ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

โสภาสน เอยมสอาด

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

พ.ศ. 2553 ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน

วทยานพนธ

เรอง

ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

……….…………………………...…………..

นางสาวโสภาสน เอยมสอาด ผวจย

...…………….……………………….………. รองศาสตราจารย อารนา ภาณโสภณ

วท.บ. (พยาบาลผดงครรภ) M.S. (Maternity and Child Health) ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

…….…………………....………..……………

อาจารย พนเอกหญง ดร. นงพมล นมตรอานนท

พย.บ.,วท.ม. (พยาบาล)

ส.ด. (การพยาบาลสาธารณสข) กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

…………….…………………..……

ผชวยศาสตราจารย ดร. ศากล ชางไม

วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ)

วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D. (Health Science) คณบดบณฑตวทยาลย

…….………………….…………….…..……. รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S.

ประธานกรรมการบรหารหลกสตร พยาบาลศาสตรมหาบณฑต

วทยานพนธ

เรอง

ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ไดรบการพจารณาอนมตใหเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน

วนท 28 สงหาคม พ.ศ. 2553

…………….…………………..……….

นางสาวโสภาสน เอยมสอาด

ผวจย …………….…………………..……….

รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน

วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S.

ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ

…………….…………………..……….

รองศาสตราจารย อารนา ภาณโสภณ

วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) M.S. (Maternity and Child Health)

กรรมการสอบวทยานพนธ …………….…………………..……….

ผชวยศาสตราจารย ดร. ปญญรตน ลาภวงศวฒนา พย.บ., M.P.H. (International Health) Ph.D. (Nursing)

กรรมการสอบวทยานพนธ

…………….…………………..……….

ผชวยศาสตรจารย ดร. ศากล ชางไม

วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ)

วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D. (Health Science)

คณบดบณฑตวทยาลย

…………….…………………..……….

รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน

วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S.

ประธานกรรมการบรหารหลกสตร พยาบาลศาสตรมหาบณฑต

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยการไดรบความกรณา และความชวยเหลออยางดยงจาก รองศาสตราจารย อารนา ภาณโสภณ อาจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตรอานนท คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน และ ผชวย ศาสตรจารย ดร. ปญญรตน ลาภวงศวฒนา คณะกรรมการสอบวทยานพนธ ทไดใหคาปรกษา ขอเสนอแนะและแกไขขอบกพรองตางๆดวยดตลอดมา รวมทงใหกาลงใจตลอดระยะเวลาในการทาวทยานพนธ ผวจยรสกซาบซงในความกรณาของอาจารยทกทานเปนอยางยง และขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณ อาจารยนายแพทย สามารถ ถระศกด หวหนางานสตกรรม โรงพยาบาลหวหน คณกนกภรณ อวมพราหมณ พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ(ดานการสอน) และคณจนตนา ตนประเสรฐ พยาบาลวชาชพชานาญการ โรงพยาบาลสมทรสาคร ผทรงคณวฒทใหความกรณาในการตรวจสอบแกไขเครองมอวจยใหมความสมบรณยงขน และขอขอบพระคณอาจารย ดร.สพฒนา คาสอน ทกรณาแนะนาการใชสถตเพอการวจยในครงนดวย ขอขอบพระคณผอานวยการโรงพยาบาล หวหนากลมการพยาบาล หวหนางานและเจาหนาทคลนกฝากครรภโรงพยาบาลหวหน โรงพยาบาลปราณบร โรงพยาบาลสามรอยยอด โรงพยาบาลกยบร โรงพยาบาลประจวบครขนธ โรงพยาบาลทบสะแก โรงพยาบาลบางสะพาน และโรงพยาบาลบางสะพานนอย จงหวดประจวบครขนธทกทาน ทอานวยความสะดวกในการเกบขอมลในการทาวจย และขอขอบคณเพอนนกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน และสาขาวชาการพยาบาลผใหญขนสงทชวยเหลอและเปนกาลงใจตลอดมา โดยเฉพาะอยางยงขอขอบคณสตรตงครรภวยรนทกทาน ทใหความรวมมอและยนดสละเวลาในการตอบแบบสอบถาม ทาใหการวจยครงนสาเรจลงไดดวยด สดทายน ผวจยขอกราบขอบพระคณบดามารดา ตลอดจนสมาชกในครอบครวทกคนทใหความชวยเหลอ เปนกาลงใจ และใหการสนบสนนตลอดระยะเวลาทผานมา คณประโยชนอนใดทเกดจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบแดบพการ คณาจารย และทานทมสวนเกยวของในความสาเรจน

512010 : สาขาวชา: การพยาบาลเวชปฏบตชมชน; พย.ม.(การพยาบาลเวชปฏบตชมชน) คาสาคญ : การปรบตวดานบทบาทหนาท/ สตรวยรนตงครรภ โสภาสน เอยมสอาด : ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ (Factors Influencing Role Function Adaptation of Pregnant Adolescents) คณะกรรมการ ทปรกษาวทยานพนธ : รองศาสตราจารย อารนา ภาณโสภณ, M.S. (Maternity and Child Health) อาจารย พนเอกหญง ดร. นงพมล นมตรอานนท, ส.ด. (การพยาบาลสาธารณสข), 95 หนา การต งครรภในวยรน สงผลกระทบอยางมากตอคณภาพชวตท งตวสตรวยรนเองและครอบครว สาเหตหนงมาจากการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภทไมมประสทธภาพ ความรสกมคณคาในตนเองและการสนบสนนทางสงคม จะชวยใหสตรวยรนตงครรภสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทไดอยางเหมาะสม (Roy, 1991) ผวจยจงสนใจทจะศกษาความสมพนธระหวางปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร และลกษณะครอบครว ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ทมอายไมเกน 19 ป ทมารบบรการฝากครรภทคลนกฝากครรภทโรงพยาบาล 8 แหงในจงหวดประจวบครขนธ จานวน 117 รายโดยใชการสมอยางมระบบ เกบขอมลตงแตเดอนมนาคม ถงเดอนพฤษภาคม 2553 โดยใชแบบสอบถามซงประกอบดวย ปจจยพนฐาน ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภทผานการตรวจความตรงเชงเนอหาและความเทยงแลว ทาการวเคราะหขอมลดวยคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สถต Eta คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน ผลการวจยพบวากลมตวอยางมการปรบตวดานบทบาทหนาทอยในระดบคอนขางสง มความรสกมคณคาในตนเองอยในระดบคอนขางสง และไดรบการสนบสนนทางสงคมอยในระดบคอนขางสง อาย การวางแผนการมบตร ลกษณะโครงสรางครอบครว ความรสกมคณคาในตนเองและการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคมและการวางแผนการมบตรสามารถรวมกนทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภไดรอยละ 39.7 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ผวจยเสนอวาพยาบาลทปฏบตในหนวยฝากครรภควรสงเสรมใหสตรวยรนต งครรภมความรสกมคณคาในตนเอง และไดรบการสนบสนนทางสงคมตงแตเรมฝากครรภครงแรก เพอชวยให สตรวยรนตงครรภ สามารถปรบตวดานบทบาทหนาทของมารดาไดอยางเหมาะสม

512010 MAJOR: Community Nurse Practitioner; M.N.S. ( Community Nurse Practitioner ) KEY WORD : ROLE FUNCTION ADAPTATION/ PREGNANT ADOLESCENT Sopasinee Eamsaard : Factors Influencing Role Function Adaptation of Pregnant Adolescents. Thesis Advisors : Assoc. Prof. Areena Phanusopon, M.S. (Maternity and Child Health), Col. Dr. Nongpimol Nimitrarnan, Ph.D. (Public Health Nursing), 95 pages. Teenage pregnants affect to quality of life both themselves and their families, because they are immature and lack of role function adaptation during pregnancy, self - esteem, and social support that can enhance the efficiency role function adaptation of teenage pregnant. This study was a descriptive research aimed at study in the basic conditional factors, self - esteem, social support, and the role function adaptation (Roy, 1991) in adolescent pregnancy. The samples were composed of 117 adolescent pregnancy, who were sampling by using systematic random sampling technique. They attended 8 hospitals in Prachaubkirikhan province between March to May, 2010. The data were collected by using four sets of questionnaires that were validated and test reliability already. Those questionnaires composed of personal data, self - esteem, social support, and role function adaptation of adolescent pregnancy. The data were analyzed by mean, standard deviation, Eta, Pearson’s Product Moment Correlation coefficient, and stepwise multiple regression. The results of this study demonstrated that most of samples showed rather high scores of role function adaptation, self-esteem, and social support. Furthermore, there were significant correlations between age, plan for having children, family structure, self-esteem, social support, and role function adaptation of adolescent pregnancy (p < 0.05). The stepwise multiple regression revealed that 39.7 percent of variance of role function adaptation were predicted by three significant factors; i.e., self-esteem, social support, and plan for having children (p < 0.05). Therefore, from this study, it revealed that nurses, who work in antenatal clinics should promote role function adaptation of adolescent pregnancy by promoting self-esteem and social support since the first antenatal care.

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ……………………………………………………………………………. บทคดยอภาษาไทย…………………………………………………………………………… บทคดยอภาษาองกฤษ………………………………………………………………………... สารบญ………………………………………………………………………………………. สารบญตาราง……………………………………………………………………………….... สารบญแผนภาพ...…………………………………………………………………………… บทท 1 บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา……………………………………… คาถามการวจย………………………………………………………………... วตถประสงคของการวจย…………………………………………………….. สมมตฐานการวจย……………………………………………………………. กรอบแนวคดในการวจย……………………………………………………… ขอบเขตของการวจย………………………………………………………….. นยามตวแปร…………………………………………………………………. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ…………………………………………………… บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ การตงครรภในวยรนและผลกระทบการตงครรภในวยรน…………………… แนวคดเกยวกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ.……… ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ...... บทท 3 วธดาเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง…………………………………………………… เครองมอทใชในการวจย……………………………………………………… การพทกษสทธผเขารวมวจย………………………………………………….. การเกบรวบรวมขอมล………………………………………………………... การวเคราะหขอมล……………………………………………………………

ค ง จ ฉ ซ ฌ

1 4 4 4 5 7 8

10

11 16 22

32 35 41 41 42

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 ผลการวจย…………………………………………………………………………… บทท 5 อภปรายผล………………………………………………………………………….. บทท 6 สรปขอวจยและขอเสนอแนะ สรปผลการวจย……………………………………………………………… ขอเสนอแนะ………………………………………………………………… บรรณานกรม ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ………………………………………………………. ข คาชแจงและการพทกษสทธผเขารวมวจย…………………………………. ค เครองมอทใชในการวจย…………………………………………………... ง ดชนความสอดคลอง………………………………………………………. ประวตผวจย…………………………………………………………………………………

44 56

66 68 71 78 79 81 83 91 95

สารบญตาราง หนา

ตารางท 1

2

3

4

5

6

7

จานวน รอยละ ของกลมตวอยางจาแนกตาม กลมอาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร และลกษณะครอบครว..................................................... คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การประมาณคาเฉลยของคะแนนความรสก มคณคาในตนเองของกลมตวอยางจาแนกรายขอ................................................. คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและการประมาณคาเฉลยของคะแนนการสนบสนนทางสงคมของกลมตวอยางจาแนกรายขอ…….................................... คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการประมาณคาเฉลยของคะแนนการปรบตวดานบทบาทหนาทของกลมตวอยางจาแนกรายขอ............................................... คาความสมพนธของปจจยพนฐาน ไดแก ระดบการศกษา การวางแผนการมบตร และลกษณะครอบครวกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ.... คาความสมพนธของอาย อายครรภ ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม กบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรตงครรภวยรน............................. คาสมประสทธสหสมพนธพหระหวางตวทานายกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ โดยการวเคราะหการถดถอยพหแบบขนตอน (Stepwise Regression Analysis) ..............................................................................................

45

47

48

50

52

53

55

สารบญภาพประกอบ หนา

แผนภมท1

2

แสดงกรอบแนวคดเกยวกบปจจยทมอทธพลทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ…………………………………………… แสดงระบบการปรบตวของบคคลตามทฤษฎการปรบตวของรอย.......................

7 20

บทท 1

บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา ในปจจบนสงคมของประเทศกาวเขาสยคโลกาภวตน ขอมลขาวสารของโลกสมยใหมแพรกระจายสสงคมตาง ๆ ไดอยางรวดเรว ทาใหอทธพลของวฒนธรรมตะวนตกไดครอบงาวถชวตของวยรนไทยจานวนไมนอย ทงในดาน การแตงกาย การคบเพอนตางเพศ ปญหาทสาคญของสงคมเหลานอกประการหนง กคอการมเพศสมพนธแบบเสร จนนาไปสการมเพศสมพนธกอนวยอนควร การต งครรภในวยรน การต งครรภนอกสมรส การทาแทง และโรคตดตอทางเพศสมพนธ การตงครรภในวยรนเปนปญหาทพบบอยมากขน ในแผนพฒนาสขภาพแหงชาตฉบบท 10 พ.ศ. 2550 - 2554 ไดกาหนดเปาหมายของการตงครรภวยรนไวไมเกนรอยละ 10 (กลมพฒนายทธศาสตร สานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข, 2550) แตพบอตราการมบตรของมารดาวยรน ในประเทศไทยปงบประมาณ 2549 - 2551 เปนรอยละ 13.02,.13.37 และ 12.01ตามลาดบ (กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2552) และพบอตราการมบตรของสตรวยรน ในจงหวดประจวบครขนธ ในปงบประมาณ 2549 - 2551 เปน รอยละ 19.54, 21.68, และ 21.18 ตามลาดบ (งานสงเสรมสขภาพ สานกงานสาธารณสขจงหวดประจวบครขนธ, 2551: 27) ซงมแนวโนมทสงกวาเกณฑทกาหนด และจากแนวโนมสถานการณการมบตรของเดกหญงในประเทศไทย พ.ศ. 2545 - 2550 กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย พบวาอตราตงครรภและการมบตรของสตรวยรนต งครรภของจงหวดประจวบครขนธ จดอยในลาดบท 5 ของประเทศไทย (สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2552)

กระบวนการตงครรภมการเปลยนแปลงการทางานของรางกายทกระบบโดยเฉพาะระบบตอมไรทอและระบบสบพนธ สตรวยรนเปนชวงวยทระบบการทางานของสองระบบนยงไม

2

สมบรณเตมท นอกจากนการตงครรภสงผลตอพฒนาการของทงสองระบบของสตรวยรน ไดแก การหยดย งการทางานของฮอรโมน เกยวกบการเจรญเตบโต และฮอรโมนเพศ การตงครรภมผลตอระบบการเผาผลาญอาหาร (Metabolism) สตรตงครรภวยรนจงจดเปนกลมการตงครรภทมภาวะเสยงสง (High – risk pregnancy) วยรนเปนระยะพฒนาการทางรางกายและจตสงคมทมการเปลยนแปลงอยางมาก การปรบเปลยนเหลานเกดเปนระยะเวลาตอเนองจากวยรนตอนตนจนถงวยรนตอนปลาย (อาย 13 - 19 ป) สนสดดวยการเขาสการเปนผใหญทสมบรณทงรางกายและวฒภาวะ ในระยะเวลานมปจจยผนแปร เชน สภาพแวดลอม ฐานะทางเศรษฐกจ การตงครรภนาไปสความยากลาบากในการปรบตวทสมบรณ การตงครรภในสตรวยรน เปนภาวะวกฤตทสตรตงครรภตองเผชญทงในชวงพฒนาการของวยรนเอง ซงเปนภาวะวกฤตเกยวกบพฒนาการทางดานจตใจทเกยวของกบตนเอง ในขณะเดยวกนกตองเผชญกบภาวะวกฤตจากการตงครรภ ซงถอไดวาเปนภาวะวกฤตตอวฒภาวะ ทกอใหเกดความเครยดแกหญงตงครรภ เนองจากตองเตรยมรบบทบาทใหม (Williams, 1995: 110) แตเนองจากวยรนเปนชวงหวเลยวหวตอ ทตองมการเปลยนจากวยเดกเขาสวยผใหญ การมวฒภาวะทางรางกายไมสอดคลองกบวฒภาวะทางดานอารมณและจตใจ เมอมการตงครรภเกดขน สตรวยรนซงยงมความตองการและมพฤตกรรมเชนเดยวกบวยรนทวไป ในขณะทการตงครรภและการเปนมารดาจะเปนบทบาทของผใหญทตองการความรบผดชอบ การตดสนใจและการมพฤตกรรมทเหมาะสมกบบทบาท ดงนนการต งครรภจงเปนสงเราททาใหสตรวยรน รสกไมมนคง มความยากลาบากในการตดสนใจเกยวกบอนาคตของตนเอง และบตรในครรภ การตงครรภจงเปนภาวะวกฤตซ าซอนสาหรบหญงวยรนทตองการความสามารถในการปรบตวเปนอยางมากโดยเฉพาะการปรบตวดานบทบาทหนาทในระยะตงครรภ การปรบตวดานบทบาทหนาทของมารดาในระยะตงครรภ เปนการตอบสนองในดานการทาหนาทของมารดาตามความคาดหวงของสงคม ซงหนาทของหญงตงครรภประกอบดวย การยอมรบการตงครรภ การสรางสมพนธภาพกบทารกในครรภ การปรบตวตอการเปลยนแปลงในตนเอง การปรบตวตอการเปลยนความสมพนธระหวางคสมรส การเตรยมตวสาหรบการคลอดและการเปนมารดา และการยอมรบบทบาทการเปนมารดา (May & Mahlmeister, 1994: 177 - 179) กบปรบตวดานบทบาทหนาทเปนการปรบตวทหญงตงครรภตองกระทาใหสาเรจ เนองจากเปนบทบาทระยะแรกของการเปนมารดา (Nuwayhid, 1991: 364) การปรบตวอยางไมมประสทธภาพหรอมความลมเหลวในการปรบตวยอมสงผลทาใหไมสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดา ระยะคลอด ระยะหลงคลอด และระยะเลยงดบตรไดอยางเหมาะสม

3

ผลกระทบทเกดกบหญงตงครรภอนมสาเหตมาจากการปรบตวดานบทบาทหนาทในระยะตงครรภอยางไมมประสทธภาพ มทงผลกระทบทางดานรางกาย จตใจ อารมณและสงคม ผลกระทบทางดานรางกาย เชน การเกดภาวะโลหตสงเนองจากการตงครรภ ภาวะโลหตจาง การแทงบตร ภาวะทพโภชนาการ และการคลอดกอนกาหนด เนองจากสตรวยรนตงครรภขาดความสนใจในการดแลตนเอง และทารกในครรภ มการฝากครรภลาชา ไมฝากครรภครบตามเกณฑ หรอไมไปฝากครรภ (May & Mahlmeister, 1994: 201) โดยสวนหนงเนองจากยงไมยอมรบการตงครรภ และตองการปดบงการตงครรภของตน นอกจากผลกระทบทางดานรางกายแลวยงสงผลกระทบทางจตใจไดอกดวย ไดแก ความรสกวตกกงวล รสกผด เสยใจ โกรธ และรสกไรคณคา ถาการตงครรภนนเปนการตงครรภกอนแตงงาน มความรสกโศกเศรา และสบสนเนองจากตองแยกจากสงคม หรอกลมเพอน (May & Mahlmeister, 1994: 204) สาหรบผลกระทบทเกดกบบตร ไดแก การคลอดกอนกาหนดทารกมคะแนนสภาพแรกเกดตา มน าหนกตวนอย ทารกแรกเกดมสภาพผดปกต ( อรญญา พวงผกา, 2540: ง) จากการศกษานารอง (Pilot study) เกยวกบคณลกษณะเบองตนและการใชบรการสขภาพของสตรวยรนตงครรภ โดยศกษาในกลมสตรวยรนตงครรภทมารบบรการฝากครรภทคลนกฝากครรภโรงพยาบาลกยบร ตงแต เดอนกมภาพนธ ถง เดอน เมษายน พ.ศ. 2553 จานวน 20 ราย พบวา รอยละ 70 ของสตรวยรนตงครรภ ยงไมมความพรอมในการมบตร รอยละ 45 อยในระหวางกาลงศกษา รอยละ 32 บางครงรสกไมพอใจทตนเองตงครรภ รอยละ 35 คดวาหลงจากตนเองคลอดบตร ถามโอกาสจะกลบไปศกษาตอ รอยละ 65 มาฝากครรภครงแรกเมออายครรภอยในไตรมาสท 2 รอยละ 36 สวมชดทไมเหมาะสมกบการตงครรภเนองจากมความอายและไมตองการใหคนอนรวาตนเองตงครรภ รอยละ 10 เคยมความคดทจะทาแทง เนองจากกลวบดามารดาโกรธ และตองหยดการเรยน จากผลการศกษานารองดงกลาว ทาใหผวจยสรปไดวา สตรตงครรภวยรนจานวนหนงยงมการปรบตวดานบทบาทหนาทไมเหมาะสม ซงอาจเกดผลกระทบตางๆตามมา ทงผลกระทบตอตวสตรวยรนตงครรภเอง ผลกระทบตอบตรในครรภ ผลกระทบตอเศรษฐกจ ครอบครว และสงคม พยาบาลเปนผทมบทบาทสาคญในการใหบรการทางดานสขภาพ ทกชวงวยและทกชวงพฒนาการของมนษย การดแลสนบสนนชวยเหลอประคบประครองใหสตรวยรนตงครรภสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทในระยะตงครรภไดอยางเหมาะสม สามารถปองกนผลกระทบดงกลาวได การทจะชวยสงเสรมใหสตรวยรนต งครรภสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทไดอยางเหมาะสมน น จาเปนตองศกษาปจจยตางๆทมอทธพล ตอการปรบตวดานบทบาทหนาทในระยะตงครรภของสตรวยรนเพอนาผลการศกษาทไดมาเปนแนวทางในการสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตทดในสตรวยรนตงครรภโดยการมสวนรวมของครอบครว

4

คาถามการวจย

ปจจยใดบางทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

วตถประสงคการวจย

1. ศกษาการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ 2. ศกษาความสมพนธระหวางปจจยพนฐาน ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ 3. ศกษาอานาจการทานายของปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร ลกษณะครอบครว ปจจยความรสกมคณคาในตนเองและการสนบสนนทางสงคมตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

