BouW- & pLAnoLoGiSCHCompendium
JoHAn RuTGeeRTS
BPC
314 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Meter
Meterkast
de aansluitmodule en de meetmodule vormen samen de meterkast.
Aansluitbocht
een voorgevormd element met doorgangen, geschikt voor de doorvoer van de verschillende
nutsvoorzieningen zoals aardgas, telefoon, kabelnet (tv, internet ...), elektriciteit en water. De
aansluitbocht wordt door de bouwheer in de fundering ingewerkt. De aansluitbocht is ver-
krijgbaar bij de DNB.
Zie Wachtbuizen
Aansluitmodule
een lege kast die bestaat uit een bodem en een deksel. De 4-polige aansluitscheider van 125
A, de aansluitings- en de verbindingskabel worden in de aansluitmodule bevestigd. De aan-
sluitmodule wordt op de aansluitplaat bevestigd zodat de meter uiteindelijk op een hoogte
van 1,5 m boven de afgewerkte vloer komt te hangen. Het type aansluitmodule wordt bepaald
door de DNB.
Meetmodule
een voorbedrade tussenkader waarin de meet-, schakel- en beveiligingsuitrusting wordt
bevestigd. De meetmodule wordt door de DNB in de aansluitmodule geplaatst en aangeslo-
ten.
Samenbouw van meterkasten
het geheel van aaneengebouwde meterkasten met klemmen-blok (vanaf drie of vier eindge-
bruikers) die in eenzelfde vertrek worden geplaatst. Deze opstelling komt voor in apparte-
mentsgebouwen
Aansluitplaat
een waterbestendige plaat in multiplex waarop de vaklui de verschillende meters en kasten
van de nutsleidingen en diensten plaatsen. De plaat is 18 mm dik. Ze wordt tegen de muur
geplaatst op een droge en makkelijk te bereiken plaats, zo dicht mogelijk bij de openbare
weg om de lengte van de aansluitingskabel te beperken, en bij voorkeur op het gelijkvloers.
Inkomhal en garage zijn de meest aangewezen plaatsen. WC en badkamer zijn verboden.
Voor de meterkast is een vrije werkruimte van minimaal 0,8 m diep vereist met een hoogte
van 2 m.
Aansluitingskabel
kabel zorgt voor de verbinding tussen het distributienet langs de openbare weg en de aan-
sluitmodule (de meterkast) bij de eindgebruiker. Deze kabel wordt in een niet geribde PVC-
buis die minimum 0,6 m ingegraven is en die past op de aansluitbocht, getrokken. De graaf-
werken vanaf de rooilijn zijn voor de eigenaar, deze op het openbare domein door de distri-
butienetbeheerder (DNB). De gegevens over de te gebruiken aansluitkabel zoals het type en
de adersectie kunnen best opgevraagd worden bij de DNB.
Aansluitautomaat
de beveiliging die door de DNB in de meterkast wordt geplaatst achter de meetmodule. De
nominale stroom van de aansluitautomaat komt overeen met de stroom die de gebruiker
onbeperkt kan gebruiken. Standaard is deze stroomwaarde 40 A in geval van een monofa-
sige aansluiting en 25 A in geval van een driefasige aansluiting.
Aansluitscheider
4-polige scheidingsschakelaar waarop de aansluitingskabel wordt aangesloten. Laat toe de
betreffende meetmodule, de eventueel aangekoppelde meetmodule (uitsluitend nachttarief
UNT) en de gehele elektrische installatie bij de klant spanningsloos te zetten
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 315
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Verdeelborden
Hoofdverdeelbord (verdeelkast)
elektrisch bord onmiddellijk na de binnenkomende voeding op laagspanning of na de transformator,
in geval van voeding op hoogspanning waarin de inkomende energie verdeeld wordt over verschil-
lende stroombanen. In het hoofdverdeelbord bevinden zich de nodige beveiligingen overeenkom-
stig het AREI. In geval van een woning bevindt het hoofdverdeelbord zich meestal nabij de meter-
kast. In een appartementsgebouw wordt meestal de samenbouw van meterkasten geplaatst in een
technische ruimte in de kelder en worden de hoofdverdeelborden geplaatst in de nabijheid van de
appartementen die ze voeden. In het hoofdverdeelbord bevinden zich automatische differentieel-
stroominrichtingen, smeltzekeringen, automatische schakelaars of automaten, schakelaars, telerup-
toren, schakelklokken, stuurmodules, contactoren, barenstellen, aardingsrail, …
Verbindingskabel
verbindt de aansluitautomaat in de aansluitmodule met de automatische differentieelstroom-
inrichting in het hoofdverdeelbord (verdeelkast) van de eindgebruiker. De verbindingskabel is
een dubbel geïsoleerde kabel van het type XVB. De aansluiting van de verbindingskabel op
deze differentieelstroominrichting moet ongenaakbaar worden uitgevoerd en bij het gelijkvor-
migheidsonderzoek voor indienststelling verzegeld worden door de keurder.
Barenstel
stel van koperen baren die toelaten om de binnenkomende voeding op een overzichtelijke
manier te verbinden met de vertrekkende stroombanen. Bij een monofasige voeding gaat het
om 2 baren waarvan één verbonden met de nulgeleider van de voeding en de andere met de
fasegeleider van de voeding, bij een driefasige voeding zonder nulgeleider gaat het om 3
baren waarvan elke baar verbonden is met een fase van de voeding, bij een driefasige voe-
ding met nulgeleider gaat het om 4 baren waarvan één verbonden met de nulgeleider van de
voeding en de overige 3 met de 3 fasen van de voeding.
Multifunctioneel klemmenblok
geheel van speciale klemmen:
• waarop de aansluitingskabel (met een doorsnede van max. 95 mm2 Cu) wordt aangesloten.
• van waaruit aftakkingen naar aansluitscheiders van verschillende klanten vertrekken.
• die door middel van rails met andere klemmenblokken kan worden verbonden.
• die stuurkringen van aangrenzende meetmodules met elkaar verbindt.
Elementaire stroombaan
deel van een elektrische installatie tussen twee opeenvolgende beschermingsinrichtingen
tegen overstroom (hoofdstroombaan) of deel na de laatste beschermingsinrichting (eind-
stroombaan).
Situatieschema van de elektrische installatie
een plan dat door middel van symbolen de plaats aanduidt van de borden, verbindingsdozen,
aftakdozen, wandcontactdozen, lichtpunten, schakelaars en gebruikstoestellen die op het
eendraadsschema voorkomen.
Eendraadsschema van een elektrische installatie
dit is een schematische voorstelling van een vaste elektrische installatie die geen rekening
houdt met de plaats van het elektrische materieel maar die, met behulp van symbolen, de
samenstelling van iedere elementaire stroombaan geeft alsmede hun onderlinge verbinding
om een elektrische installatie te vormen. Op dit schema worden aangebracht de leidingtypen,
de doorsnede en het aantal geleiders van deze leidingen, de plaatsingswijze, het type en de
kenmerken van de automatische differentieelschakelaars en van de beschermingsinrichtin-
gen tegen overstroom, de schakelaars, de verbindingsdozen, de aftakdozen, de contactdo-
zen, de lichtpunten en de vaste gebruikstoestellen.
