Dilemma’s voor onze tijd

‘de wereldwijde catastrofe”

“De enige autoriteit die tegenwoordig mag zeggen: 'Je moet je leven veranderen!' is de wereldwijde crisis waarvan sinds enige tijd iedereen merkt dat ze begonnen is haar apostelen de wereld in te sturen.”

Ecologische voetafdruk

Verenigde Staten 8,0 hectareNederland 6,3 hectareBeschikbaar per persoon 1,8 hectareAlgerije 1,6 hectareKenia 1,1 hectare

7 december 1941

Laf om niet volwassen te worden

“Klopt, omdat het betekent dat je de belangrijkste beslissingen in je leven overlaat aan anderen. Maar belangrijker is dat Kant laat zien hoe de powers that be proberen te voorkomen dat we volwassen worden en voor onszelf beslissen.” (VN, 15 november 2014)

Waar eindigt dit?

We zitten op een vulkaan maar de meeste politici hebben geen idee waar het heengaat. Ze blijven zeggen:

“Dansen, mensen, dansen! De crisis is voorbij!” (NRC 3 april 2015)

Jaarthema 2011-2012

Jaarthema 2013-2014-2015

Een woordje veranderd

voor

wordt

in

Oefenen in een andere tijd

wát is die technologie eigenlijk die mijn leven overneemt? Wat is de wereldwijde kracht, die zowel liefde als afkeer bij ons teweegbrengt? Hoe moeten we daarmee omgaan? Kunnen we ons er tegen verzetten, of is iedere nieuwe technologie onvermijdelijk? Verdient de aanhoudende stortvloed van nieuwe dingen mijn steun of mijn scepsis - en doet mijn keuze er werkelijk toe?

In de Tuin van Eden is er geen plaats meer voor de vooruitgang. Het paradijs is immers al af. Maar aan het einde van zijn geschiedenis blijkt: we kunnen niet zonder. De grenzen van de vooruitgang zijn vooral niet te verkroppen omdat ze niet passen binnen ons wereldbeeld. Groei is de hoeksteen van het moderne denken. De gedachte dat er ooit een eind aan komt - bijvoorbeeld omdat we al rijk genoeg zijn, of omdat de aarde onleefbaar wordt - is pure ketterij.

2.

De laatste zin in ons boek is: 'Technologie is niet ons lot. Wij maken zelf ons lot.' We zijn geen pessimisten, maar ook geen utopisten. Technologische vooruitgang kan een mooie uitkomst hebben voor ons allemaal, zolang we maar niet achterover leunen en denken dat alles onvermijdelijk is, in positieve dan wel negatieve zin.

3.De Derde Industriële Revolutie (DIR) is de laatste van de grote industriële revoluties en legt de basis voor een naderend tijdperk van samenwerking. In de komende veertig jaar wordt de infrastructuur van de DIR opgebouwd en zullen honderdduizenden nieuwe bedrijven en honderden miljoenen banen ontstaan.

3.Een hele generatie mensen is de weg kwijt. Idem dito voor onze organisaties in het bedrijfsleven en bij de overheid: zij dwalen als dinosaurussen in de duisternis. De meteoriet is allang ingeslagen en veroorzaakt het uitsterven van de westerse economische- en democratische samenleving zoals we die nu kennen. Een hele generatie mensen denkt nog steeds dat alles vanzelf weer beter wordt. Dat de economie en daarmee de financiële welvaart alleen maar weer kan groeien. (tekst uit 2011)

4.Centraal daarin is dat vier partners samenkomen om 'het beste' tot stand te brengen: overheid, het bedrijfsleven (inclusief de industrie), het onderwijs én burgers. De tijd dat alleen de eerste twee 'het' samen deden is al lang voorbij. Sinds enkele decennia doet ook het onderwijs volop mee. In de toekomst zullen burgers ook dienen aan te haken én mee gaan doen.

5.We hebben te maken met een schepsel dat de draak steekt met logica, graag irrationeel handelt en een tegenstrijdig karakter heeft. Een kerel die graag gokt maar toch conservatief is en van zekerheid houdt. Een type dat vertrouwen zoekt en daar wel bij vaart, maar er toch van geniet zijn medeschepselen af te straffen als ze zijn gevoel voor rechtvaardigheid kwetsen.