สมมตฐานการวจย

1. ปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตรและลกษณะครอบครว มความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาท ของสตรวยรนตงครรภ 2. ความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ 3. การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ 4. ปจจยอาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร ลกษณะครอบครว ความรสกมคณคาในตนเองและ การสนบสนนทางสงคม สามารถรวมกนทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภได

5

กรอบแนวคดในการวจย

การวจยครงนใชแนวคดการปรบตวจากการปรบตวของรอย (Roy Adaptation Model, 1991) รวมกบ การทบทวนวรรณกรรมจากตารา และงานวจยทเกยวของ เปนฐานในการกาหนดกรอบแนวคด ซงประกอบดวย ตวแปรตน ไดแก ปจจยพนฐาน ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคม ซงตวแปรเหลานเปนปจจยทมอทธพลตอตวแปรตาม ในทนคอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ รอย ไดกลาววา บคคลเปนระบบเปด และเปนระบบการปรบตวทมความสามารถในการปรบตวของสงแวดลอม โดยเรยกปจจยการปรบตววาเปนสงเรา (Stimuli) ซงมท งสงเราจากสงแวดลอมภายนอกและสงเราทมาจากภายในของบคคล ประกอบดวย สงเราตรง และสงเรารวม (Contexual stimuli) โดยสงเรานจะเปนปจจยนาเขา ทผานเขาสระบบของบคคล ทาใหบคคลใชกลไกการเผชญ ซงประกอบดวย 2 กลไก ไดแก กลไกการควบคม (Regulator mechanism) เปนการปรบตวพนฐานทมการตอบสนองอยางอตโนมต โดยผานกระบวนการทางานของระบบประสาท กระบวนการดานเคม ระบบไรทอ และกลไกการคดร (Cognator mechanism) เปนกลไกทตอบสนองโดยผานกระบวนการทางดานอารมณและความคด ผลของการใชกระบวนการเผชญทาใหเกดการปรบตว ซงบคคลจะแสดงพฤตกรรมการปรบตวเปน 4 ลกษณะ ไดแก การปรบตวดานรางกาย (Physiological mode) การปรบตวดานอตมโนทศน (Self-concept mode) การปรบตวดานบทบาทหนาท (Role Function mode) และการปรบตวดานการพงพาอาศยผอน (Interdependence mode) จากการทบทวนวรรณกรรม ผวจย พบวาปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร และลกษณะครอบครว มความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ รอย (Roy, 1991: 354) กลาววา อายของบคคลเปนสงเราทมอทธพลตอการแสดงบทบาทของบคคล สตรตงครรภทมวฒภาวะจะสามารถปรบตวตอเหตการณ และสภาพแวดลอมได และสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดา ไดอยางเหมาะสม (Jarrett, 1982; เยาวลกษณ เสรเสถยร, 2543) ระดบการศกษาเปนพนฐานทสาคญของการคด เปนสงชวยใหบคคลมพฒนาการทางดานสตปญญา มความสามารถในการรบรและการปรบตว สตรตงครรภทมการศกษาสง จะมการปฏบตตนทถกตองเกยวกบการปฏบตตนเพอการสงเสรมสขภาพ มากกวาสตรตงครรภทมการศกษาตา (Reading, et al., 1983; จนทรา วองวฒนกล, 2552; ลายา เกยรตดารงสกล, 2549) อายครรภสงผลตอพฤตกรรมการปรบตว โดยเกยวของกบการยอมรบการตงครรภ (Olds, et al., 1980) อายครรภทมากขนจะสงผลใหสตรวยรนมพฤตกรรมเพอสงเสรมสขภาพดขน (ลายา เกยรตดารงสกล, 2549)

6

ความรสกมคณคาในตนเอง (Self esteem) มความสาคญอยางยง ในการปรบตวทางดานอารมณ สงคม และการเรยนร บคคลทมความรสกมคณคาในตนเองสง จะสามารถเผชญกบอปสรรคทผานเขามาในชวตได โดยความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธกบการปรบบทบาทการเปนมารดา โดยสตรตงครรภทมความรสกมคณคาในตนเองสง จะสามารถปรบบทบาทการเปนมารดาไดดกวาสตรตงครรภทมความรสกมคณคาในตนเองตา (วจมย สขวนวฒน, 2541; กฤษณา พลเพม, 2544; ศศยา บวผด, 2545; ศรประภา พมณวงศ, 2550) รอย (Roy, 1984: 306 - 307) กลาววา การสนบสนนทางสงคม เปนลกษณะหนงของการปรบตวดานการอาศยพงพาระหวางกน (Interdependent mode) และการสนบสนนทางสงคม ทาใหบคคลมประสบการณทด มความมนคงทางอารมณ ซงจะสงผลใหมพฤตกรรมทางสขภาพทด (Cohen & Wills, 1985: 310 - 353) มารดาวยรนทไดรบการสนบสนนทางสงคม จะมการรบรเกยวกบประสบการณการคลอดทด และจะมการปรบตวไดดดวย (ศศธร มณแสง, 2538; ภชรวด ทองชมพ, 2542; เยาวลกษณ เสรเสถยร, 2543; ภาวด ทองเผอก, 2547; ลายา เกยรตดารงสกล, 2549; ศรประภา พมณวงศ, 2550; สภาพร ตงศร, 2550) การปรบตวดานบทบาทหนาท เปนการปรบตวทางดานสงคมซงสงผลใหเกดความมนคงในชวต (Roy, 1991: 284) บทบาท (Role) หมายถงการทาหนาทในสงคม ซงเปนการทาหนาทตามความคาดหวงวาบคคลซงดารงตาแหนงตามบทบาทนนควรแสดงพฤตกรรมตอบคคลอนอยางไร(Roy, 1999: 285) บทบาทแบงเปน 3 ประเภท ไดแก 1) บทบาทปฐมภม (Primary roles) เปนบทบาททบคคลกระทาในแตละชวงชวต ซงถกกาหนดโดยอาย เพศ และระยะพฒนาการ เชน สตรวยรน อาย 18 ป 2) บทบาททตยภม (Secondary roles) เปนบทบาททบคคลดารงอยเพอปฏบตภารกจทเกยวของกบระยะพฒนาการ เชน วยรนหญงอาย 18 ป อยในระยะตงครรภอาศยอยกบบดา มารดา บทบาททตยภมคอ การเปนภรรยา การเปนมารดาและการเปนบตรสาว 3) บทบาทตตยภม (Tertiary roles) เปนบทบาททเกยวของสมพนธกบบทบาทปฐมภมและบทบาทตยภม และใชเปนแนวทางใหบคคลประสบความสาเรจในภาระหนาททเกยวของกบบทบาทของตน มกเปนบทบาทชวคราวทบคคลเลอกตามความความสนใจ เชน การเกยวของกบบทบาทการเปนมารดา บทบาทตตยภมอาจเปนอาสาสมครดแลเดกในสถานสงเคราะหหรออาจเปนกจกรรมอนๆ เชน งานอดเรกตางๆ (Andrews in Roy & Andrews, 1991: 351) ในแตละระยะพฒนาการของชวต บคคลแตละบคคลจะดารงบทบาทหลายบทบาทในเวลาเดยวกน ซงแตละบทบาทมความสาคญไมเทาเทยมกนและตางกตองการแสดงบทบาทหนาทความรบผดชอบแตกตางกน ดงนน บคคลจาเปนตองรอยางชดเจนวาตนดารงบทบาทใดบาง เพอทจะกระทาพฤตกรรมทเหมาะสมกบบทบาทตามความคาดหวงของสงคม (Andrews in Roy & Andrews, 1991: 348)

7

ดงนน ผวจยจงกาหนดกรอบแนวคด ซงประกอบดวย กลมตวแปรตน ประกอบดวย1) ปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร และลกษณะครอบครว 2) ความรสกมคณคาในตนเอง และ3) การสนบสนนทางสงคม เพอว เคราะหความสมพนธและอานาจการทานาย ตอตวแปรตาม ซงในทน คอ การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ดงแสดงในแผนภมท 1

แผนภมท 1 กรอบแนวคดการวจยประยกตจากทฤษฎการปรบตวของรอย ( Roy, 1991: 50)

ขอบเขตในการวจย

การวจยเชงบรรยายครงน มวตถประสงคเพอศกษาอทธพลของปจจยพนฐาน ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคม ตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

การปรบตวดานบทบาทหนาท การปรบตวดานบทบาทหนาท

ของสตรวยรนตงครรภ

ปจจยพนฐาน - อาย - ระดบการศกษา - อายครรภ - การวางแผนการมบตร - ลกษณะครอบครว

การปรบตวดานอตมโนทศน ความรสกมคณคาในตนเอง

การปรบตวดานการพงพาอาศยผอน การสนบสนนทางสงคม

8

ต งครรภ โดยศกษาจาก สตรวย รนต งครรภทมารบบรการฝากครรภในคลนกฝากครรภ ทโรงพยาบาล 8 แหงในจงหวดประจวบครขนธ ไดแก โรงพยาบาลหวหน โรงพยาบาลปราณบร โรงพยาบาลสามรอยยอด โรงพยาบาลกยบร โรงพยาบาลประจวบครขนธ โรงพยาบาลทบสะแก โรงพยาบาลบางสะพาน และโรงพยาบาลบางสะพานนอย ในชวงเดอนมนาคม ถง เดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2553

นยามตวแปร

การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ หมายถง พฤตกรรมการเปนมารดาของหญงต งครรภซงแสดงออกได ท งพฤตกรรมการกระทา และพฤตกรรมการแสดงความรสก แบงเปน 3 ประเภท ไดแก - บทบาทปฐมภม (Primary roles) เปนบทบาททสตรวยรนตงครรภ กระทาในแตละชวงของชวตถกกาหนดโดย อาย และระยะพฒนาการ ไดแก การยอมรบกบรปรางทเปลยนไปในขณะตงครรภ การมอสระในดานเศรษฐกจ การใชจายพงพา บดามารดานอยลง การเปนทยอมรบของสงคมและกลมเพอน - บทบาททตยภม (Secondary roles) เปนบทบาททสตวยรนตงครรภดารงอยเพอปฏบตภารกจตามระยะพฒนาการ ไดแก บทบาทการเปนมารดา เชน การยอมรบการตงครรภ การสรางสมพนธภาพกบทารกในครรภ การปรบตวตอการเปลยนแปลงในตนเอง การปรบตวตอการเปลยนแปลงในสมพนธภาพกบคสมรส การเตรยมตวเพอการคลอด - บทบาทตตยภม (Tertiary roles) เปนบทบาททเกยวของกบบทบาทปฐมภมและบทบาททตภม เปนบทบาทชวคราวทสตรวยรนตงครรภเลอกตามความสนใจ ไดแก การเปนสมาชกกลม หรอชมรมตางๆ ประเมนโดยใชแบบวดการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ทผวจยสรางขนโดยการทบทวนวรรณกรรม โดยประเมนเกยวกบพฤตกรรมบทบาททงในดานการกระทา และการแสดงออกของความรสกตามแนวคดของรอย (Roy, 1991) ปจจยพนฐานของสตรวยรนตงครรภ หมายถง คณลกษณะทเกยวของกบสตรวยรนตงครรภ ทมคณลกษณะพนฐานประกอบดวย - อาย หมายถง อายปจจบนของสตรวยรนตงครรภทมหนวยนบเปนป - ระดบการศกษา หมายถง ระดบการศกษาสงสดทสตรวยรนตงครรภไดรบ

9

- อายครรภ หมายถง ระยะเวลาต งแตครงแรกของการมประจาเดอนครงสดทาย (วฒนา ศรพจนารถ, 2547: 13) จนถงวนทมาฝากครรภนบเปนสปดาห แบงออกเปน 3 ชวงเวลา ไดแก 1)ไตรมาสทหนง (First trimester) หมายถง อายครรภ 1 - 13 สปดาห 2) ไตรมาสทสอง (Second trimester) หมายถง อายครรภ 14 - 26 สปดาห และ 3) ไตรมาสทสาม (Third trimester) หมายถง อายครรภ 27 - 40 สปดาห - การวางแผนการมบตร หมายถง การทสตรวยรนตงครรภมการกาหนดหรอมความตงใจ วาจะเรมมบตรเมอใด มบตรจานวนเทาใด แบงเปน วางแผนและไมไดวางแผน - ลกษณะครอบครว หมายถง ลกษณะของครอบครวทสตรวยรนตงครรภดารงชวตอย ไดแก อยตามลาพง อยกบสาม อยกบครอบครวสาม หรออยกบครอบครวตนเอง ความรสกมคณคาในตนเอง หมายถง การพจารณาการตดสนคณคาของตนเอง ความรสก และทศนคตทมตอตนเองของสตรวยรนตงครรภในเรอง การประสบความสาเรจ การประสบความลมเหลว การปฏเสธตนเอง การยอมรบตนเอง การพงตนเอง คดวาตนเองมคาในสงคม ตลอดจนไดรบการยอมรบจากสงคมและครอบครว ประเมนโดยใชแบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเองของสตรวยรนตงครรภ ทผวจยดดแปลงจากแบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเองของศรประภา พมณวงศ (2550) ตามแนวคดของโรเซนตเบอรก (Rosenberg, 1965: 303) การสนบสนนทางสงคม หมายถง การรบรของบคคลตอการไดรบการสนบสนนการชวยเหลอของบคคลในสงคม เชน สาม บดา มารดา ญาตพนอง เพอน ผรวมงาน ซงสามารถแบงการสนบสนนทางสงคมออกเปน 3 ดาน คอ - การสนบสนนทางสงคมดานเครองมอ หมายถง การไดรบความชวยเหลอดานแรงงาน วสดอปกรณ สงของ เงนทองทจะทาใหสตรวยรนตงครรภไดรบนนสามารถดารงบทบาทหนาทรบผดชอบไดตามปกต - การสนบสนนทางสงคมดานขอมลขาวสาร หมายถง การไดรบขอมลขาวสาร รวมทงคาแนะนาตางๆทสตรวยรนตงครรภควรไดรบ - การสนบสนนดานอารมณและสงคม หมายถง การไดรบความรก การดแลเอาใจใส การไดรบการยอมรบ และรสกเปนสวนหนงของสงคมของสตรวยรนตงครรภ ประเมนโดยใชแบบสอบถามแรงสนบสนนทางสงคมทผวจยดดแปลงจากแบบสอบการสนบสนนทางสงคมของศรประภา พมณวงศ (2550) โดยใชแนวคดของคอบบ และเชฟเฟอร (Cobb & Schaefer, 1979)

10

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. นาผลการวจยทไดมาเปนแนวทาง ในการพฒนาแนวปฏบตการดแลสตรวยรนตงครรภ ใหสามารถปรบตวดานบทบาทหนาท ไดอยางเหมาะสม และมใหเกดภาวะแทรกซอน หรอปญหาในดานตางๆ 2. เปนแนวทางในการศกษาวจยประเดนอนๆ ทเกยวของกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

บทท 2

วรรณกรรมและรายงานวจยทเกยวของ

การวจยเรองปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภเปนการวจยเชงบรรยาย (Correlational descriptive research) เพอศกษาความสมพนธของปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร และลกษณะครอบครวความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคม ตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ผวจยศกษาวรรณกรรม ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ นาเสนอสาระสาคญตามลาดบดงน

1. การตงครรภในวยรนและผลกระทบของการตงครรภในวยรน 2. แนวคดเกยวกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ 3. ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

1. การตงครรภในวยรนและผลกระทบของการตงครรภในวยรน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ใหความหมายวา วยรน คอวยทมอายประมาณ 13 - 19 ป (ราชบณฑตยสถาน, 2542: 1062) องคการอนามยโลก (World Health Oganization, 1993: 1)ใหคาจากดความของวยรนวา เปนระยะทบคคลมการพฒนาดานจตใจ จากเดกไปสความเปนผใหญ มการเปลยนแปลงจากสภาพทตองการการพงพาดานเศรษฐกจ ไปสภาวะทตองรบผดชอบและพงพาตนเอง และมการเปลยนแปลงทางดานรางกายในลกษณะทพรอมจะมเพศสมพนธได

12

ทงนอาจกลาวไดวา วยรนเปนชวงชวตทมการเปลยนแปลง ทงทางดานรางกาย จตใจอยางมาก โดยถอเอาเกณฑความพรอมในการมเพศสมพนธ และความตองการการพงพาตนเองเปนเกณฑ จดเปนชวงวยสาคญในการพฒนาไปสวยผใหญทมคณภาพตอไปได วระพล จนทรดยง และคณะ (2548: 376) แบงวยรนออกเปน 3 ระยะ ไดแก วยรนระยะตอนตน (Early adolescent) หมายถง วยรนทมอายตงแต 11 - 14 ป วยรนระยะตอนกลาง (Middle adolescent) หมายถง วยรนทมอายตงแต 15 - 17 ป และวยรนระยะตอนปลาย (Late adolescent)หมายถง วยรนทมอายตงแต 18 ปแตไมนอยกวา 20 ป เตมศกด คทวนช (2548: 82) กลาววาในดานจตวทยาพฒนาการไดแบงวยรนเปน 2 ระยะ ไดแก วยรนตอนตน (Puberty) เรมตงแตอาย 12 - 15 ป และวยรนตอนปลาย (Adolescent) เรมตงแตอาย 16 - 20 ป พรรณทพย ศรวรรณบศย (2545: 118 - 122) ไดแบงวยรนออกเปน 3 ระยะ ไดแก 1) วยยางเขาสวยรน (Pubescent) หมายถง วยรนทมอายตงแต 11 - 14 ป เปนเดกทเรมกาวราวขนสความเปนผใหญ (Adulthood) เดกจะพนความเปนเดกกตอเมอมพฒนาการทางเพศสมบรณ สามารถสบพนธได วยทเรมกาวพนความเปนเดกเขาสวยรนนเองทเราเรยกวา วยยางเขาสวยรน 2) วยรนตอนตน (Early adolescent) หมายถงวยรนทมอายตงแต 14 - 17 ป ในระยะนพฒนาการทางรางกายยงคงพฒนาตอเนองมาจากวยยางเขาวยรน ทงสวนสง น าหนก และลกษณะทางเพศภายนอก 3) วยรนตอนปลาย (Late adolescent) หมายถง วยรนทมอายตงแต 17 - 19 ป ในระยะนพฒนาการทางรางกายเจรญถงระดบวฒภาวะสงสดในเพศหญงและเพศชาย ขนาดของความสงจะมอตราแตกตางกนไปตามขดความจากดของพนธกรรมและสภาวะแวดลอม

กลาวโดยสรปแลวการแบงชวงอายของวยรน เปนเรองยากทจะแบงใหแนนอนตายตวลงไป เพราะพฒนาการของมนษยเปนกระบวนการทตอเนองกนไปมไดหยดเปนชวงๆ จงอาจแบงชวงอายไมตรงกนดงทกลาวมา ในการศกษาครงนจงมงทจะศกษาในวยรนทอายไมเกน 19 ป เพราะเปนวยทยงไมสามารถพ งพาตนเองไดหลายๆดาน ยงอยในสถาบนการศกษา และยงไมบรรล นตภาวะ จงจาเปนทตองไดรบการดแลจากบคคลในครอบครวหรอบคคลใกลชด เพอใหสามารถดาเนนชวตในชวงนผานพนไปอยางราบรน

ผลกระทบของการตงครรภในวยรน เมอมการตงครรภในวยรนอาจมผลกระทบทงตอตววยรนทตงครรภ ซงอาจมผลตอเนองทกระทบตอบตร รวมทงมการกระทบตอครอบครวและตอสงคมไดดงน

13

1. ผลกระทบจากการตงครรภของสตรวยรนตอตนเอง 1.1 ผลกระทบทางดานรางกาย การต งครรภในวย รนจะสงผลให เ กดภาวะแทรกซอนตอมารดามากกวาสตรตงครรภทอายมากกวา 20 ป โดยเฉพาะสตรตงครรภทมฐานะยากจน ไมไดไปฝากครรภ หรอมสตรทมอายนอยกวา 17 ป โดยภาวะแทรกซอนทเกดขน มไดทงภาวะแทรกซอนในระยะตงครรภ ระยะคลอด และระยะหลงคลอด ภาวะแทรกซอนทเกดขนในระยะตงครรภไดแก การมภาวะโลหตจาง ภาวะทพโภชนาการจากการมแบบแผนการรบประทานอาหารทไมเหมาะสมของวยรนทมกไดรบอทธพลคานยมเกยวกบการมรปรางผอมบาง รวมถงการสนใจตอภาพลกษณของวยรนดวย (Novak & Broom, 1995: 279) การมภาวะความดนโลหตสง ในระหวางตงครรภ การแทงบตรและคลอดกอนกาหนด ทงนเนองจากสตรวยรนตงครรภ มกขาดความสนใจในการดแลตนเองและทารกในครรภ ทาใหมการฝากครรภลาชาหรอไมไปฝากครรภ (สวชย อนทรประเสรฐ, 2530: 516 - 518; May & Mahlmeister, 1994: 201) สาหรบภาวะแทรกซอนทเกดขนในระยะคลอด ไดแกการทศรษะทารกไมไดสดสวนกบเชงกรานมารดา (Cephalo pelvic disportion) และภาวะแทรกซอนในระยะคลอด ไดแกการตกเลอดหลงคลอด และมการฉกขาดของหนทางคลอดมาก (Pilliteri, 1995: 448) ซงสงสาคญในการปองกนภาวะแทรกซอนทางดานรางกายในขณะตงครรภของวยรน ไดแก การฝากครรภตงแตไตรมาสแรก ของการตงครรภการฝากครรภอยางตอเนอง ซงสวนใหญมกพบวาวยรนมกจะฝากครรภลาชาเนองจากการไมยอมรบการตงครรภ มความยงยากในการวางแผนเกยวกบอนาคตของตนเองและมฐานะยากจน (Novak & Broom, 1995: 279) 1.2 ผลกระทบทางดานจตใจและอารมณ ผลกระทบทางดานจตใจทสาคญทางดานจตใจของวยรนทตงครรภ ไดแก การทพฒนกจของวยรนตองยตลง ตองเปลยนสภาพเปนสตรตงครรภทตองรบภาระหนก ซงมผลตออนาคตของวยรนและบตรในครรภดวย (Ladewig et al., 1994: 220) ยงไปกวานนเมอมการตงครรภเกดขน สตรตงครรภมกมการเปลยนแปลงดานอารมณและจตใจเนองจากมการเปลยนแปลงของฮอรโมนในรางกาย ซงจะทาใหสตรตงครรภมอารมณแปรปรวนงายครนคดถงเรองตนเอง (Introvertion) และมลกษณะขาดความกระตอรอรน (Passivity) (Clark et al., 1979: 900) โดยเฉพาะอยางยงถาเปนการตงครรภในวยรน ซงมกจะเปนการตงครรภในขณะทสตรวยรนยงไมพรอมในการตงครรภ จากการศกษาของวนเพญ กลนรศ (2530: 77) พบวา สตรตงครรภวยรนไมพรอมในการมบตรถง รอยละ 52 โดยสวนใหญมเหตผลวา ตนเองยงมอายนอย รายไดต า ไมมความรในการเลยงบตร คมกาเนดผดพลาด และไมทราบวาตงครรภเมอใด เมอมการตงครรภเกดขน อาจทาใหสตรตงครรภมความกลว วตกกงวลและสบสนตอเหตการณทเกดขน สาหรบสตรวยรนทจาเปนตองแตงงานเพอแกปญหาจากการตงครรภ อาจจะมความรสกวตกกงวล

