Milieu in ruimtelijke plannenGemeenteJuridische mogelijkheden onder de Wet ruimtelijke ordening
Instrument
Thema
2.2 Structuurvisie
2.3 Overleg / bestuursakkoord
2.4 PlanMER
3.1 Bestemmingsplan
3.2 Beheersverordening
3.3 Aanvullende verordenen-de bevoegdheid
3.4 Voorbereidingsbesluit
3.5 Stad-en-milieubenadering
4.1 Projectbesluit
4.2 Coördinatieregeling
4.3 Exploitatieplan
4.4 BesluitMER
5.1 PPS en Overeenkomst
5.2 Gronduitgifte
Verwijsschema opgenomen voorbeelden, naar milieuthema en instrumentMilieu in ruimtelijke plannen Gemeente
waterfauna
bodem verkeer energie ruimte-gebruik
bedrijvig-heid
externe veiligheid
geluid lucht
PARAGRAAF
Milieuthema staat centraal in het voorbeeld
Milieuthema komt mede aan de orde in het voorbeeld
Milieu in ruimtelijke plannen Gemeente
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �
Inhoud
1. Introductie 3
1.1Inleiding 3
1.2Begrippenkadermilieuenplanvorming 6
1.3Instrumentenpalet 9
1.4Leeswijzer 12
2. Visie... ook op milieukwaliteit 14
2.1Meerverantwoordelijk,meermogelijk 16
2.2Beleidsinstrumentstructuurvisie 20
2.3Overleg/bestuursakkoordruimtelijkeplannen 26
2.4PlanMER 29
3. Instrumenten voor ruimtelijke normstelling 34
3.1Bestemmingsplan 36
3.2Beheersverordening 44
3.3Aanvullendeverordenendebevoegdheid 48
3.4Voorbereidingsbesluit 53
3.5Stad-en-milieubenadering 56
4 Publieke instrumenten voor ruimtelijke uitvoering 60
4.1Projectbesluit 62
4.2Coördinatieregeling 66
4.3Exploitatieplan 70
4.4BesluitMER 76
5 Private instrumenten voor ruimtelijke uitvoering 80
5.1PPSenovereenkomst 82
5.2Gronduitgifte 87
Bijlage1:Bronnen 92
Bijlage2:Afkortingen 93
Milieu in ruimtelijke plannen Gemeente
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �
1.1 Inleiding
Kwaliteit is belangrijk bij de vormgeving van onze omgeving. De ruimte is schaars, en de investeringen daarin dienen toekomstwaarde te hebben. De ruimtelijke behoeften van wonen, werken, recreëren, mobiliteit, water en natuur verdienen een samenhangende benadering. De overheid moet in de ruimtelijke besluitvorming nota nemen van de ruimtelijke draagkracht, de gevolgen voor het leefmilieu en economische, culturele en sociale gevolgen. Het Rijk wil een ruimtelijk beleid dat niet alleen ordent, maar ook richting geeft aan de ruimtelijke dynamiek van ons land. Duurzame ruimtelijke ontwikkelingen moeten daarmee worden bevorderd. De Wet ruimtelijke ordening kiest daarom voor plannen en besluiten op het bestuurlijk niveau dat het dichtst bij mensen en hun leefomgeving staat.
Metdevernieuwingvanhetruimtelijkeinstrumen-
tariumvandeWetruimtelijkeordening(Wro,vanaf
1juli2008inwerking)krijgtdenieuwerolverdeling
tussendegemeenteendeprovinciegestalte.Inhet
nieuwestelselneemtelkeoverheidslaagnadrukkelijk
deverantwoordelijkheidvoorhaareigenbeleid.De
integralegebiedsontwikkelingwordtversterktdoor
ontwikkelings-enuitvoeringsgerichteinstrumenten.
Ditbiedtmeermogelijkhedenvoorderelatietussen
ruimtelijkeordeningenmilieu.
Deruimtelijkeordeningvanvoorheenheeftdemi-
lieudruknietdoenafnemen.Inhetnieuwestelsel
komenderuimtelijkemilieudoelen,demilieuambities
endeverantwoordelijkhedendaarvoorveelduide-
lijkerteliggen.Hetafwentelenvanmilieuproblemen
doorruimtelijkeingrepennaareenlagereofhogere
overheidofbuurgemeentemoetdaarmeetothet
verledengaanbehoren.Maarookkomtmenminder
snelwegmetvrijblijvendemilieuambitiesenonrealis-
tischemilieudoelen.
Ditroeptwelmeteendevraagophoedegemeente
haarverantwoordelijkheidvoormilieukannemenin
deruimtelijkeplanvorming.Welkeinstrumentenkan
zeinzettenvoorhetborgenvanmilieudoeleninruim-
telijkeplannen?Deervaringeningemeentelijkeplan-
nenmetbestaandinstrumentariumgevendaarineen
eersteinzicht,zoalsbestemmingsplan,gemeentelijke
verordeningenovereenkomst.Devraagisdaarnaast
welkenieuwemogelijkhedendeWrodegemeente
aanreikt.Inhoeverrezijndestructuurvisie,debe-
heersverordening,hetexploitatieplanofdeovereen-
komstgeschiktomeengoedeleefomgevingskwali-
teitterealiseren?
1. Introductie
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �
Milieukansen van de Wro
Methetverdwijnenvandeprovincialegoedkeuring
voorgemeentelijkeplanneniseenprovincialecheck
vandedoorwerkingvanprovinciale,landelijkeofEu-
ropeseregelgevingindeplanvormingweggevallen.
Voorhetmilieu,datvoordebasiskwaliteitsterkleunt
opdezeregels,lijktdatopheteersteoogeenader-
lating.Hetrealiserenvanmilieukwaliteitisechterniet
zozeergebaatbijdiecheck,alswelbijeentijdigeen
volwaardigemilieu-inbrenginruimtelijkbeleidenin
deuitvoeringervan.OnderdeWrowordtjuistdit
laatsteveeltransparanterneergezet.
DeWrobrengteenduidelijkonderscheidaantussen:
• beleid:watwildegemeentebereiken?DeWro
verlangtvaniederegemeenteenprovincieeen
structuurvisie,waarinhetruimtelijkontwikke-
lingsbeeldwordtbeschreven.Daaraanmoetmen
tevenseenuitvoeringsstrategieverbindendieaan-
geeftopwelkewijzemenhetbeleidgaatrealise-
ren;
• normstelling,dejuridischeborgingvandedoor-
werking.HoehebbenhetRijkendeprovincieer-
voorgezorgddatgemeentenaanhunbeleidsdoe-
lenmeewerkenendezenietdoorkruisen,enhoe
zorgtdegemeentedatburgerenbedrijfweten
waarzeaantoezijn?
• uitvoering:welkemiddelenzetdegemeenteinom
haarbeleidteeffectueren?
Bijdetoedelingvanderuimtelijkebevoegdheden
gaatdewetgeveruitvanhetadagium‘bevoegd-
heidvolgtverantwoordelijkheid’:eenoverheidsni-
veaudatverantwoordelijkwordtgehoudenvooreen
bepaaldruimtelijkbeleid,moetookdebevoegdhe-
denhebbenomdatwaartemaken.Ditgeldtvanzelf-
sprekendookvoormilieubelangeninderuimtelijke
planvorming.Detijdigeagenderingvanruimtelijke
milieuthema’salsklimaatbestendigheid,zorgvuldig
ruimtegebruikofenergieneutraalkanlokkendeont-
wikkelingsperspectievenbieden.Milieubelangenwor-
dendaardoorverwevenindeplanvorming.Naastde
inhoudelijkeworstelingiserookeeninstrumentele
opgave.Hoeborgtmendebeoogdemilieukwaliteit
bijdeplanvormingenrealisatie?
Degemeentekanvoorderuimtelijkemilieuaspec-
ten,naasthetmilieubeleidsspoor,ooktotopzekere
hoogtehetplanologischespoorbewandelen.Zodra
meneengemeentelijk(milieu)belangindestructuur-
visiewilopnemen,moetmenalmeteennadenken
overdewijzenvanuitvoeringenvandoorwerking
voorderuimtelijkeplanpraktijk.Dedoorwerking
looptlangstweelijnen:
1.bestuurlijk/beleidsmatig:degemeentebepaaltin
hetkadervanhetmilieubeleidsplanofinhetkader
vaneenstructuurvisiehaarruimtelijkemilieube-
langenenverantwoordelijkhedenenformuleert
daarvooreenoplossingsgerichtbeleid.Ditbe-
leidbindtalleendegemeente,zodathetverstan-
digisgoedoverlegtevoerenmetdeprovincie
enanderepartijenoverdeafstemmingvande
(milieu)beleidsdoelenendeaanpakvandeuitvoe-
ring.Hetzelfdegeldtvoordeprovinciale(enrijks)
visierichtingdegemeente;
2.dejuridischedoorwerkingvanmilieuinderuim-
telijkeuitvoering.Dezeisnormatiefvanaardwaar
hetgaatomdedoorwerkingvan(provincialeen
rijks-)milieubelangennaarhetlokaleruimtelijke
beleid.Degemeentemoetderegelsvandepro-
vincie(enhetRijk)inachtnemen.Hierbijismin-
dersprakevantweerichtingsverkeertussende
gemeenteendeprovincieofRijk,deafstemming
overdenormatieveinstrumentenisimmersalinde
bestuurlijkelijnaandeordegeweest.
Doel brochure
Dezebrochure-endezusterbrochurevoorprovin-
cies-geefteenpraktischinzichtindemogelijkheden
ommilieujuridischteborgenindegemeentelijkeen
provincialeruimtelijkeplanvorming.Hetgeeftaan
hoedegemeentehaarverantwoordelijkheidvoormi-
lieubelangenkaninvullen.Gemeentelijkemedewer-
kerskunnendebrochuregebruikenbijdekeuzevan
instrumentenvoordedoorwerkingofuitvoeringvan
haarruimtelijkemilieudoelen,zowelvoorhetherdefi-
niërenvanhetbestaandebeleidalsvoordeinrichting
vannieuwbeleid.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �
Centraalstaathetpaletvanjuridischeinstrumenten
indeplanvormingvoordegemeente.Debrochure
gaatnietinopdebevoegdhedenenrelatiestenop-
zichtevanhetRijk(ofregiobesturen).Perinstrument
ismetbehulpvanvoorbeeldenbeschreveninhoever-
rehetmogelijkisombepaaldemilieuaspectendaarin
optenemenenvastteleggen,endeafwegingscrite-
riadaarbij.
Provincieskrijgenmetdezebrochureinzichtinde
gemeentelijkemogelijkhedenommilieubelangente
borgen,alsspiegelvoorhaareigenruimtelijkmilieu-
beleid.
Debrochureheefteeninstrumenteelenjuridisch
karakter.Hetishetlogischevervolgopdeprocesbe-
schrijvingeneninhoudelijke,thematischehandreikin-
genvoordeinbrengvanmilieuindeplanvorming.
ZoalsMILO(milieukwaliteitindeleefomgeving),Na-
tionaalpakketduurzamestedenbouw,deWatertoets
enDuurzaamheidsprestatieoplocatie(DPL).
Debrochurespreektzichnietuitoverinhoudelijke
ruimtelijkemilieuvoorkeurenofkeuzes.Datisimmers
aandegemeente,afhankelijkvanaardenschaal
vanderuimtelijkeopgavenenontwikkelingen.Aan
dehandvaninhoudelijkevoorbeeldenwordtgeïllu-
streerdwelkejuridischeimplicatiesruimtelijkemilieu-
belangenkunnenhebben.
Eenapartebrochuregeeftpermilieuthemaeenover-
zichtvanborgingsmogelijkhedenmetbehulpvan
ruimtelijkeinstrumenten.
Algemenemaatregel van
bestuurAanwijzing
VerordeningAanwijzing
Voorbereidings-besluit
Inpassingsplan
OvereenkomstBestemmingsplan
Beheersverordening
Structuurvisie
Juridischedoorwerking
Bestuurlijkedoorwerking
Structuurvisie
Structuurvisie
Rijk
Provincie
Gemeente
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �
1.2 Begrippenkader milieu
en planvorming
OnderdeoudeWROspeeldealgeregelddevraag
welkemilieuaspecteninderuimtelijkeordening
doorwerken.DezediscussieismetdeWronog
steedsactueel.DeconsideransvandeWrosteltdat
dewetstrekt‘terbevorderingvaneenduurzame
ruimtelijkekwaliteit’.
Deaandachtvoormilieuinderuimtelijkeordeningis
indeloopderjarensteedsverderverbreed,totwat
weleen‘duurzameruimtelijkeontwikkeling’wordt
genoemd.Bovendienishetaccentgaandewegver-
schoven,vanbouwplan(‘duurzaambouwen’)viahet
bestemmingsplan(‘duurzamestedenbouw’)naarde
structuurvisie.Detoenemendebetekenisvanmilieu
heeftgeleidtoteenwirwaraanbegrippen,dieniet
altijdeenduidigwordengebruikt.Dehieruitvolgen-
deverwarringbelemmertdeonderlingecommunica-
tie.Eenoverzichtvandebegrippenwordthieronder
weergegeven.
‘Goede ruimtelijke ordening’
Hetbegrip‘goederuimtelijkeordening’isindeWro,
netalsinzijnvoorloper,nietnaderomschreven.Uit
jurisprudentieiskortgezegdafteleidendatmenalle
relevanteaspecteninderuimtelijkeoverwegingbe-
trekt.Dewetgevergeeftindememorievantoelich-
tingopdeWroeenruimebetekenisaaneengoede
ruimtelijkeordening.Eengoederuimtelijkeontwik-
kelingstreeftnaarhetbevorderenvaneenduurzame
ruimtelijkekwaliteitineendynamischesamenleving.
Hetbiedenvanfysiekeruimteenhetrealiserenvan
eenduurzameruimtelijkekwaliteitzijnonlosmakelijk
metelkaarverbonden.Deruimtelijkebesluitvorming
dientbeideelemententewaarborgenomtevoorko-
mendatcollectievebelangentegenstellingenont-
staanenomtevoorkomendatwaardevollegebieden
verlorengaanofdattoekomstigegeneratiesworden
belastmetmoeilijkomkeerbareinbreukenophet
ecologischevenwicht.
Eengoederuimtelijkeordeningdraagtbijaande
kwaliteitvandeleefomgeving.Volgensdememo-
rievantoelichtingbetekentdatnietalleendathet
verschaffenvanvoldoenderuimtevoorwonen,wer-
ken,recreërenenverkeerindebeleidsafwegingen
moetenwordenbetrokken,maarookhetgebruikdat
daarvanwordtgemaakt.Bijdevormgevingvande
fysiekeruimtekunnen,meerdantotnutoe,vanuit
verschillendebeleidsterreineneisenwordengesteld
aanhetgebruikvanderuimte.Dieeisenkrijgeneen
wisselendenadruk,afhankelijkvandeaardofpro-
blematiekvanhetgebiedenvanmaatschappelijke
opvattingenoverdekwaliteitvandeomgeving.Het
beleidvoorderuimtelijkeinrichtingvaneenbepaald
gebiedofvoorbepaaldeaspectendaarvan,komt
derhalvetotstandnaafwegingvanalleruimtelijkre-
levantebelangen.
Welkemilieuaspectenvanuiteengoederuimtelijke
ordeningvooreenplangebiedvanbelangzijn,moet
menperplanbeoordelen.Deessentieenhetge-
wichtvanmilieuaspectenisafhankelijkvanhetge-
biedendeopgave.Hetfundamentdaarvoorisartikel
3:2vandeAlgemenewetbestuursrecht(Awb),dat
bestuursorganenverplichtombijdevoorbereiding
vaneenbesluitdenodigekennistevergarenomtrent
derelevantefeitenenbelangen.Daarenbovenver-
plichtartikel3.1.6vanhetBesluitruimtelijkeordening
(Bro)hetbestuursorgaanombijdevoorbereidingvan
hetruimtelijkplanteonderzoekenwelkewaarden
bijhetplaninhetgedingzijnenwatdegevolgen
vanhetplanzijnvoordezewaarden.Aanwijzingen
voorderelevantievanaspectenkunnenookvolgen
uitspecifiekewetgeving,zoalsdeWetmilieubeheer
(Wm).
‘Milieu’
Watkanofmoetmenbijderuimtelijkeordeningon-
der‘milieu’verstaan?DeWmschaartondermilieu
hetbelangvandebeschermingvanmensen,dieren,
plantenengoederen,vanwater,bodemenluchten
vanlandschappelijke,natuurwetenschappelijkeen
cultuurhistorischewaardenenvandebeheersingvan
hetklimaat.Inderuimtelijkecontextgaathetomhet
fysiekemilieu,defysiekeruimtelijkeomgeving.
Voordeinkaderingvanmilieugebruiktmendanvaak
debegrippen:
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �
PLAN-VORMING
SOCIAAL CULTURELE KWALITEITE
CO
NO
MISC
HE
KW
ALITEITECOLO
GISCH
EK
WA
LIE
TIT
GELUID
BODEM
ENERGIE
WAT
ER, E
TC.
• ‘milieuhygiëne’:gerichtophetbestrijdenvanmi-
lieuhindervangeluid,geur,stank,lucht,bodem-
verontreinigingenveiligheidsrisico’s;
• ‘ecologischeduurzaamheid’:bestaatnaastmilieu-
hygiëneuitaspectenvanaardkunde,hydrologie,
cultuurhistorie,natuurenklimaatenenergie,die
bijaantastingnietofzeermoeilijkteherstellenzijn
(irreversibel);
• ‘duurzaamheid’vanuittripleP:hetstrevenomde
driepijlersvanduurzameontwikkelingPeople
(socialecomponent),Planet(ecologieenmilieu)
enProfit/Prosperity(economie,winst,werken
welvaart)metelkaarinbalanstebrengenente
houden.Debasishiervoorishetbegrip‘duurzame
ontwikkeling’.Bijdeplanontwikkelingisreken-
schaptenemenvandeeffectenvanvoorgestane
ingrepeninhetplangebied:
- inrelatietotzijnomgeving,doorproblemenniet
doorteschuivennaarandereschaalniveaus;
- naardetoekomst,doorzominmogelijkmilieupro-
blementescheppenvoorkomendegeneraties.
Deeerste2puntenbiedendeingrediëntenvooreen
milieuagendabijderuimtelijkeplanvorming.Het3e
begripoverlaptdeintegraleruimtelijkeafweging.
Dezebrochurerichtzichopéénvandepijlersvoor
eenduurzameruimtelijkeontwikkeling:demilieu-
agenda.Aandeordekomen:bodem,water,floraen
fauna,verkeerenvervoer,energie,geluid,lucht,ex-
terneveiligheid,bedrijvigheidenzorgvuldigruimte-
gebruik.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �
‘Kwaliteitseis’
DememorievantoelichtingvandeWroomschrijft
hetbegripkwaliteitseisalsvolgt:‘wettelijkeeisdie
zichprimairrichttotdeoverheidenwaarinmetbe-
hulpvaneenkwaliteitswaardewordtvoorgeschreven
aanwelkekwaliteiteenonderdeelvandeomgeving
opeenbepaaldmomentmoetvoldoen’.
HetRijkendeprovinciekunnenmilieukwaliteitseisen
stellenineenAMvBrespectievelijkmilieuverorde-
ning(opgrondvanhoofdstuk5Wm).DeWrobiedt
hetRijkendeprovinciedemogelijkheidbijAMvB
c.q.verordeningruimtelijkrelevantekwaliteitseisen
testellenvoorbestemmingsplannen,inpassingsplan-
nen,beheersverordeningenenprojectbesluiten(ar-
tikelen3.37,4.1en4.3).Dememorievantoelichting
refereertaankwaliteitseisenmetruimtelijkegevolgen
ophetvlakvanwaterbeheerenexterneveiligheid
enaandeeiseninzakedeWetgeluidhinder(exarti-
kel3.3.1,lid2Bro).Dangaathetbijvoorbeeldover
detenhoogstetoelaatbaregeluidsbelastingdiebij
deuitwerkingofwijzigingvaneenbestemmingsplan
inachtmoetwordengenomen.Degemeente(of
provincie)moetdergelijkeeisenbijdeplanvorming
inachtnemen(norm)ofhiermeerekeninghouden
(streefwaardeof-kwaliteit).
‘Wettelijke basiskwaliteit’
Voorverschillendebeleidsterreinenzijnkwaliteitsnor-
mengeformuleerddiedirectvaninvloedzijnopde
ruimtelijkebesluitvorming.Eenwettelijkebasiskwali-
teitbetekentdatersprakeisvaneenwettelijkenorm
waaraaneenbepaaldgebiedopeenbepaaldmo-
mentmoetvoldoen.Bedoeldwordteenwetinmate-
riëlezin,deregelgevingkanvanhetRijk,provincieof
gemeentezijn.
Meestalgaathetomeenminimaaltebehalenkwali-
teitvoorgezondheid,milieuennatuur,zoalsgeluid,
stank,externeveiligheid,verontreinigingvanop-
pervlaktewater,bodemennatuurbescherming.De
grenswaardenuitdeWetgeluidhinderzijneenin-
houdelijkvoorbeeld.Inderuimtelijkebesluitvorming
moetendezeinachtwordengenomendanwelmoet
daarmeerekeningwordengehouden.
‘Beleidsmatige, niet-wettelijke, basiskwaliteit’
Steedsmeergemeentenendiverseprovincies,zoals
Utrecht,werkenmetmilieukwaliteitsprofielenvoor
gebieden.Erisdansprakevaneenbeleidsmatigeset
kwantitatieveofkwalitatievewaardendiedekwa-
liteituitdruktwaaraaneenbepaaldgebiedopeen
bepaaldmomentmoetvoldoen(denkaanMILO).De
procedurevandewatertoetsiseenprocesmatigeba-
siskwaliteit.
Metdezewaardengeeftdegemeenteofprovincie
eenconcreteondergrensaandievooreenbepaald
gebiedtoepasselijkis.Bijvoorbeelddewoningdicht-
heid,dehoeveelheidoppervlakteaangroenofwater,
deinfiltratievoorzieningofdegemiddeldeafstand
tenopzichtevaneenbushalte.Meestalisdatgeba-
seerdopdeaanwezige,bestaandekwaliteitinhet
gebied.Ditistebeschouwenalseenuitwerkingvan
hetalgemene‘standstill’beginsel,danwelhet‘ver-
oorzakersbeginsel’(geenafwenteling).Vaneenám-
bitieisdaneigenlijknoggeensprake.(Inde‘enge’
plankwaliteitsopvattingiselkekwaliteitdienietbij
wetisbepaaldeenambitie).
Wanneerdergelijkekwaliteitscriteriadoordege-
meenteofprovinciewordenneergelegdineenstruc-
tuurvisievoorhetbetrokkengebied,biedenzeeen
duidelijkbeoordelingskadervoorruimtelijkebeslui-
ten,zoalsbestemmingsplanofprojectbesluit.Inhet
planmoetdebasiskwaliteitwordenmeegenomen.
Uitdetoelichtingofruimtelijkeonderbouwingmoet
sprekenhoedaarmeerekeningisgehouden.
Zodradewaardenwordenopgenomeninalgemene
regels,issprakevaneenwettelijkebasiskwaliteit.
‘Milieuambitie’
Hetbegripmilieuambitiereserverenwijvoordie
kwaliteitsniveausvooreenbepaaldgebiedwaaruit
eenzekereuitdagingspreekt.Nieuwteontwikkelen
woon-enwerkgebiedenbiedenvaakmogelijkheden
voorhogerekwaliteitsniveaus.Ookbijdeherstruc-
tureringvaneengebiedzijnergelegenhedenomde
milieukwaliteittotbovenhetbasisniveauteverbete-
ren.Tedenkenisaaneenenergieprestatieoplocatie
(EPL)van7ofhoger.AlsmenvoldoetaanhetBouw-
besluitlevertdateenlagereenergieprestatieop.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �
DeNotaruimtedaagtgemeentenenprovinciesuit
waarmogelijkeenhogereambitietestellen.Delat
voorhetmilieuaspectligtdanbovendebasiskwaliteit
voorhetbetreffendegebied.Hoehoogisafhankelijk
vandeprioriteitdiedegemeenteenontwikkelende
partijendaaraantoedichten.Envandebeschikbare
middelenentechnieken.
Wanneereengemeenteofprovinciedezecriteria
neerlegtineenstructuurvisievoorhetbetrokkenge-
bied,biedenzeeenbeoordelingskadervoorruimte-
lijkebesluiten,zoalsbestemmingsplanofprojectbe-
sluit.Uitdetoelichtingofruimtelijkeonderbouwing
vanhetplanmoetsprekenhoedaarmeeindeafwe-
gingrekeningisgehouden.
Deuitkomstenzijnvaaktotaanhetuitvoeringsge-
reedmakenvaneenprojectongewis.Ambitieuzeuit-
komstenlenenzichdaarommindervooreen(alge-
mene)afdwingbareregeling.Overdegezamenlijke
wegernaartoekunnennatuurlijkwelprocesafspraken
wordengemaakt,zoalshetlatenopstellenvaneen
energievisie.
Realisatievaneenhogeredandebasiskwaliteitispas
goedmogelijkwanneerbijdeontwikkelingvanruim-
telijkeplannenmilieubelangentijdigwordenbetrok-
ken.Verschillendegemeentengebruikendaarbijhet
milieukwaliteitsprofielalshulpmiddel.
1.3 Instrumentenpalet
De‘borging’vaneenmilieuaspectinderuimte-
lijkeplanvormingkanopdiversemanierengestalte
krijgen.Degemeentestaatverschillendesoorten
beleidsinstrumententerbeschikking:
sociaal(overreding)
economisch(beloning)
juridisch(dwang)
Voorkwaliteitsambitieszijnallereerstsocialeinstru-
mentenvanbelang.Communicatieenoverlegzul-
lenmensenoverdestreepmoetentrekken.HetRijk
spreektvanhetverleidenvanpartijentothogere
kwaliteitsniveaus.Eenvoorwaardedaarvoorisdat
ambitiestijdigenduidelijkwordengeformuleerd.
Ookisoverlegnodigtussenbetrokkenpartijenover
derealisatievandieambitie.Draagvlakbijdepartijen
diedeambitiemoetenvormgevenofopbrengenis
immersvancruciaalbelang.Financiëleprikkelskun-
nendaarbijvandienstzijn.Hetopvoorhandafdwin-
genvaneenambitieisnietdemeestsuccesvolleweg.
Zodrapartijenzichkunnenvindenineenambitie,
iseenafgeleideopgavedejuridischeborgingvan
deambitieinhettrajectvanonderzoek,uitwerking
enrealisatie.Juridischeborgingisvanbelangom
ontwikkelendepartijenaandeafsprakentekunnen
houden,duidelijkheidtescheppennaarbetrokkenen
/belanghebbendenenomdebeheersituatiegoed
tekunnenvastleggen.Dejuridischeborgingbiedt
uiteindelijkdemogelijkheidintegrijpenalsmende
beoogdekwaliteitniet(dreigt)waartemaken.
Dezebrochurerichtzichmetnameopdejuridi-
scheborgingsmogelijkhedenvoormilieubinnen
deruimtelijkeinstrumenten.Daarbijmoetrekening
wordengehoudenmetdejuridischekenmerkenvan
deverschillendeinstrumenten.Nietalleskanineen
bestemmingsplan,overeenkomstofexploitatieplan
wordenvastgelegd.Ditisbovendienooknietaltijd
wenselijk,flexibiliteitnaardetoekomstisookeen
duurzameplankwaliteit.
Eenmilieuambitiekanmenvaakopuiteenlopende
manierenverankerengedurendeeenplanproces.Bij-
1.
2.
3.
streefwaarde
lokale ambitieenbasiskwaliteit
stad en milieu
bodem water geluid
grenswaarde, MTR
Gebiedskwaliteit
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 10
voorbeeldeenbepaaldemaximalegeluidbelasting
opdegevelvanwoningenkanzijnvertalingkrijgenin
eenkwaliteitseisdieinhetbestemmingsplankanwor-
denopgenomen.Diezelfdeambitiekanéérderinhet
ontwerptrajectookeenrolspelenindeinvullingof
vormgevingvanhetplangebied.Tedenkenisaande
omleggingvaneenweg,afschermendebebouwing
ensitueringvangevoeligefuncties.Demilieukwaliteit
ligtdanuiteindelijkstevigverankerdindeplankaart,
functietoedelingindedoeleindenofprogrammati-
scheafspraken.Denormzelfisbijdeborgingvande
milieukwaliteitdanminderrelevant.
Ruimtelijke instrumenten
Degemeenteheeft,netalsRijkenprovincie,debe-
schikkingovereenvollediginstrumentenpakketom
haarruimtelijkbeleidtotuitvoeringtebrengen.Bij
debevoegdheidstoedelingindeWromaakthetin
principenietuitopwelkschaalniveauderuimtelijke
vraagstukkenzichafspelen.Alshetgaatomgemeen-
telijkebelangen,zoalsdekwaliteitvanwoongebie-
denofhetlokalevoorzieningenaanbod,hoortdepla-
nologischeverantwoordelijkheidookopdatniveau
teliggen.Alserprovincialebelangeninhetgeding
zijn,zoalsgroteinfrastructurelelijnenofwaterber-
gingsgebieden,ligtdeverantwoordelijkheidvoorde
planologischeinbeddingopdatniveau.Degemeen-
tenenprovincieshebbendaarominbeginselhetzelf-
debeleids-enjuridischinstrumentenpaletvoorde
ruimtelijkeplanvorming.
OnderdeoudeWROliepenbeleidsdoelenenin-
strumentendoorelkaar.DeWrobrengteenonder-
scheidaantussenenerzijdshetbeleidsdocument,de
structuurvisie,enanderzijdsdeinstrumentenvoor
hetvastleggenvanjuridischbindenderegels.DeWro
sluitdaarmeeaanbijhethuidigestelselvandeWm:
hetmilieubeleidsplanbevathetindicatievebeleiden
deverordeningishetregelinstrument.
DeWrodwingtdegemeente(maarookdeprovincie)
onderscheidtemakeninbeleidenjuridischeinstru-
menten.Degemeentemoet,bijhetbepalenvanhaar
ruimtelijke(milieu)belangenindestructuurvisie,wel
aangevenmetbehulpvanwelkeinstrumentenzijhaar
ruimtelijkebeleidsdoelenvervolgensdenkttegaan
verwezenlijken.
HetbestemmingsplanheeftindeWrodecentrale
plaatsalsruimtelijkinstrumentmeteenrechtstreeks
bindendewerkingnaarburgersbehoudenenisop
onderdelenversterkttenopzichtevanhetverleden.
Rigoureusveranderdzijndepositieenrolvande
provinciebijhetgemeentelijkebestemmingsplan.De
provincieheeftmethetinpassingsplaneengelijk-
soortiginstrumentterbeschikkinggekregenomhaar
ruimtelijkebelangenzelfplanologisch-juridischinte
kunnenpassen.
Kenmerkendvoorhetbestemmingsplaneninpas-
singsplanisdatzezoweleennormstellendkarakter
alseenuitvoeringskarakterhebben.
Behalvehetbestemmingsplanstaatdegemeentebij
deruimtelijkeplanvormingdiverseanderejuridische
instrumententerbeschikking-aldannietgebaseerd
opdeWro-,diegeschiktzijnvoorhetrealiserenvan
ondermeermilieubelangen:
• voordevastleggingvanhetbeleid:hetmilieube-
leidsplan,eventueelgecombineerdmeteenas-
pectenvisievoorhetruimtelijkmilieubeleid,ende
verplichtestructuurvisie.Ondersteunendeinstru-
mentenzijnhetoverleg,debestuursovereenkomst
eninvoorkomendegevallendestrategischemi-
lieubeoordelinginhetplanMER;
• normstelling:voorhetvastleggenvanhetgrond-
gebruik(bestemmingsplan).Ookkunnen-totop
zekerehoogte-viaeengemeentelijkeverordening
regelswordengesteld.ViadeStad-en-milieube-
naderingkandegemeenteeenafwijkendenorm
vastleggen,mitsdeprovinciehieraangoedkeuring
geeft;
• publiekrechtelijkeinstrumentenvoordeuitvoering:
bestemmingsplan,projectbesluit,coördinatiebe-
voegdheidenhetexploitatieplan.Indevoorko-
mendegevallenishetbesluitMERhetinstrument
bijuitstekommilieuaspectenteonderzoekenen
teagenderenindeconcretebesluitvorming;
• privaatrechtelijkeinstrumentenvoordeuitvoering
inderuimtelijkeplanvormingzijnovereenkomsten
enuiteenlopendeverschijningsvormenvanpu-
bliek-privatesamenwerking.Ookzijnonroerend
goedtransactiestotopzekerehoogteintezetten
voormilieubelangen.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 11
Niet-juridische instrumenten
Bestuursakkoord
STRUCTUURVISIE(Beleidsuitgangspunten,
zonder juridische doorwerking)
PlanMER
Overleg Beheersverordening Bestem-mings-
plan
Projectbesluit
Aanvullendeverordenende
bevoegdheid
Coördinatieregeling PPS en overeenkomst
Voorbereidings-besluit
Exploitatieplan Gronduitgifte
BesluitMER
Stad-en-milieubenadering
Publiekrechtelijk Privaatrechtelijk
Normstelling Uitvoering
Instrumenten inzet
Digitale verankering
DeWroverplichtoverhedenomhunruimtelijkevi-
sies,plannenengebiedsgerichtebesluitenindigi-
talevormoptestellenenbeschikbaartestellen.
Daarnaastdienendeplannenvoordeburgerraad-
pleegbaartezijn(verplichtvanaf1juli2009).Dewijze
waaropoverhedenplannenmaken,publicerenenge-
bruikenverandertdaardoor.Elektronischebestanden
komencentraaltestaanenpapierverdwijntnaarde
achtergrond.Ditdraagtbijaandeefficiencyvande
planvorming.
Deintegratievanmilieubelangenkandaarmeeeen
stukeenvoudigerworden,mitshetmilieuvelderin
slaagthaarbedoelingentekoppelenaanplange-
bieden.Eendigitaleweergavevangebiedsgerichte
milieukwaliteitsaspectenmaaktverbandenmetruim-
telijkeontwikkelingenzichtbaar,ofhetnuinventarisa-
tiegegevens,kwaliteitseisenofambitiesbetreft.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 1�
1.4 Leeswijzer
Debrochureisopgebouwdvanuit4categorieëninstrumentenvoorhetborgenvanmilieuinderuimtelijke
planvorming:instrumentenronddebeleidsvisie,normatieveinstrumenten,publiekeuitvoeringsinstrumenten
enprivateuitvoeringsinstrumenten.Iederecategoriewordtineenafzonderlijkhoofdstukbehandeld.
Debrochurerichtzichinhoudelijkopdemilieuagendavooreenduurzameruimtelijkeontwikkeling:bodem,
water,floraenfauna,verkeer,energie,geluid,lucht,externeveiligheid,bedrijvigheidenruimtegebruik.
Bepalen provinciale milieubelangen
Structuurvisie
Overleg / bestuurs-akkoord
PlanMER
PROVINCIE PPS en overeen-komst
Gronduitgifte
Verordening
Proactieve aanwij-zing
Voorbereidings-besluit
Zienswijze en reactieve aanwijzing
Stad-en-milieubenadering
Bestemmingsplan
Projectbesluit
Coördinatie-regeling
Exploitatieplan
BesluitMER
2.1 Meer verant-woordelijk, meer
mogelijk
2.2 Structuurvisie
2.3 Overleg / bestuursakkoord
2.4 PlanMER
GEMEENTE 5.1 PPS en overeenkomst
5.2 Gronduitgifte
3.2 Beheersverorde-ning
3.3 Aanvullende verordende
bevoegdheid
3.4 Voorbereidings-besluit
3.5 Stad-en-milieubenadering
3. Normstelling 4. Uitvoering publiek 5. Uitvoering privaat2. Visie
3.1 Bestemmingsplan
4.1 Projectbesluit
4.2 Coördinatiere-geling
4.3 Exploitatieplan
4.4 BesluitMER
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 1�
Beschrijving instrumenten
Detoepassingsmogelijkhedenvanhetinstrument
voorhetborgenvanmilieustaattelkensalsvolgtom-
schreven.
• Weergavevandekenmerkenvanhetinstrument:
strekking,bevoegdgezag,juridischebasis,proce-
dure,beroep.
• Beschrijvingvandebetekenisvoormilieuaande
handvandekarakteristieken:
- hetbereikvanhetinstrument,geografisch,in-
houdelijken/ofjuridisch;
- dewijzevanjuridischedoorwerking;
- derolvandegemeentebijdetotstandkoming
enhetgebruikvanhetinstrument;
- demogelijkerolvandeprovinciebijdetot-
standkomingenhetgebruikvanhetinstrument.
• Tipsoverdetoepassingsmogelijkheden,criteriaen
conditiesvoordeborgingvanmilieuenillustratie-
vevoorbeelden.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 1�
Bestuurlijkedoorwerking
Structuurvisie
Structuurvisie
Structuurvisie
Rijk
Provincie
Gemeente
2. Visie... ook op milieukwaliteit
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 1�
Bestuurlijkedoorwerking
Structuurvisie
Structuurvisie
Structuurvisie
Rijk
Provincie
Gemeente
De gemeentelijke visie op de kwaliteit van het milieu heeft verschillende verschijningsvormen. Naast thema’s en doelgroepen nemen gebiedsgerichte ambities een belangrijke plaats in. Deze zijn vaak uitgewerkt in gemeentelijk milieubeleid, op enige afstand van de ruimtelijke praktijk. Het is mogelijk deze ruimtelijke milieudoelen en milieuambities een plek te geven in een integrale structuurvisie. Ook opname in een aspectenstructuurvisie voor het ruimtelijk milieubeleid behoort tot de mogelijkheden.De structuurvisie voor het ruimtelijk milieubeleid maakt strikt genomen geen deel uit van het juridisch instrumentarium van de Wro. Beschrijving van dit beleidsstuk is echter onmisbaar, juist ook vanuit milieuoptiek. De betekenis van de structuurvisie ligt in het aanwijzen van de belangen en verantwoordelijkheden - uit milieuoptiek of met een milieu-impact - en de wijze waarop het vaststellende orgaan de beschreven ontwikkelingen tot uitvoering wil laten komen (uitvoeringsparagraaf). Het gemeentelijk beleid is in beginsel alleen bindend voor het eigen bestuur, zodat een goede afstemming met de provincie en buurgemeenten nodig is.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 1�
2.1 Meer verantwoordelijk,
meer mogelijk
MetdeWroisderolverdelingtussendegemeen-
teendeprovinciebijderuimtelijkeplanvorming
aanzienlijkveranderd.Elkeoverheidslaagneemtde
verantwoordelijkheidvoorhaareigenruimtelijkbe-
leid.Degemeentekrijgthiermeebeduidendmeer
inhoudelijkeverantwoordelijkheidvoorderuimte-
lijkeordeningbinnendegemeentegrenzen.Omdie
verantwoordelijkheidwaartekunnenmaken,zalde
gemeentezelfooknadrukkelijkhaarmilieubelangen
–naastdievandeprovincieenhetRijk–eenplek
moetengeveninderuimtelijkeplanvorming.Immers,
deprovincieheeftalleennogeentaakaangaandede
inhoudelijkebeoordelingvaneenbestemmingsplan
ofprojectbesluitwanneererprovincialebelangenin
hetgedingzijn.Degemeentelijkeplannenworden
doordeprovincie(enhetRijk)beduidendminderop
wet-enregelgevingbeoordeeld.Eentekortschieten-
dekwaliteitkandanpasbijdeRaadvanStatewor-
dengesignaleerd,metallegevolgenvandien.
Milieubelangen in structuurvisie
Hetgemeentelijkmilieubeleidsplangeeftrichtingaan
deverbeteringvandemilieukwaliteitbinnendege-
meente.Destructuurvisieishetinhoudelijkrichting-
gevendedocumentvoorderuimtelijkeontwikkeling
binnendegemeente.Doormilieubelangenmeteen
ruimtelijkecomponentdaarineenplaatstegeven,
wordtmilieuvolwaardigonderdeelvanderuimtelij-
keweging.Alsdegemeentegeenmilieubeleidsplan
heeft,iserredentemeeromhetmilieueenvol-
waardigeplaatstegevenineenintegraleruimtelijke
structuurvisieofaspectenstructuurvisie.
Hetkaraktervandemilieu-inbrengkanvariërenvan
-duurzame-locatiekeuzentotkwaliteitscriteriavoor
gebiedenbinnendegemeente.Hiermeelegtdege-
meenteeenduurzaamruimtelijkfundamentvoorde
borgingvanmilieukwaliteit.Devisiewerktimmers
doornaarprojectenenandereuitvoeringstrajecten,
Derolvandeprovincie(enrijk)bijeengemeentelijkbestemmingsplan
Deveranderderolvandeprovinciebijhetgemeentelijkbestemmingsplanisinonderstaandschemasamengevatweergegeven.
