Driemaandelijks verenigingsblad van Natuurpunt Limburg - september - oktober - november 2013 - jaargang 10 - nummer 3
Afgiftekantoor 3500 Hasselt 1 - P409862
Afzender: Natuurpunt Limburg, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt
BEZOEKERSCENTRUM KIEWIThet startpunt van boeiende
natuuractiviteiten!
VoorwoordVakantie is een tijd van reflectie. Je komt al eens ergens en dan zie je weer dat de dingen ook an-ders kunnen dan wij ze gewend zijn te doen. Je kijkt zo vanop een grotere afstand ook eens naar jezelf en de dingen waar je mee bezig bent.Dat stimuleert de vorming van nieuwe ideeën en plannen. Net op tijd om ze na de vakantie op te nemen in de nieuwe planningen die dan worden opgemaakt.
Zo kwam ik op het idee om de natuur- en milieu-problemen waarmee we als natuurbeschermers dagdagelijks worden geconfronteerd eens van-uit een andere hoek te bekijken. Niet vanuit het probleem (vervuiling, versnippering, vermesting, verzuring…), maar vanuit de oplossingen die tegenover deze problemen kunnen worden gezet. Door op die oplossingen te focussen krijg je een blik gericht op de toekomst en een meer proac-tieve aanpak, in plaats van een defensieve.
De klassieke problemen van versnippering kan je oplossen door te verbinden. Da’s niet nieuw, maar verbinden is één van de belangrijkste, zo-niet dé allerbelangrijkste uitdaging waarvoor we in het natuurbeleid staan vandaag de dag. Klimaatverandering vraagt gewoon dat soor-ten mee kunnen op schuiven. Bovendien zijn er door de vele (Life+ en andere) projecten heel wat natuurgebieden opnieuw geschikt gemaakt voor soorten. Alleen … hoe geraken ze er weer? Plannen, maar ook vooral de concrete maatrege-len op terrein dringen zich op. Voor otter in Noord-
Limburg, voor de boomkikker in de Weyers, voor de eikelmuis en hamster in Haspengouw… Wie neemt de uitdaging aan?
Vermesting kan je terugdringen door bodem te ‘verarmen’. Dat een arme bodem (of waterpartij) een rijke diversiteit aan soorten heeft is algemeen gekend binnen de natuurwereld. Nu deze ken-nis nog bijbrengen aan de talloze tuinbezitters, gemeentelijke groendiensten, paardenhouders en andere buitenmensen en we krijgen er een enorme oppervlakte aan leefgebied voor bijtjes, vlinders, bloemen en vogels bij.
Verspreiding van soorten kunnen we, zodra er geschikte leefgebieden en verbindingen zijn, ook versnellen door herintroductie. In Vlaanderen een gevoelig punt, maar niet steeds terecht.
Het wordt ook hoog tijd om de verdroging te lijf te gaan met vernattingsprojecten. Rivieren en beken opnieuw laten meanderen en ruimte voor overstromingen creeëren (met proper water). Zo houden we als mensen onze voeten droog.
Tenslotte mag Vlaanderen ook veel meer verbos-sen. Onze historisch lage en nog steeds dalende bebossingsgraad is maatschappelijk onverant-woord. Ook in Limburg is ruimte nodig voor stads-bossen en groene parken op wandelafstand van de woonwijken.
Jos Ramaekers, Coördinator
Inhoudstafel
3 Agenda Natuurpunt Limburg Introductie natuurfotografie
5 Bezoekerscentrum Wat is er allemaal te doen
6 Natuurthema Project A-B-C-D groene campus Diepenbeek
8 Natuur•weetjes Hermeandering Oude Mombeek
9 Wandelbijlage Overbroek-Egoven
14 Dossier op tafel Huiswerk voor de Vlaamse regering
16 Professionals Professionele ondersteuning voor Natuurpunters
18 Tuinnatuur De lekkere tuin… eetbare inheemse planten
20 Wandelingen winter- en paddenstoelwandelingen
Grote coverbeeld : Herfst in het bos 2010 © Stefanie De cock(L) Gewone berkenboleet Genk © Joël Neelen(M) Kleine Karekiet © Sammy Missotten (R) © Natuurpunt
Land
scha
psfo
to Ko
nikp
aard
en ©
AGENDA NATUUR•LIMBURG 3
Introductie in 8 lessenWe willen deelnemers kennis laten ma-
ken met de boeiende wereld van natuur-
fotografie. De cursus mikt op natuur- en
fotografieliefhebbers met een digitaal
spiegelreflex toestel, (of met plannen er
één te kopen). Er is geen voorkennis ver-
eist, de eerste twee avonden worden de
basisbegrippen van de fotografie onder
de loep genomen. De cursus bestaat uit
theorie en praktijk workshops.
Locatie
• Theorie: Natuurpunthuis De Remise,
Leroyplein te Munsterbilzen-Bilzen
• Praktijk: Natuurgebied Munsterbos,
in de nabije omgeving van het cursus-
lokaal.
Tijdstippen
• vrijdag 18 en 25 oktober; 8, 15, 22
en 29 november; 13 december
telkens van 19u30 tot 22u30
• Zaterdag 9 november
van 9u30 tot 12u30
Lesgevers: De cursus wordt afwisse-
lend gegeven door Peter Chanet,
Danny Froyen en Kris Hermans
Inhoud theorie en excursies:
We beginnen met een korte theoreti-
sche basis van de fotografie: materiaal,
belichting, ISO, sluitertijd. Om vervol-
gens de natuurfotografie thema’s te
behandelen: Landschap-, macro- en
dierenfotografie. Omdat we met vaak
kwetsbare natuur bezig zijn komt
ethiek aan bod waar nodig. De laatste
les is een bespreking van zelfgemaak-
te ingezonden foto’s.
Inbegrepen: Hand-outs van de lessen
Kostprijs: € 48 voor leden; € 60 voor
niet-leden (lidmaatschap €24/jaar
per gezin) www.natuurpunt.be/nl/
lid-worden_285.aspx
Info: Natuurpunt Limburg,
tel. : 011 24 60 20
Inschrijven: Door overschrijving naar
KBC BE 02 451 8537751 40 met ver-
melding fotografiecursus, naam deel-
nemer (en lidnr Natuurpunt). Na in-
schrijving ontvang je een gedetail-
leerde beschrijving van de cursus met
praktische info. Opgelet! Het aantal
deelnemers is beperkt (max 20).
INTRODUCTIE NATUURFOTOGRAFIE
NATUUR.BEHEER CURSUSVoor iedereen die betrokken is bij het
beheer van een natuurgebied in Has-
pengouw én ieder met een gezon-
de belangstelling voor natuur en
natuurbeheer
Inhoud: je leert landschappen, eco-
logische principes en processen ken-
nen en begrijpen. Je kan na afloop
de juiste beheerkeuzes maken van-
uit de opgedane kennis
Meer info: tel. : 011 24 60 20
Praktisch: NATUUR.HUIS GELINDEN,
Kleinveldstraat 54, 3800 Gelinden
Sint-Truiden. Vrijdagavonden
4, 11 en 18 oktober, 8, 22 november
en 6 en 13 december
telkens van 19u30 - 22u30
Aanvullend: Terreinbezoeken
met conservator op zaterdagvoor-
middagen 12 en 19 oktober en 9 no-
vember telkens van 10u00 tot 13u00
Inschrijving: Door overschrijving
van € 60,00 (leden NP) of € 80,00 op
reknr. KBC BE 02 451 8537751 40
INFOAVOND ELEKTRISCHE MOBILITEITWerk mee aan de natuur van morgen.
Natuurpunt ism EV-Point. Donderdag
19 december 2013 19u tot 22u - be-
zoekerscentrum Kiewit, Domein Kiewit,
Putvennestraat 112, 3500 Hasselt
Is elektrisch rijden iets voor jou?
