Developmental Coördination Disorder
Onderzoek en behandeling in Meander Medisch Centrum
DCD, het onhandige kind
• Terminologie sinds 1994 in Engelstalige landen in gebruik, sinds 1998 in Nederland
• Classificatie volgens DSM-IV• Landelijke werkconferenties met
medewerkers uit de kinderrevalidatie maakten criteria hanteerbaar.
Wat hoort er bij DCD?
• Uitvoering van dagelijkse handelingen verlopen coordinatief moeilijk
• In ADL of op school heeft het kind hierdoor mindere prestaties
Wat hoort er niet bij DCD?
• Er mag geen sprake zijn van een duidelijk medisch ziektebeeld dat de onhandigheid verklaart.
• Er is geen mentale handicap
Hoe stel je DCD vast ?
• Medisch onderzoek • Vragenlijsten• Testen door fysiotherapeut en
ergotherapeut
• Verder vaststellen intelligentie, door test of bestaande gegevens.
Wat is de oorzaak van DCD?
• Problemen voor en rond de geboorte
• Erfelijke aanleg
DCD Visie
Coördinatie van complexe motoriek
• sensorische waarneming• cognitieve processen• planning en uitvoering van
handelingen
Sensorische waarneming zintuiginformatie
Relatie tussen
• voelen en bewegingssturing• zien en bewegingsturing• evenwicht (bewaren) en
bewegingssturing
DCD Visie
Coördinatie van complexe motoriek
• sensorische waarneming• cognitieve processen• planning en uitvoering van
handelingen
Cognitieve processen
• Begrijpen van informatie, betekenis geven
• Ruimtelijk inzicht• Taal en abstractievermogen• Aandacht en concentratie• Geheugen
DCD Visie
Coördinatie van complexe motoriek
• sensorische waarneming• cognitieve processen• planning en uitvoering van
handelingen
Planning en uitvoering van handelingen
• Goal - PLAN - Do - Check methode• motorische uitvoering
spierkracht, gewrichtsmobiliteit, houding, evenwicht
• omgeving, motivatie enz.
Co-morbiditeit
• ADHD, ADD
• PDD nos, autisme
• Taalstoornissen, dyslexie en andere leerstoornissen
DCD Behandelvisie
Van neuro-ontwikkelingsperspectief
naar (cognitief) motorisch leerconcept
• CO-OP Training
Revalidatieproces
• Aanmeldingsfase• Observatiefase• Behandelfase
Aanmeldingsfase
Revalidatiearts
intake anamneselichamelijk onderzoekhulpvraag
doorverwijzing naar revalidatieteam
Revalidatieproces
• Aanmeldingsfase• Observatiefase• Behandelfase
Observatiefase
Kinderfysiotherapeut / ergotherapeut
• 3 weken x 1 uur• Sensomotorisch onderzoek
* neurologische rijping* beperking ontwikkeling* kwaliteit van motoriek
Observatiefase* Specifieke grofmotorische
(kleuter)vaardigheden lopen / rennen / springen / huppen /
klimmen / gooien / vangen / etc* Beoordelen van motorisch niveau Movement ABC* Spierkracht / mobiliteit* Tonus
Observatiefase
* Specifieke fijnmotorische (kleuter)vaardighedenknippen / scheuren / plakken / kleuren
* Ruimtelijke, constructieve vaardighedenbouwen met verschillende materialen
Observatiefase
* Planning van taken* (Voorbereidend) schrijven
SOESS / KOEKVMI MVPT
* Sensomotorische integratie problemen
Observatiefase
Sensomotorische Integratie
wederzijdse beïnvloeding van waarnemen en bewegen
Sensomotorische Integratie
waarnemen <---------------------> bewegen
• tast• evenwicht• houding /bewegingsgevoel• zien • horen• (smaak/reuk)
Sensomotorische Integratie
Normale ontwikkeling:
opmerkenonderzoeken
ordenenintegreren = automatiseren
begrijpen
Sensomotorische Integratie
SI-problematiek bij DCD
prikkelverwerkingsprobleem