316 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Schakelaar
een schakelaar dient om een bord of een stroombaan manueel aan- of uit te schakelen. Op of
in een hoofdverdeelbord moet een algemene (scheidings)schakelaar voorzien worden die
toelaat om het volledige bord spanningsloos te maken. In huishoudelijke installaties wordt
deze rol meestal vervuld door de algemene automatische differentieel-stroominrichting die
ook geschikt is om deze rol te vervullen.
Relais
andere benamingen zijn magneetschakelaar of contactor. Het gaat om een door een elektro-
magneet bediende schakelaar. Via een afzonderlijke stuurkring wordt een elektromag-neet
bekrachtigd waardoor de schakelaar in de stroombaan van stand verandert.
Teleruptoren
andere benamingen zijn impulsrelais, afstandschakelaar. Het zijn bistabiele relais. Dit is een
relais met twee standen waarbij de contacten blijven staan in de stand waarin ze geschakeld
worden. Teleruptoren voorzien van drukknopaansluitingen laten toe om lampen op afstand te
schakelen of ook wel stapsgewijs te dimmen.
Schakelklokken
worden gebruikt voor het tijdsgestuurd schakelen van stroombanen. Ze worden vaak in de
struurkring van een relais of contactor gebruikt om een verbruiker tijdsgestuurd in en uit te
schakelen.
Zekeringen en Automaten
Smeltzekering
dient voor de bescherming van een stroombaan tegen overstroom en tegen kortsluiting.
Wanneer een stroom door een geleider vloeit dan wordt er hierin vermogen ontwikkeld waar-
door de geleider opwarmt. De stroom die onbeperkt in de tijd door een geleider kan vloeien
zonder dat deze ontoelaatbaar opwarmt (isolatie gaat uitbakken/smelten), is afhankelijk van
het isolatiemateriaal, het geleidermateriaal, de geleiderdoorsnede en de plaatsingswijze/
omgeving van de geleider die bepalend is voor zijn mogelijkheden om de ontwikkelde warm-
te af te geven aan de omgeving. De smeltzekering moet ervoor zorgen dat een stroombaan
uitgeschakeld wordt alvorens de geleider ontoelaatbaar opgewarmd wordt door een over-
stroom of door een kortsluiting. Welke smeltzekering bij welke geleidersectie gebruikt mag
worden in huishoudelijke installaties staat vermeld in het AREI.
Een smeltzekering mag steeds vervangen worden door een smeltzekering met een lagere
nominale stroom dan vermeld in de tabel maar niet door één met een grotere nominale
stroom want dan is de geleider niet meer beschermd met brandgevaar tot gevolg. Nadeel
van een smeltzekering is dat ze na doorsmelten vervangen moet worden. Er wordt dus best
een beperkte voorraad bijgehouden. Zekeringen komt men enkel nog in oude huishoudelijke
installaties tegen.
Automatische schakelaar of automaat
vervult dezelfde functie als de smeltzekering. Welke automaat bij welke geleidersectie gebruikt
mag worden in huishoudelijke installaties staat vermeld in het AREI (zie tabel bij smeltzekerin-
gen). Automaten hebben het grote voordeel dat ze na uitschakelen gewoon manueel terug
ingeschakeld kunnen worden. In nieuwe huishoudelijke installaties worden enkel nog automa-
ten gebruikt. Zowel voor automaten als voor zekeringen geldt dat ze de kortsluitstroom die kan
optreden zonder gevaar voor de omgeving (zonder zelf te ontploffen) moeten kunnen onder-
breken. Zekeringen scoren wat dat laatste betreft voor een lagere kostprijs beter dan automa-
ten en worden om die reden wel nog regelmatig gebruikt in de industrie.
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 317
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Automatische differentieelstroominrichting
soms verkort aangeduid als “differentieel” of als verliesstroomschakelaar. De automatische
differentieelstroominrichting zorgt ervoor dat, wanneer een deel van de stroom niet langs de
normale weg maar langs de aarde terugkeert naar de voeding, de installatie automatisch
wordt afgeschakeld doordat de contacten van de automatische differentieelstroominrichting
ogenblikkelijk openen. De stroomwaarde waarbij dit schakelen gebeurt, is afhankelijk van de
gevoeligheid van de inrichting. Een automatische differentieelstroominrichting van 30 mA(milli
ampère) zal dus ogenblikkelijk openen vanaf dat er 30 mA of meer via de aarde naar de voe-
ding terugkeert.
Bijkomende equipotentiale verbindingen
worden gerealiseerd in de badkamer als extra bescherming omdat naakte personen in voch-
tige omstandigheden erg gevoelig zijn voor elektriciteit.
Beschermingsgeleider
dit is de verbindingsgeleider tussen een toestel en de aardingsrail in het verdeelbord. Hij is
voorzien van een geel/groene isolatie. Elke stroombaan moet in principe voorzien zijn van
een beschermingsgeleider.
Datanetwerk
een netwerk is een geheel van met elkaar verbonden punten besteld voor gegevensover-
dracht. Een netwerk bestaat uit passieve (bekabeling, stopcontacten,…) en actieve
componenten(switches, routers, …). Een netwerk is maar zo sterk als de zwakste schakel.
Databekabeling
bekabeling bestemd voor de transport van gegevens. Dit wordt steeds belangrijker in gebou-
wen omdat er meer en meer intelligentie ingebouwd wordt in toestellen. Begrippen als smart
grid, smart meter, smart home worden steeds meer gehoord. Hoe alles er concreet zal uitzien
ligt momenteel nog niet vast, maar databekabeling voorzien in gebouwen is zeker geen over-
bodige luxe. Voorbeelden van databekabeling zijn coax-kabel, UTP-kabel, FTP-kabel.
Cat x kabel (met 1 t.e.m. 7)
de categorie van een kabel geeft aan met welke maximale snelheid dataoverdracht over de
kabel kan gebeuren. Hoe hoger het getal, des te hoger de snelheid. Cat 2 gaat tot 4.000.000
bit/s, cat 7 tot 10.000.000.000 bit/s.
Coax-kabel
een coaxkabel is een kabel voor het geleiden van hoogfrequente signalen (bijvoorbeeld een
televisiesignaal of een signaal in een computernetwerk). De ‘kern’ (binnenste koperen gelei-
der) en de ‘mantel’ (omhullende buitenste geleider) zijn de twee stroomvoerende verbindin-
gen. Omdat de assen van beide geleiders samenvallen (vanwaar de naam co-axiale kabel)
heffen de elektrische en magnetische velden van
van binnen- en buitengeleider elkaar buiten de
kabel op, waardoor geen stoorsignalen naar
binnen of naar buiten kunnen lekken.
A : plastic omhulsel
B : koperen mantel
C : binnenste isolator
D : koperen kern
De aansluiting gebeurt met een BNC-connector.
ABCD
318 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
BNC-connector
Bayonet-Neil-Concelman connector (BNC) is een
veelgebruikt stekkersysteem in coaxiale kabelsys-
temen. De BNC connector is vernoemd naar de
twee ontwikkelaars. De BNC heeft een bajonetslui-
ting (draaisysteem) waardoor er aan de mannelijke
kant een pin nodig is die zich vast hecht aan de
vrouwelijke kant met behulp van een veer. Dit
voorkomt dat de twee componenten lossen.
