Bouw- en Planologisch Compendium

BouW- & pLAnoLoGiSCHCompendium

JoHAn RuTGeeRTS

BPC

314 BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM BPC

KRITISCHE BENADERING VAN TERMEN UIT DE BOUWKUNDE, HET BOUWRECHT, DE STEDENBOUW & DE RUIMTELIJKE ORDENING

Meter

Meterkast

de aansluitmodule en de meetmodule vormen samen de meterkast.

Aansluitbocht

een voorgevormd element met doorgangen, geschikt voor de doorvoer van de verschillende

nutsvoorzieningen zoals aardgas, telefoon, kabelnet (tv, internet ...), elektriciteit en water. De

aansluitbocht wordt door de bouwheer in de fundering ingewerkt. De aansluitbocht is ver-

krijgbaar bij de DNB.

Zie Wachtbuizen

Aansluitmodule

een lege kast die bestaat uit een bodem en een deksel. De 4-polige aansluitscheider van 125

A, de aansluitings- en de verbindingskabel worden in de aansluitmodule bevestigd. De aan-

sluitmodule wordt op de aansluitplaat bevestigd zodat de meter uiteindelijk op een hoogte

van 1,5 m boven de afgewerkte vloer komt te hangen. Het type aansluitmodule wordt bepaald

door de DNB.

Meetmodule

een voorbedrade tussenkader waarin de meet-, schakelen beveiligingsuitrusting wordt

bevestigd. De meetmodule wordt door de DNB in de aansluitmodule geplaatst en aangeslo-

ten.

Samenbouw van meterkasten

het geheel van aaneengebouwde meterkasten met klemmen-blok (vanaf drie of vier eindge-

bruikers) die in eenzelfde vertrek worden geplaatst. Deze opstelling komt voor in apparte-

mentsgebouwen

Aansluitplaat

een waterbestendige plaat in multiplex waarop de vaklui de verschillende meters en kasten

van de nutsleidingen en diensten plaatsen. De plaat is 18 mm dik. Ze wordt tegen de muur

geplaatst op een droge en makkelijk te bereiken plaats, zo dicht mogelijk bij de openbare

weg om de lengte van de aansluitingskabel te beperken, en bij voorkeur op het gelijkvloers.

Inkomhal en garage zijn de meest aangewezen plaatsen. WC en badkamer zijn verboden.

Voor de meterkast is een vrije werkruimte van minimaal 0,8 m diep vereist met een hoogte

van 2 m.

Aansluitingskabel

kabel zorgt voor de verbinding tussen het distributienet langs de openbare weg en de aan-

sluitmodule (de meterkast) bij de eindgebruiker. Deze kabel wordt in een niet geribde PVC-

buis die minimum 0,6 m ingegraven is en die past op de aansluitbocht, getrokken. De graaf-

werken vanaf de rooilijn zijn voor de eigenaar, deze op het openbare domein door de distri-

butienetbeheerder (DNB). De gegevens over de te gebruiken aansluitkabel zoals het type en

de adersectie kunnen best opgevraagd worden bij de DNB.

Aansluitautomaat

de beveiliging die door de DNB in de meterkast wordt geplaatst achter de meetmodule. De

nominale stroom van de aansluitautomaat komt overeen met de stroom die de gebruiker

onbeperkt kan gebruiken. Standaard is deze stroomwaarde 40 A in geval van een monofa-

sige aansluiting en 25 A in geval van een driefasige aansluiting.

Aansluitscheider

4-polige scheidingsschakelaar waarop de aansluitingskabel wordt aangesloten. Laat toe de

betreffende meetmodule, de eventueel aangekoppelde meetmodule (uitsluitend nachttarief

UNT) en de gehele elektrische installatie bij de klant spanningsloos te zetten

BPC BOUW- & PLANOLOGISCH COMPENDIUM 315


Verdeelborden

Hoofdverdeelbord (verdeelkast)

elektrisch bord onmiddellijk na de binnenkomende voeding op laagspanning of na de transformator,

in geval van voeding op hoogspanning waarin de inkomende energie verdeeld wordt over verschil-

lende stroombanen. In het hoofdverdeelbord bevinden zich de nodige beveiligingen overeenkom-

stig het AREI. In geval van een woning bevindt het hoofdverdeelbord zich meestal nabij de meter-

kast. In een appartementsgebouw wordt meestal de samenbouw van meterkasten geplaatst in een

technische ruimte in de kelder en worden de hoofdverdeelborden geplaatst in de nabijheid van de

appartementen die ze voeden. In het hoofdverdeelbord bevinden zich automatische differentieel-

stroominrichtingen, smeltzekeringen, automatische schakelaars of automaten, schakelaars, telerup-

toren, schakelklokken, stuurmodules, contactoren, barenstellen, aardingsrail, …

Verbindingskabel

verbindt de aansluitautomaat in de aansluitmodule met de automatische differentieelstroom-

inrichting in het hoofdverdeelbord (verdeelkast) van de eindgebruiker. De verbindingskabel is

een dubbel geïsoleerde kabel van het type XVB. De aansluiting van de verbindingskabel op

deze differentieelstroominrichting moet ongenaakbaar worden uitgevoerd en bij het gelijkvor-

migheidsonderzoek voor indienststelling verzegeld worden door de keurder.

Barenstel

stel van koperen baren die toelaten om de binnenkomende voeding op een overzichtelijke

manier te verbinden met de vertrekkende stroombanen. Bij een monofasige voeding gaat het

om 2 baren waarvan één verbonden met de nulgeleider van de voeding en de andere met de

fasegeleider van de voeding, bij een driefasige voeding zonder nulgeleider gaat het om 3

baren waarvan elke baar verbonden is met een fase van de voeding, bij een driefasige voe-

ding met nulgeleider gaat het om 4 baren waarvan één verbonden met de nulgeleider van de

voeding en de overige 3 met de 3 fasen van de voeding.

Multifunctioneel klemmenblok

geheel van speciale klemmen:

• waarop de aansluitingskabel (met een doorsnede van max. 95 mm2 Cu) wordt aangesloten.

• van waaruit aftakkingen naar aansluitscheiders van verschillende klanten vertrekken.

• die door middel van rails met andere klemmenblokken kan worden verbonden.

• die stuurkringen van aangrenzende meetmodules met elkaar verbindt.

Elementaire stroombaan

deel van een elektrische installatie tussen twee opeenvolgende beschermingsinrichtingen

tegen overstroom (hoofdstroombaan) of deel na de laatste beschermingsinrichting (eind-

stroombaan).

Situatieschema van de elektrische installatie

een plan dat door middel van symbolen de plaats aanduidt van de borden, verbindingsdozen,

aftakdozen, wandcontactdozen, lichtpunten, schakelaars en gebruikstoestellen die op het

eendraadsschema voorkomen.

Eendraadsschema van een elektrische installatie

dit is een schematische voorstelling van een vaste elektrische installatie die geen rekening

houdt met de plaats van het elektrische materieel maar die, met behulp van symbolen, de

samenstelling van iedere elementaire stroombaan geeft alsmede hun onderlinge verbinding

om een elektrische installatie te vormen. Op dit schema worden aangebracht de leidingtypen,

de doorsnede en het aantal geleiders van deze leidingen, de plaatsingswijze, het type en de

kenmerken van de automatische differentieelschakelaars en van de beschermingsinrichtin-

gen tegen overstroom, de schakelaars, de verbindingsdozen, de aftakdozen, de contactdo-

zen, de lichtpunten en de vaste gebruikstoestellen.



