Exocriene en endocriene klieren
Klierafscheiding als reactie op prikkels
Waarom zijn klieren effectoren?
Klierafscheiding = reactie van klieren op een prikkel
Effectoren = klieren die reageren op een prikkel door klierproducten af te scheiden
• Opgebouwd uit klierweefsel of losse kliercellen;• Voorbeelden:
– speekselklieren speeksel;– traanklieren traanvocht.
Speekselklier
Klieren zijn effectoren
Traanklier
Exocriene klieren
Endocriene klieren
Gemengde klieren
Exocriene klieren
Doorsnede speekselklieren
Bouw exocriene klier (schematisch)
Eigenschappen:• afgeven van klierproducten aan lichaamsoppervlak
(= uitwendig milieu); • traan-, talg- en zweet- en melkklieren + verspreid
liggende kliercellen
Aanpassingen:•hebben een afvoerbuis;•diameter afvoerbuis:
– klein waterige stoffen;– groot slijm.
Klieren zijn effectoren
Exocriene klieren
Endocriene klieren
Gemengde klieren
Endocriene klieren
Aanpassingen:•hebben geen afvoerbuis;•klierproduct inwendig milieu (bloed);•doorweven met bloedvaten geen afvoerbuis;•kliercellen nemen stoffen op en geven stoffen af.
Doorsnede menselijke schildklier
Bouw endocriene klier (schematisch)
Eigenschappen: • afgeven van klierproducten aan bloed of
weefselvocht (= inwendig milieu); • klieren = hormoonklieren;• klierproduct = hormoon =signaalstof.
Klieren zijn effectoren
Exocriene klieren
Endocriene klieren
Gemengde klieren
Gemengde klier
Eigenschappen: • aanwezigheid van exocriene klierzakjes;• aanwezigheid van endocriene kliercellen;• bv. alvleesklier.
Alvleesklier (schematisch) Doorsnede eilandjes van Langerhans
Klieren zijn effectoren
Exocriene klieren
Endocriene klieren
Gemengde klieren
Oorspeekselklieren
Onderkaak-speekselklieren
Ondertong-speekselklieren
Soorten speekselklieren (schematisch)
Traanklier
Neusholte
Traanklier (schematisch)
Speekselklieren (schematisch)
Klierzakje (doorsnede)
MondslijmvliesSpeekse
l uit a
fvoerb
uis
Haarvaten
Kliercel
Spierlaag
Darmvlok
Kliercel
Darmepitheelcel
Bloedvat
Lymfehaarvat
Voorbeelden van exocriene klieren
Traanklier traanvocht
Talgklier talg
Zweetklier zweet
Maagwandklier maagzuur
Maagwand
Voorbeeld van endocriene klieren
Schildklier thyroxine
Bijnier adrenaline
Teelbal geslachtshormonen
Eierstok geslachtshormonen
Rechternier
Linkernier
Rechterbijnier Linkerbijnier
Onderste holle ader
Aorta
Adrenaline: hormoon, aangemaakt in de bijnier, dat vrijkomt wanneer er gevaar is. Sommigen lijden aan adrenalineverslaving = gevoel van een kick.
Ligging van de bijnieren
Afvoerbuis gal
Afvoerbuis alvleessap
Voorbeeld van gemengde klier: de alvleesklier
Klierzakje alvleessap
Eilandje van Langerhans insuline + glucagon
• Klierzakje (exocriene klier): productie van alvleessap verteringsenzymen in de twaalfvingerige darm.
• Eilandje van Langerhans (endocriene klier): productie van insuline + glucagon constant houden van glucosegehalte in het bloed.
Twaalfvingerige darm
Bouw exocriene klier (schematisch)
Afvoerbuis
Kliercel
Klierzakje
Haarvat
Spierlaag
Epitheelcellen
Preparaat doorsnede onderkaakspeekselklieren
Exocriene klier voor waterige stoffen Exocriene klier voor slijm
Afvoerbuis
Verspreid liggende kliercellen (in de darmwand) hebben geen afvoerbuis geven klierproduct rechtstreeks af.
Preparaat doorsnede menselijke schildklier
Zicht op strottenhoofd
Endocrien klierweefselKlierblaasje
Schildklier
Luchtpijp
Klierblaasje
Kliercel
Bloedvat
Doorsnede eilandje van Langerhans
Eilandje van Langerhans
Exocrien klierweefsel
Top Related