Lig jij ook wakker van de gevolgen van
CO2 op de natuur? En leg jij per dag
met de auto minder dan 150 kilometer
af ? Dan is elektrisch rijden op groene
energie iets voor jou. Tijdens de gratis
infoavond in jouw buurt nemen we al je
twijfels weg, kan jij alle vragen stellen en
maak je een eerste rit met een elektrisch
voertuig.
Voordeel voor de natuur
Duizenden vrijwilligers zetten zich da-
gelijks in voor de natuur in Vlaanderen.
4
Helaas zijn de effecten van de klimaat-
verandering meer en meer zichtbaar in
onze natuur. Ook daar wil Natuurpunt,
samen met partner EV-Point een oplos-
sing aanreiken. Denk eens na: als je je ei-
gen laadpaal koppelt aan je zonnepane-
len, dan rijd je volledig CO2-vrij én gratis.
Jouw voordeel
Niet alleen voor de natuur, maar ook
voor Natuurpuntleden is er een voordeel
aan verbonden.
• Natuurpunt leden krijgen 4% korting
bij aankoop van een EV-Point home
charger.
• Ook krijgt een Natuurpunt lid 4% kor-
ting op de oplaadprijs met de EV-pass,
de ‘elektrische tankkaart’ voor publieke
EV-Point oplaadpunten. Bovenop de
20% korting, die elke EV-Pass houder
geniet.
Schrijf je nu in op
www.natuurpunt.be/EVparticulier
Vermeld je naam, de datum en
de locatie. Deelnemen is GRATIS,
maar de plaatsen zijn beperkt.
Info via Petra Beeckx
op 0490-58 81 22.
• woensdag 20 november 2013 van 20u
tot 22u of woensdag 22 januari 2014
van 20u tot 22u
• Bezoekerscentrum Kiewit, Domein Kie-
wit, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt
Zijn jouw spouwmuren, dak of zolder-
vloeren nog niet geïsoleerd? Met na-iso-
latie kan je in een bestaande woning heel
wat energie en geld uitsparen. Je woon-
comfort zal er bovendien op vooruit gaan,
en door een verlaging van je CO2-uitstoot
draag je bij aan het tegengaan van de kli-
maatopwarming. Op deze infoavond krijg
je een zicht op de materialen, voordelen
en kost van woningisolatie. WT Isolatie,
een partner die Natuurpunt met zorg uit-
kiest, geeft je de hele avond lang concreet
antwoord op jouw vragen.
Voordeel voor jou, én voor de natuur
Niet alleen voor de natuur, maar ook voor
Natuurpuntleden is er een voordeel aan
verbonden: een korting van 1,5 euro per
te isoleren vierkante meter. Bovendien
schenkt WT Isolatie per vierkante meter
ook 2 euro aan Natuurpunt voor de aan-
koop van nieuwe natuur.
Isoleren voor meer natuurInfoavond over isolatie van spouwmuren
Gratis
i.s.m.
advertentie isoleren voor meer natuur 8-2013.indd 1 2-8-2013 14:38:45
INFOAVOND ISOLATIE VAN SPOUWMUREN DAK EN ZOLDERVLOERENIsoleren voor meer natuur - Natuurpunt ism WT Isolatie
FILM : DE NIEUWE WILDERNIS: natuur van bij ons zoals je ze nooit eerder zag
In een uitgestrekt moeras scheert een ma-
jestueuze zeearend over de boomtoppen.
Denderend trekt een kudde van duizenden
wilde paarden voorbij. Twee volwassen edel-
herten leveren strijd om in de gunst van een
hinde te komen. Dit is pure, woeste natuur,
zoals je ze nooit eerder zag. En gewoon ge-
filmd in de lage landen. Natuurpunt lanceert
De Nieuwe Wildernis, gedraaid door produc-
tiehuis EMS Films in de Oostvaardersplassen
in Nederland. Ingesproken door Johan
Heldenbergh.
Ga vanaf 25 september 2013 kijken in de zalen van Kinepolis
Schrijf je nu in op
www.natuurpunt.be/wtisolatie of
via [email protected].
Vermeld je naam, de datum
en de locatie. Deelnemen is
GRATIS, maar de plaatsen zijn
beperkt. Meer info via
Petra Beeckx op 0490-58 81 22.
VERVOLGCURSUS FOTOGRAFIELightroom introductie
• Vrijdagavonden van 19u30 tot 22u30
7 en 21 februari 2014
• Zolder bezoekerscentrum Kiewit,
Putvennestraat 112, 3500 Hasselt
Leden Natuurpunt €12- niet leden €16
Info en inschrijving
Inschrijven doe je door het juiste
bedrag over te schrijven op reknr.
KBC BE 451-8537751-40 met vermelding
“cursus Lightroom” (+lidnummer)
Voor meer info: tel. : 011 24 60 20 of
In debioscoop
vanaf 25/09
fotografi e RUBEN SMIT geluid HENK MEEUWSEN montage NIELS ROZA
productie EMS FILMS TON OKKERSE uitvoerend producent IGNAS VAN SCHAICK regie MARK VERKERK
Vlaamse versie ASSOCIATE DIRECTORS i.s.m. NATUURPUNT VZWINFO en FILMBOEKINGEN [email protected]
DNW A4.indd 1
15/07/13 14:53
5B E Z O E K E R S C E N T R U M
BEZOEKERSCENTRUM KIEWITWat is er allemaal te doen in en rond ons bezoekerscentrum
Welkom in het bezoekerscentrum Kiewit: het startpunt van boeiende natuuractivi-
teiten! Hier kan je terecht voor een wandelexcursie of gezinsactiviteit, tentoonstel-
lingen. Met de uitgezette fiets- en wandelroutes kan je de omgeving optimaal ont-
dekken. Voor kinderen zijn er leuke ontdekkingstochten of de boeboekstas. Ook
voor groepen en verenigingen staan de deuren open. In de winkel vind je van al-
les wat van pas komt in de natuur. Van vogelgids tot wandelkaarten en verrekijker.
Natuurlijk met de speciale ledenkorting!
CREA.NATUUR.VRIJDAGENVrijdag 27 september, 25 oktober,
29 november en 27 december
van 14 tot 16u
Een creatief café. Een uitwisseling van crea-
tieve natuurideeën, met natuurpraatje
en drankje. Voor handige natuurmen-
sen, of voor iedereen die er graag bij is,
en meer wil weten over natuur. Kijk op
de website voor meer info.
WINKELNatuurboeken, wandelkaarten, verrekij-
kers, streekproducten en nog veel meer om
de natuur beter te kunnen beleven, vind je
bij ons terug. Kom even neuzen in ons ruim
aanbod en sta versteld van de korting die je
als Natuurpuntlid krijgt.
Een kijkje in ons gamma:
Paddenstoelenatlas van Limburg.
Gedurende meer dan 20 jaar inventa-
riseerde Mycolim het voorkomen van
verschillende soorten paddenstoelen in
Limburg. In totaal registreerden ze meer
dan 75.000 waarnemingen. 1.578 ver-
schillende soorten paddenstoelen wer-
den waargenomen waarvan een aantal
zeldzaam tot zeer zeldzaam.
Deze publicatie is een nuttig hand-
boek voor het herkennen van pad-
denstoelen. De 450 prachtige foto’s
tonen de meest algemene en goed
herkenbare soorten. Aangevuld
met een korte beschrijving van
de kenmerken per soort, een be-
spreking van bijzondere en opval-
lende soorten en een overzicht van
de belangrijkste paddenstoelengebie-
den van Limburg. Een must voor elke
paddenstoelenliefhebber!