Schakelaar

een schakelaar dient om een bord of een stroombaan manueel aan- of uit te schakelen. Op of

in een hoofdverdeelbord moet een algemene (scheidings)schakelaar voorzien worden die

toelaat om het volledige bord spanningsloos te maken. In huishoudelijke installaties wordt

deze rol meestal vervuld door de algemene automatische differentieel-stroominrichting die

ook geschikt is om deze rol te vervullen.

Relais

andere benamingen zijn magneetschakelaar of contactor. Het gaat om een door een elektro-

magneet bediende schakelaar. Via een afzonderlijke stuurkring wordt een elektromag-neet

bekrachtigd waardoor de schakelaar in de stroombaan van stand verandert.

Teleruptoren

andere benamingen zijn impulsrelais, afstandschakelaar. Het zijn bistabiele relais. Dit is een

relais met twee standen waarbij de contacten blijven staan in de stand waarin ze geschakeld

worden. Teleruptoren voorzien van drukknopaansluitingen laten toe om lampen op afstand te

schakelen of ook wel stapsgewijs te dimmen.

Schakelklokken

worden gebruikt voor het tijdsgestuurd schakelen van stroombanen. Ze worden vaak in de

struurkring van een relais of contactor gebruikt om een verbruiker tijdsgestuurd in en uit te

schakelen.

Zekeringen en Automaten

Smeltzekering

dient voor de bescherming van een stroombaan tegen overstroom en tegen kortsluiting.

Wanneer een stroom door een geleider vloeit dan wordt er hierin vermogen ontwikkeld waar-

door de geleider opwarmt. De stroom die onbeperkt in de tijd door een geleider kan vloeien

zonder dat deze ontoelaatbaar opwarmt (isolatie gaat uitbakken/smelten), is afhankelijk van

het isolatiemateriaal, het geleidermateriaal, de geleiderdoorsnede en de plaatsingswijze/

omgeving van de geleider die bepalend is voor zijn mogelijkheden om de ontwikkelde warm-

te af te geven aan de omgeving. De smeltzekering moet ervoor zorgen dat een stroombaan

uitgeschakeld wordt alvorens de geleider ontoelaatbaar opgewarmd wordt door een over-

stroom of door een kortsluiting. Welke smeltzekering bij welke geleidersectie gebruikt mag

worden in huishoudelijke installaties staat vermeld in het AREI.

Een smeltzekering mag steeds vervangen worden door een smeltzekering met een lagere

nominale stroom dan vermeld in de tabel maar niet door één met een grotere nominale

stroom want dan is de geleider niet meer beschermd met brandgevaar tot gevolg. Nadeel

van een smeltzekering is dat ze na doorsmelten vervangen moet worden. Er wordt dus best

een beperkte voorraad bijgehouden. Zekeringen komt men enkel nog in oude huishoudelijke

installaties tegen.

Automatische schakelaar of automaat

vervult dezelfde functie als de smeltzekering. Welke automaat bij welke geleidersectie gebruikt

mag worden in huishoudelijke installaties staat vermeld in het AREI (zie tabel bij smeltzekerin-

gen). Automaten hebben het grote voordeel dat ze na uitschakelen gewoon manueel terug

ingeschakeld kunnen worden. In nieuwe huishoudelijke installaties worden enkel nog automa-

ten gebruikt. Zowel voor automaten als voor zekeringen geldt dat ze de kortsluitstroom die kan

optreden zonder gevaar voor de omgeving (zonder zelf te ontploffen) moeten kunnen onder-

breken. Zekeringen scoren wat dat laatste betreft voor een lagere kostprijs beter dan automa-

ten en worden om die reden wel nog regelmatig gebruikt in de industrie.



Automatische differentieelstroominrichting

soms verkort aangeduid als “differentieel” of als verliesstroomschakelaar. De automatische

differentieelstroominrichting zorgt ervoor dat, wanneer een deel van de stroom niet langs de

normale weg maar langs de aarde terugkeert naar de voeding, de installatie automatisch

wordt afgeschakeld doordat de contacten van de automatische differentieelstroominrichting

ogenblikkelijk openen. De stroomwaarde waarbij dit schakelen gebeurt, is afhankelijk van de

gevoeligheid van de inrichting. Een automatische differentieelstroominrichting van 30 mA(milli

ampère) zal dus ogenblikkelijk openen vanaf dat er 30 mA of meer via de aarde naar de voe-

ding terugkeert.

Bijkomende equipotentiale verbindingen

worden gerealiseerd in de badkamer als extra bescherming omdat naakte personen in voch-

tige omstandigheden erg gevoelig zijn voor elektriciteit.

Beschermingsgeleider

dit is de verbindingsgeleider tussen een toestel en de aardingsrail in het verdeelbord. Hij is

voorzien van een geel/groene isolatie. Elke stroombaan moet in principe voorzien zijn van

een beschermingsgeleider.

Datanetwerk

een netwerk is een geheel van met elkaar verbonden punten besteld voor gegevensover-

dracht. Een netwerk bestaat uit passieve (bekabeling, stopcontacten,…) en actieve

componenten(switches, routers, …). Een netwerk is maar zo sterk als de zwakste schakel.

Databekabeling

bekabeling bestemd voor de transport van gegevens. Dit wordt steeds belangrijker in gebou-

wen omdat er meer en meer intelligentie ingebouwd wordt in toestellen. Begrippen als smart

grid, smart meter, smart home worden steeds meer gehoord. Hoe alles er concreet zal uitzien

ligt momenteel nog niet vast, maar databekabeling voorzien in gebouwen is zeker geen over-

bodige luxe. Voorbeelden van databekabeling zijn coax-kabel, UTP-kabel, FTP-kabel.

Cat x kabel (met 1 t.e.m. 7)

de categorie van een kabel geeft aan met welke maximale snelheid dataoverdracht over de

kabel kan gebeuren. Hoe hoger het getal, des te hoger de snelheid. Cat 2 gaat tot 4.000.000

bit/s, cat 7 tot 10.000.000.000 bit/s.

Coax-kabel

een coaxkabel is een kabel voor het geleiden van hoogfrequente signalen (bijvoorbeeld een

televisiesignaal of een signaal in een computernetwerk). De ‘kern’ (binnenste koperen gelei-

der) en de ‘mantel’ (omhullende buitenste geleider) zijn de twee stroomvoerende verbindin-

gen. Omdat de assen van beide geleiders samenvallen (vanwaar de naam co-axiale kabel)

heffen de elektrische en magnetische velden van

van binnen- en buitengeleider elkaar buiten de

kabel op, waardoor geen stoorsignalen naar

binnen of naar buiten kunnen lekken.

A : plastic omhulsel

B : koperen mantel

C : binnenste isolator

D : koperen kern

De aansluiting gebeurt met een BNC-connector.

