Programma Start Sociaal gedrag in het veld: park en boerderij
Praktische tips boerderijbezoek Voorbeelden gedrag in het veld:
Filmfragment Kalmerende Signalen Kippengedrag Afsluiting
Dia 3
Milieueducatie Den Haag Drempel voor veldonderzoek zo laag
mogelijk maken Projecten, materialen, ondersteuning en advies voor
alle Haagse docenten 63% van de Haagse VO scholen maakte afgelopen
jaar gebruik van ons aanbod en/of dienstverlening Veldonderzoek
naar gedrag komt uit ons aanbod: workshop voor docenten en
veldwerkopdrachten.
Dia 4
Gedragsonderzoek in het veld Diersoorten: kippen, geiten,
honden en vogels Situatie: gecontroleerd: kippen en/of geiten op
een kinderboerderij vrij: honden en/of vogels in een park of vrije
natuur Type opdrachten: Observaties, opstellen protocol en
ethogram: kippen, geiten, honden Uitgebreider kijken naar
lichaamstaal: honden Bepalen stressafstand (welke prikkel wint?):
vogels
Dia 5
Kippen Gedrag: De grotere, rustigere rassen lopen veelal los.
Deze zijn goed benaderbaar voor mensen, lopen niet weg. Ze klitten
vaak bij elkaar ook al lopen ze los, dus er is dan vaak ook
(sociaal) gedrag te zien. Als je drie kippen bij elkaar zet, zie je
al gedrag. Ze zijn niet erg afgeleid door publiek, zodra duidelijk
is dat er geen eten te halen is bij mensen, gaan ze door met hun
eigen gedrag. Er loopt eigenlijk altijd een haan bij. En haan op
20-30 hennen geeft meer rust. Kippen ontdekken elke dag dezelfde
dingen opnieuw.
Dia 6
Kippen Waarneembaar gedrag: Op zoek naar voer Zandbad nemen /
Broeden Poetsen Het leggen van een ei /of het willen leggen van een
ei (kip wordt onrustig) Baltsen Krabben Kraaien Achter elkaar aan
zitten / pikken Dit is vooral te zien aan poten, snavel en
vleugels.
Dia 7
Geiten Gedrag: Zowel binnen in de stal als buiten is gedrag te
zien, in de stal worden ze meer met elkaar geconfronteerd. Als er
lammeren zijn of een bok bij is, dan is er nog meer (ander) gedrag
te zien. Bokken zijn tussen september-oktober op de boerderij, maar
niet bij alle en ze staan maar heel weinig bij de vrouwtjes. Bij
geiten moet je langer de tijd nemen om te observeren om echt wat te
zien, of voor voertijd komen. Herkenbaarheid: ze hebben allemaal
een oor- en halsnummer. Vooral het halsnummer is goed te zien.
Dia 8
Geiten Waarneembaar gedrag: Mekkeren/Bleren Staart kwispelen
Flemen (zijn speels/willen gedekt worden) Voedsel zoeken ->
krabben, knabbelen Liggen, rollen Herkauwen Rangorde gedrag, koppen
tegen elkaar (vaak alleen te zien bij voeren) Naderen telkens op
dezelfde manier een andere geit en worden op dezelfde manier
afgewezen: koppen tegen elkaar, wegduwen (leren er dus niet veel
van) Bij mensen denken ze eten
Dia 9
Honden Gedrag: Honden zijn roedeldieren. Familie wordt gezien
als roedel, met leider en rangorde. Als de plek van de hond in de
roedel (onbewust) onduidelijk is, kan die voor problemen zorgen.
Honden interpreteren lichaamstaal van de mens op dezelfde manier
als lichaamstaal andere honden Vb: Mensen die bang zijn voor
honden, zullen hun soms strak in de ogen kijken. Strak aankijken is
voor een hond een bedreiging, dus zal de hond juist kunnen
aanvallen. Honden maken een hele serie subtielere bewegingen die
goed herkenbaar zijn als je ze weet: kalmerende signalen. Deze
gebruiken ze om conflicten te voorkomen.
Dia 10
Honden Waarneembaar gedrag: Hond die vrij rondloopt zal vooral
snuffelen, op zoek naar eten en ruiken wie er nog meer geweest zijn
Als hij een andere hond tegenkomt: sociaal gedrag door
lichaamstaal. Stand van oren, staart, ogen en evt. ontbloten tanden
geven agressie/dominantie, interesse en angst/onderdanigheid aan.
Deze lichaamstaal voor alle rassen/soorten gelijk.
Dia 11
Tips Boerderijbezoek Algemeen, organisatorisch: Overzicht
kinderboerderijen in de buurt is te vinden via:
www.kinderboerderijenactief.nl, www.kinderboerderijenactief.nl
Spreek op tijd verantwoordelijke beheerders aan om afspraken te
maken, Zorg voor voldoende begeleiders vanuit school, zodat
beheerders in principe geen extra werk hebben door jouw bezoek,
Realiseer je dat sommige beheerders negatieve ervaringen hebben,
bijv. door MaS (tijd, drukte). Stel dan voor om eerst met een klein
groepje te komen, Denk mee over voordelen voor de beheerders: bijv.
extra promo van de kibo via sociale media door de leerlingen te
laten berichten over bezoek.
Dia 12
Tips Boerderijbezoek Inhoudelijk, betrek de beheerders: Neem
het materiaal mee zodat beheerders weten wat de leerlingen gaan
doen en zien dat er over nagedacht is. Vraag om inbreng van de
beheerders: suggesties bij de opdrachten, korte welkomstwoord, info
over zaken waarmee jongeren kunnen helpen Vraag naar de voertijden:
kippen vertonen meer gedrag na het voeren, geiten juist voor
voertijd.
Dia 13
Praktijkvoorbeeld: honden Kalmerende signalen: Subtiele
bewegingen om mogelijke confrontaties af te wenden of ongemak aan
te geven. Veel gebaseerd op onderzoek van Turid Rugaas. DVD:
Calming signals: What your dog tells you Voorbeelden In een boog
benaderen Lippen likken Wegkijken Zie ook de artikelen achterin de
opdrachten-map.
Dia 14
Praktijkvoorbeeld: kippen Als hij in mijn hand pikt, doet dat
dan zeer, mevrouw? Nee, jij mag niet eten, dikke kip, ik wil die
witte voeren, die is klein.
Dia 15
Vragen? Lesopdrachten digitaal te vinden via:
http://www.milieueducatiedenhaag.nl/site/Korte+opdrachte n+VO DVD
Calming Signals te bestellen via: www.dogswise.com Consulenten
Milieueducatie Den Haag [email protected][email protected]