De paddenstoelenatlas
telt 572 pagina’s € 40 /
ledenprijs € 36
PROEF-EN BELEEFTOCHT Zondag 6 oktober van 14 tot 17u
Er valt deze namiddag heel wat te bele-
ven op het Domein! Avontuurlijke kin-
deren kunnen zich uitleven op de apen-
bruggen en in het bos of maken een mu-
zikale reis door de jungle met een vertel-
ler. In het bos zie je demonstraties met
trekpaarden en de figuurzager maakt
van dood hout een mooi kunstwerk.
Proef onze lekkere mispellikeur of den-
nenappeljenever en ontdek de veelzij-
dige toepassingen van aloë vera. Het
belooft weer een boeiende namiddag te
worden voor groot en klein!
OPTIEK-EN FOTOGRAFIEDAG Zondag 13 oktober van 10 tot 17u
TENTOONSTELLING Selectie inzendingen fotowedstrijd ‘Limburgse topnatuur’ en fotowerken van Focus 8Vanaf 13 oktober tot 31 december
NATUURONTDEKKINGSTOCHT Woensdag 30 oktober en 27 decem-
ber van 14 tot 16u
Ben je tussen de 5 en 10 jaar, en ben je
geïnteresseerd in het leven in de natuur.
Kom dan mee op stap en zie, voel, ruik al
spelenderwijs de pracht van de natuur.
En neem je papa of mama mee.
BOEBOEKSTASNatuurpunt en Stad Hasselt hebben een
Boeboekstocht uitgewerkt op Domein
Kiewit. We stoomden Boeboekstassen
klaar met allemaal leuke opdrachten
voor kinderen. Daarmee kunnen gezin-
nen op avontuur trekken in de natuur
vlak bij Hasselt. Een boeboeksverhaal-
tje van Marc de Bel wijst je de weg.
Onderweg doe je leuke opdrachten en
actieve spelletjes, ga je op zoek naar
kriebelbeestjes en maak je een heuse
Boeboeks schuilhut. Deze tocht is onge-
veer 2 km, met de opdrachtjes duurt het
ongeveer 2u.
Misschien kom je onderweg de grote
Galloway’s tegen, maar zeker ook gei-
ten, schapen, paard en varken.
En op het einde van de tocht
wacht de speelhoek en het
terras.
Nog uit te lenen tot en met
3 november, tijdens de
openingsuren van het
bezoekerscentrum 13u
tot 15u, terugbrengen
voor 17u. € 3/tas.
NATUURWANDELINGEN MET GIDSZondag 29 september, 27 oktober,
24 november en 29 december
van 14u tot 16u
Gidswandeling in Kiewit. Laat je leiden
in Kiewit door de prachtige natuur in elk
seizoen. En kom meer te weten over na-
tuurgebieden en beheer ervan.
6 N AT U U R T H E M A
SOEPELE LAARZEN Voor wandelaars, ornithologen, vissers, ja-
gers, hobbytuinmannen, hondenliefheb-
bers. De hiel wordt minder belast dankzij
uitstekende schokabsorberende eigen-
schappen van de zool.
Promotie tot
11 november
VELDGIDS ‘WILD VAN SPOREN’De reeks veldgidsen nodigt uit om on-
middellijk op voetsporenzoektocht te
vertrekken. Je leert alles over de loop-
sporen van alle zoogdieren van West-
Europa. Geschikt als leidraad bij een ge-
zinswandeling als voor de gevorderde
sporenzoeker.
Voor de drie
gidsen samen:
€ 39,99 / ledenprijs € 35,99
HET BEZOEKERSCENTRUM is open op woensdag, vrijdag,
van 13u tot 17u. Zaterdag en zondag van 13u tot 18u (vanaf november tot 17u)
Tijdens schoolvakanties alle dagen open behalve maan-
en feestdagen.Te bereiken op tel: 011 24 60 20
Met steun van
PROJECT A-B-C-D GROENE CAMPUS DIEPENBEEKIn het hart van Diepenbeek, aan de samenvloeiing van Oude Stiemer en Demer
ligt een restant prachtige natuur te wachten op hulp. Dit prachtige stuk natuur
zijn de onbebouwde terreinen op de Universitaire Campus Diepenbeek tussen de
Boudewijnlaan, de Miserikvijvers, de Demer en de Ginderoverstraat.
In 2011 werd met middelen van de
Provincie Limburg, de UHasselt en
de gemeente Diepenbeek en met
medewerking van de PHL een bio-
diversiteitproject opgestart om een
natuurvisie te ontwikkelen voor de
hele onbebouwde terreinen ten
Westen van de Ginderoverstraat, en
daaraan gekoppeld een actieplan
om de eerste ingrepen op terrein
uit te voeren. De titel van het project
werd toepasselijk A-B-C-D gedoopt
(Aanpak van de Biodiversiteit op de
Campus Diepenbeek). In het voor-
jaar van 2012 werd de landschapvisie
opgesteld, samen met een stappen-
plan. Dit najaar wordt gestart met de
eerste werken. Wellicht zijn de eerste
resultaten op terrein al zichtbaar als
u dit leest.
De eerste faseDe eerste fase van de werken be-
treft o.a. de eindkap van een aantal
populierenbestanden op de campus
en de verwijdering van overhellende
bomen kort bij het hoofdgebouw van
de Univ. Nu de landschapsvisie is op-
gemaakt en de eerste werken zichtbaar
worden probeert Natuurpunt de mede-
werking te krijgen van de andere instel-
lingen en bedrijven in het visiegebied
om zo stilaan één grote samenhangen-
de Groene Campus te creëren, waarop
het prettig werken en studeren is.
Positieve natuurbelevingDe groene campus biedt immers enor-
me mogelijkheden voor een positieve
natuurbeleving bij studenten en perso-
neel. Zo hopen we door de werken op
te terugkeer van vogels zoals de nachte-
gaal en vind je er bijvoorbeeld de zeld-
zame moerassprinkhaan nog terug en
bloemen zoals blauwe knoop. Het zou
een ideaal vertrekpunt moeten worden
voor een deugddoende wandeling in de
natuur tussen twee lessen door.
Een aantal van de terreinen zullen op ter-
mijn wellicht verdwijnen wanneer het We-
tenschapspark en de onderwijsinstellingen
meer ruimte nodig heben of zodra de
Bloe
drod
e heid
elibe
l © Sa
mm
y Miss
otte
n
sneltram wordt aangelegd maar desondanks zal er voldoende
groen overblijven om van dit terrein de groenste campus van
Vlaanderen te maken in de groenste provincie.
De toekomstige campusOp het kaartje krijg je een overzicht hoe de groene campus er
in de toekomst kan uitzien.
Verzorgd parklandschap rond de gebouwen met aan-
dacht voor biodiversiteit en natuurlijkheid. Om dit te be-
reiken zal het nodig zijn om samen te zitten met de
diverse instellingen en de uitwerking van detailplannen
kan deels binnen de educatieve taakstelling van de aan-
wezige scholen.
Open graslanden, beheerd als onbemeste schrale hooi-
landen. Deze graslanden zijn in potentie en voor een
klein stukje in realiteit het interessantst voor de natuur.
Op de overgang van Kempen en Haspengouw zijn de
groeiomstandigheden voor zeldzame types blauwgras-
land aanwezig en kunnen we hier stapsteentjes creëren
voor hoogwaardige natuur.
Aan het drukste punt op de campus, vlakbij het hoofd-
gebouw en de bushalte ligt een vijver waar niemand
meer van het bestaan ervan afweet. In het kader van
dit project wordt deze vijver opnieuw zichtbaar, en door
meer licht en minder bladval zal ook de waterkwaliteit
verbeteren.
