Download - Brussel, 25 november 2016 · Turkije, Spanje en Frankrijk maar ook Polen, Roemenië, Bulgarije, Irak en India. Spraken we vroeger nog over etnische minderheden met een welomschreven

Solidariteit in Diversiteit

DieGemeGDiversiteit en Gemeenschapsvorming

Superdiverssamenleven,desocialecohesievoorbij

Brussel,25november2016

Solidariteitinsuperdiversiteit

conclusiesuithetonderzoek

StijnOosterlynck,NickSchuermans,JokeVandenabeele,MaartenLoopmansenDieGem

onderzoeksteam

DieGem Valorisatieconferentie

24/11/2016

InhetVlaamseGewestleefdenbegin2013bijna1,2miljoenmensenvanbuitenlandse herkomst.Datis18%vandebevolking.Datiseentoenamemet200.000indevoorbije5jaar.(Noppe,2015)

IndetoptienvandeherkomstlandennietmeeralleenNederland,Marokko,Turkije,SpanjeenFrankrijkmaarookPolen,Roemenië,Bulgarije,IrakenIndia.

Sprakenwevroegernogoveretnischeminderhedenmeteenwelomschrevenprofiel,danmoetenwehetnuhebbenovereen‘superdiversiteit’aanherkomstlanden,motievenenburgerschapsstatuten.(cfr.Vertovec,2007)


24/11/2016

OmgangmetdiversiteitgroteuitdagingvoorVlaamsesamenleving

Sociaaleconomischepositievanpersonenvanbuitenlandseherkomst– vooralniet-EU– veelslechter.Werkloosheidbijpersonenvanniet-EU-herkomstvierkeerhoger.

Erisdiscriminatieophuisvestingsmarkt.Bv.bijéénopdriegevallenopGentsehuurmarktiserdiscriminatiebijpersonenmetvreemdenaam(offysiekebeperking)(onderzoekUGent).

Middenveldverenigingenzijnzeldenafspiegelingvandiversiteitvansamenleving.


24/11/2016

OmgangmetdiversiteitgroteuitdagingvoorVlaamsesamenleving

Burgerslieversolidairmetouderen,arbeidsongeschiktenenwerklozendanmetimmigranten(VanOorschot,2006).

Bewonersvanetnischgemengdebuurtentrekkenzichteruguithunleefomgeving(Putnam,2007).


24/11/2016

Solidariteitindiversiteit?

• solidariteitbeperktzichvaaktoteigenculturelegroep…• …maarsuperdiversesamenleving

heeftnoodaansolidariteitdieculturelegrenzenoverstijgt

• ommogelijkheiddaarvanteverkennennadenkenwaarhuidigeorganisatievansolidariteitvandaankomt


24/11/2016

‘Nationalisering’vansolidariteit

• Solidariteit?Hetdelenenherverdelenvanmiddelenopbasisvangevoelvanlotsverbondenheidenloyauteitaangroep.

• 20ste eeuw:lotsverbondenheidenloyauteitnationaalgeorganiseerd- nationalewelvaartstaat- maargebaseerdopculturelehomogeniteit(strevennaaréénland,één

cultuur– dusgedeeldewaardenennormen)

- …engedeeldverleden(doorgegevenvangeneratieopgeneratie)


24/11/2016

Solidariteitvandaag?• vandaag:toegenomenmobiliteit,migratieendiversiteit

steltnationaleorganisatievansolidariteitinvraag- cultureleheterogeniteit:éénland,één

cultuur,gedeeldewaardenennormensteedsmeerproblematisch

- geengedeeldverleden– continuïteitdoorbroken

- bemoeilijktomdatsociaaleconomischeongelijkheidenverkleuringsamenvallen–twijfelofweelkaarietstezeggenoftebiedenhebben?