14

หรอรสกผด ในขณะทสตรวยรนทตงครรภโดยไมไดแตงงาน นอกจะรสกผด โกรธและอบอายแลว ยงมความรสกวาหาทางออกไมได ตองยอมจานนตอการจดการหรอแกปญหาของบดา มารดา ปญหาเหลานอาจทาใหสตรวยรนต งครรภไมสามารถสรางสมพนธภาพกบบตรในครรภได เนองจากวยรนจะรสกวาตนเองขาดความรก และความปลอดภย อยในภาวะทไมสามารถจะรกใครได นอกจากนน ถาสตรตงครรภไมไดรบการยอมรบจากบดาของทารกในครรภ ถกปฏเสธความรบผดชอบ ถกทอดทง หรอไมไดรบการยอมรบจากบดา มารดา กอาจทาใหหญงตงครรภรสกไรคณคา และอาจคดฆาตวตาย เพอหนปญหาการตงครรภไมพงประสงคได 1.3 ผลกระทบทางดานการศกษา เศรษฐกจและสงคม ผลกระทบดานการศกษา ในอดตทผานมาการศกษาในประเทศไทย ยงไมยอมรบใหสตรตงครรภเขาศกษาตอ ดงนนเมอมการตงครรภขน หากยงตองการศกษาตอ สตรตงครรภอาจตองตดสนใจทาแทง เพอรกษาสภาพการเปนนกเรยน นกศกษาไว ซงการทาแทงและภาวะแทรกซอนจากการทาแทง อาจสงผลตอปญหาสขภาพของสตรตงครรภ สวนสตรตงครรภททาแทงไมสาเรจ หรอตดสนใจตงครรภตอไปจะตองออกจากการเรยนกลางคนทาใหเสยโอกาสทางการศกษา มารดาวยรนสวนใหญจะมการศกษาอยในระดบประถมศกษา (กาญจน สหโสภณ และคณะ, 2533: ข) ซงเปนการศกษาในระดบตา อยางไรกด แมวาสตรตงครรภในวยรนจะมโอกาสกลบเขาศกษาตอภายหลงการคลอดบตร หรอเมอเลยงบตรไดระยะหนงแลว มกพบวาผลการศกษาของมารดากลมนมกไมคอยด เมอเปรยบเทยบกบเพอนกลมทไมไดตงครรภ (Hall, 1994: 30) 1.4 ผลกระทบดานเศรษฐกจ สตรวยรนทตงครรภในขณะทกาลงศกษาและตองออกจากการศกษากลางคน มกมการศกษาอยในระดบตา ซงจะมผลตอการประกอบอาชพ ทาใหไมมอาชพและขาดรายได หรอมโอกาสเลอกอาชพนอยลง มกตองทางานในระดบใชแรงงาน มรายไดนอย ทาใหมฐานะเศรษฐกจของครอบครวไมด การทสตรวยรนตงครรภและครอบครว มรายไดนอยจะทาใหตองกลบไปอาศยอยกบบดาหรอมารดา หรอขอความชวยเหลอทางดานการเงนจากบดามารดา หรอหนวยงานดานสงคมสงเคราะหตางๆ (Hall, 1994: 203) 1.5 ผลกระทบดานสงคม สตรวยรนทตงครรภ โดยเฉพาะถาเปนการตงครรภกอนสมรส หรอตงครรภในวยเรยนและตองออกจากการเรยน อาจจะถกตาหนตเตยนและไมเปนทยอมรบของสงคม ทาใหสตรวยรนถกทอดทงจากสงคม และกลมเพอน โดยเฉพาะอยางยงถาสตรตงครรภ ไมไดรบการยอมรบจากครอบครว หรอถกปฏเสธจากบดาของทารกในครรภ จะทาใหสตรตงครรภรสกอบอาย วาเหว โดดเดยว ขาดทพง และขาดการชวยเหลอจากครอบครวและสงคม บางรายอาจตองอยในฐานะทเปนมารดาตามลาพง นอกจากนนถามการสมรสเกดขน พบวาอตราการหยารางเพมสงขนในกลมครอบครววยรน (Ladewig et al., 1994: 220)

15

2. ผลกระทบจากการตงครรภของสตรวยรนตอบตร ผลกระทบตอทารกในครรภและทารกแรกเกดนน การไปฝากครรภลาชาหรอไมไดไปฝากครรภของสตรวยรนทตงครรภจะทาใหไมไดรบการดแลชวยเหลออยางเพยงพอในระยะตงครรภ ซงเปนสาเหตสาคญทาใหทารกมน าหนกนอย คลอดกอนกาหนด มอตราการเจบปวยและตายคลอดสงกวามารดาทอายมากกวา (Johnson, 1994: 1026, Hall, 1994: 208) มารดาวยรนทไมสามารถปรบตวตอการเปนมารดาไดอยางมประสทธภาพ จะมปฏสมพนธกบบตรนอย ซงทาใหบตรของวยรน มพฒนาการลาชาทงทางดานรางกาย สงคม อารมณและสตปญญา นอกจากนน ทารกทเกดจากมารดาวยรนยงมโอกาสเสยงตอการถกทารายและถกทอดทงไวตามโรงพยาบาล และสถานรบเลยงเดก

3. ผลกระทบจากการตงครรภของสตรวยรนตอครอบครว สตรวยรนทตงครรภโดยมไดสมรสมกไมกลาทจะบอกครอบครว เนองจากกลวบดามารดา ปญหาหนงของสตรตงครรภในวยรนคอ การไมไดรบการยอมรบจากบดามารดาของตนเองและสาม บดามารดาของสตรตงครรภจะรสกโกรธ ผดหวงและอบอายเมอทราบวาบตรสาวตนเองตงครรภ โดยไมไดแตงงาน หรออยในวยเรยน อาจจะแสดงปฏกรยาตอตานฝายชายซงตองการเปนผรบผดชอบการตงครรภ หรออาจกดกนไมใหมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบการตงครรภและไมยอมใหเกยวของกบบตรเมอบตรเกด ในขณะทครอบครวฝายชายซงไมยอมรบการต งครรภ อาจจะขดขวางการแตงงานเพอปองกนไมใหฝายชายเสยโอกาส ในการศกษาและการหางานทา (Hall, 1994: 209) ครอบครวทตองการใหการดแลสตรตงครรภและบตรทเกดมา อาจมปญหาเกยวกบการเลยงดทารกเพมขน ทงปญหาดานการเงนและปญหาการเลยงดทารก ซงนามาซงความเครยดของครอบครวได

4. ผลกระทบจากการตงครรภของสตรวยรนตอสงคม การตงครรภในวยรนกอใหเกดปญหาตอสงคมไดแก ปญหาเกยวกบการทาแทง ซงเปนปญหาเกยวกบกฎหมายและศลธรรม นอกจากนน ยงมปญหาทสงคมตองรบภาระเลยงดเดกทถกทอดทงและมปญหาครอบครวจานวนมาก ซงทาใหรฐบาลตองสญเสยคาใชจายในการเลยงด การจดการศกษา การรกษาพยาบาลและสวสดการสงคมอนๆแกเดกเหลานจานวนมากในแตละป

ผลกระทบตางๆดงกลาวขางตน สะทอนใหเหนถงการปรบตวดานบทบาทหนาทของ

การเปนมารดาในระยะตงครรภ ระยะหลงคลอด และระยะการเลยงดบตรอยางไมมประสทธภาพ

16

ของสตรวยรน โดยเฉพาะอยางยงการปรบตวในระยะตงครรภ ซงถอวาเปนระยะแรกของการเปนมารดา (Nuwayhid, 1991: 364) ความลมเหลวตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภ ยอมสงผลใหไมสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะคลอด หลงคลอด และระยะเลยงดบตรไดอยางเหมาะสม

2. แนวคดเกยวกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

แนวคดการปรบตว (Concept of adaptation)

การปรบตวเปนคณสมบตทสาคญของสงมชวต เนองจากเปนสงทสงมชวตใชในการตอส หรอเผชญกบการเปลยนแปลงสงแวดลอมทงภายในและภายนอกตนทคกคามการอยรอดของชวต มผใหความหมายของการปรบตวไวแตกตางกนดงน - รอยและแอนดรว (Roy & Andrews, 1999: 30) ใหความหมายวา เปนกระบวนการและผลลพธทเกดขนโดยความคดและความรสกของบคคล จากการใชการตระหนกรและการเลอกทจะสรางสรรค การบรณาการบคคลกบสงแวดลอม - ไคสและฮอฟลง (Keys & Hofing, 1974: 494) ใหความหมายวา เปนวธการ หรอกระบวนการตางๆ ทบคคลใชเมอเผชญกบการเปลยนแปลงทเกดขนกบตนเองและสงแวดลอม โดยใชกระบวนการทางความคดและการเรยนร - ลาซารสและโฟลกแมน (Lasarus & Folkman, 1984: 181) ใหความหมายวา เปนผลลพธของกระบวนการทางความคด ทเกดขนอยางตอเนองของบคคลในการประเมนสงเราและวางแผน หรอหาทางเลอกในการจดการกบสถานการณทบคคลประเมนวาเปนความเครยด ความพยายามทางความคดและพฤตกรรมตางๆ ในการเผชญปญหาโดยใชทรพยากรตางๆทมอยจากตวบคคล จากสงคมรอบขางและจากสงทเกดขนแสดงออกมาเปนผลลพธการปรบตว 3 ดาน ไดแก ดานการทาหนาททางสงคม ดานความพงพอใจในชวต และดานสขภาพรางกาย

สรปไดวา การปรบตวเปนกระบวนการและผลลพธทเกดขนเมอบคคลใชทรพยากรตางๆ ทมอยภายในและภายนอกตน โดยการใชกระบวนการทางความคดและการเรยนร เมอเผชญกบการเปลยนแปลงของสงแวดลอมทอาจคกคามตอการมชวตรอด เพอรกษาสมดลและความปกตสขของชวต ทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม

17

แนวคดการปรบตวของรอย

แอนดรวและรอย (Andrew & Roy, 1991: 6-7) มความเชอตามปรชญามานษยนยม(Humanism) วาบคคลเปนสงทมชวตทมลกษณะเปนองครวม ประกอบดวยรางกาย จตใจและ สงคม บคคลเปนผทมพลงสรางสรรคและมความสามารถในการจดการกบปญหาดวยตนเอง บคคลเปนระบบเปดและเปนระบบการปรบตวทมความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลง ของสงแวดลอมรวมทงมผลตอสงแวดลอมดวย

จากแนวคดของทฤษฎระบบโดยทวไป (Genaral system theory) ไดใหความหมายของระบบวาเปนชดของสวนตางๆทเกยวของสมพนธกน เพอทาหนาทรวมกนเพอเปาหมายอยางใด อยางหนง โดยการพ งพาอาศยระหวางสวนตางๆของระบบเอง ซงสวนตางๆของระบบ ประกอบดวย ปจจยการปรบตว (Input) กระบวนการควบคม (Control process) ผลลพธ (Output) และกระบวนการสะทอนกลบ (Feedback process) (Andrew & Roy, 1991: 7) รอยไดประยกตทฤษฎระบบโดยทวไป เพออธบายระบบการปรบตวของบคคล โดยเรยกปจจยการปรบตววาเปนสงเรา(Stimuli) ซงมทงสงเราทมาจากสงแวดลอมภายนอก และสงเราภายในตนของบคคล สงเราจะเปนปจจยนาเขาสระบบของบคคลทาใหบคคลใชกลไกการเผชญซงประกอบดวย 2 กลไก คอกลไก การควบคม (Regulator mechanism) ซงเปนการปรบตวขนพนฐานทมการตอบสนอง อยางเปนอตโนมต โดยผานการทางานของระบบประสาท กระบวนการดานเคม ระบบไรทอการทางานของทกดานในระบบยอยของกลไกการควบคมจะทางานสมพนธกนโดยไมมระบบยอยใดๆททางานตามลาพง ซงสะทอนลกษณะทเปนองครวมของบคคล และกลไกการคดร (Cognator mechanism) ซงเปนกลไกทตอบสนองโดยผานกระบวนการทางดานอารมณและความคด 4 กระบวนการ คอ การรบร การเรยนร การตดสนใจ และกระบวนการดานอารมณ ผลของการใชกระบวนการเผชญ ทาใหเกดผลลพธการปรบตว (Output) ทเปนพฤตกรรมตอบสนองของบคคล ไดใน 2 รปแบบคอ การตอบสนองแบบปรบตวได และการตอบสนองอยางไมมประสทธภาพ ซงการตอบสนองนจะทาหนาทเปนตวสะทอนกลบ หรอเปนสงเราใหมกลบเขาสระบบอกครงหนง (Andrew & Roy, 1991 : 7-8) รอยไดอธบายเกยวกบแนวคดในการปรบตวไวดงน

สงเรา

ในการอธบายเกยวกบสงเรา (Stimuli) รอยไดใชแนวคดของเฮลสน (Helson, 1964 cited by Andrew & Roy, 1991: 8 - 10) เปนพนฐานในการแบงสงเราออกเปน 3 ชนด ดงน 1)สงเราตรง

18

(Focal stimuli) หมายถง สงเราทงภายในและภายนอกทบคคลกาลงเผชญอยในขณะนน ซงอาจเปนวตถหรอเหตการณทอยในความสนใจของบคคล หรอมผลกระทบตอบคคลโดยตรง ทาใหตองมการปรบตวเกดขน เชนการตงครรภททาใหมการเปลยนแปลงของระดบฮอรโมน ภายในรางกาย รวมถงการเปลยนแปลงในรปราง ซงจะมผลกระทบตอสตรต งครรภ ทาใหตองมการปรบตวเกดขน 2) สงเรารวม (Contexual stimuli) หมายถงสงเราอนๆทมอยในขณะนน ทมสวนสนบสนนสงเราตรง สงเรารวมเปนปจจยสงแวดลอมทงภายในและภายนอก ทไมไดอยในความสนใจของบคคลโดยตรง แตมสวนสงเสรมหรอขดขวาง อทธพลของสงเราตรง และ 3) สงเราแฝง (Residual stimuli) เปนปจจยสงแวดลอมทงภายในและภายนอกตวบคคลซงมผลกระทบตอบคคลยงไมชดเจน ยงไมไดผานการพสจน และบคคลยงไมตระหนกถงปจจยน หรออาจยงไมสามารถสงเกตถงผลกกระทบของปจจยเหลานไดอยางชดเจน ปจจยเหลานไดแก ความเชอ เจตคต คานยม และประสบการณเดม และลกษณะเฉพาะดานของบคคล

กลไกการเผชญ

เมอบคคลมปฏสมพนธกบสงแวดลอมหรอสงเรา บคคลจะใชระบบการปรบตว หรอกลไกการเผชญ เพอใหสามารถปรบตวได กลไกการเผชญแบงออกเปน 2 กลไก ยอยดงน 1. กลไกการควบคม (Regulator mechanism) เปนกระบวนการปรบตวพนฐาน ทมการตอบสนองอยางเปนอตโนมต โดยผานการทางานของระบบประสาท กระบวนการดานเคม และระบบไรทอ การทางานของทกดานในระบบยอยของกลไกการควบคมจะทางานสมพนธกน โดยไมมระบบยอยใดๆททางานตามลาพง ซงสะทอนลกษณะทเปนองครวมของบคคล 2. กลไกการคดร (Cognator mechanism) เปนกลไกตอบสนองโดยผานกระบวนการทางดานอารมณและความคด 4 กระบวนการ คอ กระบวนการรบร การเรยนร การตดสนใจ และกระบวนการดานอารมณ ผลลพธการปรบตว

จากการทางานของการปรบตวทงจากกลไกควบคม และกลไกความคดร มผลทาใหบคคลแสดงพฤตกรรมการปรบตว เปน 4 ดาน คอ (Andrew & Roy, 1991: 15 - 17) 1. การปรบตวดานรางกาย (Physiological mode) เปนการปรบตวเพอรกษาความมนคงดานรางกายซงหมายถง ความสาเรจในการปรบตวตอการเปลยนแปลงในความตองการ

19

ดานสรรภาพ พฤตกรรมการปรบตวดานนจะสนองตอบตอความตองการพนฐานของบคคล ไดแก การไดรบออกซเจน อาหาร การขบถาย การมกจกรรม การพกผอนและการปองกนอนตราย การควบคมความรสก ความสมดลของสารนาและเกลอแร การทางานของระบบประสาทและระบบตอมไรทอ 2. การปรบตวดานอตมโนทศน (Self - concept mode) เปนการปรบตวเพอความมงคงดานจตใจ ซงเกยวของกบความรสกนกคดทบคคลมตอตนเอง อตมโนทศน หมายถง ความเชอหรอความรสกนกคดทบคคลมตอตนเองทงดานรปรางหนาตา ความสามารถ เจตคต ความรสกและภมหลงตางๆ การรบรเกยวกบตนเองนนมอทธพลตอบคลกภาพ พฤตกรรม และการแสดงออกของบคคลโดยตรง ทฤษฎการปรบตวของรอยแบงอตมโนทศนเปน 2 สวน คอ 2.1 อตมโนทศนดานรางกาย (Physical self) เปนความรสกนกคดของบคคลทมตอสภาพรางกายตนเอง ไดแก ขนาด รปราง หนาตา ความสวยงาม ภาวะสขภาพ 2.2 อตมโนทศนดานสวนตว (Personal self) หมายถง ความรสกนกคดทกอยางทประกอบกนเปนบคลกภาพของบคคล ซงแบงเปนสวนยอยดงน 2.2.1 ความสมาเสมอแหงตน (Self consistency) หมายถง บคคลจะแสดงพฤตกรรมการปรบตวตอสถานการณตางๆ ตามทตนเองคดไวแตเมอเกดการคกคามตอความรสก เกดความไมมนคงปลอดภย กอใหเกดปญหาการปรบตวขน ทาใหบคคลมการสญเสยความสมาเสมอแหงตน 2.2.2 ปณธานแหงตน (Self - ideal or expectation) ปณธาน หมายถง สงทบคคลมงหวง บคคลใดทไมประสบผลสาเรจในสงทมงหวงไว และไมสามารถปรบตวจะกอใหเกดปญหาคอ ความรสกสญเสยอานาจ (Powerlessness) ซงเปนภาวะทบคคลรสกวาสญเสยความสามารถในการควบคมชะตาชวตของตนเองซงทาใหเกดความรสกทอแท สนหวง และ เบอหนายชวต 2.2.3 คณธรรม - จรรยาแหงตน (Moral - ethical self) เปนการรผด-ชอบ ชว-ด ตดสนวาถก-ผด ยตธรรม-อยตธรรม ถาเมอใดบคคลไมสามารถปรบตวได จะทาใหเกดความรสกผด (Guilty) เปนบาปตาหนตนเอง 2.2.4 ความมคณคาในตนเอง (Self - esteem) บคคลทมการพฒนา อตมโนทศนทง 3 ดานขางตนจะมการรบรคณคาของตนเองทด บคคลทรสกสญเสย หรอเกดความรสกผด หรอสญเสยอานาจ มกสงผลใหบคคลนนรบรคณคาตอตนเองตาดวย (Low self - esteem)

20

3. การปรบตวดานบทบาทหนาท (Role function mode) เปนการตอบสนองความตองการและคงไวซงความมนคงทางสงคม รอยกลาววา การแสดงบทบาทใดๆ เปนการทาหนาทของบคคลในสงคม บทบาทจาแนกออกเปน 3 ประเภท ไดแก 3.1 บทบาทปฐมภม (Primary role) เปนบทบาทในแตละชวงวย 3.2 บทบาททตยภม (Secondary role) เปนบทบาททสมพนธกบบทบาทปฐมภม ซงมอทธพลตอชวตและพฤตกรรมในสงคม แตละบคคลจะมไดหลายบทบาท และมกเปนบทบาทถาวร เชน บทบาทการเปนแม ภรรยา บทบาทตามหนาทการงาน 3.3 บทบาทตตยภม (Tertiary role) เปนบทบาทชวคราวซงบคคลอาจเลอกสรรตามความสนใจ เพอเสรมบทบาทในปฐมภมและทตยภม เชน การเปนสมาชกองคกรตางๆ 4. การปรบตวดานการพงพาอาศยผอน (Interdependence mode) เปนการปรบตวเพอความมนคงทางสงคม ตามปกตเมอบคคลอยรวมกนตองมการพ งพาอาศยซงกนและกน มการชวยเหลอเกอกลกนโดยการใหความรก ความเคารพยกยอง และใหเกยรตซงกนและกน ทงสองฝายตองเปนทงผใหและผรบ ปญหาการปรบตวดานนม 2 แบบดวยกน คอความวตกกงวลทเกดจากการถกพรากจากบคคลอนเปนทรก (Separate anxiety) และความวาเหว (Loneliness) สงนาเขา กระบวนการควบคม การปรบตว สงนาออก

การปอนกลบ แผนภาพท 2 : แสดงระบบการปรบตวของบคคล (Roy, 1991: 50)

การปรบตวดานบทบาทหนาท

การปรบตวดานบทบาทหนาทเปนการปรบตวทางดานสงคม ซงสงผลใหเกดความมนคงในชวตของบคคล (Roy, 1991: 286) การทาหนาทตามบทบาทเปนการทาหนาทตามความ