ABCD



BNC-connector

Bayonet-Neil-Concelman connector (BNC) is een

veelgebruikt stekkersysteem in coaxiale kabelsys-

temen. De BNC connector is vernoemd naar de

twee ontwikkelaars. De BNC heeft een bajonetslui-

ting (draaisysteem) waardoor er aan de mannelijke

kant een pin nodig is die zich vast hecht aan de

vrouwelijke kant met behulp van een veer. Dit

voorkomt dat de twee componenten lossen.

Telefoonaansluitingen

RJ-11, RJ-14 en RJ-25 zijn specificaties voor insteek-

pluggen (RJ = Registered Jack, geregistreerde

insteekplug) die gebruikmaken van dezelfde 6-poli-

ge modulaire stekker. Deze connectors worden

gebruikt voor analoge (POTS) telefoonverbindingen

bij de eindgebruiker, bijvoorbeeld voor een tele-

foontoestel, fax of modem.

RJ-45 connector

een RJ-45 connector (RJ = Registered Jack, gere-

gistreerde insteekplug) is een 8-polige modulaire

connector die vooral gebruikt wordt voor twisted

pair data verbindingen zoals ethernetverbindingen,

ISDN-telefonie, RS-232.



UTP/STP/FTP

Getwist paar is een veel voorkomende tweeaderige kabel waarbij de aders rond elkaar zijn

gewonden. De bedoeling is elektromagnetische interferentie (“overspraak”) te vermijden. De

werking van een getwist paar berust op het principe dat een dergelijke kabel in een (homo-

geen) elektromagnetisch stoorveld gemiddeld geen lusoppervlakte heeft en het stoorveld

dus geen stoorspanning kan induceren. De inductiespanning die in één lus wordt opgewekt

wordt tegengewerkt door die van de volgende halve winding, waar de aders precies anders-

om liggen. Ook wordt het signaal vaak differentieel verstuurd, zodat ook capacitieve storing

geëlimineerd wordt. Het aantal windingen per meter maakt deel uit van de specificaties van

een type kabel. Hoe groter het aantal windingen, hoe minder men last heeft van overspraak.

Deze bekabeling is goedkoper dan coax-bekabeling en laat ook dataoverdracht aan hoge

snelheid toe.

Afhankelijk van de aangebrachte afschermingen

worden de volgende soorten onderscheiden:

Unshielded twisted pair (UTP) heeft geen elektro-

magnetische afscherming (“shield”). Het is het

belangrijkste type kabel voor telefonie en wordt

heel veel gebruikt voor computernetwerken.

Shielded twisted pair (STP) heeft een elektromag-

netische afscherming (“shield”) per aderpaar, en

daardoor het minste last van elektromagnetische

interferentie. Het werd veel gebruikt voor token

ring netwerken.

Foiled twisted pair (FTP) De FTP kabel is eigenlijk

een UTP kabel omringd door een folie (“shield”)

waardoor de bescherming tegen elektromagneti-

sche interferentie toeneemt.

conductorinsulationpairsheath

conductor

STP

UTP

insulationpairpair shieldsheath

S/UTP - FTP - S/FTP

conductorinsulationpairshieldsheath



Domoticasysteem

domotica houdt in dat sensoren gekoppeld aan de ingangen instaan voor de bediening van

actuatoren gekoppeld aan de uitgangen door tussenkomst van een processor of controller of

computer. Deze systemen laten een grote flexibiliteit toe ten behoeve van een betere kwali-

teit van wonen en leven, waarbij het niet alleen gaat om integratie van techniek en bediening

in de woning, maar ook om de dienstverlening van buitenaf naar de woning.

Stuurmodules

stuurmodules hebben één of meerder ingangen en één of meerdere uitgangen. De stuurmo-

dule zorgt ervoor dat in functie van de toestand of waarde van de ingang(en) de uitgang(en)

een bepaalde toestand of waarde aannemen. Het verband tussen de in- en uitgangen kan

meestal geprogrammeerd worden in de stuurmodules. Het gaat in dat geval om program-

meerbare stuurmodules. Domoticasystemen zijn vaak modulair opgebouwd met behulp van

programmeerbare stuurmodules.

erelonen

Erelonen – ArchitectenIndevergaderingvandeNationaleRaadvan12juli1967werdendeereloonschalenvoorarchitecten vastgesteld onder de titel Deontologische norm nr 2 (DN2). Dit waren de mini-mabarema’sdiearchitectenmoestenvragenaanhunopdrachtgevers.Op 28 oktober 2003 verklaarde Mario Monti, Europees commissaris belast met de vrije concurrentie, aan het slot van de Liberal Professions Conference:Vaste minimumerelonen of indicatieve erelonen kunnen nefast zijn voor zowel de klant als voor iedereen die een vrij beroep uitoefent. Het is twijfelachtig of deze minimumerelonen inderdaad een hoger niveau garanderen. Integendeel, de klant zal moeilijker het beste aanbod kunnen vinden dat beantwoordt aan zijn behoefte wat prijs/kwaliteit betreft. De leden van het beroep zelf zijn dan, op hun beurt, niet geneigd om hun praktijk aan te passen aan de techno-logische evolutie of om hun kosten te beperken. …Het valt te betwijfelen of het bestaan van de ereloonschaal een hoog kwaliteitsniveau in de hand werkt. Er bestaat geen prikkel om kostenefficiënt te werken. Conform een voorgaand advies van de Commissie zouden de minimumerelonen, zoals vastgesteld door de Belgische Orde van Architecten een inbreuk vormen tegen art 81 van het Europees Verdrag inzake vrije concurrentie om de volgende redenen:Een indicatief ereloon kan leiden tot een drempelprijs, hetgeen de vrije beroepsbeoefenaars belet prijsconcurrentie te voeren hoewel hun economische doelmatigheid hen toelaat dezelfde diensten aan te bieden aan een lagere prijs. De drempelprijzen beschermen eveneens de min-der performante uitvoerders en verminderen de motivatie om de kwaliteit te verhogen en de dienstprijzen te verminderen van de vrije beroepen.Het indicatieve ereloonbarema wordt uitgedrukt in percentages van de totale kostprijs van het bouwproject. De Commissie oordeelt in zijn voorlopig advies dat de gefactureerde honoraria een reflectie moeten zijn van de kwalificaties, de competentie en de kosten van de architect alsook eventueel van de reputatie en de naambekendheid. De erelonen mogen niet uitsluitend afhangen van de totale kostprijs van de werken of van de prijzen opgemaakt door de aanne-mers. De architect moet in elk geval zijn ereloon onafhankelijk kunnen opstellen, los van deze van zijn concurrenten en enkel en alleen in het belang van zijn klant.Het is mogelijk dat de Belgische Orde van Architecten zijn bevoegdheid heeft overschreden door – onder de norm van deontologische norm - een dwingende maatregel uit te vaardigen die tot doel heeft de concurrentie aan banden te leggen.



Het komt aan de architect zelf toe om met zijn cliënten een ereloon overeen te komen dat overeenstemt met de kwaliteit van zijn diensten en de meerwaarde van zijn beroep.