24/11/2016

Solidariteit:hierennu• mogelijkeoplossing:diversiteitverlagenomsolidariteit

(inhomogeniteit)teonderhouden• optie1:assimilatie,vaakonderdruk(uitsluitend)• optie2:onderhandelenvannieuwe‘wij’(insluitend)

• Optie1:assimilatieisinstedenzowelonmogelijkalsonwenselijk(steedsminderculturelemeerderheid)

• Optie2:miktoplangetermijn,terwijlmigratiedoorgaatenmeerdiverswordt

• Verkennenvanderdeoptie:focusopminimalewatwedelen,plaatsdiewenugebruiken(publiekeruimte,werkvloer,school,woonomgeving,etc.)


24/11/2016

Solidariteit:hierennu• kunnenwevanuitgedeeldeverantwoordelijkheid

voorplaatsnieuwevormenvansolidariteitinsuperdiversiteitontwikkelen?

• focusophier(gedeelde ruimte)ennu(wat mensendoen)inplaatsvanverledenencultuurdiezevaaknietdelen• ontstaaterlotsverbondenheidenloyauteitdiemensen

aanzettotdelen?


24/11/2016

Solidariteitkanjeleren

• hoesolidariteitindiversiteitleren?

- verwervenvaninterculturelekennisenvaardigheden(kwalificatie)

- deelwordenvaneengroep(socialisatie)- eigenaannamesenevidentiesinvraaggesteldzien

(subjectificatie)


24/11/2016

31gevalstudies

waarinweomstandighedenonderzochtenwaarinnieuwevormenvansolidariteitindiversiteitontstaanopplaatsenwaarwewerken,wonen,

levenenvrijetijdbesteden

retrospectief&actieonderzoek

1- Noodaantransformatie

- Vanuit dominantsociale cohesie en sociaalkapitaal benadering veronderstelt solidariteitintegratie inbestaande sociale groep ofsamenleving

- Maar…wij stellen vastdat solidariteit indiversiteit vaak transformatie vanbestaandesociale structuren vereist

- Vergt herdenken vanrol vanprofessional


24/11/2016

- Voorbeelden:- MaterDei:diversiteit leerlingen inpassen inbestaande schoolmodel of

schoolmodel herdenken

- ChiroinBrussel:toeleiden naar jeugdbeweging ofjeugdbewegingsmodelherdenken

- Herdenken opalle dimensies burgerschap (erkenning,herverdeling enrepresentatie)niet eenvoudig

1- Noodaantransformatie

2– Bronnenvansolidariteit

• Vier potentiële bronnen omsolidariteit indiversiteit metnieuwkomers en mensen metmigratieachtergrond tegenereren :

• ontmoeting organiseren (sociale mix)

• assimileren ingedeelde normen en waarden (neo-assimilatie)

• nieuwe groepen integreren inarbeidsverdeling ofprojecten (onderlinge afhankelijkheid uitbreiden)

• gezamenlijke strijd aangaan

Beleidsmakers kiezen overwegend voor sociale mixen neo-assimilationistische strategieën.


24/11/2016

• Onderzoek toont potentieel vanstrijd en onderlinge afhankelijkheidals bronnen vansolidariteit indiversiteit aan

• Voorbeelden- sterke onderlinge afhankelijkheid opwerkplaats leidt totpragmatischeopstelling tovdiversiteit – bv.TowerAutomotive (wel gecombineerd metstrikte anti-

discriminatiebeleid en nabijheidspolitiek vakbond)

- gedeelde strijd – MovementX(strijd voorgelijke rechten gebaseerd opgedeeld burgerschap)



24/11/2016

• toch zijn gedeelde waarden en normen en ontmoetingbelangrijke bronnen vansolidariteit indiversiteit …maarruimte voor onderhandeling iscruciaal• voorbeeld:sociaal economie projectTorekes ofSystemDalsplatformvoor filmsgemaakt doorstedelijke jongeren

• bovendien leidt strijd vaak totsterke normen(hoogdrempelig)en laat onderlinge afhankelijkheid nietaltijd ruimte voor onderhandeling• voorbeeld:bijdrage aan strijd voor huisvesting bij Leeggoeden TowerAutomotiveals subcontractor