- สงเรา - ระดบการ ปรบตว

-ระบบการ ควบคม - ระบบการรบร

- ดานรางกาย - ดานอตมโนทศน - ดานบทบาทหนาท - ดานการพงพา อาศยระหวางกน

- ปรบตวด - มปญหาการ ปรบตว

21

คาดหวงวาบคคลซงดารงตาแหนงตามบทบาทนน ควรแสดงพฤตกรรมตอบคคลอนอยางไร โดยทความคาดหวงเกยวกบบทบาทนจะเปนความคาดหวงของสงคมโดยทวไป เปนความคาดหวงของ คบทบาทหรอสมาชกทเกยวของกบคบทบาทนน รวมทงเปนความคาดหวงของผแสดงบทบาทเอง(Thornton & Narddi, 1975: 872) ดงนน ความคาดหวงในบทบาทจงเปนตวชนาใหบคคลคดวาควรจะแสดงพฤตกรรมในบทบาทนนอยางไรและเนองจากบทบาทเปนสวนหนงของชวต การทบคคลแสดงพฤตกรรมตามบทบาททตนดารง อยไดอยางเหมาะสมและสอดคลองตอความตองการของสงคม ยอมสะทอนใหเหนถงความสามารถในการปรบตวดานบทบาทหนาทและกอใหเกดความมนคงหรอสมดลในชวต (Roy & Andrew, 1991: 352) ซงสามารถแบงบทบาทเปน 3 ประเภทคอ 1. บทบาทปฐมภม (Primary roles) เปนบทบาททบคคลไดรบและกระทาในแตละชวงชวต ซงถกกาหนดตามความสมพนธของอาย เพศ และระยะพฒนาการ เชน บทบาทหญงวยรนวย 18 ป อยในระยะตงครรภ บทบาทของชายสงอายวย 70 ป ซงการอธบายเกยวกบบทบาทปฐมภมโดยใชความเกยวของระหวางอาย เพศ และระยะพฒนาการ จะชวยทาใหสามารถจาแนกพฤตกรรมทเฉพาะเจาะจงของบทบาททสมพนธกบระยะพฒนาการไดงายขน 2. บทบาททตยภม (Secondary roles) เปนบทบาททบคคลไดรบเพอทจะกระทาภารกจ(Tasks) ทเกยวของกบระยะพฒนาการและบทบาทปฐมภมใหเสรจสมบรณ เชน หญงวยรนอาย 18 ป อยในระยะตงครรภ อาจจะตองเผชญกบภารกจ เกยวกบการรกษาสขภาพของตนและบตรในครรภ ดแลบานและสาม บทบาททตยภมทหญงวยรนไดรบทเกยวของกบภารกจจงไดแก การเปนมารดาในระยะตงครรภ ภรรยาและแมบาน บทบาททตยภมมกเปนบทบาททถาวรและไมสามารถยกเลกบทบาทนไดอยางงายๆ เนองจากตองมการพฒนาบทบาทและกระทาบทบาท ใหสาเรจตลอดชางเวลาทดาเนนบทบาทนน ปญหาเกยวกบบทบาทหนาทมกจะเกดขนในบทบาททตยภม (Andrew in Roy & Andrews, 1991: 349) 3. บทบาทตตยภม (Tertiary roles) เปนบทบาททเกยวของสมพนธกบบทบาทปฐมภมและบทบาททตยภม และใชเปนแนวทางใหบคคลประสบความสาเรจในภาระหนาททเกยวของกบบทบาทของตน บทบาทตตยภมมกเปนบทบาทชวคราวทบคคลเลอกตามความสนใจ และอาจยกเลกเมอไรกได เชน การเกยวของกบบทบาทการเปนมารดา ซงเปนบทบาททตยภม บทบาทตตยภมอาจเปนอาสาสมครดแลเดกในสถานสงเคราะห หรออาจเปนกจกรรมอนๆ เชน งานอดเรก

22

การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ เมอวยรนมการตงครรภ จะทาใหเกดการเปลยนแปลงทางดานรางกาย จตใจและอารมณมาก เนองจากมการเปลยนแปลงจากบทบาทของวยรนไปสบทบาทการเปนมารดารวมดวย ในการเปลยนแปลงบทบาทนเปนชวงสาคญททาใหสตรตงครรภตองพยายามปรบตวเองใหเขากบบทบาทใหม การตงครรภทาใหเกดการเปลยนแปลงบทบาทของสตรวยรน โดยสตรวยรนตงครรภจะไดรบบทบาทใหม คอบทบาทการเปนมารดา ซงในขณะเดยวกน สตรวยรนตงครรภ การทบคคลแสดงพฤตกรรมไดอยางถกตอง เหมาะสม จะสะทอนใหเหนถงความสามารถในการปรบตวดานบทบาทหนาท เชน สตรวยรนอาย 18 ป อยในระยะตงครรภ อาจจะตองเผชญกบภารกจ เกยวกบการรกษาสขภาพของตนเอง และบตรในครรภ ดแลบานและสาม บทบาททตยภมทสตรวยรนไดรบ ทเกยวของกบภารกจ จงไดแก การเปนมารดาในระยะตงครรภ ภรรยา และแมบาน และนอกจากการเกยวของกบบทบาทการเปนมารดา ซงเปนบทบาททตยภมแลว ในบทบาทตตยภมอาจเปนอาสาสมครดแลเดกในสถานสงเคราะห หรออาจเปนกจกรรมอนๆ เชน งานอดเรก บทบาทของการเปนมารดา ในแนวความคดของรอย ถอวาเปนบทบาททตยภม เนองจากการเปนมารดาจะเปนบทบาทถาวรทมารดาจะตองดารงบทบาทนตลอดไป บทบาทหนาทในระยะตงครรภ เปนระยะเรมตนของการดารงบทบาทการเปนมารดา ซงเปนบทบาทหนาททสตรตงครรภตองกระทาใหสาเรจ โดยแสดงใหเหนถงความสามารถในการปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาระยะตงครรภ

3. ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

ระยะตงครรภเปนชวงทสตรวยรนตองมการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดา ทงนเนองมาจากการเปลยนแปลงดานรปราง และการไดสมผสกบทารกในครรภจากการดนของทารก ทาใหสตรตงครรภเกดความรสกนกคด มจนตนาการ มความคาดหวงตอทารก เมอถงระยะใกลคลอด สตรตงครรภจะมการปรบตวตอฐานะใหมตอการเปนมารดา การทสตรตงครรภจะสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาได มปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรตงครรภสามารถสรปไดดงน

23

อาย ปจจยทางดานอาย (Chronologocal age) ของบคคลเปนสงเราทมอทธพลตอการแสดงบทบาทของบคคล (Andrew, in Roy & Andrews, 1991: 354) การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ จาเปนตองอาศยวฒภาวะ เนองจากการมบตรทาใหบคคลกาวไปสความเปนผใหญเตมตว สตรตงครรภทมวฒภาวะจะสามารถปรบตวตอเหตการณและสภาพแวดลอมได และสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาไดอยางเหมาะสม ปจจยดานอายของบคคลถกใชเปนเครองชวดทางสงคมเกยวกบการมวฒภาวะ และความคาดหวงเกยวกบการแสดงพฤตกรรมของบคคล (Dunkley, 2000) ซงความแตกตางกนของอายมผลทาใหเกดความแตกตางกนในหลายประการ ไดแก สตรตงครรภทมอายแตกตางกนยอมมลกษณะบคลกภาพและอารมณทแตกตางกนอนมผลมาจากวฒภาวะทางดานรางกาย จตใจอารมณและสงคม (Griffin, 1993: 258) ประกอบกบสตรต งครรภทอายมากกวายอมมความมนคงทางจตใจมากกวาสตรต งครรภทมอายนอยกวา (Mercer, 1981: 74) นอกจากนสตรตงครรภทมอายยงนอยจะยงมความเสยงสงทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม เศรษฐกจ สตรตงครรภมกจะเผชญกบปญหาภาวะความดนโลหตสงในระยะตงครรภ ภาวะโลหตจาง ปญหาการแทงบตร การคลอดกอนกาหนด ทงนเนองจากมารดากลมนไปฝากครรภลาชาหรอไมไปฝากครรภ (Johnson, 1994: 1026) สอดคลองกบผลการศกษาของ จารเรท (Jarrett, 1982: 124) ทพบวา มารดาทมอายระหวาง 18 - 21 ป มพฤตกรรมทควบคมตนเองไดดกวามารดาทมอายอยระหวาง 15 - 18 ป และผลการศกษาของเยาวลกษณ เสรเสถยร (2543: 147) ทพบวาอายมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภ

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ ชใหเหนวาสตรวยรนตงครรภทมอายมากกวาจะมพฤตกรรมการแสดงบทบาทการเปนมารดาดกวาสตรวยรนตงครรภทมอายนอย ดงนน อายจงเปนปจจยทอาจมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

ระดบการศกษา

ระดบการศกษา เปนพนฐานทสาคญของการคด การตดสนใจ ทาใหบคคลตระหนกถงความสาคญ เลงเหนประโยชน แสวงหาความร และเปนสงชวยใหบคคลมการพฒนาทางดานสตปญญา มความสามารถในการรบร และการปรบตว และมผลตอการรบรและเขาถงแหลงสนบสนนทางสงคม ซงสตรทมการศกษาสงอาจหาขอมลและความรเกยวกบการเปนมารดาไดดกวา

24

(อางใน จนทรา วองวฒนกล, 2552: 14) สอดคลองกบการศกษาของ รดดงและคณะ (Reading, et al., 1983: 141) ทพบวาหญงตงครรภทมการศกษาสง จะมการปฏบตตนทถกตองเพอการสงเสรมสขภาพของตนและทารกในครรภมากกวาหญงต งครรภทมระดบการศกษาต า และ ลายา เกยรตดารงสกล (2549: 88) ทพบวา การศกษามความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของหญงตงครรภวยรนอยางมนยสาคญทางสถต

อายครรภ อายครรภสงผลตอพฤตกรรมการปรบตว โดยเกยวของกบการยอมรบการตงครรภ โอลดและคณะ (Olds et al, 1980: 228 - 229) กลาววาระยะไตรมาสท 1 ของการตงครรภ (First trimester) เปนระยะทสตรตงครรภเรมมอาการแสดงวาตงครรภ เชน ประจาเดอนขาดหาย เตานม คดตงและแพทอง ระยะนสตรตงครรภมกจะนกถงเฉพาะตนเอง และการตงครรภทเกดขน โดยไมนกถงทารกในครรภเลย ในระยะไตรมาสท 2 ของการตงครรภ (Second trimester) ระยะนอาการไมสขสบายทางกายเรมนอยลง สตรต งครรภจะเรมยอมรบการต งครรภของตนเอง โดยมการเปลยนแปลงเครองแตงกายใหเหมาะสม และใหความสนใจตอทารกในครรภเพมมากขน สตรต งครรภจะเรมรวาทารกในครรภเปนสวนหนงของชวต มการเตรยมบทบาทการเปนมารดา ตลอดจนเตรยมของใชใหทารกและสนใจคนรอบขางโดยเฉพาะอยางยง คนทกาลงตงครรภ สวนระยะไตรมาสท 3 ของการตงครรภ (Third trimester) ระยะนสตรตงครรภจะมความรสกภาคภมใจ ปนกบความรสกวตกกงวล จากครรภทขยายใหญขนทาใหเกดความไมสบายทางดานรางกาย หญงตงครรภอยากใหการตงครรภสนสดลงโดยเรว มความรสกวาตนเองตองการความชวยเหลอ และกาลงใจจากคนรอบขางเปนอยางมาก และในเดอนสดทายจะมการเตรยมของใชและสถานทใหทารกทจะคลอด สอดคลองกบผลการศกษาของ ลายา เกยรตดารงสกล (2549: 90) ทพบวา อายครรภมความสอดคลองทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของหญงตงครรภวยรน อยางมนยสาคญทางสถต การวางแผนการมบตร

การวางแผนการมบตร เปนสงแวดลอมภายในของบคคล ซงถอไดวาเปนปจจยดานสถานการณแวดลอมของสตรตงครรภ ทมสวนสงเสรมการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

25

การตงครรภจะทาใหเกดการเปลยนแปลงตอชวตของสตรตงครรภ โดยเฉพาะสตรวยรนตงครรภทตองการปรบเปลยนพฤตกรรมในดานตางๆใหเหมาะสมกบสภาพรางกายทตงครรภ ถาเปนการตงครรภทมการวางแผนการมบตรไวจะทาใหสตรวนรนตงครรภยอมรบและสามารถปรบตวได แตถาเปนการตงครรภทมไดมการวางแผนการมบตรไว จะทาใหสตรวยรนตงครรภไมมความพรอมในการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอสงเสรมการปรบตวดานบทบาทหนาท การตงครรภในวยรนสวนใหญเปนการตงครรภทไมไดวางแผนเกยวกบการมบตรไวลวงหนา ไมไดตงใจจะใหมการตงครรภหรอเปนการตงครรภกอนสมรส การทสตรตงครรภไมไดมการวางแผนการตงครรภหรอการมบตรไวนบเปนปจจยสาคญประการหนงทมผลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทในระยะตงครรภ (Neeson & May, 1986: 359) ซงสอดคลองกบการศกษาของ เยาวลกษณ เสรเสถยร (2543: 147) ทพบวาการวางแผนการมบตรเปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภ แตขดแยงกบการศกษาของลายา เกยรตดารงสกล (2549 :89) ทพบวา การวางแผนการมบตรไมสอดคลองกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของหญงตงครรภวยรน

ลกษณะครอบครว

ครอบครวเปนสถาบนทางสงคมทสาคญทสดสถาบนหนง ลกษณะครอบครวเปนปจจยสงแวดลอมภายนอกของบคคล ซงถอไดวาเปนสงเราทอานวยความสะดวก ซงอาจใชเปนเครองมอทเออตอการแสดงบทบาทการเปนมารดาของสตรวยรนตงครรภ สงคมไทยในปจจบนมกพบวา ลกษณะครอบครวอาจแบงเปนสองแบบ คอ ครอบครวเดยวซงเกดขนเมอสมาชกในครอบครวมการสมรสและแยกไปตงครอบครวใหมของตนเอง และครอบครวขยายซงมไดสองลกษณะ คอเมอสมาชกในครอบครวมการสมรสแตยงคงอาศยอยกบครอบครวเดม ซงอาจเปนครอบครวของฝายชาย ซงประกอบดวยบดามารดาและญาตพนองของฝายชาย หรออาจเปนครอบครวของฝายหญงซงประกอบดวยบดามารดาและญาตพนองของฝายหญง การสมรสของชายหญงทเกดขนในสงคมไทย คสมรสจาเปนตองปรบตวเขากบครอบครวของคสมรสตนใหได ซงนบวามความสาคญในการดาเนนชวตในครอบครวเปนอยางมาก เมอสตรวยรนมการตงครรภเกดขน สตรวยรนตงครรภทอาศยอยในครอบครวขยายทประกอบดวยญาตผใหญ บดามารดา จะไดรบความชวยเหลอสนบสนนทงทางดานเงนทอง รวมทงคาแนะนาในการปฏบตตวในขณะตงครรภ จงนาจะปรบตวตอบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภไดดกวา โดยเฉพาะอยางยงในระยะหลงคลอด ทพบวาผทเปนยาหรอยายจะเปนผใหการสนบสนนชวยเหลอแนะนาแกมารดาวยรน ซง

26

ชวยใหสามารถปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาไดด (Johnson, 1994: 1026) ตรงกนขามกบสตรตงครรภทอาศยอยกบครอบครวเดยว โดยเฉพาะอยกบสามตามลาพง มกจะอยหางจากญาตพนอง การตดตอกบญาตพนองอาจมนอยลง ดงนนสตรวยรนตงครรภจงอาจไมไดรบการดแล ชวยเหลอ สนบสนนจากเครอญาต ซงอาจมผลทาใหสตรวยรนตงครรภมการปรบตวดานบทบาทหนาทไดอยางไมมประสทธภาพ สอดคลองกบการศกษาของ เยาวลกษณ เสรเสถยร (2543: 147) ทพบวาลกษณะครอบครวมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภ แตขดแยงกบการศกษา ศรประภา พมณวงศ (2550: 63) ทพบวาลกษณะครอบครวไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของมารดาวยรนหลงคลอดออยางมนยสาคญทางสถต ความรสกมคณคาในตนเอง (Self esteem)

ความรสกมคณคาในตนเอง หมายถง ความรสกในดานความมประสทธภาพ (Efficiency) ความเชอมนหรอความมนใจในตนเอง (Confidence) ความหวง (Hope) หรอการนบถอตนเอง (Self regard) (จนทมา องคโฆษต, 2545: 72) โรเซนเบอรก (Rosenberg, 1965: 99) ไดใหความหมายของความรสกมคณคาในตนเองวา เปนการประเมนความรสกทเกดขนภายในตนเองในดานการยอมรบตนเอง การนบถอตนเอง การเหนคณคาในตนเองและความเชอมนในตนเอง โดยจะประเมนทงทางดานดและดานไมด มาสโลว (Maslow, 1970: 45) ไดใหความเหนวาการเหนคณคาในตนเองเปนความรสกของบคคลทมความเชอมนในตนเอง และเหนวาตนเองมความเขมแขง มคณคา มความสามารถ มความเชยวชาญในการทาภารกจตางๆ จนทมา องคโฆษต (2545: 72) กลาววา ความรสกมคณคาในตนเอง หมายถง ความรสกในดานความมประสทธภาพ (Efficiency) ความเชอมนหรอความมนใจในตนเอง (Confidence) ความหวง (Hope) หรอการนบถอตนเอง (Self regard) โดยสรป ความรสกมคณคาในตนเอง หมายถง ความรสกทเกดจากประเมนตนเองเกยวกบ ความมคณคา ความสาคญ ความสามารถ การประสบความสาเรจ ความรสกรกตวเอง ความภมใจ และพงพอใจในตนเอง มความเชอมนในตนเอง และรบรวาตนเองมความสามารถ มประโยชนตอสงคม และไดรบการยอมรบจากสงคม ความรสกมคณคาในตนเองมความสาคญอยางยงในการปรบตวทางดานอารมณ สงคม และการเรยนร เพราะพนฐานการมองชวต ความสามารถทางดานสงคมและอารมณ เกดจากความรสกมคณคาในตนเอง บคคลทมความรสกมคณคาในตนเองสงจะสามารถเผชญกบอปสรรคท

27

ผานเขามาในชวตได สามารถยอมรบเหตการณททาใหตนเองรสกผดหวง ทอแทใจ ความเชอมนในตนเอง ความมหวง จะทาใหคนประสบความสาเรจ มความสข สามารถดารงชวตได คณลกษณะดานการเหนคณคาในตนเอง เชนเดยวกบคณลกษณะดานอนๆของบคคล เปนผลมาจากองคประกอบทงภายในและภายนอกตวบคคลโดย องคประกอบภายในตวบคคล ไดแก ลกษณะทางรางกาย สภาพจตใจ อารมณ ความรสกตางๆ ผลสมฤทธทางการเรยน การงาน คานยมสวนตว และระดบความมงหวงในชวต ฯลฯ และองคประกอบภายนอกตวบคคล ไดแก การอบรมเลยงดของบดา มารดา สภาพทางสงคม เศรษฐกจ และการมสวนรวมในกจกรรมตางๆในโรงเรยนและชมชนทอยอาศย ฯลฯ ความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธทางบวกกบการปรบบทบาทการเปนมารดา สตรตงครรภทมความรสกมคณคาในตนเองสงจะสามารถปรบบทบาทการเปนมารดาไดดกวาสตรตงครรภทมความรสกมคณคาในตนเองตา (กฤษณา พลเพม, 2544) ซงการปรบบทบาทการเปนมารดาขนอยกบการยอมรบการตงครรภ จากการมการแวงแผนการตงครรภทด มความพรอม มการสรางสมพนธภาพทดกบทารกในครรภ และการรบรวาตนสามารถเปนมารดาได การมสมพนธภาพทดกบคสมรส การยอมรบการเปลยนแปลงภาพลกษณ (May, 1994 อางใน กฤษณา พลเพม, 2544) สอดคลองกบการศกษาของ วจมย สขวนวฒน (2541: บทคดยอ ) ทพบวาความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธตอการแสดงบทบาทการเปนมารดาในมารดาวยรนหลงคลอด กฤษณา พนเพม (2544: บทคดยอ) ทศกษาความรสกมคณคาในตนเองและการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาระยะตงครรภของหญงครรภแรก พบวา กลมตวอยางสวนใหญมความรสกมคณคาในตนเองสง และมการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาระยะตงครรภคอนขางด ความรสกมคณคาในตนเอง รายไดของครอบครว และความตงใจในการมบตรเปนปจจยทมอทธพลทางบวกและสามารถรวมกนทานาย การปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภของหญงครรภแรกไดรอยละ 32 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ศศญา บวผด (2545: บทคดยอ ) ทพบวาความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทของมารดาหลงคลอดและแรงสนบสนนทางสงคมของหญงหลงคลอด สวาพร พานเมอง (2545: 65) ทศกษาความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนจากมารดา ตอการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของมารดาวยรนทมบตรคนแรก พบวาความรสกมคณคาในตนเองไมมความสมพนธกบการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของมารดาวยรนทมบตรคนแรกอยางมนยสาคญทางสถต และศรประภา พมณวงศ (2550: 64 ) ไดทาการศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปฏบตตนของมารดาวยรนหลงคลอด พบวา ความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธกบพฤตกรรมการปฏบตตนของมารดาวยรนหลงคลอดอยางมนยสาคญทางสถต

28

จากการทบทวนวรรณกรรม ตารา และเอกสารทเกยวของ ชใหเหนวา สตรตงครรภทมความรสกมคณคาในตนเองสงจะสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทไดดกวาสตรต งครรภทมความรสกมคณคาในตนเองตา ดงนน ความรสกมคณคาในตนเองจงเปนปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ การสนบสนนทางสงคม

