5Nieuws

7,TECHNISCH WEEKBLAÖ

12TW

Beeldchip comprimeert video zelfMICRO-ELEKTRONICA Digitalise-

ring, compressie en decompres-sie van video kosten in eenmobiele telefoon relatief veelstroom Onderzoekers van deStanford University en Sony heb-ben een beeldregistratiechipontworpen die zelf comprimeertvóór het beeld gedigitaliseerdwordt De truc achter deze com-pressed sensing is dat de ana-loge voltages van willekeurig

gekozen series pixels bij elkaarworden opgeteld Daarna wor-den niet de individuele waardenmaar alleen de resultaten vandeze optellingen gedigitaliseerdDe gedigitaliseerde waarden zijndaardoor onmiddellijk eengecomprimeerd beeldNadeel van deze truc is voorals-nog dat veel rekenkracht in decloud nodig is voor de decom-pressie van het beeld (TZ)

Technologie steeds afhankelijker van kapitaalCHRISTIAN JONGENEEL

'Er zijn drie manieren om je geld kwijt teraken: vrouwen, gokken en ingenieurs. Deeerste twee manieren zijn het aange-naamst, maar de laatste manier is hetzekerst.' Deze aan de negentiende-eeuwsebankier Nathan Rothschild toegeschrevenquote geeft al iets weg van de relatie tus-sen techniek en kapitaal: investeren intechnologische vooruitgang is riskant, al ishet in potentie ook zeer lucratief - anderszou het niet gebeuren.In de bijna twee eeuwen sinds Rothschildsdood is technologie alleen maar kapitaal-intensiever geworden. Zelfs in de afgelo-pen crisisjaren groeiden de r&d-uitgavenvan de duizend meest innovatieve bedrij-ven ter wereld per saldo jaarlijks metenkele procenten, aldus een onderzoekvan Booz & Company.De innovatiefase is de onzekerste in detechnologische cyclus, maar ook in de uit-voering gaan steeds grotere investeringenvooraf aan de opbrengsten. Voor groteinfrastructuurprojecten gold dit altijd al,maar ook bijvoorbeeld de energievoorzie-ning (windmolenparken op zee, borennaar olie op lastige plekken) kampt met

toenemende kosten.In de exploitatiefase komen daar nogeffecten bij als toenemende veiligheidsei-sen, scherpe internationale concurrentieen afnemende levenscycli, omdat de groeiin de r&d steeds sneller tot verbeterde pro-ducten leidt.Zolang kapitaal goedkoop is, hoeft dit alle-maal geen probleem te zijn: banken finan-cieren het wel. Die tijd is voorbij. Bankenblijven verantwoordelijk voor het leeuwen-deel van de kapitaalverschaffing voor tech-nologische ontwikkeling, maar houden welvaker de hand op de knip. Ze kijken stren-ger naar de risico's.Hoewel dit effect door de crisis versterktis, maakt het deel uit van een trend die aleerder werd ingezet. Investeringen in tech-nologie zijn zo kostbaar en riskant dat nietlanger één partij het volledige risico vaneen ontwikkeltraject wil en kan lopen. Inplaats daarvan worden investeringen enrisico's meer uitgesmeerd in de keten vandegenen die baat hebben bij een bepaaldeontwikkeling.Een voorbeeld hiervan is de terugtrekkingvan Rijkswaterstaat als volledige dragervan infrastructuurprojecten. Tegenwoor-

dig moeten aannemers en ingenieursbu-reaus hun aandeel nemen in de risico'svan een project. Een ander voorbeeld is deteloorgang van Philips Natlab. De elektro-nicagigant kan zich niet meer een grooteigen laboratorium veroorloven. Funda-menteel onderzoek wordt gepoold en (metsubsidie) ondergebracht bij universiteitenen onderzoeksinstituten. Een biotoop vanstartups neemt riskantere innovatie voorzijn rekening, ook met steun van buiten.Ingenieurs merken deze ontwikkeling opvelerlei manieren. Calculaties van (financi-ële) risico's vormen een prominenteronderdeel van het ontwerpproces. Missenvan deadlines heeft hardere contractuelegevolgen. Rothschild overdreef natuurlijk,maar zijn punt was wel duidelijk. TW

IIll/llII111111ll/l IIIIIII ' I

Shell-prijs voor pyrolyse en PVVERKIEZING Tim Hilbers en Net als vorig jaar ging de prijsHans van Franeker zijn de win-naars van de Bachelor Masterprijs 2012 die Shell vorige weekwoensdag voor de achtste keeruitreikte De studenten van deUniversiteit Twente en TU Eind-hoven wonnen respectievelijk2 500 en 5 000 euro Depublieksprijs ter waarde van1 000 euro ging naar MauriceQuant (TU Delft)

naar pyrolyseonderzoek overhet omzetten van biomassanaar biobrandstof (Hilbers) VanFraneker, alumnus-studentsustainable energy technology,won de masterpnjs voor zijnonderzoek naar organische PV-cellen Hierbij zocht hij eenmanier om deze PV-cellen roll-to-roll' te produceren ( IW)bit.ly/YQ53ST

Techniek & Kapitaal: deel 1De crisis zet een rem op technologi-sche innovatie en productie. In dezeserie laat Technisch Weekblad zienhoe bedrijven omgaan met de nieuwerealiteit, waarvan de eerste contourenal ver voor de crisis zichtbaar werden.