“Is de mens een rationeel wezen dat elke beslissing maakt op basis van het afwegen van allerlei stabiele factoren? Niks daarvan, betoogt Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman.”

5. -> 6.

De agenda van de vooruitgang trekt zich niets aan van de mensen en de verlangens van de organisaties die met veranderingen worden geconfronteerd. Daardoor staan bedrijven vaak voor de vraag of zij zich snel moeten aanpassen

5. -> 6.

Rol bibliotheek?

“Mensen te voeden met de dilemma’s waar we voor staan”

EconomieZonder een staat die zorgt voor publieke goederen en sociale zekerheid kan een marktsysteem niet overleven. Tegelijk genereert een sterk marktsysteem de middelen om sterke socialezekerheidssystemen uit te bouwen. Markt en staat zijn als tweelingbroeders: ze kunnen zonder elkaar niet leven, en ze versterken elkaar. (p. 170)

Mariana Mazzucato

Toch bleef die ene zin nog verscheidene dagen in mijn hoofd rondzingen: 'je moet je schulden toch terugbetalen?'

De waarheid is dat we er niet in geslaagd zijn onze economieën duurzaam te maken, zelfs niet in financiële zin. Om die reden zijn reacties op de crisis die doelen op een herstel van de status-quo ten diepste misleidend en zijn ze gedoemd te mislukken. Welvaart vandaag is niets waard als ze de voorwaarden van de welvaart van morgen ondermijnt.

Zes schokken

Demografie Van West naar Oost ICT Einde fossiele brandstoffen Een nieuw kapitalisme Groene economie

Dilemma’s? Nee: trilemma

Hella Hueck & Robert Went

RTL-journaliste (economie) Econoom (1955), WRR Twittert veel en inhoudelijk Schreven de laatste maanden vier longreads

de eerste

de tweede

de derde

de vierde

Trilemma

Drie zaken die niet met elkaar verenigd kunnen worden. Wel twee, maar niet alle drie * Economische globalisering * Politieke democratie * De natiestaat

Europa zit in een economische dip die akelige politieke gevolgen begint te krijgen.

() De malaise is een uiting van wat ik ‘het politieke trilemma van de wereldeconomie noem’: economische globalisering, politieke democratie en de natiestaat zijn uiteindelijk niet met elkaar te verzoenen.

Hooguit twee van deze drie elementen kunnen samengaan.

1. Democratie valt alleen te verenigen met nationale soevereiniteit als we paal en perk stellen aan de globalisering

2. Als we mikken op globalisering en ook de natiestaat willen behouden, moeten we de democratie laten varen. 3. En als we democratie plus globalisering willen, moeten we de natiestaat opdoeken, en streven naar meer internationaal bestuur.

De eurozone toont hoe dit trilemma werkt.De economische en politieke problemen zijn te wijten aan het feit dat de financiële integratie verder is gevorderd dan de politieke.Democratisch bestuur en economische ontwikkeling lijden onder deze wanverhouding.

Om de democratie te redden, is ofwel méér politieke integratie nodig, ofwel minder economische samenwerking. Maar de Europese leiders weigeren hier een fundamentele keuze te maken.

“Once upon a time”

Caroline Soeter, componiste Wereldpremière in de Nwe Vorst, Tilburg 3 feb Ensemble gitaar, saxofoon, keyboard en stem Avond met als thema: Metamodernisme Of Post-postmodernisme Kern: stop met ironie, skepsis, zwartgalligheid

Kernwoorden uit Once upon a time

“Once upon a time there was a land without ideals” Slotwoorden: “Without being sceptic”

Betekenis zoeken in een wereld vol absurditeit

Met ironie maak je je onaanraakbaar. Het engagement wordt geïroniseerd zodat je nooit ergens aan gehouden kunt worden. (Kees Schuijt in De Groene Amsterdammer, 18 september 2014)