HetStreekplanendedaaraangekoppeldegoedkeuringsbevoegdheidvangemeentelijkeruimtelijkeplannenisvervallen.Depro-
vincielegthaarbeleidvastinstructuurvisies(indicatief)en/ofjuridischeregels,zoalseenverordening.Overleginhetvoortraject
vanruimtelijkeplannen–structuurvisiesenbestemmingsplannen-isdaarmeebelangrijkergeworden.Deprovinciebeoordeelt
ofhetgemeentelijkeontwerpbestemmingsplanovereenstemtmethetprovincialebeleidenregelgeving.Deprovincie(maarook
hetRijk)kaneventueelzienswijzenindienen,alservanuithaarprovinciale(ofrijks-)belangenaanleidingtoeis.
Degemeentemoetbijdevaststellingvanhetplanrekeninghoudenmetdezezienswijze,wantlooptandershetrisicovaneen
reactieveaanwijzingdoordepro-
vincie(ofRijk).Dezebeoordeling
vindtplaatsnavaststellingenvoor
deterinzageleggingvanhetvast-
gesteldeplan.Vervolgenslegtde
gemeentehetvastgesteldeplan
terinzage.Alsereenreactieve
aanwijzingisgedaan,dantreedt
datonderdeelvanhetplannietin
werking.Deprovincieheeftook
demogelijkheidomberoepinte
stellentegenhetbestemmings-
plan(ditgeldtookvoorhetRijk).
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 1�
HoofdbelangprovincieNoord-Brabant:zorgvuldigruimte-gebruik
Inwezengaathetertelkensommethetprovinciaalruimtelijkbeleidbij
tedragenaandebalanstussenheteconomische,hetecologischeen
sociaal-culturelekapitaalvanNoord-Brabant.Wijwillennieuweruimte-
lijkeontwikkelingenfaciliterendiebijdragenaanhetopprovincialeschaal
behoudenenverkrijgenvansamenhangenbalanstusseneconomische,
ecologischeensociaal-culturelekwaliteiten.Hierbijzullenwebijnieuwe
ontwikkelingenmeeraandachtschenkenaanecologischeensociaal-cul-
tureleaspectendanindeafgelopendecenniaisgebeurd.Metandere
woorden:wewillenonzeruimtezorgvuldigergaangebruiken.
Bron:interimstructuurvisieprovincieNoord-Brabant,2008
viabestemmingsplanofprojectbesluit.
Alsruimtelijkemilieubelangenachterwegeblijven
indevisievorming,krijgtdegemeentedaarvanzelf
laterderekeninggepresenteerdbijdeconcreteplan-
vorming.Bijsturinginlocatiekeuzeofkwaliteitsambi-
tieisdanaanzienlijkmoeilijker.
Hetisverstandigbijdeopstellingvaneengemeente-
lijkestructuurvisietijdigkennistenemenvanderijks-
enprovincialestructuurvisiesendewijzewaaropzij
hunbeleidwillenlatendoorwerkenindegemeente-
lijkeplannen.
Provinciale en nationale milieubelangen
DeWrogaatervanuitdatdeprovincieenhetRijk
zichalleenrichtenopdeeigennationaleenprovinci-
alebelangen,maarregeltbewustnietinwelkgeval
sprakeisvaneennationaal,provinciaalofgemeente-
lijkbelang.Iederorgaangeeftinhaarstructuurvisie
zelfaanwatzijtothaarbelangenverantwoordelijk-
heidrekent.
Inhoudelijkefactorenvoorhetbepalenvaneenpro-
vinciaalmilieubelangzijn:
allereerstdienthetmilieuvraagstukeenduidelijke
ruimtelijkeimpacttehebbenopdefysiekeomge-
vingineen(groot)gebied.Eencriteriumdaarvoor
isdatereenlogischerelatiekanwordengelegd
metdeprovincialestructuurvisie.Dezevisiezal,
inhetverlengdevandeconsideransvandeWro,
gerichtzijnophetbevorderenvaneenduurzame
ruimtelijkekwaliteit;
•
bovendienmoetersprakezijnvaneendege-
meenteoverstijgendedimensie,zoals:
- locatie-afwegingenvoorbepaaldefuncties,bij-
voorbeeldvoormilieuhinderlijkebedrijvigheid,
dienaarhuneffectendeschaalvandegemeen-
teoverstijgen.Hetbedrijventerreinenvraag-
stukkenteconomischeenmilieueffectendiebij
voorkeuropeenhogereschaalwordenafgewo-
gen;
- infrastructureleverbindingenofdoorsnijdingen,
zoalsspoorlijnenofecologischeverbindingen;
- maatschappelijkeeffectenofgevolgenvoor
marktverhoudingendiedegemeenteovervleu-
gelen,waarbijgedachtkanwordenaandeener-
gievoorzieningofgrootschaligedetailhandel;
decomplexiteitvandeopgave.Bijvoorbeeldals
ersprakeisvaneengrotediversiteitin(tegenstrij-
dige)belangenbinneneengebiedwaarinmeer-
deregemeentenzijngelegen,tedenkenisaande
reconstructievanhetbuitengebied;
hetjuridischbevoegdgezag,zoalsbijprovinciale
wegenofprovincialeinrichtingenindezinvande
Wm.Hetisdanbijvoorbeeldinhetbelangvande
provincieombepaaldezones-vanuitdeoptiek
vangeluid,externeveiligheidendergelijke-te
vrijwarenvannieuwegevoeligefuncties.
•
•
•
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 1�
Daarbijbepaaltdeprovinciepermilieubelanghaar
rolendebijbehorendeinstrumentenvoordeuitvoe-
ringervan,ziekadertje.
HetRijkheefthaarnationalebelangenverwoordin
de‘Realisatieparagraafnationaalruimtelijkbeleid’.
Dezebevateenbeleidsneutraleomzettingvande
NotaRuimteenanderePKB’s:decentraleoverheid
isverantwoordelijkvoordenationaleRuimtelijke
Hoofdstructuurenvoorderuimtelijkebasiskwaliteit
vanNederland,deandereoverhedendragenverant-
woordelijkheidvoorhuneigenruimtelijkebelangen.
Decirca100PKB-uitsprakenvandeNotaRuimtezijn
gecomprimeerdtot33nationalebelangen.Toege-
voegdishetnationalebelangklimaatadaptatie.
Denationaleruimtelijkebelangenrichtenzichvooral
opdewijzewaaropdezedoorwerkentotoplokaal
niveau.Inhoudelijkgaathetomnationalebelangen
diesamenhangenmet:
• hetbeschermenvanruimtelijkefuncties,zoalsna-
tuurindeecologischehoofdstructuur(EHS);
• hetvrijwarenvanfuncties,bijvoorbeeldkapitaalin-
tensievefunctiesingebiedenwaarrivierverruiming
noodzakelijkis.
Nationalebelangenkunnenookprocesvereistenof
spelregelsmetzichmeebrengen,zoalshetuitvoeren
vaneenwatertoetsbijbestemmingsplannen.
Rol gemeente
Degemeentebepaaltbijhaarbeleidskeuzeninde
structuurvisiedirecthaarrol(len)endeinstrumenten
waarmeezijderuimtelijke(milieu)doelenwilgaan
realiseren.Ineenuitvoeringsstrategielegtdege-
meentevasthoehaarvisieendoelenteverwezenlij-
ken.Daarmeeontstaatvoorafduidelijkheidvoorde
eigenorganisatie,debevolkingenmarktpartijenover
de(milieu)belangenendewijzewaaropdezeworden
opgepakt.Hetspreektvoorzichdatditbijvoorkeur
gebeurtinsamenhangmetandereruimtelijkedoelen
(gebiedsgericht)eninafstemmingmetuitvoerings-
trajectenvanandereoverheden,zoalsprovincieen
waterbeheerder.
Derolvandegemeenteisallereerstafhankelijkvan
de(beoogde)dynamiekindeverschillendegebie-
den:gaathetomontwikkelingofeenbeheergebied?
Ookinhetlaatstegevalkunnenergroteruimtelijke
Onderscheidenrolleneninstrumentarium:
Beleidsbepaler >structuurvisie
Regisseur >structuurvisie,afspraken,
bestuursovereenkomsten,
eventueelproactieveaanwijzing
Ontwikkelaar > inpassingsplan,projectbesluit,
faciliteren,proactieveaanwijzing
Beschermer >verordening,zienswijzen,
proactieveenreactieve
aanwijzing
Nationalemilieugerelateerdebelangen
NationalemilieugerelateerdebelangenindeRealisatiepa-
ragraafnationaalruimtelijkbeleid(juni2008)zijn:
• Borgingvanmilieukwaliteitenexterneveiligheid.
• Hetopordebrengenenhoudenvanhethoofdwatersy-
steemterbeschermingvanhetlandtegenoverstromin-
gen,veiligstellingvandezoetwatervoorraden,voorko-
mingvanwatertekortenenverzilting,verbeteringvan
dekwaliteitvanhetoppervlaktewater,dezorgvooreen
goedeecologischewaterkwaliteitendeversterkingvan
deruimtelijkekwaliteit.
• Realisatie,bescherming, instandhoudingenontwikke-
lingvanbijzonderewaardenvandeVHR-enNB-gebie-
den,EHSenrobuusteecologischeverbindingen.
• Behoud,beheerenversterkingvandelandschappelij-
ke,cultuurhistorischeenrecreatievekwaliteitenvande
nationalelandschappenenhetdaarbinnentegengaan
van grootschalige verstedelijking, bedrijventerreinen,
glastuinbouwlocatieseninfrastructuurprojecten.
• Behoudenversterkingvandekernkwaliteitenvanna-
tuur, architectuur, cultuurhistorie, gebruikswaarde en
belevingswaardevanhetlandschap.
• Bestemmingennadereontwikkelingleefgebiedenvan
(inter)nationaalbeschermdesoorten.
• Beschikbaarstellenvanvoldoenderuimtevoordeop-
wekking en distributie van elektriciteit en stimulering
vanvoldoenderuimtevoorwindenergie.
• Ruimtelijkeaanpassingaandegevolgenvanklimatolo-
gischeontwikkelingen(adaptatieRuimteenKlimaat).
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE 1�
milieubelangenzijn,zoalshetbehoudvandebe-
staandeecologischewaardenofdeleefkwaliteit.Rol
eninstrumentariumwordendanafgestemdopdit
beheer,zoalsdeinzetvaneenbeheersverordening.
Degemeentelijkerolineenplanontwikkelingisaf-
hankelijkvandegrondpositieenhetgrondbeleidvan
degemeente:heeftdegemeentegrondeninei-
gendomenneemtzijzelfhetinitiatiefenontwikkelt
plannen(actiefgrondbeleid)ofhanteertzijfacilitair
grondbeleidwaarbijanderendegrondenineigen-
domhebbenenontwikkelen?
Teonderscheidenrollendiedegemeentekaninne-
men(ook)voormilieu:
• beleidsbepaler:degemeentetreedtopalsinitia-
tiefnemerenontwerpervanruimtelijkbeleid.Dan
staatdestructuurvisiealsbeleidsinstrumentcen-
traal.HulpmiddelenzijndaarnaasthetplanMER
vooreeninzichtindemilieueffecten,enoverleg
alsprocesinstrument;
• regisseur:degemeenteregisseertdoordejuiste
partijenbijelkaartebrengenentezorgenvoor
eengoedeagendaindeoverlegstructuren.Zij
verduidelijkthetgemeentelijkruimtelijkbeleiden
geeftaanhoemarktpartijendaaraaninvullingkun-
nengeven;
• ontwikkelaar:degemeentetreedtopalsinitiator
ofpartnerinontwikkelingstrajecten,zowelinplan-
vormendezinalsinfinanciëlezin.Zijmaaktontwik-
kelingenplanologischmogelijkviaeenbestem-
mingsplanofprojectbesluit;
• beschermer:degemeentehandeltalsbeschermer
vanwaardenenlokalekwaliteiten.Hiervoorkan
mengebruikmakenvandebeheersverordeningen
algemeneverordenendebevoegdheid.
Samenwerking en overleg
Defocusopheteigenruimtelijkbelangbetekent
overigensnietdatrelatiestussenoverhedenerniet
meertoedoen.Dewetgevermeentdatdoordiefo-
cuszinvolleroverlegplaatsvindt.Overlegtussende
gemeenteenprovincieisgewenstoveriedersrolbij
hetbepalenenuitvoerenvanhetruimtelijkbeleid.
Vandegemeentemagwordenverwachtdatzijop
basisvandeeigenverantwoordelijkheidvooreen
goederuimtelijkeordeningrekeninghoudtmetde
provincialeenrijksbelangenenmetdewijzewaarop
zijhunbeleidwillenlatendoorwerkenindegemeen-
telijkeplannen.
Gemeenteenprovinciekunnennietzonderelkaarbij
hetwerkelijkduurzaamvormgevenvanbijvoorbeeld
mobiliteit,zoalsregiorail,eenklimaatbestendige
omgevingofdeecologischestructuur.Deprovincie
heeftgemeentenintoekomsthardnodigvoorde
daadwerkelijkerealisatievan(haar)milieubelangen.
Desleutelligtindeschaalwaaropmilieuproblemen
hetmeestgeslaagdaangestuurdenopgepaktkun-
nenworden.Binnendezecontextmoetendege-
meenteendeprovincieiederhuneigenrolnemen.
Dezorgvooreenduurzameruimtelijkeontwikkeling
isindiezineengezamenlijkeopdrachtvoordege-
meenteendeprovincie.
Tijdigeafstemmingtussendegemeenteendepro-
vincieisessentieel.Hetbewegenenzoekenvange-
meentenenprovincienaariedersspecifiekebelan-
genenrollenkan-zekerinhetbegin-ookstofvoor
conflictopleveren.Juistvoorruimtelijkemilieuaspec-
tenenanderekwalitatievewaardenissamenwerking
noodzakelijkomtevoorkomendatdezeaspecten
tussendewalenhetschipterechtkomen.
Duidelijkheidvoorafisnodigoverdeprovincialemi-
lieubelangenvoorhetgemeentelijkegrondgebieden
overdewijzewaaropdeprovinciedezewiluitvoeren
danwelwillatendoorwerkennaargemeenten,via
bijvoorbeeldgemeentelijkeplanvorming.
Detoegevoegdewaardevandeprovincievoorde
gemeenteligtinalgemenezinmeerineenbegelei-
dende,adviserenderolineenvroegstadiumvanhet
planproces.Deprovinciekanfaciliterendoptreden
doorhetbeschikbaarstellenvankennis,informatie
enhulpmiddelen.Eenvoorbeeldhiervanisdelei-
draadWaterenMilieuinruimtelijkeplannenvande
provincieUtrecht(2006).
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �0
Algemene kenmerken Strekking De structuurvisie is een inhoudelijk richtinggevend document voor de ruimtelijke ontwikke-
ling binnen de gemeente. Het bevat de hoofdlijnen van het ruimtelijk beleid voor het gemeentelijke
grondgebied. Ook is een structuurvisie mogelijk voor aspecten van het ruimtelijk beleid. De struc-
tuurvisie geeft tevens aan hoe men verwacht dat beleid uit te voeren.
Bevoegd gezag De gemeenteraad stelt de structuurvisie vast.
Juridische basis Artikel 2.1 Wro verplicht de gemeente om een structuurvisie vast te stellen voor haar
grondgebied.
Procedure De Wro en het Bro geven geen procedurevoorschriften voor de totstandkoming van een
structuurvisie. Dit betekent dat geen procedure hoeft te worden gevolgd, tenzij de gemeentelijke
inspraakverordening daarvoor regels heeft gesteld. Dit volgt uit afdeling 3.4 Awb. Artikel 2.1.1 Bro
bevat wel een indirecte participatieverplichting, in die zin dat bij de structuurvisie moet worden aan-
gegeven op welke wijze burgers en maatschappelijke organisaties bij de voorbereiding ervan zijn be-
trokken. Daarnaast bevat artikel 1.3.1 Bro een meldingsplicht wanneer de gemeente voornemens is
een structuurvisie voor te bereiden waarbij sprake is van ruimtelijke ontwikkelingen.
Beroep Bezwaar en beroep tegen de structuurvisie zijn niet mogelijk.
2.2 Beleidsinstrument structuurvisie
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Destructuurvisieishetmediumominvullingtegeven
aandeverantwoordelijkheidvandegemeenteraad:
‘watwilikdekomendejarenruimtelijkbereiken,en
hoedoeikdat?’Destructuurvisieisbedoeldomde
gewensteruimtelijkeontwikkelingenvooreenbe-
paaldgebiedophoofdlijnenteschetsenenomrich-
tingtegevenaanhetruimtelijkrelevantebeleidvoor
deleefomgeving.Dievisiekanhetgehelegrondge-
biedvandegemeentebetreffen,maarkanookon-
derdelendaarvanomvatten.
Dereikwijdtevanoptenemenonderwerpeninde
structuurvisiewordtbepaalddoordecontextvan
defysiekeruimtelijkeomgeving.Milieuaspectenmet
eenfysiekecomponentkunneneenplekkrijgenin
eenstructuurvisie.Maarhetgaatverderdandat.
VolgenshetRijkzijnhetbiedenvanfysiekeruimteen
hetrealiserenvanduurzamekwaliteitonlosmakelijk
metelkaarverbonden.Eenduurzaamruimtegebruik
verlangtdatderuimtelijkeordeningalindefasevan
visievormingwordtafgestemdopmilieu-,water-en
natuurdoelen.Eengemeentelijkestructuurvisiebiedt
daarmeeprimamogelijkhedenomeenlokaalleefom-
gevingbeleidteontwikkelen,waarindesamenhang
metander,aanverwantbeleidvanmilieu,waterhuis-
houding,verkeerenvervoerzichtbaarwordtge-
maakt.
Daarnaastkandegemeentevooraspectenvanhet
ruimtelijkbeleideenapartestructuurvisieopstel-
len,bijvoorbeeldvoorenergie,verkeerenvervoerof
water.Zo’nthematischestructuurvisiekandienenals
onderleggervoordeintegralestructuurvisieofjuist
alsnadereuitwerkingvaneenintegralestructuurvi-
sie,bijvoorbeeldeenwaterplanofverkeers-enver-
voersplan.
Destructuurvisiewordtobjectgerichtgeformuleerd
enbetreftaltijdeenafgebakendgebied.Hetmoet
eengeometrischeplaatsbepalingdaarvanbevatten
(conformlandelijkestandaard).
Destructuurvisiebiedtalsstrategischbeleidsdocu-
mentdemogelijkheidtoteenflexibele,interactieve
enontwikkelingsgerichteplanvormingmetallebij
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �1
hetgebiedbetrokkenpartijen.Degemeentekande
inhoudelijkeintegratievanbeleidsplannenoverde
leefomgevingeenvoudigtotstandtebrengen,om-
dataandeinhoudentotstandkomingvandestruc-
tuurvisieampereisengesteldzijn.Degemeenteraad
bepaaltbovendienzelfwatdelooptijdvandestruc-
tuurvisieis.
Wijze van doorwerking
Degemeenteiszelfverantwoordelijkvoordeuitvoe-
ringendoorwerkingvanhaarruimtelijkebeleid.De
structuurvisieisookeenschakelomdenationaleen
provincialeruimtelijkebelangengestaltetegevenop
gemeentelijkniveau.Degemeentelegtindevisie
haaroverwegingenenafwegingenvastoverhette
voerenruimtelijkebeleidendoetuitsprakenoverhoe
zedatgaatdoen(verbieden,stimulerenofrealiseren)
enwelkerolzijdaarbijvoorzichzelfziet(ontwikkelaar,
regisseur,beschermer).
Destructuurvisievormthetkadervoorbestemmings-
plannen,datwilzeggenhettoekennenvanbestem-
mingen,endaarmeevoorhetstellenvanregelsvoor
gebruikvangrondenbebouwing.Daarbijkanin
relatietotdebeoogdefunctiesrekeningwordenge-
houdenmetdemilieubelastingervan.Opdezewijze
biedteenstructuurvisietevenseeninvullingvanhet
gemeentelijkmilieubeleid.
Destructuurvisieheeftvooraleeninternstructu-
rerendefunctie.Ookisergeenhiërarchischever-
houdingtussenstructuurvisiesvanrijk,provincie
engemeente.Burgersnochandereoverhedenzijn
eraangebonden.Zelegtgeenverplichtingenop.
Destructuurvisieiseenbeleids-enontwikkelingska-
der,geentoetsingskader.Degemeentekanineen
bestemmingsplanafwijkenvandeeigenstructuurvi-
sie,mitsgemotiveerd.Destructuurvisie(ookvanRijk
ofprovincie)kanweleenrolspelenbijeenberoep
tegeneenbestemmingsplan.Derechterkandevisie
bijvoorbeeldbetrekkeninzijnoordeelsvormingover
eengoederuimtelijkeonderbouwing(marginaletoet-
sing).
Degemeentebeschrijftineenuitvoeringsparagraaf
dewijzewaaropmenhetruimtelijkeontwikkelings-
beeldindestructuurvisiewilverwezenlijken.Deze
uitvoeringsstrategieofuitvoeringsagendageeftop
hoofdlijnenaanwelkeroleninstrumentendege-
meentegaatinzettenenwelkebijdragemenver-
wachtvananderepartijen.Hetbeschrijftdeuitvoe-
ringshandelingen,toekomstigebesluitenofandere
bevoegdhedenomdegeformuleerdedoelentebe-
reiken.Hetbetreftactiesenverantwoordelijkheden
vanzowelhetcollegevanB&Walsdegemeenteraad.
Andereoverheden,maatschappelijkeorganisaties,
burgersenbedrijvenkrijgenviadestructuurvisie
inzichtindegedragslijnendiezijvandegemeente
kunnenverwachten.Datwordtvergemakkelijktalsde
structuurvisieookopelektronischewijzeverschijnt.
Overgangsperiode
HoewelhetstructuurplanonderdeWroisverval-
len,isdebetekeniservannietmeteenverloren.Een
structuurplandatvóórdeinwerkingtredingvande
Wroisvastgesteldofinontwerpterinzageisgelegd
(endaarnawordtvastgesteld)isgelijkgesteldmet
eenstructuurvisie.Ditblijftzototdatdetermijnvoor
hetstructuurplanisverstreken.Daarbijmoetwelwor-
denbedachtdatdeverplichteuitvoeringsparagraaf
indestructuurvisievaakontbreektinhetstructuur-
planofnietisafgestemdopdevereistenvandeWro.
Rol gemeente
Afhankelijkvanderoldiedegemeentewilspelenkan
destructuurvisiestrategischvanaardzijn,agendazet-
tendenookontwikkelingsgericht.Destructuurvisie
kanderhalvevooruiteenlopendeoogmerkenworden
gebruikt,ziedevoorbeeldeninhetkadertjeopde
volgendepagina.
Hoeweldefocusligtopheteigenruimtelijk(milieu)
belang,heefthetoverlegmetdeprovincieenan-
dereorganisaties(zoalshetwaterschap)eenbelang-
rijkefunctieindeplanvorming.Eenvandeweinige
verplichtingeninhetBro(art.2.1.1)isdatdestruc-
tuurvisieinzichtbiedtoverdewijzewaaropburgers
enmaatschappelijkeorganisatiesenoverhedenbijde
totstandkomingervanzijnbetrokken.
Hetspreektvoorzichdatoverdeinvullingvanhet
ruimtelijkbeleidoverlegplaatsvindtmetdebetrokken
overhedenenpartijen,waarbijookdegevolgenvoor
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
milieuenleefbaarheidaandeordekunnenkomen.
Deproceduretotvaststellingvandestructuurvisie
moetvoldoenaandeeisenvanhoofdstuk7Wm,als
zijkaderstellendisofrandvoorwaardensteltvooreen
ofmeermer-plichtigeactiviteitenofalserontwikke-
lingenwordenvoorzienwaarvooreenpassendebe-
oordelingopgrondvandeNatuurbeschermingswet
nodigis.Degemeentemoetdanvoorafhetvoorne-
menomeenplanMERoptestellenbekendmaken,
bestuursorganenraadplegeneneeninspraakmo-
gelijkheidbieden.Bijdeterinzageleggingvanhet
(voor)ontwerpvandestructuurvisiemoethetmilieu-
effectrapportgereedzijn.
Rol provincie
Deprovincialebetrokkenheidbijdetotstandkoming
vandegemeentelijkestructuurvisieisbeperkt.Zodra
er(milieu)kwestiesaandeordekunnengaankomen
dieeenprovinciaalbelangrakeniswelmeteenat-
tentievereist.Deprovinciekandegemeenteinfor-
merenoverhaarbeleidsdoelen.Deafstemmingvan
doelen,aanpakenuitvoering(rolverdeling)kunnen
inhetvoorbereidendoverlegaandeordekomen.Zo
ookdedoorwerkingvandeprovincialestructuurvisie
naarhetlokalebeleidvangemeenten.
Voorruimtelijkevraagstukkendielokaleofgemeen-
telijkegrenzenoverschrijdenligteenregionaleori-
entatieenaanpakvoordehand.Artikel2.1,lid3Wro
biedtindezegevallendemogelijkheidominsamen-
werkingmetanderegemeenteneenbovenlokale
strategischevisie(structuurvisie)vasttestellen.Het
initiatiefdaartoekanzowelvandeprovinciealsvan
éénofmeergemeentenkomen.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Duurzame ruimtelijke ordening
Eengemeentekanmeteenstructuurvisiedebeleids-
terreinendievoordekwaliteitvanderuimtevanbe-
langzijndirectgebiedsgerichtopelkaarafstemmen.
Destructuurvisieisbijuitstekgeschiktomafwegin-
gentemakentussenenerzijdsderuimtevoorwonen
enwerkenenanderzijdshetbehoudofdeverbete-
ringvanhetruimtegebruikintermenvanbelevings-
waardeenduurzaamheidendezorgvoorkwets-
barewaarden.Juistineenstructuurvisiekunnenalle
maatschappelijkeactiviteitenenwaardendieruim-
telijkeconsequentieshebbeninéénafwegingskader
bijeenwordengebracht,zoalsbijvoorbeeldmilieu-
kwaliteitsdoelstellingen,waterdoelstellingen,behoud
vancultureelerfgoedenvoorzieningenvoorverkeer
envervoer.Eendergelijkeintegralebenaderingvan
ruimtelijkekwaliteitvereistdatderuimtelijkeorde-
ningalindefasevanvisievormingwordtafgestemd
opmilieu-,water-ennatuurdoelen.
Verschillendeoogmerkenvaneenstructuurvisie
• Degewensteruimtelijkeontwikkelingenvooreenbepaaldgebiedophoofdlijnenschetsenenrichtinggevenaanhet
ruimtelijkrelevantebeleidvoordeleefomgeving(deintegralestructuurvisie).
• Alseen‘agendazettend’strategischbeleidsdocumentdeuitgangspuntenvanhetruimtelijkbeleidformulerenenaange-
venhoemenzichvoorsteltditbeleiduittevoeren.Hetisdannietdebedoelingdeuitkomstenindestructuurvisievast
teleggen.Destructuurvisieisglobaalenlaataandeuitvoerendeorganendenodigeruimte.
• Alsbasisvoorhetgrondbeleidendetoepassingvankostenverhaal.Bijvoorbeeldomeenfondsbijdragetevragenin
bovenplansekosten,ofomineenovereenkomsteenfinanciëlebijdragetevragenaanruimtelijkeontwikkelingen,zoals
compensatievannatuurwaarden,groen-enwatervoorzieningen,envoordevestigingvanhetvoorkeursrecht.
• Alscommunicatie-instrument:viahetintegraleruimtelijkebeleidvoorandereoverhedenenpartijenduidelijkmakenop
welkewijzeenvoorwelkeonderdelendegemeentedekomendejareneenrolzalvervullenbinnenderuimtelijkeorde-
ningenhetmilieubeleid.
• Alspolitiek-bestuurlijkdocument:degemeentekandeuitvoeringsagendakoppelenaanhaar collegeprogrammaof
raadsprogrammaenalsvertalingvanmaatschappelijkeopgaven.Indiengewenstkanzewordenbijgesteld.Ditkanelke
vierjaar,omdetweejaar,ofzelfsbijdebehandelingvandekadernotaofvaststellingvandebegroting.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Hetismogelijkomvoordezedoeleneenstapverder
tegaan(ambities)danwettelijkenormen.Dege-
meentekanvoorgebiedenspecifiekekwalitatieve
ruimtelijkeambitiesvastleggendieeenkadervormen
voorruimtelijkebesluitenvandegemeentezelf.
Voordekwalitatieveruimtelijkeambitieskanmen
aansluitenbijhetbegrip‘goederuimtelijkeordening’.
Bijdeconcreteinvullingervanisdegemeenteoveri-
gensnietgehoudenaandejuridischeinkaderingvan
hetbegrip,zoalsbijhetbestemmingsplan.Hoewel
destructuurvisiemoetgaanoverruimtelijkrelevante
zaken,kandedoorwerkingeenbrederefocusheb-
ben.Bijvoorbeeldbijdesitueringvaneenwegiser
denoodzaakvaneenintegraleafweging,inclusiefde
milieueffectenopdewijdereomgevingvanhettracé.
LagenbenaderingStructuurvisieNederlek
DegemeenteNederlekkreegin2003bijdeopstellingvaneenWoonvisiebehoefteaaneenintegraler,diepgaanderaanpakvande
lokaleruimtelijkeopgaven.Degemeentesteldedaaropeenstructuurvisie2015op,dieuitgaatvanintegralesturingopruimtelijke
kwaliteit.Omdekwaliteitenindegemeentemetelkaarinverbandtebrengenpastedegemeentedelagenbenaderingtoe.Deze
gaatuitvaneenonderverdelingvaneengebiedindrie‘lagen’:deondergrond,deinfrastructuurendeoccupatielaag.
Deonderstelaagwordtgevormddoordebodemopbouw,hetwatersysteemendedaarmeesamenhangendenatuurlijke,land-
schappelijkeencultuurhistorischewaarden,zoalshetslagenlandschap.Hetgrotebelangvandeonderste laagligt inde lange
reproductietijdendaarmeedeonvervangbaarheidvandezewaardenensystemen.
Deinfrastructurelelaagbestaatuitauto-,spoor-enwaterverbindingen.Ookdezelaagdientmeersturendtewordenvoorruim-
telijkeontwikkelingendanvoorheen.Deefficiencyenkwaliteitvandezevoorzieningenisgebaatbijeenzoeffectiefmogelijke
koppelingmetwonen,werkenenrecreëren,enviceversa.
Deoccupatielaagbetrefthetruimtegebruikvoorbijvoorbeeldwonen,werken, landbouwenrecreatie.Dit ruimtegebruikmoet
meerdanvoorheenwordenafgestemdopdeondergrondendeinfrastructuur.
Delagenzijnoverelkaargelegdinbasiskaartenvoordedorpenenhetlandelijkgebied.Hieruitisineenontwerpslaghetduurzaam
ruimtelijkstructuurbeeldvoorNederlekafgeleid.Elkaarversterkendekwaliteitenwordensamengebrachtenontbrekendekwa-
liteiten waar mogelijk ingepast. Het structuur-
beeldisgeconfronteerdmethetprogramma.Het
programmaisopzodanigewijzeinhetstructuur-
beeldgepositioneerd,datdekwaliteitenidenti-
teitvanhetgebiedwordtversterkt.Hetcentrale
themavandestructuurvisieisgetypeerdalshet
strevennaarbehoudenversterkingvanhetbe-
staande karakter van de gemeente, waarbij op
sommigeplaatsenwordtingezetopingrijpende
herstructurering met ruimte voor aanpassende
vormenvanwonen,werkenenvoorzieningen.De
analyse op basis van de lagenbenadering geeft
hieraan houvast en richting. Het structuurbeeld
heefteenblijvendsturenderolbijdetoekomsti-
geruimtelijkeontwikkelingenbinnendegemeen-
te.Alserwijzigingeninhetprogrammaofnieuwe
ruimteclaimsvoordoen,ishetstructuurbeeldhet
kaderwaarbinnendeontwikkelingenwordenaf-
gewogen.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Aspecten van ruimtelijk beleid
Eenstructuurvisiekaneenbepaaldruimtelijkmilieu-
aspectspecifiekbelichten,zoalsenergiedoelstellin-
gen.Dekrachtvaneendergelijkevisiekanliggenin
dedirectevormgevingvanderuimtelijkedimensies
vandemilieuopgave(hogedichtheden,mogelijkezo-
nesvoorkoude-warmteopslag,geothermie)eninhet
vroegtijdigeoverlegdaarover,zowelinternalsextern
metdebetrokkengemeentenenpartijen.Ookkan
milieuintegraalonderdeelzijnvaneenaspecten-
structuurvisie,zoalsvoorhoreca.
Aspectenstructuurvisie:HorecaUtrecht,Visieenbeleid
Utrechtheefteenintegralevisieopdehorecaopgesteldin‘HorecaUtrecht,visieenbeleid’.Hetbetrefteenhorecastruc-
tuurvisie,dievertaaldisnaareenhorecabeleidsplaneneenruimtelijktoetsingskader.Visie,beleidentoetsingskadervor-
mendaarmeeéénintegraalbeleidsstukvoordehoreca.Hoewelnietalszodanigvastgesteld,kandezeintegralebenade-
ringvanvisie,beleidentoetsingskaderalseenillustratiefvoorbeeldvaneenaspectenstructuurvisiewordenbeschouwd.
Dehorecastructuurvisieendebijbehorendeverantwoordinggeven invullingaandedoelstelling inzicht tegeven inde
(toekomstige) ontwikkelingsmogelijkheden voor de horeca in Utrecht op het gebied van programma (massa en sec-
tor) en locaties, rekening houdend met aspecten als verkeersbewegingen, parkeren, bereikbaarheid, bevoorrading en
(geluids)overlast.Uiteenoogpuntvan(geluids)overlastenopenbareordezijnspecifiekegebiedenaangewezenvooruit-
gaanshoreca(horecaconcentratiegebieden).Bijdevertalingvandevisieinhetbeleidsplanisaandachtbesteedaanregel-
gevingenis invullinggegevenaandetweededoelstelling:hetwegnemen,oftoteennoodzakelijkminimumbeperken,
van de bureaucratische belemmeringen voor ondernemers of
initiatiefnemersindehoreca.
Ditisvervolgensvertaaldnaareenruimtelijktoetsingskaderper
deelgebied.Voordeverschillendedeelgebiedenzijn,opstraat-
niveau,aandehandvaneenprofielschetsdeontwikkelingsmo-
gelijkheden van de verschillende typen horeca aangegeven.
Dezeontwikkelingsrichtingisvoorvijftypenhorecauitgewerkt.
Hieraanzoudenookcriteriaophetvlakvanparkeren,bereik-
baarheid,bevoorradingenbijvoorbeeldafvalenzwerfvuilkun-
nenwordenverbonden.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Uitvoeringsstrategie
Degemeentedientinhaarstructuurvisieookdewij-
zevanrealisatievandemilieubelangenaantegeven.
Zodraineenstructuurvisiealgemenekwaliteitscri-
teriavoorgebiedenzijnbenoemd,zaldegemeente
ookduidelijkmoetenmakenhoedezecriteriadoor-
werkenindeuitvoering.Ditismindervrijblijvend,
zekervoordekwaliteitvandeleefomgeving.Af-
wentelingvanmilieuproblemenvanheteneophet
anderegebiedkandaarmeedeelswordenondervan-
gen.Hetvraagtvanhetmilieuvelddatzijduidelijk
maaktwatdefysiekeruimtelijkeimpactisvanhaar
milieubeleidsdoelen.Hetgemeentelijkwaterplanof
ecologischplanzalbijvoorbeeldevidenteruimtelijke
componentenhebben.Dezemoetenoperationeel
wordengemaakt.
Aandachtspuntendaarbijzijndehardheidvanhet
beleid,derollenendeinstrumentenmix.Kiestmen
vooroverleg,uitvoeringvanbeleidofopnameineen
bestemmingsplan?Hetkangaanomeensamenhan-
gendpakketvanfinanciële,technische,bestuurlijke
enjuridischemaatregelen.
UitvoeringsparagraafBredeStructuurvisieKatwijk
DegemeenteKatwijkheeftop29maart2007deBredeStructuurvisie2007–2020‘Katwijk,eenzeeaanmogelijkheden’
vastgesteld.Dezestructuurvisieiszowelgerichtopherstructureringenkwaliteitsverbeteringvano.a.deopenbareruimte
vanbestaandegebieden,alsopnieuweontwikkelingen.Erzijnzessleutelprojectengeformuleerd:projectenclusters,ge-
koppeldaaneengebiedofthema.Binnendesleutelprojectenvormenruimtelijkeensocialeaspecteneeneenheid,milieu
isdaarvaneenonderdeel.DesleutelprojectensamendekkendemaatregelenvoorhetgehelegrondgebiedvanKatwijkaf.
Dezeprojectenwordenindestructuurvisie‘actiegebieden’genoemd,intotaalzijner29projecten.
Onderdeelvandestructuurvisieiseen(indicatief)uitvoeringsplan,waarindefinanciëlehaalbaarheidophoofdlijnenende
prioriteringindetijdvandeprojectenaandeordekomt.Deprojectenzijnbeoordeeldopdebenodigdegemeentelijke
inspanningen,dedekkingsmogelijkhedenendestreefopbrengsten.Alleprojectenzijnsamenineenfinancieeltotaalover-
zichtbijeengebracht.
Alseenspoorboekjeophoofdlijnenrichtingrealisatie,isperproject(actiegebied)eenactielijstopgenomenmeto.a.de
onderzoekenenplanuitwerkingendienogdienentegeschiedenomhetprojectverdertebrengen.Destructuurvisieisnog
geheelactueelenvormthetreferentiekadervooroverheidshandelen,toetsenenstimulerenvanparticuliereinitiatieven.
Tochiseraanleidingomdestructuurvisieopnieuw,maardan
aangevuldvasttestellen.DatheeftallestemakenmetdeWro.
OpdeeersteplaatsisdestructuurvisienietalsStructuurplan
vastgesteld,hetplanheeftnietdewettelijkverplichteproce-
duredoorlopen.Opdetweedeplaatsisdestructuurvisieniet
opgesteldonderdevigeurvandeWro,waarbijdestructuurvi-
sieeenbelangrijkeensomsonmisbareplaatsinneemtinrela-
tietothetkostenverhaalvandegemeente.Katwijkheeftdaar
aanleidingingezienommetnamedeuitvoeringsparagraafte
herzien, waarbij voldaan wordt aan de vereisten van de Wro
(Grexproof). Ook zouden ruimtelijke milieudoelen, zoals kli-
maatbestendigheid, kunnenwordenaangescherpt indepro-
jecten.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Algemene kenmerken Strekking Het bestuurlijk overleg is bedoeld om te zorgen dat gemeentelijke belangen worden afge-
stemd met de provincie en buurgemeenten. In een bestuursakkoord worden afspraken gemaakt over
de invulling van ieders verantwoordelijkheid dienaangaande, vertaald in bestuurlijke afspraken.
Bevoegd gezag College van B&W.
Juridische basis De bevoegdheid om bestuurlijke afspraken te maken met de provincie en gemeenten
over ruimtelijke plannen volgt uit de algemene bestuursbevoegdheid van het college van B&W, artikel
160 Gemeentewet.
Procedure Vormvrij.
Beroep Niet mogelijk.
2.3 Overleg / bestuursakkoord ruimtelijke plannen
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Hetbestuurlijkoverlegspeeltbijdebeleidsafstem-
mingvooraf.Hetkandaarbijgaanomstrategischbe-
stuurlijkoverleg,omoverlegoverdevraagopwelke
wijzedeprovinciehaarWro-bevoegdhedenzalinzet-
tenofoverlegoverdewijzewaaropdeprovinciein-
vullingwensttegevenaanhetwettelijkvooroverleg
bij(concrete)ruimtelijkeplannen.
Hetstrategischbestuurlijkoverlegvindtvooralplaats
bijhetopstellenvaneenstructuurvisie,bijrelevante
ruimtelijkekeuzenenbijgebiedsopgavenwaarbij
bovengemeentelijkeofprovinciale(milieu)belangen
inhetgedingkunnenzijn.Inhetperiodiekeoverleg
ofoverlegaangaandespecifiekegebieds-ofbeleids-
ontwikkelingenmetandereoverheden,staatwelis-
waarderuimtelijkecomponentcentraal,maardeze
kannietloswordengezienvandebredemaatschap-
pelijkeenmilieucontext.Menkanderhalveallemi-
lieuaspectenmeteenzekereruimtelijkecomponent
aandeordestellen.Zodraeenstructuurvisiemer-
plichtigisgeldteenmeerverplichtendeinbrengvan
milieuaspectenenmoetendebetrokkenbestuuror-
ganenwordengeraadpleegd.
Hetbestuurlijkoverlegkanookwordenaangewend
voordeprovincieomaantegevenhoemetdever-
schillendeprovincialeinstrumentenzalwordenom-
gegaan(verordening,inpassingsplan,projectbesluit,
deaanwijzing).