Hier willen we lichtrijk bos en overgangszones tussen
bos en struweel. Hiemee herstellen we het biotoop van
de nachtegaal die door de voortschrijdende verbossing
helemaal van de campus is verdwenen. Tegelijk verho-
gen we door de grotere openheid hier ook de verkeers-
veiligheid voor de 20.000 studenten en docenten die da-
gelijks de Campus aandoen.
deze zones blijven ook op lange termijn behouden als
bos. Omwille van de gelijkjarige bestanden zullen hier
wel via een rotatiesysteem een aantal bomen worden
gekapt zodat een meer open bos met bomen van ver-
schillende leeftijden ontstaat.
Deze kleur geeft aan waar zich een ondergrondse water-
kelder bevindt. Deze gemetselde kelder van méér dan
100 jaar oud diende oorspronkelijk om de stad Hasselt
van drinkbaar water te voorzien, afkomstig uit dedestijds
zuivere Stiemer. Door de plaatsing van een deur met
openingen maken we deze kelder geschikt voor de over-
wintering van vleermuizen.
Voor de twee beken op het terrein, Miserikbeek en Oude Stie-
mer hebben we vage plannen om deze interessanter te maken
voor de natuur. Dit zal echter nog overleg vragen met de be-
voegde instanties.
Je ziet, het zijn ambitieuze plannen. Dit is dan ook een uniek
project waarvan we hopen om het ook in de volgende jaren te
kunnen verderzetten en zelfs uit te breiden naar alle instellin-
gen, bedrijven en organisaties op de campus. De eerste stap-
pen hiervoor worden nu gezet.
7
Moe
rass
prin
khaa
n ©
Sam
my M
issot
ten
8 NATUURPUNT WEETJES
HERMEANDERING OUDE MOMBEEKSchup in de grond in het strategisch project Herk en MombeekDe Herk en Mombeek kronkelen door
prachtige natuurgebieden. Toch is het
niet alleen pracht en praal wat je te
zien krijgt in de valleien.
Ongewenste overstromingen
De beken werden in de jaren ’60 van vo-
rige eeuw rechtgetrokken om de vallei
beter geschikt te maken voor landbouw
en het afvalwater van de verspreide be-
woning sneller af te voeren. Vandaag
weten we dat dit stroomafwaarts leidt
tot ongewenste overstromingen. Boven-
dien bleek de valleigrond voor inten-
sieve landbouwgrond toch ongeschikt,
en voor ons afvalwater worden meer
en meer woningen op de riolering aan-
gesloten. Dit speerpuntproject om het
ruimtelijk structuurplan Vlaanderen con-
crete inhoud op terrein te geven heeft
als doel de beken en hun valleien te her-
stellen, en de versnipperde natuur in de
vallei opnieuw met mekaar te verbinden.
Beken hermeanderen
Een beek laten hermeanderen lijkt sim-
pel, maar is het niet. Niet alleen moet je
de eigenaar(s) aan weerszijden van de
beek mee hebben, ook de beekbeheer-
der, de watering en de overheden moe-
ten overtuigd worden van de meerwaar-
den. Dat vraagt heel wat overleg en tijd.
De ijsvogel geniet mee
Eind juni was het op gronden van
Natuurpunt in Alken zover en kon de
Oude Mombeek nieuwe meanders krij-
gen. Hierdoor krijgen vissen, libellen
en andere waterdieren opnieuw ruimte
om zich voort te planten in de Mom-
beekvallei. Ook de Alkense adoptiesoort,
de ijsvogel zal ongetwijfeld meegenie-
ten van deze nieuwe natuur.
DOOR VERBOSSING KRIMPT HET AREAAL VAN DE ZADELSPRINKHAAN (Ephippiger ephippiger)Koen Lock, Saltabel: sprinkhanenwerkgroep van Natuurpunt
De zadelsprinkhaan is een grote
sabelsprinkhaan die makkelijk te
herkennen is aan het zadelvormige
halsschild. De soort zit vaak goed
verscholen en is daardoor moeilijk te
vinden. De mannetjes maken met de
korte vleugels echter een scherp ge-
luid dat ver draagt. Volwassen exem-
plaren worden vooral van augustus
tot oktober waargenomen. De soort
komt vooral voor op de overgang
van heide naar struweel of licht bos.
De voorkeur gaat uit naar structuur-
rijke heideterreinen met opslag van
struiken zoals braam, brem of jene-
verbes en jonge bomen zoals berk,
den of eik. De nymfen zitten in lagere,
kruidachtige vegetaties en in strui-
ken. In België komt de zadelsprink-
haan enkel voor in het nationaal
park Hoge Kempen in de provincie
Limburg. Een recente inventarisatie
van historische vindplaatsen door de
Saltabel, de sprinkhanenwerkgroep
van Natuurpunt, toonde aan dat de
zadelsprinkhaan enkel nog voor-
komt in enkele heidereservaten: de
Mechelse Heide, de Kikbeekbron, de
Opglabekerzavel en het Heiderbos.
Op de overige plaatsen waar de soort
vroeger werden aangetroffen, was geen
geschikt habitat meer aanwezig, meestal
omdat de heide te zeer was verbost. Hier
en daar werd de heide ondertussen wel
terug vrijgemaakt, maar deze maatrege-
len kwamen op een aantal vindplaatsen
helaas te laat. Gericht beheer kan er ech-
ter voor zorgen dat de zadelsprinkhaan
zich opnieuw uitbreidt vanuit de reste-
rende populaties. Omdat de soort niet
kan vliegen, is het verspreidingsvermo-
gen nogal beperkt en daarom moeten
voldoende brede verbindingsstroken
worden voorzien waarlangs de soort kan
migreren.
Zade
lsprin
khaa
n m
anne
tje ©
Koen
Lock
Zade
lsprin
khaa
n vr
ouw
tje ©
Koen
Lock
GELEGEN IN SINT-TRUIDEN EN HEERS VINDEN WE
DE MOOIE WANDELGEBIEDEN
OVERBROEK-EGOVEN
2013
-05-
04 O
verb
roek
Egov
en ©
Egov
en
OVERBROEK (SINT-TRUIDEN)Het Overbroek is een oase waar tal
van zeldzame en kalkminnende
planten een toevlucht vinden.
Op verscheidene plaatsen kan je
mergel ontdekken. Kalkgraslanden
zijn eeuwenlang blijven bestaan
doordat rondtrekkende schaapskuddes
ze jaar na jaar begraasden.
De schapen hielden de plan-
tengroei kort, zodat snel groei-
ende agressieve planten zo-
als brandnetel en kleefkruid
de typische kalkplanten niet
konden overwoekeren. De
rondtrekkende schaapskud-
des zijn nu uit het Overbroek
verdwenen. Om de typische
kalkplanten in stand te hou-
den, schakelen we nu Gal-
loway-koeien in. Deze koeien,
afkomstig uit de Schot-
se landstreek Galloway,
zorgen net zoals de scha-
pen van vroeger, dat ty-
pische, kalkminnende plan-
ten zoals naakte lathy-
rus en hokjespeul kun-
nen overleven. Galloway-
runderen stellen weinig ei-
sen aan de kwaliteit van hun
voeding. Deze eigenschap
laat toe om deze dieren op onbemeste
gronden te laten grazen.
In het natuurreservaat Overbroek ligt
een oude mergelgroeve. Echte mergel,
bestaande uit kalk, klei en leem, werd
vroeger gebruikt om het akkerland min-
der zuur te maken. We spreken hier van
een openlucht groeve met er bovenop
een bos en een permanent grasland
met kalkminnende planten. Speciale
aandacht voor de wilde narcis en de
wasplaten-paddenstoelen. In de gevon-
den bladfossielen werden maar liefst 59
verschillende plantensoorten ontdekt,
waarvan vele nog nooit eerder gevon-
den werden. Deze 57 miljoenjaar oude
blad-, naald- en zaadafdrukken maken
van deze plaats een wereldbelangrijke
referentie. De groeve kan onder begelei-
ding bezocht worden. Een 250 m verder
ligt een bezoekerscentrum. In dit Natuur.
huis kan je na een wandeling terecht
voor een drankje, maar ook voor een
posteroverzicht over de “Mergels van
Gelinden”, vitrinekasten met fossielen en
verhalen van de buren over het werken
in de groeve.