Telefoonaansluitingen
RJ-11, RJ-14 en RJ-25 zijn specificaties voor insteek-
pluggen (RJ = Registered Jack, geregistreerde
insteekplug) die gebruikmaken van dezelfde 6-poli-
ge modulaire stekker. Deze connectors worden
gebruikt voor analoge (POTS) telefoonverbindingen
bij de eindgebruiker, bijvoorbeeld voor een tele-
foontoestel, fax of modem.
RJ-45 connector
een RJ-45 connector (RJ = Registered Jack, gere-
gistreerde insteekplug) is een 8-polige modulaire
connector die vooral gebruikt wordt voor twisted
pair data verbindingen zoals ethernetverbindingen,
ISDN-telefonie, RS-232.
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 319
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
UTP/STP/FTP
Getwist paar is een veel voorkomende tweeaderige kabel waarbij de aders rond elkaar zijn
gewonden. De bedoeling is elektromagnetische interferentie (“overspraak”) te vermijden. De
werking van een getwist paar berust op het principe dat een dergelijke kabel in een (homo-
geen) elektromagnetisch stoorveld gemiddeld geen lusoppervlakte heeft en het stoorveld
dus geen stoorspanning kan induceren. De inductiespanning die in één lus wordt opgewekt
wordt tegengewerkt door die van de volgende halve winding, waar de aders precies anders-
om liggen. Ook wordt het signaal vaak differentieel verstuurd, zodat ook capacitieve storing
geëlimineerd wordt. Het aantal windingen per meter maakt deel uit van de specificaties van
een type kabel. Hoe groter het aantal windingen, hoe minder men last heeft van overspraak.
Deze bekabeling is goedkoper dan coax-bekabeling en laat ook dataoverdracht aan hoge
snelheid toe.
Afhankelijk van de aangebrachte afschermingen
worden de volgende soorten onderscheiden:
Unshielded twisted pair (UTP) heeft geen elektro-
magnetische afscherming (“shield”). Het is het
belangrijkste type kabel voor telefonie en wordt
heel veel gebruikt voor computernetwerken.
Shielded twisted pair (STP) heeft een elektromag-
netische afscherming (“shield”) per aderpaar, en
daardoor het minste last van elektromagnetische
interferentie. Het werd veel gebruikt voor token
ring netwerken.
Foiled twisted pair (FTP) De FTP kabel is eigenlijk
een UTP kabel omringd door een folie (“shield”)
waardoor de bescherming tegen elektromagneti-
sche interferentie toeneemt.
conductorinsulationpairsheath
conductor
STP
UTP
insulationpairpair shieldsheath
S/UTP - FTP - S/FTP
conductorinsulationpairshieldsheath
320 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Domoticasysteem
domotica houdt in dat sensoren gekoppeld aan de ingangen instaan voor de bediening van
actuatoren gekoppeld aan de uitgangen door tussenkomst van een processor of controller of
computer. Deze systemen laten een grote flexibiliteit toe ten behoeve van een betere kwali-
teit van wonen en leven, waarbij het niet alleen gaat om integratie van techniek en bediening
in de woning, maar ook om de dienstverlening van buitenaf naar de woning.
Stuurmodules
stuurmodules hebben één of meerder ingangen en één of meerdere uitgangen. De stuurmo-
dule zorgt ervoor dat in functie van de toestand of waarde van de ingang(en) de uitgang(en)
een bepaalde toestand of waarde aannemen. Het verband tussen de in- en uitgangen kan
meestal geprogrammeerd worden in de stuurmodules. Het gaat in dat geval om program-
meerbare stuurmodules. Domoticasystemen zijn vaak modulair opgebouwd met behulp van
programmeerbare stuurmodules.
erelonen
Erelonen – ArchitectenIndevergaderingvandeNationaleRaadvan12juli1967werdendeereloonschalenvoorarchitecten vastgesteld onder de titel Deontologische norm nr 2 (DN2). Dit waren de mini-mabarema’sdiearchitectenmoestenvragenaanhunopdrachtgevers.Op 28 oktober 2003 verklaarde Mario Monti, Europees commissaris belast met de vrije concurrentie, aan het slot van de Liberal Professions Conference:Vaste minimumerelonen of indicatieve erelonen kunnen nefast zijn voor zowel de klant als voor iedereen die een vrij beroep uitoefent. Het is twijfelachtig of deze minimumerelonen inderdaad een hoger niveau garanderen. Integendeel, de klant zal moeilijker het beste aanbod kunnen vinden dat beantwoordt aan zijn behoefte wat prijs/kwaliteit betreft. De leden van het beroep zelf zijn dan, op hun beurt, niet geneigd om hun praktijk aan te passen aan de techno-logische evolutie of om hun kosten te beperken. …Het valt te betwijfelen of het bestaan van de ereloonschaal een hoog kwaliteitsniveau in de hand werkt. Er bestaat geen prikkel om kostenefficiënt te werken. Conform een voorgaand advies van de Commissie zouden de minimumerelonen, zoals vastgesteld door de Belgische Orde van Architecten een inbreuk vormen tegen art 81 van het Europees Verdrag inzake vrije concurrentie om de volgende redenen:Een indicatief ereloon kan leiden tot een drempelprijs, hetgeen de vrije beroepsbeoefenaars belet prijsconcurrentie te voeren hoewel hun economische doelmatigheid hen toelaat dezelfde diensten aan te bieden aan een lagere prijs. De drempelprijzen beschermen eveneens de min-der performante uitvoerders en verminderen de motivatie om de kwaliteit te verhogen en de dienstprijzen te verminderen van de vrije beroepen.Het indicatieve ereloonbarema wordt uitgedrukt in percentages van de totale kostprijs van het bouwproject. De Commissie oordeelt in zijn voorlopig advies dat de gefactureerde honoraria een reflectie moeten zijn van de kwalificaties, de competentie en de kosten van de architect alsook eventueel van de reputatie en de naambekendheid. De erelonen mogen niet uitsluitend afhangen van de totale kostprijs van de werken of van de prijzen opgemaakt door de aanne-mers. De architect moet in elk geval zijn ereloon onafhankelijk kunnen opstellen, los van deze van zijn concurrenten en enkel en alleen in het belang van zijn klant.Het is mogelijk dat de Belgische Orde van Architecten zijn bevoegdheid heeft overschreden door – onder de norm van deontologische norm - een dwingende maatregel uit te vaardigen die tot doel heeft de concurrentie aan banden te leggen.
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 321
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Het komt aan de architect zelf toe om met zijn cliënten een ereloon overeen te komen dat overeenstemt met de kwaliteit van zijn diensten en de meerwaarde van zijn beroep.
Erelonen – Architecten – Historische informatieBij wijze van volledigheid geven we onderstaand de wijze van berekenen van het ereloon zoals in het verleden werd voorgeschreven. Daar niet alle opdrachten van een architect dezelfde moeilijkheidsgraad en hetzelfde werk met zich meebrengen worden de werken in diverse (5) categoriëen opgedeeld en worden er navenante erelonen voorgesteld.Het ereloon wordt bepaald op de waarde van de werken.