Erelonen – Architecten – Historische informatieBij wijze van volledigheid geven we onderstaand de wijze van berekenen van het ereloon zoals in het verleden werd voorgeschreven. Daar niet alle opdrachten van een architect dezelfde moeilijkheidsgraad en hetzelfde werk met zich meebrengen worden de werken in diverse (5) categoriëen opgedeeld en worden er navenante erelonen voorgesteld.Het ereloon wordt bepaald op de waarde van de werken.

CATEGORIE

BE

RE

KE

NIN

GS

VO

ET

Eerste categorie: de bouwwerken met een zeer utilitair karakter en zeer eenvoudig

afgewerkt. In deze categorie worden eveneens ondergebracht, die gebouwen waar-

van het programma zich leent tot de inplanting van typen en waarvan de constructie

het stelselmatig aanwenden van identieke elementen mogelijk maakt.

In deze categorie kunnen worden ingedeeld;

• de nijverheids-, handels- en landbouwconstructies die grote ledige ruimten omslui-

ten;

• de loodsen en stapelplaatsen, hallen, silo’s en stallen

• de kerkhoven zonder monumentaal uitzicht

6 %

Tweede Categorie: de werken van eenvoudige opvatting waarvan de verwezenlijking

geen bijzonder eisen stelt. In deze categorie kunnen onder meer worden ingedeeld:

• de woon- of handelshuizen zonder bijzondere vereisten

• de overheidsgebouwen met een eenvoudig karakter: lagere scholen gymnastiekza-

len, gevangenissen, middelmatige hotels, kazernen, spoorwegstations van gering

belang, autobergplaatsen, sportterreinen, kerkhoven met monumentaal uitzicht

7 %

Derde categorie: bouwwerken die een diepgaande studie vergen wegens de com-

plexiteit van hun programma en hun monumentaal uitzicht.

In deze categorie kunnen onder meer worden ingedeeld:

• de meergezinswoningen, villa’s en residenties die eisen stellen;

• de appartementsgebouwen of de gebouwen met verscheidene verdiepingen;

8 %

Vierde categorie: bouwwerken met artistieke aard en afwerking; in deze categorie

kunnen onder meer worden ingedeeld de werken voor binnenhuisversiering of de

inrichting van lokalen, tentoonstellingsstands e.d., de openbare parken en fonteinen,

de herdenkings- en grafmonumenten;

de werken die niettegenstaande hun lage prijs bijzonder aan de bouwtechniek

vreemde kennis vergen;

12 %

Vijfde categorie: omvat restauratiewerken aan gebouwen, monumenten en histori-

sche interieurs.

15 %



Ereloon – Ereloon Architecten – Niet inbegrepen prestatiesEen aantal prestaties zijn niet inbegrepen in het basis ereloon zoals: • (extra)reis-enverblijfkosten;• vergoedingvoordeduurvandereizen;• erelonenvoortechnischeraadgevers,ingenieurs,EPB-studie,veiligheidscoördinatie,waterhuishoudinge.d.–ermageencoördinatievergoedinggevraagdwordenvoorhetcoördinerenvandestudies–dekostprijsvandebouwelementenen/ofinstallatiesdiehetvoorwerp uitmaken van de studieopdracht wordt niet in vermindering gebracht van het bouwbedragdatdientalsbasisvoordeberekeningvanhetereloon;

• bijzondereprestatieszoals–bijzonderepresentatietekeningen,maquettese.d.;– de studie van de opbrengstmogelijkheden, de studie van de eigendomstitels, het grond-onderzoekendehiermeegepaardgaandediepsonderingen,graafwerkene.d.;

– de meting en de waterpassing van bouwterreinen, opmeting van bestaande gebouwen, vanaanpalendeeigendommenenz.;

– de opzoekingen en de studie van erfdienstbaarheden, de opmeting, het in plan brengen endeafhandelingvandeovernamevanscheidsmuren;

– de ruwe schattingen van bestaande gebouwen met het oog op hun aankoop, ruilverka-veling,hetsamenstellenvandossiertotaanvraagvanhypothecaireleningen;

– de staten van bevinding en allerhande vaststellingen, deskundige onderzoek of het bijwonenervanalstechnischeraadgever;

– de bijkomende prestaties die kunnen voortspruiten uit eventueel faillissement of uit tekortkomingenvandeaannemer;

– nazorg na de voorlopige oplevering.

Vermeerderingen van het ereloon:• voorhetopmakenvaneenhoeveelhedenstaat:10%ophetereloon;• gedeeltelijkeopdracht:20%bovenophetereloon;• uitvoering,nietbijglobaleaanneming:teverhogenmet5%opdieaannemingendienaastdeglobaleaanneminguitgevoerdworden;

• verplichtesamenwerkingmetanderearchitecten:ereloonvermeerderenmet25%.

Andere wijzen van berekenen van het ereloon.Het is de architect ook toegestaan het ereloon te berekenen op basis van een forfaitaire prijs per m² of per m³.Voor het volume gaat men als volgt te werk:• allematenbuitenwerks,hoogtelijndakbedekking,buitenmatenvandegevelsenonder-zijdevandeonderstevloerplaatoffunderingsbalken;

• kelderswordenmeeinhetvolumegenomen.



Ereloon – Ereloon Architect – Spreiding van de betalingenDe betaling van het ereloon wordt gespreid over diverse fases.

voorschot 5 %

bij indienen voorontwerp 15 %

bij indienen aanvraag stedenbouwkundige vergunning 15 %

bij afleveren uitvoeringsdossier / dossier offerteaanvraag 20 %

bij de aanvang der werken 5 %

uitvoering van de werken 35 %

voorlopige oplevering 5 %

Voor grote opdrachten is het gebruikelijk om in bepaalde fasen reeds tussentijds te facture-ren, gelet op de duurtijd en geleverde prestaties.

Ereloon – Ereloon Architect en IngenieurORI – de Organisatie van Raadgevende Ingenieurs publiceert eveneens een procentsge-wijze berekening van het ereloon voor architectuuropdrachten. (laatste versie dateert van mei 2004). Ook het KVIV (Koninklijke Vlaamse Ingenieurs Vereniging) publiceert een procentsgewijze tabel.

De Vlaamse Huisvestingsmaatschappij hanteert sinds 1998 een forfaitaire vergoeding. Er wordt een vast ereloon betaald per wooneenheid. De prijzen liggen proportioneel hoger bij kleinere wooneenheden. De eenheidsprijzen dalen naarmate het aantal eenheden stijgt. Voor appartementsgebouwen wordt een toeslag van 15 % voorzien, doch hierin zitten de infrastructuren en algemene delen vervat.

De Nederlandstalige Provincies hanteren een Interprovinciaal Modelcontract waarin geen vermelding van het gehanteerde ereloon voorkomt. Dit maakt deel uit van de onderhande-lingsprocedure. In haast alle gevallen bepaalt de opdrachtgever het ereloon bij de aanvang van beperkte offerteaanvraag of onderhandelingsprocedure.

De Regie der Gebouwen hanteert in haar contracten van 2004 een procentueel tarief dat grotendeels gebaseerd is op dat van de orde. Voor alle categorieën van werken werd een verhogingvandebarema’sdoorgevoerdomdatdezevandeOrdevanArchitectentelaagwerden geacht.