Rode wandeling
in beemdgebied
Egoven, 3,5 km
Foto boven : Quercus Loozi © KU LeuvenFoto onder : Dryophyllum dewalquei © R. Herckens
EGOVEN (HEERS)Egoven is een beemdgebied aan de
bovenloop van de Herk. In dit natuur-
gebied vloeien de Grondelingenbeek,
de Fonteinbeek, de Molenbeek en de
Kasteelbeek in de Herk.
Natuurpunt De Herk Heers beheert deze
beemden sinds 1989. Het geheel is een
vrij moerassig natuurgebied, in de vorm
van een groot hoefijzer, met grote stuk-
ken rietland, populierenbestanden en
grote zeggelanden. Talrijke knotwilgen
geven het landschap een typisch water-
landkarakter. In de zomer treffen we hier
grote vlekken moeras vergeet-me-nietje
aan die afwisselen met zowel dag- als
avond- en gewone koekoeksbloem. Riet
en ruigetekruiden weven een groot groen
net waar talrijke insecten, vogels en
zoogdieren een thuis vinden. Ook roof-
vogels zoals torenvalk, sperwer, buizerd
en kiekendief jagen hier op hun prooi.
Foto boven : © Mergels Foto rechts boven : © 2013-05-04 Overbroek Egoven
Foto rechts midden : © 2013-05-04 Overbroek EgovenFoto rechts onder : © Overbroek Egoven
BEGINPUNTOVERBROEK:
Bezoekerscentrum Natuur.huis,
Kleinveldstraat 54 in het gehucht
Overbroek in Gelinden
(Sint-Truiden)
EGOVEN:
Gelindenstraat,
Fonteinbeek “Reine van Closkes
MEER INFOOVERBROEK:
• Diederik De Leersnyder,
tel. : 011 69 16 22
• Yvon Princen, 016-56 84 35
EGOVEN:
• Lydia Vanberghen,
tel. : 011 48 64 21
• Charlie Claesen,
tel. : 011 70 73 27
EXTRAJe draagt best laarzen, want het is
een heel vochtig gebied.
De paden zijn niet geschikt voor
kinderwagens of rolstoelgebrui-
kers.
Rode wandelingin kalkgebied Overbroek, 3 km
P
P
P
Egoven
Overbroek
Grondelingenbeek
Marsnilstraat
Bove
linge
nstr
aat
Gelindenstraat
Heers
Sint-Truiden
Beemdenstraat
Mechelen - Bovelingen
Gelinden
Gelinden Dorp
Mergelgroeve
oud gemeentehuis
Luikersteenweg
N3
Overbroekstraat
Kleinveldstraat
< wandeling 9 km
Mergelbos
Haagstraat
Egovenstraat Overbroekstraat
Bosv
elds
traa
t
Land
van
Zuy
l
Steenweg
Batsheers
hoogstam
Ove
rbro
ekon
derd
enbo
s
Overbroek beemden
MarsnilFonte
inbeek
Herk
Molenbeek
Herk
Herk
Kasteelbeek
Gras
Bos
Riet en Zegge
Toegangsweg
Water
rode wandelpad Overbroek: 2,5 km,
deel van wandeling van 9 km
rode wandelpad Egoven: 3,5 kmHaspengouwse Traktorvrienden
groen wandelpad 2,5 km
Natuur.huis Aulenteer
Startpijl
Boomgaard
Akker
Bewoning
13RECLAME
ALALALLLLESREINIGEESREINIGEESREINIGERRRMUMUMULLLTTTI-SI-SI-SUUURRRFFFAAACCCEEESSS
ALLESREINIGERMULTI-SURFACES
2001459
2001459
2001459
2001459
2001459KAMILLEKAMILLEKAMILLE & MELKWEI & MELKWEI & MELKWEI
CAMOMILLECAMOMILLE & PETIT-LAIT & PETIT-LAIT
AFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDELLLLL
LIQUIDLIQUIDEE VAISSELLVAISSELLEE
ERUTANYBDEREWOP ERUTANYBDEREWOP
2001459
KAMILLE & MELKWEI
CAMOMILLE & PETIT-LAIT
AFWASMIDDEL
LIQUIDE VAISSELLE
2001453
2001453
2001453
CCCIIITROTROTROEEENNN AROMAROMAROMAAA
PARFUPARFUPARFUMMM
&&& ALOALOALOEEE VEVEVERRRAAA
&&& ALOALOALOEEE VEVEVERRRAAA
AFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDELLL
LLLIIIQUIDQUIDQUIDEEE VAISSELLVAISSELLVAISSELLEEE
CITROCITROCITRONNN
2001453
CITROEN AROMA
PARFUM
& ALOE VERA
& ALOE VERA
AFWASMIDDEL
LIQUIDE VAISSELLE
CITRON
2001789
2001789
2001789
ALALALLELELESRSRSREIEIEINININIGEGEGERRRCITROECITROECITROENNN AROMAROMAROMAAA
NETTOYANTNETTOYANTNETTOYANTMULTI-USAGESMULTI-USAGESMULTI-USAGESPARFUPARFUPARFUMMM CITROCITROCITRONNN
2001789
ALLESREINIGERCITROEN AROMA
NETTOYANTMULTI-USAGESPARFUM CITRON
Feel Good Cleaning Feel Good Cleaning
Onze producten zijn niet alleen uiterst doeltreffend, ze bevatten ook geen schadelijke stoffen. We dragen dus zorg voor je huis én je gezin en dat doen we natuurlijk ook voor de volgende generaties Zo kan je pas echt genieten met je gezin van een schoon en gezond huis. Meer weten? Surf naar www.ecover.com. /EcoverBelgium
Te verkrijgen in onze Natuur•winkel, 10% ledenkorting
14 D O S S I E R O P T A F E L
Zo bij het begin van het nieuwe school-
jaar past het om eens te kijken hoe het
bij de Vlaamse Regering van meester
Peeters II gesteld is met het huiswerk
voor het vak “natuur” waartoe ze zich
zelf hebben geëngageerd. Met minder
dan een jaar te gaan vóór de “examens”
eraan zitten te komen in de vorm van
nieuwe verkiezingen, is er niet veel tijd
meer om slechte punten op te halen.
Cruciaal voor LimburgWe selecteerden een aantal beleidson-
derdelen die voor de toestand van de
natuur in Limburg cruciaal zijn. Het gaat
om elementen uit het natuur- en milieu-
beleid, ruimtelijke ordening, openbare
werken en landbouw. Op basis daarvan
hebben we een te doen lijstje opgesteld
van de zaken die de Vlaamse regering
het komende jaar nog moet afwerken.
De afgelopen jaren heeft de Vlaamse re-
gering heel wat dossiers inzake natuur-
beleid voorbereid. Het is nu zaak om al
dat werk te verzilveren. En er kan nog
heel wat bereikt worden: kijk naar de
recente inhaaloperatie voor de erken-
ningen van reservaten. Met het voor-
ziene budget kunnen 2700 hectare na-
tuur ingericht worden voor openstelling
voor het publiek, beheer, monitoring en
toezicht. Gezien ruim 1/3de van de door
natuurverenigingen beheerde natuur
in Limburg ligt is dit een belangrijke sti-
mulans voor onze provincie. De huidige
achterstand is zelfs zo groot dat er ruimte
is voor nog zo een inhaaloperatie. Je laat
scholen immers ook geen bijkomende
klassen bouwen om dan achteraf te zeg-
gen dat er geen geld is om de leraars te
betalen.