การสนบสนนทางสงคม หมายถง สงทบคคลไดรบโดยตรงจากบคคลหรอกลมคนในสงคมทางดานขาวสาร เ งน กาลงงาน หรอการประคบประคองทางดานอารมณ ซงจะเปนแรงผลกดนใหผรบไปสเปาหมายทตนตองการ (Caplan, 1976 :39 - 42) รวมถงขอมลขาวสารททาใหรสกวา มคนรกและเอาใจใส มบคคลยกยอง และเหนคณคาและรสกวาตนเปนสวนหนงของสงคม คอบบ (Cobb, 1976: 300) กลาวถงการสนบสนนทางสงคมวาเปนปฏสมพนธอยางมจดมงหมาย ระหวางบคคลหนงไปยงบคคลหนง ซงมการชวยเหลอซงกนและกน สงเหลานอาจเกดเพยงอยางใดอยางหนงหรอมากกวา และทอยส (Thoits, 1982: 147 - 148) ใหความหมาย ของการสนบสนนทางสงคมวาเปนการทบคคลในเครอขายสงคมไดรบความชวยเหลอ ดานอารมณ สงคม สงของ หรอขอมล ซงการสนบสนนทางสงคมนจะชวยใหบคคลเผชญกบความเครยด และตอบสนองตอความความเครยดไดในระยะเวลาทรวดเรวขน

แนวคดเกยวกบการสนบสนนทางสงคมเปนแนวคดของการปรบตวดานการอาศยพงพาอาศยระหวางกนในทฤษฎการปรบตวของรอย (Roy, 1991; 306 - 307) ซงกลาวถงการปฏสมพนธทใกลชดของบคคล กบ บคคลอนซงเกยวของกบความยนด ทจะใหความรก ใหความนบถอใหเกยรตผอน ในขณะเดยวกนกยนดทจะรบความรก ความนบถอและการใหเกยรตจากผอนเชนกน เพอใหไดมาซงความรกทพอเพยง ซงเปนความรสกมนคงในสมพนธภาพทไดรบทชวยใหบคคลสามารถเจรญเตบโตเปนบคคลทสามารถใหการชวยเหลอสงคมไดตอไป เนองจากบคคลตองมการตดตอสมพนธกบบคคลอนในสงคมตลอดชวต ซงมลกษณะเปนเครอขายทตองพงพาอาศยกน เพอใหประสบความสาเรจในการทาหนาทตามบทบาทในการดารงชวตประจาวน และในการเผชญการเปลยนแปลงในชวต หรอภาวะเครยดทเกดขน การสนบสนนทางสงคมทจาเปนนน จะแตกตางไปตามาสถานการณ ทอยส (Thoits, 1982: 148) ไดแบงการสนบสนนทางสงคมออกเปน 3 ชนด คอ

29

1. การสนบสนนทางสงคมดานเครองมอ (Instrument aid) หมายถง การไดรบความชวยเหลอดานแรงงาน สงของ เงนทอง ทจะทาใหบคคลไดรบนน สามารถดารงบทบาทหรอหนาทรบผดชอบไดตามปกต 2. การสนบสนนดานขอมลขาวสาร (Information aid) หมายถง การไดรบขอมลขาวสาร รวมทงคาแนะนาและการปอนลบ 3. การไดรบการสนบสนนดานอารมณและสงคม (Socio emotion) หมายถง การไดรบความรก การดแลเอาใจใส การไดรบการยอมรบ เหนคณคา และรสกเปนสวนหนงของสงคม เชฟเฟอรและคณะ (Schaefer, Coyer, & Lazaras, 1981) แบงแรงสนบสนนทางสงคมออกเปน 3 ประเภท คอ 1. แรงสนบสนนทางสงคมดานอารมณ (Emotional support) เปนการแสดงออกถงความยกยอง เหนคณคาความรก ความไววางใจ ความหวงใย และการรบฟง ความรสกเหนอกเหนใจ การสนบสนนทางดานอารมณ มความสมพนธโดยตรงกบความพงพอใจในชวต ชวยใหบคคลมความกระตอรอรน อยากทาใหภาวะสขภาพของตนเองดขน 2. แรงสนบสนนทางสงคมดานขอมลขาวสาร (Information support) ไดแก การใหคาแนะนา ชแนวทางและการใหขอมลทสามารถนาไปแกปญหา ทเผชญได 3. แรงสนบสนนทางสงคมดานทรพยากร (Tangible support) เชน แรงงาน เงน เวลาและสงของอนๆ การสนบสนนดานทรพยากรเปนหนทางในการแกปญหา ของบคคลไดโดยตรงและมความสาคญเปนรปธรรม

ดงนน จงสรปไดวา การสนบสนนทางสงคม หมายถง การทบคคลไดรบความรกความเอาใจใส ไดรบขอมลขาวสาร คาแนะนาทชวยใหบคคลเขาใจสงตางๆ และสามารถปรบตวได รวมทงความชวยเหลอดานการเงน แรงงาน หรอวตถสงของตางๆ จากบคคลอนทอยใกลชด หรออยในสงคมของตน ซงอาจเปนสมาชกในครอบครว ญาตพนอง เพอน บคลากรทางดานสขภาพ คนใดคนหนงหรอหลายบคคลรวมกน โดยการตดตอสมพนธกบบคคลดงกลาว

ในสตรวยรนตงครรภแตละราย มความตองการในดานการสนบสนนทางสงคมแตกตาง

กนไป ขนอยกบ สถานการณ ลกษณะครอบครว สภาพเศรษฐกจ ขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอในแตละทองถน และการสนบสนนทางสงคมจากครอบครวอาจไมเพยงพอกบความตองการของมารดาวยรน และกลมเพอนมความสาคญ ในการใหการสนบสนนทางสงคม เนองจากวยนยงเปนวยทตองการเพอน ตองการเขาสงคม ตองการความเขาใจจากวยเดยวกน พดจาภาษาเดยวกน ผวจยได

30

นาแนวคดการสนบสนนทางสงคมของเชฟเฟอรมาใช ในการวจยครงน สาหรบงานวจยทเกยวของทสะทอนถงอทธพลของการสนบสนนทางสงคมทมตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ไดแก อดมวรรณ ภาระเวช (2532) ไดศกษาความสมพนธระหวางเจตคตตอการเลยงดบตร การสนบสนนจากมารดาของมารดาวยรนกบการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของมารดาวยรนพบวา เจตคตตอการเลยงดบตรมความสมพนธทางบวกกบการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของมารดาวยรนอยางมนยสาคญทระดบ .001 (R = 0.628) การสนบสนนจากมารดาของมารดาวยรน มความสมพนธทางบวกกบการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของมารดาวยรนอยางมนยสาคญทระดบ .001 (R = 0.575) เจตคตตอการเลยงดบตร การสนบสนนจากมารดาของมารดาวยรน สามารถรวมทานายการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของมารดาวยรนไดรอยละ53.5 กมลรตน ศภวทตพฒนา (2533: 57 - 68) ทพบวาหญงตงครรภวยรนทไดรบการสนบสนนทางสงคมสงจะมการปฏบตตนดานสขภาพดกวาหญงตงครรภวยรนทไมไดรบการสนบสนนทางสงคม ศศธร มณแสง (2538: บทคดยอ) ทพบวามารดาวยรนทไดรบการสนบสนนทางสงคม จะมการรบรเกยวกบประสบการณการคลอดทดจะมการปรบตวดดวย ภชรวด ทองชมพ (2542: 84-185) ทพบวาการสนบสนนทางสงคมทหญงตงครรภวยรนไมพงประสงคไดรบตลอดการตงครรภ ทมความสาคญมากทสดคอ ครอบครว บดามารดา ญาตพนอง ผเลยงดและชายทเปนบดาของบตรในครรภ การสนบสนนทางสงคมทาใหกลมตวอยางมกาลงใจเพมขน มความสบายใจขน สามารถปรบตวปรบใจไดมากขน เยาวลกษณ เสรเสถยร (2543) พบวาปจจยเกยวกบสมพนธภาพระหวางคสมรส แรงสนบสนนทางสงคม ความพรอมในการมบตร ประสบการณการเลยงดเดกและอาย เปนปจจยทมอทธพลทางบวก และสามารถรวมกนทานายความผนแปรของการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภของหญงวยรนได รอยละ 51.67 (p < .01) ภาวด ทองเผอก (2547) พบวา 1) คาเฉลยของคะแนนการปรบตวดานบทบาทหนาท การเปนมารดาของหญงตงครรภวยรนครรภแรก ภายหลงไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรความสามารถของตนเองทเนนการสนบสนนจากสาม สงกวากอนไดรบโปรแกรมฯ อยางมนยสาคญทางสถต (p<.01) 2) คาเฉลยของคะแนนการปรบตวดานบทบาทหนาท การเปนมารดาของหญงตงครรภวยรนครรภแรก ทไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรความสามารถของตนเองทเนนการสนบสนนจากสาม สงกวากลมทไดรบการพยาบาลตามปกตอยางมนยสาคญทางสถต (p<.01) ลายา เกยรตดารงสกล (2549) ไดศกษาการสนบสนนทางสงคมของครอบครวตอพฤตกรรมสงเรมสขภาพของหญงตงครรภวยรน พบวาการสนบสนนทางสงคมมความสอดคลองทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของหญงตงครรภวยรน ศรประภา พมณวงศ (2550:65) ศกษาเกยวกบปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปฏบตตนของมารดาวยรนหลงคลอด พบวาการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปฏบตตน

31

ของมารดาวยรนหลงคลอด สภาพร ตงศร (2550) ศกษาความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนจากคสมรส สมพนธภาพระหวางมารดากบบตรสาว และการปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาในระยะตงครรภของหญงวยรน พบวา ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนจากคสมรส สมพนธภาพระหวางมารดากบบตรสาว สามารถรวมอธบายความแปรปรวน การปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาระยะตงครรภของหญงวยรนไดรอยละ 54.3 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001 จากการทบทวนวรรณกรรม ตารา และเอกสารทเกยวของ ชใหเหนวา สตรวยรนตงครรภ ทไดรบการสนบสนนทางสงคมสง จะมความสามารถในการปรบตว ไดดกวาสตรวยรนตงครรภทไดรบการสนบสนนทางสงคมตา ดงนน การสนบสนนทางสงคม จงเปนปจจยทมอทธพล ตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

จากการทบทวนวรรณกรรม พอสรปไดวา สตรวยรนตงครรภจะตองเผชญกบปญหาสขภาพทงทางรางกาย จตใจ อารมณ สงคม เศรษฐกจและมปญหาเรองการปรบตว ดานบทบาทหนาทการเปนมารดามากกวาสตรตงครรภกลมอน และปจจบนปญหาการตงครรภในวยรนยงพบในอตราทสง และสตรวยรนตงครรภยงขาดความพรอมสาหรบการตงครรภในทกๆดาน ดงนนการสงเสรมใหสตรวยรนตงครรภมการปรบตวทเหมาะสม จงมความจาเปนอยางยงในการปองกนมใหเกดปญหาจากการตงครรภทรนแรงมากขน และสามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข โดยปจจยทสามารถทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ประกอบดวย ปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร ลกษณะครอบครว การสนบสนนทางสงคม การรสกมคณคาในตนเอง ดงนนผวจยจงสนใจทจะศกษาปจจยตางๆดงกลาว เพอนาผลการวจยมาเปนแนวทางในการวางแผนใหการดแลสตรวยรนตงครรภใหมการปรบตวในดานบทบาทหนาทไดอยางเหมาะสม

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การศกษาครงนเปนการวจยเชงบรรยาย (Correlational descriptive research) เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ เกบรวบรวมขอมลในกลมตวอยาง คอ สตรวยรนตงครรภทมารบบรการฝากครรภในคลนกฝากครรภทโรงพยาบาล 8 แหงในจงหวดประจวบครขนธ โดยมวธดาเนนการวจยดงน ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ประชากรทใชในการศกษาครงน เปนประชากรสตรตงครรภอายไมเกน 19 ปบรบรณ ทมาฝากครรภในคลนกฝากครรภโรงพยาบาล 8 แหงในจงหวดประจวบครขนธ ซงประกอบ ดวย โรงพยาบาลขนาด 120 เตยง จานวน 2 แหง ไดแก โรงพยาบาลหวหน และโรงพยาบาลประจวบครขนธ โรงพยาบาลขนาด 90 เตยง จานวน 2 แหง ไดแก โรงพยาบาลทบสะแก และโรงพยาบาลบางสะพาน โรงพยาบาลขนาด 60 เตยงจานวน 2 แหงไดแก โรงพยาบาลปราณบรและโรงพยาบาลสามรอยยอด โรงพยาบาลขนาด 30 เตยง จานวน 2 แหงไดแก โรงพยาบาลกยบร และโรงพยาบาลบางสะพานนอย กลมตวอยาง กาหนดคณสมบตของกลมตวอยางดงน

33

1. เปนสตรวยรนตงครรภครงแรก 2. ยนดใหความรวมมอในการวจย 3. สามารถอานและเขยนภาษาไทยได ขนาดของกลมตวอยาง ผวจยกาหนดขนาดของกลมตวอยาง โดยวธการคานวณจากสตรของธอรนไดค (Thorndike, 1977 อางใน บญใจ ศรสถตนรากร, 2550: 208) โดยมสตรการคานวณดงน สตรคานวณ n = 10k + 50 n = จานวนของกลมตวอยาง k = จานวนตวแปร ประชากรทศกษา ไดจากการสารวจสถตสตรวยรนตงครรภทมารบบรการฝากครรภทคลนกฝากครรภโรงพยาบาล 8 แหงในจงหวดประจวบครขนธ ตงแตเดอนตลาคม ถงเดอนธนวาคม 2552 ในการศกษาครงน มจานวนตวแปรทงหมด 7 ตวแปร ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร ลกษณะครอบครว ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคม แทนคาสตร n = 10k + 50 n = 10 (7) + 50 n = 120 ดงนน การเกบขอมลในการศกษาครงน จงใชกลมตวอยางไมนอยกวา 120 ราย การเลอกกลมตวอยาง การเลอกกลมตวอยาง ทาโดยใชการสมตวอยางแบบมระบบ (Systematic random

sampling) โดยสมสตรวยรนตงครรภทมารบบรการฝากครรภทคลนกฝากครรภโรงพยาบาล 8 แหงในจงหวดประจวบครขนธ ดงน ขนตอนท 1 กาหนดขนาดของกลมตวอยางได 120 ราย

34

ขนตอนท 2 คานวณหาจานวนกลมตวอยาง จากจานวนสตรวยรนตงครรภทมารบบรการฝากครรภทคลนกฝากครรภโรงพยาบาล 8 แหงในจงหวดประจวบครขนธ ตงแต เดอนตลาคม 2552 ถงเดอนธนวาคม 2552 โดยการเทยบบญญตไตรยางศในสดสวนทเทากน ในแตละโรงพยาบาล จนครบ ทง 8 โรงพยาบาล ไดจานวนกลมตวอยางดงน

สถานท จานวนสตรวยรนตงครรภ(ราย)

จานวนกลมตวอยาง (ราย)

โรงพยาบาลหวหน 183 30 โรงพยาบาลปราณบร 66 15 โรงพยาบาลสามรอยยอด 79 15 โรงพยาบาลกยบร 32 5 โรงพยาบาลประจวบครขนธ 170 30 โรงพยาบาลทบสะแก 30 5 โรงพยาบาลบางสะพาน 93 15 โรงพยาบาลบางสะพานนอย 27 5 รวม 680 120

ขนตอนท 3 คานวณชวงทใชในการสมตวอยาง (Interval) โดยนาจานวนประชากรทงหมดหารดวยขนาดตวอยางทตองการ กาหนดชวงทใชสมตวอยางจากสตร I = N/n (บญใจ ศรสถตนรากร, 2550: 192 ) ดงน

จากสตร I = N/n

I = ระยะหาง N = ขนาดประชากร

n = ขนาดตวอยางทตองการ

แทนคา I = 680 / 120 = 5.66 ดงนนกาหนดชวงทใชในการสมเทากบ 6

ขนตอนท 4 สมหมายเลขตน จานวน 1 หมายเลขโดยใชวธการสมอยางงายในแตละโรงพยาบาล เพอนามาเปนเลขตงตนในการสมของแตละโรงพยาบาล

35

ขนตอนท 5 สมตวอยางประชากรใหไดขนาดครบตามสดสวนประชากรแตละโรงพยาบาล โดยนาหมายเลขตงตนทสมได มาบวกกบคาชวงทใชในการสมตวอยางทคานวณไดในขนตอนท 3 จนครบตามจานวนกลมตวอยางแตละโรงพยาบาล สถานทเกบขอมลและระยะเวลาในการวจย การศกษาครงน เกบขอมลจากโรงพยาบาลในจงหวดประจวบครขนธ จานวน 8 แหง ไดแก โรงพยาบาลหวหน โรงพยาบาลปราณบร โรงพยาบาลสามรอยยอด โรงพยาบาลกยบร โรงพยาบาลประจวบครขนธ โรงพยาบาลทบสะแก โรงพยาบาลบางสะพาน และโรงพยาบาลบางสะพานนอย โดยใชระยะเวลาดาเนนการในการเกบขอมล ตงแต เดอนมนาคม ถง เดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2553 เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการเกบขอมล มลกษณะเปนแบบสอบถามจานวน 4 ชด ดงรายละเอยดตอไปน 1. แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ประกอบดวย อาย อายครรภ ระดบการศกษา การวางแผนในการมบตร และลกษณะครอบครว 2. แบบสอบถามแรงสนบสนนทางสงคมเปนแบบสอบถามท ผวจยดดแปลงจากแบบสอบถามการสนบสนนทางสงคมของศรประภา พมนวงศ (2550) สรางโดยอาศยแนวคดของคอบบ และเชฟเฟอร (Cobb & Schaefer, 1979) ประกอบดวย การสนบสนนทางสงคม 3 ดาน มขอคาถามทงหมด 15 ขอ เปนขอความทมความหมายดานบวกทง 15 ขอ ขอคาถามแบงเปนการสนบสนนทางสงคมรายดานดงน การสนบสนนทางดานอารมณ 5 ขอ ไดแก ขอ 1 - 5 การสนบสนนทางดานขอมลขาวสาร 5 ขอ ไดแก ขอ 6 - 10 การสนบสนนทางดานทรพยากร 5 ขอ ไดแก ขอ 11 - 15 ลกษณะของคาตอบเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ คอ เปนจรงมากทสด ได 5 คะแนน เปนจรงสวนมาก ได 4 คะแนน

36

เปนจรงปานกลาง ได 3 คะแนน เปนจรงเลกนอย ได 2 คะแนน ไมเปนจรงเลย ได 1 คะแนน เปนจรงมากทสด หมายถง ขอความน นตรงกบความรสกหรอตรงกบ

ความเปนจรงทเกดขนกบทานมากทสด เปนจรงสวนมาก หมายถง ขอความน นตรงกบความรสกหรอตรงกบ

ความเปนจรงทเกดขนกบทานเปนสวนมาก เปนจรงปานกลาง หมายถง ขอความน นตรงกบความรสกหรอตรงกบ

ความเปนจรงทเกดขนกบทานเพยงครงเดยว เปนจรงเลกนอย หมายถง ขอความน นตรงกบความรสกหรอตรงกบ

ความเปนจรงทเกดขนกบทานนอยมาก ไมเปนจรงเลย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสกหรอไมตรงกบ

ความเปนจรงทเกดขนกบทานเลย การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม ใชคาเฉลยทมคาตงแต 1.00 -5.00 โดยพจารณาตามเกณฑของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน คะแนนสงสด - คะแนนตาสด = 5 - 1 จานวนชน 5 = 0.80 การแปลผลคะแนนของการสนบสนนทางสงคม โดยรวบรวมรายดานและรายขอ จากคาคะแนนเฉลย ( x ) โดยถอเกณฑดงน การสนบสนนทางสงคมสง หมายถง มคะแนนเฉลย 4.20 – 5.00 การสนบสนนทางสงคมคอนขางสง หมายถง มคะแนนเฉลย 3.40 – 4.19 การสนบสนนทางสงคมปานกลาง หมายถง มคะแนนเฉลย 2.60 – 3.39 การสนบสนนทางสงคมคอนขางตา หมายถง มคะแนนเฉลย 1.80 – 2.59 การสนบสนนทางสงคมตา หมายถง มคะแนนเฉลย 1.00 – 1.79 3. แบบสอบถามความร สกม คณคาในตนเองของสตรวย รนต งครรภ เ ปนแบบสอบถามทผวจยดดแปลงมาจากแบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเองของศรประภา

37

พมณวงศ (2550) ซงสรางโดยอาศยแนวคดของโรเซนตเบอรก (Rosenberg, 1965) ประกอบดวย ขอคาถามเกยวกบความรสกมคณคาในตนเองจานวน 10 ขอ ขอคาถามทใชในแบบวดความรสกมคณคาในตนเองชดนประกอบดวยขอความทมความหมายดานบวก จานวน 5 ขอ คอขอ 3, 4 ,5 ,6, 8 และขอความทมความหมายดานลบ จานวน 5 ขอ ไดแกขอ 1, 2, 7, 9, 10 ใหสตรตงครรภประเมนดวยตนเองวาคาถามแตละขอคาถามนนตรงกบความรสกหรอความคดเหนของตนมากนอยเพยงใด ลกษณะของคาตอบเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ เกณฑการใหคะแนนขอความทมความหมายดานบวก ใหคะแนนดงน เหนดวยอยางยง ได 5 คะแนน เหนดวยเลกนอย ได 4 คะแนน ไมแนใจ ได 3 คะแนน ไมเหนดวยเลกนอย ได 2 คะแนน ไมเหนดวยอยางยง ได 1 คะแนน เกณฑการใหคะแนนขอความทมความหมายดานลบ ใหคะแนนดงน เหนดวยอยางยง ได 1 คะแนน เหนดวยเลกนอย ได 2 คะแนน ไมแนใจ ได 3 คะแนน ไมเหนดวยเลกนอย ได 4 คะแนน ไมเหนดวยอยางยง ได 5 คะแนน

ไมเหนดวยอยางยง หมายถง เมอผตอบเหนวาขอความนนไมตรงกบ ความรสก ความคดหรอความเชอของผตอบเลย ไมเหนดวยเลกนอย หมายถง เมอผตอบเหนวาขอความนนไมตรงกบ ความรสก ความคดหรอความเชอของผตอบเพยงเลกนอย ไมแนใจ หมายถง เมอผตอบเหนวาขอความนนตรงกบ

ความรสก ความคดหรอความเชอของผตอบเพยง ครงหนง

เหนดวยเลกนอย หมายถง เมอผตอบเหนวาขอความนนตรงกบ ความรสกความคดหรอความเชอของผตอบเพยงเลกนอย