De in deze tabel aangegeven formules A, B en C staan voor volledige en gedeeltelijke opdrachten.Het verschil in benadering van de controle, oplevering en nazicht van de rekeningen wordt als volgt gedefinieerd:• Formule A: De Regie belast de architect met de controle op de werken zoals voorzien in art4alinea1vandewetvan20februari1939;zijnambtenarenmetdetechnischeenadministratieve leiding van de werken alsook met het toezicht op de werken.

• Formule B: De Regie belast zijn ambtenaren met de controle, de technische en adminis-tratieveleidingenhettoezichtopdewerken;dearchitect–inhetraamvandecontroleder werken – met het nazicht van de door de ondernemingen voorgestelde uitvoerings-plans en technisch advies.

• Formule C: De Regie belast zijn ambtenaren met de controle op de werken en het geheel van de taken die eraan verbonden zijn met de technische en administratieve leiding van de werken en het toezicht op de werken.

Ongeacht de formule A, B of C zet de architect zijn studie-opdracht verder tijdens de uit-voering der werken.Daartoe verzekert hij:• deartistiekeleiding;• brengthijingevolgedevoortgangvandewerkenendeopdebouwplaatsgenomen

beslissingen noodzakelijk geworden wijzigingen aan zodat de plans regelmatig bijge-werktzijn;

• dearchitectstaatdeleidendeambtenaarbijopdiensverzoekbijhetnazichtvandever-rekeningen;

• dearchitectneemtdeelaandewerfvergaderingenenaandebezoekenvoordevoorlo-pigeendefinitieveoplevering;

• tijdensdewerfvergaderingenantwoordtdearchitectopeventuelevragenvandeleidendeambtenaarenvandeaannemer;

2. Schaal van erelonen

Kostprijs van de

boouwwerken

1e Categorie A B C A B C A B C A B C A B C

Voet % 7,26 6,35 5,45 6,06 5,29 4,54 4,46 3,90 3,34 3,74 3,27 2,81 3,52 3,08 2,64

2e Categorie

03,358,304,474,340,426,480,467,454,554,553,662,753,614,784,8% teoV

3e Categorie

69,326,482,531,418,405,538,436,544,653,614,784,862,784,886,9% teoV

4e Categorie - a), b), c)

82,561,640,716,555,684,786,608,719,870,995,0101,2109,0117,2125,41% teoV

4e Categorie - d), e)

82,561,640,716,555,684,786,608,719,870,995,0101,2109,0117,2125,41% teoV

5e Categorie

08,701,904,0109,0117,2125,4116,3188,5161,81% teoV

Opmerking :

* Deze voeten zijn deze van de deontologische norm nr 2 vemenigvuldigt met : - 1,1 voor de verwezenlijking van de opmeting

- 0,8 boven de 5.000.000 €

1,1 onder de 1.250.000 €

0,9 tussen de twee

- 1 voor formule A

0,875 voor formule B

0,75 voor formule C

* De eerste twee schijven van de deontologische norm nr 2 (schijven van 0 tot 3 M BEF en schijf van 3 tot 10 M BEF) werden gehergroepeerd.

* De bedragen van de schijven werden geïndexeerd ( vemenigvuldigheidscoë�ciënt = 2)

1e schijf

van 0

tot 500.000 €

2e schijf

5.000.000 € tot

1.250.000 €

3e schijf

1.250.000 € tot

5.000.000 €

4e schijf

5.000.000 € tot

15.000.000 €

5e schijf

daarboven

7,92 6,93 5,94

Daarboven



• dearchitectantwoordtopdeverzoekenvandeleidendeambtenaaromuitlegtever-schaffen of om details uit te tekenen en toe te lichten inzake de uitvoering die noodzake-lijkzijnvoorhetgoedeverloopvandewerken;

• devragenendeantwoordenwordenineenregistergenoteerd;ditregisteriseenbijlagedie integrerend deel uitmaakt van het dagboek der werken.

Indien de wijzigingen aan de plannen het gevolg zijn van onvolmaaktheden in de plans van de architect, dan worden de aanpassingen niet vergoed. Indien het gaat om wijzigingen gevraagd door de opdrachtgever, dan heeft de architect recht op een billijke vergoeding die voorafgaan-delijk en in gemeen overleg moet vastgesteld worden op basis van werkelijke kosten.Ingeval van formule A omschrijft de Regie de controle opdracht als volgt – naast de reeds hierboven opgesomde taken:• hijcontroleertdedoordeaannemeropgemaakteuitvoeringsplansendoorhembezorgdetechnischeficheseendeeltzijnopmerkingendaaromtrentmedeaandeleidendeambtenaar;

• hijbezoektzodikwijlsalsnodigdebouwplaats,zekeréénkeerindeweekeniederekeerdatdeleidendeambtenaarhetvereist;

• hijverzekertopdebouwplaatsdeaanwezigheidvanhetnodigegekwalificeerdpersoneel;dezeploegmoetvoorgesteldwordenaandeleidendeambtenaar;

• hijwijstdeleidendeambtenaaropalledoorhemvastgesteldefoutenenonregelmatighe-denophetgebiedvanuitvoering,rekeninghoudendmetdecontractueledocumenten;

• hijwoontdebouwplaatscoördinatie-vergaderingenbijenmaaktbijdiegelegenheidalleopmerkingendiehijnuttigacht,zowelopartistiekalsoptechnischgebied;

• hijsteltalleprocessen-verbaalopvandevoorlopigeendefinitieveopleveringvandewerkenlegtdieterondertekeningvooraandeleidendeambtenaar;

• hijzietdevorderingsstatenna,verrekeningeninmeereninmininbegrepen.Formule B. Tijdens de fase uitvoering der werken omvat de taak van de architect, naast de reeds algemeen opgegeven taken• hetnazichtvandedoordeondernemingenvoorgesteldeuitvoeringsplans;• hetnazichtvandedoordeondernemingenvoorgesteldetechnischefiches.Formule CTijdens de uitvoeringsfase zijn enkel de algemeen opgegeven taken van toepassing.