DeWrobiedtdemogelijkheidomafsprakentema-
kenoverdegevallenwaaroverdeprovincieoverleg
wilinhetkadervanbestemmingsplannenenpro-
jectbesluitenenoverdewijzewaarophet(wettelijk)
overlegwordtgevoerd.Daarbijkanmenookafzien
vanhet(wettelijk)overleg,bijvoorbeeldalsergeen
provinciaalbelangis(artikel3.1.1,lid2Bro).
Overdeinhoudvanhet(bestuurlijk)overlegbevat-
tendeWroenhetBrogeenregels.Welgeldtonder
anderedeverplichtingvoordegemeenteomineen
structuurvisieaantegevenopwelkewijzeburgersen
maatschappelijkeorganisatiesbijdetotstandkoming
daarvanzijnbetrokken(artikel2.1.1Bro).Hetstaat
partijenvrijomdaarafsprakenovertemaken.Daar-
naastbevatartikel1.3.1Broeenmeldingsplichtwan-
neerdegemeentevoornemensiseenstructuurvisie
ofbestemmingsplanofanderplanvoortebereiden,
waarbijsprakeisvanruimtelijkeontwikkelingen.
Eenbestuursakkoordbevatafspraken(convenan-
ten,gebiedscontracten)oversamenwerking,onder-
steuning,stimulerendeenfaciliterendemaatregelen
(subsidiese.d.).Ditgaatverderdanhetbestuurlijk
overleg,omdaterafsprakenwordengemaaktover
structurelevormenvansamenwerkingenconcrete
resultaten,tijdsafsprakenenfinanciëlemiddelen.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Ineenbestuursakkoordofbestuursovereenkomst
onderschrijvendegemeenteenbuurgemeenten,
provincie,Rijkofwaterschaphunmedewerkingaan
derealiseringvanruimtelijkeontwikkelingenineen
bepaaldgebied.Onderlingeafsprakenofeenbe-
stuursovereenkomsttussendebetrokkenoverheids-
organenkunneneenbeterresultaatopleverendan
wanneerzakendwingendwordtopgelegddoorde
provincie.
Wijze van doorwerking
Derealisatievangemeentelijkemilieudoelenzalvaak
medeafhankelijkzijnvaneen(actieve)bijdragevan
andereoverheden(provincie,waterbeheerder)of
maatschappelijkepartijen.Hetisdaaromvangroot
belangdatdepartijentijdigmetelkaarcommunice-
ren.Overlegovermilieubelangenenderuimtelijke
implicatieservankunnenopverschillendemomenten
indebeleidscyclusaandeordekomen.Hoeeerder
deafstemming,destegroterderuimtelijkeenbe-
stuurlijkemargeszijn.
Viabestuurlijkoverlegkandegemeenteervoorzor-
gendathetgemeentelijkmilieubelangwordtafge-
stemdmetdeprovincieenomliggendegemeenten
(enuiteraardookmethetRijk).Ditkanleidentotbe-
stuurlijkeafsprakenmetgemeentenoverderuimte-
lijkegevolgenervanenoverdeinvullingvanieders
rolenverantwoordelijkheid.Dezeafsprakenkunnen
wordenopgenomeninbestuursovereenkomsten,
bestuursakkoordenofminderformeel,inbriefwisse-
lingenofgenotuleerdeafspraken.Zodraafsprakenin
hetvooroverlegmetgemeentenineenbestuursover-
eenkomstwordenvastgelegdkandatleidentoteen
terugtredendeprovincialeinbreng.Deafdwingbaar-
heidhiervanisvooraleenpolitiekeaangelegenheid.
Rol gemeente
Vandegemeentemagwordenverwachtdatzijbuur-
gemeenten,provincieofwaterbeheerderinformeren
overdevoorbereidingvanplannenenprojecten,die
vaninvloedzijnophun(milieu)belangen.Degemeen-
teraadspeelthierbijookeenrol.Zijstellenimmers
de(ruimtelijke)kadersvastwaaraanhetcollegezich
moetenhouden.
Degemeentemaaktmetbetrokkenoverhedenen
partijenafsprakenoverdewijzewaarophetruimtelijk
beleidindegemeentelijkeruimtelijkeplannenwordt
meegenomen.Eventueleruimtelijkemilieudoelen,
uithetmilieubeleidsplanofdestructuurvisie,dievan
toepassingzijnophetbetreffendegebiedworden
daarbijingebracht.Eengoedeafstemmingvooraf
kanveelonduidelijkheidwegnemenenverrassingen
voorkomen.
Rol provincie
Hetbestuurlijkoverlegiseenonontbeerlijkinstru-
mentvoorhetuitdragenvanhetprovincialebeleid.
Hetgewichtendevormvanhetoverlegworden
sterkbepaalddoorderolvandeprovinciebijhet
waarborgenvanhaarprovinciaalruimtelijkmilieube-
lang.Vandeprovinciemagwordenverwachtdatzij
degemeenteinformerenoverdevoorbereidingvan
plannenenprojecten,dievaninvloedzijnopdeleef-
kwaliteitinhetgemeentelijkegrondgebied.Daar-
meewordtzowelinhoudelijkalsbestuurlijkdraag-
vlakgecreëerdenwordttevensduidelijkwelketaken
Illustratieoverlegmomenten,aandehandvangebiedsgerichtbeleidvoorexterneveiligheid
• bij hetopstellen vaneen - sectorale -provincialebe-
leidsvisie of provinciale structuurvisie externe veilig-
heid
• bij het opstellen van een - sectorale gebiedsgerichte
- gemeentelijke beleidsvisie of structuurvisie externe
veiligheid: op gebiedsniveau worden problemen en
kansenduidelijkenkunnenvraagenaanbodopelkaar
worden afgestemd binnen de wettelijke kaders. Met
de visie wordt naar partijen een duidelijk standpunt
gegeven over de wijze waarop wordt omgegaan met
deverantwoordingvanhetgroepsrisicobijruimtelijke
ontwikkelingen
• inhetkadervanderuimtelijkestructuurvisie,waarinde
integrale afweging wordt gemaakt van het risico van
activiteitenmetgevaarlijkestoffen,haalbareveiligheid
eneconomischeenmaatschappelijkebelangen
• bij het opstellen van een bestemmingsplan, met een
vertaling van de uitgangspunten voor nieuwe ruimte-
lijke plannen en de gevolgen voor aan te pakken be-
staandesituaties(saneringen)
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
partijenhebben.Vandegemeentemagomgekeerd
wordenverwachtdatzijdeprovincieinformerenover
devoorbereidingvanplannenenprojecten,dievan
invloedzijnopdeprovincialemilieubelangen.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Inzet overleginstrument aangeven
Hetoverlegtussendegemeenteenandereoverhe-
denoverderuimtelijke(milieu)belangenkanopver-
schillendemanierenwordenvormgeven.Destruc-
tuurvisieisbijuitstekgeschiktvoordegemeenteom
aantegevenopwelkewijzeuitvoeringwordtgege-
venaanhetbestuurlijkoverlegenbestuursakkoor-
den.Bijvoorbeeldafstemmingsvraagstukkentussen
gemeentenkunnendaaringoedeenplekhebben,
zoalsdesitueringvaneenwaterberging,windmo-
lensofecologischezones.Daarbijkanaangesloten
wordenbijalbestaandeoverlegstructuren.Hetover-
legoverbestemmingsplannenenprojectbesluitenis
bijvoorbeeldhetgeschiktekaderominvullingaante
gevenaanmeeruitvoeringsgerichteopgaven.
WaterfrontHarderwijk:bestuurlijkeafsprakenbijwatercompensatie
MethetWaterfrontHarderwijkzoektdegemeenteHarderwijknaaroplossingenvooreenaantalruimtelijke,economische
enmilieukundigeproblemendiezijnontstaanalsgevolgvantoenemenderuimtelijkedruk.Deruimteisbeperktomdat
Harderwijkis‘ingesloten’tussendeecologischwaardevollegebiedendeVeluweendeVeluwerandmeren.
Deplanvorminglooptsinds1996.Hetbetreftdeuitbreidingvaneenindustrieterreinvoorwatergebondenbedrijvigheid,
deaanlegvaneenoverloopparkeerterrein(alleeninzetbaaropzeerdrukkedagen)endeuitbreidingvandewoonfunctiein
derichtingvanhetwater.Bestuurlijkeafsprakenzijngemaaktoverhetgrootstedeelvandezebuitendijkseontwikkelingen,
waaronderdevoorwaardevanvolledigecompensatievanhetverliesaannattenatuurendevolledigecompensatievanhet
verliesaanwaterbergendvermogenindeVeluwerandmeren.
Begin2002zijntussenRijkswaterstaatendegemeenteHarderwijkprincipeafsprakengemaaktoverdevormwaarincom-
pensatieplaatskanvinden.NaaraanleidingvandezeafspraakzijnvoordegemeenteHarderwijk, inoverlegmetRijks-
waterstaaten laterookWaterschapVeluwe,demogelijkhedenvoordecompensatievanhetverliesaanwaterbergend
vermogengeïnventariseerd.Dezemogelijkhedenwordenmomenteel inhetprocesvandewatertoetsvoordeverschil-
lende benodigde ruimtelijke plannen bekeken op bestuurlijke, maatschappelijke en financiële haalbaarheid. De ruimte
voorcompensatieisgereserveerdinhetbestemmingsplan,maar
ditbiedtnoggeengarantievoorhetdaadwerkelijk,binneneen
gezamenlijkbepaaldetermijn,realiserenvandezecompensatie.
Gezochtwordtnaarmogelijkhedenvoordezegarantie.Momen-
teelwordtgedachtaaneenbestuurlijkeovereenkomst.
Bronfoto:www.harderwijkonline.nl
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
2.4 PlanMER
Algemene kenmerken Strekking Doel van de milieueffectrapportage voor plannen (planmer) is om bij de besluitvorming
over plannen het milieu een volwaardige plaats te geven met het oog op een duurzame ontwikkeling.
Bevoegd gezag De gemeenteraad is bevoegd gezag zodra zij eindverantwoordelijk is voor de vast-
stelling van een planmer-plichtig plan, zoals een structuurvisie. De gemeenteraad kan daarnaast de
initiatiefnemer voor de planmer-plichtige activiteit zijn.
Juridische basis Artikel 7.2 Wm en Besluit m.e.r., met als grondslag de Europese Strategische milieu-
beoordelingsrichtlijn (nr. 2001/42/EG).
Procedure De planmer-procedure uit de Wm omvat zeven stappen, zie illustratie. De planmerprocedu-
re is gekoppeld aan de procedure inzake het planmer-plichtige besluit.
Beroep Er staat geen beroep open tegen het planMER, maar het is wel mogelijk de rechter de kwali-
teit ervan te laten toetsen in een voor beroep vatbaar besluit, zoals het bestemmingsplan.
Illustratie Procedure planmer (en vergelijking met besluitmer)
Stappen en kenmerken van de mer1. Startprocedure - Inzage/inspraak;begin2. (Onafhankelijk)advies:begin
3. Opstellenrapport
- Beschrijvingeffecten - Redelijkealternatieven?
- Tebeschouwengevolgen - Milieugevolgen4. Terinzagelegging5. Inspraak;eind - (Onafhankelijk)advies:eind
6. Motiveringinbesluit
7. Bekendmaking
- Monitoringenevaluatie
Besluitmer-procedureStartnotitieInspraakopdestartnotitieAdviesWettelijkeAdviseursAdviesCommissiem.e.r.RichtlijnenbevoegdgezagOpstellenbesluitMER
AfstemmenopdetailniveauprojectJa.MeestmilieuvriendelijkalternatiefverplichtBiodiversiteitengezondheidnietverplichtVanmer-plichtigeactiviteitTerinzageleggingbesluitMERenbesluitInspraakopbesluitMERenontwerpbesluitAdviesvanWettelijkadviseursAdviesvanCommissiem.e.r.MotiverengevolgenvanbesluitmereninspraakindefinitiefplanBekendmakingenmededelingvastgesteldplanMonitoringenevaluatiemilieueffectennauitvoering
Planmer-procedureOpenbarekennisgevingNeeRaadplegenbetrokkenbestuursorganenoverreikwijdteendetailniveauplanmer
OpstellenplanMER,alsafzonderlijkrap-portofindetoelichtingvanhetontwerp-planGlobaal,afgestemdopdetailniveauplanJa,echtermeestmilieuvriendelijkalterna-tiefnietverplichtOokbiodiversiteitenvolksgezondheidVanplanenalternatievenTerinzageleggingplanMERenontwerpplanInspraakAdviesvanCommissiem.e.r.,alleenvoornatuuraspecten(Natura2000ofEHS)MotiverengevolgenvanplanmereninspraakindefinitiefplanBekendmakingenmededelingvastgesteldplanMonitoringenevaluatiemilieueffectennauitvoering
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Demilieueffectrapportagevoorplannen(kortweg
«planmer»voordeprocedureen«planMER»voorhet
milieueffectrapport)staatnietopzichzelf,maariseen
hulpmiddelbijdebesluitvormingoverplannendie
kunnenleidentotprojectenofactiviteitenmetmoge-
lijkbelangrijkenadeligegevolgenvoorhetmilieu.
Aanleidingvoordeplanmer,ookwelStrategische
Milieubeoordeling(SMB)genoemd,vormendeprak-
tijkervaringenmetdeEuropeserichtlijninzakede
milieueffectrapportage.Bijmer’svoorprojectenis
geblekendatvoorhetmilieubelangrijkekeuzesvaak
alineeneerderstadiumzijngemaakt.Juistinde
voorafgaandeplannendiedebetreffendeprojecten
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �0
Dan is er sprake vanbeoordelingsplicht: wel ofgeen besluitmer volgen
Dan is er sprake vanbesluitmer-plicht
KADERSTELLEND PLANOVERHEIDSBESLUIT
ACTIVITEIT
CONCREET BESLUIT
In lijst C mer-plicht
In lijst D mer-beoordelingsplicht
Natuurbeschermingswet
√
√
Passende beoordelingnodig
Dan is er sprake vanplanmer-plicht
- √
√ -
➜➜ ➜
Formele mer-plicht in schema
mogelijkmaken,kandespeelruimteommilieuwinst
teboekengrootzijn.Zoalsineenstructuurvisie,wa-
terplanofandereaspectuitwerkingvanhetruimtelijk
beleid.
HetBesluitm.e.r.bepaalthetbereikvandemerplicht.
HetbesluitgeeftindebijlagenCenDallereerstli-
mitatiefaanwelkeactiviteitenvanafwelkeomvang
mer-(beoordelings)plichtigzijn.Bijvoorbeelddeaan-
legvanautowegen,woningbouw,dijkenofindustrie.
PeractiviteitindebijlagenCenDstaanvervolgens
dewettelijkeenbestuursrechtelijkverplichteplan-
nenvermelddieplanmer-plichtigkunnenzijn(kolom
3).Bijvoorbeeldeenstructuurvisieofglobaalbestem-
mingsplanmetuitwerkingsverplichting.
Deprovinciekaninhaarprovincialemilieuverorde-
ningextramer-plichtigeactiviteitenaanwijzen.
Deplanmer-plichtontstaatzodraplandelen:
• eenkadervormenvoortoekomstigemer-
(beoordelings)plichtigebesluiten.Voldoendeisdat
hetplan‘detoonzet’voordieactiviteit,bijvoor-
beelddoorlocatie-oftracékeuzen,randvoorwaar-
denofoverwegingendaaromtrent.Bindendeuit-
sprakenzijnnietnodig;
• kunnenleidentotsignificanteeffectenopNatura
2000-gebiedenenhetplaneen‘passendebeoor-
deling’moetondergaanopgrondvandeNatuur-
beschermingswet1998.
Bijbesluitmer-plichtigeactiviteitenzalervaaksprake
zijnvaneen‘tweetrapsraket’:nadeplanmervoorhet
kaderstellendbesluitvolgtereenbesluitmervoorde
concreteplanuitwerkingofvergunningverlening.
Voorbeeldplanmer-plichtigestructuurvisie
Ineengemeentelijkestructuurvisiealsbedoelinartikel2.1
Wrowordenbinnendebebouwdekom locatiesoverwo-
genvooreenprojectvan ruim2.000woningenmeteen
jachthavenvoor200boten.Degemeentezaltezijnertijd
eenbestemmingsplanvaststellen,waarindebestemming
‘Woongebied’(aldannietmetuitwerkingsverplichting)zal
wordenopgenomen.
De activiteit bouw van woningen valt onder categorie
D11.1 en de jachthaven onder D10.3 van de bijlage van
hetBesluitm.e.r.Devaststellingvande structuurvisie is
opgenomen inkolom3.Alsde structuurvisievoldoende
houvastgeeftindezinvanoverwegingentussendiverse
locaties voor het latere mer-(beoordelings)plichtige pro-
jecten,dan isdestructuurvisievolgenshetBesluitm.e.r.
planmer-plichtig.Destructuurvisievormtdannamelijkhet
kader voor het vaststellen van het latere mer-beoorde-
lingsplichtige vaststellingsbesluit van het bestemmings-
plan(opgrondvanD11.1enD10.3vanhetBesluitm.e.r.).
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �1
Wijze van doorwerking
Hetoogmerkvandemerisdepositievanmilieuin
debesluitvormingteversterken,doordeeffecten
voorhetmilieuineenzovroegmogelijkstadiumte
beoordelen.Hetheleplanisdaarbijplanmer-plichtig,
nietalleendekaderstellendedelen.Deplanmer-pro-
cedureisdaaromdirectgekoppeldaandeprocedure
dievoorhetkaderstellendeplanmoetwordendoor-
lopen.Deplanmerisnietalleenvaninvloedopde
procedure,maarjuistookopdeplaninhoudenhet
planproces.Degemeentedientinhetuiteindelijke
plantemotiverenhoeprocesmatigmetderesulta-
tenvanhetPlanMERendeinspraakisomgegaan.
Deplanmerkanbehulpzaamzijnbijeenvroegtijdige,
zorgvuldigeafwegingvanontwikkelingen.
Rol gemeente
Degemeentekan,afhankelijkvanhettenemenbe-
sluit,deinitiatiefnemervanhetmer-plichtigeplanzijn
enookhetbevoegdgezagvoordeplanmer.Hetver-
dientaanbevelingdezeverantwoordelijkhedenbin-
nendeorganisatiegescheidentehouden.Datvereist
eengoedeprocesvoeringvoordeopstellingvanhet
MERenhetkaderstellendeplan.
Degemeentemoetvoorafgaandaandeopstelling
vanhetrapportdebetrokkenbestuursorganenraad-
plegenoverdereikwijdteenhetdetailniveauvande
informatieinhetplanMER.Hetontwerpplanenhet
planMERwordengelijktijdigvoorinspraakterinzage
gelegd.
Alsvervolgzalvoordeconcreteplanuitwerkingveel-
aleenbesluitmer-beoordelingen/ofbesluitmerdoor-
lopenmoetenworden.
Rol provincie
Uitgaandevaneengemeentelijkemer-plicht,zalde
provinciealsbetrokkenbestuursorgaanwordenge-
raadpleegdoverdereikwijdteenhetdetailniveau
vanhetplanMER.Vanuitprovincialeoptiekishet
zaakderuimtelijkemilieubelangenvroegtijdigmet
degemeentetebespreken.Daaropvolgendheeftde
provincieinspraakmogelijkheidophetontwerpplan
enhetplanMER.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Doel
Degemeentekandeplanmervanuituiteenlopende
drijfvereninzetten.Eenbeperktebenaderingisals
verantwoordingvanalgedanekeuzenofalsmid-
delomtevoldoenaandewettelijkeverplichtingen.
Meestwaardevolisdeplanmeralsbijdrageaaneen
evenwichtigerplanvorming,gerichtophetvergroten
vandeduurzaamheid,hetdraagvlakendeontwik-
kelkrachtvanhetkaderstellendeplan.Detoegevoeg-
dewaardevanhetinstrumentvoordeplanvorming
vraagtomeencreatieveendoelgerichteinvullingvan
deonderzoeksaanpak:opwelkeplanaspectenkan
hetplanmerhetverschilmaken?
Vroegtijdig
Demeerwaardevandeplanmerligtindevroegtijdi-
gebeoordelingvanmilieueffectenvanmogelijkeont-
wikkelingenendevariantendaarvoor.Hetmilieu-en
duurzaamheidsbelangkandaardoorbeterinspelen
ophetstrategischestadiumvanplanontwikkeling.
Ditvraagtvanmilieueentijdigefocusopalternatie-
veneneffectendieeenimpacthebbenopditbe-
sluitvormingsniveau.
Flexibel
Deplanmerbiedteenaanpakdatrekeninghoudt
methetstrategischeplankarakterenkentdaardoor
minderafbreukrisico.Erzijnweinigprocedurelever-
eisten,zodatflexibelopwijzigingenkanwordeninge-
speeld.Erhoeftbijvoorbeeldgeennieuwestartnoti-
tietewordenopgesteldalszichnieuwealternatieven
voordoen.
Detailniveau
Deplanmeriseenhulpmiddelbijdebesluitvorming
voorvaakcomplexeruimtelijkeplannen.Hetisde
kunstdehoofdlijnendaarintepakkenenniettever-
liezenindetails.Maakbijvoorbeeldvooralgebruik
vankwalitatieveoordelenvandeskundigenenslechts
vankwantitatieveanalysewaardateenvoudigis.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Advies
DegangnaardeCommissiem.e.r.isvoordeplanmer
alleenverplichtalsersprakeisvanactiviteiteninde
ecologischehoofdstructuurofbijeenpassendebe-
oordeling.BijdecomplexereopgavenkandeCom-
missiem.e.r.vrijwilligwordenbenaderdvoor(extra)
toetsingsmomentenenadvies.
Verantwoording
Inhetplanofbesluitdientdegemeenteaantege-
venopwelkewijzerekeningisgehoudenmetde
uitkomstenvanhetplanMER.Daarbijkunnenzowel
inhoudelijke,procedurelealsprocesaspectenwor-
dentoegelicht.Hetisaltijdvanbelangvastteleggen
waaromenwelkealternatievengaandehetproces
zijnafgevallenoftoegevoegd.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
PlanmerStructuurvisieDordrecht
DegemeenteDordrechtheeftbehoefteaaneenrichtinggevendbeleidskadervoorderuimtelijkeontwikkelingvandestad
voordekomende15jaar:deconceptStructuurvisieDordrecht2020.DeconceptstructuurvisieDordrecht2020wijstonder
anderelocatiesaanvoormogelijkbesluitmer-(beoordelings)plichtigeactiviteiten.Destructuurvisieisdaarmeekaderstel-
lendvoormetnamedelocatiekeuzevandezeprojecten.VoordestructuurvisieisdaaromeenplanMERvereist.
Dordrechtstaatvooreengroteruimtelijkeopgave.Opbasisvanhetmeerjarenbeleidsprogramma(MJP)2006-2010zijn
deambities“AantrekkelijkDordrecht”,“SociaalDordrecht”,“LeefbaarDordrecht”en“EuropeseStadDordrecht”gefor-
muleerd.Omdezevierambitiesterealiseren,werktDordrechtvanuitdestrategieomenerzijdsduurzaamenzorgvuldig
omtegaanmetdekernkwaliteitenvandebestaandestadenanderzijdskwaliteittoetevoegenopalleniveaus.Belangrijk
uitgangspuntvoorhetplanMERisdekeuzeomdestadteontwikkelenbinnendeverstedelijkingscontourvanhetstreek-
plan.Ditbetekentdatdefocusligtophetvormgevenaangroteveranderingenindebestaandestad:herstructurering,
transformatieenverdichting.Destrategiedaarbijisomenerzijdsduurzaamenzorgvuldigomtegaanmetdekernkwali-
teitenvandebestaandestadenanderzijdskwaliteittoetevoegenopalleniveaus.Ditleidtineenaantalgevallentoteen
spanningsveldmetdehogemilieubelastingdoorinfrastructuurenindustrie(geluid,externeveiligheidenluchtkwaliteit).
DestructuurvisieDordrecht2020beschrijftophoofdlijnenderuimtelijkeontwikkelingvandestad.Programma’sencon-
creteruimtelijkeuitgangspuntenontbrekenindezefasevandeplanvormingveelalnog.Daaromzijndeuitsprakeninhet
planMERoverdehaalbaarheidenteverwachtenmilieueffecteninhetalgemeenookglobaalenkwalitatief:ophetniveau
vandestadinplaatsvanplan-c.q.programmaniveau.
DerelevantenieuwebeleidsvoornemensuitdestructuurvisiezijninhetplanMERkwalitatiefenwaarmogelijkkwantitatief
beoordeeldopdeteverwachtenmilieueffecten.Hetbetreftconclusiesoverdelocatieafwegingindestructuurvisie.Daar-
naastzijnaanbevelingengedaanvoornaderonderzoekinhetvervolgvandeplanvorming.Bijdebeoordelingvandeloca-
tieafwegingenisrekeninggehoudenmetdespecifiekeDordtsesituatie:deruimteindebestaandestadisbeperkt.Denog
resterende‘open’gebiedenzijnbovendienbeleidsmatigalgrotendeelsingevuld.Voordelocatiesbinnendebestaande
staddiezichlenenvoorherstructureringoftransformatie(zoalsOostpoort)isindestructuurvisiegezochtnaareeninvulling
met-vanuitruimtelijkeenmilieuoverwegingen-geschiktefuncties.Ditbetekentdatbijdemeestevandebeoordeeldelo-
catiesgeensprakeisvaneen
volwaardige afweging van
alternatievelocaties.Watbe-
treft de milieuaspecten zijn
alleen de randvoorwaarden
ophoofdlijnenbenoemd,die
men in het vervolg van de
planvormingnadermoetcon-
cretiseren.
Concept Visiekaart
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Juridischedoorwerking
Algemenemaatregel van
bestuurAanwijzing
InpassingsplanVerordening
AanwijzingVoorbereidings-
besluitStad-en-milieu-
benadering
Rijk
Provincie
GemeenteBestemmingsplan
BeheersverordeningVerordening
Voorbereidingsbesluit Stad-en-
milieubenadering
3. Instrumenten voor ruimtelijke normstelling
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
De gemeente kan voor de juridische doorwerking van haar milieubelangen gebruik maken van diverse instrumenten. Zij kan tot op zekere hoogte algemene regels stellen in een verordening en regels verbinden aan specifieke gebieden of concrete projecten via het bestemmingsplan. Het laatstgenoemde instrument is zowel normstellend voor het gebied als een instrument voor de uitvoering. Een onderscheid is aan de orde tussen de planontwikkeling, waarbij de nadruk ligt op randvoorwaardenscheppende (gebruiks)regels, en de beheerfase, waarbij (gebruiks)regels ongewenste ontwikkelingen of activiteiten tegengaan. Het bestemmingsplan kan voor beide situaties van dienst zijn, de beheersverordening is vooral voor laatstgenoemde situatie bedoeld. Voor milieuregels staat de gemeente naast de ruimtelijke instrumenten nog ook de aanvullende verordenende bevoegdheid op grond van de Gemeentewet (en sectorwetgeving) en in zekere mate de bouwverordening ter beschikking. Dit voor zover het gaat om zaken die tot de huishouding van de gemeente behoren. De gemeente dient bij dit alles de regels van de provincie en het Rijk in acht te nemen, zij mag deze niet doorkruisen.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Degemeenteraadmoetvoorhetgehelegrondge-
biedvandegemeentebestemmingsplannenvast-
stellen.Praktijkisdathetgemeentelijkgrondgebied
doormeerderebestemmingsplannenwordtbedekt.
Ditislogischomdatiederplangebiedopzichzelf
staat:denkdaarbijaandediversiteitaanfuncties,de
complexiteitvaneenbepaaldgebied,aanontwik-
kelingofbeheer,enzovoorts.DeuitdeWROstam-
mendebepalingdatondergrondookwaterwordt
begrepen,isindeWrogehandhaafd.
Hetbegrip‘grond’omvatzoweldebovengrondseals
deondergrondselagen.Ditpastbijhetbelangvan
deondergrondinderuimtelijkeordeningvolgensde
Beleidsbriefruimtelijkeordeningondergrond(de-
cember2003)voordetransportfunctie,dedraag-en
verblijfsfunctie,debergingsfunctie,deproductie-
functieendearchieffunctie.Aldezefunctiesmoe-
teninhetvoordeondergrondteformulerenbeleid
tegenelkaarwordenafgewogenenrechtaanelkaar
doen.Doordeondergrondnaastdebovengrondeen
volwaardigeplaatstegeveninhetbestemmingsplan
wordtzekergestelddatbestemmingenopverschil-
lendeniveausopeenbepaaldstukgrondkunnen
wordengelegd.Denkdaarbijaanarcheologische
vindplaatsen,waterberging,zoutwinning,tunnels,
buisleidingen,hoogspanningsleidingenendedaarbij
behorenderuimtelijkezones.Dedriedimensiesvan
dezefunctieswordendaarmeeinhetbestemmings-
planherkenbaargemaaktenkunneneentoegespits-
tebestemmingkrijgen.
Algemene kenmerken Strekking Met een bestemmingsplan legt de gemeente direct en juridisch bindend de bestemming
van een concreet gebied vast. De gemeenteraad is verplicht voor het gehele grondgebied van de ge-
meente een of meer bestemmingsplannen vast te stellen.
Bevoegd gezag Gemeenteraad.
Juridische basis Artikel 3.1 Wro.
Procedure Op de voorbereiding van het bestemmingsplan is afdeling 3.4 van de Awb van toepassing,
met dien verstande dat deze afdeling is aangevuld met de bepalingen van artikel 3.8 Wro. Het be-
stemmingsplan wordt vastgesteld door de gemeenteraad en is daarna onherroepelijk, tenzij beroep
wordt ingesteld en tenzij de provincie of het Rijk gebruik maken van hun bevoegdheid om een reac-
tieve aanwijzing te geven.
Beroep Tegen het besluit tot vaststelling van een bestemmingsplan is rechtstreeks beroep mogelijk
bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS).
Procedure voor het bestemmingsplan • Voorbereidingenonderzoek• Inspraak(beschrijvingvandewijzewaaropburgersenmaatschappelijkeorganisatiesbij
devoorbereidingvanhetbestemmingsplanzijnbetrokken(artikel3.1.6,subeBro))• Terinzagelegging+zienswijzendooreenieder• Vaststellingplandoordegemeenteraad• Bekendmaking (behoudenseventuelereactieveaanwijzingvoorbereidendoorGSofdeministervan
VROM)• Terinzageleggingvastgesteldplan• Inwerkingtreding (tenzijreactieveaanwijzingGSofdeMinistervanVROM)• MogelijkheidberoepbijdeABRvS
Termijn
Inspraakverordeninggemeente
6weken<12wekenbinnen2weken(of7weken(6+1))
6wekenMaximaalna26weken
3.1 Bestemmingsplan
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Deinhoudelijkereikwijdtevaneenbestemmings-
planwordtbepaalddoorhetbegrip‘goederuimte-
lijkeordening’.Allerelevanteaspectenmoeteninde
ruimtelijkeoverwegingvooreenplangebiedworden
betrokken.Hetvaststellenofwijzigenvaneenbe-
stemmingsplanheeftvaakgevolgenvoordebelan-
genvannatuurenmilieu,voorcultuurhistorische,
landschappelijkeenarcheologischewaarden,de
waterhuishoudingenanderewaarden.Degemeente-
lijkestructuurvisiegeeftinbelangrijkematerichting
aanhetbestemmingsplan.Afwijkingvandestruc-
tuurvisieismogelijk,mitsgoedonderbouwd.
Bijdevoorbereidingvanhetbestemmingsplanmoet
onderzoekwordengedaannaardewaardendiein
hetgedingzijnendegevolgenvanhetplanvoor
dezewaarden(artikel3.1.6Bro).Denotavanuit-
gangspuntenendeintegraleruimtelijkevisiedienen
alsbasisvoordejuridischeplanvorming.
Keuzenwordengemaaktvoordeplanvormensyste-
matiek:globaal(metuitwerking)ofgedetailleerd.Be-
palendefactorendaarbijzijn:deeigendomssituatie
vandegronden,deuitvoeringsorganisatie(particu-
lier,gemeenteofinsamenwerking),enandereinte
zetteninstrumentenzoalsovereenkomsten.
Meteenbestemmingsplanlegtdegemeentedirect
enjuridischbindenddebestemmingvaneencon-
creetgebiedvast.Hetkangaanomhetvastleggen
vaneenlocatievooreenbepaalderuimtelijkeactivi-
teit,zoalswoningbouw,hetvastleggenvaneisendie
aanhetgebruikvangrondenenbouwwerkenineen
specifiekgebiedmoetenwordengesteld,ofhetwe-
renvanongewenstefunctiesofongewenstgebruik
vangrondenofbouwwerkenindiegebieden,denk
aanwaterofdeecologischehoofdstructuur.
Voorhetopnemenvaneen(milieu)regelingineenbe-
stemmingsplangeldeninalgemenezindevolgende
criteria:
• ruimtelijkerelevantie:deregelsmoetendirect
verbandhoudenmetdebestemmingdieaande
grondenwordentoegekend.Deregelsmoeten
rechtstreeksbetrekkinghebbenophetruimtebe-
slagvandegrondenzelfofeffecthebbenophet
ruimtebeslagvannabijgelegengronden.Kwali-
teitseisenvoorgebouwenzijndaarmeenietof
nauwelijksbindendinhetbestemmingsplanopte
nemen;
• objectiviteit:deregelsinhetbestemmingsplan
moetenvoldoende,kwantitatiefenkwalitatief,be-
paalbaarzijn;
• deinhoudvanderegels(endetoelichtingenver-
beelding)moetvoldoenaandeAmvB’senprovin-
cialeverordeningen.
Demogelijkhedenvoorhetregelenvanmilieudoel-
stellingeninhetbestemmingsplanzijnuitgebreidin
verbandmetdeintegratievandeleefmilieuveror-
deningenhetstadvernieuwingsplaninhetbestem-
mingsplan.Artikel3.1.Wrobepaaltdaartoedatdein
hetbestemmingsplangegevenregels,methetoog
opdebestemming,tevenskunnenstrekkentenbe-
hoevevandeuitvoerbaarheidvandebestemmingen.
Genoemdwordeneisentenaanzienvanwoning-
bouwcategorieënenbrancheringvandetailhandel
enhoreca.DitisverderuitgewerktinhetBro(onder
andereartikel3.1.2,lid2).Bijvoorbeelddeoverlast
vanhorecakanineenbestemmingsplanwordenge-
regeldviaeffectgerichtemaatregelen(bijvoorbeeld
eengebiedsgerichtegeluidsnorm)ofdoordifferen-
tiatievanhorecanaarruimtelijkrelevantecriteria
(branchebeperkenderegels).
Wijze van doorwerking
Hetbestemmingsplanishetdirectetoetsingskader
voorbouw-,sloop-enaanlegvergunningenen,via
degebruiksvoorschriften,voorbepaaldeactiviteiten
vanburgersenbedrijveninhetbetreffendeplange-
bied.Hetbestemmingsplanisbindendvoorburgers
enoverheid.Hetplanheeftzoweleennormatieve
functie(toetsingskader)alseenuitvoerendefunctie
(richtinggevend).
Hetbestemmingsplanregeltwatmagofnietmag
opeenbepaaldeplekenkandaarmeeongewenste
ontwikkelingentegenhoudenofsturen.Hetbestem-
mingsplanregeltzelfnietwatmoet,eenverplichting
totuitvoeringkannietwordenopgenomen.Daarvoor
zijnandereinstrumentenmeergeschikt.Tenslotteis
hetstrakregelenvanambitiesooknietaltijdwense-
lijk,omflexibiliteitvoordetoekomsttebehouden.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Eenbestemmingsplangeldtvoormaximaal10jaar.
Eenverlengingsbesluitismogelijk,mitsdeactuali-
teitwordtaangetoond.Alshetbestemmingsplanniet
wordtverlengdoftijdigherzien,dankandegemeen-
tegeenlegesmeerheffenvoorbouwvergunningen
endergelijke.Debevoegdheidtothetinvorderenvan
rechtenvoorverleendedienstenvervaltdaarmee.
DeWrobrengtgeensubstantiëlewijzigingindein-
houdvanhetbestemmingsplan:hetbestemmings-
planbevatvooreengoederuimtelijkeordening:
• eengeometrischeplaatsbepalingvanhetplange-
biedenvandedaarinaangewezenbestemmingen;
• eenbeschrijvingvandebestemmingen(bestem-
mingsomschrijving),metperbestemminghetdoel
ofdedoeleinden;
• regelsmethetoogopdiebestemmingen;
• eentoelichtingdaarop.Hierinzijntenminsteop-
genomen:degevolgenvoordewaterhuishouding,
hoerekeningisgehoudenmetoverigewaarden
inenomhetgebied,dewijzewaaroprekeningis
gehoudenmetmilieukwaliteitseisenuitdeWm
(externeveiligheid,geluide.d.)endeeventuelere-
latiemeteenMER(zieartikel3.1.6Bro).
Hetvervaardigenvanhetbestemmingsplanmoetvol-
genslandelijkestandaarden,samengebundeldinde
Ministerieleregelingenstandaardenruimtelijkeorde-
ning2008(ROstandaarden2008).Ditbetekentdat
allebestemmingsplanneninheelNederlandinprin-
cipeopdezelfdewijzeenmetdezelfdestandaarden
wordenweergegeven(metnamedeplankaartende
regels).Eenvoorbeeldverbeeldingvaneenanaloge
plankaartishiernaastweergegeven.
Rol gemeente
Bijdetotstandkomingvaneenbestemmingsplan
staatdestedenbouwkundigeplanvormingcentraal,
metalsstappen:uitgangspuntennota,programma
vaneisen,onderzoekenonderbouwing,steden-
bouwkundigontwerp,ontwikkelingsplanenplanvor-
ming,inspraakenbesluitvorming.Vanuiteengoede
ruimtelijkeordeningiseenabsolutevoorwaardedat
ersprakeisvaneenintegraalplanproces,waarbijalle
relevantesectoren,dusookmilieu,vertegenwoor-
digdzijnenhuninbrengkunnenleveren.Langsdeze
wegwordtorganisatorischgeborgddatmilieukwali-
teitseisenenambitieseenvolwaardigeplaatshebben
inhetplanproces.
Tenbehoevevandatintegraleplanprocesworden
tijdigalleonderzoekengedaandienodigzijnomde
ambitiesendegewensteontwikkelingteonderbou-
wen.Dezedienenalsbouwsteenvoorhetsteden-
bouwkundigontwerp.Ditbetekentallereerstaan-
dachtvoorstructurerendeaspecten,zoalsbodem,
water,landschappelijkeenecologischestructuur,
verkeers-enenergienetwerken.Tevensdientkennis
tewordengenomenvandebeleidslijnenvanhetRijk
endeprovincie.
Vervolgstapishetformulerenvaneensamenhangen-
devisieophetplangebied.Deruimtelijkemilieuas-
pectenwordendaarbijgeïntegreerdmetdeande-
reruimtelijkeafwegingen.Allerelevanteaspecten
wordenzoconcreetmogelijkopgenomenindenota
vanuitgangspunten,hetprogrammavaneisenende
visie.
Bijdevertalingvandevisieinderegelsenverbeel-
ding/plankaartvanhetbestemmingsplanzalmende
milieuaspectenvervolgensmeestalslechtsindirect
ofimplicietterugvinden.Diverseaspectenzullenbo-
vendienlangsandereweggeregeldzijnofgeregeld
gaanworden,zoalsinovereenkomsten.
Voorbeeld verbeelding van een plankaart met een
ecologische verbindingszone, water, bedrijven en
woongebied volgens de landelijke standaarden
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Vanbelangisdatdegemeentedeburgersenrele-
vanteorganisatiesvroegtijdigbetrektindeplanvor-
ming,bijvoorbeeldopbasisvandenotavanuit-
gangspuntenofeenruimtelijkevisie.Wachtnietaltijd
tothet(voor)ontwerpbestemmingsplan.Erisuitdit
oogpunteenverantwoordingsplichtopgenomen:
artikel3.1.6,subeBrobepaaltdatindetoelichting
bijhetbestemmingsplanmoetwordenaangegeven
opwelkewijzeburgersenmaatschappelijkeorgani-
satiesbijdevoorbereidingvanhetplanzijnbetrok-
ken.Betrokkenheidlevertinzichtenenkennisover
hetgebiedendraagtbijaanhetdraagvlakvoorhet
toekomstigeplan.