38

เหนดวยอยางยง หมายถง เมอผตอบเหนวาขอความน นตรงกบความรสกความคดหรออความเชอของผตอบมากทสด

การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม ใชคาเฉลยทมคาตงแต 1.00 -5.00 โดยพจารณาตามเกณฑของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน คะแนนสงสด - คะแนนตาสด = 5 -1 จานวนชน 5 = 0.80 การแปลผลคะแนนความรสกมคณคาในตนเองของสตรวยรนตงครรภ สามารถแปรผลระดบความรสกมคณคาในตนเองโดยรวมรายดานและรายขอ จากคาเฉลย ( x ) โดยถอเกณฑดงน ความรสกมคณคาในตนเองสง หมายถง มคะแนนเฉลย 4.20 – 5.00 ความรสกมคณคาในตนเองคอนขางสง หมายถง มคะแนนเฉลย 3.40 – 4.19 ความรสกมคณคาในตนเองปานกลาง หมายถง มคะแนนเฉลย 2.60 – 3.39 ความรสกมคณคาในตนเองคอนขางตา หมายถง มคะแนนเฉลย 1.80 – 2.59 ความรสกมคณคาในตนเองตา หมายถง มคะแนนเฉลย 1.00 – 1.79 4. แบบวดการปรบตวดานบทบาทหนา ทของสตรวย รนต งครรภ เ ปนแบบ สอบถามความสามารถในการปรบตวของสตรตงครรภเมอตองเขารบบทบาทใหม ไดแกบทบาทการเปนมารดาในระยะตงครรภ ซงผวจยสรางขนโดยการทบทวนวรรณกรรมโดยประเมนเกยวกบพฤตกรรมบทบาททงในดานการกระทา และการแสดงออกของความรสกตามแนวคดของรอย(Roy, 1991) ขอคาถามแบงเปน 20 ขอ เปนขอคาถามเกยวกบการปรบตวดานบทบาทหนาทประเภทบทบาทปฐมภมจานวน 4 ขอ ไดแก ขอ 1 - 4 การปรบตวดานบทบาทหนาทประเภทบทบาททตยภมจานวน 12 ขอ ไดแก ขอ 5 - 16 และการปรบตวดานบทบาทหนาทประเภทบทบาทตตยภม จานวน 4 ขอไดแกขอ 17 – 20 เปนขอคาถามเชงบวกจานวน 19 ขอ ไดแก ขอคาถามท 2-19 และขอคาถามเชงลบจานวน 1 ขอ ไดแก ขอ 1 ลกษณะของคาตอบเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ เกณฑการใหคะแนนขอความทมความหมายดานบวกใหคะแนนดงน เปนจรงมากทสด ได 5 คะแนน เปนจรงสวนมาก ได 4 คะแนน เปนจรงปานกลาง ได 3 คะแนน

39

เปนจรงเลกนอย ได 2 คะแนน ไมเปนจรงเลย ได 1 คะแนน เกณฑการใหคะแนนขอความทมความหมายดานลบใหคะแนนดงน เปนจรงมากทสด ได 1 คะแนน เปนจรงสวนมาก ได 2 คะแนน เปนจรงปานกลาง ได 3 คะแนน เปนจรงเลกนอย ได 4 คะแนน ไมเปนจรงเลย ได 5 คะแนน เปนจรงมากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอตรง

กบความเปนจรง ทเกดขนกบทานมากทสด เปนจรงสวนมาก หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอตรง

กบความเปนจรง ทเกดขนกบทานเปนสวนมาก เปนจรงปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอตรง

กบความเปนจรงทเกดขนกบทานเพยงครงเดยว เปนจรงเลกนอย หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอตรง

กบความเปนจรง ทเกดขนกบทานนอยมาก ไมเปนจรงเลย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสก

หรอไมตรงกบความเปนจรงทเกดขนกบทานเลย การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม ใชคาเฉลยทมคาตงแต 1.00 -5.00 โดยพจารณาตามเกณฑของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน คะแนนสงสด - คะแนนตาสด = 5 - 1 จานวนชน 5 = 0.80 การแปลผลคะแนนของการปรบตว ดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภสามารถแปรผลระดบโดยรวมรายดานและรายขอ จากคาเฉลย ( x ) โดยถอเกณฑดงน การปรบตวดานบทบาทหนาทสง หมายถง มคะแนนเฉลย 4.20 – 5.00 การปรบตวดานบทบาทหนาทคอนขางสง หมายถง มคะแนนเฉลย 3.40 – 4.19 การปรบตวดานบทบาทหนาทปานกลาง หมายถง มคะแนนเฉลย 2.60 – 3.39

40

การปรบตวดานบทบาทหนาทคอนขางตา หมายถง มคะแนนเฉลย 1.80 – 2.59 การปรบตวดานบทบาทหนาทตา หมายถง มคะแนนเฉลย 1.00 – 1.79 การตรวจสอบคณภาพเครองมอ การตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content validity) ผวจยนาแบบสอบถามไปตรวจสอบหาความตรงของเนอหาและความเหมาะสมของภาษา โดยผทรงคณวฒ 3 ทาน ประกอบดวย แพทยสาขาสต – นรเวชกรรม 1 ทาน อาจารยพยาบาลดานสตศาสตร 1 ทาน พยาบาลวชาชพประจาหองคลอด 1 ทาน จากน นผวจยตรวจสอบ ความตรงตามทฤษฎ โดยมคาดชนความตรงตามเนอหา (Content validity index: CVI) ของแบบสอบถาม โดยแบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเองแบบสอบถามการสนบสนนทางสงคม และแบบสอบถามการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ มคา CVI เปน 0.90, 0.87, และ 0.85 ตามลาดบ สาหรบการคานวณคาดชนความสอดคลอง (Index of item objective congruence: IOC) แบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเอง แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคม และแบบสอบถามการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภมคา IOC = 0.97, 0.96, และ 0.95 ตามลาดบ การหาความเชอมนของเครองมอ

ผวจยนาแบบสอบถามทผานการแกไขปรบปรงแลวไปทดลองใชกบสตรวยรนตงครรภ จานวน 30 รายทมารบบรการฝากครรภในคลนกฝากครรภในสถานอนามย 11 แหงในอาเภอกยบร จงหวดประจวบครขนธ แลวนามาหาความเชอมนของเครองมอ โดยใช สมประสทธอลฟาของครอนบาช (Cronbach’s Alpha Coefficient, 2540) (บญใจ ศรสถตนรากร, 2544) ซงมสตรคานวณ ดงน

α = n/n-1[1-Σ Si2 St2] เมอ α = คาสมประสทธของความเชอมน

41

n = จานวนขอของเครองมอ

Σ Si2 = ความแปรปรวนของคะแนนแตละขอ St2 = ความแปรปรวนของคะแนนทงฉบบ

ผลการตรวจสอบเครองมอ ไดคาความเชอมนดงน

แบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเองของสตรวยรนตงครรภ = 0.74 แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคมของสตรวยรนตงครรภ = 0.86 แบบสอบถามการปรบตวดานบทบาทหนาของสตรวยรนตงครรภ = 0.84

การพทกษสทธของกลมตวอยาง ในการเขารวมการวจย ผวจยพทกษสทธของกลมตวอยาง ต งแตเรมตนกระบวนการเกบขอมล จนกระทงนาเสนอผลการวจย กลาวคอ ในการขอความรวมมอจากกลมตวอยาง ผวจยใหขอมลและแจงใหทราบถงวตถประสงค และขนตอนของการเกบขอมลโดยไมปดบง พรอมทงแจงใหทราบถงลกษณะการเกบขอมล ระยะเวลาทคาดวาจะใชในการทาแบบสอบถาม การพมพเผยแพรไดกระทาตามภาพรวม เฉพาะในการเสนอเชงวชาการโดยไมมการเปดเผยชอ ในระหวางกลมตวอยางทาแบบประเมนหากมคาถามใดไมสะดวกใจทจะตอบ กมอสระทจะไมตอบ รวมสามารถยตการใหความรวมมอในขนตอนใดกไดของการวจย และขอขอมลกลบคนไดตลอดเวลาโดยไมตองบอกเหตผล โดยผวจยใหโอกาสกลมตวอยางไดซกถามขอของใจเพมเตมจนมความกระจาง และมเวลาในการคดทบทวนกอนตดสนใจใหคาตอบดวยความสมครใจ โดยมแบบคาชแจงและการพทกษสทธของผเขารวมการวจย เมอกลมตวอยางยนดใหขอมล ผวจยจงดาเนนการเกบขอมล การเกบรวบรวมขอมล วธการเกบขอมล ในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยมขนตอนดงน

42

1. ขอหนงสอแนะนาตวจากบณฑตวทยาลย ถงผอานวยการโรงพยาบาลทง 8 แหงในจงหวดประจวบครขนธ เพอขออนญาตเกบขอมล 2. ผวจยเกบรวบรวมขอมลตงแตเดอน มนาคม 2553 – พฤษภาคม 2553 ในวนจนทรถงวนศกรตงแตเวลา 8.00 – 16.00น. 3. ผวจยไปทคลนกฝากครรภโรงพยาบาลตางๆในจงหวดประจวบครขนธ โดยเรมแรกเรมจากโรงพยาบาลทอยโซนทางเหนอกอน ไดแก โรงพยาบาลหวหน โรงพยาบาลปราณบร โรงพยาบาลสามรอยยอด และโรงพยาบาลกยบร หลงจากนนจงเรมเกบขอมลโรงพยาบาลทอยโซนทางใต ไดแก โรงพยาบาลประจวบครขนธ โรงพยาบาลทบสะแก โรงพยาบาลบางสะพานและโรงพยาบาลบางสะพานนอย ขนตอนเรมจาก ทาการคดเลอกกลมตวอยางตามคณสมบตทกาหนดไว โดยคดจากประวตฝากครรภ ผวจยสรางสมพนธภาพกบกลมตวอยาง แนะนาตนเองและอธบายวตถประสงคของการวจย และขอความรวมมอจากกลมตวอยาง โดยชแจงรายละเอยดของการ พทกษสทธใหกลมตวอยางรบทราบ ในรายทปฏเสธการใหขอมลผวจยจะกลาวขอบคณและไมไดใชเปนกลมตวอยางในครงน 4. กลมตวอยางทยนยอมเขารวมการวจย ผวจยเกบขอมลตามลาดบดงน คอ ใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามขอมลสวนบคคล แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคม แบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเอง และแบบสอบถามการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภทงนใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามดวยตนเอง โดยไมกาหนดเวลาในการตอบ 5. ในการตอบแบบสอบถาม ผวจยจดใหสตรวยรนตงครรภอยตามลาพง และผวจยอยบรเวณใกลเคยงเพอตอบคาถามในกรณทกลมตวอยางไมเขาใจขอคาถาม หลงตอบแบบสอบสอบถามเสรจแลว ผวจยทาการตรวจขอคาถามทกขอ หากพบวากลมตวอยางตอบไมครบขอ ผวจยขอใหตอบใหครบอกครง สาหรบกลมตวอยางทมปญหาในการอานแบบสอบถาม ผวจยจะเปนผอานแบบสอบถามใหฟงแลวใหตอบทละขอ พรอมทาเครองหมาย / จนจบแบบสอบถาม 6. เมอไดขอมลจากกลมตวอยางครบ 120 รายแลว นาขอมลทไดจากแบบสอบถามทกชดมาตรวจสอบการกระจายความโคงปกต และความสมบรณของขอมล พบวามแบบสอบถาม 3 ชดทไมสมบรณครบถวน จงไดตดออกจากการวเคราะหทางสถต และเหลอขอมลสาหรบการวเคราะห จานวน 117 ราย

43

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลทาโดยรวบรวมแบบสอบถามทงหมดมาตรวจสอบความครบถวนสมบรณ แลวนาแบบสอบถามเหลานน มาวเคราะหโดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางคอมพวเตอร โดยกาหนดนยสาคญทระดบ .05 โดยมขนตอนดงน 1. สถตเชงพรรณนา (Descriptive statistics) 1.1 ขอมลปจจยพนฐาน ทาการวเคราะหโดย แจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และ สวนเบยงเบนมาตรฐาน 1.2 ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ วเคราะหโดยแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2. สถตวเคราะห (Analytic statistics)

2.1 วเคราะหความสมพนธของ อายครรภ ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนน ทางสงคมกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ โดยใชสถตสหสมพนธของ เพยรสน (Pearson’s product – moment correlation coefficient) 2.2 วเคราะหความสมพนธของ ระดบการศกษา การวางแผนการมบตร ลกษณะครอบครวกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ โดยใชสถต Eta 2.3 วเคราะหอานาจการทานายของตวแปรปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ ปจจยความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคม ตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนต งครรภโดยใชสถตวเคราะหแบบถดถอยพหคณแบบขนตอน (Stepwise multiple regression analysis)

บทท 4

ผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย (Correlational descriptive research) เพอศกษา

ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ไดแก ปจจยพนฐาน

ประกอบดวย อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตรและลกษณะครอบครว ปจจย

ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคม ทาการศกษากบสตรวยรนตงครรภจานวน

117 คน เลอกกลมตวอยางโดยการสมตวอยางแบบมระบบ (Systematic random sampling) จากสตร

ทมอายไมเกน 19  ป ทมารบบรการทคลนกฝากครรภ ณ โรงพยาบาล 8 แหงในจงหวด

ประจวบครขนธ ใชแบบสอบถามขอมลสวนบคคล แบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเอง

แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคม และแบบสอบถามการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตร

วยรนตงครรภ นาขอมลมาวเคราะหรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน และคานวณคาสม

ประสทธสหสมพนธพหคณระหวางตวทานายกบตวเกณฑ และเลอกตวทานายทดทสด โดยใช

เทคนคการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน ผลการวจยนาเสนอดวยตารางประกอบคาบรรยาย

ตามลาดบดงน  สวนท 1 ขอมลสวนบคคล

สวนท 2 ความรสกมคณคาในตนเองของสตรวยรนตงครรภ

สวนท 3 การสนบสนนทางสงคมของสตรวยรนตงครรภ

สวนท 4 การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ  สวนท 5 ความสมพนธระหวางปจจยพนฐาน ความรสกมคณคาในตนเอง และการ

สนบสนนทางสงคมกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

45

สวนท 6 อานาจการทานายของปจจยพนฐาน ความรสกมคณคาในตนเอง และการ

สนบสนนทางสงคมตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ 

 

สวนท 1 ขอมลสวนบคคลและปจจยพนฐาน

ตารางท 1 แสดงจานวน รอยละของกลมตวอยางจาแนกตาม กลมอาย ระดบการศกษา อายครรภ

การวางแผนการมบตร และลกษณะครอบครว (n=117)

ขอมลสวนบคคล จานวน (คน) รอยละ อาย (ป)    นอยกวาหรอเทากบ 13 ป  2 1.7 14 - 16 ป  50 42.7 17 - 19 ป 65 55.6 อายเฉลย = 16.66  สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 1.53 อายต าสด = 13 ป อายสงสด = 19 ป ระดบการศกษา ประถมศกษา 11 9.4 มธยมศกษาตอนตน  78 66.7 มธยมศกษาตอนปลาย/ ประกาศนยบตรวชาชพ

20

17.1

ประกาศนยบตรวชาชพชนสง 8 6.8 อายครรภ    ไตรมาส ท 1  5 4.3 ไตรมาสท 2 51 43.6 ไตรมาสท 3 61 52.1 การวางแผนการมบตร  ไมไดวางแผน 58 49.6 วางแผน 59 50.4

46

ตารางท 1 (ตอ)

ขอมลสวนบคคลและปจจยพนฐาน จานวน (คน) รอยละ ลกษณะครอบครว อยกบสาม 29 24.8 อยกบครอบครวสาม 41 35.0 อยกบครอบครวตนเอง 47 40.2

จากตารางท 1 พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 98.3 มอายอยในชวง 14 – 19 ป

โดยมคาเฉลยอาย = 16.66 สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 1.53 สวนใหญมการศกษาในระดบมธยมศกษา

ตอนตน คดเปนรอยละ 66.7 รองลงมามการศกษาอยในระดบมธยมศกษาตอนปลาย คดเปนรอยละ

17.1  อายครรภของกลมตวอยางสวนใหญอยในไตรมาสท 2  และไตรมาสท 3 คดเปนรอยละ 43.6

และ 52.1 ตามลาดบ สวนใหญมการวางแผนการมบตรรอยละ 50.4 และไมไดมการวางแผนในการม

บตร รอยละ 49.6 กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 40.2 อาศยอยกบครอบครวตนเอง รองลงมา รอยละ

35.0 อาศยอยกบครอบครวสาม และรอยละ 24.8 อาศยอยกบสาม    สวนท 2 ความรสกมคณคาในตนเองของสตรวยรนตงครรภ

กลมตวอยางมความรสกมคณคาในตนเองโดยรวมอยในระดบคอนขางสง ( x = 3.73,

S.D. = .46) เมอพจารณาสวนเบยงเบนมาตรฐานพบวา ความรสกมคณคาในตนเองมการกระจายนอย

แสดงวาสตรวยรนตงครรภมความรสกมคณคาในตนเองคลายคลงกน ขอทมคะแนนเฉลยสงสด

ไดแก กลมตวอยางรสกวาตนเองไมมคา ไมทดเทยมกบเพอนๆรนเดยวกน ( x = 4.01, S.D. = .78)

โดยกลมตวอยางสวนใหญเลอกตอบเหนดวยเลกนอย คดเปนรอยละ 46.2 ขอรองลงมา คอ กลม

ตวอยางภาคภมใจทไดเปนแม ( x = 3.91, S.D. = .77) โดยรอยละ 65.8 ของกลมตวอยางเลอกตอบ

เหนดวยเลกนอย สวนขอทมคาคะแนนเฉลยตาสด ไดแก กลมตวอยางเชอมนในตนเองและสามารถ

47

และสามารถแกปญหาไดดวยตนเอง ( x = 3.48, S.D. = .80) โดยรอยละ 54.7  ของกลมตวอยางเลอกตอบเหนดวยเลกนอย (ดงแสดงในตารางท 2) 

ตารางท 2  คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การประมาณคาเฉลยของคะแนนความรสกมคณคา

ในตนเองของกลมตวอยางจาแนกรายขอ (n = 117)

ความรสกมคณคาในตนเอง 

รอยละ  Χ   S.D. แปลผล เหนดวยอยางยง 

เหนดวยเลกนอย

ไมแนใจ ไมเหนดวย

เลกนอย 

ไมเหนดวย 

อยางยง ความรสกมคณคาในตนเองโดยรวม

11.03 40.86 23.93 15.89 8.29 3.73 .46 คอนขางสง

ฉนรสกวาตน... 29.10 46.20 22.20 2.50 - 4.01 .78 คอนขางสง ฉนภาคภมใจ... 17.10 65.80 12.8 1.70 2.60 3.91 .77 คอนขางสง ฉนมความพอ... 17.10 65.00 8.50 9.40 - 3.89 .79 คอนขางสง ฉนรสกวาฉน... 2.60 6.80 22.20 44.50 23.90 3.80 .96 คอนขางสง ฉนคดวาตน..... 2.60 6.00 31.60 35.90 23.90 3.72 .97 คอนขางสง ฉนทาอะไร..... 17.90 39.30 37.60 5.20 - 3.70 .82 คอนขางสง ฉนคดวาตน..... 6.80 53.80 32.60 6.80 - 3.60 .71 คอนขางสง การตงครรภ..... 4.30 21.40 15.30 27.40 31.60 3.60 1.25 คอนขางสง ฉนเชอมนวา.... 8.50 49.50 29.20 12.80 - 3.53 .82 คอนขางสง ฉนเชอมนใน... 4.30 54.70 27.03 12.80 0.90 3.48 .80 คอนขางสง

สวนท 3 การสนบสนนทางสงคมของสตรวยรนตงครรภ 

กลมตวอยางมคะแนนการสนบสนนทางสงคมโดยรวมอยในระดบคอนขางสง

( x = 3.71, S.D. = .59) เมอแยกพจารณาเปนรายดานพบวา การสนบสนนทางสงคมทง 3 ดาน คอ

การสนบสนนดานอารมณ การสนบสนนดานขอมลขาวสาร และการสนบสนนดานทรพยากร

48

มคะแนนเฉลยอยในระดบคอนขางสงทงสามดาน ( x = 3.66, S.D. = .64; x = 3.75, S.D. = .68;

x = 3.72, S.D. = 1.10 ตามลาดบ )  

การสนบสนนดานอารมณ ขอทไดรบการสนบสนนสงสดคอ ในขณะต งครรภ

กลมตวอยางมคนใกลชดทใหกาลงใจอยางเสมอ ( x = 4.19, S.D. = .91) โดยกลมตวอยางสวนใหญ

รอยละ 45.3  เลอกตอบเปนจรงมากทสด สวนขอทไดรบการสนบสนนนอยทสดคอ การไดรบ

คาชมเชยจากคนรอบขางเรองการดแลตนเอง และทารกในครรภ ( x = 3.13, S.D. = .80) โดยกลม

ตวอยางสวนใหญรอยละ 59.0 เลอกตอบเปนจรงปานกลาง  

การสนบสนนทางสงคมในดานขอมลขาวสาร พบวา ขอทกลมตวอยางไดรบการ

สนบสนนมากทสด คอ การมคนใหคาแนะนาเกยวกบการดแลสขภาพขณะตงครรภ ( x = 4.16, S.D.

= .76) โดยกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 49.6  เลอกตอบเปนจรงสวนมาก สวนขอทไดรบการ

สนบสนนนอยทสด คอ การมคนนาหนงสอเกยวกบการตงครรภใหอาน ( x = 3.07, S.D. = 1.05) โดยกลมตวอยางรอยละ 36.8 เลอกตอบเปนจรงปานกลาง  

การสนบสนนทางสงคมดานทรพยากร พบวา ขอทกลมตวอยางไดรบการสนบสนนมาก

ทสดคอ การมคนพาไปฝากครรภตามนด ( x = 4.59, S.D. = 4.62) โดยกลมตวอยางสวนใหญ

รอยละ 48.2  เลอกตอบเปนจรงมากทสด สวนขอทไดรบการสนบสนนนอยทสดคอ การมคนเตรยม

เสอผาสาหรบสตรตงครรภให ( x = 3.16, S.D. = 1.12)  โดยกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 34.2 เลอกตอบเปนจรงปานกลาง (ดงแสดงในตารางท 3)

ตารางท 3  คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการประมาณคาเฉลยของคะแนนการสนบสนน

ทางสงคมจาแนกรายขอ (n = 117) 

การสนบสนนทางสงคม 

รอยละ Χ   S.D. 