ERELOONBAREMAS IN BELGIË CATEGORIE 3

11,20

7,50 7,507,00

6,50 6,50 6,256,00 6,00 6,00

9,68 9,68 9,68

8,48

6,44 6,44

5,50 5,28 5,28 5,28

12,19 12,19 12,1911,80

11,4210,94

10,5910,25

9,65

8,85

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

14,00

100

.00

0 €

20

0.0

00

€

50

0.0

00

€

1.0

00

.00

0 €

2.0

00

.00

0 €

5.0

00

.00

0 €

10.0

00

.00

0 €

20

.00

0.0

00

€

50

.00

0.0

00

€

100

.00

0.0

00

BOUWWAARDE

PR

OC

EN

T E

RE

LO

ON

DEONTOLGISCHE NORM NR 2

REGIE DER GEBOUWEN

K VIV



Ereloon – Ereloon Architect – Vergelijking in EuropaUit een onderzoek naar de berekening van de erelonen voor architecten in de diverse Euro-pese landen is gebleken dat er verschillende wijzen van ereloonberekening bestaan die op te delen vallen in diverse categorieën.In een aantal landen berekent men het ereloon op de traditionele wijze namelijk een per-centage of het bouwbedrag. Buiten België is dit zo in Duitsland, Frankrijk, Italië, Hongarije en Tsjechië.In Spanje en Polen berekent men het ereloon op basis van een eenheidsprijs per vierkante meter bebouwde oppervlakte.In Groot-Brittannië en in Ierland publiceert men geen aanbevelingen aangaande erelonen vanuit de autoriteit of het gezag van een professionele organisatie. In deze landen publi-ceert men gemiddelden van erelonen die in de markt gevraagd of geboden worden. In enkele landen zoals Nederland en Zweden publiceert men enkel aanbevelingen of over-eenkomsten van lonen die betrekking hebben op de architecten en de personen die werken binnen het kader van een architectenbureau.In Zwitserland wordt het ereloon berekend in functie van het aantal uren dat men ver-wacht te presteren.Landen als Portugal en Griekenland kennen een speciaal regime dat elke vergelijking met de Belgische situatie moeilijk maakt.In Griekenland is er een zeer sterke organisatie van de ingenieurs die zowat alle domeinen van de ingenieurswetenschappen beheersen: de Technical Chamber of Engineers opgericht in 1923 binnen een wettelijk en juridisch kader. Architecten en ir.-architecten vormen een onderdeel van deze kamer.Niemand kan het beroep uitoefenen zonder lid te zijn van deze associatie. Het behoort eveneens tot één van de opdrachten van deze kamer om de erelonen te innen voor de klan-ten van haar leden.Portugalkendeeengelijkaardigsysteem.DearchitecteninPortugalhebbeneenOrdevanArchitecten.In1972werdeenbaremavanerelonendoorhetministerievanOpenbareWerken en Transport goedgekeurd. Een laatste revisie werd door de minister goedgekeurd op 5 maart 1986.

ERELONEN IN EUROPA - CATEGORIE PUBLIEKE OPDRACHTEN

0,00

2,00

4,00

6,00

8,00

10,00

12,00

14,00

16,00

18,00

100

.00

0 €

20

0.0

00

€

50

0.0

00

€

1.0

00

.00

0 €

2.0

00

.00

0 €

5.0

00

.00

0 €

10.0

00

.00

0 €

20

.00

0.0

00

€

50

.00

0.0

00

€

100

.00

0.0

00

BOUWVOLUME

PE

RC

EN

TA

GE

BEL DN2 BEL RG BEL KVIV FRA ORDE LUX ORDE UK gemid.

IRL gemid. DUITSL MINIM DUITSL MAXIM ITALIE HONGARIJE TSJECHIË



Erelonen – Berekening van de kostprijs van een ProjectuurOm een objectieve benadering van de kostprijs per uur te bepalen moet men uitgaan van een zo realistisch mogelijke benadering van een kantoor.Een kantoor - of organisatie - bestaat uit verschillende medewerkers met elk vaak uiteenlo-pendecompetenties;jongenoud,creatiefenervaren,methogeproductiviteitsgraadofhoog organisatievermogen, met leiderskwaliteiten of perfect functionerend binnen een stramien.

De kostprijs van een dienst wordt bepaald door diverse elementen:• deproductiekosten;• dekostprijsvandeproductiemiddelen;• dewinstmargediedeorganisatiemoetnemen.

In de praktijk kan men volgende berekening maken:• alsproductiekostneemtmenwedereëlekostprijsvanéénwerkuurinclusiefRSZ,belas-tingenenpatronalebijdragen;

• deinterneoverheadkosten-dezogenaamdeindirect-productievetijddieinherentver-bonden is aan het functioneren van de organisatie doch niet rechtstreeks onder de pro-ductiekostvanhetprojectvalt;

• deoverheadkosten–deproductiemiddeleninclusiefprospectiewerk,secretariaatswerk,administratie, huisvesting, communicatie- en verplaatsingskosten, verbruik en infra-structuur;

• dewinstmarge–dezeisgemiddeld17%(dewinstmargebijoverheidsopdrachtenopwerkeninregiebedraagt17%).

In onderstaande tabel gaan we uit van drie simulaties:• eenjongemedewerker(architect)met2jaarervaringopeenkleinschaligbureau–kost4.648€permaand;

• eenseniormedewerkerinstaatomeenprojecttebegeleidenmet10jaarervaringopeenmiddelgrootbureau–kost6.972€permaand;

SYNTHESETABEL GEMIDDELD ERELOON ONDERZOCHTE LANDEN IN EUROPA

CATEGORIE PUBLIEKE WERKEN

10,61

9,048,50

7,63

6,62 6,405,80 5,52 5,40 5,34

14,13

13,21

12,16

11,11

10,05

8,978,40

8,007,59 7,33

12,54

11,35

10,34

9,32

8,457,74

7,206,86

6,54 6,30

0

2

4

6

8

10

12

14

1610

0.0

00

€

20

0.0

00

€

50

0.0

00

€

1.0

00

.00

0 €

2.0

00

.00

0 €

5.0

00

.00

0 €

10.0

00

.00

0 €

20

.00

0.0

00

€

50

.00

0.0

00

€

100

.00

0.0

00

BOUWBUDGET

% E

RE

LOO

N ONDERGRENS

BOVENGRENS

GEMIDDELDE



• eenproject-architectmetmeerdan20jaarervaringopeengrootbureau–kost10.790€per maand.

junior architect

senior architect

project architect

aandeel in het project in % 50 30 20 100

bruto loonkost/u 28,00 € 42,00 € 65,00 €

indirecte productiekosten % 20 15 10

subtot 1 33,60 € 48,30 € 71,50 €

overhead kosten 25,00 € 25,00 € 25,00 €

subtot 2 58,60 € 73,30 € 96,50 €

winstmarge in % 17,00 € 17,00 € 17,00 €

totaal 68,56 E 85,76 € 112,91 €

gewogen gemiddelde 3.428,10 € 2.572,83 € 2.258,10 € 8.259,03 €

gemiddelde kostprijs per project-uur 82,59 €

Om te komen tot een gemiddelde project-uurkost moet men opnieuw uitgaan van simula-ties: men kan gaan ervan uit dat een groot deel van het uitvoerend werk gedaan wordt door junior medewerkers (50 % van de projecttijd) en dat de meer ervaren medewerkers slechts een beperkte tijd aan het project spenderen (30 % door een senior architect en 20 % door een project-architect).

Er dient te worden opgemerkt dat men in deze simulaties uitgaat van de laagste lonen die voor deze categorieën kunnen geboden worden. In realiteit liggen de brutolonen hoger. In deze simulaties is evenmin rekening gehouden met extra-legale voordelen, groepsverzeke-ringen, dertiende maand e.d.