Rol provincie
MetdekomstvandeWroisdebevoegdheidvange-
deputeerdestatenvervallenombestemmingsplan-
nengoedtekeuren.Deprovincialepositieisnuveel
meereropgerichttebewerkstelligendatbestem-
mingsplanneninovereenstemmingzijnmethaar
eigenbeleidenregelgeving.Zijkanbijdetotstand-
komingvaneenbestemmingsplannenverschillende
rollenvervullen,afhankelijkvandewijzewaaropzij
haareigenbelangenwenstvormtegeven.Over-
legneemtdaarbijeenbelangrijkeplaatsin.Zijheeft
daarbijverschillendeinstrumententerbeschikking:
deprovincialeplanologischeverordening,depro-
vincialemilieuverordeningen-netalsiedereburger
-demogelijkheidomeenzienswijzeintedienen.Zij
kandaarnaovergaantoteenreactieveaanwijzingof
beroepbijdeABRvS,wanneerhaarbelangeninhet
gedingzijn.
Deprovincialebelangen,rolleneninstrumentenzijn
bijvoorkeurvastgelegdineenstructuurvisieende
uitvoeringsparagraafdaarbij.
Hoeweldeprovinciezichnietmeerhoefttebemoei-
enmetdenalevingdoorgemeentenvansectorale
wetten,Rijksbeleidofdegemeentelijkeruimtelijke
aspecten,kanzijweleentoegevoegdewaardeheb-
benbijdeintegraletotstandkomingvaneenbestem-
mingsplan.Bijvoorbeeldvoorcomplexeontwikke-
lingenmetmilieuvraagstukkenkandeprovincieeen
begeleidende,adviserendeoffaciliterenderolvervul-
len.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Onderzoek en milieuparagraaf
Voorgeschrevenisdatdegemeentebijdevoorbe-
reidingvaneenbestemmingsplanonderzoektwelke
waardeninhetgedingzijnenwatdegevolgenvan
hetplanzijnvoordezewaarden.Debasishiervoor
zijndeartikelen3:2Awben3.1.6Bro.Deresultaten
vandezeonderzoekenmoetenwordenbeschreven
indetoelichtingbijhetbestemmingsplan.Ditkan
ineenapartemilieuparagraafofgeïntegreerdinde
overigeonderdelenvandetoelichting.
Dematewaarinvoordediverseaspectenaandacht
nodigis,verschiltperplan.Somsisditinspecifieke
wetgevingvoorgeschreven(habitattoets,mer,ex-
terneveiligheid).
Hetbestemmingsplanmoetgebaseerdzijnopde
meestactueletoepasselijkemilieuregelgevingen
richtlijnen,zoalsbepalingenuitdeprovincialeplano-
logischeverordeningendeprovincialemilieuveror-
dening.Bovendienkunnenlandelijkeregelszoalshet
BesluitExterneVeiligheidvoorInrichtingen(BEVI)en
deWetgeluidhinderinhetplandoorwerken.Ookde
VNG-uitgave‘Bedrijvenenmilieuzonering’werktvol-
gensbestendigejurisprudentiedoorinderuimtelijke
inrichting,mitsgemotiveerdtoegepast.
Verplichte milieuthema’s in bestemmingsplan (niet uit-
puttend, en wanneer relevant)
Wettelijkegrondslag,zoals:
- Externeveiligheid(Bevi)
- Luchtkwaliteit(Wetluchtkwaliteit,Nationaal
SamenwerkingsprogrammaLuchtkwaliteit,NSL)
- Geluid(Wetgeluidhinder)
- Watertoets(Bro)
- Natuurtoets(Natuurbeschermingswet)
- Archeologie(Monumentenwet-Wetopde
archeologischemonumentenzorg)
- Bodem(Bro)
Geurhinder
Ammoniak
Lichthinder
Windhinder
Afval
Mobiliteit
Somsverplicht:planMER,besluitMER
Bedrijvenenmilieuzonering(richtlijn,jurisprudentie)
BeleidRijk,provincie,gemeente
Eventuelerelevantejurisprudentie
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �0
Demilieuparagraafbevateenbeschrijvingvandemi-
lieuaspectendieeenrolspeleninhetbestemmings-
plan.Hetgeeftderesultatenweervanhetmilieukun-
digenwateronderzoekdatheeftplaatsgevonden.
Watindezeparagraafisopgenomen,dientertoehet
bestemmingsplanteonderbouwen.Hetgeeftaan
welkemilieuaspectenindeafwegingbijhetleggen
vanbestemmingenenhetbepalenvandebouw-en
gebruiksmogelijkhedeneenrolhebbengespeeld.
Wanneerzichineengebiedmilieuknelpuntenvoor-
doen,ishetzaakdieknelpuntenentevensdeoplos-
singenaantegeven.Hetisvooreengemeentevaak
nietdirectmogelijkomdatknelpuntmeteenopte
lossen,bijvoorbeeldvanwegehetontbekenvanfi-
nanciëlemiddelen.Dergelijkebeperkingenmaken
hetrechtstreekswegbestemmenvanhetknelpunt
onmogelijk.Eenanderebestemmingsmogelijkheid
ligtdanmeerinderede,doorbijvoorbeelddebe-
staandesituatiepositieftebestemmenenviaeen
wijzigingsbevoegdheideenandereontwikkeling(bij-
voorbeelddeopheffingvanhetmilieuknelpunt)mo-
gelijkmaken.
Milieukwaliteitseisen in het bestemmingsplan?
Hetbestemmingsplanishetresultaatvaneeninte-
graleruimtelijkeafweging,waarbijallemilieuaspec-
tenwordenmeegewogen.Inhetbestemmingsplan
kunnenkwaliteitsaspectenwordenopgenomen,
voorzoverzijrelevantzijnvoordefysiekeleefom-
geving,duseen‘fysiekelement’bevatten(artikel
3.1junctoartikel3.26Wro).Voorwaardeisdatde
(milieu)kwaliteitseiszichrichttothetbevoegdgezag
(degemeenteraadofhetcollegevanburgemeester
enwethouders).Datbetekentdatdergelijkeeisenin
principealleengeregeldkunnenwordenineenvoor-
waardelijkebestemming(zoalsuitwerkingsverplich-
ting,wijzigingsbevoegdheid,nadereeisen,onthef-
fingsbevoegdheid).Daarbijkanwordengedachtaan
bepalingengerichtophetrealiserenvaneenbepaald
typewoonmilieu,socialeveiligheidofbeeldkwaliteit.
Deregelsinhetbestemmingsplanmoetenrecht-
streeksbetrekkinghebbenophetruimtebeslagvan
degrondenzelfofeffecthebbenophetgrondge-
bruikvannabijgelegengronden.
Wat kan:
• Ruimtelijkstructurerendeaspecten,zoalsecologi-
schestructuur,water-verkeersofenergiesysteem,
kunnengeregeldwordeninhetbestemmingsplan.
Zowelwaarhetgaatomderealisatiemogelijkheid
alsomdebeschermingervan.
• Inhetbestemmingsplankunnenmilieubelasting-
normen(milieukwaliteitseisen)opgenomenworden
dieopgrondvandewetofjurisprudentie(vrijwel)
volledigbindendzijn.
• Opnamevanmilieukwaliteitseisenwaarbijeenef-
fectgerichtekwaliteitsnormstellingwordtgesteld,
lijktmogelijk:
- alskadervoorwijzigingofuitwerkingvanhet
bestemmingsplanofhetverlenenofbinnenplan-
seontheffingenhetstellenvannadereeisenof
vergunningverlening,indienbijdeuitoefening
vandezebevoegdhedendebepalingenvanhet
bestemmingsplanals(mede)-toetsingskaderbe-
trokkenkunnenworden;én
- bijeffectenvanactiviteitenofbronnenbinnen
hetbestemmingsplangebiedopdeomgevings-
kwaliteitvandatgebied,waarbijdieeffecten
uitsluitendtoegeschrevenmoetenkunnenwor-
denaanbronnenbinnenhetbestemmingsplan-
gebied;én
- dieactiviteitenofbronnenbeïnvloedbaarof
beheersbaarzijndoorhettreffenvanbron-of
effectgerichtemaatregelendoordebestem-
mingsplanautoriteit.
Wat kan niet:
• Normendienietpassendzijnoptenemeninbe-
stemmingsplannenzijn:normendiebetrekking
hebbenopnietconcreetindividualiseerbare,lo-
kaliseerbareofmobieleoorzaken,ofactiviteiten
ofbronnendie(milieu-)effectenhebbenopeen
grotereschaalniveaudanhetbetreffendebestem-
mingsplangebied.Indiegevallenisnormstelling
viaanderekadersaangewezen,zoalsdemilieuwet-
gevingenmetnamehoofdstuk5vandeWm.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �1
Voorbeeldkwaliteitsnormen
Voorbeeld1:geurhinderbinneneenbepaaldgebiedvanwegeeenagrarischbedrijfwaarbijhetgemeentebestuurmaatre-
gelenkannemenomdegeurtebeperken.
Voorbeeld2:eengeluidsnormineenbepaaldgebied(lagerdandevoorkeursgrenswaarde)vanwegeéénofmeerwegen
waarbijdeverkeersintensiteitofsnelheidendaarmeedegeluidsbelastingkanwordenbeïnvloeddoordegemeente.
Eennadereuitwerkinghiervanis:ineenbestemmings-
planvooreengebieddirectnaasteendrukkeverkeers-
wegwordteengeluidskwaliteitseisvastgestelddie
beoogtdegeluidsimmissievandiewegopdatgebied
temaximeren.Ditistoelaatbaaralsdegemeenteraad
ofburgemeesterenwethouderszelfdemogelijkheid
hebbenomhetgebruikvandiewegendezichdaarop
bevindendevoertuigenendusdegeluidsemissievan
diewegteregulerenofopeenanderemanierviana-
derebesluitvormingzelf(bijvoorbeeldhetplaatsenvan
geluidsschermen)debeoogdegeluidskwaliteitkunnen
bewerkstelligen.
1.Milieukwaliteitseisengebiedstype‘Dorpswonen’Degrondenmetdegebiedsaanduiding‘Dorpswonen’binnende
bestemming‘Woongebied–uittewerken’(W-U)wordenaange-
merktalsgebiedstype‘Dorpswonen”.Hiervoorgeldtdevolgende
milieukwaliteitseisvoorgeluid:
minimaal75%vandewoningenondervindteengeluidbelasting
van46dBoflager
maximaal25%vandewoningenondervindteengeluidsbelasting
van48dBoflager
2.Woongebied,uittewerken(W-U)Burgemeesterenwethouderswerkendebestemminguitmetinacht-
nemingvandehiernatenoemenuitwerkingsregels.
a.<….>
b.voordevaststellingvanhetuitwerkingsplanmoetvaststaandat
voldaanisaandemilieukwaliteitseisenalsbedoeldonder1.
c.<….>
•
•
Lichthinder:Schouwen-Duiveland
Inhetbestemmingsplan‘BuitengebiedDuiveland’vandegemeenteSchouwen-Duivelandisdemogelijkheidopgenomen
voordeontwikkelingvaneenglastuinbouwconcentratiegebiedmeteenoppervlaktevan40hectareglas.Degemeen-
teraadheeftgestelddatSchouwen-Duivelandeeneilandismeteensterkeigenidentiteit,dieindenachtelijkeuren
wordtgekenmerktdoorgroterelatiefdonkeregebieden.Verlichtekassencomplexenzoudensterkafbreukdoenaandit
karakter.Omhetdonkerekaraktertebeschermenzijninhetplanregelsopgenomen,dieverdergaandanhetBesluit
Glastuinbouwbedrijven.
Inartikel11,eerstelid,subf,vandeplanvoorschriftenisbepaalddatterplaatsevandesubbestemming“Ag”volwaar-
digekassenbedrijvenineenglastuinbouwconcentratiegebiedzijntoegelaten,metdienverstandedatkassen(gevelsen
dak)aandebinnenzijdevolledigmoetenzijnafgeschermdtegenhorizontaleenverticalelichtuitstralingalsgevolgvan
hetgebruikvanassimilatiebelichting.Infeitekomtheteropneerdatuitsluitendgebruikmagwordengemaaktvanassimi-
latiebelichtingalsdebinnenzijdevandekassenvolledigzijnafgeschermd.
DeABRvSoverweegt‘datgebruikvanassimilatiebelichtinginhetkadervandevantoepassingzijndemilieuwetgeving
aandeordekankomen.Hetbestemmingsplanbiedthetjuridisch-planologischkader,waarinookdemogelijkegevol-
genvoorhetmilieu,waaronderaantastingvandelandschappelijkewaardevanhetaandeordezijndegebied,dienente
wordenmeegewogen.Bijafwegingvandebetrokkenbelangenhebbenverweerders(GS),innavolgingvandegemeente-
raad,aanhetbelangvanhetbehoudvanhetdonkernachtlandschapvanhetgebiedeengrotergewichttoegekend.’
Hetstellenvaneisenaandeafschermingvankassenisdaarmeeruimtelijkrelevantenhetmaaktdaarbijnietuitdatook
viademilieuwetgevingeisenkunnenwordengesteldaanhetafschermenvankassen.Hetisdusmogelijkdatbepaalde
bestemmingen,waarvanvantevorenvaststaatdatzijeengrotelichtuitstralinghebben,ineenbestemmingsplanworden
geweerdenzelfsdatvoorwaardenmogenwordengesteldaandeafschermingvankasseninhetbelangvanhetbehoud
vaneendonkernachtlandschap.
Bron:BuitengebiedSchouwen-Duiveland,24juli2002,LJN:AE5781,RaadvanState,200104384/1
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
DuurzameontwikkelingBedrijventerreinBoekelermeerZuid2,Alkmaar
BoekelermeerZuid2iseennieuwbedrijventerreinvan205haindegemeenteAlkmaar.Hetterreinwordtontsloten
viadeA9enhetNoord-Hollandskanaal.Doelgroepenzijngroothandel,transport,distributie,zwaardereindustriein-
clusiefwatergebondenbedrijvigheid,bouwbedrijvenenlichteindustrie.DegemeenteAlkmaarwilhetterreinduur-
zaamontwikkelen,enonderscheidt:
• milieucomponent:energiebesparing,CO2-reductie,water,ecologischeoeversetc.;
• ruimtelijkecomponent:intensiefruimtegebruik,verkavelingophetzuiden;
• economischecomponent:duurzaamheidsmaatregelensamengevatopeenduurzaamheidskaart.
Deambities vanhetproject zijngroot, vooral voorenergiegebruik:50%minderCO2-uitstooten10%duurzame
energie.
KansenindeBoekelermeerliggenophetvlakvan:plaatsingvanwindmolensaansluitendopdewindmolensaande
randvanhetplangebied,deveiligheid,multi-modaleontsluiting,deontwikkelingvangezamenlijkevoorzieningen
(parkmanagement) enduurzaamwaterbeheer: flexibelpeilbeheer, afkoppelen verhardoppervlak,onverhardeen
natuurlijkeoevers.Deruimtelijkeimplicatiesdaarvanzijnvertaaldnaarderuimtelijkestructuureninrichting.
De ambities en de borging
Deruimtelijkeaspectenvanintensiefruimtegebruikzijnjuridischvastgelegdinhetbestemmingsplan
door:
-eenminimumbebouwingspercentageperperceelvan50%
-minimalebouwhoogtenvanbedrijfsgebouwen
-demogelijkheidomaftewijkenvandeminimumkavelomvangdoor:
hetbenuttenvanrestkavelsvoorkleinebedrijven(viavrijstelling/ontheffing)
hetondergrondsparkerenendakparkerenmogelijktemaken.
Deplaatsingvanwindturbinesisplanolo-
gischmogelijkgemaaktmeteenvrijstel-
lingsbevoegdheid,waarbijvoorwaarden
kunnenwordengesteldomtrentplaatsing
enhoogtenvanwindturbines.
Deraamovereenkomsttussendegemeente
endeenergieleverancierwordtvertaaldin
eeninfrastructuurovereenkomst,energie
exploitatieovereenkomsteningemeentelijk
warmtebeleid.
Energiescan:perbedrijfiseenenergiescan
vereistbijdegronduitgifte.
Compensatie-enmitigatieplanvoor
natuurwaardeninhetgebied:ecologische
inrichtingvanleefgebiedenenverbindings-
zonesnaaromringendegebieden,eenbasis
vooreenontheffingsaanvraagFlora-en
Faunawet.
Inrichtingsplangroenezonesinsamenhang
metdelandschappelijkeinpassingvande
rijkswegA9.
Beeldkwaliteitsplan:leidraadentoetssteen
voorduurzameinrichtingenontwerpvan
deruimte.
•
•
•
•
•
•
•
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Voorbeeldenergie;noord-zuidoriëntatiewoningen
Voorhetenergiesysteemkanhetbestemmingsplanalleendeopsteden-
bouwkundigniveaurelevanteaspectenvastleggen,zoals:zonneoriëntatie/
gebouworiëntatie,gebouwomvang,compactebouw/dichtheden,dakhel-
lingen,nokrichtingenenplaatsingvanafscherming(bijvoorbeeldgroen),en
ruimtereserveringenvoorbijvoorbeeldwarmtekrachtinstallaties.Dezeas-
pectenkunnenviadeverbeeldingen/ofindeplanregelswordenvastgelegd.
3D bestemmen van de ondergrond?
DeondergrondinNederlandwordtsteedsintensie-
verbenut.Naasthethistorischgebruikvoorkabels
enleidingen,rioleringenkelders,komenallerlei
nieuwevormenvangebruikvandeondergrondinde
aandacht,zoalskoude-warmteopslagengeothermie.
Daarbijkomtdatsteedsmeer(private)partijenbe-
trokkenzijnbijaanlegenbeheervandediversefunc-
tiesvandeondergrond.Detoenemendeversnip-
peringenhetsteedsintensievergebruikmakeneen
goedeplanologisch-juridischeregelgevingvoorde
ondergrondnoodzakelijk.Omdattalvanbelangenen
ontwikkelingenopverschillendedieptentenopzich-
tevanhetmaaiveldplaatsvinden,vraagteengoede
regelingvanderechtenenplichtenmetbetrekking
totdeondergrondomhetnadrukkelijkbetrekkenvan
dederdedimensieinhetbestemmingsplan.Ineen
aantalpilotsisinmiddelservaringopgedaanmethet
visualiserenvandederdedimensieineenbestem-
mingsplan,zoalsinEnschedeUsselerEsenRotter-
damStadshavens.Degrotemeerwaardevan3Dis
gelegenindevoorbereidendeinhoudelijkefasenvan
planontwikkeling.Hetverduidelijktwelkefunctiesin
deondergrondjuridischeborgingdooreenbestem-
mingsplanbehoeven.
Ondergrondsebelemmeringen
Bijhetevaluerenvaneennieuwtracévooreenmogelijkeondergrondseoeververbinding
in Rotterdam Stadshavens blijkt de gecompliceerdheid van de ondergrond. Het voor-
keurstracébovengrondsblijktondergrondsvolmetproblementezitten.Oudekademu-
ren,woudenvanheipalen,restantenvanexplosievenuithetbombardementenongunstig
verlopendedraagkrachtigelagen,makeneenanderesitueringvanhettracénoodzakelijk.
Door3Dmodelleringvandeondergrondisditpasgoedinzichtelijkgemaakt.
Opties:
Dehardstemogelijkheidisomdeoriëntatievandewoningendirectvastteleggenviadeverbeelding(plankaart),zoalsindeil-
lustratie.
Bijglobaleplannenligteenregelingvandeverkavelingsrichtingviadebouwregelsmeervoordehand.Ditkanalsvolgt:
-BouwvoorschriftenzuidoriëntatievanwoningenDewoningenenbijgebouwenmoetenwordengebouwdbinneneenhoekvan
maximaal16gradenvandeverkavelingsrichting,zoalsaangegevenmetdebouwaanduiding‘verplichteverkavelingsrichting’
(hoofdrichtingaangevenopverbeelding).Dezebepalingkanbeperkingenopleverenbijdeuitvoering.Daaromiseenontheffings-
mogelijkheidgewenst:
-OntheffingvandebouwvoorschriftenBurgemeesterenwethouderszijnbevoegdontheffingteverlenenvanhetbepaaldeten
aanzienvandeverkavelingsrichting,onderdevoorwaardedatdoorhetverlenenvandeontheffinggeenonevenredigeafbreuk
wordtgedaanaandegebruiksmogelijkhedenvandeaangrenzendegrondenenbouwwerken.
Viahetstelselvan‘nadereeisen’:Burgemeesterenwethouderskunnen,inverbandmeteenoptimaalgebruikvanpassievezonne-
energie,nadereeisenstellenaandeoriëntatievaneenwoningofandergebouw,waarbijgeëistkanwordendatdezeophet
zuidenwordengericht,meteenafwijkingvande‘zuid’geveltotmaximaalzuidzuidoostofzuidzuidwesttenopzichtevanzuiden
waarbijderuimtendieomdemeestewarmtevragen(woonkamer,slaapkamers)zoveelmogelijkaandiezijdezijngesitueerd.
•
•
•
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Algemene kenmerken Strekking Voor gebieden, waarvoor geen ruimtelijke ontwikkelingen worden voorzien, kan de ge-
meenteraad in plaats van een bestemmingsplan een beheersverordening vaststellen waarin het be-
heer van het gebied overeenkomstig het bestaande gebruik wordt geregeld.
Bevoegd gezag Gemeenteraad.
Juridische basis Artikel 3.38 Wro.
Procedure De Wro bevat geen procedurevoorschriften voor het vaststellen van de beheersverorde-
ning. De voorbereiding en totstandkoming kunnen worden gezien als een ruimtelijk beleidsvoorne-
men in de zin van artikel 150 Gemeentewet, zodat de gemeentelijke inspraakverordening van toe-
passing kan zijn. Is deze niet van toepassing verklaard voor beheersverordeningen, dan verloopt de
inspraak in beginsel met toepassing van afdeling 3.4 Awb.
Beroep Er kan geen beroep worden ingesteld tegen het besluit tot vaststelling van de beheersver-
ordening. Er kan wel beroep worden ingesteld tegen een besluit op een aanvraag voor een aanleg-,
sloop- of bouwvergunning die op grond van de beheersverordening wordt verleend of geweigerd.
Ook in het kader van een handhavingsactie van de gemeente bij vermeend strijdig gebruik met de
verordening kan de inhoud van de beheersverordening aan de orde worden gesteld.
3.2 Beheersverordening
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Debeheersverordeningisalleenbedoeldvoorlaag-
dynamischegebieden,datwilzeggen:gebieden
waaringeenruimtelijkeontwikkelingenwordenvoor-
zien.Ineengebied‘inruste’voldoeteeneenvoudig
beheersinstrument.Debeheersverordeningkanvoor
gebiedenmeteenredelijke(milieu)kwaliteitenwei-
nigdynamiekeenaantrekkelijkinstrumentzijn.Het
behoudstaatimmersvoorop.
Ingebiedenmeteenslechtemilieukwaliteitligteen
regelingviahetbestemmingsplanmeervoorde
hand.Eenbeheersverordeningbevestigtdebeperk-
tedynamiekvanhetgebiedplanologisch,enbiedt
geenoplossingenvoorstrijdigesituatiesdieeenan-
derebestemmingnoodzakelijkmakenofvoorontwik-
kelingendiebijdragenaanmilieuverbetering.
Demogelijkheidvoordegemeenteraadomeenbe-
heersverordeningvasttestellen,wordtdoordewet
optweemanierenbegrensd.Opdeeersteplaatskan
uitdewetvolgendateenbestemmingsplanmoet
wordenvastgesteld.Bijvoorbeeldvooreengebied
waarvooreenbestemmingsplangeldtdatouderis
dan1juli2003geldteenactualiseringsplichtom
eenbestemmingsplanvasttestellenvoor1juli2013
(overgangsrechtWro).Hetisookmogelijkdatvoor
hetbetreffendegebiedeenAMvBofeenprovinciale
verordeninggeldtwaarbijisbepaalddatvoorhetge-
biedeenbestemmingsplanmoetgelden.
Goedvoorstelbaaris,dateenstructuurvisieaan-
geeftinwelkegebiedenbinnendegemeentegéén
ruimtelijkeontwikkelingenwordenvoorzienofdatuit
destructuurvisieiniedergevalkanwordenafgeleid
waarzichbinnendegemeentedergelijkegebieden
bevinden.Debeslissingomaldannieteenbeheers-
verordeningvasttestellenwordtdangefundeerdop
destructuurvisie.Degemeenteraadkanoverigens
vaneenstructuurvisieafwijken,enalsnogafzienvan
ruimtelijkeontwikkelingeninhetgebiedeneenbe-
heersverordeningvaststellen.
Watbetreftdeduurvandeperiodewaarvoorgeen
ontwikkelingwordtvoorzien,ligthetvoordehand
omaantesluitenbijdelooptijdvandebeheersver-
ordening.DeWrosteltdielooptijdopmaximaaltien
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
jaren.Debevoegdheidomeenbeheersverordening
vasttestellenbestaatdusalsophetmomentvan
vaststellingredelijkerwijsmagwordenaangenomen
datinhetgebiedvandeverordening,gedurendede
geldigheidsduurgeenruimtelijkeontwikkelingenzul-
lenplaatsvinden.
Wijze van doorwerking
Debeheersverordeninglegthetfeitelijkbestaande
gebruikvast.Ruimtelijkeontwikkelingenbinnenhet
gebiedvandeverordeningzijnnietmogelijk.Hier-
onderkanwordenverstaan‘geenruimtelijkrele-
vanteveranderingeninhetplanologischtoegestane
gebruikvangrondenofopstallenalsmedebouw-
kundigewijzigingenvanbouwwerken’.Bouwvergun-
ningvrijeenlichtvergunningplichtigebouwwerken
ofvormenvangebruikwordenaangemerktalsgeen
ruimtelijkrelevanteveranderingen.Hetgebruik,zo-
alstoegestaanopgrondvanhetgeldendebestem-
mingsplan,magdusonderwerpzijnvandebeheers-
verordening.Debeheersverordeningkandaarmee
welregelstreffenomdebestaande(planologische)
situatietebeschermen.Daarbijkunnenooknieuwe
bouwmogelijkhedenvankleineomvangwordenop-
genomen,doormiddelvanindeverordeningopte
nemen(binnenplanse)ontheffingsmogelijkheden.
Eenzekerematevanontwikkelinglijktderhalvetoch
tezijntoegestaan.
Omafwijkingenvandebestaandesituatiemogelijk
temakenkan,voorzoverdeverordeningdieveran-
deringniettoestaat,gebruikwordengemaaktvande
buitenplanseontheffingsmogelijkheidopgrondvan
deBro-kruimellijst(hoofdstuk4Bro),hetprojectbe-
sluitofhetbestemmingsplan.
Naastgebruiksregelskandebeheersverordening
bouwregelsbevatten.Immers,waarinartikel44lid
1Woningwethetbestemmingsplanalsweigerings-
grondwordtgenoemd,geldtdatevenzeervoorde
beheersverordening.
DeWrobiedtdemogelijkheidomeenaanleg-of
sloopvergunningenstelselindebeheersverordening
optenemen.Daarbijgeldtdatdezevergunningen
alleenkunnenstrekkenomhetbestaandegebruikte
handhavenentebeschermen.
Rol gemeente
Debeheersverordeningisvooraleeninstrumentvoor
debeschermenderolvandegemeentevoorbe-
paaldegebieden.Hetligtvoordehandomvooraf
overlegmetbewonersenbelanghebbendentevoe-
renoverdeinzetvandebeheersverordening.Dit
kanzelfsverplichtzijnopgrondvanbijvoorbeeldde
gemeentelijkeinspraakverordening.DeWroverplicht
degemeenteinhetkadervandebeheersverorde-
ningniettotoverlegmetdeprovincie.
Degemeenteverzorgtdehandhavingvandebe-
heersverordening.
Rol provincie
Deprovincieheeftgeenmogelijkhedenominhou-
delijkteinterveniërenbijdevaststellingvandebe-
heersverordening.Artikel3.38,vijfdelid,Wromaakt
hetmogelijkdatbijofkrachtensAMvBregelskunnen
wordengesteldomtrentdevormgeving,inrichting
enbeschikbaarstellingennadereregelsomtrentde
inhoudvandebeheersverordening.NochbijAMvB
nochbijprovincialeverordeningkunnennaderein-
houdelijkecriteriawordengesteldoverhetaldan
niettoepassenvaneenbeheersverordening.
HetisechterwelmogelijkdatdeprovincieofhetRijk
viaverordeningofAMvBverplichttothetopstellen
vaneenbestemmingsplan(artikel3.38,lid1Wro),
zodateenbeheersverordeningvoordatgebiedisuit-
gesloten.
Ookishetmogelijkdatdeprovinciezelfeenpro-
jectwenstteontwikkelenineengebiedwaarvoorde
Eenbeheersverordeningbestaatuit:
• hetgebiedwaaropdeverordeningbetrekkingheeft;
• eenofmeerobjectenbinnenhetgebied;
• regelsdiegekoppeldzijnaanhetgebieden/ofdeob-
jectenbinnenhetgebiedendiegerichtzijnophetbe-
heervanhetgebied;
• regelsdiegaanoverhetgebruik,bouwen,aanleggen
enslopen,ontheffingenenovergangsrechten;
eenbeheersverordeningzalnetzoalsiedereverorde-
ningookeentoelichtinghebben.Daarinwordtverslag
gedaanvandeverrichteonderzoeken.
•
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
beheersverordeningisvastgesteld.Bijvoorbeeldals
indebeheersverordeningeenbeheerregelingisop-
genomenvooreennatuurgebied,terwijldeprovincie
datgebiedheeftaangewezenvoornatuurontwikke-
ling.Indatgevalkanzijdebeheersverordeningbui-
tentoepassingverklarenvoordeverwezenlijkingvan
hetprojectofzelfeeninpassingsplanvaststellen.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Onderzoek en inventarisatie
Dekeuzevooreenbeheersverordeningvooreenge-
biedwordtmedegebaseerdopdemilieusituatieen
hetmilieubeleidvoorhetgebied.Voordatdekeuze
wordtgemaakttusseneenbestemmingplanofeen
beheersverordeningmoetaltijdeerstonderzoekwor-
denuitgevoerdnaarallerelevanteomgevingsaspec-
tenennaareventueleandereinhetgebiedvoorko-
mendewaardenenbelangen.Dezekunnenimmers
invloedhebbenophettoegestanegebruikende
bouwmogelijkheden.Opbasisvanhetonderzoek
moetaangetoondwordendatvoortzettingvanhet
bestaandegebruikgeenstrijdigheidoplevertmetde
sectoralewetgeving.Alsdatwelhetgevalis,endie
strijdigheidalleenmaarkanwordenopgehevenmet
eengebruiksveranderingtenopzichtevanhetvige-
rendebestemmingsplandanweldefeitelijkesituatie,
daniseenbeheersverordeningnietmogelijk.
Eenbeheersverordeningvereisteengoedeinventari-
satie.Debeheersverordeninglegtderuimtelijkesitu-
atie,zoalsdieopdatmomentis,vast.Hetgaatdaar-
bijdusomhetbestaandegebruikenhettoegestane
gebruikopgrondvanhetvoordatgebiedgeldende
bestemmingsplan.Dathoudtindatdebestaande
situatiebekendmoetzijnophetmomentdatdever-
ordeningwordtvastgesteld.Ditgeldtzowelvoorde
feitelijkbestaandesituatiealsvoordesituatiedat
gekozenwordtvooreenbeheersverordeningdieis
gebaseerdopderegelingvanhetvigerendebestem-
mingsplan.Zonderinzichtinhetbestaandegebruik
enindebestaandebebouwingkannietgekomen
wordentoteenweloverwogenengoedgemotiveer-
deregeling.
Bescherming gebiedswaarden
Eenbeheersverordeningwordtbijuitstekopgesteld
voordiegebieden,waarvoormengeenontwikkelin-
genverwacht.Datkanbijdragenaanmilieudoelen,
dievooralgebaatzijnmethetbehoudvanbestaande
waarden,zoalsnatuurwaardenofverblijfsgebieden
voorvleermuizen.Dezewaardenkunnendaarmee
eenplanologischebeschermingkrijgen.
Specifiekebeschermingvandiewaardendoorverta-
lingmilieudoelenindeverordeningistotopzekere
hoogtemogelijk,bijvoorbeelddooreenaanleg-of
sloopvergunningenstelsel.Leterdaarbijwelopdat
ergeenontwikkelingenvereistzijn,zoalseenbe-
stemmingswijzigingvanverkeersruimtenaargroen.
Daarvoorisdeverordeningnietgeschikt.
Kleinereontwikkelingenzijnwelbinneneenbe-
Voorbeeld: inventarisatie beheersverordening verge-
lijkbaar met inventarisatie leefmilieuverordening
Alsineengebiedbijvoorbeeldeenopslagvangevaarlijke
stoffentedichtbijeenkwetsbaarobjectligt,danmoet
dezemethetexterneveiligheidsbeleidstrijdigesituatie
veranderen.Eenruimtelijkeontwikkelingisdantevoor-
zien,waarvooreenbestemmingsplanmoetenworden
opgesteld.Hetzelfdegeldt,alshetwaterbeleidertoe
leidtdatineengebiedbepaaldebestemmingen,functies
ofactiviteitenmoetenwordenaangepast.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Voorbeeldbeheersverordeningenbeschermingarcheologischewaarden
Degemeenteheeft,opbasisvanonderzoekvooraf,gekozenvooreenbeheersverordeningvooreen
bestaande,ouderewoonwijk.Tijdenshetonderzoeknaararcheologie zijn inhetgebiedhogearche-
ologischewaardenaangetroffen,ookal isdebodemjarengeledenverstoordbijderealisatievande
woonwijk.Dearcheologischewaardenzijn2meteronderhetmaaiveldaangetroffen.Degemeentewil
dezewaardenbeschermenindebeheersverordening.Hetaanlegvergunningensstelselgaatervoorde
zekerheidvanuitdatdieperdan1,5metergeenwerkzaamhedenmogenwordenuitgevoerd.
1.1DoelDezeverordeningstrekttothetbeheerendebeschermingvanhetbijdezeverordeningaangewezen
gebied.
1.2VerordeningsgebiedHetgebiedwaaropdezeverordeningvantoepassingis.
Artikel2–Gebruik
Debinnenhetverordeningsgebiedgelegengrondenenbouwwerkenmogenwordengebruiktover-
eenkomstighetbouw-engebruiksschema.
Artikel3–Bouwen
Binnenhetverordeningsgebiedmogengebouwenenbouwwerken,geengebouwenzijnde,worden
gebouwdovereenkomstighetbouw-engebruiksschema.
Artikel4–Aanlegvergunning
Indieninhetbouw-engebruiksschemaisaangegevendatvoorbepaaldewerkenenwerkzaamheden
eenaanlegvergunningisvereist,ishetzonderschriftelijkevergunningvanburgemeesterenwethou-
dersverbodendevolgendewerkzaamhedenuittevoeren:
hetuitvoerenvangrondwerkzaamhedendieperdan1,5metertenopzichtevanhetmaaiveld,
waartoeookgerekendwordthetwoelen,mengen,diepploegen,aanleggenvandrainageen
ontginnen;
hetuitvoerenvanwerkzaamhedenterverlagingvandegrondwaterstand.
•
•
heersverordeningmogelijk,zoalsvergrotingen,
gebruikswijzigingenenvervangingen.Voordeze
ontwikkelingenkunneneventueelwelmilieuambities
geformuleerdzijndiegeborgdkunnenworden.De
verordeningbiedtdaarvoorbeperktdemogelijkheid
viaontheffingenenaanlegvergunningen.
Bouw- en gebruiksschema per object (hier: een woning)
• Gebruik/functie Wonen
• Gebouwentoegestaan Ja
• Maximalegoothoogtegebouwen 9meter
• Maximalebouwhoogtegebouwen 12meter
• Kapvormgebouwen Kap
• Maximumbebouwingspercentagegebouwen 100%
• Bouwwerkengeengebouwenzijnde Ja
• Maximalehoogteerfafscheidingen 2meter
• Maximalebouwhoogtebouwwerken,geengebouwenzijnde 12meter
• Ontheffing Goothoogtemaximaal10meter
• Aanlegvergunningvoorwerkzaamhedentoteenbepaaldediepte Ja
(i.v.m.archeologischewaarden)
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Algemene kenmerken Strekking Met de aanvullende verordenende bevoegdheid kunnen algemene regels worden gesteld
met betrekking tot de huishouding van de gemeente. Ook de Bouwverordening op basis van de Wo-
ningwet en gemeentelijke verordeningen op basis van de Wet milieubeheer vallen onder deze veror-
denende bevoegdheid.
Bevoegd gezag Gemeenteraad.
Juridische basis Artikel 149 Gemeentewet.
Procedure De Gemeentewet bevat geen procedurevoorschriften voor het vaststellen van de
verordening.
Beroep Geen beroep is mogelijk tegen het besluit tot vaststelling van de verordening. Er kan wel be-
roep worden ingesteld tegen een besluit op basis van de verordening. Daarbij kan de inhoud van de
verordening ook aan de orde worden gesteld.
3.3 Aanvullende verordenende bevoegdheid
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Deaanvullendeverordenendebevoegdheidmoet
zichrichtenopdatgenewattotdehuishoudingvan
degemeentebehoort.Hierondervaltderegulering
vanhetwoon-enleefklimaatendeveiligheidbinnen
degemeente.Deregelskunnengeldenvoorhethele
grondgebiedvandegemeenteofvoorspecifieke
gebiedenofactiviteiten.Bijvoorbeeldhorecaofter-
rassen.Demilieu-impacthiervan,zoalshetgeluidvan
bezoekers,kanomnadereregelingvragen.
Eenbeperkingvolgtuitartikel121vandeWoning-
wet.Degemeentemaggeenregelsstellenwaarin
deWoningwetenBouwbesluitvoorzien.Energieen
milieuzijnexplicietgenoemdalsbehorendtothet
zorggebiedvandeWoningwet.Eenzogenaamde
‘Duurzaambouwenverordening’isduseigenlijkniet
mogelijkgeletopdeformuleringvanartikel121Wo-
ningwet.Devoorschriftenkunnennietinhetkader
vandebouwvergunningverleningwordenafgedwon-
gen.Handhavingviaaanschrijvingoftoepassingbe-
stuursdwangisooklastig.Diversegemeentenheb-
bendezeweginhetverledenweluitgeprobeerd,om
vervolgensdeverordeningweerintetrekken.
Deaanvullendeverordenendebevoegdheidvande
gemeentevloeitvaakookvoortuiteenwettelijke
bevoegdheidofopdracht,zoalsopgrondvande
Wetmilieubeheer,Wetgeurhinderenveehouderijen
deWetgemeentelijkewatertaken.Dezelaatstewet
biedtdegemeentedemogelijkheid(vanaf1januari
2008)omvoordeuitvoeringvanhaarwettelijkezorg-
plichtvoorhetgemeentelijkhemelwaterbeleideen
verordeningoptestellen.Debevoegdheidisopge-
nomeninartikel10.32aWetmilieubeheer.
Wijze van doorwerking
Dealgemeneregelsuitdeverordeninggeldenvoor
eeniederbinnenhetbetreffendegrondgebied,tenzij
bijdeverordeningeenspecifiekgebiedofspecifieke
activiteitenzijnofkunnenwordenaangewezen.
Deregelsuitdeverordeningwordenafgedwongen
viavergunningen,ontheffingen,boetes,aanschrij-
vingenofdoortoepassingvanbestuursdwangen
dwangsomopgrondvandeGemeentewet.Zijkun-
nennietviadebouwvergunningprocedureworden
afgedwongen.
Ditisandersbijdegemeentelijkebouwverordening
endedaarinopgenomenalgemeengeldendeeisen.
Debepalingenindebouwverordeningzijnnamelijk
eentoetsingsgrondvoorbouwvergunningaanvragen.
Debouwverordeningbevatondermeerbepalingen
omtrentwelstand,stedenbouwkundigevoorschrif-
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Wetgemeentelijkewatertakenenverordeningsbevoegdheid
DegemeentelijkeverordeningsbevoegdheidopgrondvandeWetgemeentelijkewatertaken (wetvan28 juni2007)en
artikel10.32aWmbeperktzichtotdeomgangmetafstromendhemelwaterengrondwater.Anderesoortenafvalwaterals
huishoudelijkenbedrijfsafvalwaterkunnennietmetditinstrumentwordengeregeld.Deverordeningsbevoegdheidomvat
tweeonderdelen:
• hetstellenvanvoorwaardenaanhetlozenvanafvloeiendhemelwaterofvangrondwateropofindebodemof
ineenriool,en
• hetbeëindigenvanlozingenvanafvloeiendhemelwaterofvangrondwaterineenvuilwaterriool(afkoppelen).
Uitgangspuntvandenieuweregelingisdathethemelwaterbeleidvooraloplokaalniveauvormmoetkrijgen.Opditniveau
wordthethemelwaterbeleidvastgelegdinhetgemeentelijkrioleringsplan(GRP),datinsamenspraakmethetbetrokken
waterschapwordtopgesteld.DitGRPwordthetbeleidskadervoordeuitvoeringvandezorgplichten.Debeleidsvrijheid
voorgemeentenisgroot.Welwordtvangemeentenverwachtdaterookechtkeuzeswordengemaakt.Zomoetuiterlijk
vóór2013eenverbreedGRPwordenvastgestelddatvoldoetaandenieuweeisenenwaarindegebodenbeleidsvrijheid
isingevuld.Denkhierbijaan:
• hetbeschrijvenvansituatieswaarindeperceelseigenaarzelfhethemelwatermoetverwerken;
• wanneerenwaarisersprakevanstructurelegrondwaterproblemen;
• wanneerenwaarneemtdegemeenteeventueelmaatregelen.