ระดบการสนบสนน เปนจรง

มาก ทสด 

เปนจรงสวน มาก 

เปนจรงปานกลาง 

เปนจรงเลก นอย 

ไมเปนจรง เลย 

การสนบสนนทางสงคมโดยรวม 

25.22 33.18 29.19 9.68 2.73 3.71 .59 คอนขางสง

49

ตารางท 3 (ตอ)

การสนบสนน ทางสงคม 

รอยละ Χ   S.D.  ระดบการสนบสนน เปนจรง

มากทสด 

เปนจรงสวน มาก 

เปนจรงปานกลาง 

เปนจรงเลก นอย 

ไมเปนจรง เลย 

การสนบสนนดานอารมณ

22.92 33.50 33.67 6.83 3.08 3.66 .60 คอนขางสง

ขณะตงครรภ....  45.30 35.00 15.40 2.60 1.70 4.19 .91 คอนขางสง ในขณะตง....... 32.50 39.30 26.50 1.70 - 4.02 .81 คอนขางสง ฉนไดรบการ.... 15.40 40.20 35.00 6.80 2.60 3.58 .92 คอนขางสง ฉนสามารถ...... 17.10 29.90 32.50 13.70 6.80 3.36 1.12 ปานกลาง ฉนไดรบคา...... 4.30 23.10 59.00 9.30 4.30 3.13 .80 ปานกลางการสนบสนนดานขอมลขาวสาร

27.00 35.58 5.84 8.86 2.72 3.75 .68 คอนขางสง

ฉนมคนให...... 35.00 49.60 12.00 3.40 - 4.16 .76 คอนขางสง ฉนมคนคอย.... 33.30 36.80 22.20 7.70 - 3.95 .93 คอนขางสง ฉนมคนคอย..... 38.50 30.80 21.40 4.30 5.10 3.93 1.11 คอนขางสง ฉนมคน.......... 18.80 35.90 36.80 6 .80 1.70 3.63 .92 คอนขางสง ฉนมคนนา...... 9.40 24.80 36.80 22.20 6.80 3.07 1.05 ปานกลาง การสนบสนนดานทรพยากร

25.73 30.48 28.06 13.34 2.38 3.73 1.10 คอนขางสง

ฉนมคนพา...... 48.20 32.80 9.60 7.70 1.70 4.59 4.62 สง ฉนมคนชวย.... 29.10 32.50 28.20 10.30 - 3.80 .97 คอนขางสง ฉนมคนชวย.... 24.80 31.60 33.30 8.50 1.70 3.69 .99 คอนขางสง ฉนมคนจด...... 11.10 35.00 35.00 15.40 3.40 3.35 .98 ปานกลาง ฉนมคน.......... 15.40 20.50 34.20 24.80 5.10 3.16 1.12 ปานกลาง     

50

สวนท 4 การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ 

ตารางท 4  คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการประมาณคาเฉลยของคะแนนการปรบตวดาน

บทบาทหนาทของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนกรายขอ (n = 117) 

การปรบตวดานบทบาทหนาท

รอยละ Χ   S.D.  ระดบของการปรบตว เปนจรง

มากทสด 

เปนจรงสวน มาก 

เปนจรงปานกลาง 

เปนจรงเลก นอย 

ไมเปนจรง เลย 

การปรบตวดานบทบาทหนาทโดยรวม

17.14 24.79 29.43 18.86 9.78 3.54 .43 คอนขางสง

การปรบตวดาน บทบาทปฐมภม

9.82 19.02 29.50 23.92 17.74 3.02 .65 ปานกลาง

ฉนยงคง......... 14.50 36.80 33.30 15.40 - 3.50 .92 คอนขางสง ฉนวตก........... 6.00 6.80 41.90 25.60 19.70 3.46 1.07 คอนขางสง ฉนตงใจหา...... 14.50 24.80 21.40 28.20 11.10 3.03 1.25 ปานกลาง ฉนยงคงไป...... 4.30 7.70 21.40 26.50 40.20 2.09 1.14 คอนขางตาการปรบตวดานบทบาททตยภม

34.12 35.68 20.73 8.12 1.35 3.96 .55 คอนขางสง

ฉนไปฝาก....... 59.80 31.60 6.80 - 1.70 4.47 .77 สง ฉนสมผสลก.... 50.40 35.00 12.00 2.60 - 4.33 .78 สง  เมอครรภโต..... 43.60 41.90 8.50 5.10 0.90 4.22 .87 สง  เมอรวาตง........ 41.00 41.90 14.50 2.60 - 4.21 .78 สง  ฉนพดคย........ 47.00 29.10 15.40 6.80 1.70 4.12 1.02 คอนขางสง  แมวาฉน......... 38.50 40.20 13.70 7.70 - 4.09 .90 คอนขางสง  ฉนและสาม..... 32.50 39.30 24.80 1.70 1.70 3.99 .89 คอนขางสง  เมอครรภโต..... 24.80 39.30 23.10 7.70 5.10 3.70 1.08 คอนขางสง  ฉนสงเกตวธ.... 22.20 30.80 39.30 6.00 1.70 3.65 .94 คอนขางสง ฉนอานหนง.... 17.10 37.60 31.60 12.80 0.90 3.57 .94 คอนขางสง

51

ตารางท 4 (ตอ)

การปรบตวดานบทบาทหนาท

รอยละ Χ   S.D.  ระดบของการปรบตว เปนจรง

มากทสด 

เปนจรงสวน มาก 

เปนจรงปานกลาง 

เปนจรงเลก นอย 

ไมเปนจรง เลย 

ฉนหดอม........ 22.20 28.20 27.40 20.50 1.70 3.48 1.10 คอนขางสง ฉนพดคยกบ.... 10.30 33.30 31.60 23.90 0.90 3.28 .97 ปานกลางการปรบตวดานบทบาทตตยภม

7.48 19.67 38.05 24.56 10.24 2.89 .73 ปานกลาง

ฉนสนใจท...... 23.10 41.90 29.10 4.30 1.70 3.80 .92 คอนขางสง ฉนยง............. 1.70 12.80 49.60 25.60 10.30 2.70 .88 ปานกลาง ฉนเปนท......... 3.40 13.70 32.50 35.90 14.50 2.55 1.01 คอนขางตา ฉนตงใจทจะ.... 1.70 10.30 41.00 32.50 14.50 2.52 .92 คอนขางตา

 

  จากตารางท 4 พบวา การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภโดยรวมอย

ในระดบคอนขางสง ( x = 3.54, S.D. = .43) เมอแยกพจารณาเปนรายดานพบวาการปรบตวดาน

บทบาทหนาทมคะแนนเฉลยอยในระดบคอนขางสง ไดแก การปรบตวดานบทบาททตยภม

( x = 3.96, S.D. = .55) โดยขอทมคะแนนเฉลยของการปรบตวสงสด คอ กลมตวอยางไปฝากครรภ

และตรวจครรภตามนดทกครง ( x = 4.47, S.D. = .77) โดยกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 59.8 เลอกตอบเปนจรงมากทสด สวนขอทมคะแนนเฉลยการปรบตวตาสด คอ กลมตวอยางพดคยกบลก

ในทองของตนทกวน ( x = 3.28, S.D. = .97) โดยกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 33.3 เลอกตอบเปนจรงสวนมาก สวนการปรบตวดานบทบาทปฐมภม และบทบาทตตยภม มคาคะแนนเฉลยในระดบ

ปานกลาง ( x = 3.02, S.D. = .65, และ x = 2.89, S.D. = .73 ตามลาดบ  ) ในดานการปรบตวดานบทบาทปฐมภม ขอทมคะแนนเฉลยของการปรบตวสงสด คอ กลมตวอยางยงคงชวยผปกครอง

รบผดชอบงานตางๆในบาน ( x = 3.50, S.D. = .92) โดยกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 36.8 เลอกตอบเปนจรงสวนมาก สวนขอทมคะแนนเฉลยการปรบตวตาสด คอ กลมตวอยางยงคงไปเทยว

52

เทยวกบกลมเพอนไดเหมอนเดม ( x = 2.09, S.D. 1.14) โดยกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 40.2

เลอกตอบไมเปนจรงเลย และการปรบตวดานตตยภม ขอทมคะแนนเฉลยของการปรบตวสงสดคอ

กลมตวอยางสนใจทจะเปนสมาชกชมรมสายใยรก ( x = 3.80, S.D. = .92) โดยกลมตวอยางสวน

ใหญรอยละ 41.9 เลอกตอบเปนจรงสวนมาก สวนขอทมคะแนนเฉลยการปรบตวตาสดคอ

กลมตวอยางตงใจทจะเปนอาสาสมครชวยดแลวยรนทตงครรภ ( x = 32.52, S.D. = .92)  โดย

กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 41 เลอกตอบเปนจรงปานกลาง 

สวนท 5 ความสมพนธระหวางปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการ

มบตร ลกษณะครอบครว ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคมกบการปรบตว

ดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

ตารางท 5 คาความสมพนธของปจจยพนฐาน ไดแก ระดบการศกษา การวางแผนการมบตร และ

ลกษณะครอบครวกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ (n = 117)

ตวแปร การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ Eta p - value ระดบการศกษา .211 .159 การวางแผนการมบตร .249** .007 ลกษณะครอบครว .240* .034

* p - value < 0.05, ** p - value < 0.01

จากตารางท 5 พบวา ปจจยการวางแผนการมบตรมความสมพนธกบการปรบตวดาน

บทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (Eta = .249, p - value =

.007)

ลกษณะครอบครวมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (Eta = .249, p - value = .007

53

สวนระดบการศกษาไมมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (Eta = .211,p – value = .159)

ตารางท 6 คาความสมพนธของอายครรภ ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม กบ

การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรตงครรภวยรน (n = 117)

ตวแปร การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ r p - value อาย .200* .031 อายครรภ .040 .671 ความรสกมคณคาในตนเอง .548** .000 การสนบสนนทางสงคม .495** .000

* p - value < 0.05, ** p - value < 0.01

จากตารางท 6 พบวา อายมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตร

วยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (r = .200, p - value = .031)

ความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (r = .548, p - value = .000)

การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตร

วยรนตงครรภอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (r = .495, p - value = .000)   สวนอายครรภไมมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (r = .040, p - value = .671)

สวนท 6 อานาจการทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

การวเคราะหถดถอยพหแบบขนตอน เพอทดสอบตวทานายการปรบตวดานบทบาท

หนาทของสตรวยรนตงครรภ พบวา ตวแปรทไดรบการคดเลอกเขาสมการ คอ ความรสกมคณคา

54

ในตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการวางแผนการมบตร โดยมคาสมประสทธการทานาย

เทากบ 0.397 แสดงวาตวแปรทง 3 สามารถทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภไดรอยละ 39.7 อยางมระดบนยสาคญทางสถตท 0.05 (ดงแสดงในตารางท 7)

ตารางท 7 คาสมประสทธสหสมพนธพหระหวางตวทานายกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของ

สตรวยรนตงครรภ โดยการวเคราะหการถดถอยพหแบบขนตอน (Stepwise Regression Analysis)

ตวทานาย b Beta t p - value ความรสกมคณคาในตนเอง .402 .411 5.049 .000 การสนบสนนทางสงคม การวางแผนการมบตร

.204

.195 .319 .228

3.920 3.002

.000

.003

Constant (a) = 1.185 R2 = .397 Adjust R square = .381 F = 24.778

สามารถสรางสมการการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนต งครรภ ในรป

คะแนนดบ ดงน

Y = a + b1x1 + b2x2 + b3x3

Y = การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

a = คาคงท

b1 = คาสมประสทธถดถอยความรสกมคณคาในตนเอง

b2 = คาสมประสทธถดถอยการสนบสนนทางสงคม

b3 = คาสมประสทธถดถอยการวางแผนการมบตร

x1 = ความรสกมคณคาในตนเอง

x2 = การสนบสนนทางสงคม

x3 = การวางแผนการมบตร

55

การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ = 1.146 +.402 (ความรสกมคณคา

ในตนเอง) + .204 ( การสนบสนนทางสงคม ) + .195 (การวางแผนการมบตร)

จากสมการอธบายไดวา ความรสกมคณคาในตนเอง เปนตวแปรแรกทมความสมพนธ

กบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ โดยมความสมพนธเชงบวกและมคา

สมประสทธสหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.402 คะแนน หมายความวาเมอตวแปรอสระอนคงท

คะแนนความรสกมคณคาในตนเองเพมขน 1 คะแนน การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภจะเพมขนเทากบ 0.402 คะแนน การสนบสนนทางสงคมเปนทมความสมพนธกบการ

ปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ โดยมความสมพนธเชงบวกและมคาสมประสทธ

สหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.204 คะแนน หมายความวาเมอตวแปรอสระอนคงท คะแนนการ

สนบสนนทางสงคมเพมขน 1 คะแนน การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภจะ

เพมขนเทากบ 0.204 คะแนน การวางแผนการมบตร เปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตว

ดานบทบาทหนาทของสตรวยรนต งครรภ โดยมความสมพนธเชงบวกและมคาสมประสทธ

สหสมพนธการถดถอยเทากบ 0.195 คะแนน หมายความวาเมอตวแปรอสระอนคงท คะแนน

การวางแผนการมบตรเพมขน 1 คะแนน การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภจะ

เพมขนเทากบ 0.195 คะแนน

สรป ปจจยความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการวางแผน

การมบตร สามารถรวมกนทานาย การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภได รอยละ

39.7 อยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ 0.05

 

 

บทท 5

อภปรายผลการวจย

การศกษาครงนเปนการศกษาปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของ

สตรวยรนตงครรภ ประชากรในการศกษาไดแก สตรวยรนตงครรภ จานวน 117 คนทมารบบรการ

ฝากครรภทคลนกฝากครรภทโรงพยาบาล 8 แหงในจงหวดประจวบครขนธ เมอวเคราะหขอมลทาง

สถตและไดผลการวจยดงแสดงในตารารงบทท 4 ผลการศกษาสามารถอธบายตามวตถประสงคและ

สมมตฐาน ดงมรายละเอยดตอไปน

วตถประสงคท 1 ศกษาการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

จากการวจยครงนพบวา กลมตวอยางมการปรบตวดานบทบาทหนาทอยในระดบ

คอนขางสง ( x = 3.54, S.D. = .43) ทงนสามารถอธบายไดวา เนองจากกลมตวอยางสวนใหญมอาย

ครรภอยในไตรมาสท 2 และ 3 ซงเปนอายครรภทคอนขางมาก จงทาใหกลมตวอยางผาน

กระบวนการเผชญปญหาทเกดจากการตงครรภ และสามารถปรบตวตอการเปลยนแปลงในระยะ

ตงครรภไดในระดบหนงแลว อนงพบวากลมตวอยาง สวนใหญมการวางแผนในการมบตร (รอยละ

50.4) มอาย 17 - 19 ป (รอยละ 55.6) มการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ 66.7) และ

สวนใหญ อาศยอยกบครอบครวของตนเอง และครอบครวของสามกลมตวอยาง จงไดรบความ

หวงใย และเอาใจใสจากบคคลในครอบครว ทงนอาจเพราะลกษณะของสงคมไทยมความผกพนใน

เครอขายคอนขางแนนหนา (มาลย สาราญจตต, 2540: 69) ทาใหบคคลในครอบครวคอยดแล และ

57 

 

สนบสนนการแสดงบทบาทการเปนมารดา ประกอบกบกลมตวอยางมความรสกมคณคาในตนเอง

อยในระดบคอนขางสง ( x = 3.73, S.D. = .46) จากการศกษาของกฤษณา พลเพม (2544) พบวา

ความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธทางบวกกบการปรบบทบาทการเปนมารดา สตรตงครรภ

ทมความรสกมคณคาในตนเองสงจะสามารถปรบบทบาทการเปนมารดาไดดกวาสตรตงครรภทม

ความรสกมคณคาในตนเองตา และนอกจากนกลมตวอยางไดรบการสนบสนนทางสงคมอยใน

ระดบคอนขางสง ( x = 3.71, S.D. = .59) ซงตามแนวคดของโคเฮนและวลล (Cohen & Wills,

1985: 310 - 353) ทไดกลาวถงการสนบสนนทางสงคมกบสขภาพกายและจตของมนษยวา การ

สนบสนนทางสงคมทาใหบคคลมประสบการณทด มอารมณมนคงซงจะสงผลใหมพฤตกรรมทาง

สขภาพทด ชวยใหตอสปญหาไดดขน จงสงผลใหสตรวยรนตงครรภมการปรบตวดานบทบาท

หนาทไดอยางเหมาะสม เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ขอทมคาคะแนนเฉลยสงสด ไดแก กลม

ตวอยางไปฝากครรภและตรวจครรภตามนดทกครง ( x = 4.47, S.D. = .77) ซงเปนพฤตกรรมท

แสดงใหเหนวา กลมตวอยางมการยอมรบการตงครรภจงไปตรวจครรภตามนด เพอใหตนเองและ

บตรในครรภมความปลอดภย และขอทมคะแนนเฉลยรองลงมา ไดแก การสมผสลกของตนทางหนา

ทอง ( x = 4.33, S.D. = .78)เปนพฤตกรรมทแสดงวา กลมตวอยางสามารถแสดงความรก และความ

ผกพนกบบตรในครรภ ซงพฤตกรรมเหลานสะทอนใหเหนวากลมตวอยางมการปรบตวดานบทบาท

หนาทไดด ผลการศกษานสอดคลองกบการศกษาของ กลยา ปนสนเทยะ (2542: 57) ทศกษาพฒน

กจในบทบาทการเปนมารดาของหญงตงครรภวยรน พบวา คะแนนพฒนกจในบทบาทของการเปน

มารดาของหญงตงครรภวยรนโดยรวมอยในคอนขางด เยาวลกษณ เสรเสถยร(2543 :124) ไดศกษา

ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภของหญง

วยรน พบวา การปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภของหญงวยรนอยใน

ระดบคอนขางด สวาพร พานเมอง ( 2545: 61 ) พบวา การปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของ

มารดาวยรนทมบตรคนแรกโดยรวมอยในระดบคอนขางด รชน ครองระวะ ( 2549: 48 ) พบวา

ความสาเรจในการเปนมารดาของมารดาวยรนทมบตรคนแรกอยในระดบด และศรประภา พมณวงศ

(2550: 60) พบวาพฤตกรรมการปฏบตตนของมารดาวยรนอยในระดบสง

58 

 

วตถประสงคท 2 ศกษาความสมพนธระหวางปจจยพนฐาน ความรสกมคณคาในตนเอง และการ

สนบสนนทางสงคมกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

สมมตฐานท 1 ปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการม

บตร และลกษณะครอบครว มความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภ

อาย ผลการศกษาพบวา อายมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตร

วยรนตงครรภอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ0.05 (r = .200, p - value = .031) ซงสนบสนน

สมมตฐาน แสดงวา สตรวยรนตงครรภทมอายมากจะสงผลใหมการปรบตวดานบทบาทหนาทไดด

สอดคลองกบแนวคดของจอหนสน (Johnson, 1994: 1026) กลาววา หญงตงครรภทมอายยงนอยจะ

มความเสยงสงทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม เศรษฐกจ เนองจากมารดากลมนไปฝากครรภลาชา

หรอไมไปฝากครรภ สอดคลองกบการศกษาของจารเรท (Jarrett, 1982: 124) พบวา มารดาทมอาย

ระหวาง 18 – 21 ป จะมพฤตกรรมทควบคมตนเองไดดกวามารดาทมอายอยระหวาง 15 – 18 ป และ

เยาวลกษณ เสรเสถยร (2543: 147) พบวาอายมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของ

การเปนมารดาในระยะตงครรภ

ระดบการศกษา ผลการศกษาพบวา ระดบการศกษาไมมความสมพนธกบการปรบตว

ดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (Eta = .211,

p - value = .159) ซงไมสนบสนนสมมตฐาน แสดงวาสตรวยรนตงครรภทมระดบการศกษามากหรอ

นอยกไมมผลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ อาจอธบายไดวากลมตวอยาง

รอยละ 55.6 มอาย 17 - 19 ป และมการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตน ปจจยเหลานอาจสงผลให

กลมตวอยางมวฒภาวะ และสามารถปรบตวดานบทบาทหนาท ซงไมสอดคลองกบผลการศกษาของ

รดดงและคณะ (Reading, et al., 1983 :141) ทพบวาหญงตงครรภทมการศกษาสง จะมการปฏบตตน

ทถกตองเพอการสงเสรมสขภาพของตนและทารกในครรภมากกวาหญงตงครรภทมระดบการศกษา

ตา และลายา เกยรตดารงสกล (2549: 88) ทพบวาการศกษามความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรม

สงเสรมสขภาพของหญงตงครรภวยรนอยางมนยสาคญทางสถต

59 

 

อายครรภ ผลการศกษาพบวาอายครรภไมมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาท

หนาทของสตรวยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (r = .040 , p - value = .671)

(ตาราง 6) ซงไมสนบสนนสมมตฐาน แสดงวาไมวาสตรตงครรภจะมอายครรภมากหรอนอย กไมม

ผลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ทงนอาจอธบายไดวากลมตวอยาง

รอยละ 50.4 มการวางแผนในการมบตร (ตาราง 1) กลมตวอยางรอยละ 55.6 มอาย 17 - 19 ป และม

การศกษาในระดบมธยมศกษาตอนตน (ตาราง 1) กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 40.2 อาศยอยกบ

ครอบครวของตนเอง และรอยละ 35 อาศยอยกบครอบครวของสาม (ตาราง 1) ทาใหไดรบความ

หวงใย และเอาใจใสจากบคคลในครอบครว ซงปจจยเหลานอาจสงผลใหกลมตวอยางมวฒภาวะ

และสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทได สอดคลอดกบการศกษาของ กลยา ปนสนเทยะ (2542:66-