Wat ligt er nog op de plank?Het belangrijkste dat de regering nog
moet doen, is het finaal goedkeuren van
de Natura 2000-doelen. Deze doelstellin-
gen geven aan waar en hoe Vlaanderen
HUISWERK VOOR
DE VLAAMSE REGERING
nijlg
anze
n ©
Jos R
amae
kers
15
invulling zal geven aan haar Europese
natuurverplichtingen. Het Natura 2000-
beleid is, zowel in het Europese beleid
(biodiversiteitsstrategie 2020) als in het
Vlaamse (ViA Pact, Regeerakkoord), dé
hoeksteen van het natuurbeleid. Ook hier
is het soortelijk gewicht van Limburg
enorm in vergelijking met de andere
Vlaamse Provincies. De doelen hadden
twee jaar geleden al goedgekeurd moe-
ten zijn en de Regering beloofde bij haar
aantreden om tegen 2015 “het grootste
deel van de maatregelen die nodig zijn
om de instandhoudingsdoelstellingen te
realiseren, effectief in uitvoering te heb-
ben.” Er is aan deze doelen meer dan 5
jaar gewerkt door wetenschappers en de
administratie en in een breed en lang-
durig overlegproces met de betrokken
actoren ligt er nu eindelijk een voorstel
op tafel.
Het vastleggen van deze doelen is niet
enkel nodig voor ons Europees engage-
ment of het behoud van de biodiversi-
teit. Het is ook nodig om een rechts-
zeker kader te scheppen voor verdere
economische ontwikkelingen. Ze zullen
zorgen voor meer duidelijkheid voor
zowel natuurbeheerders als administra-
tie waardoor efficiënter kan (samen)
gewerkt worden. Tal van natuurprojec-
ten zitten in de pijplijn om Europees
beschermde vogels, vlinders, bossen of
heide in kwaliteit te doen toenemen en
open te stellen voor het publiek.
Zonder goedgekeurde doelen wordt het
overleg tussen overheid, wetenschap
en actoren op terrein gedwarsboomd
en komt de geloofwaardigheid van de
Vlaamse regering op de helling te staan.
Bovendien riskeren we Europese boetes
en er dreigt ernstige rechtsonzekerheid
in het vergunningbeleid.
Ieder uitstel zal zorgen voor hogere na-
tuurherstelkosten. Finaal zal de natuur
het grootste slachtoffer zijn, omdat de
noodzakelijke bijkomende inspanningen
verder zullen aanslepen.
Uitvoeren wat afgesproken wasDaarnaast, moet er nog veel uitgevoerd
worden wat afgesproken was: de na-
tuurafspraken uit het plattelandsbeleid,
de acties uit de waterplannen, de voort-
gang van de ruimtelijke afbakeningspro-
cessen,… De kloof tussen de ambities
op papier en de uitvoering op het terrein
is immers nog erg groot.
De afspraken rond het soortbescher-
mingsbeleid laten ook op zich wach-
ten. Met otter, bever, hamster, beekprik,
grauwe kiekendief, kwartelkoning, hei-
deblauwtje, vleermuizen en vele andere
soorten scoren we hoog met Limburg.
We wachten dan ook met ongeduld op
positieve acties vanuit de overheid. Tot
nu toe zagen we vooral negatieve maat-
regelen zoals een versoepeling van de
jacht op vos en ganzen. Van een aanpas-
sing in functie van de biodiversiteit, zoals
het regeerakkoord heeft aangekondigd,
is alvast geen sprake.
Een ander pijnpunt blijft de netto ont-
bossing in Vlaanderen. Sinds 2008 neemt
het aandeel bos in Vlaanderen af. De
ontbossingstop uit het bosdecreet blijft
in de praktijk dode letter. De recente
verruiming van het besluit waardoor nu
ook gemeentes gebruik kunnen maken
van het boscompensatiefonds om een
stadsbos aan te leggen is dan ook een
goede zaak. Op terrein zal het echter
nog wel enkele jaren duren vooraleer de
trend is omgekeerd.
Het afbakeningsproces tussen land-
bouw en natuur dat moet resulteren
in 38.000 ha bijkomende natuur ten op-
zichte van de toestand in 1994, en waar-
bij de teller inmiddels staat op 15.500 ha
is tijdens deze regeringsperiode volledig
vastgelopen. Er werd deze legislatuur
slechts 3.000 ha bos- en natuurgebied
afgebakend. Dat is minder dan 10% van
de resterende opdracht. Aan dit tempo
duurt het nog 45 jaar alvorens de enga-
gementen van het ruimtelijk structuur-
plan zijn uitgevoerd. Ook hier werden
in een aantal dossiers reeds de nodige
inspanningen geleverd in overlegron-
des door de betrokken actoren en is een
inhaalbeweging nog mogelijk door het
doorhakken van de knopen in de lopen-
de dossiers.
Versnippering of liever, het voorko-
men ervan is nog een onderwerp dat
voor Limburg belangrijk is. De Vlaamse
Regering nam zich voor (via haar eigen
milieubeleidsplan) om “ binnen de plan-
periode de versnippering van groen-
gebieden naar een gunstige trend te
brengen.” We herinneren de Vlaamse
Regering graag aan dit voornemen in
functie van de beslissingen die rond de
Noord-Zuid, Spartacus N73, kleinstede-
lijke ringwegen nog moeten genomen
worden.
Zonder water geen levenLast but not least moeten we het ook
nog even hebben over het waterbeleid.
Zonder water, geen leven. Voldoende
en proper water is cruciaal voor de
natuur, maar ook voor ons mensen.
Waterbewoners als vissen en libellen-
larven hangen direct af van de water-
kwaliteit en de structuurkwaliteit van de
watelopen. Ook veel natuur op het land
is afhankelijk van de kwaliteit van het
(grond)water.
Ondanks de duidelijke vooruitgang van
de waterkwaliteit de afgelopen decen-
nia, heeft vandaag nog geen enkele
waterloop de goede toestand bereikt
die Europa van ons vraagt tegen 2015.
Hangt ons een nieuwe boete boven het
hoofd?
Visa
rend
© Fr
anco
is Va
n Ba
uwel
16 PROFESSIONALS
Momenteel zijn er een kleine 80-tal pro-
fessionele medewerkers actief in of vóór
Limburg, waarvan een 70-tal betrokken bij
natuurbeheer.
De consulenten planning zijn de eerste-
lijns aanspreekpunten voor de vrijwillige
beheerteams. Zij ondersteunen de be-
heerteams bij de opmaak, de opvolging,
de evaluatie en rapportering van de be-
heerplannen voor hun natuurgebied. Ook
begeleiden ze mee de opmaak van de
planning voor terreinwerken. Aanvullend
hebben de coördinatoren van de lopende
life+ projecten een gelijkaardige taakstel-
ling. Life+ projecten zijn er in de Abeek,
Life Itter&Oeter en Vochtig Haspengouw.
Voor de ondersteuning van de grotere be-
heergerelateerde onderwerpen zoals het
invullen van de instandhoudingsdoelen
voor de aan Europa aangemelde natuur-
gebieden kan ook beroep gedaan worden
op een beleidsmedewerker.
De aanleg en het beheer van onze Natuur-
punt bossen wordt opgenomen door een
professionele boscoördinator. Deze heeft
onder meer als taak om bosuitbreidingen
te realiseren samen met steden en bedrij-
ven, buiten de reservatensfeer. Daarnaast
proberen we via deze medewerker de
houtopbrengst van onze bossen te opti-
maliseren binnen de gestelde natuurdoe-
len. De concrete uitvoering van het be-
heer door professionelen gebeurt vooral
PROFESSIONELE ONDERSTEUNING VOOR NATUURPUNTERS
We stellen vast dat Natuurpunt, ondanks de crisis, blijft groeien in beheerde opper-
vlakte, waarbij Limburg als vanouds een belangrijk deel uitmaakt. De beheerde op-
pervlakte in Limburg benadert inmiddels de kaap van 6.000 ha, ... en dus blijft ook
het kader van professionele medewerkers groeien als ondersteuning van de vrijwil-
ligerswerking. Hoog tijd om eens nader met deze mensen kennis te maken.