CATEGORIE
BE
RE
KE
NIN
GS
VO
ET
Eerste categorie: de bouwwerken met een zeer utilitair karakter en zeer eenvoudig
afgewerkt. In deze categorie worden eveneens ondergebracht, die gebouwen waar-
van het programma zich leent tot de inplanting van typen en waarvan de constructie
het stelselmatig aanwenden van identieke elementen mogelijk maakt.
In deze categorie kunnen worden ingedeeld;
• de nijverheids-, handels- en landbouwconstructies die grote ledige ruimten omslui-
ten;
• de loodsen en stapelplaatsen, hallen, silo’s en stallen
• de kerkhoven zonder monumentaal uitzicht
6 %
Tweede Categorie: de werken van eenvoudige opvatting waarvan de verwezenlijking
geen bijzonder eisen stelt. In deze categorie kunnen onder meer worden ingedeeld:
• de woon- of handelshuizen zonder bijzondere vereisten
• de overheidsgebouwen met een eenvoudig karakter: lagere scholen gymnastiekza-
len, gevangenissen, middelmatige hotels, kazernen, spoorwegstations van gering
belang, autobergplaatsen, sportterreinen, kerkhoven met monumentaal uitzicht
7 %
Derde categorie: bouwwerken die een diepgaande studie vergen wegens de com-
plexiteit van hun programma en hun monumentaal uitzicht.
In deze categorie kunnen onder meer worden ingedeeld:
• de meergezinswoningen, villa’s en residenties die eisen stellen;
• de appartementsgebouwen of de gebouwen met verscheidene verdiepingen;
8 %
Vierde categorie: bouwwerken met artistieke aard en afwerking; in deze categorie
kunnen onder meer worden ingedeeld de werken voor binnenhuisversiering of de
inrichting van lokalen, tentoonstellingsstands e.d., de openbare parken en fonteinen,
de herdenkings- en grafmonumenten;
de werken die niettegenstaande hun lage prijs bijzonder aan de bouwtechniek
vreemde kennis vergen;
12 %
Vijfde categorie: omvat restauratiewerken aan gebouwen, monumenten en histori-
sche interieurs.
15 %
322 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Ereloon – Ereloon Architecten – Niet inbegrepen prestatiesEen aantal prestaties zijn niet inbegrepen in het basis ereloon zoals: • (extra)reis-enverblijfkosten;• vergoedingvoordeduurvandereizen;• erelonenvoortechnischeraadgevers,ingenieurs,EPB-studie,veiligheidscoördinatie,waterhuishoudinge.d.–ermageencoördinatievergoedinggevraagdwordenvoorhetcoördinerenvandestudies–dekostprijsvandebouwelementenen/ofinstallatiesdiehetvoorwerp uitmaken van de studieopdracht wordt niet in vermindering gebracht van het bouwbedragdatdientalsbasisvoordeberekeningvanhetereloon;
• bijzondereprestatieszoals–bijzonderepresentatietekeningen,maquettese.d.;– de studie van de opbrengstmogelijkheden, de studie van de eigendomstitels, het grond-onderzoekendehiermeegepaardgaandediepsonderingen,graafwerkene.d.;
– de meting en de waterpassing van bouwterreinen, opmeting van bestaande gebouwen, vanaanpalendeeigendommenenz.;
– de opzoekingen en de studie van erfdienstbaarheden, de opmeting, het in plan brengen endeafhandelingvandeovernamevanscheidsmuren;
– de ruwe schattingen van bestaande gebouwen met het oog op hun aankoop, ruilverka-veling,hetsamenstellenvandossiertotaanvraagvanhypothecaireleningen;
– de staten van bevinding en allerhande vaststellingen, deskundige onderzoek of het bijwonenervanalstechnischeraadgever;
– de bijkomende prestaties die kunnen voortspruiten uit eventueel faillissement of uit tekortkomingenvandeaannemer;
– nazorg na de voorlopige oplevering.
Vermeerderingen van het ereloon:• voorhetopmakenvaneenhoeveelhedenstaat:10%ophetereloon;• gedeeltelijkeopdracht:20%bovenophetereloon;• uitvoering,nietbijglobaleaanneming:teverhogenmet5%opdieaannemingendienaastdeglobaleaanneminguitgevoerdworden;
• verplichtesamenwerkingmetanderearchitecten:ereloonvermeerderenmet25%.
Andere wijzen van berekenen van het ereloon.Het is de architect ook toegestaan het ereloon te berekenen op basis van een forfaitaire prijs per m² of per m³.Voor het volume gaat men als volgt te werk:• allematenbuitenwerks,hoogtelijndakbedekking,buitenmatenvandegevelsenonder-zijdevandeonderstevloerplaatoffunderingsbalken;
• kelderswordenmeeinhetvolumegenomen.
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 323
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Ereloon – Ereloon Architect – Spreiding van de betalingenDe betaling van het ereloon wordt gespreid over diverse fases.
voorschot 5 %
bij indienen voorontwerp 15 %
bij indienen aanvraag stedenbouwkundige vergunning 15 %
bij afleveren uitvoeringsdossier / dossier offerteaanvraag 20 %
bij de aanvang der werken 5 %
uitvoering van de werken 35 %
voorlopige oplevering 5 %
Voor grote opdrachten is het gebruikelijk om in bepaalde fasen reeds tussentijds te facture-ren, gelet op de duurtijd en geleverde prestaties.
Ereloon – Ereloon Architect en IngenieurORI – de Organisatie van Raadgevende Ingenieurs publiceert eveneens een procentsge-wijze berekening van het ereloon voor architectuuropdrachten. (laatste versie dateert van mei 2004). Ook het KVIV (Koninklijke Vlaamse Ingenieurs Vereniging) publiceert een procentsgewijze tabel.
De Vlaamse Huisvestingsmaatschappij hanteert sinds 1998 een forfaitaire vergoeding. Er wordt een vast ereloon betaald per wooneenheid. De prijzen liggen proportioneel hoger bij kleinere wooneenheden. De eenheidsprijzen dalen naarmate het aantal eenheden stijgt. Voor appartementsgebouwen wordt een toeslag van 15 % voorzien, doch hierin zitten de infrastructuren en algemene delen vervat.
De Nederlandstalige Provincies hanteren een Interprovinciaal Modelcontract waarin geen vermelding van het gehanteerde ereloon voorkomt. Dit maakt deel uit van de onderhande-lingsprocedure. In haast alle gevallen bepaalt de opdrachtgever het ereloon bij de aanvang van beperkte offerteaanvraag of onderhandelingsprocedure.
De Regie der Gebouwen hanteert in haar contracten van 2004 een procentueel tarief dat grotendeels gebaseerd is op dat van de orde. Voor alle categorieën van werken werd een verhogingvandebarema’sdoorgevoerdomdatdezevandeOrdevanArchitectentelaagwerden geacht.