Illustratie: doorwerking provinciale milieuverordening naar gemeentelijke afvalverordening
Artikel4.2.
Bijdegemeentelijkeverordeningbedoeldinartikel10.10vandewetwordenregelsgesteld
omtrentdeverwijderingvandevolgendebestanddelenvanhuishoudelijkeafvalstoffendirectna
hetontstaanervanendeafzonderlijkeinzamelingvandiebestanddelen:a)glas;b)oudpapieren
karton.
Bijdeverordeningkanvoordebestanddelenvanhuishoudelijkeafvalstoffenalsbedoeldinhet
eerstelid,inhetbelangvandedoelmatigeverwijderingvandieafvalstoffenwordenbepaald,
dat:
a)diebestanddelendienentewordengebrachtnaareensamengewerktaangewezenplaats;
b)regelsalsbedoeldinheteerstelidgeldenvoordaarbijaangewezencategorieënvanpersonen.
1.
2.
ten,bouwverbodopverontreinigdegrond,sloop-
voorschriften.
Rol gemeente
Derolvandegemeentewordtbepaalddoorhet
bereikvandeverordeningendegrenzenaande
verordenendebevoegdheidvandegemeente.Zoals
gezegdheeftdegemeentedaarbijzoweleenzelf-
standigebevoegdheid(datgenewattotdehuishou-
dingvandegemeentebehoort)alseenbevoegdheid
opgrondvanwettelijkebepalingen,zoalsdeWm.
Aanleidingvoorhetstellenvangemeentelijkeregels
ligtvaakindebeschermingvanbepaaldewaardenof
kwaliteiten.Degemeentemoetdaarbijdanookde
handhavingverzorgen.
Rol provincie
Derolvandeprovinciebijdeaanvullendegemeente-
lijkeverordenendebevoegdheidisbeperkt.Hetgaat
immersomeenautonomegemeentelijkebevoegd-
heid.
Welkandeprovinciegemeentenviadeprovinciale
milieuverordeningverplichteneenverordeningopte
stellen,bijvoorbeeldvoorhetinzamelenvanbepaal-
desoortenhuishoudelijkafval.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �0
Tips voor doorwerking milieubeleid
Bouwregels voor milieu
Debouwverordeningbiedtmogelijkhedenvoormi-
lieuregels,zijhetbeperkt.DeWoningwetkadertde
onderwerpenvoordebouwverordeningin.Teden-
kenisaanhetverbodtotbouwenopverontreinigde
grond,sloop,asbest,bodemverzetengrondstromen
enmicrostedenbouwkundigeeisen,zoalsrooilijnen
(afwijkingmogelijkviabestemmingsplan).Eenge-
meenteheeftdaarnaastslechtsbeperktemogelijk-
hedenvoorhetregelenvanmilieuaspectenrondde
bouw.
Aanvullendegemeentelijkeregels
Voorhetinvullenvandeaanvullenderegelsviagemeente-
lijkeverordeningopgrondvandeWetmilieubeheerende
Wetgemeentelijkewatertakenistedenkenaan:
- eenverbodophetgebruikvanchemischebestrijdings-
middelen;
- eenverbodophetwassenvanauto’sopstraat;
- ineengebiedwaarhetafstromendhemelwateronge-
zuiverd in het oppervlaktewater of de bodem wordt
geloosd.
Devoorgeschrevenverbodenofmaatregelenmoetenwel
handhaafbaarzijn,hetgeenbijeenverbodophetwassen
vanauto’sopstraatdiscutabelis.
Ook zou een gemeente in de verordening voorwaarden
kunnenstellenaandetoepassingvanbouwmaterialenin-
diendatvanwegelokalewaterkwaliteitnoodzakelijkis.In
gebiedenwaarbebouwingvoorzienismaarnognietgere-
aliseerdzalditgeenprobleemzijnaangezienerdiverseal-
ternatievenbeschikbaarzijnomemissiesuitbouwmateri-
alentebeperken.Ingebiedenmetbestaandebebouwing
ligtditcomplexer;danzaldeafweginggemaaktmoeten
worden of de kosten tengevolge van die regels redelijk
zijnvoordeindividuelelozergezienhetmilieuvoordeel.
Stimulering werkt soms beter
Watvaakbeterwerktisoverleg,stimulerendemaat-
regelen,zoalssubsidiesenondersteuning,enafspra-
ken,zieverderonderprivaatrechtelijkeinstrumenten.
Venlo:SubsidieverordeningDuurzaambouwen
DegemeenteVenloheefteensubsidieverordeningvast-
gesteldgerichtophetstimulerenvandetoepassingvan
duurzaamheidmaatregelen aan bestaande of nieuw te
bouwen woningen.Het oogmerk is omhet verbruik van
energie in deze woningen te verminderen en daarmee
eenreductieindeuitstootvanCO2.Desubsidieverorde-
ningbevateen lijstvanduurzaamheidsmaatregelenvoor
nieuweenbestaandewoningen.Hetmaximumsubsidie-
bedragbedraagt2.000,-europerwoning.
Mogelijkheden APV
DegemeentelijkeAlgemeenPlaatselijkeVerordening
(APV)iseengoedinstrumentomintezettenvoormi-
lieuaspectenaangaandedeopenbareorde,terrassen
enhoreca.
Eenaandachtspunthierbijisdeafstemmingmetan-
dereregelkaders.Erzijnverschillendeinstrumenten
dieoverlastvanwegehoreca-inrichtingenkunnenre-
guleren:Wetmilieubeheer,APVenDrank-enhoreca-
wet.MilieuemissieswordenviahetActiviteitenbesluit
opgrondvandeWetmilieubeheergereguleerd.De
APVregeltdeoverlastdiedeopenbareordebetreft,
maarbijvoorbeeldnietdeoverlastindeinrichting.
De(ruimtelijke)kwaliteitvanterrassenenhetwoon-
enleefklimaatindeomgevingvanterrassenwordt
ookviadegemeentelijkeverordening(APV)geregu-
leerd.Hetgaatdaarbijomdebruikbaarheidvande
openbarewegenomhetvoorkomenvanoverlast.Via
deAPVwordteenvergunningvereistvoorhetplaat-
senvaneenterrasendaarbijkunnenvoorwaarden
wordengesteldaandekwaliteiteninrichtingvanhet
terrasenaandetijden(periodenenopeningstijden
perdag)waarophetterrasmagwordenopengesteld.
Naaraanleidingvaneenverzoektoteenvergunning
voorhetplaatsenvaneenterraswordtbekekenofde
vereisteruimtebeschikbaaris:hierbijisvanbelang
datervoldoenderuimtevoordeoverigegebruikers
vandeopenbareruimteoverblijftenhetterrasgeen
obstakelvormtvoetgangersofwinkelendpubliek.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �1
APVenexploitatievergunning:gemeenteUden
DegemeenteUdenheeftinhaarAPV(artikel2.3.1.2)een
vergunningplichtneergelegdvoorhorecabedrijven,zodat
hetwoon-enleefklimaatendeopenbareordeindeomge-
vingvanhetbedrijfpreventiefkunnenwordenbeschermd.
Dekernvanderegelingis,dathetverbodeniseenhoreca-
bedrijfterunnenzonderexploitatievergunning.Onderhet
horecabedrijfwordt inditverbandookhetbijditbedrijf
behorendterrasenandereaanhorighedenbegrepen.De
burgemeestermoetdevergunningweigerenbijstrijdmet
het vigerende bestemmingsplan. Verder kan de vergun-
ningwordengeweigerd:
- indien de horecafunctie zich niet verdraagt met het
woon-enleefklimaat;
- indiendehorecafunctiezichnietverdraagtmetopen-
bareordebelangen.
Bijdezeafwegingmoetrekeningwordengehoudenmet
hetkaraktervandestraatofdewijkwaarinhethorecabe-
drijfisgelegen,deaardvanhetbedrijfendespanningdie
alinhetgebiedaanwezigisenzalkomen.
Maatwerk in milieukwaliteit
Degemeentelijkezorginhetkadervandeverbete-
ringvandelokaleluchtkwaliteitenomgevingslawaai
isevident.Specifiekewettelijkeregelingenbieden
eengemeenteruimtevoornaderelokaleregelin-
gen.DeWetgeurhinderenveehouderijbijvoorbeeld
geeftdegemeentedemogelijkheidombijhaar
geurbeleidgebruiktemakenvanhaaraanvullende
verordenendebevoegdheid.Degemeentekande
mogelijkhedenvandeWegenverkeerswetgebruiken
omeenmilieuzoneintestellen.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Geurverordening
DeWetgeurhinderenveehouderij(Wgv,sinds1januari2007inwerking)ishetnieuwetoetsingskaderbijaanvragenom
eenmilieuvergunningvanveehouderijen.Deveehouderijenmoetenvoldoenaan individuelewettelijkenormenvoorde
geurbelastingopeengeurgevoeligobject.Dewetbiedtdegemeentedemogelijkheideeneigengeurbeleidtegaanvoe-
renendaarmeeaftewijkenvandewettelijkenormen(binneneenindewetvastgelegdebandbreedte).Daarvoormoetop
gebiedsniveauwordengezochtnaarnormendiepassenbijdegewensteruimtelijkeontwikkeling.
Het staatdegemeentevrij,binnendewettelijkevastgelegdebandbreedte,omgeurgevoeligeobjecteneenbepaalde
extrabeschermingtegevenomdekansopgeurhinderteverkleinenofomdezebeschermingteverlagenomvoldoende
ontwikkelingsmogelijkhedenvoorveehouderijentekunnenbieden.Voordeonderbouwingvanditbeleidmoetvoorde
gemeenteinkaartwordengebrachtwaaraandachtspuntenzijnenwelkeruimtelijkeontwikkelingengewenstzijn.Deafwij-
kendegeurnormenwordenvastgelegdineenverordening.Deverordeningwordtonderbouwdmeteengebiedsvisie.
VoorbeeldregelingviaWegenverkeerswet:milieuzoneDenHaag
DegemeenteDenHaagwerkthardaanhetverbeterenvandeluchtkwaliteitindestad.Hetwerenvanvervuilendvrachtverkeer
meteenmilieuzone iséénvandeplannendaarvoor.Demilieuzone iseengebiedwaaralleennieuwe,schonevrachtauto’sen
vrachtauto’smeteenroetfilterwelkomzijn.Oudeenvervuilendevrachtwagenswordengeweerd.Op16april2008isdemilieuzone
officieelingesteld.DemilieuzoneinDenHaagisaangegevenopbijgaandkaartbeeld.Dezoneligtaande“binnenkant”vande
straten,destratenzelfmakengeendeeluitvandezone.
Opgrondvanartikel2,leden2en3Wegenverkeerswet(WVW1994)isdegemeen-
teraadbevoegdomverkeersmaatregelentetreffenterbeschermingvanhetmilieu
enomhetdoelmatigofzuinigenergiegebruiktebevorderen.De milieuzonekrijgt
daarbijvormviaeenverkeersbesluit(artikel15WVW1994)endeplaatsingvanver-
keersborden(bordC7).
Eenontheffingismogelijk:allevoertuigendiewordenaangemerktalsbijzondervoer-
tuigkrijgenautomatischeenlangdurigeontheffingvoordemilieuzone.Voorbeelden
hiervanzijnverhuisauto’s,kermisauto’s,circusauto’senexceptioneeltransport.Ook
vrachtauto’swaarvoornoggeengecertificeerdroetfilterbeschikbaar is,krijgeneen
ontheffing.Daarnaastzijnerdagontheffingenmogelijk.
Indeverordeningzijndevolgendewaardenvoorde
geurbelastingvastgesteld(gemeenteLith)
Inafwijkingvanartikel3,lid1vandeWgvbedraagtde
maximalewaardevoordegeurbelastingvaneenvee-
houderijopeengeurgevoeligobjectinhetgebiedals
genoemdinartikel2lid1vandezeverordening:
ABebouwdekom2odourunits;
BBedrijventerrein3odourunits;
CRecreatieterrein3odourunits;
DPlangebieden6odourunits;
EExtensiveringsgebieden8odourunits;
FVerwevingsgebieden14odourunits;
GLandbouwontwikkelingsgebieden20odourunits.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Algemene kenmerken Strekking Een voorbereidingsbesluit bevriest de ‘status quo’ van een gebied voor één jaar. Het voor-
komt, dat een bij dat besluit aangewezen gebied minder geschikt wordt voor de verwezenlijking van
een daaraan bij een bestemmingsplan te geven bestemming.
Bevoegd gezag Gemeenteraad.
Juridische basis Artikel 3.7 Wro.
Procedure Het voorbereidingsbesluit wordt na vaststelling bekendgemaakt en ter inzage gelegd. Het
besluit geeft aan voor welk gebied het geldt en met ingang van welke dag het in werking treedt.
Beroep Er staat geen beroep open.
3.4 Voorbereidingsbesluit
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Erligtvaakeenbepaaldetijdtussendepublicatie
vanhetstrategischbeleidendeuitwerkingineen
bestemmingsplan.Indieperiodekunnenpartijen
initiatievenontwikkelendiehetgewenstebeleidin
ernstigemategaanbemoeilijken,ofdiedebetrokken
overheidvooraanzienlijkhogerekostenkunnenstel-
len.Degemeenteheeftdebevoegdheidombepaal-
degebiedenmetbehulpvaneenvoorbereidingsbe-
sluittevrijwarenvanongewensteactiviteiten.Men
kanditbesluitnemeninhetkadervandevoorberei-
dingvaneenbestemmingsplan(artikel3.7,lid1Wro).
Degemeentekan,inhetbelangvaneengoederuim-
telijkeordening,besluitendateenconcreetomschre-
vengebiedterstondwordtgevrijwaardvanmogelijke
bouw-enaanlegactiviteitenofandereontwikkelin-
gendienietpassenbijdetoekomstigebeoogde
bestemmingoffunctievandegrondenofwateren.
Tedenkenisaannietgewenstefunctiesinwoonge-
bieden,teherstructurerenbedrijventerreinen,land-
schappelijkwaardevollegebiedenof-ruimer-inhet
buitengebied.Eenanderetoepassingishetweren
vankantorenoflichtebedrijvenopeenterreindat
gereserveerdisvoormilieuhinderlijkebedrijvigheid.
Ookhetgebruikvaltonderdevoorbereidingsbe-
scherming.Demogelijkhedendaartoezijnuitgebreid
inverbandmetdeintegratievandeleefmilieuveror-
deningenhetstadvernieuwingsplaninhetbestem-
mingsplan.Aanhetgebruikkunnenmedeinhetbe-
langvanhetmilieubeperkingenwordengesteld.Het
voorbereidingsbesluitmoetdaneenverbodbevatten
omhetbestaandegebruiktewijzigen.Eengoedein-
ventarisatievoorafisnoodzakelijkomhetbestaande
gebruikvasttekunnenleggen.
Wijze van doorwerking
Hetvoorbereidingsbesluitbindtzoweldegemeente
zelfalsburgers.Dewerkingsduurvanhetbesluitis
aaneenmaximaletermijngebonden.Hetvoorbe-
reidingsbesluitismaximaal1jaargeldig.Deaan-
houdingsplichtleidtertoedatallebouwaanvragen
gedurendedelooptijdvanhetvoorbereidingsbesluit
wordenaangehouden.Omdeaanhoudingsplichtte
verlengenmoetbinnenéénjaareenontwerpbestem-
mingsplanterinzagewordengelegdvoorhetbetref-
fendegebied.
Aanhetvoorbereidingsbesluitkaneenaanlegvergun-
ning-en/ofsloopvergunningplichtwordenverbonden
omtevoorkomendathetdesbetreffendegebied
mindergeschiktwordtvoordeverwerkelijkingvan
debeoogdefunctieofbestemming(artikel3.7,lid3
junctoartikel3.3Wro).Denkaanvoorschriftenom-
trentongewenstebebouwing,sloopvanopstallenen
hetweghalenvangrond.
Eenverbodkanwordenopgenomenombestaand
gebruiktewijzigen(artikel3.7,lid4Wro).Bijvoor-
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
beeldvoorschriftenomtrentongewenstgebruik,ge-
bruiktijdensverbouwingenveranderingvangrond-
gebruik.Inhetvoorbeeldvandereserveringvan
eenterreinvoormilieuhinderlijkebedrijvenheeftde
gemeentenudemogelijkheideenvoorbereidingsbe-
sluittenemenomdaarmeetevoorkomen,datophet
terreinbedrijvenwordengevestigddienietgewenst
zijn,zodatsprakeisvaneenonomkeerbaresituatie.
Burgemeesterenwethouderskunnenontheffingver-
lenenvaneenverbod,alshetvoorbereidingsbesluit
daarvoorregelsbevat(artikel3.7,lid4Wro).
Rol gemeente
Hetvoorbereidingsbesluitzelfisvooraleeninstru-
mentmeteenbeschermendkarakter,maarwordt
overhetalgemeengenomenvanuiteenontwikke-
lenderolofuitvoerenderol.Ditheeftvooraltema-
kenmetdesamenhangdiebestondindeoudeWRO
tussenhetvoorbereidingsbesluitendetoepassing
vanartikel19WRO/zelfstandigeprojectprocedure,
omdatveelbestemmingsplannenverouderd(ouder
dan10jaar)waren.
Debevoegdheidtothetnemenvaneenvoorberei-
dingsbesluitligtbijdegemeenteraad.
Erisgeenoverlegmetdeprovincievoorgeschreven.
Welverdienthetaanbevelingomzakenonderlingop
elkaaraftestemmen,bijvoorbeeldomtevoorkomen
dateenvoorbereidingsbesluitvandegemeentede
ontwikkelingvaneenprovinciaalplandoorkruist.
Rol provincie
Deprovincieheeftgeenformelerolbijdetotstand-
komingvanhetvoorbereidingsbesluit.Erisgeen
overlegvoorgeschreven,zieechterhiervoor.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Tijdige bescherming
Hetvoorbereidingsbesluitbevriestdestatusquovan
eenbepaaldgebied,waardoorbepaaldewaardenof
toekomstigemilieubelangenvaneengebiedinstand
blijven.Hetbelangvanhetvoorbereidingbesluitligt
danooknietzozeerindemogelijkheidmilieuambi-
tiesterealiseren,maarveeleeromverdermilieuver-
valtevoorkomen.Milieudoelenkunnengediendzijn
metregels,zoalsviaeenaanlegvergunningenstelsel,
voor:
• ongewenstegebruik:voorkomenaantastingvan
ondergrondbodemopbouwofwatersysteem;
• ongewenstebebouwing:voorkomentoevoegen
verharding;
• gebruiktijdensverbouwingenveranderingvan
grondgebruik;
• sloopvanopstallen:vermijdenvanongecontro-
leerdesloop,behoudcultuurhistorischerfgoed;
• verstoringvandegrondbalans:voorkomenvan
Voorbeeld: voorbereidingsbesluit voor agrarisch gebied
(landschappelijk waardevol)
Deraadvandegemeente<….>,
Gelezenhetvoorstelvanhetcollegevanburgemeesteren
wethoudersvan7juli2008,
Geletopartikel3.7vandeWetruimtelijkeordening,
Besluit:
teverklarendateenbestemmingsplanwordtvoorbereid
voordeaangewezengebieden;
tebepalendatditbesluitinwerkingtreedtop8juli2008;
tebepalendatvoorhetaangegevengebieddevolgende
regelsgelden:
Hetisverbodenhetgebruikvangrondenenbouwwerken
indeaangewezengebiedentewijzigen.
Hetisverbodenzonderofinafwijkingvaneenschrifte-
lijkevergunningvanburgemeesterenwethoudersopof
indegrondendenavolgendewerken,geenbouwwerken
zijnde,ofwerkzaamhedenuittevoeren:
hetvellen,rooienofbeschadigenvanhoutgewas,
andersdanbijwijzevanverzorgingvandeaanwezige
houtopstand,
hetontginnen,bodemverlagen,afgraven,ophogenen
egaliserenvangronden,waaronderhetaanleggenvan
grondlichamen;
hetgraven,vergraven,verbreden,uitdiepen,dempen
en/ofverleggenvanwaterlopen;
hetaanleggenofverhardenvanwegen,paden,banen
ofparkeergelegenhedenenhetaanbrengenvanan-
dereoppervlakteverhardingen
<……>
•
•
•
1.
2.
•
•
•
•
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
roerenvangrondofongewenstegrondstromen
naarenuithetgebied;
• verbodombestaandgebruiktewijzigen:geen
nieuweongewenste,belastendeofgevoeligefunc-
tiestoestaan.
Gebruik aanlegvergunningstelsel
Hetvoorbereidingsbesluitkanhetmilieubelangdie-
nendoorbepaaldeongewensteontwikkelingente-
gentegaan.Degemeentekanbijvoorbeeldineen
beoogdeecologischeontwikkelingszonemethet
voorbereidingsbesluitbepaaldegebruiksactiviteiten
uitsluiteneneenaanlegvergunningenstelselopne-
men.Terillustratieiseenvoorbeeldvaneenuitge-
breidaanlegvergunningenstelselvoorwerkenen
werkzaamhedeneneensloopvergunningenstelsel
opgenomen.
Aanlegvergunningensloopvergunninginecologischeontwikkelingszonemetcultuurhistorischwaardevollebebouwing
Deambitieis:voorkomendatdeineentoekomstigbestemmings-
planbegrepengrond:eenecologischeontwikkelingszone,minder
geschiktwordtvoordeverwezenlijkingvandedaaraanbijhetplan
tegevenbestemmingenmilieuhygi-
enischehandhavingenbescherming
vandeovereenkomstighetplanver-
wezenlijktebestemming.Ditkande
gemeenteregelendooreenaanleg-
ensloopvergunningstelselteverbin-
denaanhetvoorbereidingsbesluit.
VoorbeeldbepalingenAandeinhetvoorbereidingsbesluitbegrepengrondenzalbijhetbestemmingsplan
debestemmingXXwordengegeven.Omervoortezorgendatdezegronden,gelet
ophetmilieu,mindergeschiktwordenvoordeverwezenlijkingvandezebestemming,
ishetverbodenom:
1.zonderofinafwijkingvaneenvergunningvanburgemeesterenwethouders(aan-
legvergunning)devolgendewerken,geenbouwwerkenzijnde,ofwerkzaamheden
uittevoeren:
bodemverlagenofafgraven,ophogen,egaliserendanwelanderszinsaanbren-
genvanwijzigingeninhetmaaiveld;
hetverrichtenvangraafwerkzaamhedenandersdannormaalspit-enploeg-
werk;
hetvellenenrooienvanhoutgewas;
hetuitvoerenvanheiwerkzaamhedenofhetopanderewijzeindrijvenvanvoor-
werpenindegrond;
aanbrengenvangeslotenoppervlakteverhardingen;
hetpermanentopslaanvangoederen.
2.zonderofinafwijkingvaneenvergunningvanburgemeesterenwethouders
(sloopvergunning)bouwwerkenteslopen.
Burgemeesterenwethouderskunnendezevergunningslechtsverlenen,mits
doorhetslopenvandebetreffendebouwwerkenhetzijdirect,hetzijindirectte
verwachtengevolgengeenonevenredigeaantastingvanhetmilieuontstaatofkan
ontstaan.
3.Hetverbodalsbedoeldinleden1en2isnietvantoepassingopwerkenofwerk-
zaamhedendie:
betrekkinghebbenopnormaalonderhoudenbeheer;
reedsinuitvoeringzijnophettijdstipvanhetvankrachtwordenvanhetplan;
mogenwordenuitgevoerdkrachtenseenreedsverleendevergunning.
Dewerkenofwerkzaamhedenalsbedoeldinlid1zijnslechtstoelaatbaar,mitsdoor
diewerkenofwerkzaamhedendanweldoordedaarvanhetzijdirect,hetzijindirect
teverwachtengevolgengeenonevenredigeaantastingvanhetmilieuontstaatofkan
ontstaan.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Algemene kenmerken Strekking Stad en Milieu staat voor een integrale benadering van milieu en ruimtelijke ordening in de
ruimtelijke planvorming, gericht op de optimalisering van de leefomgevingskwaliteit. Dit verloopt in 3
stappen: 1) bronmaatregelen, 2) maatwerk binnen de wet en 3) eventueel een afwijking van milieunor-
men. Dat laatste ‘stap 3-besluit’ kan alleen als dat bijdraagt aan een doelmatig ruimtegebruik en opti-
male leefomgevingskwaliteit.
Bevoegd gezag De gemeenteraad is bevoegd gezag voor het nemen van een stap 3-besluit.
Juridische basis Interimwet stad-en-milieubenadering.
Procedure De Interimwet koppelt de procedure van het stap 3-besluit aan de bestemmingsplanpro-
cedure. De procedure start formeel met een melding van het voornemen van een stap 3-besluit door
de gemeente bij de provincie en belanghebbenden. Het ontwerpbesluit en het besluit lopen gelijk op
met het bestemmingsplan. Alleen legt de gemeente het stap 3-besluit ter goedkeuring voor aan ge-
deputeerde staten (artikelen 12 en 13 Interimwet).
Beroep Staat open bij de ABRvS voor belanghebbenden (die eerder bedenkingen hebben ingebracht
of verschoonbaar zijn) en bestuursorganen die advies hebben uitgebracht over het besluit en die ver-
antwoordelijk zijn voor de toepassing van milieunormen waarvan wordt afgeweken (artikel 18 Inte-
rimwet). In geval van een onthouding van de goedkeuring door de provincie staat beroep open voor
eenieder, inclusief de gemeente zelf.
3.5 Stad-en-milieubenadering
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
StadenMilieuistoepasbaarvoorstedelijkeontwik-
kelingenmetcomplexemilieuopgavenenvoorlan-
delijkgebiedvraagstukkeninzakegeurenammoniak.
StadenMilieuisnietbedoeldvoorbuitenstedelijke
uitlegenvoorhetsituerenvanzwaarmilieubelasten-
debedrijvennabijgevoeligebestemmingen.
Wijze van doorwerking
Hetstap3-besluitvoorhetafwijkenvaneenwette-
lijkenormstelttegelijkdaarvooreennieuwenorm
indeplaats.Denieuwenormgeldtalsuitgangspunt
vooruitvoeringenhandhaving,zoalsvooreenbouw-
vergunning.
Zodraeenstap3-besluitonherroepelijkis,kanmen
bijdeuitvoeringsbesluitennietmeeragerentegen
destrekkingvanhetstap3-besluit.
Denormwordt(veelal)ookkadastraalingeschreven,
waardoor(toekomstige)bewonersopdehoogtezijn
vandegeldendenormen.
Rol gemeente
Zodradegemeentehetplanopvatomopeenbe-
paaldelocatieeenruimtelijkeontwikkelingtegaan
realiseren,zalmenmoetenbeoordelenofmilieunor-
menhierbijindewegstaan.Alssprakeisvaneen
complexeresituatie,heefthetdevoorkeuromde
eerstetweestappenvandeStadenMilieubenade-
ringgeïntegreerdinhetruimtelijkeplanproceste
doorlopen.Veelalblijkendemilieuproblemenop-
losbaareniseenstap3-besluitnietnodigvooreen
goedeplanvorming.
Indienmeneenoverschrijdingvanmilieunormenver-
wacht,ishetraadzaameen‘vooraankondiging’te
doenbijdeprovincie.Blijktdegemeentedaadwer-
kelijkvoornemenseenstap3-besluittenemen,dan
moetmendaarvanmeldingdoenbijdeprovincie.
DezemeldingishetformelebeginpuntvanhetStad
enMilieuprojectengaatvoorafaandebesluitvor-
ming.
Degemeenteraadneemteenstap3-besluitalleen,
indienderaadtevenseenbestemmingsplanvaststelt
ofherzietvoorhetprojectgebied.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Toepassing Stad en Milieu
Afwijken vanwelke wet?
Welk toepas-singsgebied?
Wat is gevoelig/kwetsbaar? Wie is bevoegd?
Wet geluidhinderWet bodembe-
scherming(Besluit lucht-
kwaliteit
Belast gebied
Belast gebied
Mensen Gemeente
Wet geurhinderen veehouderij Mensen Gemeente
Wet ammoniaken veehouderij
Kwetsbaargebied met zone
van 250 meterdaaromheen
Natuur Gemeente
(Deel) recon-structiegebiedwaarop art. 27
reconstructiewetvan toepassing is
Natuur Provincie
Rol provincie
Deprovincieheefteenformelerolalsgoedkeurende
instantie.Zijbeoordeeltdewijzewaaropisomge-
gaanmetdebelangenvaneenzuinigendoelmatig
ruimtegebruikeneenoptimaleleefomgevingskwali-
teitbijeennormafwijking.Deprovinciehanteerteen
eigentoetsingskadervoordegoedkeuringvaneen
stap3-besluit.Dezekanvanprovincietotprovincie
verschillen.
Degoedkeuringstermijnis6wekennahetvaststel-
lingsbesluit.Degoedkeuringstermijnisfataal,daarna
wordthetbesluitgeachttezijngoedgekeurd.Alsde
provinciegoedkeuringonthoudtaanhetstap3-be-
sluitmoetzijindezelfde6wekentegelijkeenreac-
tieveaanwijzinggeventenaanzienvanhetbestem-
mingsplan.Enomgekeerddientdeprovincieingeval
vaneenreactieveaanwijzingtegeneenbestem-
mingsplandatmeteenstap3-besluitgepaardgaat,
degoedkeuringaanhetstap3-besluitteonthouden.
DeprovinciekanzelfhetinitiatiefnementoteenStad
enMilieutraject,ingevalsprakeisvaneenrecon-
structiegebiedmetammoniakproblematiek.
Vandeprovinciewordteenondersteunenderolver-
wachtbijdetoepassingvandeStadenMilieubena-
deringdooreengemeente.Bijvoorbeelddoorde
begeleidingbijdeinrichtingvanhetplanproces,de
kennisuitwisselingendecommunicatie.Deprovincie
kanbovendienalsbevoegdgezagvoorbijvoorbeeld
demilieuvergunninginhetprocesbetrokkenzijn.
Ookbinnendeprovinciezaleenafstemmingtussen
milieuenruimtelijkedisciplinesnodigzijn.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Toepassingsmogelijkheden Stad en Milieu
Eenafwijkingismogelijkvanwettelijkenormenvoor
bodem,geluid,stank,ammoniakenlucht(beperkt),
mitsdeleefkwaliteitinhetgebiederpersaldoop
vooruitgaateneeneventueelgezondheidsverliesac-
ceptabelblijft.Stedelijkkanditvooralaandeorde
zijnbijdevestigingvanmilieugevoeligefunctiesals
wonenenscholeninoudeofverpauperdestadswij-
kenofverouderdebedrijventerreinen,stations-en
havengebieden.
Inhetlandelijkgebiedgaathetvooralomhetrealise-
renvangeurgevoeligefunctiesnabij(intensieve)vee-
houderijenwaarbijeenverordeningopgrondvande
Wetgeurhinderenveehouderijdegemeentenogte
weinigspeelruimtebiedt.Eenandereomstandigheid
ishetverplaatsenofsamenvoegenvanveehouderijen
nabijvoorammoniakzeerkwetsbaregebieden.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Procedure bestemmingsplan -Voorbereiding-Opstellenconceptontwerpplan0. Inspraak(volgenduitinspraakverorde-
ning)-Vooroverleg(kangelijkmetinspraak)1. Openbarekennisgevingontwerp-be-
stemmingsplan;2. Terinzageleggingontwerp-mogelijkheidzienswijzendooreen
ieder3. Verwerkenzienswijzeneneventueel
aanpassenontwerp4. Vaststellingplandoorgemeenteraad- langselektronischewegnaarGSzen-
den- reactieveaanwijzingbijonthouden
goedkeuring5. Openbarekennisgevingbesluitvast-
stelling6. Terinzageleggingvastgesteldplan- mogelijkheidberoep/voorlopigevoor-
ziening7. Inwerkingtreding8. MogelijkheidberoepbijRaadvanState- besluittotvaststellingbestemmings-
plan- ofaanwijzingsbesluit
Termijn
4weken
circa1weekvóórstap2
6weken
daagsnaafloopstap2<12wekennaafloopstap2
<12wekennatermijnterinzageleggingdaagsnastap4
<6wekennastap4
6wekennastap4
6weken<6weken
Maximaalna26weken
Procedure stap 3-besluitMeldingstap3-besluitOpstellenconceptontwerpstap-3besluitidem
idemidemontwerpstap3-besluit
idem+mogelijkheidadviesbevoegdgezag-zienswijzenaanGSzenden
Vaststellingstap3-besluit-langselektronischewegnaarGSzenden
-GSgoedkeuringonthouden
idem
idem
idemidem-tegenbesluittotgoedkeuring
-ofbesluittotonthoudingvangoedkeuring
Stad en Milieu op de juiste schaal
Hetverdientaanbevelingbijkleinereontwikkelingen,
zoalshethergebruikvanagrarischebedrijfsbebou-
winginhetbuitengebiedofinbreidingsplannenin
kernenmetindeomgevingintensieveveehouderij,
deStadenMilieubenaderingopeengrotereschaal
tebezien.Gemeenteenprovinciekunnenhierinsa-
menoplopen.
Provincies faciliteren de gemeente
Vooreengemeenteiseencomplexprojectwaarin
StadenMilieueenbijdragekanleverenvaakeenin-
cidenteleaangelegenheid.Destapnaareenaanpak
conformdeStadenMilieubenaderingisdanookniet
vanzelfsprekend.Hetiszondealsdaardoorkansen
blijvenliggen.Goedefaciliteitenkunnendegemeen-
teopweghelpen,zoalsvoordemilieu-analyse,de
gezondheidseffectscreeningofhetopenplanpro-
ces.BehulpzaamhierbijiseenprovinciaalStaden
Milieubeleidskaderdatnietalleenhettoetsingska-
derbevat,maarookeenoverzichtvanfaciliteitenen
informatiediedegemeenteterbeschikkingkunnen
wordengesteld.
Stad en Milieu stimuleert creatieve oplossingen
DeaanpakvandeStadenMilieubenaderingstaat
vooreenintegraleinbeddingvanmilieuenandere
kwaliteitsaspecten.Incomplexesituatiesbiedensec-
toraleinstekenvaaknietdeoplossing.Destappen
1en2zorgenvooreenvroegtijdigeenafgewogen
milieu-inbrengindeplanvorming.Veelmilieuproble-
menblijkenoplosbaar,zodathetstap3-besluitzelf
uiteindelijknietofslechtsvooreenbeperktgebied
nodigis.InDenHaagervoermendatstap1,degoe-
deintegratievanmilieuinhetruimtelijkeordenings-
proces,voorwaardeisvooreensuccesvolleplanont-
wikkeling.Hetdraagvlakvooreensterkeintegratie
vanmilieuinruimtelijkeprocessenisdaardoorbinnen
degemeenteduidelijkverbeterd.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
StadenMilieuScheveningen-Haven,DenHaag
Alin1993sprakeenontwikkelingsvisiezichuitvoordeversterking
vanhavengebondenbedrijvigheid,wonenentoerismeinhetge-
bied.Dewoonfunctieindehavenrandenmoestwordenversterkt,
alsovergangnaardewoonomgeving.Havenactiviteitenenverkeer
veroorzakenechtereenhogegeluidbelasting,waardoordeplan-
ontwikkelingmoeizaamverloopt.DeStadenMilieuaanpakiseen
kantelpuntgeweestvoorhetproject.StadenMilieuisingebedin
hetprocesendeprojectorganisatie.Degemeentedoorliepalsnog
stap1(bronmaatregelen)en2(optimaalbenuttenvanregelge-
ving).Gezochtisnaarhinderbeperkendemaatregelenencompen-
satie.Bijvoorbeelddemilieuvergunningenvanredersenvisverwerkingsbedrijvenzijninoverlegaangescherptenongebruikte
geluidsruimteisingenomen.Deverkeerseffectenzijnbeperktdoorwonentesituerenbovencommerciëleruimten.Voorde
geluidbelastewoningengeldenextraisolatiewaarden.
Bovendienzijnpartijenuithetgebiedbijdeplanvormingbetrokken,viaplatforms,workshopsenbijeenkomsten.Illustratiefisdat
debewonerszichuitsprakentegenasfalteringvandeDr.Lelykade(nodigomgeluidnormentehalen),omdatdatdekade-uitstra-
lingaantast.Bewonershebbenvoor4pleinenherinrichtingsvoorstellengedaan,alscompensatiemaatregel.Dezevoorstellenzijn
opgenomenindegrondexploitatie.
HetbestemmingsplanScheveningen-Havenisin1998vastgesteld,waarbijisgeanticipeerdopeennogtenemenstap3-besluit
(tegenwoordigmoetdegemeenteraaddebesluitengelijktijdignemen).DegemeenteraadvanDenHaagheeftop31mei2001,
alseerstegemeenteinNederland,eenbesluitgenomentothetafwijkenvanmilieunormen.Destap3-beslispuntenstaanhier-
ondervermeld.
InmiddelszijndiversewoningbouwplannengerealiseerdaandeDr.Lelykade.Leefbaarheidsonderzoekin2003wijstuitdatde
bewonerseenhogewoonsatisfactiehebben.Herontwikkelingvandehavenzorgtvoorhetbehoudvaneenuniekwoon-enwerk-
gebied,waarmendehavencultuurkoestert.
Besluit van de gemeenteraad van Den Haag, 31 mei 2001
a.stap3wegverkeerslawaai;voorhetgebiedoptekening1aftewijkenvanhetbepaaldeinartikel3,lid2vandeWetgeluidhinder
conformdeopdetekeningaangegevenwaarden,meteenmaximumvan66(+5)dB(A),waarbijdeaande,bijhetbestemmingsplan
verleende,ontheffingenwegverkeerslawaaiverbondenvoorwaardenonverkortvantoepassingblijven;
b.stap3industrielawaai:industrieterrein;voorhetgebiedoptekening2aftewijkenvanhetbepaaldeindeartikelen47en72Wetge-
luidhinderconformdeopdetekeningaangegevenwaarde,meteenmaximumvan65dB(A);
c.stap3industrielawaai:sportvisreders;bij2sportvisreders(AenB)gevestigdbinnenhetoptekening3aangegevengebiedaande
Dr.Lelykade,inafwijkingvanartikel8.11,lid3,junctoar-
tikel8.8Wm,voordenachtperiode(van23.00utot07.00
u)eenequivalentgeluidniveau(Leaq)vantenhoogste49
dB(A)voorsportvisrederArespectievelijk46dB(A)voor
sportvisrederBopdegevelsvanwoningentoetestaan;
d.<…>
e.<…>
f. maatregelen te treffen ter beperking en ter compensa-
tievandedoorondera,b,encgenoemdeafwijkingen,
waarondertenminstedeherinrichtingvande4 locaties
indeopenbare ruimte (…)enhetextra isolerenvande
woningscheidendeconstructies,binnenhetkadervanhet
gesteldeindehoofdstukken7,8,en9vandebijditbe-
sluitbehorenderapportage;
g. de bovengenoemde afwijkingen niet aan een termijn te
binden;
h.burgemeesterenwethoudersoptedragenbijhetnemen
vanbesluiten,zoalsbouwvergunningenenmilieuvergunningen(enhetopleggenvannadereeisenvoorbedrijvendievallenondereen
AMvBexartikel40Wm)uittegaanvandeondera,bencgenoemdeafwijkingen.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �0
ProjectbesluitCoördinatieregeling
ExploitatieplanBesluitMER
Algemenemaatregel van
bestuurAanwijzing
InpassingsplanVerordening
AanwijzingVoorbereidings-
besluitStad-en-
milieubenadering
BestemmingsplanBeheersverordening
Voorbereidings-besluit
Stad-en-milieubenadering
ProjectbesluitCoördinatieregeling
ExploitatieplanBesluitMER
Juridischedoorwerking
Publiekeinstrumenten
uitvoering
Rijk
Provincie
Gemeente
4. Publieke instrumenten voor ruimtelijke uitvoering
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �1
ProjectbesluitCoördinatieregeling
ExploitatieplanBesluitMER
Algemenemaatregel van
bestuurAanwijzing
InpassingsplanVerordening
AanwijzingVoorbereidings-
besluitStad-en-
milieubenadering
BestemmingsplanBeheersverordening
Voorbereidings-besluit
Stad-en-milieubenadering
ProjectbesluitCoördinatieregeling
ExploitatieplanBesluitMER
Juridischedoorwerking
Publiekeinstrumenten
uitvoering
Rijk
Provincie
Gemeente
De gemeente heeft de beschikking gekregen over een modern publiekrechtelijk instrumentenpakket om haar ruimtelijk beleid adequaat tot uitvoering te brengen. Naast de sterk verkorte bestemmingsplanprocedure, bieden het projectbesluit en de coördinatieregeling de gemeente de gelegenheid initiatieven en alle daarbij benodigde besluiten voortvarend te faciliteren. De milieuaspecten dienen daarin een integraal onderdeel te zijn. Voor plannen met grote nadelige milieugevolgen draagt de mer-procedure bij aan een volwaardige plaats van milieu in de afweging.Daarnaast is er een koppeling tussen het private onderhandelingstraject en het publieke besluitvormingstraject over locatie-eisen en kostenverhaal, met het exploitatieplan als stok achter de deur. Al deze mogelijkheden zijn van belang om haar actieve, ontwikkelende en uitvoerende rol op milieugebied in te vullen.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Degemeenteraadkaneenprojectbesluitvaststellen
omeenprojectvangemeentelijkbelangterealise-
ren.Hetiseenalternatiefvoorhetbestemmingsplan.
