1

Thema 4 DNA

Ongeslachtelijke voortplanting

2

DNA en erfelijkheid

• Vaak lijk je op je ouders of één van je ouders.

• Veel eigenschappen en uiterlijke kenmerken erf je van je ouders.

• De helft van de eigenschappen erf je van je vader, de andere helft van je moeder.

• Erfelijke eigenschappen liggen opgeslagen in het DNA in je cellen.

3

Geslachtelijke voortplanting• Bevruchting.

– Kern van een eicel smelt samen met een kern van een zaadcel.

– Bevruchte eicel

• De bevruchte eicel / zygote ondergaat celdeling (ontstaan miljarden cellen)

• Elke dochtercel is gelijk aan de moedercel.

• Iedere cel bevat dezelfde erfelijke informatie.

• Ieder individu heeft zijn eigen unieke erfelijke eigenschappen.

4

Ongeslachtelijke voortplanting

Ongeslachtelijke voortplanting of a-seksuele reproductie is voortplanting waarbij slechts één ouder betrokken is

• De deling van bacteriën en andere primitieve (eencellige) organismen

• Planten– Knollen– Uitlopers– Bollen– Wortelstokken– Enten en stekken– Weefselkweek

• Maagdelijke voortplanting

• Klonen door mensen

5

De deling van bacteriën en andere primitieve (eencellige) organismen

6

Knollen

7

Uitlopers

8

Bollen

9

Enten en stekken

10

Maagdelijke voortplanting• Meeste hogere dieren doen aan geslachtelijke voortplanting.

• Sommigen kunnen echter aan maagdelijke voortplanting doen.

• Vrouwtjes krijgen jongen zonder dat hier een mannetje aan te pas is gekomen.

• Nakomelingen vaak alleen vrouwtjes.

• Soms ook geslachtelijke voortplanting.

• Soms paring, maar alleen voor de hormonen (zaadcellen later afgebroken)

• Bijv. sommige bladluizen, wandelende takken, kever, hagedissen, salamanders, slangen,wespen, bijen, mieren, etc.

11

Maagdelijke voortplanting bij wespen, bijen en mieren

• Uit onbevruchte eitjes worden ♂ geboren, uit bevruchte eitjes ♀.

• Mannetjes zijn haploïd (n).

• Vrouwtjes zijn diploïd (2n).

12

Klonen als foutje

13

Klonen door mensen

• Het schaap Dolly was het eerste gekloonde dier.

• Gekloond uit een cel van een volwassen schaap.

• Dolly werd geboren in 1996.

• Vernieuwend omdat voor het eerst uit een volwassen cel een nieuw organisme kon groeien.

• Daarvoor konden alleen embryo’s ontstaan uit embryonale stamcellen.

14

Andere gekloonde dieren• Okt 1997: Muis.• Dec 1997: Koe.• Okt 1998: Geit.• Dec 1999: Rhesusaap.• Mrt 2000: Varken.• Jan 2001: Aziatisch rund.• Dec 2001: Kat.• Mei 2003: Paard en

witstaarthert.• Aug 2003: Wilde kat.• Sep 2003: Rat.• Dec 2004: Kat op bestelling.• Apr 2005 /2006:Hond