324 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
De in deze tabel aangegeven formules A, B en C staan voor volledige en gedeeltelijke opdrachten.Het verschil in benadering van de controle, oplevering en nazicht van de rekeningen wordt als volgt gedefinieerd:• Formule A: De Regie belast de architect met de controle op de werken zoals voorzien in art4alinea1vandewetvan20februari1939;zijnambtenarenmetdetechnischeenadministratieve leiding van de werken alsook met het toezicht op de werken.
• Formule B: De Regie belast zijn ambtenaren met de controle, de technische en adminis-tratieveleidingenhettoezichtopdewerken;dearchitect–inhetraamvandecontroleder werken – met het nazicht van de door de ondernemingen voorgestelde uitvoerings-plans en technisch advies.
• Formule C: De Regie belast zijn ambtenaren met de controle op de werken en het geheel van de taken die eraan verbonden zijn met de technische en administratieve leiding van de werken en het toezicht op de werken.
Ongeacht de formule A, B of C zet de architect zijn studie-opdracht verder tijdens de uit-voering der werken.Daartoe verzekert hij:• deartistiekeleiding;• brengthijingevolgedevoortgangvandewerkenendeopdebouwplaatsgenomen
beslissingen noodzakelijk geworden wijzigingen aan zodat de plans regelmatig bijge-werktzijn;
• dearchitectstaatdeleidendeambtenaarbijopdiensverzoekbijhetnazichtvandever-rekeningen;
• dearchitectneemtdeelaandewerfvergaderingenenaandebezoekenvoordevoorlo-pigeendefinitieveoplevering;
• tijdensdewerfvergaderingenantwoordtdearchitectopeventuelevragenvandeleidendeambtenaarenvandeaannemer;
2. Schaal van erelonen
Kostprijs van de
boouwwerken
1e Categorie A B C A B C A B C A B C A B C
Voet % 7,26 6,35 5,45 6,06 5,29 4,54 4,46 3,90 3,34 3,74 3,27 2,81 3,52 3,08 2,64
2e Categorie
03,358,304,474,340,426,480,467,454,554,553,662,753,614,784,8% teoV
3e Categorie
69,326,482,531,418,405,538,436,544,653,614,784,862,784,886,9% teoV
4e Categorie - a), b), c)
82,561,640,716,555,684,786,608,719,870,995,0101,2109,0117,2125,41% teoV
4e Categorie - d), e)
82,561,640,716,555,684,786,608,719,870,995,0101,2109,0117,2125,41% teoV
5e Categorie
08,701,904,0109,0117,2125,4116,3188,5161,81% teoV
Opmerking :
* Deze voeten zijn deze van de deontologische norm nr 2 vemenigvuldigt met : - 1,1 voor de verwezenlijking van de opmeting
- 0,8 boven de 5.000.000 €
1,1 onder de 1.250.000 €
0,9 tussen de twee
- 1 voor formule A
0,875 voor formule B
0,75 voor formule C
* De eerste twee schijven van de deontologische norm nr 2 (schijven van 0 tot 3 M BEF en schijf van 3 tot 10 M BEF) werden gehergroepeerd.
* De bedragen van de schijven werden geïndexeerd ( vemenigvuldigheidscoë�ciënt = 2)
1e schijf
van 0
tot 500.000 €
2e schijf
5.000.000 € tot
1.250.000 €
3e schijf
1.250.000 € tot
5.000.000 €
4e schijf
5.000.000 € tot
15.000.000 €
5e schijf
daarboven
7,92 6,93 5,94
Daarboven
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 325
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
• dearchitectantwoordtopdeverzoekenvandeleidendeambtenaaromuitlegtever-schaffen of om details uit te tekenen en toe te lichten inzake de uitvoering die noodzake-lijkzijnvoorhetgoedeverloopvandewerken;
• devragenendeantwoordenwordenineenregistergenoteerd;ditregisteriseenbijlagedie integrerend deel uitmaakt van het dagboek der werken.
Indien de wijzigingen aan de plannen het gevolg zijn van onvolmaaktheden in de plans van de architect, dan worden de aanpassingen niet vergoed. Indien het gaat om wijzigingen gevraagd door de opdrachtgever, dan heeft de architect recht op een billijke vergoeding die voorafgaan-delijk en in gemeen overleg moet vastgesteld worden op basis van werkelijke kosten.Ingeval van formule A omschrijft de Regie de controle opdracht als volgt – naast de reeds hierboven opgesomde taken:• hijcontroleertdedoordeaannemeropgemaakteuitvoeringsplansendoorhembezorgdetechnischeficheseendeeltzijnopmerkingendaaromtrentmedeaandeleidendeambtenaar;
• hijbezoektzodikwijlsalsnodigdebouwplaats,zekeréénkeerindeweekeniederekeerdatdeleidendeambtenaarhetvereist;
• hijverzekertopdebouwplaatsdeaanwezigheidvanhetnodigegekwalificeerdpersoneel;dezeploegmoetvoorgesteldwordenaandeleidendeambtenaar;
• hijwijstdeleidendeambtenaaropalledoorhemvastgesteldefoutenenonregelmatighe-denophetgebiedvanuitvoering,rekeninghoudendmetdecontractueledocumenten;
• hijwoontdebouwplaatscoördinatie-vergaderingenbijenmaaktbijdiegelegenheidalleopmerkingendiehijnuttigacht,zowelopartistiekalsoptechnischgebied;
• hijsteltalleprocessen-verbaalopvandevoorlopigeendefinitieveopleveringvandewerkenlegtdieterondertekeningvooraandeleidendeambtenaar;
• hijzietdevorderingsstatenna,verrekeningeninmeereninmininbegrepen.Formule B. Tijdens de fase uitvoering der werken omvat de taak van de architect, naast de reeds algemeen opgegeven taken• hetnazichtvandedoordeondernemingenvoorgesteldeuitvoeringsplans;• hetnazichtvandedoordeondernemingenvoorgesteldetechnischefiches.Formule CTijdens de uitvoeringsfase zijn enkel de algemeen opgegeven taken van toepassing.