Sensomotorische Integratie
waarnemen <---------------------> bewegen
Sensomotorische Integratie
waarnemen <---------------------> bewegen
Lichaamsschema
Sensomotorische Integratie
waarnemen <---------------------> bewegen
Lichaamsschema
Handelingsinzicht = praxis =motorplanning
Sensomotorische Integratie
waarnemen <---------------------> bewegen
Lichaamsschema
Handelingsinzicht = praxis =motorplanning
Ruimtelijke oriëntatie
Sensomotorische Integratie
waarnemen <---------------------> bewegenX
LichaamsschemaX
Handelingsinzicht = praxis =motorplanning
XRuimtelijke oriëntatie
Observatiefase
Evt kinderpsycholoog- verbale / performale
intelligentie- leerstoornissen- gedragsproblemen
onzekerheid- persoonlijkheidsaspecten
Observatiefase
Evt logopedie mondmotoriek
articulatie / taal / eten
Evt maatschappelijk werksociale netwerk om kind en
gezin
ObservatiefaseNa 6 weken teambespreking
gedachtenvorming met elkaar- géén verdere begeleiding- verwijzing naar elders- behandeling voortzetten
ObservatiefaseNa 6 weken teambespreking
- géén verdere begeleiding- verwijzing naar elders- behandeling voortzetten
behandeldoelenbehandeldoelen
Observatiefase
Ouders / kind betrekken met opstellen van behandeldoelen
Doelen SMART-criteria
ObservatiefaseSpecifiek Vangen
Meetbaar Afstand
Acceptabel 6/10 is voldoende
Reëel Haalbaar
Tijdgebonden Behandelperiode
Over 6 weken kan Joeri 60% van de op 4 m met een boog aangegooide tennisballen met 2 handen vangen
Revalidatieproces
• Aanmeldingsfase• Observatiefase• Behandelfase
Behandeling
• C O O P : Cognitive Orientation to Daily Occupational Performance
Uitgangspunten COOP
• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery
Uitgangspunten COOP
• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery
Make it fun
• Leuk = leren• spelenderwijs• niet ‘droog’ trainen
Uitgangspunten COOP
• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery
Promote good strategy use:
• Zelf ontdekken• strategie voor toekomst• zelfstandig!
Uitgangspunten COOP
• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery
Frame it in goal-plan-do-check
• Beertjes methode: doel –plan –werken -evalueren
doel –plan –werken -evalueren
• Keuze kind / ouders / leerkracht• COPM : Canadian Occupational
Performance Measure• Kennis therapeut (bijv. S.I.
therapie)
doel –plan –werken -evalueren
• Hoe ga ik het doen?• Wat heb ik nodig?
• Wat, met wie, hoe lang, hoe vaak, etc.
doel –plan –werken -evalueren
• Plan uitvoeren (ongewijzigd!!)
doel –plan -werken -evalueren
• Evalueren of plan / doel behaald is.• Huidige plan aanpassen / nieuw
plan maken
Uitgangspunten COOP
• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery
One thing at a time
• Ieder menselijk brein 1 nieuw ding• (deels) verworven, dan pas iets
nieuws toevoegen
Uitgangspunten COOP
• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery
Work toward independence
• Start voorzichtig i.v.m. frustratie en faalangst
• Meer initiatief kind, meer zelfstandigheid
• Meer loslaten therapeut
Uitgangspunten COOP
• make it fun• promote good strategy use• frame it in goal-plan-do-check• one thing at a time• work toward independence• guided discovery
Guided discovery
• COOP: zelf probleem oplossen• zelf ontdekken• iedere oplossing is goed• meerdere oplossingen proberen
HOE FLEXIBELER HOE ZELFSTANDIGER!