Zoals uit het voorgaande uitvoerig blijkt is de taakomschrijving van de opdracht zeer belangrijk om zowel de kwaliteit van de geleverde dienst te evalueren als een correcte prijs te bedingen.De klassieke taakomschrijving zoals voorzien in de Deontologische Norm nr 2 van de Orde van Architecten biedt nog steeds een basis doch is achterhaald door een aantal evoluties.De taken worden alsmaar omvangrijk een complexer. Dit heeft te maken met d vaststelling datdeovereenkomsttussenopdrachtgeverenarchitectbeïnvloedeventueelwordtdoorderden partijen die geen medecontractant zijn.In eerste orde zijn dat de openbare besturen en mogelijks andere tussenkomende partijen wiens tussenkomst een invloed kan hebben op het te leveren werk. De impact van deze tussenkomsten is meestal niet of eerder vaag voorzien.In tweede orde zijn er de uitvoerders. Met deze partijen dient de uitvoerende architect een coherent team te vormen om een goede uitvoering te bekomen. Scherpe prijzen, een groot aantal inschrijvers en moeilijke terreinomstandigheden kunnen op zich reeds een aanzien-lijke invloed hebben op de te leveren prestaties tijdens de uitvoeringsfase.Eencontracttussentweepartijenwordtzosterkbeïnvloeddoorderdenendatvaltmeestalin het nadeel uit van de dienstverlener die een reeks extra-prestaties zal leveren zonder dat hieromtrent voorafgaandelijk afspraken rond gemaakt zijn.Deze extra prestaties gaan van • aanvullendedossierstukkenofstudiesopmaken;• extravergaderingen;



• aanpassingenaanreedsgoedgekeurdeplannen–bestekken–meetstaten–detailtekeningen;• uitlopenvanwervenmettoenamevaneenreekswerfvergaderingen.

Om deze reden werd een lijst opgemaakt van een klassieke opdracht.Hierbij worden de taken in vier categorieën opgedeeld:• Eerste categorie: de taken die door de wet van 1939 middels de deontologische regels

werden vastgelegd• Tweede categorie: de taken die door de overheid aan de architect worden opgedragen

doch die niet voorzien zijn in de basistaken• Derde categorie: aanvullende taken die gevraagd worden door de opdrachtgever maar

niet in het standaardpakket liggen• Vierdecategorie:detakendiebeïnvloedwordendoorderdenniet-medecontractanten

– de extra-contractuelen.

FAS

E

Doel Deontologi-sche taken

Wettelijk opgelegde aanvullende taken

Facultatief Taken opge-legd door extra-contrac-tuelen / derden

Taken - output

Beslissings documenten

PR

OJE

CT

DE

FIN

ITIE

Preciseren van het project om te kunnen beslissen of het haalbaar is (er wordt nog geen ontwerpvoorstel gemaakt)

collationeren van de gege-vens die nodig zijn voor het ontwerp

haalbaarheidsstu-die

visienota op het project en programma-eisen

Goedkeuring:

info RO opmeting projectdefinitie

info terrein plaatsbeschrijving facultatief programma-eisen

sondering verzamelen locatiegege-vens

haalbaarheid

studie van het programma

historische studie

tijdsplanning en organisatie-voorstel

tijdsplanning

ecologische studie vastleggen opdracht-formu-le

organisatie & opdracht

schetsontwerp

eigendomstudie

omgevingsstudie

VO

OR

ON

TW

ER

P

Eerste ruimte-lijke verkenning van oplossingen (max 3) en integratie con-cepten van gespecialiseer-de studies

voorontwerp tekeningen - schaal 1:100

contract maquettes onderhandelin-gen met ver-gunning- verle-nende over-heid

plannen: inplan-ting grondplan-nen, gevels, sneden

goedkeuring geselecteerd V.O.

plannen / doorsneden / aanzichten

aanstelling veiligheidsco-ordinator - coördinatie opmaak V&G dossier

perspectief en presentatietekenin-gen

stedenbouw - AROHM - monumentzorg - verkeer

globale kosten-raming

VO

OR

ON

TW

ER

P

stedenbouwkundig attest

bespreking met toekom-stige gebrui-kers

tijdsplanning

raming verkavelingaan-vraag

onderhandelin-gen met instan-ties

toelichitings-nota

planologisch attest brandweer



ST

ED

EN

BO

UW

KU

ND

IGE

VE

RG

UN

NIN

G

Dossier (ont-werp en docu-menten) opdat derden (zoals stedenbouw, brandweer, financierder e.a. instanties …) het voorstel kunnen goedkeuren

tekeningen op schaal 1:50

inplanting - omgevings-plannen

milieuvergunning beroepsproce-dure

vergunningen-dossier bestaande uit:

goedkeuring vergunningdos-sier door opdrachtgever

gevels / hori-zontale & vertikale sneden

administratief dossier

socio-economische studie

derdenverzet specifieke documenten ifv het project

raming aanvraag vergunning

premieaanvraag bijzondere voorstellingen

aanvraagdocu-menten

stedenbouw

motivatienota aan instanties motivatienota(s) ontvangstbe-wijs

statistisch formulier

aan derden plannen attest van conformiteit

watertoets foto’s vergunning/weigering

energie prestatiedos-sier

opdrachtgeving uitvoeringsdos-sier

UIT

VO

ER

ING

S D

OS

SIE

R

Dossier (ont-werp, documen-ten) opdat uitvoerders de technische uitvoering en de hoeveelheden kunnen beoor-delen voor een offerte

uitgewerkte plannen, gevels en doorsneden op schaal 1:50

coördinatie opmaak dossier V&G plan

coördinatie of uitvoering van:

Uitvoeringsdos-sier bestaande uit

goedkeuring uitvoeringsdos-sier

uitvoeringste-keningen

stabiliteitsstudie plannen

detailtekenin-gen

technische studie elektriciteit

bestek

bestek technische studie sanitair

meetstaat

meetstaat technische studie HVAC

raming

offerte aan-vraag dossiers

veiligheid en bescherming

raming presentatietekenin-gen

verkoopbestekken

opstellen van duizendsten

AA

NB

ES

TE

DIN

G

Dossieropmaak voor uitnodiging kandidaat uitvoerders voor bod en waarbij de inschrijvin-gen vergeleken en gerangschikt worden

vergelijking inschrijvingen / verslag

overmaken van uitvcoerings-dossiers

goedkering uitnodigings-procedure

vergelijkende studie

goedkeuring verslag en toewijzing

WE

RF

Begeleiden en controleren van - de kwaliteit van het werk - de bouwkos-ten

opmaak overeenkom-sten

coördinatie met veilig-heidscoördi-nator

coördinatie en sturing nevenaan-nemers

extra vergade-ringen

verslagen goedkeuring voorlopige opelveringen

grondverzet planning werf

werfvergade-ringen leiden

energiepres-tatiedossier

budgetcontrole derdenverzet contrôle

werfverslagen - opmaak en verspreiding

onderzoek alternatieven

nazicht vorde-ringsstaten en rekeningen

goedkeuring definitieve oplevering



Een overeenkomst tussen partijen moet minstens duidelijkheid scheppen tussen deze onderlinge taken.Hiervan maakt men gebruik van de DNR 2005 wat staat voor de Nieuwe Regeling opge-maakt door de BNA1 en ONRI in 2005. Deze Standaardtaakbeschrijving (STB) omvat een exhaustieve lijst van alle mogelijke taken binnen de opdracht.DezeSTBmaaktookeenonderscheidtussen‘noodzakelijke’en‘niet-noodzakelijke’taken.De noodzakelijke taken zijn het minimumpakket die volgens de organisaties moeten uitge-voerd worden om tot een verantwoord ontwerp te komen.De niet-noodzakelijke taken kunnen door de opdrachtgever facultatief worden opgedra-gen. De uitvoering is afhankelijk van de aard van het ontwerp. De opdrachtgever moet hiervoor – in samenspraak met de ontwerpers – per project beslissen.Er zijn ook multidisciplinaire taken: dit zijn taken die door meerdere participanten moeten uitgevoerd worden.Daarnaast zijn er ook clustertaken: dit zijn taken die in verschillende fasen van de opdracht voorkomen, bvb. ramen van de kosten.Naar Nederlandse en Angelsaksische gewoonte zal men dergelijke taken toewijzen bvb. aan één participant die hierin gespecialiseerd is.