ERELOONBAREMAS IN BELGIË CATEGORIE 3
11,20
7,50 7,507,00
6,50 6,50 6,256,00 6,00 6,00
9,68 9,68 9,68
8,48
6,44 6,44
5,50 5,28 5,28 5,28
12,19 12,19 12,1911,80
11,4210,94
10,5910,25
9,65
8,85
0,00
2,00
4,00
6,00
8,00
10,00
12,00
14,00
100
.00
0 €
20
0.0
00
€
50
0.0
00
€
1.0
00
.00
0 €
2.0
00
.00
0 €
5.0
00
.00
0 €
10.0
00
.00
0 €
20
.00
0.0
00
€
50
.00
0.0
00
€
100
.00
0.0
00
BOUWWAARDE
PR
OC
EN
T E
RE
LO
ON
DEONTOLGISCHE NORM NR 2
REGIE DER GEBOUWEN
K VIV
326 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Ereloon – Ereloon Architect – Vergelijking in EuropaUit een onderzoek naar de berekening van de erelonen voor architecten in de diverse Euro-pese landen is gebleken dat er verschillende wijzen van ereloonberekening bestaan die op te delen vallen in diverse categorieën.In een aantal landen berekent men het ereloon op de traditionele wijze namelijk een per-centage of het bouwbedrag. Buiten België is dit zo in Duitsland, Frankrijk, Italië, Hongarije en Tsjechië.In Spanje en Polen berekent men het ereloon op basis van een eenheidsprijs per vierkante meter bebouwde oppervlakte.In Groot-Brittannië en in Ierland publiceert men geen aanbevelingen aangaande erelonen vanuit de autoriteit of het gezag van een professionele organisatie. In deze landen publi-ceert men gemiddelden van erelonen die in de markt gevraagd of geboden worden. In enkele landen zoals Nederland en Zweden publiceert men enkel aanbevelingen of over-eenkomsten van lonen die betrekking hebben op de architecten en de personen die werken binnen het kader van een architectenbureau.In Zwitserland wordt het ereloon berekend in functie van het aantal uren dat men ver-wacht te presteren.Landen als Portugal en Griekenland kennen een speciaal regime dat elke vergelijking met de Belgische situatie moeilijk maakt.In Griekenland is er een zeer sterke organisatie van de ingenieurs die zowat alle domeinen van de ingenieurswetenschappen beheersen: de Technical Chamber of Engineers opgericht in 1923 binnen een wettelijk en juridisch kader. Architecten en ir.-architecten vormen een onderdeel van deze kamer.Niemand kan het beroep uitoefenen zonder lid te zijn van deze associatie. Het behoort eveneens tot één van de opdrachten van deze kamer om de erelonen te innen voor de klan-ten van haar leden.Portugalkendeeengelijkaardigsysteem.DearchitecteninPortugalhebbeneenOrdevanArchitecten.In1972werdeenbaremavanerelonendoorhetministerievanOpenbareWerken en Transport goedgekeurd. Een laatste revisie werd door de minister goedgekeurd op 5 maart 1986.
ERELONEN IN EUROPA - CATEGORIE PUBLIEKE OPDRACHTEN
0,00
2,00
4,00
6,00
8,00
10,00
12,00
14,00
16,00
18,00
100
.00
0 €
20
0.0
00
€
50
0.0
00
€
1.0
00
.00
0 €
2.0
00
.00
0 €
5.0
00
.00
0 €
10.0
00
.00
0 €
20
.00
0.0
00
€
50
.00
0.0
00
€
100
.00
0.0
00
BOUWVOLUME
PE
RC
EN
TA
GE
BEL DN2 BEL RG BEL KVIV FRA ORDE LUX ORDE UK gemid.
IRL gemid. DUITSL MINIM DUITSL MAXIM ITALIE HONGARIJE TSJECHIË
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 327
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Erelonen – Berekening van de kostprijs van een ProjectuurOm een objectieve benadering van de kostprijs per uur te bepalen moet men uitgaan van een zo realistisch mogelijke benadering van een kantoor.Een kantoor - of organisatie - bestaat uit verschillende medewerkers met elk vaak uiteenlo-pendecompetenties;jongenoud,creatiefenervaren,methogeproductiviteitsgraadofhoog organisatievermogen, met leiderskwaliteiten of perfect functionerend binnen een stramien.
De kostprijs van een dienst wordt bepaald door diverse elementen:• deproductiekosten;• dekostprijsvandeproductiemiddelen;• dewinstmargediedeorganisatiemoetnemen.
In de praktijk kan men volgende berekening maken:• alsproductiekostneemtmenwedereëlekostprijsvanéénwerkuurinclusiefRSZ,belas-tingenenpatronalebijdragen;
• deinterneoverheadkosten-dezogenaamdeindirect-productievetijddieinherentver-bonden is aan het functioneren van de organisatie doch niet rechtstreeks onder de pro-ductiekostvanhetprojectvalt;
• deoverheadkosten–deproductiemiddeleninclusiefprospectiewerk,secretariaatswerk,administratie, huisvesting, communicatie- en verplaatsingskosten, verbruik en infra-structuur;
• dewinstmarge–dezeisgemiddeld17%(dewinstmargebijoverheidsopdrachtenopwerkeninregiebedraagt17%).
In onderstaande tabel gaan we uit van drie simulaties:• eenjongemedewerker(architect)met2jaarervaringopeenkleinschaligbureau–kost4.648€permaand;
• eenseniormedewerkerinstaatomeenprojecttebegeleidenmet10jaarervaringopeenmiddelgrootbureau–kost6.972€permaand;
SYNTHESETABEL GEMIDDELD ERELOON ONDERZOCHTE LANDEN IN EUROPA
CATEGORIE PUBLIEKE WERKEN
10,61
9,048,50
7,63
6,62 6,405,80 5,52 5,40 5,34
14,13
13,21
12,16
11,11
10,05
8,978,40
8,007,59 7,33
12,54
11,35
10,34
9,32
8,457,74
7,206,86
6,54 6,30
0
2
4
6
8
10
12
14
1610
0.0
00
€
20
0.0
00
€
50
0.0
00
€
1.0
00
.00
0 €
2.0
00
.00
0 €
5.0
00
.00
0 €
10.0
00
.00
0 €
20
.00
0.0
00
€
50
.00
0.0
00
€
100
.00
0.0
00
BOUWBUDGET
% E
RE
LOO
N ONDERGRENS
BOVENGRENS
GEMIDDELDE
328 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
• eenproject-architectmetmeerdan20jaarervaringopeengrootbureau–kost10.790€per maand.
junior architect
senior architect
project architect
aandeel in het project in % 50 30 20 100
bruto loonkost/u 28,00 € 42,00 € 65,00 €
indirecte productiekosten % 20 15 10
subtot 1 33,60 € 48,30 € 71,50 €
overhead kosten 25,00 € 25,00 € 25,00 €
subtot 2 58,60 € 73,30 € 96,50 €
winstmarge in % 17,00 € 17,00 € 17,00 €
totaal 68,56 E 85,76 € 112,91 €
gewogen gemiddelde 3.428,10 € 2.572,83 € 2.258,10 € 8.259,03 €
gemiddelde kostprijs per project-uur 82,59 €
Om te komen tot een gemiddelde project-uurkost moet men opnieuw uitgaan van simula-ties: men kan gaan ervan uit dat een groot deel van het uitvoerend werk gedaan wordt door junior medewerkers (50 % van de projecttijd) en dat de meer ervaren medewerkers slechts een beperkte tijd aan het project spenderen (30 % door een senior architect en 20 % door een project-architect).
Er dient te worden opgemerkt dat men in deze simulaties uitgaat van de laagste lonen die voor deze categorieën kunnen geboden worden. In realiteit liggen de brutolonen hoger. In deze simulaties is evenmin rekening gehouden met extra-legale voordelen, groepsverzeke-ringen, dertiende maand e.d.