Dekeuzeisondermeerafhankelijkvanhetplan,zoals
gefaseerdebesluitvorming,envandelooptijdvande
geldendebestemmingsplannen.
Destructuurvisiekandekadersbevattenwaaraan
hetprojectbesluitmoetvoldoen.Nuhetprojectbe-
sluitfungeertalseenfacultatieveeerstestapinde
bestemmingsplanprocedure,ishetbereikvanhet
projectbesluithetzelfdealsvaneenbestemmings-
plan.Deregelingvanbijvoorbeeldbeheersaspecten
vanhetbetreffendeprojectvolgtpaslaterbijdeaan-
passingvanhetbestemmingsplan.
Wijze van doorwerking
Hetprojectbesluitmaakteenbepaaldeontwikkeling
ofprojectmogelijkvooruitlopendopdeaanpassing
vaneenbestemmingsplan.Debepalingenvanhet
geldendebestemmingsplandiederealisatievanhet
projectindewegstaan,blijvendanvoordatproject
buitentoepassing.Hetprojectbesluitwordtgezien
alseenfacultatieveeerstefaseindeproceduretot
wijzigingvanhetplanologischregime.Aanhetpro-
jectbesluitkunnenvoorschriftenenbeperkingenwor-
denverbonden.Hetprojectbesluitvormthettoet-
singskadervoordeverleningvanvergunningen,zoals
eenbouwvergunningvooreenwindturbine.
Derealisatievanhetprojectkanmethetprojectbe-
sluitvoortvarendterhandwordengenomen.Een
kanttekeninghierbijisdatdeprocedureletijdswinst
tenopzichtevaneenbestemmingsplanbeperktisen
geheeltenietgedaankanwordendoordeuitgebrei-
dereberoepsprocedure,endoorhetontbrekenvan
demaximalebesluittermijnvan1jaarvoorderech-
ter.
Alserbijderealisatievaneenbouwplanbeheersma-
tigeaspectennaarvorenkomen,kaneenregeling
vandieaspecteneerstbijdeaanpassingvanhetbe-
stemmingsplanaandeordezijn.
Rol gemeente
Hetprojectbesluitisvooraleeninstrumentvoor(snel-
le)beleidsuitvoering.Eerstevraagisofhetproject-
besluithetmeestgeëigendeinstrumentisvoorde
beoogdeontwikkeling.Omtekomentotsnellebe-
leidsuitvoeringishetaantebevelendebevoegdheid
hetprojectbesluittenementedelegerenvanderaad
aanhetcollegevanburgemeesterenwethouders.
Daarmeekansnellerwordeningespeeldopconcrete
verzoekenenheefthetnemenvaneenprojectbesluit
eenvoordeeltenopzichtevanhetbestemmingsplan.
Tijdigoverlegmetdeprovincieiswenselijk.Hetis
voorstelbaardateenprovinciaalbelanginhetgeding
is.Doortijdigteoverleggenkunnenknelpuntenlater
indeprocedurewordenvoorkomen.
Algemene kenmerken Strekking Een projectbesluit vormt de planologische basis om, vooruitlopend op een bestemmings-
plan of een beheersverordening, een project van gemeentelijk belang te realiseren.
Bevoegd gezag Gemeenteraad, delegatie is mogelijk aan burgemeester en wethouders.
Juridische basis Artikel 3.10 Wro.
ProcedureOp de voorbereiding van het projectbesluit is afdeling 3.4 van de Awb van toepassing, aan-
gevuld met de voorschriften in artikel 3.11 Wro. De gemeente moet het ontwerp van het projectbe-
sluit toezenden aan de provincie, Rijk, waterschappen en (buur)gemeenten.
Beroep Beroep kan worden ingesteld bij de rechtbank en hoger beroep bij de ABRvS.
4.1 Projectbesluit
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Procedurestappen Projectbesluit1. Openbarekennisgevingontwerp-projectbesluit2. Terinzageleggingontwerp-projectbesluitenbijbehorendestukken -mogelijkheidindienenzienswijzen3. Verwerkeningediendezienswijzeneneventueelaanpassen ontwerp-projectbesluit4. Vaststellingprojectbesluitdoordegemeenteraadof, indiengedelegeerd,doorB&W5. Kennisgevingbesluittotvaststellingprojectbesluit6. Terinzageleggingvastgesteldeprojectbesluit(alszienswijzeninspecteurniet(volledig)
zijnovergenomeninprojectbesluit:6weken) -mogelijkheidinstellenvanberoep/voorlopigevoorziening6. Inwerkingtredingvanhetprojectbesluit: A Indiengeenvraagvoorlopigevoorziening:naafloopvanberoepstermijn B Indienwelvraagvoorlopigevoorziening:naafwijzingschorsingsverzoek C bijtoewijzingschorsingsverzoek:nauitspraakopberoep,voorzoverhet
beroepongegrondenmengeenhogerberoepinstelt D Bijtoewijzingschorsingsverzoekeninstellenhogerberoep, nauitspraakhogerberoep,voorzoverhogerberoepongegrond
Termijncirca1weekvóórstap2gedurende6weken
<12wekennatermijnvanterinzageleggingi.v.m.stap4binnen12wekennatermijnvanterinzageleg-gingbinnen2wekennastap4binnen2(of6)wekennavaststellingsbesluit
gedurende6weken4mogelijkheden:naafloopstap6afhankelijkvanplanningRechtbankafhankelijkvanplanningRechtbank
afhankelijkvanplanningABRvS
Hetprojectbesluitmoetaltijdwordengevolgddoor
eenherzieningvanhetonderliggenderuimtelijkplan
(bestemmingsplan).Dezeaanpassingmoetgebeu-
renbinnenéén(totvijf)jaarnadathetprojectbesluit
onherroepelijkisgeworden.Ermoetdusbinnenéén
jaareenontwerpbestemmingsplanterinzagewor-
dengelegd.Bijhetopstellenvanhetprojectbesluit
moetdegemeentevanzelfsprekendrekeninghouden
metdeAMvB’svanhetRijkendeprovincialeplano-
logischeverordening.
Ookmoetdegemeentevoldoenaaneenaantal
procedurelevereisten,zoalsbekendmakingvanhet
ontwerpprojectbesluitmetdebijbehorendestuk-
kendoorplaatsingindeStaatscourantendoorken-
nisgevinglangselektronischeweg.Tevenswordthet
ontwerpprojectbesluitmetbijbehorendestukken
langselektronischewegbeschikbaargesteld.Gelijk-
tijdigwordtdekennisgevinglangselektronischeweg
toegezondenaanRijk,provincie,waterschappenen
(buur)gemeenten.Ookgeschiedtkennisgevingaan
eigenarenenbeperktgerechtigdenvandeinhet
ontwerpbesluitbegrepengronden.
Rol provincie
Deprovincieheeftdemogelijkheidomvoorafinde
provincialeplanologischeverordeningregelstestel-
lenomtrenthetprojectbesluit.Dezeregelskunnen
bijvoorbeeldbetrekkinghebbenopdewijzevan
overlegoverhetprojectbesluit,degevallenwaarin
datwordtgevraagdenhetmomentwaarop.Ditkan
perprojectbesluitverschillen,afhankelijkvandeaard,
deinhoudendeomvangvanhetprojectbesluit.De
overlegpartnerskunnenafsprakenmakenoverdeon-
derwerpen,deintensiteitendewijzevanhetoverleg.
Overleghoeftnietplaatstevindenaandehandvan
eenconceptprojectbesluit,ditkanopelkmoment
opbasisvanelkrelevantdocumentwordengedaan.
Hetoverlegkanookmondelingplaatsvinden.Het
verdientdanwelaanbevelinghiervaneenverslagte
maken.Bijhetoverlegisdeinhoudvanhetoverleg
belangrijkerdandevormwaarinditgebeurt.Bijde
voorbereidingvaneenprojectbesluitkunnenverschil-
lendesoortenvanoverlegwordenonderscheiden:
• overlegindeonderzoeksfase,metnamegericht
opeengoedeonderlingeinformatie-uitwisseling;
• overlegoverbeleid(bijvoorbeeldopbasisvan
structuurvisies);
• overlegoverdewijzewaaropwordtomgegaan
metderelevanteomgevingsaspectenmetdaarbij
wet-enregelgeving(isbijvoorbeeldeenpassende
beoordelingnodig);
• overlegovereventueleaanwezigeprovincialever-
ordeningen,AMvB’sofaanwijzingen.
Hetismogelijkdatnietalleonderwerpennaarte-
vredenheidzijnopgenomeninhetontwerpproject-
besluit.Tijdensdeterinzageleggingbeoordelende
provincie,enookdeinspecteur,dienstenvanhet
Rijk,betrokkengemeentenendewaterschappenhet
ontwerpprojectbesluitenbesluitenzeofwelofgeen
zienswijzewordtingediend.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Tips voor doorwerking milieubeleid
Goede ruimtelijke onderbouwing
Omdathetprojectnietpastinhetgeldendebestem-
mingsplan,moetdeplanafwijkinggemotiveerdwor-
den:hetbesluitmoeteengoederuimtelijkeonder-
bouwingbevatten.Aangegevenmoetwordendatde
nieuwebeoogdebestemmingruimtelijkinpasbaar
isenwaaromvanhetgeldendebestemmingsplan
wordtafgeweken.Hetspreektvoorzichdatderele-
vantemilieuaspectenhierbijaandeordekomen.In
eenprojectbesluitmoetendebelangrijksteelemen-
tenvanhetprojectwordenbeschreven.Hetbesluit
moethelderomschrevenzijn,zodatvooreenieder
demethetprojecttebereikendoelenduidelijkzijn.
Hetprojectbesluitkentnagenoegdezelfdewettelijke
vereistenalseenbestemmingsplanenbevat:
• eengeometrischeplaatsbepalingvanhetproject-
gebied;
• vooreengoederuimtelijkeordening:eenverant-
woordingvanhetbesluitendegemaaktekeuzen;
• tenminstedegevolgenvoordewaterhuishouding,
hoerekeningisgehoudenmetoverigewaarden
inenomhetgebied,dewijzewaaroprekeningis
gehoudenmetmilieukwaliteitseisenuitdeWm
(externeveiligheid,geluide.d.)ofdeuitkomsten
vaneeneventuelemilieueffectrapportage(ziear-
tikel5.1.3Bro).Daarbijmoetendusallerelevante
milieuaspectenwordenmeegewogen;
• voorschriftenenbeperkingen.
Uitgangspuntisdatmilieuambitiesineenprojectbe-
sluitopdezelfdewijzegeborgdkunnenwordenalsin
eenregulierbestemmingsplan.
Energievisie: verplicht onderdeel in ruimtelijke onderbouwing bij een projectbesluit (Tilburg)
HetgemeentebestuurvanTilburgheeftinhaarenergiebeleidsplandoelengeformuleerdvoorenergieindegebouwdeomge-
ving.Devolgendeuitgangspuntenzijnvanbelang:
voorgrotenieuwbouwlocaties(meerdan250woningenofwoonequivalenten)wordteenenergievisiegemaakt;
doelstellingdaarbijiseenEPL(EnergieprestatieopLocatie)vantenminste7,enonderzoeknaardemeestkansrijkeopties
vooreenduurzameenergievoorziening,waarbijgedachtkanwordenaankoude-warmteopslag,warmtekrachtkoppeling
enactievezonne-energie;
eenEPC(energieprestatiecoëfficiënt)van10%onderdewettelijkeeis.Dezeeisgeldtvoorallegebouwendieinhet
gebiedgebouwdworden.
Deenergievisiemoetinderuimtelijkeonderbouwingbijdeprojectprocedure(voorheenopgrondvanartikel19WRO)worden
opgenomen.Naaranalogiekanditookwordentoegepastbijeenprojectbesluit.
•
•
•
Voorbeeld projectbesluit: Ophogen en voorbelasten Winkelbuurt Abcoude, ex artikel 3.10 Wro
BurgemeesterenwethoudersvandegemeenteAbcoudemakenbekenddatvolgensafdeling3.4.Awbenartikel3.11.lid1Wro
van10oktobertotenmet20november2008vooreeniederterinzageligtinhetgemeentehuisRaadhuisplein3teAbcoudehet
ontwerpprojectbesluitvoorhetOphogenenVoor-
belastenWinkelbuurt(Abcoude-Zuid).Behoudens
hetontwerpbesluitliggenterinzagederuimtelijke
onderbouwingendekaart(tekeningophoogplan).
Tevensdientdezepublicatiegelezentewordenals
eenaankondigingconformartikel1.2.1.Bro.
Hetprojectbesluitbetrefthetophogenenvoorbe-
lastenWinkelbuurt(Abcoude-Zuid),gelegenten
zuidenvandeBurgemeesterDedelstraatenten
westenvandeBurgemeesterQuarlesvanUfford-
straatinAbcoude.Hetophogenenvoorbelasten
houdto.a.inhetopbrengenvanzandomhetmaai-
veldteverhogenenomzettingvandeondergrond
voldoendetelatenplaatsvindenenhet(tijdelijk)
aanpassenvandewaterhuishoudingmedeinrelatie
totdevoorbelasting.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Projectbesluit versnellen door delegatie
Deprocedurevanhetprojectbesluitis(grotendeels)
gelijkaandievanhetbestemmingsplan.Datbemoei-
lijktdekeuzevoorhetprojectbesluitinplaatsvanhet
bestemmingsplan.Eénvandevoordelenvanhetpro-
jectbesluitisdatdebesluitvormingervankanworden
versnelddoordebevoegdheidtothetvaststellen
ervantedelegerenvanderaadaanhetcollegevan
B&W.
Voorbeelddelegatievanbevoegdheidnemenvanprojectbesluitraadaancollege
DeRaaddergemeenteMeppel;
gelezenhetvoorstelvanburgemeesterenwethouders
d.d.13mei2008,nr.2008-9124;
overwegendedatop1juli2008denieuweWetruimte-
lijkeordeninginwerkingtreedt;
geletopartikel3.10vandenieuweWetruimtelijkeorde-
ningenafdeling10.1.2vandeAlgemenewetbestuurs-
recht;
besluit:
Idebevoegdheidtothetbesluitenoverhetnemenvan
eenprojectbesluitingevolgeartikel3.10Wetruimtelijke
ordeningtedelegerenaanhetcollegevanburgemeester
enwethouders;
IIditbesluittreedtinwerkingop1juli2008ofindiende
Wetruimtelijkeordeningopeenlatertijdstipinwerking
treedtopdedatumvaninwerkingtredingvandenieuwe
Wetruimtelijkeordening.
Aldusvastgesteldindeopenbareraadsvergaderingvan
29mei2008,
degriffier,devoorzitter,
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Algemene kenmerken Strekking Het procedureel stroomlijnen van alle denkbare besluiten in een project, voor zover gericht
op de verwezenlijking van een onderdeel van het gemeentelijk ruimtelijk beleid.
Bevoegd gezag De gemeenteraad voor het coördinatiebesluit (=startmodule), burgemeester en wet-
houders voor de uitvoering van de coördinatie (=uitvoeringsmodule).
Juridische basis Artikelen 3.30 - 3.32 Wro.
Procedure Voor het nemen van een coördinatiebesluit is geen procedure voorgeschreven. Het is mo-
gelijk dat de gemeentelijke inspraakverordening (artikel 150 Gemeentewet) inspraak wel verplicht
stelt. Op de voorbereiding van de te coördineren besluiten is de uniforme openbare voorbereidings-
procedure van afdeling 3.4 Awb van toepassing. De Wro bevat aanvullende bepalingen voor de coör-
dinatieprocedure.
Beroep Tegen het besluit tot de inzet van de coördinatieregeling is geen bezwaar en beroep mo-
gelijk. Een besluit van de gemeenteraad, waarbij één of meer (categorieën van) coördinatiegeval-
len wordt c.q. worden aangewezen (het coördinatiebesluit), staat op de ‘negatieve lijst’ van artikel
8.5 Awb. Tegen gecoördineerde besluiten staat beroep open bij de rechtbank en vervolgens op de
ABRvS. Als echter een van de besluiten rechtstreeks beroep openstelt bij de ABRvS, zoals bij het be-
stemmingsplan, is er een rechtstreekse beroepsgang bij de ABRvS.
4.2 Coördinatieregeling
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Voorprojectenvanenigeomvangzijnalsnelveel
vergunningenoftoestemmingennodig,somsvan
deprovincie,zoalseenmilieuvergunning,vaakvan
degemeente(bijvoorbeeldeenbestemmingsplan,
projectbesluit,sloopvergunning,bouwvergunning,
kapvergunning),ensomsookvanandereinstanties,
zoalslozingsvergunningofmonumentenvergunning.
Metdecoördinatieregelingkandegemeenteallerlei
vergunningenenbeschikkingen,diebenodigdzijn
omeenontwikkelingsprojectterealiseren,zoveel
mogelijkgelijktijdigengecoördineerdafgeven.Vari-
antenzijn:
• decombinatievanbesluiten,zoalsvergunningen
enontheffingen;
• hetprojectbesluitmetandererelevantebesluiten
voorhetproject;
• hetbestemmingsplanmetandererelevantebeslui-
ten.
Ookmetdekomstvandeomgevingsvergunningblij-
vendelaatstetweevariantenvanbetekenis.
Decoördinatieregelingdraagtbijaandeversnelling
vandeprojectuitvoering.Allebesluitendienodigzijn
voordeuitvoeringvaneenruimtelijkprojectkunnen
wordengecoördineerd,voorzoverzijbijdragenaan
derealisatievaneenonderdeelvanhetgemeentelijk
ruimtelijkbeleid.Debesluitenzijndaarmeegericht
opactiviteitenindefysiekeleefomgeving.
Derealisatievaneenruimtelijkinitiatiefkentverschil-
lendebesluitvormingsfasenwaarinhetstroomlijnen
vanproceduresaandeordekanzijn:voorbereiding,
ontwikkeling&uitvoering,engebruik&beheer.Inie-
derefasekandecoördinatieregelingvandienstzijn.
Indevoorbereidings-enbestemmingsfaseiseen
combinatievanbesluitensamenmethetvaststellen
vaneenbestemmingsplanteoverwegen.Vooralde
grotediversiteitaanbesluitenindefasevanontwik-
kelingenuitvoeringkomenvoorcoördinatieinaan-
merking.Ookbesluitenindegebruiks-enbeheer-
fasekunnengecoördineerdworden,zolangereen
relatiemetdeuitvoeringvangemeentelijkruimtelijk
beleidbestaat.Hetcollegevanburgemeesteren
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
wethouderskanvooriedereplanfaseeenofmeer
‘coördinatiemandjes’samenstellen.
Mindervoordehandliggendisombesluitenuitach-
tereenvolgendeplanfasenmetelkaartecombineren.
Erzijndangroteverschillenindematevanconcreet-
heidenbetrokkenen.
Wijze van doorwerking
Bijtoepassingvandecoördinatieregelingzijnde
normaleproceduresentermijnendiegeldenvoorde
afzonderlijkebesluitennietmeervantoepassing.Er
geldtdanéénvervangendeprocedure:deopenbare
voorbereidingsprocedurevanafdeling3.4Awb.
Indegecoördineerdeprocedurewordtdebesluitvor-
mingopgebouwdronddeinitiatiefnemerenburger:
debekendmakingen,inspraak,hoorzittingenenhet
beroepvindengecombineerdplaats.Methetbesluit
totcoördinatieschuiftdegemeenteraadalleafzon-
derlijkereguliereinspraak-,besluit-,bezwaar-enbe-
roepstermijnenterzijde.
Destroomlijningvanproceduresviadecoördinatie-
regelingkanbijdragenaan:
• eenbetereinhoudelijkeenprocedurelevoorberei-
dingvaneenruimtelijkproject;
• eenvroegtijdigeinhoudelijkeenprocedureleaf-
stemmingtussenbetrokkenbestuursorganen;
• hetvermijdenvaneenstapelingvanprocedures,
endusvanhetrisicovanfoutenenrepeterende
bezwaar-enberoepsprocedures.
Rol gemeente
Decoördinatieregelingisvooraleeninstrumentvoor
eengestroomlijndebeleidsuitvoering.Degemeente-
raadneemteersteencoördinatiebesluit,hetzoge-
naamdestartbesluit.Daarnakunnenburgemeester
enwethoudersdeuitvoeringsbesluitengecoördi-
neerdvoorbereiden,nemenenbekendmaken.Bij
hetaanwijzenvande‘gevallenofcategorieënvange-
vallen’staandegemeenteraadtweewegenopen:
• algemenecoördinatieviaeenalgemeneregeling
voorgevallenofcategorieënvangevallen,zoals
een‘coördinatieverordening’.Tedenkenisaan
veelvoorkomendecombinatiesvanbesluiten,ver-
gunningenenontheffingen.Degemeenteraadkan
dezegevallenookobjectgerichtdefiniëren(bij-
voorbeeldallebouwvergunningenvooreenplan)
ofgebiedsgerichtdefiniëren(zoalsallevergunnin-
genvoorbedrijvenopeenbedrijventerrein);
• coördinatievooréénproject(‘coördinatiebesluit
opmaat’):vooreenspecifiekruimtelijkinitiatief
wordteencoördinatiebesluitgenomen,waarinde
tecoördinerenbesluitenstaanopgesomd.Dete
coördinerenbesluitenwordenvooriederproject
opnieuwineenapartbesluitvandegemeenteraad
vastgesteld.
Alsdemedewerkingvananderebestuursorganen
noodzakelijkis,kunnenburgemeesterenwethouders
datbestuursorgaanverzoeken(‘bevorderen’)mede-
werkingteverlenenaandecoördinatie.Afdwingen
kunnenzehetniet.Ditintegenstellingtotgedepu-
teerdestaten,diedatwelkunnen.
Rol provincie
Indiengemeenteprovincieverzoektommedewer-
kingaandecoördinatie,levertdeprovinciedebe-
nodigdeinformatieaandegemeente.Overlegis
wenselijk,deprovincieisechternietverplichttotme-
dewerking.Deprovinciezendtallereersteenafschrift
vaneentecoördinerenaanvraagaanhetcollegevan
B&Wendaarnahaarontwerpbesluit.
NB:Alsdemedewerkingvananderebestuursorga-
nennoodzakelijkis,kunnengedeputeerdestatendat
bestuursorgaaneisenaaneendergelijkecoördinatie
zijnmedewerkingteverlenen.Zijkunnen–anders
danburgemeesterenwethoudersbijdegemeente
-demedewerkingvananderebestuursorganen‘vor-
deren’,tenzijheteenbestuursorgaanvanhetRijkis.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Procedurestappen inzet coördinatieregelingVoorbereidingAanvragen- B&Wmedebevoegdaanvraagintedienenbijanderbetrokkenbestuursorgaan- Anderbetrokkenbestuursorgaanzendtafschriftvantecoördinerenaanvraagaan
B&WOntvankelijkheid- B&Wbeslistovergelegenheidtotaanvullingvanaanvraag- B&WbeslistoververlengingbeslistermijnOpstellenontwerpbesluiten- BetrokkenbestuursorgaanzendthaarontwerpbesluittoeaanB&W- B&Wzendtalleontwerpbesluitenaanbelanghebbendenenaanvrager- B&Wkankennisgevingensamenvoegeninéénkennisgeving- KennisgevingookinStaatscourantenviaelektronischewegTerinzagelegging- Inbrengenzienswijzen(eenieder)- ReactieaanvragerBesluitvorming-B&Wenanderebetrokkenbestuursorganennemenhunbesluiten
- BetrokkenbestuursorgaanzendtbesluittoeaanB&WB&Wmaaktvaststellinggecoördineerdebesluitengelijktijdigbekend- B&WdoetmededelingvanbesluiteninStaatscourantenlangselektronischewegBeroep
BijrechtbankenvervolgensRvS,tenzijeenvandebesluitenrechtstreeksberoepbijdeABRvSkentGecoördineerdebesluitenzijnvoorberoepaangemerktalséénbesluit
••
•
•
•
•
•
•
Termijn
onverwijld
binnen8weken
binnen8wekentermijnstellingdoorB&Wsamenmetbetrokkenbestuursorganen
tenminste6wekentenminstetermijnterinzageleggingnadertebepalen
termijnstellingdoorB&Winoverlegmetbetrokkenbestuursorganenonverwijld
6maanden
Tips voor doorwerking milieubeleid
Coördinatie ondersteunt tijdige milieu-inbreng
Decoördinatieregelingisvooralprocedureelvan
aard.Alhoewelhetgebruikvandezeregelinggeen
directeinhoudelijkegevolgenheeft,kanhetindirect
weldegelijkgoedbijdragenaaneenintegralebe-
sluitvorming.Hettijdigbestuderenenanalyserenvan
allerelevanteregelsenprocedures,inclusiefmilieu,
levertvaakalmilieuwinstop.Milieuaspectenworden
immersnogaleens(te)laatensectoraalbezienineen
project.
Overleg gebruiken voor afstemming en integratie
Inhetoverlegmetbetrokkenafdelingenenover-
hedenzullenbehalvedeproceduresookdeinhou-
delijkemilieuaspectenaandeordekomen.Daarbij
kunnenvanzelfsprekendookdemilieudoelenenam-
bitiesvanbetrokkenenaandeordekomen.Onder-
werpvangesprekkanzijnhoedezeambitiesmee-
genomendienentewordenindeontwikkelingenen
langswelkeweg(besluitvorming)demilieuambities
hetbestegeborgdkunnenworden.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
DegemeenteraadvanNoordwijk,GeziendevoordrachtvanBurgemeesterenWethoudersvan3april2007,voorstelnr.41;
Besluit:hetverzoekomvrijstellingexartikel19,lid1vandeWetopdeRuimtelijkeOrdening,
debouwaanvraag1efase,deaanvraagommilieuvergunning,deaanvraagopgrondvandeWet
verontreinigingoppervlaktewaterenendebenodigdeuitwegvergunning(en)tenaanzienvan
hetprojectaandeAchterweg11,tewetendeafvalwaterzuiveringsinstallatie,gecoördineerdte
behandelenzoalsbedoeldinartikel41,ondercvandeWetopdeRuimtelijkeOrdening.
Aldusvastgesteldindeopenbareraadsvergaderingvan30mei2007
Kortetoelichting(bestuurlijkecontext):Sindsfebruari2006bestaatdemogelijkheiddatde
gemeenteraadbesluitenaanwijstdieopéénprojectbetrekkinghebbenenwaarvoordanéén
voorbereidingsproceduregeldt.Voordeherbouwvandeafvalwaterzuiveringsinstallatieishet
wenselijkdebenodigdevrijstelling,debouwaanvraag,demilieuaanvraag,deWetverontreiniging
oppervlaktewaterenendeuitwegvergunningengecoördineerdtebehandelen.
Onderbouwinggevraagdadvies:Voordezeaanvraag,waarbijverschillendevergunningenbeno-
digdzijn,ishetwenselijkdecoördinatieregelingtoetepassen.Vooraanvragerlevertdeproce-
duretijdwinstop,aangeziendebezwaarfasevervaltenrechtstreeksberoeptegenhetbesluit
openstaat.Voorbelanghebbendenleverthetmeerduidelijkheidindeprocedureop.Erwordt
éénproceduregevoerdvoorallebenodigdeaanvragenwaarbijéénbesluitonderwerpvande
zienswijze-enberoepsprocedureontstaat.
Illustratie: inhoudsopgave voor coördinatieregeling
Hoofdstuk1AlgemeenArtikel1Begripsbepalingenenafkortingen
Hoofdstuk2SoortenprojectenArtikel2AanwijzingsoortenprojectenArtikel3Beperkingsoortenprojecten
Hoofdstuk 3 Indiening en behandeling van aanvragen van besluiten en verzoeken om coördinatie• Artikel4Informerenvanmogelijkeverzoekersomcoördinatie• Artikel5Verzoekomcoördinatie• Artikel6Aanvragenvanbesluiten• Artikel7Onvolledigeaanvragen• Artikel8Reactieopnaarvorengebrachtezienswijzen• Artikel9Verzoektotbeëindigingvandecoördinatie• Artikel10Terugvalregeling
Hoofdstuk 4 Slotbepalingen• Artikel11Citeertitel• Artikel12Inwerkingtreding
•
••
CoördinatieregelingvergunningenAWZINoordwijk
Hieronderiseenvoorbeeldopgenomenvaneencoördinatiebesluitopmaatvoorhetprojectherbouwaf-
valwaterzuiveringsinstallatie.Hetcoördinatiebesluitbevatgeennadere(procedure)bepalingen,watuiter-
aardwelnodigisomdeaanvrageninbehandelingtenemenentestroomlijnen.Gebruikelijkebepalingen
zijnonderandere:welkeprojectenenbesluiten,indieningenbehandelingvanaanvragenvanbesluitenen
verzoekenomcoördinatie,besluitvorming,hoeomtegaanmetonvolledigeaanvragen,hoedezienswijzen
wordenbehandeld,beëindigingvandecoördinatie(onderandereeenterugvalregeling)enslotbepalin-
gen.VoormeerinformatiewordtverwezennaardeHandreikinggemeentelijkecoördinatieregeling(VROM,
2006)endeModelverordeningvandeVNG(augustus2007).
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �0
Algemene kenmerken Strekking Het exploitatieplan is een uitbreiding van het gemeentelijk publiekrechtelijk instrumenta-
rium voor kostenverhaal, verevening en locatie-eisen bij particuliere grondexploitatie. Het exploita-
tieplan is alleen verplicht als de ontwikkeling betrekking heeft op gronden waarop een bij algemene
maatregel van bestuur aangewezen bouwplan is voorgenomen (bouwplannen van een bepaalde in-
houd of oppervlakte).
Bevoegd gezag Gemeenteraad, delegatie aan burgemeester en wethouders is mogelijk.
Juridische basis Artikel 6.12 Wro.
Procedure Het eerste exploitatieplan voor een locatie wordt parallel met het betreffende bestem-
mingsplan of projectbesluit (en eventueel onteigeningsplan) in procedure gebracht en wordt gelijktij-
dig vastgesteld. De gemeente bereidt een exploitatieplan voor met toepassing van afdeling 3.4 Awb,
terwijl men de kennisgeving ook doet aan alle grondeigenaren in het exploitatiegebied.
Beroep Beroep staat voor belanghebbenden open bij de ABRvS. Voor de mogelijkheid van beroep
wordt het besluit omtrent vaststelling van een exploitatieplan en een gelijktijdig vastgesteld bestem-
mingsplan aangemerkt als één besluit (artikel 8.3 Wro).
4.3 Exploitatieplan
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Bijdeontwikkelingvaneenbouwlocatiekaneen
centraleregierolvandeoverheidnodigzijnvooreen
goederuimtelijkekwaliteiteneeneerlijkeverdeling
vandekostenenbaten.Ookmilieukwaliteitsaspec-
tenspelendaarbijeenrol.Afwentelingvanmilieukos-
ten,naaranderegebiedenofdoorfreeriders,moet
wordenvermeden.Vrijwilligesamenwerkingtussen
deoverheidendegrondeigenarenoverdelocatie-
ontwikkelingstaatvoorop.Onderwerpenvanrege-
lingbijdegrondexploitatievanbouwlocatieszijn:de
verwervingvangronden,dekostenverdelingenbe-
paaldekwaliteitseisen.Maaralsmenernietuitkomt,
kandeoverheidviaeenexploitatieplandekosten
verhaleneneisenstellenaandelocatieendeinrich-
ting.Degemeenteishetbevoegdegezagalszijeen
bestemmingsplanofprojectbesluitwilvaststellen.De
gemeentestaatdaneencompleetbevoegdheden-
pakketvoorhaargrondbeleidenkostenverhaalter
beschikking:
verwerving.Alsdegemeentezelfgrondenenop-
stallenwilverwerven,kanmengebruikmakenvan
1.
devestigingvanvoorkeursrechtopdegronden
waarvandetoekomstigebestemmingafwijktvan
hethuidigegrondgebruik(Wetvoorkeursrecht).
Bovendienkandegemeentetotonteigeningover-
gaaninhetalgemeenbelangenalsdeeigenaar
nietbereidofinstaatisdegewenstebestemming
terealiseren.Indergelijkesituatieszijndekosten
verdisconteerd;
kostenverhaal(binnenplansenbovenwijks).Alsde
gemeenteniet(alle)grondenwilverwervenkanze
grondexploitatieovereenkomstensluitenmetont-
wikkelaarsenanderegrondeigenaren.Hetexploi-
tatieplanfungeertalsstokachterdedeur:dege-
meenteisindatgevalverplichthetexploitatieplan
intezettenalsmenernietinslaagtmetalleeige-
narentotovereenstemmingtekomen.Kostenvan
bovenwijksevoorzieningenkunnenhierinworden
meegenomenvoorzoverdezezijntoeterekenen
aanhetprojectgebied.Tedenkenisaanookbui-
tenhetplangebiedgelegenwaterbergingscapaci-
teitoffietsontsluitingen;
bijdragenaanruimtelijkeontwikkelingen.Dege-
meentekanvoorbepaaldemaatschappelijkbe-
langrijkefunctiesofvoorzieningen,dieopzich
geenrelatiehebbenmethetplangebiedeenfinan-
2.
3.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �1
ciëlevergoedingvragenaanontwikkelendepar-
tijen.Eenvoorbeeldisnatuurontwikkelingofregi-
onalerecreatieprojecten.Ditisalleenmogelijkop
vrijwilligebasisviaeenanterieureovereenkomst.
Degrondslagvandebijdragemoetzijnvastge-
legdineengemeentelijkestructuurvisie.Afdwin-
genviaeenexploitatieplanisnietmogelijkende
beginselenprofijt,toerekenbaarheidenproportio-
naliteit(ziehierna)geldenniet;
4.verevening.Degemeentekanbepaaldeboven-
plansekostenvoormeerderelocatiesindeex-
ploitatieopzet(enexploitatieplan)opnemeninde
vormvaneenfondsbijdrage.Debijdragefungeert
terdekkingvantekortenindegrondexploitatiein
anderegebieden.Tedenkenisaanwinstgevende
bedrijventerreinontwikkelingtenbehoevevan
deherstructureringvaneenbedrijventerrein.Dit
isalleenmogelijkalssprakeisvaneenconcrete
gebiedsontwikkeling.Ookmoetendelocatiesof
gedeeltendaarvanzijnvastgelegdineengemeen-
telijkestructuurvisieenmoetdezeaanwijzingen
gevenoverdebestedingendietenlastevanhet
fondskunnenkomen.
Eenbeperkingvoorhetgebruikvanhetexploitatie-
planis,dathetruimtelijkbesluitmoetvoorzienin
nieuwbouwofinbelangrijkeenomvangrijkever-
bouwplannenmetfunctiewijzigingen.Eenvoorbeeld
isdetransformatievaneenkantoorinwoonapparte-
menten.HetBrovermeldtdebouwplannenwaarhet
omgaatnaarinhoudenoppervlakte.
Bijeenbestemmingsplanmeteenconserverend
karakter,gerichtopdebeschermingvangebieden
nietopbouwmogelijkheden,heefthetexploitatie-
plangeenbetekenis.Hetexploitatieplanisookniet
bedoeldvoorbestaande(beheer)situaties.
Dekostensoortendiedegemeentepubliekrechte-
lijkmagverhalenzijnlimitatiefopgesomdinhetBro.
Hetgaatomdestichtingskosten(inruimezin,inclu-
siefvoorbereidingskosten)vanbijvoorbeeldwater
ofgroen,nietombeheer-ofonderhoudskosten.De
kostenvangrondexploitatievaneengebiedkomen
eerstvoorverhaalopdegrondeigenareninaanmer-
kingals:
hetgebiedprofijtheeftvandetetreffenvoorzienin-
genenmaatregelen.Vaakgaathetomeenfysiek
nutvoorhetexploitatiegebied.Bijvoorbeeldhet
opheffenvaneenstankcirkelofcompensatiebuiten
hetgebieddraagtbijaangrotereontwikkelmoge-
lijkhedeninhetgebied;dekostentoerekenbaarzijn
aanhetgebied.Dekostenwordengemaaktvoorhet
planenwordennietopanderegrondslaggefinan-
cierd.Voorbeeldvanditlaatstezijndegas,wateren
elektrakostenengebouwdeparkeervoorzieningen
dieviagebruikstarievenwordengefinancierd;
sprakeisvanproportionaliteit.Alsmeerdereloca-
tiesprofijthebbenvaneenvoorziening,zoalseen
wijkpark,wordendekostenevenredigverdeeldover
dielocaties.Alseenlocatiemeerprofijtheeft,dan
draagtdezelocatieookmeerbij.
Daarnaastkanhetexploitatieplanlocatie-eisenbe-
vattenvoordeinrichtingvandeopenbareruimte,de
nutsvoorzieningenenhetbouwrijpmaken,eneisen
voorhetwoningbouwprogramma.Menkanechter
aandegebouwenzelfgeeneisenstellen,zoalsduur-
zaambouwenofGPR-maatregelen.
Verderkanmeninhetexploitatieplanfaseringsbe-
palingenopnemen.Bijvoorbeelddateenbouwplan
nietmagaanvangenvoordathetbijbehorendege-
luidsschermisaangelegd.
Degemeenteraadmagineengrondexploitatieveror-
deningprocedureregelsvoorhetaangaanvanover-
eenkomsteneninhoudelijkeregelsopnemen,maaris
nietdaartoeverplicht.
Illustratie:exploitatieplanverplichtals:
• debouwvanéénofmeerwoningen(bouwplan)moge-
lijkwordtgemaaktineenbestemmingsplan,wijziging
vaneenbestemmingsplan,projectbesluit;
• hetkostenverhaalnietanderszinsverzekerdis,zoals
viaeenanterieureovereenkomst;
• eisenofregelsnodigzijnvoor:werkenenwerkzaam-
hedenvoorbouwrijpmaken,aanlegvannutsvoor-
zieningen,inrichtenopenbareruimteinhetgebied,
tijdvakexploitatiegronden,faseringuitvoering;
• regelsnodigzijnvoorwoningbouwcategorieën
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Wijze van doorwerking
Hetpubliekrechtelijkafdwingbaarkostenverhaalstart
methetopstellenvaneenexploitatieplan.Hetex-
ploitatieplanmoetiniedergevaleenkaartbevatten
vanhetexploitatiegebiedeneenomschrijvingvande
werkenenwerkzaamhedenvoorhetbouwrijpmaken,
deaanlegvannutsvoorzieningenenhetinrichtenvan
deopenbareruimteinhetexploitatiegebied.
Totslotmoethetexploitatieplaneenexploitatieop-
zetbevatten.Deexploitatieopzetbestaatuiteen
ramingvandekosteninverbandmetdeexploitatie,
waaronderplanschade.Indiennodig,omvatdeex-
ploitatieopzetookeenramingvandeinbrengwaar-
denvandegronden.
Nadevaststellingvanhetexploitatieplandienthet
kostenverhaaltegebeurenovereenkomstighetex-
ploitatieplan.Hetkostenverhaalvindtplaatsbijde
bouwvergunning.Deverplichtingtotbetalingvan
deexploitatiebijdragewordtopgelegdineenvoor-
schriftbijdebouwvergunning.Debouwaanvraag
moetookdelocatie-eiseninachtnemen.Strijdmet
hetexploitatieplaniseenweigeringsgrondvooreen
bouwvergunning(artikel44Woningwet).Delocatie-
eiseninhetexploitatieplanhebbenrechtstreekse
werkingengeldenvooreenieder.
Anterieurefaseenposterieurefasegrondexploitatie
DeGrondexploitatiewet(opgenomenindeWro)bestrijktniet
alleendevanuitdeWRObekendeexploitatieovereenkomsten,
maaralleovereenkomstentusseneengemeenteeneenparticu-
liereeigenaarovergrondexploitatie.DusookPPSovereenkom-
sten,samenwerkingsovereenkomsten,realisatieovereenkomsten,
overeenkomsteninhetkadervaneenbouwclaim,concessieof
jointventure(bijvoorbeeldoprichtingvaneengemeenschappelijke
exploitatiemaatschappij).Dewetkenttweetypenovereenkomsten
overgrondexploitatie:anterieureenposterieure.