In Herk-de-Stad is dit jaar een nieuw soort boerderij opgestart, een zogenaamde CSA-boerderij. CSA staat voor de Engelse term ‘Community Supported Agriculture’, ofwel landbouw gedragen door de gemeenschap. Op deze boerderij wordt op een nieuwe, natuurvriendelijke en diervriendelijke manier voedsel geprodu-ceerd. Dat voedsel wordt rechtstreeks aan particulieren verkocht, zonder tussenkanalen. Deze klanten worden dan ook betrokken bij de werking van de boerderij in allerlei activiteiten om zo een warme gemeenschap rond de boerderij te vormen. CSA-Hoeve Het Blokhuis biedt op die manier rundvlees, kippenvlees, ko-nijnenvlees, groenten, fruit en eieren aan. Er worden hier geen
pesticiden of chemische meststoffen gebruikt en er wordt actief gewerkt aan heropleving van de natuur. Ook de dieren worden gehouden op een manier die zo kort mogelijk bij hun natuurlijk gedrag en natuurlijke voeding aansluit. En dit alles geeft heel ge-zonde en heel smaakvolle producten.
Op 20 oktober heeft de hoeve hun groot openingsfeest. Kom er meer leren over de manier van werken en kom gezelligmeefeesten. Inschrijven kan op [email protected] of 0497 23 36 41. Je vindt ook alle info over de hoeve op www.hoevehetblokhuis.be
ECOLOGISCH
VOEDSELPROJECT
IN LIMBURG
Ploe
g Her
k en
Mom
beek
.tif
NATUURPUNT WEETJES 17
Spiekelspade, een groot landbouwdo-
mein tussen Koersel en Hechtel, werd in
de 12de eeuw een leen van de abdij van
Averbode. Er bestond een hechte band
tussen Averbode en Koersel: de abt stelde
niet alleen de pastoors aan, maar had er
ook talrijke bezittingen.
Eeuwenlang werden in de talrijke vijvers
in Koersel en Stal vissen gekweekt. Kent u
de Lemmenswijers nog of weet u waar het
“Hespenvijvertje” zijn naam aan dankt?
Deze en nog veel meer verhalen kunt u
lezen in het boek: meer dan 2500 plaats-
namen in totaal, alleen voor Koersel! Ze
worden allemaal verklaard en de meeste
ervan kunt u terugvinden op de kaarten
achteraan in het werk.
Maar het boek is meer dan dat. In de ar-
chieven waar de namen gevonden wer-
den, stond vaak zeer interessante extra
informatie. Ging het om een hooiland, een
dennenbos, een stuk heide of een moes-
tuin? Maar heide bleef niet altijd heide,
loofbos verdween en hoogveen werd
afgegraven. Dit alles vindt u terug in het
boek, dat ook rijk geïllustreerd is met tal-
rijke kaarten en foto’s.
Vanaf eind september verkrijgbaar
bij Natuurpunt Beringen
maar ook in de natuurpuntwinkel in Kiewit
(Auteurs : Vic Mennen - Willy Vanlook - Joël
Burny)
BELANGRIJKE UITBREIDING voor het Smeetshof in zicht
Op de valreep voor dit tijdschrift vernemen we dat ARK-
natuurontwikkeling erin is geslaagd om op Vlaams grondge-
bied 27 ha landbouwgrond aan te kopen die midden tussen
het Smeetshof en Vlaamse zijde en het Wijfelterbroek aan
Nederlandse zijde ligt. Voor landbouwdoeleinden zijn op deze
gronden diepe sloten aanwezig. Het droog houden van deze
27 hectaren vormde lange tijd een rem op de natuurontwik-
keling in en rond het Wijfelterbroek en het Smeetshof.
KOERSEL Van Neusenberg tot Spiekelspade
Duizenden namen hebben onze voorouders gebruikt voor het
benoemen van gebouwen, eigendommen, opvallende land-
schapselementen … allemaal hebben ze een betekenis.
ARK-natuurontwikkeling is een innovatieve Nederlandse
natuurorganisatie die zich inzet om ruimte te maken voor
natuur. De werkingsmiddelen komen van de Nederlandse
postcode loterij en opdrachtgevers (overheid en andere na-
tuurverenigingen). Eén van de methoden die ARK inzet om
natuurgebieden te verbinden is vrijwillige kavelruil. In het
Kempen~Broek liggen natuurgebiedjes en landbouwgron-
den vaak dicht naast elkaar. Dat is onhandig, want de natuur
is hier gebaat bij hoge grondwaterstanden, terwijl de land-
bouw graag het hele jaar door graag droge voeten heeft.
Door landbouwenclaves uit het laaggelegen natuurgebied
te ruilen kan iedereen aan zijn trekken komen. Gelukkig is
er in het gebied veel goede ruilgrond beschikbaar; van de
overheid of van boeren die er mee ophouden. Via het kli-
maatproject in het Kempen~Broek worden losse natuurge-
bieden met elkaar te verbonden om waardevol water daar-
binnen beter vast te houden.
Met de aankoop van sleutelhectares ontstaat een doorlo-
pende natuurverbinding. Dit is aantrekkelijk voor wande-
laars en fietsers, maar het is ook van levensbelang voor dui-
zenden planten- en diersoorten.
ARK beheert zelf geen natuurterreinen maar maakt hierover
akkoorden met andere natuurorganisaties.
met sociale tewerkstelling. Deze enti-
teit is met een 60-tal medewerkers in
Limburg de grootste schakel.
Aanvullend aan de sociale tewerkstel-
ling zijn er ook een aantal gespeciali-
seerde technische medewerkers, voor
het bedienen van de kraan bvb of an-
der gespecialiseerde machines.
De consulenten uitvoering ondersteu-
nen de vrijwilligers door de aansturing
en begeleiding van de werkploegen
op zich te nemen. Zij vertalen de werk-
aanvragen die door de vrijwilligers
worden opgesteld ook naar praktische
planningen voor de ploegen en zien
toe op de goede en tijdige uitvoering.
Natuurpunt heeft zelf bovendien onge-
veer 800 koeien en 200 paarden die bij
het beheer worden ingezet. Landbouw-
huisdieren vullen deze graaskracht ver-
der aan.
Perce
len sm
eetsh
of 2
© N
ol G
ooss
ens
TUINNATUUR18
DE LEKKERE TUIN… EETBARE INHEEMSE
PLANTENToon
jarig
(80)
© K
atlee
n Bo
llen
19
Als kind snoepten we van de bos- en
braambessen die we op ons pad tegen-
kwamen. De wilde vruchten smaakten
beter dan de gekweekte, al was het om-
dat we ze zelf plukten. Maar dat is zeker
het geval voor de kleine bosaardbeitjes,
waar kinderen dol op zijn, omwille van
hun intense volle smaak, een smaak die
niet te vergelijken valt met de mooie
glimmende aardbeien uit de winkel.
Genieten van natuurlijke bessenHet mandje met de geplukte vruchten
werd leeg gesnoept voor het ons huis
bereikte. Brachten we er wel mee naar
huis, dan werden ze verwerkt in confi-
tuur. We kregen de hele winter vliersi-
roop ingelepeld tegen verkoudheden.
Deze eigenschappen en gebruiken van
onze wilde planten werden doorgege-
ven van generatie op generatie, maar
door de modernisering dreigt die kennis
nu verloren te gaan.