Zoals uit het voorgaande uitvoerig blijkt is de taakomschrijving van de opdracht zeer belangrijk om zowel de kwaliteit van de geleverde dienst te evalueren als een correcte prijs te bedingen.De klassieke taakomschrijving zoals voorzien in de Deontologische Norm nr 2 van de Orde van Architecten biedt nog steeds een basis doch is achterhaald door een aantal evoluties.De taken worden alsmaar omvangrijk een complexer. Dit heeft te maken met d vaststelling datdeovereenkomsttussenopdrachtgeverenarchitectbeïnvloedeventueelwordtdoorderden partijen die geen medecontractant zijn.In eerste orde zijn dat de openbare besturen en mogelijks andere tussenkomende partijen wiens tussenkomst een invloed kan hebben op het te leveren werk. De impact van deze tussenkomsten is meestal niet of eerder vaag voorzien.In tweede orde zijn er de uitvoerders. Met deze partijen dient de uitvoerende architect een coherent team te vormen om een goede uitvoering te bekomen. Scherpe prijzen, een groot aantal inschrijvers en moeilijke terreinomstandigheden kunnen op zich reeds een aanzien-lijke invloed hebben op de te leveren prestaties tijdens de uitvoeringsfase.Eencontracttussentweepartijenwordtzosterkbeïnvloeddoorderdenendatvaltmeestalin het nadeel uit van de dienstverlener die een reeks extra-prestaties zal leveren zonder dat hieromtrent voorafgaandelijk afspraken rond gemaakt zijn.Deze extra prestaties gaan van • aanvullendedossierstukkenofstudiesopmaken;• extravergaderingen;
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 329
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
• aanpassingenaanreedsgoedgekeurdeplannen–bestekken–meetstaten–detailtekeningen;• uitlopenvanwervenmettoenamevaneenreekswerfvergaderingen.
Om deze reden werd een lijst opgemaakt van een klassieke opdracht.Hierbij worden de taken in vier categorieën opgedeeld:• Eerste categorie: de taken die door de wet van 1939 middels de deontologische regels
werden vastgelegd• Tweede categorie: de taken die door de overheid aan de architect worden opgedragen
doch die niet voorzien zijn in de basistaken• Derde categorie: aanvullende taken die gevraagd worden door de opdrachtgever maar
niet in het standaardpakket liggen• Vierdecategorie:detakendiebeïnvloedwordendoorderdenniet-medecontractanten
– de extra-contractuelen.
FAS
E
Doel Deontologi-sche taken
Wettelijk opgelegde aanvullende taken
Facultatief Taken opge-legd door extra-contrac-tuelen / derden
Taken - output
Beslissings documenten
PR
OJE
CT
DE
FIN
ITIE
Preciseren van het project om te kunnen beslissen of het haalbaar is (er wordt nog geen ontwerpvoorstel gemaakt)
collationeren van de gege-vens die nodig zijn voor het ontwerp
haalbaarheidsstu-die
visienota op het project en programma-eisen
Goedkeuring:
info RO opmeting projectdefinitie
info terrein plaatsbeschrijving facultatief programma-eisen
sondering verzamelen locatiegege-vens
haalbaarheid
studie van het programma
historische studie
tijdsplanning en organisatie-voorstel
tijdsplanning
ecologische studie vastleggen opdracht-formu-le
organisatie & opdracht
schetsontwerp
eigendomstudie
omgevingsstudie
VO
OR
ON
TW
ER
P
Eerste ruimte-lijke verkenning van oplossingen (max 3) en integratie con-cepten van gespecialiseer-de studies
voorontwerp tekeningen - schaal 1:100
contract maquettes onderhandelin-gen met ver-gunning- verle-nende over-heid
plannen: inplan-ting grondplan-nen, gevels, sneden
goedkeuring geselecteerd V.O.
plannen / doorsneden / aanzichten
aanstelling veiligheidsco-ordinator - coördinatie opmaak V&G dossier
perspectief en presentatietekenin-gen
stedenbouw - AROHM - monumentzorg - verkeer
globale kosten-raming
VO
OR
ON
TW
ER
P
stedenbouwkundig attest
bespreking met toekom-stige gebrui-kers
tijdsplanning
raming verkavelingaan-vraag
onderhandelin-gen met instan-ties
toelichitings-nota
planologisch attest brandweer
330 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
ST
ED
EN
BO
UW
KU
ND
IGE
VE
RG
UN
NIN
G
Dossier (ont-werp en docu-menten) opdat derden (zoals stedenbouw, brandweer, financierder e.a. instanties …) het voorstel kunnen goedkeuren
tekeningen op schaal 1:50
inplanting - omgevings-plannen
milieuvergunning beroepsproce-dure
vergunningen-dossier bestaande uit:
goedkeuring vergunningdos-sier door opdrachtgever
gevels / hori-zontale & vertikale sneden
administratief dossier
socio-economische studie
derdenverzet specifieke documenten ifv het project
raming aanvraag vergunning
premieaanvraag bijzondere voorstellingen
aanvraagdocu-menten
stedenbouw
motivatienota aan instanties motivatienota(s) ontvangstbe-wijs
statistisch formulier
aan derden plannen attest van conformiteit
watertoets foto’s vergunning/weigering
energie prestatiedos-sier
opdrachtgeving uitvoeringsdos-sier
UIT
VO
ER
ING
S D
OS
SIE
R
Dossier (ont-werp, documen-ten) opdat uitvoerders de technische uitvoering en de hoeveelheden kunnen beoor-delen voor een offerte
uitgewerkte plannen, gevels en doorsneden op schaal 1:50
coördinatie opmaak dossier V&G plan
coördinatie of uitvoering van:
Uitvoeringsdos-sier bestaande uit
goedkeuring uitvoeringsdos-sier
uitvoeringste-keningen
stabiliteitsstudie plannen
detailtekenin-gen
technische studie elektriciteit
bestek
bestek technische studie sanitair
meetstaat
meetstaat technische studie HVAC
raming
offerte aan-vraag dossiers
veiligheid en bescherming
raming presentatietekenin-gen
verkoopbestekken
opstellen van duizendsten
AA
NB
ES
TE
DIN
G
Dossieropmaak voor uitnodiging kandidaat uitvoerders voor bod en waarbij de inschrijvin-gen vergeleken en gerangschikt worden
vergelijking inschrijvingen / verslag
overmaken van uitvcoerings-dossiers
goedkering uitnodigings-procedure
vergelijkende studie
goedkeuring verslag en toewijzing
WE
RF
Begeleiden en controleren van - de kwaliteit van het werk - de bouwkos-ten
opmaak overeenkom-sten
coördinatie met veilig-heidscoördi-nator
coördinatie en sturing nevenaan-nemers
extra vergade-ringen
verslagen goedkeuring voorlopige opelveringen
grondverzet planning werf
werfvergade-ringen leiden
energiepres-tatiedossier
budgetcontrole derdenverzet contrôle
werfverslagen - opmaak en verspreiding
onderzoek alternatieven
nazicht vorde-ringsstaten en rekeningen
goedkeuring definitieve oplevering
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 331
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Een overeenkomst tussen partijen moet minstens duidelijkheid scheppen tussen deze onderlinge taken.Hiervan maakt men gebruik van de DNR 2005 wat staat voor de Nieuwe Regeling opge-maakt door de BNA1 en ONRI in 2005. Deze Standaardtaakbeschrijving (STB) omvat een exhaustieve lijst van alle mogelijke taken binnen de opdracht.DezeSTBmaaktookeenonderscheidtussen‘noodzakelijke’en‘niet-noodzakelijke’taken.De noodzakelijke taken zijn het minimumpakket die volgens de organisaties moeten uitge-voerd worden om tot een verantwoord ontwerp te komen.De niet-noodzakelijke taken kunnen door de opdrachtgever facultatief worden opgedra-gen. De uitvoering is afhankelijk van de aard van het ontwerp. De opdrachtgever moet hiervoor – in samenspraak met de ontwerpers – per project beslissen.Er zijn ook multidisciplinaire taken: dit zijn taken die door meerdere participanten moeten uitgevoerd worden.Daarnaast zijn er ook clustertaken: dit zijn taken die in verschillende fasen van de opdracht voorkomen, bvb. ramen van de kosten.Naar Nederlandse en Angelsaksische gewoonte zal men dergelijke taken toewijzen bvb. aan één participant die hierin gespecialiseerd is.