24/11/2016

3– pedagogievansolidariteit• dominantperspectief opleren iskwalificatie:

bepaalde vaardigheden en kennis aanleren ommetsuperdiversiteit te kunnen omgaan

• andere vormen vanleren vaak verwaarloosd inmainstreamdiversiteitsstrategieën,maar(minstens)evenbelangrijk:

- gesocialiseerd worden doorsamen te zijn en samenactiviteiten te doen – leren overdiversiteit terwijl jedeelwordt vaneen diversegroep

ervaring dat etnisch-culturele kenmerken geen vastecategorieën ofonoverschrijdbare grenzen zijn

voorbeeld:samen spelen injeugdbeweging – ChiroBrussel


24/11/2016

• subjectificatie:nieuw subjectworden dooruitgedaagdte worden inwie jebenten welke plaats andere inwereld heeft

voorbeeld:watisbijdrage incollectief huisvestingsprojectLeeggoed

• professionalsspelen ambigue role:vaak nodig omdiversegemeenschap te creëren en behouden,maarzijn zelf niet neutraal en hebben macht

voorbeeld: solidariteit georganiseerd rond loyauteit tegenoverprofessionalinSledderlo en vragen opbouwwerker tav

CollectActif

3– pedagogievansolidariteit


24/11/2016

4– Burgerschapalspraktijk• veel nieuwkomers en migranten worden niet als volwaardige

burgersbehandeld• geen volledige burgerrechten

• blijven vaak tweederangsburgers,zelfs als ze volledige burgerrechtenhebben

• wanneer burgerschap als statuut niet verhoopte toegang totsolidariteit geeft,wordt vaak uitgeweken naar praktijken vanburgerschap omsolidariteit indiversiteit te genereren

Voorbeeld:sanspapiersdievoedsel verdelen onder asielzoekers(CollectActif)en platformbieden aan gestigmatiseerde migrantenjongeren (SystemD)


24/11/2016

4– Burgerschapalspraktijk• burgerschap gaat over‘publiek

maken’(letterlijk en figuurlijk)vankwesties (herverdeling,vertegenwoordiging en erkenning)

• vereist creëren vanpodium,dusorganisatie vanplaats en nemen vangedeelde verantwoordelijkheiddaarvoor belangrijk

voorbeeld:informele ruimte voorburgerschapspraktijken rond keukeninvluchtelingkamp inMaximiliaanpark(CollectActif)en veilige ruimtes inburgerrechtenorganisatie MovementX


24/11/2016

Conclusie• toenemendeetnisch-culturelediversiteit

samenlevingsteltnationaleorganisatiesolidariteitinvraag

• vanculturelehomogeniteitengedeeldverledennaarsolidariteitgenererenuitopnemenvangedeeldeverantwoordelijkheidvoorplaatsendiewedelen

• solidariteitindiversiteitkanjeleren,maaropverschillendemanieren


24/11/2016

Totslot….Hefbomenvoorsolidairepraktijkenindiversiteit





Expliciterenvanonderliggendepraktijklogica’sdiehierennu

bijdragentotsolidariteitindiversiteit

Waarombewerkstelligeneenwelbepaaldesettingen(eenreeks)vanhandeling(en)solidariteitindiversiteit?



Solidariteitinsuperdiversiteit….

… GEENblauwdruk(plannen,implementerenenevalueren)

….steltzich VOORTDUREND(doelenEN dewegdaarnaartoe)

….vermogenomteoordelenoverwathierennuWENSELIJK is

• competenties• grondhouding• verhoudentotdepolitiek-maatschappelijkecontext



http://www.solidariteitdiversiteit.be/praktijkenbank


DieGemeGDiversiteit en Gemeenschapsvorminghttp://www.solidariteitdiversiteit.be/kwesties


DieGemeGDiversiteit en Gemeenschapsvorminghttp://www.solidariteitdiversiteit.be/toolbox