Eenanterieureovereenkomstwordtgeslotenindebeginfasevan
eenproject,voordateenexploitatieplanisvastgesteld.Dittypezal
verreweghetmeestevoorkomen.Bijeenanterieureovereenkomst
hebbenpartijenveelonderhandelingsruimteenzijnzenietgebon-
denaanhetpubliekrechtelijkekaderindeGrondexploitatiewet.In
eenanterieureovereenkomstovergrondexploitatiemogenook
afsprakenwordengemaaktoverfinanciëlebijdragenaanruimte-
lijkeontwikkelingenbuitendelocatie,dusineengrotergebied.Te
denkenvaltbijvoorbeeldaanbijdragenaangroen-enrecreatie-
gebieden.Dergelijkeafsprakenwarenbinnenhetoudewettelijkekader(WRO)nietrechtsgeldendtemaken.Hiermeeisdusde
mogelijkheidvanbovenplansevereveninggeïntroduceerd.Ongeclausuleerdisdebevoegdheidniet.Deafsprakenmoetenwel
betrekkinghebbenopeenconcretegebiedsontwikkelingenpassenbinneneenstructuurvisievangemeente,provincieofRijk.
BovendiengeldendealgemeneeisenvanhetBWendealgemenebeginselenvanbehoorlijkbestuurindeAwb.
Posterieureovereenkomstenzijnovereenkomsten,geslotennadathetexploitatieplanisvastgesteld.Bijdezeovereenkomstenis
debewegingsruimtekleiner.Zemogennietafwijkenvanhetexploitatieplan.Wanneergecontracteerdisoverkostenverhaal,dan
isdaarmeevoordecontracterendeeigenaardekostenverhaalkousaf.Degemeentekangeenkostenmeerverhaleninhetkader
vaneeneventueelpubliekrechtelijkkostenverhaal,tenzijhetcontractdatmogelijkgemaakt.
Bron:HandreikingGrondexploitatiewet,VROM,VNG,VVG(Sdu,2008)
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Exploitatieplanalsinstrumentvoordeuitvoering,ookvoormilieudoelen?
DeWrobiedtdemogelijkheidominhetexploitatieplaneenkaartoptenemenmethetvoorgenomengrondgebruikendegron-
dendiedegemeentebeoogtteverwerven(verkavelingskaartmetbegrenzingfunctiesbinnendebestemmingen).Debouwver-
gunningwordtookhieraangetoetst.Inhetexploitatieplankunnenvoortswordenopgenomen:
• eisenvoorwerkenenwerkzaamheden(locatie-eisen),eisenaanhetbouwrijpmaken,eisenaannutsvoorzieningen,eisenaan
deopenbareruimte;
• eenfaseringsregelingofeenkoppelingtussendeuitvoeringvanwerkenenhetbouwen;
• regelsmetbetrekkingtotwoningbouwcategorieën(mitsinhetbestemmingsplanofprojectbesluiteenpercentageregelingis
opgenomenbetreffendedewoningbouwcategorieën).
Daarbijkunnenverbodsbepalingenwordenopgenomenvoorhetuitvoerenvanwerkenenwerkzaamhedendieinstrijdzijnmet
deeiseninhetexploitatieplan.Bijeendergelijkeverbodsbepalingkanflexibiliteitnodigzijn,daaromvoorzietdeWroookinde
mogelijkheidomontheffingteverlenen(artikel6.12,lid6Wro).DitiseenbevoegdheidvanB&W.
Hetexploitatieplanbiedtdaarmeemogelijkhedengemeentelijkemilieuambitiesterealiseren:hetstellenvaneisenaandeopen-
bareruimtekanwordengebruiktomspecifiekeeisentestellenaaneenduurzaamstedelijkwaterbeheer(zoalswaterinfiltratie),
aanspecifiekegroenvoorzieningenofeiseninverbandmethetophogenvanhetplangebied.
Overtredingvaneenverbodsbepalingineenexploi-
tatieplanwordtaangemerktalseconomischdelictin
dezinvandeWetopdeeconomischedelicten.
Hetexploitatieplaniseenuitputtenderegeling,
zodatpartijendienaangaandegeenaanvullende
financiëleafsprakenkunnenmaken.Partijenkunnen
alleennadereafsprakenmakenoverzakenwaarinhet
exploitatieplannietvoorziet.Eenexploitatieovereen-
komstisdannogmogelijk,maardienthetexploita-
tieplanvollediginachttenemen.
Rol gemeente
Hetexploitatieplan,enbrederhetkostenverhaalen
verevening,zijninstrumentenbijuitstekvoorregie-
voeringbijontwikkelingenuitvoering.Dekeuzein
grondbeleidsinstrumentenisafhankelijkvandevraag
ofdegemeenteeigenaaris/wilwordenvandegron-
denofniet.Indeonderhandelingenmetmarktpar-
tijenkomenhetkostenverhaalenlocatie-eisenaan
deorde.Eengoedeonderbouwingvandekostenis
eenvereiste,zekeralsmenbovenwijkseenbuiten-
plansekostenineenexploitatieplanwilkunnenopne-
men.Eenstructuurvisiemoetdebasisvormenvoor
(boven)lokalefondsvorming.
Degemeenteraadstelttegelijkmeteenbestem-
mingsplanofprojectbesluitvooreengebiedeenex-
ploitatieplanvast,tenzijhetkostenverhaalreedsop
privaatrechtelijkewijzeisverzekerd.
Omdatgrondexploitatiesdynamischzijn,isgeregeld
eenaanpassingervannodig.Degemeentemoethet
exploitatieplandaaromjaarlijksherzien.Eennieuwe
procedureisechteralleengebodenalshetommeer
gaatdanondergeschiktepunten.
Rol provincie
Deprovinciekanpartijzijnindeonderhandelingen
metdegemeenteenmarktpartijenovereenontwik-
keling,delocatie-eisenenhetkostenverhaal.Daarbij
kandekeuzetusseninpassingsplanofbestemmings-
planendeorganisatievanuitvoeringsbevoegdheden
aandeordekomen.Ingevalvaneenprovincialeont-
wikkelingblijftdegemeentedebevoegdeinstantie
voordebouwvergunningverlening.Indiengewenst
kandeprovinciedezebevoegdheidnaarzichtoe
trekken.
Alsdeprovincieeeninpassingsplanofprojectbe-
sluitheeftvastgesteld,dangeldenvoordeprovincie
dezelfdebepalingenoverdegrondexploitatie.Indat
gevalsteltProvincialeStatenhetexploitatieplanvast.
Ookalsdeprovinciezelfwilverevenenofkostenwil
verhaleniszijaangewezenophetvaststellenvaneen
inpassingsplanofprojectbesluit.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Tips voor doorwerking milieubeleid
Onderhandelen over kwaliteit
Degemeenteheeftbijeengemeentelijkeruimte-
lijkeontwikkelingeenonderhandelingspositiebijde
grondexploitatieenmetbetrekkingtotlocatie-eisen,
metofzondergrondenineigendom.Hetisvanbe-
langderuimtelijkemilieudoelenintebrengeninniet
alleenhetexploitatieplan,maarvooraldaarvoorinde
onderhandelingenmetdemarktpartijen.Kwaliteits-
ambitieshoevennietaltijdtotmeerkostenteleiden
mitszetijdiginhetplan-énonderhandelingsproces
wordenmeegenomen.
Kostensoorten
HetRijkheeftinhetBroeenlimitatievelijstmetkos-
tensoortenvastgelegddieviahetexploitatieplan
verhaalbaarzijn,zieuitsnede.Inhetexploitatieplan
moeteenomschrijvingwordenopgenomenvande
milieuvoorzieningendiedegemeentewilrealiseren.
Naastdirectemilieuvoorzieningen,zoalsmilieu-en
archeologischonderzoek,bodemsaneringennatuur-
compensatie,zijnveelvoorzieningenindirectaan
milieugelinkt.Bijvoorbeeldregelsvoorhetophogen
ofgroenkunneneengrotemilieu-impacthebben.
Diversevandeaangegeveneisenkunnen-ruimtelijk
vertaald-ookviahetbestemmingsplanzijngesteld.
Eenvoorbeelddaarvanvormendenutsvoorzienin-
gen.Daaronderkunnencollectieveenergievoorzie-
ningenvoorkoude-warmteopslagvallen.Dekosten
vanaanlegvannutsvoorzieningen,openbaarvervoer-
voorzieningenengebouwdeparkeervoorzieningen,
kunnenechteralleeninrekeningwordengebracht
voorzoverzenietviagebruikstarievenkunnenwor-
dengedekt.Degemeentemoetzichdaarvoorsterk
makeninonderhandelingenmetdebetreffende
aanbieders.Voordeonderbouwingvanhetkosten-
verhaalmoetdaarvangoedverslagwordengedaan.
Alleendeonrendabeletopisverhaalbaar.Eenwarm-
tenetwordtalviadeaansluittarievenverrekenden
komtweernietvoorkostenverhaalinaanmerking.
Verevening
Vereveningiseenfinancieelhulpmiddelomkosten
vankwaliteitsverhogendemaatregelenovereengro-
tergebiedteverrekenen.Hetisindiezineenge-
schiktinstrumentombepaaldeafwentelingseffecten
bijruimtelijkeingrepentecorrigeren.Denkaaneen
omslagoverdegehelegemeentewaardoor(boven-
matige/onrendabele)milieukostenvaneenspecifiek
projectkunnenwordengedekt.Ookistedenkenaan
eenactievererolbijdeverwervingeninrichtingvan
eenecologischeverbindingszone,bijhetverplaatsen
vanmilieuhinderlijkebedrijvigheid,bijstedelijkeont-
wikkelingen(externeveiligheid)ofontwikkelingenin
hetlandelijkgebied(intensieveveehouderij).
Uitsnede lijst van kosten en voorzieningen met milieu-link- kostenvansloop,verwijderingenverplaatsingvanopstallen,obstakels,funderingen,kabelsenleidingen;- kostenvanhetverrichtenvangrondmechanischenmilieukundigbodemonderzoek,akoestischonderzoek,andermilieukundigonderzoek
enarcheologischonderzoek;- kostenvanbodemsanering,dempenvanoppervlaktewateren,grondwerken:egaliseren,ophogenenafgraven;- kostenvandeaanlegvanvoorzieningenbinneneenexploitatiegebied;- kostenvandenoodzakelijkecompensatievaninhetexploitatiegebiedverlorengeganenatuurwaarden,groenenwatervoorzieningen;- kostenvanmaatregelen,plannen,besluitenenrechtshandelingenvoorgronden,opstallen,activiteitenenrechtenbuitenhetgebied,
waarondermedebegrepenhetbeperkenvanmilieuhygiënischeenexterneveiligheidscontouren;- kostenvanvoorbereiding,ontwikkeling,beheerentoezichtvanwegedeaanlegvandevoorzieningenenwerken;- kostenvanhetopstellenvangemeentelijkeruimtelijkeplannentenbehoevevanhetexploitatiegebied;- rioleringmetinbegripvanbijbehorendewerkenenbouwwerken;- wegen,ongebouwdeopenbareparkeergelegenheden,pleinen,trottoirs,voet-enrijwielpaden,waterpartijen,watergangen,voorzienin-
genvoordewaterhuishouding,bruggen,tunnels,duikers,kades,steigers,enandererechtstreeksmetdeaanlegvandezevoorzieningenverbandhoudendewerkenenbouwwerken;
- groenvoorzieningen:openbareparken,plantsoenen,speelplaatsen,trapvelden,speelweiden,ennatuurvoorzieningen;- openbareverlichtingenbrandkranenmetdenodigeaansluitingen;- straatmeubilair,speeltoestellen,sierendeelementenenafrasteringenindeopenbareruimte;- nutsvoorzieningenmetbijbehorendewerkenenbouwwerken;- infrastructuurvooropenbaarvervoervoorzieningenmetbijbehorendewerkenenbouwwerken;- gebouwdeparkeervoorzieningen,voorzoverdezeleidentotoptimaliseringvangrondgebruikenverbeteringvandekwaliteitvande
openbareruimte,openbaartoegankelijkzijnenvoornamelijkgebruiktdoorbewonersengebruikers;- uitmilieuhygiënisch,archeologischofvolksgezondheidsoogpuntnoodzakelijkevoorzieningen.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Daarbijmagnietwordenvergetendatvooreenbe-
paaldsoortkostenverhaaleenkoppelingmeteen
gemeentelijkestructuurvisievereistis.Dezestruc-
tuurvisiemoetdebasisvormenvoorde(boven)lokale
fondsbijdrageenvooranterieurecontracten,voor
bijdrageninruimtelijkeontwikkelingen.
Alternatieven
Degemeentekanookgebruikmakenvanstimule-
ringsinstrumentenzoalssubsidiesgekoppeldaan
energie-eisen.OokwordtweleenseenOZBopslag
toegepast,zoalsbijvoorbeeldinLeiden,Rotterdam
enLeeuwarden:analoogaandiegemeentenkan
wordengedachtaanfondsvormingviaeenextraver-
hogingvandeOZBmeteengeoormerktefondsvor-
mingdiebesteedkanwordenaanbepaaldemilieu-
doelen(ditligtvaakechterpolitiekgevoelig!).
Eenanderstimuleringsinstrumentisdekortingopde
gemeentelijkerioolheffingbijhetafkoppelenvande
hemelwaterafvoer.InDuitslandbestaateendergelij-
kestimuleringsregelingvoordaktuinengebaseerdop
kortingopderioolheffing.
Stimuleringsregeling groene daken, Rotterdam
Rotterdamwilgroenedakenbevordereninverbandmet
deopvang,bufferingengeleidelijkeafvoervanregenwater
ingebiedenmeteenhogebebouwingsdichtheid.Op8juli
2008werdeensubsidieregelingvankrachtindegemeente
Rotterdam,inhoudendedathetcollegeaandeeigenaarvan
eenpandincidentelebudgetsubsidiekanverlenentertege-
moetkomingindekostenvandeaanlegvaneengroendak.
Devoorwaardenzijn:
hetoppervlakvandeaangelegdevoorzieningenbe-
draagtminimaal40m2;
hetontwerp,deaanlegenhetonderhoudvanhetgroen-
dakmoetmendeugdelijkenzorgvuldiguitvoeren;
methettreffenvandevoorzieningenwordthetbelang
vanhetvasthoudenenvertragenvanregenwaterinvol-
doendemategediend,dooreenminimalewateropslag
van15l/m2groendak;
dekostenvandevoorzieningenstaanineenredelijke
verhoudingtothetteverkrijgenresultaat;
deuitvoeringvanwerkzaamheden,voordatopdeaan-
vraagisbeslistdoorcollege,gebeurtopeigenrisico.
•
•
•
•
•
Voorbeeld exploitatieplan met verplichte infiltratie hemelwater
Bijdeontwikkelingvaneengebiedindegemeente‘Sturingerland’willendeonderhandelingenmetdeeigenarennietvlotten.
Meteenpaareigenarenheeftzijeenanterieureovereenkomstkunnensluiten,meteenaantalniet.Daaromheeftdegemeente
samenmethetbestemmingsplaneenexploitatieplanvastgesteld.Opbasishiervanwordendeonderhandelingenvoortgezet.
HetexploitatieplanbepaaltvoordegrondenvaneigenaarXhetvolgende:
-20kavelsvoorparticulieropdrachtgeverschap,terealiserenvóór2012;
-10socialehuurwoningen,terealiserenvóór2011;
-30woningenindevrijesector,terealiserennadatdesocialehuurwoningenzijnopgeleverd;
-aanleggroenvoorzieninginhethartvankwadrantX;
-duurzameinrichtingvandeopenbareruimte,volgensderecentvastgesteldegemeentelijkekwaliteitseisen.
Verderbepaalthetexploitatieplandatdebouwwerkzaamhedenpasmogenaanvangennadatdebouwontsluitingisgereali-
seerd.Ookeisthetexploitatieplandatdebouwkavelswordenvoorzienvaneenbovengrondseafvoervanhethemelwatervan
degebouwen:afvoerviaeenstelselvangrijs-engroengotenmetuiteindelijkeinfiltratieindebodeminplaatsvanafvoerviade
riolering.Ditismogelijkopgrondvanartikel6.13Wro:degemeentekan(kwalitatieve)eisenstellenvoorwerkenenwerkzaam-
hedenvoorhetbouwrijpmakenvanhetexploitatiegebied,deaanlegvannutsvoorzieningenenhetinrichtenvandeopenbare
ruimteinhetexploitatiegebied.
Bijhetopstellenvanhetexploitatieplanheeftdegemeenterekeninggehoudenmetwatzijwilbepalenindeposterieureover-
eenkomstmetparticuliereeigenaren.Hetluktdegemeenteuiteindelijkomopbasisvanhetexploitatieplaneenposterieure
overeenkomsttesluitenmetX.DegemeenteeneigenaarXregelendaarino.a.ookeeninstandhoudingsverplichtingvande
hemelwaterafvoer.Omtevoorkomendatdetoekomstigebewonersdeaangelegdegrijs-engroengotenmogenverwijderen,
regeltdegemeenteindeposterieureovereenkomsteenverplichtingtotinstandhoudingvandeoppervlakkigehemelwater-
afvoerviaeenzogenaamdekwalitatieveverplichting(artikel6:252BW).Dezeinstandhoudingsverplichtinggeldtnatuurlijkpas
nadatdevoorzieningisaangelegd.
Ontleendaan:HandreikingGrondexploitatiewet,VROM,VNG,VVG(Sdu,2008)
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Algemene kenmerken Strekking Doel van de besluitmer is om bij de besluitvorming over plannen en projecten met grote
nadelige milieugevolgen het milieu een volwaardige plaats te geven met het oog op een duurzame
ontwikkeling.
Bevoegd gezag De gemeenteraad zodra zij verantwoordelijk is voor het nemen van een besluitmer-
plichtig besluit, zoals eventueel een bestemmingsplan of milieuvergunning.
Juridische basis Artikel 7.2 Wm en Besluit m.e.r, met als grondslag de Europese mer-richtlijn.
Procedure De besluitmer-procedure uit de Wm omvat 8 stappen, zie illustratie. De mer-procedure
vormt een onderdeel van de procedure inzake het mer-plichtige besluit.
Beroep Er staat geen afzonderlijk beroep open tegen het BesluitMER. Het is mogelijk om het besluit-
MER in beroep te laten toetsen via koppeling met het bestemmingsplan, projectbesluit of de betref-
fende vergunning.
4.4 BesluitMER
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Hetideewaaropdemilieueffectrapportage(«be-
sluitmer»voordeprocedureen«besluitMER»voor
hetrapport)berust,blinktuitineenvoud:zeteerst
opeenrijwelkegevolgeneenvoorgesteldplanof
projectheeftvoorhetmilieu,ganawelkealternatie-
veninaanmerkingkomenenmilieuvriendelijkzijn,en
neempasdaarnaeenbesluit.Eenbesluitmer-plicht
geldtvoordezwaarsteingrepen,terwijlbijeenmer-
beoordelingsplichtpergevalzorgvuldigafgewogen
moetwordenofeenMERnodigis.Hetbevoegdge-
zagmoetdan,voorafgaandaandevaststellingvan
hetbestemmingsplan,beoordelenofereenmilieuef-
fectrapportmoetwordengemaakt.
HetBesluitm.e.r.geeftaanwelkeactiviteitenmer-
plichtigzijn.Hetinzichtdaaroverontstaatdoorde
volgendevragentebeantwoorden:
1.staandebeoogdeactiviteiteninbijlageC,delijst
vanmer-plichtigeactiviteiten,enwordendedrem-
pelwaardenoverschreden?
2.StaandebeoogdeactiviteiteninbijlageD,delijst
vanmer-beoordelingsplichtigeactiviteiten,en
wordendedrempelwaardenoverschreden?Het
bevoegdgezagbeoordeeltdanofersprakeisvan
bijzondereomstandighedenwaaronderdeactivi-
teitenwordenondernomendiekunnenleidentot
belangrijkenadeligegevolgen.Isdathetgeval,
danmoeteenbesluitmerwordendoorlopen.
3.Staandebeoogdeactiviteitenindeprovinciale
milieuverordeningwaarvooreenafwijkendemer-
plichtgeldt,bijvoorbeelddooreenlageredrem-
pelwaarde?Onderanderevoorhetwaddengebied
geldteenaanvullendelijstvanmer-plichtigeactivi-
teiten.
Alsgeenvandezeactiviteitenwordenvoorzieniser
geenmer-(beoordelings)plicht.
Indiendatwelhetgevalis,bepaaltvervolgensko-
lom4vanhetBesluitm.e.r.ofsprakeisvaneen
mer-(beoordelings)plichtigbesluit.Deaardvande
besluiteniszeerdivers.Demer-procedurekanbij-
voorbeeldgekoppeldzijnaanbesluitenwaaropafde-
ling3.4vandeAwbenafdeling13.2vandeWmvan
toepassingzijn(zoalsdemilieuvergunningprocedure),
ofaandevaststellingvaneenruimtelijkplandatin
demogelijkeaanleg,wijzigingofuitbreidingvoorziet
(bijvoorbeelddetotstandkomingvaneenbestem-
mingsplan).
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Formele mer-plicht in schema
Dan is er sprake vanbeoordelingsplicht: wel ofgeen besluitmer volgen
Dan is er sprake vanbesluitmer-plicht
KADERSTELLEND PLANOVERHEIDSBESLUIT
ACTIVITEIT
CONCREET BESLUIT
In lijst C mer-plicht
In lijst D mer-beoordelingsplicht
Natuurbeschermingswet
√
√
Passende beoordelingnodig
Dan is er sprake vanplanmer-plicht
- √
√ -
➜➜ ➜
Stappen en kenmerken mer1. Startprocedure
-Inzage/inspraak;begin2. (Onafhankelijk)advies:begin
3. Opstellenrapport
-Beschrijvingeffecten-Redelijkealternatieven?
-Tebeschouwengevolgen-Milieugevolgen
4. Terinzagelegging5. Inspraak;eind
-(Onafhankelijk)advies:eind
6. Motiveringinbesluit
7. Bekendmaking
-Monitoringenevaluatie
Besluitmer-procedureStartnotitieInspraakopdestartnotitieAdviesWettelijkeAdviseursAdviesCommissiem.e.r.RichtlijnenbevoegdgezagOpstellenbesluitMER
AfstemmenopdetailniveauprojectJa.MeestmilieuvriendelijkealternatiefverplichtBiodiversiteitengezondheidnietverplichtVanmer-plichtigeactiviteitTerinzageleggingbesluitMERenbesluitInspraakopbesluitMERenontwerpbesluitAdviesvanWettelijkadviseursAdviesvanCommissiem.e.r.MotiverengevolgenvanmereninspraakindefinitiefplanBekendmakingenmededelingvastgesteldplanMonitoringenevaluatiemilieueffectennauitvoering
Planmer-procedureOpenbarekennisgevingNeeRaadplegenbetrokkenbestuursorganenoverreikwijdteendetailniveauplanmer
OpstellenplanMER,alsafzonderlijkrapportofindetoelichtingvanhetontwerpplanGlobaal,afgestemdopdetailniveauplanJa,echtermeestmilieuvriendelijkalternatiefnietverplichtOokbiodiversiteitenvolksgezondheidVanplanenalternatievenTerinzageleggingplanMERenontwerpplanInspraakAdviesvanCommissiem.e.r.,alleenvoornatuuraspecten(Natura2000ofEHS)MotiverengevolgenvanplanmereninspraakindefinitiefplanBekendmakingenmededelingvastgesteldplanMonitoringenevaluatiemilieueffectennauitvoering
Procedure besluitmer en besluitMER (het rapport) (en vergelijking met planmer)
Wijze van doorwerking
Hetoogmerkvandemerisdepositievanmilieuin
debesluitvormingteversterken,doordeeffecten
voorhetmilieuineenzovroegmogelijkstadiumte
beoordelen.Demer-procedureisdaaromdirectge-
koppeldaandeproceduredievoorhetmer-plichtige
besluitmoetwordendoorlopen.Demerisnietal-
leenvaninvloedopdeprocedure,maarjuistookop
deplaninhoudenhetplanproces.Demerrichtzich
zowelopdevoorgenomenruimtelijkeontwikkeling
alsopderedelijkerwijstebeschouwenalternatieven.
Daarbijwordtookeenmeestmilieuvriendelijkealter-
natiefbezien.
Degemeentedientinhetuiteindelijkeplantemoti-
verenhoeprocesmatigmetderesultatenvanhetbe-
sluitMERendeinspraakisomgegaan
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Rol gemeente
Debesluitmerpastbijeenontwikkelendeenuitvoe-
renderol.Degemeentekan,afhankelijkvanhette
nemenbesluit,deinitiatiefnemervanhetmer-plich-
tigebesluitzijn,enookhetbevoegdgezagvoorde
besluitmer.Hetverdientaanbevelingdezeverant-
woordelijkhedenbinnendeorganisatiegescheiden
tehouden.Datvereisteengoedeprocesvoeringvoor
deopstellingvanhetMERenhetbesluit.
Hetbevoegdgezag,degemeenteraad,neemtbij
eenmer-beoordelingsplichtigbesluitineenzovroeg
mogelijkstadiumeenbeslissingoverdevraagof,
vanwegebijzondereomstandighedenwaaronder
deactiviteitenwordenondernomen,eenMERmoet
wordengemaakt(artikel7.8dWm).
Rol provincie
Uitgaandevaneengemeentelijkemer-plicht,kande
betreffendeprovincieadvisereneninsprekenophet
besluitMER.Vanuitprovincialeoptiekishetzaakde
ruimtelijkemilieubelangenvroegtijdigmetdege-
meentetebespreken.Daaropvolgendheeftdepro-
vincieinspraakmogelijkheidophetontwerpbesluiten
besluitMER.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Hulpmiddel ontwerp
Deinhoudvandebesluitmerkanzeernuttigzijnvoor
deplanvorming,mitshetalseencreatiefhulpmiddel
inhetontwerpproceswordtingezet,ennietalsmi-
lieutoets.Onderhetmotto:‘dekostenwordentoch
gemaakt,waaromdannietmeteennuttigingezet’,
zijnwaardevolleonderdelenvaneenbesluitMER:
debestaandetoestandvanhetmilieuendete
verwachtenontwikkelingenalshetplanofbesluit
nietzouwordenuitgevoerd,hetnul-alternatiefof
referentieniveau;
derelevantebeleidsdoelstellingenendewijze
waarophiermeeinhetplanrekeningisgehouden;
beschrijvingvandemogelijkbelangrijkenadelige
milieugevolgenvanzowelhetplanalsvanredelijke
alternatievenvoorhetplan(scenario’s);
beschrijvingvanmogelijkegevolgenvanhetplan
opgebiedendiezijnaangewezeninhetkadervan
deEuropesevogel-en/ofhabitatrichtlijn;
eenbeschrijvingvanmaatregelendieredelijkerwijs
kunnenwordengenomenommogelijkebelang-
rijkenadeligegevolgenvoorhetmilieutevoorko-
men,danweltebeperkenofongedaantemaken;
hetmeestmilieuvriendelijkealternatief,datna-
deligegevolgenvoorkomtofzoveelalsmogelijk
beperkt.
MeteengoedMERligtallemilieu-informatievroeg-
tijdigoptafelenkomtdegemeenteinhetvervolg-
trajectnietvoorverrassingentestaan.
Verantwoording
Inhetplanofbesluitdientdegemeenteaantegeven
opwelkewijzerekeningisgehoudenmetdeuitkom-
stenvanhetMER.Alshetmeestmilieuvriendelijke
alternatiefnietwordtgekozen,dienenderedenen
daarvoorduidelijktewordengemotiveerd.Eenaan-
dachtspuntiseengoedevertalingvandeinhetMER
beschrevenverzachtendeofcompenserendemaat-
regelennaarbepalingeninhetbestemmingsplanom
deeffectendaadwerkelijkteverminderen.
•
•
•
•
•
•
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
MilieueffectrapportHetKloosterNieuwegein(2001)
OmdeeffectenvandeontwikkelingvanHetKloosterinNieuwegeintotduurzaambedrijvenparkopdeomgevingin
kaarttebrengen,isin2001eenMERopgesteld.Wet-enregelgevinggevenimmersaandateenbedrijvenpark(inclusief
onderzoeksgebied(milieuzones))van150hectareofmeermer-plichtigis.Demer-procedurewasprocedureelgekoppeld
aandebestemmingsplanprocedureHetKlooster2002,aangezienditheteersteruimtelijkjuridischeplanwasdatinde
mogelijkeontwikkelingvanhetbedrijvenparkvoorzag.
Aandehandvanvierscenario’szijndegevolgenvandeontwikkelingvanhetgebiedonderzocht,teweten:deautonome
ontwikkeling(nul-variant),endrieduurzaamheidsalternatieven:basiskwaliteit,kwaliteitpluseninnovatievekwaliteit.
Gekozenisvoorde‘Besthaalbareduurzameoplossing’(MeestMilieuvriendelijkAlternatief).Ditalternatiefligtquaambi-
tieniveauintussendealternatievenKwaliteit-plusenInnovatievekwaliteit:
• energie:windturbinesenkoude-warmtenet
• water:behoudgebiedseigenwater,beperkenlozingen
• grondstoffen:beperkenophogen
• verkeerenvervoer:optimaleweginfrastructuur+haven
• intensiefruimtegebruik
• natuur,landschap,cultuurhistorieenarcheologie:behoudenversterking
• leefmilieu:geluidzonerondomhetterrein
• recreatiefunctieuitgebreid
DeruimtelijkrelevanteonderdelenzijnvertaaldindebestemmingsplannenvoorHetKlooster.Sommigeaspectenzijn
randvoorwaardelijkopgenomen,zoalslocatiewindenergieendetoegelatenbedrijvigheid,anderezijnstrakgeregeld
zoalseenbouwverbodinarcheologischwaardevolgebied.
Basiskwaliteit
-basismaatregelennodigvooreenduurzameontwikkelingvanhet
terrein
-alleenoverdewegontsloten
-tweegroenzonesmetvoldoendebuffercapaciteitvooropvang
hemelwater
Kwaliteit plus
-extramaatregelen,diezichindepraktijkreedsbewezenhebben,
waardoorextrakwaliteitswinstbehaaldwordt
-vormgevingBasiskwaliteit+windturbines+deaanlegvaneen
kadelangsAmsterdam-Rijnkanaal
-groterehemelwaterbuffer
Innovatieve kwaliteit
-vergaandemaatregelendienietgangbaarzijnendeelsnogeen
experimenteelkarakterhebben
-eenhaveninplaatsvaneenkade
-nieuwetechnieken
-zeerzorgvuldigomgaanmetgrondstoffen
-uitbreidingtakenenbevoegdhedenparkmanagement
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �0
Algemenemaatregel van
bestuurAanwijzing
InpassingsplanVerordening
AanwijzingVoorbereidings-
besluitStad-en-
milieubenadering
BestemmingsplanBeheersverordening
Voorbereidings-besluit
Stad-en-milieubenadering
PPS en overeenkomstGronduitgifte
Juridischedoorwerking
Privateinstrumenten
uitvoering
Rijk
Provincie
Gemeente
5. Private instrumenten voor ruimtelijke uitvoering
De gemeente beschikt over een volledig instrumentenpakket om haar beleid tot uitvoe-ring te brengen. Voor de doorwerking van ruimtelijke milieuaspecten in de inrichtings- en beheersfase zal vaak een combinatie van publiek- en privaatrechtelijke instrumenten nodig zijn.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �1
Algemenemaatregel van
bestuurAanwijzing
InpassingsplanVerordening
AanwijzingVoorbereidings-
besluitStad-en-
milieubenadering
BestemmingsplanBeheersverordening
Voorbereidings-besluit
Stad-en-milieubenadering
PPS en overeenkomstGronduitgifte
Juridischedoorwerking
Privateinstrumenten
uitvoering
Rijk
Provincie
Gemeente
De gemeente kan er voor kiezen om de feitelijke realisering van gewenste ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk te maken door zelf de betrokken gronden te verwerven, te ont-wikkelen en uit te geven (actief grondbeleid), door voorwaardenscheppend op te treden (passief grondbeleid) of een tussenvorm. Zij kan afspraken maken met private partijen over de ruimtelijke ontwikkelingen, de beoogde kwaliteit en grondexploitatie in PPS-con-structies, overeenkomsten en bij gronduitgifte. Daarbij heeft de gemeente een publieke ‘stok achter de deur’ met bevoegdheden als het vestigen van een voorkeursrecht, ontei-gening en het exploitatieplan. Deze mogelijkheden zijn ook van belang om haar actieve, ontwikkelende rol op milieugebied in te vullen. Bij dit alles speelt de Tweewegenleer.
Tweewegenleer
Dezogenoemde‘tweewegenleer’geeftaandatdeoverheidtotopzekerehoogtevrijistekiezentussendepubliekrech-
telijkewegenprivaatrechtelijkewegomhaarpubliekezakenteregelen.Eenbeperkingvanhetgebruikvanhetprivaat-
rechtdooreenpubliekrechtelijkorgaanzoalsdegemeente,isdatdewerkingvandeonderliggendepubliekrechtelijkere-
gelingnietmagwordendoorkruist.Deprivaatrechtelijkewegisafgeslotenalsereenbestuursrechtelijkeregelingis–met
waarborgenvoordebelangenvandebetrokkenen–waarmeedeoverheid(ongeveer)hetzelfdekanbereikenalsmethet
privaatrecht.Dezecriteriakomenindejurisprudentiesteedsterug(Windmill-arrest1990,Kunst-enAntiekstudio-arrest
1991,Goudsmid-arrest2004).Hiervanisbijvoorbeeldsprakealsdegemeenteeenmilieubelanguitsluitendviaeenover-
eenkomstregeltterwijlditookmogelijkzouzijngeweestmeteenpubliekrechtelijkinstrumentalshetbestemmingsplan.
BovendienzijnsindshetarrestIkon/Amsterdam(1987)algemenebeginselenvanbehoorlijkbestuurvantoepassingop
privaatrechtelijkhandelendoordeoverheid.DeHogeRaadsteltinhetSnoopy-arrest(1998)datdeinvullingvande
privaatrechtelijkebegrippen‘redelijkheidenbillijkheid’medewordtvormgegevendoordebestuursrechtelijkealgemene
beginselenvanbehoorlijkbestuur.Daarbijmoetenookdepubliekrechtelijkebelangeninogenschouwwordengenomen.
Publiekrechtelijkeregelingensprekenzichmeestalnietuitoverdetoelaatbaarheidvanhetprivaatrecht.Deenkelekeer
datdeformelewetgeverweleenbepalingdaaroveropneemtontstaanmeteenproblemenvoormilieubelangen.Arti-
kel122Woningwetlegteenalgemeneblokkadeopvoorhetborgenvanmilieuopbouwniveau:degemeentekangeen
rechtshandelingennaarburgerlijkrechtverrichtentenaanzienvandeonderwerpenwaarinbijofkrachtensdeWoningwet
ofBouwbesluitisvoorzien.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
PPSiseenafsprakenkaderdieligttussenactiefen
passiefgrondbeleid.Degemeentemaaktdanafspra-
kenmetmarktpartijenomgezamenlijkpubliekrechte-
lijkeencommerciëledoestellingenterealiseren.Voor
deafsprakenwordenindepraktijkverschillende
rechtsvormengebruikt:
• DePPSwordtuitsluitendcontractueelvastgelegd.
Erwordentakenenrisico’sverdeeldtussenpar-
tijen.
• Erwordenrechtspersonengecreëerd.Detakenen
risico’swordengedeeld,inbijvoorbeeldeennaam-
lozevennootschapofstichting.
PPSkanbreedwordeningezet.PPS-verbandenko-
menmetnametotstandinhetkadervande(grotere)
ontwikkelingslocaties.
Opdeovereenkomstenzijndealgemeneregelsvan
hetcontractenrechtvantoepassing.Degemeente
staathetvrijafsprakentemakenovermilieukwali-
teits-ofduurzaamheidsaspectendietothaarpublie-
ketaakhorenendienietstrijdigzijnmetdetwee-
wegenleer.Deafsprakenkunnenookmilieuambities
omvattendieniet(direct)ruimtelijkrelevantzijn.De
grotevrijheidomafsprakentemakenineenPPS-con-
structiebiedtveelspeelruimteomkwaliteitsaspecten
teborgen.
Hetisvanbelangeenonderscheidtemakennaarde
verschillendefasenbinnenPPS:
• intentieovereenkomst;inhetbeginvaneenpro-
cesmakenoverheidenpartijenafsprakenoverde
uitgangspuntenenvoorwaarden,diedoorkunnen
werkeninhetgeheleplanprocesendeuiteinde-
lijkerealisering.Indezeovereenkomstkunnenre-
latieswordengelegdmetmilieubelangen,zodat
milieuvanafhetbeginnadrukkelijkmeeweegt.
Voorhetformulerenvanconcretemilieumaatrege-
lenishetvaaknogtevroeg.Welkunnenafspraken
wordengemaaktintermenvanprestaties,zoals
energieneutraal,ofgeld.Ookishetzinvolafspra-
kenoptenemenovernoodzakelijkonderzoekom
toteeninvullingvanmilieudoelentekomen,zoals
eenenergievisie;
• indeontwikkelings-ofrealisatieovereenkomst
wordendeafsprakennogconcretergeformuleerd.
Dezeovereenkomstzalinderegelvrijduidelijkhet
terealiserenresultaatomschrijven.Hierinkunnen
partijendeconcretemilieueisenopeengedetail-
Algemene kenmerken Strekking Publiek-private samenwerking (PPS) is een samenwerkingsconstructie of -verband waarbij
overheid en bedrijfsleven, met behoud van eigen identiteit en verantwoordelijkheid, gezamenlijk een
project realiseren op basis van een heldere taak- en risicoverdeling en met gebruikmaking van ieders
expertise.
Bevoegd gezag Bij PPS en overeenkomsten is er sprake van contractspartners. Het college van B&W
is op grond van de artikelen 160 en 171 Gemeentewet bevoegd tot het sluiten van overeenkomsten.
Juridische basis Algemene regels contractenrecht volgens het Burgerlijk Wetboek.
Procedure De totstandkoming van PPS is een zaak tussen de contracterende partijen. Er geldt geen
bestuursrechtelijke procedure. Wel kan het zo zijn dat de overheid instemming moet vragen aan an-
dere organen of de verplichting tot openbaarmaking heeft.
Beroep Het bestuursrecht is niet van toepassing en dus is het niet mogelijk beroep in te stellen. Wel
kunnen partijen naar de burgerlijke rechter - of een arbiter, indien dit zo is overeengekomen - wan-
neer zij menen dat de andere partij zijn afspraken niet voldoende nakomt.
5.1 PPS en overeenkomst
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
leerdniveauvastleggen;
• vaakvolgtdaarnaeenexploitatieovereenkomst,
dievooralbetrekkingheeftopdegrondenen
kosten(verdeling).Aandeordekomenonderande-
rehetsoortenaantalterealiserenwoningen,aan
teleggenopenbarevoorzieningenenwiedeze
realiseert,debijdragediedeontwikkelaarbetaalt
voordoordegemeentegemaakteentemaken
kosten.Deovereenkomstkanwordengebruikt
ombepaaldekwaliteitsaspectenvandeopenbare
ruimtevastteleggen.Daaraanismendancon-
tractueelgebonden.Hoeweldeexploitatieover-
eenkomsteenprivaatrechtelijkerechtsfiguuris,is
dezedoordeoptievanhetexploitatieplansterk
publiekrechtelijkingekaderd.Alsookanderezaken
wordenafgesprokenmoeteenduidelijkonder-
scheidwordengemaakttussenhetexploitatiedeel
enhetoverigedeel.Datlaatstekanineensamen-
werkingsovereenkomstwordenopgenomen.
Dezeovereenkomstenwordenmeestalgeslotenin
defasevoordathetconcreteruimtelijkeplangereed
is,dusvoordatbijvoorbeeldhetbestemmingsplanis
vastgesteld(bijvoorkeurvoordathetbestemmings-
planinontwerpterinzagewordtgelegd).Inrelatie
tothetkostenverhaal(zieparagraaf4.3.)wordtindat
verbandgesprokenvananterieureovereenkomsten.
Wijze van doorwerking
Partijenzijnopgrondvanhetcontractenrechtge-
bondenaandeovereenkomsten.Indeovereenkom-
stenkunnenvoorwaardenovermilieuenduurzaam-
heidafdwingbaarzijngeformuleerd.Devoorwaarden
kunnenwordengesanctioneerdmetboetebedingen.
Geletopdezeaard,dientmendevoorwaardenzo
exactmogelijkteformuleren.