Het DIKW-model

Twee tweets

Tegenlicht

Andere kant van het bord

“Het gevoel kwijt”

Aan de andere kant van het schaakbord, als de getallen overgaan in triljoenen, biljarden en quitiljoenen, raken we het gevoel voor de hoeveelheden volledig kwijt. We hebben er ook geen gevoel meer voor hoe snel dit soort getallen opduiken wanneer de exponentiële groei aanhoudt. (Erik Brynjolfsson & Andrew McAfee, p. 51)

We leven in een tijd van fundamentele veranderingen, een tijd waarin zelfs de veranderingen veranderen (Wim van der Donk in # Het nieuwste Brabant, 2014)

Shift happenshttps://www.youtube.com/watch?v=4pLfyDz41jE

Economie

Rendementsdenken

“Ik heb niks tegen geld, ik ben geen hippie, maar wie zichzelf laat verblinden door de flikkering van rendement, zal de anderen in het gunstigste geval als concurrenten beschouwen, in het onpersoonlijke geval als cijfers, en in het slechtste geval als parasieten. Ongedierte.” (Ramsey Nasr, NRC 9 mei 2015)

MBA Oath 2011https://www.youtube.com/watch?v=1knEtXEEIZ4

Centrale zin / doel van een ‘directeur’

Create real value

Werk

Werkzame beroepsbevolking (12 uur pw, 15-65 jaar) 7.2 milj.Werklozen (1-1-2015) 660.000 (9,2%)Bijstand (1-1--2015) 435.000Werkwillenden 8.295.000Nu al: 800.000 ZZP’ers (12 uur pw, 15-65 jaar) Verdienen gemiddeld €33.000,--, maar de helft minder dan €25.500,--Mijn conclusie: 8 miljoen willen betaald werken, 2 miljoen hebben het moeilijk om dat te realiseren

Een derde deel geen betaalde baan

Nu al heeft in Nederland een derde deel van de potentiële beroepsbevolking - 3,6 miljoen mensen - geen betaalde baan. () Wat te doen? Hoe verdelen we het geld als dit niet meer gaat via het loonstrookje? Hoe kunnen we de achterblijvers op een respectvolle wijze aan een inkomen helpen? (Kees Kraaijeveld, VN 15 november 2014)

Robots & zelflerende systemenVraag: U schetst een donker beeld. Zijn er ook voordelen?HvdP: Misschien hebben we straks nog maar een werkweek van vier uur. Kun je de rest van de tijd met een goed boek aan het strand gaan liggen.

Vraag: Als ik dan tenminste nog kan lezen. Want waarom zou ik naar school gaan als alle apparaten om me heen slimmer zijn dan ik?HvdP: Dat is inderdaad de vraag. We weten niet hoe een wereld eruit ziet waarin machines slimmer zijn dan wij.

Management

Schadelijk: de bedrijfseconoom en de regelneef vervangt de hoofdingenieur(Matthieu Weggeman, NRC zaterdag 16 mei 2015)

Ondernemen

Het moet niet meer alleen gaan om de goedkoopste aanbieder, maar ook om de maatschappelijke waarde, zoals iemand aan het werk helpen. (Willemijn Verloop van social enterprise.nl, VN, 21 februari 2015)

Jacques Pijl geeft vijf (hoofd)redenen aan 'die de basis vormen voor het nieuwe normaal', de wereld waarin we leven:1. de permanente economische crisis2. de maatschappelijke en culturele crisis3. de steeds snellere technologische ontwikkelingen4. de platte aarde5. het verdwijnen van een uniforme markt

(@nder) geld Bij het kopen van producten bepalen we onze keuzes door te kijken naar de prijs, en wat we denken te weten over de kwaliteit ervan. Daarbij wegen we niet mee hoeveel een bepaalde aankoop aan het toekomstig inkomen van ons en de overheid gaat bijdragen. Als wij ons geld lokaal besteden is de kans namelijk groter dat het opnieuw bij onszelf zal worden uitgegeven en verdient de overheid eraan.