Het is de dag van vandaag nauwelijks
nog mogelijk om een mandje bessen te
plukken in het bos. Je mag niet van de
bospaden afwijken en je mag wettelijk
gezien niets uit het bos mee naar huis ne-
men. Daarbij komt nog dat vruchten laag
bij de grond, kans hebben om besmet te
zijn met eieren van de Vossenlintworm.
De kans op besmetting is weliswaar zeer
klein, toch als men besmet geraakt en
niet behandeld wordt, is de aandoening
dodelijk in 70-90% van de gevallen. Dus
geplukte vruchten grondig afspoelen al-
vorens te consumeren.
Als we toch willen genieten van de na-
tuurlijke bessen, kunnen we ze aanplan-
ten in onze eigen tuin. Niet alleen heerlijk
voor de mens, maar voor vele dieren vor-
men de vruchten een heerlijke maaltijd.
Eetbare natuur integreren in je siertuinJe hoeft daarvoor geen grote tuin te
hebben. Deze eetbare natuur kan je ge-
woon integreren in je siertuin. Wij kiezen
voor inheemse soorten, soorten die je
in het wild in de natuur kan tegen ko-
men. Soorten die niet gecultiveerd zijn,
en daardoor meer bestand tegen ziektes
en plagen, tenminste als je de natuurlijke
habitat van de plant respecteert.
Bosaardbeien zijn schitterende bodem-
bedekkers voor halfschaduw. De plant-
jes vormen, net als de gekweekte vari-
anten uitlopers, en zijn op deze wijze
doorlevend.
Bosbessen verkiezen voedselarme, zure
grond en verdragen schaduw. En vor-
men een goede onderbegroeiing voor
bosjes en houtkanten. Best plant je ze in
groepjes aan zoals vaste planten.
In tuinen en parken kan je frambozen
gebruiken in een gemengde wilde bes-
senhaag, onder bomen en voor wilde
hoekjes. Door de uitlopers blijven fram-
bozen niet op de plantplek staan, maar
zoeken ze zelf een eigen plekje. Een wild
hoekje met frambozen zal een waarde-
volle trekpleister vormen voor vogels.
Zwarte bessen kan je in een gemengde
haag gebruiken of als onderetage in een
beschaduwd vogelbosje.
Rijpe bessen voor iedereen een feestBij de aanplant van deze vruchtdragende
planten hebben we de fruitopbrengst
voor ogen. Maar deze planten gaan veel
meer betekenen dan enkel de vruchten
die ze voor ons voortbrengen. Het be-
gint met de bloesems, die aantrekkelijk
zijn voor vele insecten vanwege de toe-
gankelijke nectar en stuifmeel. En ook
omgekeerd, de insecten hebben we no-
dig voor de bestuiving en de vruchtvor-
ming. Struiken als framboos, sleedoorn
en bramen kan je laten uitgroeien tot
een dicht struweel, dit vormt een goede
beschutting voor vogels en kleine zoog-
dieren.
Als de bessen rijp zijn is het voor ieder-
een feest. Eet niet alles zelf op, maar laat
gerust vruchten hangen voor de dieren
die ze graag oppeuzelen zoals vogels,
eekhoorns, egels en andere zoogdieren
Leer je kinderen van jongs af aan welke
bessen eetbaar zijn en welke niet. Want
ook de giftige soorten zien er soms sma-
kelijk uit.
Inheemse planten gebruiken in je
tuin heeft vele voordelen. Op het
eerste zicht lijkt het saai en lijkt de
keuze beperkt, maar niets is minder
waar. Wij hebben dit jaar ons aanbod
planten uitgebreid, waardoor je tuin
nog interessanter kan worden voor
de natuur en ook voor ons.
Zorg voor voldoende variatie in de
aanplanting. Een natuurrijke tuin vraagt
een aanplanting in verschillende la-
gen. Bomen, struiken, vaste planten,
bloemenweide en waterpartij verho-
gen de waarde van de tuin spectacu-
lair. Bladhoudende en bladverliezen-
de planten en doornstruiken zorgen
voor beschutting. Besdragende strui-
ken bieden een bloemenweelde in het
voorjaar, nestgelegenheid en voed-
sel in de herfst.
Toon
jarig
(78)
© K
atlee
n Bo
llen
Winterwandelingen
We stappen de winter in Bezoekerscentrum De Watersnip
Donderdag 12 december,
14.00 - 16.30 uur
Grauwe Steenstraat 7/2, Koersel
Info Jan Kenens, tel. : 011 45 01 91
Winterwandeling Natuurpunt Meeuwen-
Gruitrode en Peer
Zondag 15 december,
14.00 - 16.30 uur
Kringwinkel, Steenweg Wijchmaal 66,
Peer. Laarzen of stevige wandel-
schoenen meenemen.
Info Van Dingenen Robert
Tel. : 011 63 55 94 of 0496 84 85 38
Winterwandeling en jaarafsluiting Natuurpunt Regio Zelem
Zondag 15 december,
14.00 - 16.30 uur
Einde Broekstraat - kruispunt
met Molenstraat en Bakelstraat,
Zelem. Info Jan Kenens
GSM : 0494 40 45 92
Winterwandeling Natuurpunt Bree
Zondag 15 december,
14.00 - 17.00 uur
Parking Mariahof. Info Albert Hermans,
GSM : 0495 54 68 69
Winterwandeling Natuurpunt Genk
Woensdag 18 december,
14.00 - 16.00 uur
Parking Sportcentrum, E. Vandoren-
laan, Genk. Wandelschoenen voorzien.
Info Kristien Kempeneers,
tel. : 089 51 14 07 of 0494 15 83 17
Secretariaat Natuurpunt Limburg
Open: Ma-vrij van 09u00 - 16u30
Putvennestraat 112 - 3500 Hasselt
Paddenstoelen-wandelingen
Op zoek naar paddenstoelen Natuurpunt As
Zondag 6 oktober, 13.30 - 16.30
Parking Tilcas Boy, Herengracht, As
Info André Vincken, tel. : 089 65 78 71
Paddenstoelenwandeling Natuurpunt Bocholt
Zondag 6 oktober,
9.00 - 12.00 uur
Parking Smeetshof,
Smeetshofweg 1, Bocholt
Info Rik Bosmans, GSM : 0474 98 41 93
Paddenstoelenwandeling Natuurpunt Neerpelt
Zondag 13 oktober,
14.00 - 17.00 uur
Bezoekerscentrum Hageven,
Tussenstraat 10, Neerpelt
Info Theo Janssen, tel. : 011 80 26 77
Paddenstoelenwandeling Natuurpunt Diepenbeek
Zondag 13 oktober,
14.00 - 17.00 uur
De Dijken, Parking Uhasselt
nabij de KHLIM
Info Jos Paulussen, tel. : 011 32 39 62
ColofonDit tijdschrift wordt gratis verspreid op 6.900 exem-
plaren aan de leden van Natuurpunt Limburg.
Werkten mee aan dit nummer:
Katleen Bollen, Jos Ramaekers, Charlie Claesen,
Goossens, Stefan Carolus, Diederik Deleersnyder,
Esther Castermans, Peter Chanet, Kris Hermans,
Danny Froyen, Gerda Schorpion, Bert Delanoeije,
Willy Vanlook, Koen Lock, Dimitri Janssens
Volgende uitgave: december 2013
Verantwoordelijke uitgever: Jos Coteur,
Putvennestraat 112, 3500 Hasselt
Communicatievormgeving :
www.drukkerij-grafico.be
Uitgave van: Natuurpunt Limburg
tel. : 011 24 60 20 - www.natuurpuntlimburg.be
Aard
appe
lbov
ist N
1 BW
© M
arc F
ourie
rJo
ël Ne
elen2
©
Top Related