Erelonen – Erelonen gebruiken bij het selectieprocesEr zijn vier wijzen waarbij de grootte van het ereloon gehanteerd kan worden als onderdeel van de selectieprocedure. Het is belangrijk dat, van bij de aanvang, de opdrachtgever dui-delijk maakt hoeveel belang er zal gehecht worden aan het ereloon en dit ook klaar en dui-delijk aangeeft.
Erelonen – Competitieve biedingenBij competitieve biedingen zal de opdrachtgever heel precies de omvang van het werk opge-ven en hij selecteert de laagste bieder. Op het eerste gezicht zal de opdrachtgever hier een voordelige zaak aan doen doch een aantal minpunten bij deze methode dienen toch aange-stipt te worden. Om een goed team te vormen selecteert men best niet steeds de laagste prijs.Als mogelijke problemen met competitieve biedingen geeft men aan:• hetisvooropdrachtgeversnietsteedseenvoudigomexactaantegevenwelkedienstenze
zullen nodig hebben, en het is niet uitgesloten dat de goedkoopste bieders de uitwijkmo-
1 Bond der Nederlandse Architecten en Organisatie van advies- en ingenieursbureaus
WE
RF
nazicht overname gemene muren
nazicht versla-gen veiligheids-coördiantie
voorgelegde stukken
coördinatie plaatsopneming
nazicht versla-gen gespeciali-seerde studies
rekeningen deskundigen onderzoek
vorderingsta-ten
NA
ZO
RG
Begeleiden en contrôle van schoonmaak, onderhoud, herstelling, vervanging, vernieuwing
coördinatie as-built dos-sier VC
as-built dossier nasleep uitvoering
akkoord voor beheer voor deze fase
opleveringen wet Breyne
onderhoudsdossier
deskundigen onderzoek
332 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
gelijkheden in een onvolledig dossier gebruiken om naderhand, het uiteindelijke ereloon aantedikken;
• doorextreemscherpeerelonenteeisenzalmeneerderontwerpenkrijgendieuitgewerktwerden binnen de zeer nipt toegemeten ontwerptijd doch geen ruimte laten voor beter bestudeerdeendesgevallendprijs/kwaliteitinteressantereontwerpen;
• opdrachtenwaarhetlaagsteereloonhetenigeselectiecriteriumislokkenweinigofgeeninteressantedeelnemers;
• competitieveereloonbedingenresulterenzeldeninoprechteenwaardevollearchitectuur-kwaliteiten.
Bundelen van kwaliteit en kostEen aantal instellingen zijn op zoek gegaan naar een ideale formule om een evenwicht te vindentussenkwaliteitenkostprijs.DeConstructionIndustryBoardheeftopditvlakeengrote ervaring opgedaan en haar methode bestaat uit de opeenvolgende stappen:• initieelwordtgepeildnaardeinteressevanmogelijkekandidatendooreenzoruimmogelijkebekendmaking,zelfsopEuropeesniveau;
• erwordeenshortlistvanzestotachtkandidatengeselecteerddiemondelinghunkandi-datuurmogentoelichtenendieonderzochtwordenophunkwaliteiten;
• drietotvieruitverkorenkandidatenwordtgevraagdeenofferteovertemakenbinnendetien dagen op basis van een zo volledig mogelijke informatie die hen verstrekt werd nopensdeverwachtteprestaties;
• dekwaliteitendekostprijswordtinbalansgebrachtvolgenseenvoorafgaandgoedge-keurdewegingwaarbijalgemenekwaliteitenzeker70%vandeponderatiekrijgtendekostprijs maximum 30 %.
Een juiste toepassing van een relevante ponderatie leidt naar de winnaar.Deze methode heeft een aantal voordelen, inclusief een mooie balans tussen kwaliteit en kostprijsvandeprestatieswaarbijvermedenwordtdatheelwatbureausmassa’swerkinvesteren in ontwerpen maken die nergens toe zullen leiden.Aan de andere zijde staat dat dergelijke formules in het voordeel vallen van zij die reeds enige bekendheid genieten of dicht bij de selectieheren staan. Er wordt ook geklaagd dat, zelfs indien de ponderatie van de kostprijs aanzienlijk minder doorweegt dan de deze van kwaliteitscrite-ria, men er toch nog kan in slagen om met een lage bieding de opdracht binnen te halen.Hoe krijgt de goedkoopste in voorkomend geval 30 punten op een schaal van 100 en de duurste offerte 0 punten?Of stelt men voorafgaandelijk een gemiddelde voorop en geeft men punten op de graad van afwijking ?Een formule om de punten toegekend aan de offerteprijs op een ernstige manier te evalue-ren is deze:P = p x (2 – A / R)Waarin P = behaalde punten van de inschrijver // p = maximaal toegekende punten voor dit onderdeel // A = offertebedrag van de inschrijver // R = laagste offerte van alle inschrijversBij deze formule zijn offertes die het dubbele of meer bedragen dan de laagste inschrijver per definitie uitgesloten.
Ereloon – EPB-verslaggeverDe opdracht van de EPB-verslaggever kan worden aangegaan • tegeneenfortfaitvoordetotaleprestatie;• verrekeningindagurenvanxx€/u;• tegeneenpercentagevandetotalebouwwaardederwerken.
BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 333
KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING
Het ereloon is opeisbaar • xx%bijdeoverhandigingvandenotavoorontwerp;• yy%bijhetopmakenvandestartverklaring;• zz%bijhetindienenvanhetEPB-verslag.
erFdienstbaarHeden
Erfdienstbaarheden die ontstaan uit de ligging van de plaatsen
Erfdienstbaarheden kunnen naar gelang hun oorsprong, aard, karakter, gebruik of situatie verschillende vormen aannemen.
afwatering
Art. 640. Lager gelegen erven zijn jegens de hoger liggende gehouden het water te ontvan-
gen dat daarvan buiten ‘s mensen toedoen natuurlijk afloopt.
De eigenaar van het lager gelegen erf mag geen dijk opwerpen waardoor de afloop
verhinderd wordt.
De eigenaar van
het hoger gele-
gen erf mag
niets doen waar-
door de erf-
dienstbaarheid
van het lager
gelegen erf
verzwaard
wordt.
DOOR WET GEVESTIGD
VOORTDUREND
ZICHTBAAR NIET-ZICHTBAAR
DOOR TITEL DOOR VERJARING
OP NAAM OPENBAAR
NIET-VOORTDUREND
GEBONDEN AAN HET GOED
Top Related