Ongelijkheid

Vervoer

Most common jobs in the USA

Klimaat

Voedsel

Gezondheid

Eugenetica revival

“Anders wordt het als onderzoekers gaan pogen om DNA in de kiembaan te veranderen, het DNA in sperma, eicel, of vroege embryo’s. Dan veranderen de erfelijke eigenschappen die aan het nageslacht worden doorgegeven. Dan verandert onze species, Homo sapiens.” (Piet Borst, zaterdag 16 mei 2015 in NRC)

Schaarste/bandbreedte

“Armen zijn voortdurend druk met overleven en nemen daardoor domme beslissingen. De overheid kan ze beter helpen dan ze daarvoor straffen.”

(geo)politiek

Democratie

"Grondbeginsel van een democratische staatsinrichting is vrijheid. () Een van de kenmerken van vrijheid is dat men om de beurt wordt geregeerd en zelf regeert."

Nanotechnologie

Onderwijs

Sinds de terroristische aanslagen in Europa, sinds de gruwelijke onthoofdingen en verbrandingen door IS ben ik er meer dan ooit van overtuigd geraakt dat ons onderwijs een poging moet doen om een kind/leerling/student naast kennis ook zaken als meerduidigheid, nuance, empathie en verbeelding bij te brengen – niet omdat dat zo nobel of chic of menslievend is, maar omdat onze maatschappij anders morgen niet meer bestaat.Waarheid met een grote W en Rendement met een grote R vormen vandaag onze grootste bedreiging. Zij doden de verbeelding in ons.

Media

Invloed digitale wereld

Een voorbeeld?

De Chinese regering is bezig een landelijk ‘Sociaal Krediet Systeem’ in te voeren waarbij aan iedere burger een score voor zijn gedrag wordt toegekend. (VK, zaterdag 25 april 2015)

Geluk

Waarde(n)Een man in Terneuzen zei: Ik begon ooit als leraar omdat ik kinderen iets mee wilde geven, op een school met negentien leerlingen, waar ik op de fiets naar toe ging.

Nu ben ik een uur aan het carpoolen met drie collega’s om in Middelburg les te geven op een school van 2500 man. Iedere ochtend komen we schuimend van boosheid uit de auto en vragen we: wie wilde dit? Wanneer is hiervoor gekozen?

Waarde(n)

Daarachter ligt de fundamentele vraag: zijn wij een gemeenschap, waarin we ook kunnen spreken over dingen als kwaliteit, schoonheid en rechtvaardigheid, of zijn wij puur een arena van productie en consumptie? (Trouw 28 april 2015)

Ethiek

Vertrouwen

“De vis gaat rotten bij de kop”

Geert Mak In 2004 voor de Raiffeisenbank Verwijst naar Caspar Barlaeus, de wijze koopman

Identiteit De postmoderne mens lijdt aan een vreemde dissociatie, een nieuw vorm van persoonlijkheids-verdubbeling. We klagen het systeem aan, staan er vijandig tegenover en voelen ons machteloos om het te veranderen. Anderzijds gedragen we ons op een manier die het systeem voortdurend bevestigt en uitbreidt. De wijze waarop we eten en drinken, ons kleden, verplaatsen, op vakantie gaan, zijn daar stuk voor stuk voorbeelden van - wij zíjn het

systeem waarover we klagen.

-> AutoriteitVeel intellectuelen dromen van een nieuw groot verhaal, maar voor mij hoeft dat niet, integendeel zelfs. Alle grote verhalen hebben voor meer ellende dan iets anders gezorgd. Bovendien hébben we al een groot verhaal, vandaag, dat van de zogenaamde vrije markt – en ook dat zorgt alleen maar voor ellende. Geef mij maar kleine verhalen, gefocust op concrete doelen, waarvoor mensen in groep aan het werk gaan. Op basis van wat ik rond mij zie gebeuren, denk ik dat dit de nieuwe grond van een nieuwe autoriteit zal worden: het collectief. In dat geval krijgen we bovendien een radicale omkering in de functionering van autoriteit: in plaats van top-down, zoals bij het patriarchaat, wordt het bottom-up en horizontaal.

Moraal

2 begrippen Verleiden Volwassen