direct opeisbare renteloze lening

• herroepelijke schenking

Schenking: herroepelijke schenking

• te mooi om waar te zijn, want:

– bij herroeping: schenkingsrecht retour; voordelen in de tussentijd onbelast

• was te mooi om....

– Bij herroeping; fictie dat voordeel minimaal gelijk is aan waarde vruchtgebruik van het geschonkene: duur, dus niet herroepen

Nu Per 01-01-2010 (?)

Schenking: direct opeisbare renteloze lening

• geen verarming en geen verrijking:

– dus civiel rechtelijk geen schenking

– dus geen schenkingsrecht over voordeel renteloosheid

• voordeel uit renteloosheid wordt fiscaal als (fictief) vruchtgebruik aangemerkt; heffing over gekapitaliseerde waarde renteloosheid: duur!!

• bestaande leningen aanpassen? overgangsrecht?

Nu Per 01-01-2010 (?)

Schenken; conclusie tarieven en vrijstellingen:

• schenken blijft aantrekkelijk, gelet op het tariefverschil en het gebruik van vrijstellingen

• het voordeel wordt wel kleiner want 5% en 8%-schijf vervallen en wordt 10%

• vooral neven en nichten zijn beter af, ten koste van met name kleinkinderen

• advies: in 2009 nog schenken met gebruikmaking van 5% en/of8%-schijf (resp. € 22.763 en € 45.519)

per 01-01-2010

Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten en TBS-regelingalgemeen

• vrijstelling van ondernemingsvermogen

– inkomstenbelasting-onderneming

– aandelen in een B.V. (meer dan 5%)

• verkregen door schenking of krachtens erfrecht

• begiftigden of erfgenamen ondernemen meer dan 5 jaar

• naast vrijstelling ook nog uitstel van betaling

• TBS-vermogen (Ter Beschikking gesteld vermogen aan B.V. waarin schenker of erflater een aanmerkelijk belang had) deelt niet in de vrijstelling.

Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten / TBS-regeling belangrijkste wijzigingen

• (voorwaardelijke) vrijstelling 75% waarde ondernemingsvermogen / waarde aandelen B.V.

• beleggingsvermogen deelt nu voor 15% van de totale waarde onderneming / aandelen in de vrijstelling

• TBS-vermogen deelt niet in de vrijstelling

Nu Per 01-01-2010 (?)

• 75% wordt 90%

• beleggingsvermogen wordt beperkt tot 5% van het bedrijfs-vermogen (dus niet: 5% van de waarde van de aandelen)

• ook TBS-vermogen deelt in de vrijstelling, mits verkrijger daarvan ook aandelen in de B.V. verkrijgt

Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten / TBS-regeling belangrijkste wijzigingen – vervolg

• Nu alleen consolidatie vermogen holding/dochter indien “beleid bepaald wordt”

• Alleen doorschuiving ab-claim bij overlijden

• Overdracht TBS-pand aan BV leidt tot heffing 52% IB

• Nu in TBS-regeling geen MKB-winst-vrijstelling herinvesteringsreserve en kostenegalisatiereserve

• Beleidseis vervalt; (indirect) aanmerkelijk belang is voldoende

• Ook bij schenking aandelen doorschuiven ab-claim mogelijk

• In 2010 eenmalig mogelijk om TBS-pand alsnog aan de BV over te dragen zonder heffing IB (doorschuiving boekwaarde naar BV)

• MKB-winstvrijstelling etc: ook voor TBS-pand

Nu Per 01-01-2010 (?)