Erelonen – Erelonen gebruiken bij het selectieprocesEr zijn vier wijzen waarbij de grootte van het ereloon gehanteerd kan worden als onderdeel van de selectieprocedure. Het is belangrijk dat, van bij de aanvang, de opdrachtgever dui-delijk maakt hoeveel belang er zal gehecht worden aan het ereloon en dit ook klaar en dui-delijk aangeeft.

Erelonen – Competitieve biedingenBij competitieve biedingen zal de opdrachtgever heel precies de omvang van het werk opge-ven en hij selecteert de laagste bieder. Op het eerste gezicht zal de opdrachtgever hier een voordelige zaak aan doen doch een aantal minpunten bij deze methode dienen toch aange-stipt te worden. Om een goed team te vormen selecteert men best niet steeds de laagste prijs.Als mogelijke problemen met competitieve biedingen geeft men aan:• hetisvooropdrachtgeversnietsteedseenvoudigomexactaantegevenwelkedienstenze

zullen nodig hebben, en het is niet uitgesloten dat de goedkoopste bieders de uitwijkmo-

1 Bond der Nederlandse Architecten en Organisatie van advies- en ingenieursbureaus

WE

RF

nazicht overname gemene muren

nazicht versla-gen veiligheids-coördiantie

voorgelegde stukken

coördinatie plaatsopneming

nazicht versla-gen gespeciali-seerde studies

rekeningen deskundigen onderzoek

vorderingsta-ten

NA

ZO

RG

Begeleiden en contrôle van schoonmaak, onderhoud, herstelling, vervanging, vernieuwing

coördinatie as-built dos-sier VC

as-built dossier nasleep uitvoering

akkoord voor beheer voor deze fase

opleveringen wet Breyne

onderhoudsdossier

deskundigen onderzoek



gelijkheden in een onvolledig dossier gebruiken om naderhand, het uiteindelijke ereloon aantedikken;

• doorextreemscherpeerelonenteeisenzalmeneerderontwerpenkrijgendieuitgewerktwerden binnen de zeer nipt toegemeten ontwerptijd doch geen ruimte laten voor beter bestudeerdeendesgevallendprijs/kwaliteitinteressantereontwerpen;

• opdrachtenwaarhetlaagsteereloonhetenigeselectiecriteriumislokkenweinigofgeeninteressantedeelnemers;

• competitieveereloonbedingenresulterenzeldeninoprechteenwaardevollearchitectuur-kwaliteiten.

Bundelen van kwaliteit en kostEen aantal instellingen zijn op zoek gegaan naar een ideale formule om een evenwicht te vindentussenkwaliteitenkostprijs.DeConstructionIndustryBoardheeftopditvlakeengrote ervaring opgedaan en haar methode bestaat uit de opeenvolgende stappen:• initieelwordtgepeildnaardeinteressevanmogelijkekandidatendooreenzoruimmogelijkebekendmaking,zelfsopEuropeesniveau;

• erwordeenshortlistvanzestotachtkandidatengeselecteerddiemondelinghunkandi-datuurmogentoelichtenendieonderzochtwordenophunkwaliteiten;

• drietotvieruitverkorenkandidatenwordtgevraagdeenofferteovertemakenbinnendetien dagen op basis van een zo volledig mogelijke informatie die hen verstrekt werd nopensdeverwachtteprestaties;

• dekwaliteitendekostprijswordtinbalansgebrachtvolgenseenvoorafgaandgoedge-keurdewegingwaarbijalgemenekwaliteitenzeker70%vandeponderatiekrijgtendekostprijs maximum 30 %.

Een juiste toepassing van een relevante ponderatie leidt naar de winnaar.Deze methode heeft een aantal voordelen, inclusief een mooie balans tussen kwaliteit en kostprijsvandeprestatieswaarbijvermedenwordtdatheelwatbureausmassa’swerkinvesteren in ontwerpen maken die nergens toe zullen leiden.Aan de andere zijde staat dat dergelijke formules in het voordeel vallen van zij die reeds enige bekendheid genieten of dicht bij de selectieheren staan. Er wordt ook geklaagd dat, zelfs indien de ponderatie van de kostprijs aanzienlijk minder doorweegt dan de deze van kwaliteitscrite-ria, men er toch nog kan in slagen om met een lage bieding de opdracht binnen te halen.Hoe krijgt de goedkoopste in voorkomend geval 30 punten op een schaal van 100 en de duurste offerte 0 punten?Of stelt men voorafgaandelijk een gemiddelde voorop en geeft men punten op de graad van afwijking ?Een formule om de punten toegekend aan de offerteprijs op een ernstige manier te evalue-ren is deze:P = p x (2 – A / R)Waarin P = behaalde punten van de inschrijver // p = maximaal toegekende punten voor dit onderdeel // A = offertebedrag van de inschrijver // R = laagste offerte van alle inschrijversBij deze formule zijn offertes die het dubbele of meer bedragen dan de laagste inschrijver per definitie uitgesloten.

Ereloon – EPB-verslaggeverDe opdracht van de EPB-verslaggever kan worden aangegaan • tegeneenfortfaitvoordetotaleprestatie;• verrekeningindagurenvanxx€/u;• tegeneenpercentagevandetotalebouwwaardederwerken.



Het ereloon is opeisbaar • xx%bijdeoverhandigingvandenotavoorontwerp;• yy%bijhetopmakenvandestartverklaring;• zz%bijhetindienenvanhetEPB-verslag.

erFdienstbaarHeden

Erfdienstbaarheden die ontstaan uit de ligging van de plaatsen

Erfdienstbaarheden kunnen naar gelang hun oorsprong, aard, karakter, gebruik of situatie verschillende vormen aannemen.

afwatering

Art. 640. Lager gelegen erven zijn jegens de hoger liggende gehouden het water te ontvan-

gen dat daarvan buiten ‘s mensen toedoen natuurlijk afloopt.

De eigenaar van het lager gelegen erf mag geen dijk opwerpen waardoor de afloop

verhinderd wordt.

De eigenaar van

het hoger gele-

gen erf mag

niets doen waar-

door de erf-

dienstbaarheid

van het lager

gelegen erf

verzwaard

wordt.

DOOR WET GEVESTIGD

VOORTDUREND

ZICHTBAAR NIET-ZICHTBAAR

DOOR TITEL DOOR VERJARING

OP NAAM OPENBAAR

NIET-VOORTDUREND

GEBONDEN AAN HET GOED

Bouw- en Planologisch Compendium

Documents

Transcript of Bouw- en Planologisch Compendium