111111111111111111111111111111 '

Supercomputer offlinei d Titan, die eind oktober 2012nog de titel van snelste super-computer ter wereld op zijnnaam wist te schrijven, ismomenteel offline wegens sta-biliteitsproblemen Het voor-naamste probleem ligt bij demoederborden In het soldeer-werk tussen de cpu's ('gewone'rekenkernen) en de gpu s (gra-fische rekenkernen) is eenteveel aan goud aanwezig,

waardoor er barstjes in hetsoldeerwerk ontstaan Dereden dat goud wordt gebruiktin de verbindingen is dat hetedelmetaal ongevoelig is voorcorrosieFabrikant Cray soldeertmomenteel de defecte verbin-dingen opnieuw en hoopt hiervolgende maand mee klaartezijn (MB)olcf.ornl.gov/titanOmdat de overheid niet het complete risico voor de HSL Zuid wilde lopen werd een deel neergelegd bij het consortium Infraspeed [Fluor, Siemens, BAM, Innisfree, HSBC)

BENNO BOETERS

Deze maand zijn bouwersbegonnen met het grootstenieuwbouwproject in degeschiedenis van de Universi-teit Leiden de Bèta CampusMet het mtrillen van damwan-den start de bouw van het circa100 000 m2 (bruto vloeropper-vlak) grote onderkomen van deFaculteit der Wiskunde enNatuurwetenschappen (FWN)ABT treedt op als hoofdcon-structeur en geotechnisch advi-seur, Heijmans is de aannemer,Arcadis adviseert over deinstallaties en Cauberg Huygenover de bouwfysica 'Als koplo-per in de ontwikkeling vannanotechnologie stelt de facul-teit zeer hoge eisen aan hetbeperken van trillingen in hetgebuuw Een deel van het labo-ratorium is zelfs ontworpen

teit (het in 1971 opgeleverdeGorlaeus-lab) 'inefficient is,teveel energie kost en desamenwerkende instituten tever uit elkaar zitten En FWNverdient bovendien een pas-sende behuizing omdat de

MTBE (methyl-tert-butylether)is een middel om in ongelodebenzine het octaangehalte teverhogen, wat bijdraagt aan eenbetere verbranding in de motorDe combinatie MariTeam,bestaande uit Iv-lnfra, BV Inge-nieursbureau MUC, SBE nv enMH Poly, gaat voor het Haven-bedrijf Rotterdam twee tijdelijkeligplaatsen ontwerpen en aan-leggen op de Tweede Maas-vlakte Het is de eersteopdracht in een driejarig raam-contract De voorziening voorboord-boordoverslag moet hetmogelijk maken dat grote zee-schepen (Panamax en VLCC)kunnen aanleggen en overladenop andere schepen.Witteveen+Bos is redelijktevreden met zijn begin maartgepresenteerde jaarcijfersover 2012 'Gezien de moei-

conform klasse VC-G, een nogniet eerder in een Nederlandseuniversiteit gerealiseerd niveauvan trillmgsbeperking , stelt hetpersbericht Het gebouw is ont-worpen rond een 200 m langecentrale as Naast die corridorin het midden komen de colle-gezalen en practicumruimtenKantoren en laboratoria komenin vleugels die haaks op de asstaan ABT en architect Inbo/JHK hebben het ontwerp in een3D-BIM-model (Building Infor-mation Modeling) opgezet, omde draagconstructie inzichtelijkte maken en eventuele knel-punten met de installatietech-nische voorzieningen op te spo-ren De Leidse universiteitbesloot tot de nieuwbouw, eeninvestering van driehonderdmiljoen euro, omdat het huidigeonderkomen van de bèta-facul-

de uitbreiding van de MethylTertiary Butyl Ether (MTBE)-mstallatie in Jebel All (Dubai)Het ingenieursbureau heefttevens het contract verworvenvoor de engineering van eenopslag voor butaan en voor de

Lijke marktomstandigheden inde ingenieursbranche' zijneen lichte omzetstijging eneen 1 % groei in personeels-bestand niet slecht, zo vindtmen in Deventer De omzetbedroeg 99,4 miljoen euro(98 miljoen in 2011), de winstkwam uit op 9,8 miljoen euro(10,4 in 2011) De winst wordtuitgekeerd aan aandeelhou-ders en medewerkers Eind2012 werkten er 935 mensenvoor Witteveen+Bos wereld-wijd, tegen 924 in 2011 Vol-gens het ingenieursbureau isde orderportefeuille voor ditjaar goed gevuld In de aan-deelhoudersvergadering van 10april zal Harry Webers terug-treden als algemeen directeurvanwege het bereiken van de55-jange leeftijd' Ir Karin Sluisvolgt hem op TW

Leiden krijgt Bèta Campus - opdrachtTebodin in Dubai - MariTeam ontwerptligplaatsen - W+B presenteert jaarcijfers

faculteit de aanjager is van hetnabijgelegen Bio Science Park,en omdat het Leidse bèta-onderzoek tot de wereldtopbehoort', zo stelt het Leidsebestuurscollege In 2023 moethet gebouw klaar zijnTebodin gaat voor Dubai Natu-ral Gas Company Limited[Dugas] het ontwerp doen voor

milieu-effectrapportage vanandere butaan-opslagtanks Intotaal gaat het om 42 000 man-uren Dugas wil de productievan de MBTE-installatie opvoe-ren van 500 000 naar 675 000ton per jaar BIJ de opslagtankskomen ook voorzieningen voorhet afkoelen en vloeibaarmaken van butaan en propaan