Erf- en schenkingstarief t/m 31-12-2009

I II IIIechtgenoten en broers andere

partners, kinderen zusters, ouders, familieleden enVerkrijging grootouders derden

€ 0 - € 22.763 5% 26% 41%

€ 22.763 - € 45.519 8% 30% 45%

€ 45.519 - € 91.026 12% 35% 50%

€ 91.026 - € 182.042 15% 39% 54%

€ 182.042 - € 364.073 19% 44% 59%

€ 364.073 - € 910.163 23% 48% 63%

€ 910.163 en meer 27% 53% 68%

Voorgesteld erf- en schenkingstarief 2010

Tarieven schenk- en erfbelastingDeel van de Tariefgroep 1 Tariefgroep 1A Tariefgroep 2 belaste verkrijging (partners en kinderen) (kleinkinderen) (overige verkrijgers) € 0 - € 125 000 10% 18% 30% € 125 000 - hoger 20% 36% 40%

Vrijstellingsbedragen erfbelasting Partners € 600 000Kinderen en kleinkinderen € 19 000Overige verkrijgers € 2 000

Vrijstellingsbedragen schenkbelastingKinderen € 5 000Kinderen 18 – 35 jaar (eenmalig) € 24 000Overige verkrijgers € 2 000

Vrijstellingen VrijstellingenSchenkingsrecht Schenkbelasting

• jaarlijkse vrijstelling kinderen€ 4.556,-

• eenmalig verhoogde vrijstelling kinderen 18-35 jr € 22.760,-

• jaarlijkse vrijstelling kleinkinderen € 2.734,-

• jaarlijkse vrijstelling kinderen€ 5.000,-

• eenmalig verhoogde vrijstelling kinderen 18-35 jr € 24.000,-

• jaarlijkse vrijstellingkleinkinderen € 2.000,-

Nu (per 1-1-2009) Wetsvoorstel (per 01-01-2010?)

Tarief TariefSchenkingsrecht Schenkbelasting

• progressief tarief

• partners en kinderen: 5-27%

• kleinkinderen; opslag 60% op kinderentarief

• ouders/ broers/zusters: 26-53%

• overigen: 41-68%

• progressief tarief

• partners en kinderen:

– 10% over verkrijging tussen € 0,00 en € 125.000

– 20% over het meerdere

• kleinkinderen: opslag 80% op kinderentarief, dus 18 of 36%

• alle anderen:

– € 0 tot € 125.000: 30%

– Daarboven: 40%

Nu Per 01-01-2010 (?)

Een cijfer-voorbeeld

Mark 1 oktober 1938 2 kinderen: Joep (35)

Coby 1 juli 1939 Huub (40)

Vermogenhuis € 1.000.000spaargeld € 800.000totaal € 1.800.000

Een cijfer-voorbeeld

2009 2010

voorbeeld 1 – koude uitsluiting, zonder testamentMark overlijdt € 214.000 € 194.900Coby overlijdt € 66.000 € 68.778totaal € 280.000 € 263.678

voorbeeld 2 - samen delenMark overlijdt € 40.500 € 34.600Coby overlijdt € 220.000 € 207.000totaal € 260.500 € 241.600

voorbeeld 3 - fiscaal testament (1/10 erfgenaam, rente 6% ev.)Mark overlijdt € 107.650 € 129.000Coby overlijdt na 15 jaar € 43.250 € 43.000totaal € 150.900 € 172.000

Grootste veranderingen

• recht van overgang afgeschaft• beperking begrip fiscale partner• WOZ-waarde huis geldt voor erf- en schenkbelasting• vermijding dubbele heffing binnen 30 dagen• grote (klein)kindvrijstelling erfbelasting € 19.000• nieuwe tarieven 10% - 20%

18% - 36%30% - 40%

• 90% in plaats van 75% bedrijfsopvolging-faciliteit• ook bij schenking ab-aandelen doorschuiven van afrekening in de IB• aanscherping bezitseis voor bedrijfsopvolging-faciliteiten• SBBI’s en ANBI’s (herkwalificatie ANBI’s per 01-01-2010)• overgangsrecht “constructiearresten”• aanpak “trusts”; geheel toerekenen aan de insteller (transparant)

Zijn de zaken goed geregeld?