Afsprakentussenoverheidenmarktpartijenineen
PPS-verbandhebbengevolgenvoordeinzetvan
publiekrechtelijkeinstrumenten.Allereersthetkos-
Deoverheidheeftalle
gronden
Grondenineigendomvan
marktpartij(en)enoverheid
Overheidheeftgeengrond-
positie
Deoverheidneemthetinitiatief,ontwikkeltplannenenselecteerteenontwikkelaar.Deover-
heidlegthetopenbaargebiedaanenverkooptbouwrijpterreinaanontwikkelaardievervol-
gensbouwt.Deontwikkelaarverkooptkavelsenwoningenaanparticulieren.
Deoverheidneemthetinitiatiefenselecteerteenontwikkelaaromsameneenplanteontwik-
kelen.Wordtvaakvastgelegdineensamenwerkingsovereenkomst.Veelalwordtdaarnaeen
realisatie-overeenkomstgesloten,metafsprakenoverdeplanrealisatieendeeigendomsover-
drachtvangronden.Deoverheidlegthetopenbaregebiedzelfaanofdraagtditopaande
ontwikkelaar.Deontwikkelaarverkooptkavelsenwoningenaanparticulieren.
Afsprakentussenpartijenoversamenwerking.Dewijzewaarophangtafvanderoldiepartijen
willenspelen,derisico’sendefinanciën.Daarbijwordteenpassendevormvansamenwerking
gezocht.Eenoptieisdatmarktpartijenhungrondeninleverenbijdeoverheid,waarvoorzij
eenbouwclaimkrijgen(bouwclaimmodel).
Andereoptieisdatdeoverheid,tegenindeovereenkomstoptenemenvoorwaarden,haar
grondenuitgeeftaanmarktpartijen.Danleggendemarktpartijenvaakhetopenbaregebied
aan,datzijweeraandeoverheidineigendomoverdragen.Somsrichtendeoverheiden
marktpartijeneenrechtspersoonopdiederealisatievandeopenbareruimteopzichneemt.
Bijeencomplexereruimtelijkeopgavemoetdeontwikkelaartochsamenwerkenmetdeover-
heid:voorhetbestemmingsplanenbijvoorbeelddeaanlegvaninfrastructuurenopenbaar
gebied.Partijensprekendaneensamenwerkingsvormafdiepastbijderoldiepartijenwillen
spelenenderisico’sdiepartijenwillenlopen.
Alsdeontwikkelingmogelijkisbinnenhetbestemmingsplanzijngeenbijzonderesamenwer-
kingsafsprakennodig.Dankaneenexploitatieovereenkomstvolstaan,enanderseenexploita-
tieplan.
Varianten van publiek - private samenwerking
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
tenverhaalviabijvoorbeeldexploitatieplanofbaat-
belasting.Indienhetverhaalvankostenvande
grondexploitatievaneenbepaaldprojectkanwor-
denverzekerdviadeprivaatrechtelijkeweg,iskos-
tenverhaalviadebestuursrechtelijkeweg(exploita-
tieplanexartikel6.12Wro)nietmeernodigofzelfs
nietmeermogelijk(baatbelasting).
Deprivaatrechtelijkeafsprakenkunnendoorwerken
inpubliekeinstrumenten,zoalshetbestemmings-
plan.Voordehandligtdatmenplandelenmoet
aanpassen,denkbijvoorbeeldaantecompenseren
natuurwaarden.
Rol gemeente
BijPPSwerkenpubliekeenprivatepartijensamen
omgrondtotontwikkelingtebrengen.Erzijndiverse
variantenmetverschillenderollenvoordeoverheid,
vanaanjager,regisseurtotparticipant.Inderegelzal
departiciperendeoverheidderegieovereenproject
inhandenwillenhouden.
InhetPPS-verbandvoertdegemeenteinsamen-
werkingmetprivatepartijendegrondexploitatieen
neemtdusookdeverantwoordelijkheidvoorzaken
alsdeaanlegvandeopenbareruimteenbijbehoren-
devoorzieningen.Overdeinbrengenuitwerkingvan
ditsoortaspectenzalonderhandelingnodigzijn,er
zijnimmersgrotefinanciëlebelangenmeegemoeid.
Ambitieskunnenopdiversemomentenwordeninge-
bracht,zoalsindeprojectdefinitieenhetprogramma
vaneisen.
Inveelgevallenishetbetertekiezenvooreencom-
binatievaneenpubliekrechtelijkeregelingenpri-
vaatrechtelijkeafspraken.Vaakishetopstellenvan
bijvoorbeeldeenhorecavisieenhorecanotanietge-
noegomhetgewenstehorecabeleidterealiseren.
Opdeeersteplaatsiseenregelinginhetbestem-
mingsplannodig.Denadereuitwerkingennadere
invullingkanvervolgensookviahetsluitenvanover-
eenkomsten(ofconvenanten)plaatsvinden.Bijvoor-
beelddooralsgemeenteactiefpandenaantekopen
ofstimulerendemaatregelentenemenombijstruc-
tureleleegstandtekunnensturentegenongewenste
horeca.Indatgevalkanookgedachtwordenaanpri-
vaatrechtelijkecontracten.Daarinkunnenafspraken
tusseneigenaarengemeente(metkettingbeding)
vastgelegdworden.Allesstaatofvaltechtermetde
handhavingdoordegemeentehiervan.
Rol provincie
BijPPS-verbandenwaarindegemeentebetrokkenis
zaldeprovincieoverhetalgemeengeendirectebe-
trokkenheidhebben.Behoudenswanneererprovin-
cialeruimtelijkebelangeninhetgedingzijnmetde
beoogdeontwikkeling.Tedenkenisdanaanboven-
lokalevereveningvankostenvanwegeeenecologi-
scheverbindingszone.Hetismogelijkdathetprovin-
cialebelangdermategrootisdatzijalsparticipantof
ontwikkelaaroptreedteninhetverlengdedaarvan
hetinitiatiefneemtvoorhetopstellenvaneeninpas-
singsplan.Indatgevalligthetookvoordehanddat
zijtevensdegrondexploitatiedoetencontracten
sluitmetgrondeigenarenenontwikkelaars.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Duurzaam op geld waarderen
HetdoelvanPPSishetrealiserenvanmeerwaarde:
eenkwalitatiefbetereindproductvoorhetzelfde
geld,ofdezelfdekwaliteitvoormindergeld.Ditligt
binnenbereikalsoverheidenbedrijfsleveniederdat-
genedoenwaarzehetbestinzijn;erontstaatzoeen
win-winsituatie.Brenginonderhandelingenoverde
kostenookdebatenvanmilieumaatregelenin,zoals
lageregebruiks-,onderhouds-ofbeheerkosten.Leg
afsprakenovermilieuambitiesbijgrotere,langdurige
projectenvastineengeldbedraginplaatsvancon-
cretemaatregelen.Ditvoorkomtdatdemilieumaat-
regelenworden‘ingehaald’doorbijvoorbeeldhet
Bouwbesluitendatdeambitieindetijdafneemt.
Bewezen duurzaam
Alsdegemeenteindepositieisomcontractpartners
teselecteren,dankanervaringmetmilieuvriendelijke
ofduurzameplanrealisatiealseenselectiecriterium
wordengehanteerd.Zekerwanneersprakeisvanam-
bitieuzedoelen,bijvoorbeeldophetvlakvanener-
gie,kaneerderopgedaneervaringzeerwaardevol
zijn.Hetafbreukrisicowordtdaarmeeverkleind.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Relatie overeenkomst met milieubeleid en visie
Indeintentieovereenkomstmoeteenrelatiewor-
dengelegdmetmilieuoogmerkenvandegemeente
voorhetgebied(uithetmilieubeleidsplanofuitde
structuurvisie)zodatmilieunadrukkelijkmeeweegt
indeplanvorming.Voorhetformulerenvanconcre-
temilieumaatregelenzalhetinveelgevallennogte
vroegzijn,welkunnenafsprakenwordengemaakt
intermenvanprestaties,zoalsdeEPL.Ookkanhet
zinvolzijngezamenlijkeafsprakenvastteleggenover
noodzakelijkonderzoekomtoteeninvullingvande
milieudoelentekunnenkomen.Denkbijvoorbeeld
aanhetopstellenvaneenenergievisie.
Experimenteerbepaling Woningwet
Artikel122Woningwet(metdetweewegenleer)ver-
hindertgemeentenomafdwingbareafsprakente
makenmetontwikkelendepartijenovermilieumaat-
regelenopgebouwniveau.Hetmaaktgeenverschil
inwelkkaderdeprivaatrechtelijkeafsprakenworden
gemaakt.DatgeldtookvoordeGPR!Erstaatvoor
eenbeoogdduurzaamprojecteenontsnappings-
routeopen:deexperimenteerbepalingvanartikel7a
Woningwet.
Vrijwillige afspraken in convenant
Daarwaarjuridischeenfinanciëlemogelijkhedenont-
breken,kandegemeenteopbasisvanvrijwilligheid
afsprakenmakenmetandereoverheden,semi-pu-
bliekeofprivatepartijenoverderealisatievange-
meentelijkemilieubelangen.Dezeafsprakenkunnen
devormhebbenvaneenconvenant.Hierinkanmen
inspanningsverplichtingenvoorpartijenopnemen.
EenvoorbeeldiseenDuBo-convenantwaarinpartij-
enuitsprekenzichtezulleninspannenomduurzaam
bouwenmaatregelentoetepassen.
Doorwerkingstaatofvaltechtermetdehandhaving
ervan.Indiendatnietmogelijkis,ligtdewaardevan
hetconvenantminderophetjuridischeenmeerop
hetcommunicatievevlak.Devoordelenvanhetcon-
venantliggenvooralindiecontext:
• vormvrijheid;
• onderstrepingvandeeigenverantwoordelijkheid
vandedeelnemers;
• zelfbindingencommitmentvandedeelnemers;
• verbindingvanbelangenengezamenlijkezoek-
tochtnaarwin-winsituaties;
• ondersteuningvanzoweldeexternealsdeinterne
communicatieoverdedoelen.
Vormgeving milieubijdrage in PPS
Houdterrekeningmeedatereenrijkeschakeringis
indevormgevingvanPPS-projecten,waardoorde
inhoud,destappenenderolverdelingzeerdivers
kunnenzijn:
• verschillenderechtsvormen;
• welkepartijenparticiperenindePPS;
• iseraldannietsprakevanrisicodragendepartici-
patievanpubliekepartijen;
• hetdomeinwaaropdesamenwerkingbetrekking
heeft,zoalsbijvoorbeeldeenbouwprogramma;
• defasenvanhetprojectwaaropdePPSbetrek-
kingheeft.
Indeachtereenvolgendeprojectfasenkunneneerder
vastgelegdeuitgangspuntenweerterdiscussieko-
men.Bijvoorbeeldveranderendemarktomstandighe-
denkunnenaanleidinggeventotaanpassingeninhet
programmaofinkwalitatieveuitgangspunten.Vanuit
hetmilieubelangmoetmengedurendedelooptijd
vanhetprojecthieropbedachtblijven.
Experimenteerbepalingartikel7aWoningwet
Eenuitzonderingopartikel122Woningwetisartikel7a
Woningwet.DeMinisterkanmethetoogopduurzaam
bouwenineenbijzondergevalburgemeesterenwethou-
derstoestaandoorhunvoorgesteldenaderevoorschrif-
tenopteleggentervoldoeningaandetechnischevoor-
schriften.Daarbijmagafgewekenwordenvanhetverbod
omnaderevoorschriftentegevenbuitenhetBouwbesluit
om.Tedenkenisaandetoepassingvanbepaaldemateri-
aleninhetalgemeenofbijbepaaldetoepassingen,maar
ookaanvoorschriftenoverdebouwwijze.
Degemeentemoeteenonderbouwdverzoekindienenbij
deministervanVROM.Detoestemminggeldtalleenvoor
eenbepaaldproject.Eenvereisteisdatdegemeentein-
zichtgeeftinondermeerdemilieuwinstdiemetdeeisen
wordtbehaald.Hiervoorzijnbeleidsregelsopgesteld.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
OvereenkomstIJburgAmsterdam
Gemeenteenmarktpartijenhebbenalsdoelvandesamenwerkinggeformuleerdtekomentotdeontwikkelingenrealise-
ringvaneenkwalitatiefhoogwaardigwoongebiedinIJburg.Partijenhoudenzichhierbijaanderuimtelijke,kwalitatieve,
programmatischeenprocedurelevoorwaardeninhetStedenbouwkundigplanvan1999.Indeovereenkomstiseenapart
artikeloverdeuitvoeringvanmilieumaatregelenopgenomen.
NaastdemilieubepalingenmakenookdemilieuaspecteninhetStedenbouwkundigplanintegraalonderdeeluitvande
overeenkomst.Demilieumaatregelenendefinanciëleafsprakendaarovergeldeninprincipeonverkortbijdeontwikke-
lingenrealiseringvanhetproject.
TijdensderitvanontwikkelingenrealisatievanIJburgkwamenduurzamemaatregelentochterdiscussietestaan.De
bouwvertraagdedooreconomischefactorenendewoningenblekenbovendienduurderdaneerderverwacht.Duurzame
maatregelendreigdentewordengeschrapt;eenduidelijkesanctieontbrak.DitisvoorAmsterdamaanleidinggeweest
omin2003deextrakwaliteitenvasttegaanleggenviaderesiduelegrondprijsberekening.Deberekeningleidttoteen
lageregrondprijsalsduurzaamwordtgebouwd.InoverlegtussendeMilieudienst,StedelijkeWoningdienst,Grondbedrijf
enFederatievanWoningcorporatiesisde‘Basiskwaliteitwoningbouw’bepaald.HetGrondbedrijfneemtdebasiskwali-
teitopindereferentieplannenvoordebepalingvanderesiduelegrondprijs.MethetvaststellenvaneenuniformeAm-
sterdamsewoningkwaliteitslaatdegemeentetweevliegenineenklap:vereenvoudigingenversnellingvandewoning-
bouwendegarantievaneenbasisduurzamewoningkwaliteit.
Artikel11–Milieumaatregelen1. Hetprojectzalwordengerealiseerdopduurzamewijze.Degemeenteendeconsor-
tiastrevennaareencentraalsysteemvanwarmteleveringmetlageretemperatuur,eengescheidenwaterhuishoudingeneendrinkwaternetmetindividuelebemete-ringenwaterbesparendeinstallaties,eenenanderzoalsnaderomschreveninhetStedenbouwkundigplan.
2. Hetconsortiumzalzichmaximaalinspannendatdedoorhemterealiserenwonin-genzullenvoldoenaaneenbouwkundigeEnergieprestatienormvan1,0,indienhetBouwbesluitnietindezenormmochtvoorzien.
3. Hetconsortiumzalperwoningeengemiddeldbedragvanfl.1.500,-exBTWin-vesterentenbehoevevanmaatregelenalsvermeldinhetbasispakketMaatregelenDuurzaamBouwenIJburgzoalsopgenomenineenbijlagebijhetStedenbouwkun-digPlanhaveneilandenRietlandenWest.
4. Deinlid3genoemdekostenzullenkunnenwordendoorberekendindevrijopnaamprijzenendehuurprijzen,ditlaatstevoorzovertoegestaanvolgensdealsdanvige-renderegelingen,vandewoningen.
5. Hetconsortiumzalperwoningeengemiddeldbedragvanfl.1.500,-exBTWinves-terentenbehoevevandoorhemnogteselecterenmaatregelenalsvermeldinhetvoorkeurspakketMaatregelenDuurzaamBouwenIJburgzoalsopgenomenineenbijlagebijhetStedenbouwkundigPlanhaveneilandenRietlandenWest.
6. Degemeenteenhetconsortiumzullenperdeelgebiedgezamenlijkeenkeuzemakenuiteenaantaloverigeingezamenlijkoverlegvasttestellenthematischemilieumaatregelenvooreenbedragvangemiddeldfl.2.000,-exBTWperwoning.
7. Degemeentezalaandeconsortiaeenbijdrageverstrekkenindeaantoonbaargemaaktekostenvandeindeleden5en6genoemdemaatregelenvanfl.875,-exBTWperwoning.
8. IndienenvoorzoverophetmomentvanindieningvandebouwaanvraagnoggeensprakeisvaneenwettelijkebouwkundigeEPN-normalsbedoeldinlid2,zaldegemeenteperwoningeensubsidiebeschikbaarstellenvanmaximaalfl.1.000,-exBTW,wanneeraantoonbaardoorhetconsortiumwordtgeïnvesteerdboveneenbe-dragvanfl.2.000,-exBTWperwoningvoorhetvoldoenaandeeerdergenoemdenorm.Deverschuldigdesubsidieperwoningzalgelijkzijnaanhetbedragvandeoverschrijdingtoteenmaximumvanfl.1.000,-exBTWperwoning.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Algemene kenmerkenStrekking Gronduitgifte is gericht op het overdragen van de beschikkingsmacht over grond door de
gemeente aan een andere partij. Vormen van gronduitgifte zijn: eigendomsoverdracht, vestiging van
een beperkt recht (erfpacht, opstal) of verlening van een persoonlijk recht (huur, pacht, lease). Aan de
uitgifte worden voorwaarden verbonden.
Bevoegd gezag Gemeenteraad, delegatie aan het college van B&W is mogelijk.
Juridische basis Algemene regels contractenrecht volgens het Burgerlijk Wetboek.
Procedure Er geldt geen bestuursrechtelijke procedure. De totstandkoming van een onroerend goed
transactie is een zaak tussen de contracterende partijen. Wel kan het zo zijn dat de overheid instem-
ming moet vragen aan andere organen of de verplichting tot openbaarmaking heeft.
Beroep Het bestuursrecht is niet van toepassing en dus is het niet mogelijk beroep in te stellen. Wel
kunnen partijen naar de burgerlijke rechter- of een arbiter, indien dit zo is overeengekomen - wanneer
zij menen dat de andere partij zijn afspraken niet voldoende nakomt.
5.2 Gronduitgifte
Karakter en betekenis voor milieu
Bereik
Gronduitgiftestaatinhetverlengdevanactief
grondbeleidenisaandeordeindiendegemeente
eigenaarvandegrondenis.Hetkangaanomallerlei
vormenvangrondgebruik:woongebieden,bedrijven-
terreinen,agrarischegebiedenofnatuurgebieden.
Bijdeuitgiftesteltmenalsregeluitgiftevoorwaar-
den,onderanderemetbetrekkingtotdeingebruik-
nameenhetgebruikvanhetobject.Gebruikelijke
milieubepalingenindegronduitgiftevoorwaarden
zijn:eenverbodtotgebruikinstrijdmetdebestem-
minginhetbestemmingsplan,deverplichtinggeen
milieuoverlastteveroorzakenofopheteigenterrein
eenparkeervoorzieningofbomen(groen)instandte
houden,eenbodemparagraafenasbestparagraaf.
InhetKunst-enAntiekstudio-arrestvan1991heeft
deHogeRaaduitgesprokendatdeWROnietinde
wegstaataanhetopnemenvanvoorwaardenom-
trentgrondgebruikinovereenkomsten.Ooknietals
doorofkrachtensdevoorwaardeninbepaaldegeval-
lengebruikvandegrondwordtbeperktofverboden
datvolgenshetvigerendebestemmingsplanwelis
toegestaan.
Beschikkingsmacht
(Volle)Eigendom
Mandeligheid
Erfpacht
Rechtvanopstal
Verhuur/verpachting
Omschrijving
Meestomvattenderechttenaanzienvanonroerendgoed
Gemeenschappelijkeigendomvandeeigenaarsvantweeofmeererven,diedeonroerendezaaktotge-
meenschappelijknutvandieervenbestemdhebben(mede-eigendom).Bijvoorbeeldcentralevoorzieningen
opeenbedrijventerrein,gezamenlijkeparkeerplaatsene.d.(bijparkmanagement)
Omvattendgenotsrechtvaneenonroerendezaak,echtererfpachterheeftformeelgeeneigendom,nietvan
degrondenooknietvandegebouwen
(Beperkt)gebruiksrechtopdeonroerendezaakvaneenander,menwordteigenaarvandeaangebrachte
gebouwenenwerken(opstallen).Bijvoorbeeldvoordeaanlegvanpijpleidingenofantennes,ofvoorhet(ju-
ridisch)afsplitsenvandelenvaneengebouwcomplex;zoalseenparkeergarageondereenkantoorcomplex
diedaardoorineigendomisbijdegarage-exploitant
Opstalalseenafhankelijkrecht.Degenediedegrondmaggebruikenuithoofdevaneenanderrecht,zoals
pacht,heefthetrechtvanopstalvoordeopdegepachtegrondgebouwdeopstallen.Voorbeeldiseenna-
tuurverenigingdiezoeigenaarkanzijnvanhetontmoetingscentrumophetdedoordevereniginggepachte
terrein
persoonlijkerechtvanhuurofpachtmetbetrekkingtoteengoed
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Sommigezakenverdieneneenplekindeuitgifte-
voorwaardenomdatzebijvoorbeeldnietineenpla-
nologischeregelingvastgelegdkunnenworden,zoals
hetonderhoudvanbeplantingen,plaatsenvanschut-
tingenofafrastering,erfdienstbaarhedenvoorwadi’s
enafvoervanregenwater.Privaatrechtelijkeafspra-
kenkunnenookdeoplossingzijnvoorhetinperken
vandoorgroeimogelijkhedenbijhettoelatenvanbe-
drijvigheidopeenlocatie.
Degemeentestaathetvrijverdergaandeuitgifte-
voorwaardenovermilieukwaliteits-ofduurzaam-
heidsaspectenoptenemendietothaarpublieke
taak(gemeentelijkbelang)horenendienietstrijdig
zijnmetdetweewegenleerofartikel122Woningwet.
DatgeldtbijvoorbeeldookvoordeGPR(Gemeente-
lijkePraktijkRichtlijnduurzaambouwen).Dealgeme-
nevoorwaardemagookgeenonredelijkbezwarend
bedingzijn.
Inerfpachtovereenkomsteninhetstedelijkgebied
ofpachtovereenkomsteninhetbuitengebiedkun-
nenookbepaaldebeperkingenaandegebruikers
wordenopgelegd.Ditkangaanoverhetgebruikvan
materialen,degebruiksmogelijkheden,totaanbepa-
lingenoveronderhoudsverplichtingen.
Wijze van doorwerking
Bijdegronduitgiftekandegemeentetotopzekere
hoogteafdwingbarevoorwaardentenaanzienvan
milieuenduurzaamheidstellen.Debedingenkunnen
wordengesanctioneerdmetboetebedingen.
Geletopdezeaard,dientmendevoorwaardenzo
exactmogelijkteformuleren.Hetisraadzaamde
voorwaardentetoetsenopdehandhaafbaarheid.
Daarbijmoetmenzichafvragenofzijdieinspanning
kanenwilleveren.
Beschermendebepalingenkanmenviaeenketting-
bedinglatendoorwerkennaarrechtsopvolgers(op-
volgendeeigenaren).Aaneenkettingbedingkanook
weereenboetebedingwordengekoppeld.
Indienhogereeisenwordenovereengekomendan
inhetbouwbesluitkanditalleenopbasisvanvrijwil-
ligheid.Inhetcontractdientuitdrukkelijkvermeldte
wordendatallebetrokkencontractpartnerskwali-
teitwillenbevorderen.Juridischeafdwingbaarheidis
daarbijnietaandeorde.
Rol gemeente
Bijeenactiefgrondbeleidverwerftenverkooptde
gemeentegrondenomuitvoeringtegevenaanhaar
ontwikkelenderol.Hierbijwordengegadigdengese-
lecteerd,wordenuitgiftevoorwaardenopgelegden
kunnenafsprakenwordengemaaktoverhetgebruik
vandegrond,eventueeltebouwenopstallenenkos-
tenverhaal.
Dekwaliteitseisenindegronduitgiftevoorwaarden
moetmentijdigengoedcommunicerenmetpoten-
tiëlegegadigden.Allesstaatofvaltechtermetde
handhavingsbereidheiddoordegemeente.Tijdens
deindienfaseendebouwfaseishetdegemeente
diecontroleertensignaleertalsnietaanafgespro-
kenkwaliteitseisenwordtvoldaan.Zodradeeisen
hetBouwbesluitoverstijgen,doetmenergoedaan
nadereafsprakentemakenoverdecontroleenhand-
havingervan.Tevensmoetmeneroptoeziendatde
eisenookdaadwerkelijkindeplanvormingworden
meegenomen.Daarnaastishetbelangrijkinallefa-
senmetdepartijeningesprekteblijvenoverdeam-
bities.
Voorstelbaarisdathetactiefgrondbeleidligtbij
bijvoorbeeldeenontwikkel-/beheermaatschappij,
waarindegemeenteparticipeert.Danbewaaktdeze
organisatiemedededuurzaamheidsambitiesvanhet
projectendeafsprakendienaangaande.
Voorbeeldbepalinginuitgiftevoorwaarden:handhavinggroen
Koperverklaartermeebekendtezijndathetzicheven-
tueelopdeverkochtegrondbevindendebomenbestand
zoveelmogelijkdienttewordengespaardendatdezich
opdeverkochtegrondbevindendebomenderhalveniet
mogenwordengekapt,tenzijhiervoor(doordegemeente
toestemmingisverleendof)krachtensdedaartoebestem-
debepalingenvandedesbetreffendeverordeningvande
gemeentevergunningisverleend.
Bron:Rechtrondgrondtransacties,PurpleBlue,VVG,2008
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Rol provincie
Debetrokkenheidvandeprovincieisbijdegemeen-
telijkegronduitgifteoverhetalgemeenbeperkt.De
provinciekanookgrondenuitgevenvoorbijvoor-
beeldbebouwing.Ookdanligtdeverantwoorde-
lijkheidvoorhetbouwvergunningtrajectmeestalbij
debetreffendegemeente,maardathoeftniet.De
provinciekanbijdevaststellingvaneeninpassings-
planervoorkiezenomzelfdevergunningverlening
terhandtenemen.
Tips voor doorwerking milieubeleid
Betrokkenheid bij inrichting en beheer
Viadegronduitgiftevoorwaardenkandegemeente
haarprivaatrechtelijkebetrokkenheidbijdegronden
versterken.Dezekunnenzichuitstrekkenoverzowel
deinrichtingsfasealsdebeheersfase.Langsdeze
wegkanzijbepaaldebeleidsdoelstellingenoplan-
geretermijnveiligstellen.Bijvoorbeeldwaarhetgaat
omonderhoudsverplichtingen(indebeheerfase)of
deinstandhoudingvaneenbepaaldewaterbergings-
capaciteit.Zokanmenbijvoorbeeldregelenbijwie
nadeoverdrachtdeverplichtingberustvoorheton-
derhoudenvaneenontwateringssyteem.
Statiegeldregeling
Diversegemeentenhantereneenzogenaamde‘sta-
tiegeldregeling’bijgronduitgiftealsprikkelompar-
tijentotduurzaambouwentebewegen.Dithoudtin
datopdeuitgifteprijseenopslagwordtgezet,die
ontwikkelendepartijenterugbetaaldkrijgen-een
kortingopdegrondprijs-,wanneerzijvoldoende
duurzamemaatregelenhebbengetroffen.Ditkan
wordenbeschouwdalseensubsidieverstrekking.Een
verordeningisnodigalseendergelijkeregelingeen
looptijdheeftvanmeerdan3jaar.
Fondsvorming
Bijdegronduitgiftewordtookvaakgebruikgemaakt
vanzogenaamdefondsbijdragen.Daarbijwordtde
berekendekostprijsvandegrondverhoogdmet
bepaaldetoeslagenperm2uittegevengrond(de
fondsbijdrage).Kostprijsentoeslagenvormendan
tezamendeminimaleuitgifteprijs.Debijdragewordt
gestortineenbepaaldfonds.Ditfondswordthoofd-
zakelijkgebruiktvoorhetrealiserenvanmaatschap-
pelijkevoorzieningendienoodzakelijkzijnineen
gemeenteenwaarvandekostenniet(uitsluitend)
tenlastevaneengrondexploitatiekunnenworden
gebracht.Tedenkenisaaneenfondsnatuurontwik-
keling,eengroenfondsofeenfondsbovenwijkse
voorzieningen.Bijgronduitgiftedoordegemeenteis
dezefondsvormingzondermeermogelijk.Ditisan-
derswanneerdegemeentedegrondennietzelfuit-
geeftenviaeenovereenkomst(bijvoorbeeldineen
exploitatieovereenkomst)eenbijdrageviastortingin
eenfondsvraagt.Danmoetdebasisvoordezevorm
vankostenverhaalzijnneergelegdineengemeente-
lijkestructuurvisieopgrondvandeWro.
Subsidieverordeningduurzaam&veiligbouwenDegemeenteEtten-Leurheefteensubsidieverordening
opgesteldomhetgebruikvanduurzamematerialenuit
het‘Nationaalpakketwoningbouw,nieuwbouw’tijdens
debouwtesimuleren.Samengevathoudtde‘Verorde-
ningstimuleringduurzaamenveiligbouwenparticuliere
bouwkavels’indatkopersvanbouwkavelseenbepaalde
bijdragemoetenbetalenendatzijdezebijdragedeels
terugkunnenontvangenindienzijbijdebouwgebruik
makenvanduurzamematerialen(‘statiegeld’).Aande
handvaneenpuntensysteemkaneenmaximumsubsidie-
bedragwordentoegekendvan2.269,-euro.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �0
GroeifondsGroenZuidasAmsterdam
Groenenwaterbehorentotde‘zachte’functiesindeplanontwikkeling,omdatergeendirecteeconomischebelangen
achterschuilen.DeZuidas-ontwikkelingleidttoteensterkverstedelijktgebied.AlinhetmasterplanZuidasvan1997
isgekozenvoorhetborgenvandegroenkwaliteitdoordeinstellingvaneenspeciaalfonds:hetGroeifondsGroen.
Marktpartijenonderschrevendenoodzaakextraconditiestescheppenvooreenaantrekkelijkewerk-enwoonomgeving.
Indegrondprijsismetinstemmingvande
marktpartijeneenbijdragevan13,6europer
m2uitgeefbaargrondoppervlakopgenomen
voorditfonds.Naasthetcompenserenvan
hetgroendatverdwijntdoordeaanlegvan
deZuidas,wordthetfondsingezetbijde
herinrichtingvanparken.Hetgrondbedrijf
beheertditfonds,terwijldedienstRuimtelijke
Ordeningdeplannenvoorgroenontwikkeling
aandraagt.In2004iseenprijsvraagGroei-
fondsGroenonderbewonersengebruikers
uitgeschrevenombruikbare,innovatieve
ideeënteverzamelenvoorgroenenwaterin
Zuidas.Eengedeelde1eprijswasvoorhet
RAIstadsstrand.
Omgevingsparagraaf gronduitgiftevoorwaarden
Erkunnenindegronduitgiftevoorwaardenuiteen-
lopendemilieubepalingenwordenopgenomen.De
gemeentekanalseigenaarvandegronden(privaat-
rechtelijk)verdergaandevoorwaardenopnementen
aanzienvanhetmilieudaninderegelmogelijkisin
ruimtelijkeplannen.
Hetbelangvaneenduurzameomgevingskwaliteit
(alsbasisvooreenkwalitatiefgezondeleefomgeving)
kanaanleidingvormenvoordeopnamevaneenom-
gevingsparagraafindegronduitgiftevoorwaarden.
Daarinwordtaandachtgegevenaandekwaliteitvan
debodem,asbest,wateraspecten,luchtkwaliteit,
geluid,trillingen,stralingetcetera.Maarookonder-
werpenalsduurzaam(efficiënt)ruimtegebruikende
verplichtedeelnameaaneenbedrijvenverenigingen
parkmanagementkunnendaarinaandeordekomen.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE �1
GronduitgifteprotocolbedrijventerreinengemeenteOssInhetGronduitgifteprotocol(Oss,augustus2002)zijn’duurzaamheid’en’efficiëntruimtegebruik’detrefwoordenvoorhet
beheerendeuitgiftevangrondopdeOssebedrijventerreinen.Duurzaamheidisallereerstgerichtopdezorgvoorhetmilieu
enhetzorgvuldigomgaanmetbeschikbareruimte.Opdetweedeplaatsishetgerichtophetcreërenvanwaardevastheidvan
gedaneinvesteringen.Ossstaatmethetuitgifteprotocolvooreentransparanteenondernemersvriendelijkeaanpakomde
beperkteruimtevoorbedrijvenmaximaaltebenutten,deontwikkelingvanbedrijvengoedtefaciliterenenbestaandebedrij-
venterreinenniettelatenverouderen.DieaanpakgeldtzowelvoorbestaandeOssebedrijvenalsvoornieuwebedrijven.
Hoewerkthetuitgifteprotocol?
Nieuwebedrijven:voornieuwebedrijven,diezichinOsswillenvestigen,geldtdatzijmoetenvoldoenaanenkelebelangrijke
voorwaarden:hetbedrijfmoetdeeconomischeinfrastructuurvanOssversterkenéndienteengoedeaansluitingtehebben
methetonderwijsendearbeidsmarkt.Ookbijnieuwebedrijvenwordtalseerstegekekennaarhetaanbodindebestaande
markt:watstaaterleegopbestaandebedrijventerreinen.Biedtditgeenmogelijkheden,dankomtpasgrondopeennieuw
terreininbeeld.
Bestaandebedrijven:voorbestaandeOssebe-
drijvenzijnerdriepijlersommetondernemerste
kijkennaarbedrijfsontwikkeling:
• meldteenbedrijfzichvooreennieuwter-
rein,danvolgteenintakegesprek.Vervolgens
wordteenruimtescangemaaktomtebekijkenof
dehuidigelocatieoptiesbiedtvooruitbreiding.
Dezewerkwijzeheeftertoegeleiddatbedrijven
alsFysiconenDreumexzijnovergegaantotnieuw-
bouwopdebestaandelocatie;
• blijktuitbreidennietmogelijk,danwordt
opbestaandebedrijventerreinengezocht;de
gemeentemaaktdezemarkttransparantvoorde
ondernemer;
• biedtookdatgeensoelaas,pasdankomt
eennieuwterreininbeeld;debereidheidvaneen
bedrijfommeetewerkenaaninvullingvande
oudeplekheeftpositieveinvloedopdeaanvraag
vooreennieuwbouwlocatie.
Dezewerkwijzeheeftgeleidtoteengrotebesparingindeuitgifteentoteenreductievandeleegstandvanbedrijfsruimten
metmeerdan50%.HetleverteenopwaarderingopvandewaardevastheidvandevastgoedinvesteringendiebedrijveninOss
doen.Bovendienheeftheteenverbeteringvandeomgevingskwaliteittotgevolg,waardooronderandereeenprettigerwerk-
klimaatwordtgecreëerd.Bijderecentuitgegeventerreinenligtookhetgemiddeldeaantalwerknemersperhectareinmiddels
eenstukhoger.
EenconsequentetoepassingvandituitgifteprotocolheeftertoegeleiddathetnieuwteontwikkelenbedrijvenparkVorsten-
grafdonkslechtsgeleidelijkaangevuldwordtmetbedrijven.DegemeenteOsslaatruimtelijkekwaliteitechtervoorgaanop
snellewinst.Hetresultaatisdatleefbare,netteenwelvarendebedrijventerreinengerealiseerdwordenmeteengrootdraag-
vlak.Eeninnovatiedieisgeborenuitnoodzaak,maardienumodelstaatvoorrijksbeleid.Endiezorgtvooruniformiteit,een-
duidigheidenconsequentieinbeleid,waarbijnadrukkelijkdecreativiteitvanondernemerswordtaangewakkerd.
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
- Gebiedsgerichtbeleidvoorlozingenvanhemelwaterengrondwater,Senternovem,2008
- Handreikinggemeentelijkecoördinatieregeling,ministerievanVROM,2006
- HandreikingGrondexploitatiewet,VROM,VNG,VVG,SduUitgeversbvDenHaag,2008
- HandreikingStad&Milieubenadering,VNG,IPO,ministerievanVROM,2005
- Hetbestemmingsplanalsinstrumentvoorduurzamestedenbouw,ministerievanVROM,1999
- InterimStructuurvisieRuimtelijkeOrdening,provincieNoord-Brabant,2008
- KamerstukkenWetruimtelijkeordening28916
- KamerstukkenGrondexploitatie30218
- KamerstukkenInvoeringswetWetruimtelijkeordening30938
- LeidraadWaterenMilieuinruimtelijkeplannenvandeprovincieUtrecht,2006
- Rechtrondgrondtransacties,PurpleBlue,VVG,2008
- Realisatieparagraafnationaalruimtelijkbeleid,ministerievanVROM,2008
- SamenwerkenaanKwaliteit,WerkdocumentsturingsvariantenWro,provincieNoord-Brabant
25april2007
- InterviewNoudJanssen,ministerievanVROM
Bijlage 1: Bronnen
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
Bijlage 2: Afkortingen
ABRvS
AMvB
Awb
B&W
Bro
BRO
BW
DPL
EPL
EHS
GPR
GRP
Grex
IPO
mer
MER
MILO
mma
MTR
MvT
Nimby
PPS
RvS
VNG
VROM
Wm
Wro
WRO
Wvg
Ww
AfdelingBestuursrechtspraakvandeRaadvanState
AlgemeneMaatregelvanBestuur
Algemenewetbestuursrecht
Burgemeesterenwethouders,collegevan
Besluitruimtelijkeordening
Besluitopderuimtelijkeordening1985
BurgerlijkWetboek
Duurzaamheidsprofielvandelocatie
Energieprestatieoplocatie
Ecologischehoofdstructuur
Gemeentelijkepraktijkrichtlijngebouw
Gemeentelijkrioleringsplan
Grondexploitatiewet(onderdeelvandeWro)
InterprovinciaalOverleg
milieueffectrapportage,procedure
Milieueffectrapport
Milieukwaliteitindeleefomgeving
Meestmilieuvriendelijkealternatief
Maximaaltoelaatbaarrisico
MemorievanToelichting
Notinmybackyard
Publiekprivatesamenwerking
RaadvanState
VerenigingvanNederlandseGemeente
Volkshuisvesting,RuimtelijkeOrdeningenMilieubeheer
Wetmilieubeheer
Wetruimtelijkeordening,inwerkingper1juli2008
WetopdeRuimtelijkeOrdening,oudewet
Wetvoorkeursrechtgemeenten
Woningwet
MILIEU IN RUIMTELIJKE PLANNEN GEMEENTE ��
©IPO,MILOenVROM2008Gebruikvantekstenistoegestaanondervermeldingvandebronendeauteurs.
Hoeweluiterstezorgisbesteedaandeinhoudvandezebrochure,aanvaardendeuitgeversendeauteursgeenaansprakelijkheidvooronvolledigheidofonjuistheidofvoorgevolgendaarvan.Aandeinhoudvandezebrochurekunnengeenrechtenwordenontleend.
COLOFON
Uitgave
ProjectbureauMILO/VNG,IPOenVROM
juli2008
Begeleidingscommissie
WimKnoppert,provincieGelderlandnamensIPO
MaartenvanHelden,projectbureauMILO
MauriceHanegraaf,projectbureauMILO
MoniqueArnolds,ministerievanVROM
MarjolijnBurggraaff,ministerievanVROM
Auteurs
RobRothengatter,RLoC,Amsterdam
RoelandMathijsen,BRO,Boxtel
Ondersteuning
EvaHaverkorn,BRO
CorianneVerberne,BRO
Vormgeving
FrancyBruschinskienMaartenPonjée,Tilburg
Drukkerij
Tielen,Boxtel
Illustraties en voorbeelden
Foto’skaft:RLoC,Amsterdam
Illustratie§2.1:BRO,Dezta,MiracleDesign,2008
Illustratie§2.1:ProvincieNoord-Brabant,Interim
structuurvisieruimtelijkeordening,2008
Illustratie§2.2:GemeenteNederlek,RDH
Illustratie§2.2:GemeenteUtrecht,BRO
Illustratie§2.2:GemeenteKatwijk,ArchitectenCie
Illustratie§2.3:GemeenteHarderwijk
Illustratie§2.4:GemeenteDordrecht,concept
structuurvisieDordrecht2020,2008
Illustratie§3.1:GemeenteValkenswaard,BRO
Illustratie§3.1:GemeenteAlkmaar,BRO
Illustratie§3.1:GemeenteTilburg
Illustratie§3.1:GemeenteRotterdam
Illustratie§3.2:GemeenteMaassluis,BRO
Illustratie§3.3:GemeenteVenlo
Illustratie§3.3:GemeenteUden
Illustratie§3.3:GemeenteLith(RMB)enVeghel
(Arcadis)
Illustratie§3.5:GemeenteDenHaag,DienstStads-
beheer,fotoRLoC
Illustratie§4.1:GemeenteTilburg
Illustratie§4.1:GemeenteAbcoude
Illustratie§4.1:GemeenteMeppel
Illustratie§4.2:GemeenteNoordwijk
Illustratie§4.4:GemeenteNieuwegein,BRO
Illustratie§5.1:GemeenteAmsterdam,IJburg
Illustratie§5.2:GemeenteEtten-Leur
Illustratie§5.2:RAIAmsterdam
Illustratie§5.2:GemeenteOss,BRO
Projectburo
MILO
Top Related