69) ททาการศกษาในเรองการศกษาพฒนกจในบทบาทการเปนมารดาของหญงตงครรภวยรน พบวา

อายครรภมความสมพนธกบพฒนกจในบทบาทการเปนมารดาของหญงตงครรภวยรน อยางไมม

นยสาคญทางสถต

การวางแผนการมบตร ผลการศกษาพบวา การวางแผนการมบตรมความสมพนธกบการ

ปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (Eta =

.249, p - value = .007) ซงสนบสนนสมมตฐาน แสดงวาสตรวยรนตงครรภทมการวางแผนการม

บตรจะมการปรบตวดานบทบาทหนาทได ในทางตรงกนขามถาสตรวยรนตงครรภไมมการวางแผน

ในการมบตรจะสงผลใหมการปรบตวดานบทบาทหนาทไดไมด สอดคลองกบแนวคดของ นสน

และเมย (Neeson & May, 1986: 359) ทไดกลาววา การทสตรตงครรภไมไดมการวางแผนการ

ตงครรภหรอการมบตรไว จะเปนปจจยสาคญประการหนงทมผลตอการปรบตวตอการเปนมารดาใน

ระยะตงครรภ สอดคลองกบการศกษาของ เยาวลกษณ เสรเสถยร (2543: 147) ทพบวาการวาง

แผนการมบตรเปนปจจยทมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาใน

ระยะตงครรภ แตขดแยงกบการศกษาของลายา เกยรตดารงสกล (2549: 89) พบวา การวางแผนการ

มบตรไมสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของหญงตงครรภวยรน

ลกษณะครอบครว ผลการศกษาพบวา ลกษณะครอบครวมความสมพนธกบการปรบตว

ดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (Eta = .240,

60 

 

p - value = .034) ซงสนบสนนสมมตฐาน แสดงวา ลกษณะครอบครวทสตรตงครรภวยรนดารงชวต

อยจะสงผลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ สอดคลองกบแนวคดของ

จอหนสน (Johnson, 1994 : 1026) ทกลาววาเมอหญงวยรนมการตงครรภ หญงวยรนทอาศยอยกบ

ครอบครวขยาย จะไดรบความชวยเหลอสนบสนนดานการเงน รวมทงคาแนะนาในการปฏบตตว

ขณะตงครรภ ซงนาจะทาใหสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทไดด สอดคลองกบการศกษาของ

เยาวลกษณ เสรเสถยร (2543: 147) ทพบวาลกษณะครอบครวมความสมพนธกบการปรบตวดาน

บทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภ แตขดแยงกบการศกษา ศรประภา พมณวงศ

(2550: 63) ทพบวาลกษณะครอบครวไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของมารดา

วยรนหลงคลอดออยางมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 2 ความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาท

หนาทของสตรวยรนตงครรภ

ผลการศกษาพบวาความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธกบการปรบตวดาน

บทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (r = .548, p - value =

.000) (ตาราง 6) ซงสนบสนนสมมตฐาน แสดงวาสตรวยรนตงครรภมความรสกมคณคาในตนเองด

จะมการปรบตวดานบทบาทหนาทดหรอในทางตรงกนขามถาสตรวยรนตงครรภมความรสกม

คณคา ในตนเองนอย จะมการปรบตวดานบทบาทหนาทไมด ซงสอดคลองกบแนวคดทฤษฎลาดบ

ขนความตองการของมนษยของมาสโลว (Maslow’ s Hierarchy of Need Theory) พบวา ความ

ตองการการยอมรบนบถอจากผอน (Esteem needs) เปนหนงในความตองการพนฐานของมนษย

โดยทวไปทตองการการยอมรบ การไดรบเกยรตและศกดศรของความเปนมนษยเทาเทยมกน

ความรสกมคณคาในตนเองมความสาคญอยางยงในการปรบตวทางอารมณ สงคม ความสามารถ

ทางดานอารมณและสงคมเกดจากความรสกมคณคาในตนเอง ถามารดาหลงคลอดมความรสกม

คณคาในตนเองสง จะเกดความเชอมนในตนเองมความหวง มความกลาหาญ จะทาใหสามารถ

ปรบตวดานบทบาทหนาทไดอยางเหมาะสม ซงสอดคลองกบการศกษาของวจมย สขวนวฒน

(2541: บทคดยอ) พบวาความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธตอการแสดงบทบาทการเปน

มารดาในมารดาวยรนหลงคลอด กฤษณา พนเพม (2544: บทคดยอ) พบวากลมตวอยางสวนใหญม

61 

 

ความรสกมคณคาในตนเองสง และมการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาระยะตงครรภ

คอนขางด ศศญา บวผด (2545: บทคดยอ) พบวาความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธกบการ

ปรบตวดานบทบาทของมารดาหลงคลอด และแรงสนบสนนทางสงคมของหญงหลงคลอดและ

สอดคลองกบการศกษาของศรประภา พมณวงศ ( 2550: 64 ) ทไดทาการศกษาปจจยทมอทธพลตอ

พฤตกรรมการปฏบตตนของมารดาวยรนหลงคลอด พบวา ความรสกมคณคาในตนเองม

ความสมพนธกบพฤตกรรมการปฏบตตนของมารดาวยรนหลงคลอดอยางมนยสาคญทางสถต

อยางไรกตาม ผลการศกษานแตกตางจากการศกษาของสวาพร พานเมอง (2545: 65 ) ทศกษา

ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนจากมารดาตอการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของ

มารดาวยรนทมบตรคนแรก ผลการศกษาพบวาความรสกมคณคาในตนเองไมมความสมพนธกบ

การปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของมารดาวยรนทมบตรคนแรกอยางมนยสาคญทางสถต

สมมตฐานท 3 การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาท

หนาทของสตรวยรนตงครรภ

ผลการศกษาพบวา การสนบสนนทางสงคมมความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาท

หนาทของสตรวยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (r = .495, p - value = .000)

(ตาราง 12) ซงสนบสนนสมมตฐาน แสดงวา สตรวยรนตงครรภทไดรบการสนบสนนทางสงคม

มาก จะมการปรบตวดานบทบาทหนาททด หรอในทางตรงกนขาม ถาสตรวยรนตงครรภไดรบการ

สนบสนนทางสงคมนอยจะมการปรบตวดานบทบาทหนาทไมด ซงสอดคลองกบแนวคดของโคเฮน

และวลส (Cohen & Wills, 1985: 310 - 353) ทไดกลาวถงการสนบสนนทางสงคมกบสขภาพกาย

และจตของมนษยวา การสนบสนนทางสงคมทาใหบคคลมประสบการณทด มอารมณมนคงซงจะ

สงผลใหมพฤตกรรมทางสขภาพทด ชวยใหตอสปญหาไดดขน และยงชวยใหความเครยด ความรสก

ดอยคาลดลง เพนเดอร (Pender, 1996: 257) ไดกลาวถงการสนบสนนทางสงคมวา การทบคคลรสก

ถงความเปนเจาของ การไดรบการยอมรบ ไดรบความรก รสกมคณคาในตนเอง เปนทตองการของ

บคคลอน โดยไดจากกลมคนในระบบสงคมนนเองเปนผใหการสนบสนนดานจตใจ อารมณ วสด

อปกรณ ขาวสาร คาแนะนา อาจจะทาใหบคคลนน ดารงอยในสงคม ไดอยางเหมาะสม ผลการศกษา

นสอดคลองกบการศกษาของอดมวรรณ ภาระเวช (2532: 62) พบวามารดาวยรนทมการปรบตวตอ

62 

 

บทบาทมารดาไดด ขนอยกบปจจยสองประการคอ การมเจตคตทดตอการเลยงดบตร และการไดรบ

การสนบสนนจากมารดาของมารดาวยรน กมลรตน ศภวทตพฒนา (2533: 57 - 68) พบวาหญง

ตงครรภวยรนทไดรบการสนบสนนทางสงคมสงจะมการปฏบตตนดานสขภาพดกวาหญงตงครรภ

วยรนทไมไดรบการสนบสนนทางสงคม ศศธร มณแสง (บทคดยอ: 2538) พบวามารดาวยรนท

ไดรบการสนบสนนทางสงคม จะมการรบรเกยวกบประสบการณการคลอดทดจะมการปรบตวด

ดวย ภชรวด ทองชมพ (2542 : 184 - 185) พบวาการสนบสนนทางสงคมทหญงตงครรภวยรนไมพง

ประสงคไดรบตลอดการตงครรภ ทมความสาคญมากทสดคอ ครอบครว บดามารดา ญาตพนอง ผ

เลยงดและชายทเปนบดาของบตรในครรภ การสนบสนนทางสงคมทาใหกลมตวอยางมกาลงใจ

เพมขน มความสบายใจขน สามารถปรบตวปรบใจไดมากขน ภาวด ทองเผอก (2547: 91) พบวาคา

คะแนนเฉลยการปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาของหญงตงครรภวยรนครรภแรกภายหลง

ไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรความสามารถของตนเองทเนนการสนบสนนจากสามสงกวากอน

ไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรความสามารถของตนเองทเนนการสนบสนนจากสามอยางม

นยสาคญทางสถต ลายา เกยรตดารงสกล (2549: 90) พบวาการสนบสนนทางสงคมมความ

สอดคลองทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของหญงตงครรภวยรน และศรประภา พมณวงศ

(2550: 65) พบวาการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปฏบตตนของมารดา

วยรนหลงคลอดอยางมนยสาคญทางสถต

วตถประสงคท 3 ศกษาอานาจการทานาย อายครรภ ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนน

ทางสงคมตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

สมมตฐานท 4 ปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการม

บตร ลกษณะครอบครว ปจจยความรสกมคณคาในตนเองและการสนบสนนทางสงคมสามารถ

รวมกนทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภได

ผลการศกษาพบวา ปจจยทสามารถทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภ ไดแก ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการวางแผนการมบตร

63 

 

โดยทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทไดรอยละ 39.7 ซงสามารถอธบายเหตผลของปจจยทานาย

การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ตามลาดบดงน

ความรสกมคณคาในตนเองเปนปจจยตวแรกในการทานายการปรบตวดานบทบาท

หนาทของสตรวยรนตงครรภ ซงอภปรายไดวาความรสกมคณคาในตนเองมความสมพนธกบการ

ปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 (r = .548,

p - value = .000) ซงความรสกมคณคาในตนเองเกดจากการไดรบการสนบสนนทางสงคม

จากการศกษาครงน พบวากลมตวอยางไดรบการสนบสนนทางสงคมโดยรวมอยในระดบสง สงผล

ใหสตรวยรนต งครรภรสกวาตวเองมคณคา ไดรบการยอมรบ และเกดความมนใจในตนเอง

ผลการศกษานสอดคลองกบการศกษาของสวาพร พานเมอง (2545 : บทคดยอ) ทพบวาปจจยท

สามารถทานายการปรบตวดานบทบาทของมารดาหลงคลอด ไดแกความรสกมคณคาในตนเอง และ

แรงสนบสนนทางสงคม โดยรวมกนอธบายความแปรปรวนของการปรบตวดานบทบาทของมารดา

หลงคลอดได รอยละ 36.9 อยางมนยสาคญทางสถต สภาพร ตงศร (2550: บทคดยอ) พบวา

ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนจากคสมรส สมพนธภาพระหวางมารดา กบบตรสาว

สามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนการปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาในระยะ

ตงครรภของหญงวยรนไดรอยละ 54.3 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 และสอดคลองกบ

การศกษาของ ศรประภา พมณวงศ (2550: 67) พบวา ปจจยทสามารถทานายพฤตกรรมการปฏบต

ตนของมารดาวยรนหลงคลอด ไดแกความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคม

โดยทานายพฤตกรรมการปฏบตตนของมารดาวยรนหลงคลอดไดรอยละ 48 อยางมนยสาคญทาง

สถต

การสนบสนนทางสงคม เปนปจจยตวทสองทสามารถรวมทานายการปรบตวดาน

บทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภได เปนไปตามเหตผลทอธบายไดวา การสนบสนนทางสงคมม

ความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ 0.05 (r = .495, p - value = .000) โดยกลมตวอยางสวนใหญ อาศยอยกบครอบครวเดมของตน

และครอบครวของสาม ไดรบการสนบสนนดานขอมลขาวสารและดานทรพยากรอยในระดบ

คอนขางสง ( x = 3.75, S.D. = .68 และ x = 3.72, S.D. = 1.10) ผลการศกษานสอดคลองกบ

การศกษาของอดมวรรณ ภาระเวช (2533: บทคดยอ) พบวา เจตคตตอการเลยงดบตร และการ

64 

 

สนบสนนจากมารดาของมารดาวยรนสามารถรวมกนทานายการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดา

ของมารดาวยรนได รอยละ 53.3 อรทย ทรงผาสก (2551: บทคดยอ) พบวาแรงสนบสนนจากคสมรส

และอตมโนทศนเปนตวแปรทสามารถรวมกนทานายพฒนกจของการตงครรภในหญงตงครรภ

วยรนตอนปลายไดรอยละ 73.60 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001และ จนทรา วองวฒนกล

(2552: บทคดยอ) พบวาการสนบสนนทางสงคมเปนปจจยเดยวทสามารถทานายการแสดงบทบาท

การเปนมารดา ในมารดาททารกแรกเกดทมภาวะตวเหลองและไดรบการสองไฟ ไดรอยละ 12.3

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.001

การวางแผนการมบตร เปนปจจยตวทสามทสามารถรวมทานายการปรบตวดาน

บทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ เปนไปตามเหตผลทอธบายไดวา การวางแผนการมบตรม

ความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ 0.05 (Eta = .249, p - value = .007) ตามแนวคดของนสนและเมย (Neeson & May, 1986: 359)

ไดกลาววา การทหญงตงครรภไมไดมการวางแผนการตงครรภหรอการมบตรไว จะเปนปจจยสาคญ

ประการหนงทมผลตอการปรบตวตอการเปนมารดาในระยะตงครรภ จากการศกษาพบวากลม

ตวอยางมการวางแผนการมบตร รอยละ 50.4 จงสงผลใหสตรวยรนตงครรภมการปรบตวดาน

บทบาทหนาทไดด

จากทกลาวมาขางตนสรปไดวา ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม

และการวางแผนการมบตร สามารถรวมทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภ ไดรอยละ 39.7 สวนหวขอ อาย ระดบการศกษา อายครรภ และลกษณะครอบครวไม

สามารถทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภได

จากการศกษาในครงนพบวา ตวแปรความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทาง

สงคมและ การวางแผนการมบตร มความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรน

ตงครรภ และสามารถรวมทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภได ผวจยใน

ฐานะเวชปฏบตชมชนทใหการดแลสตรตงครรภวยรนและครอบครว และเปนบคคลทมบทบาท

สาคญในทมสขภาพ ไดนาขอมลดงกลาวมาเปนแนวทางในการดแลสตรวยรนต งครรภและ

65 

 

ครอบครวใหสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทไดอยางเหมาะสม นอกจากนพยาบาลเวชปฏบต

ชมชน มบทบาทในการใหบรการในการปองกน มบทบาทในการใหการชวยเหลอสนบสนนให

คาปรกษา เปนผสอน ใหคาแนะนาความร และเปนผประสานงานระหวางบคลากรในทมสขภาพ

เพอสงตอสตรวยรนตงครรภไปยงบคคลากรในสายงานทจะสามารถใหความชวยเหลอแกสตรวยรน

ตงครรภตอไป

บทท 6

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

การวจยเ รองการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนต งครรภเปนการวจย

เชงบรรยาย (Correlational descriptive research) เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดาน

บทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผนการมบตร

ลกษณะครอบครว ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคม กลมตวอยางเปนสตร

วยรนตงครรภทมารบบรการฝากครรภทคลนกฝากครรภในโรงพยาบาล 8 แหงในจงหวด

ประจวบครขนธ จานวน 117 ราย โดยเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive sampling)

โดยเปนสตรตงครรภครรภแรก อายไมเกน 19 ป เครองมอเปนแบบสอบถามเกยวกบปจจยพนฐาน

ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตร

วยรนตงครรภ ไดรบการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content validity) จากผทรงคณวฒ 3 ทาน

และทดสอบความเชอมน (Reliability) เรยบรอยแลว ทาการวเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงบรรยาย

ดวยการแจกแจงความถ รอยละและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ศกษาความสมพนธระหวาง ระดบ

การศกษา การวางแผนการมบตร และลกษณะครอบครวกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตร

วยรนตงครรภโดยใชสถต Etaศกษาความสมพนธระหวางอาย อายครรภ ความรสกมคณคาในตนเอง

และการสนบสนนทางสงคมกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภโดยใชสถต

สหสมพนธของเพยรสน (Peason’s Product – Moment Correlation Coefficient) และคานวณหา

67

คาสมประสทธสหสมพนธพหคณระหวางตวทานายกบตวแปรตาม โดยใชเทคนคการวเคราะห

ถดถอยพหแบบขนตอน(Stepwise multiple regression analysis) ผลการวจยสรปไดดงน

ปจจยพนฐาน

กลมตวอยางสวนใหญมอาย 14 – 19 ป มการศกษาระดบชนมธยมศกษาตอนตน

อายครรภสวนใหญอยในไตรมาสท 2 และ 3 โดยมอายครรภเฉลย 26.32 มการวางแผนในการมบตร

รอยละ 50 สวนใหญลกษณะครอบครวอาศยอยกบครอบครวตนเอง รองลงมาอาศยอยกบครอบครว

สาม

ความรสกมคณคาในตนเอง

ความรสกมคณคาในตนเองโดยรวมอยในระดบคอนขางสง โดยขอทมคะแนนเฉลย

สงสด คอ กลมตวอยางรสกวาตนเองไมมคา ไมทดเทยมกบเพอนๆรนเดยวกน ( x = 4.01,

S.D. = .78) รองลงมาคอ กลมตวอยางภาคภมใจทไดเปนแม ( x = 3.91, S.D. = .77) สวนขอทมคา

คะแนนตาสด คอ กลมตวอยางเชอมนในตนเองและสามารถแกไขปญหาไดดวยตนเอง ( x = 3.48,

S.D. = .80) 

การสนบสนนทางสงคม

การสนบสนนทางสงคมโดยรวมอยในระดบคอนขางสง ( x = 3.71, S.D. = .59) เมอ

พจารณารายดานพบวา ดานทมคะแนนสงสดคอ การสนบสนนดานขอมลขาวสาร ( x = 3.75,

S.D.= .68) รองลงมาคอการสนบสนนดานทรพยากร ( x = 3.72, S.D. = 1.10) และดานทมคา

คะแนนเฉลยนอยสด คอ การการสนบสนนดานอารมณ ( x = 3.66, S.D. = .64) 

การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภโดยรวมอยในระดบคอนขางสง

( x = 3.54, S.D. = .43)  เมอแยกพจารณาเปนรายดานพบวาการปรบตวดานบทบาทหนาทมคะแนนเฉลยอยในระดบคอนขางสง ไดแก การปรบตวดานบทบาททตยภม ( x = 3.96, S.D. = .55) สวน

68

การปรบตวดานบทบาทปฐมภม และบทบาทตตยภม มคาคะแนนเฉลยในระดบปานกลาง

( x = 3.02, 2.89, S.D. = .65 , .73 )   ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระ

ความสมพนธของปจจยพนฐาน ไดแก อาย ระดบการศกษา อายครรภ การวางแผน

การมบตร และลกษณะครอบครว ความรสกมคณคาในตนเอง และการสนบสนนทางสงคมกบการ

ปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนต งครรภ พบวา ระดบการศกษา และอายครรภไมม

ความสมพนธกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ สวนอาย การวางแผนการม

บตร ลกษณะครอบครว ความรสกมคณคาในตนเองและการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธเชง

บวกกบการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

การวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน

ปจจยทสามารถทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ไดอยาง

มนยสาคญทางสถต ไดแก ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการวาง

แผนการมบตรโดยตวแปรท งสามสามารถรวมกนทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของ

สตรวยรนตงครรภไดรอยละ 39.7 อยางมระดบนยสาคญทางสถตท 0.05

ขอเสนอแนะ

จากการศกษาพบวา การปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภอยในระดบ

คอนขางสง และพบวา ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการวางแผนในการ

มบตร สามารถรวมกนทานายการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภได ดงนน เพอ

เปนการสงเสรมใหสตรวยรนตงครรภสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทไดอยางเหมาะสม ผวจยม

ขอเสนอแนะดงน

69

ดานการพยาบาล

1. พยาบาลหรอบคลากรทางสขภาพ ททางานประจาคลนกฝากครรภควรใหความร

กบสตรวยรนตงครรภตงแตครงแรกทมาฝากครรภ โดยมการประเมนความรสกมคณคาในตนเอง

ของสตรวยรนตงครรภ และมการจดกจกรรมเพอสงเสรมความรสกมคณคาในตนเองใหกบสตร

วยรนตงครรภ ซงจะสงผลใหสตรวยรนตงครรภมความมนใจ และสามารถปรบตวไดอยางเหมาะสม

นอกจากนควรจะมการประเมนการสนบสนนทางสงคมทสตรวยรนตงครรภไดรบ เพอทจะปรบ

แผนการดแลใหเหมาะสมกบสตรวยรนต งครรภ โดยการมสวนรวมของครอบครวและมการ

สงตอไปยงชมชนของสตรวยรนตงครรภ

2. จดกลมใหสมาชกในครอบครวของสตรวยรนตงครรภ แลกเปลยนความรและ

ประสบการณ เพอใหสมาชกในครอบครวของสตรวยรนตงครรภ นาความรทไดรบไปสนบสนน

สตรวยรนตงครรภ ใหมการปรบตวไดอยางเหมาะสม

3. จดเตรยมแผนสขศกษา ในดานการปฏบตตวขณะตงครรภ ใหเหมาะสมกบมารดา

วยรน โดยปรบรปแบบและสอการสอนในการใหความรอยางเหมาะสม

4. จดใหมบรการรบปรกษาปญหาสาหรบสตรวยรนตงครรภ ทงในโรงพยาบาลและ

ในชมชน รบปรกษาปญหาและใหคาแนะนาทางโทรศพท

5. พยาบาลเวชปฏบตครอบครวทปฏบตงานในชมชน และดแลงานสงเสรมสขภาพ

ในโรงเรยน ควรมการแนะนาและมการสอนเรองเพศศกษาตงแตอยในระดบชนประถมศกษาตอน

ปลาย ตลอดจนวยรนทเปนกลมเสยงเพอปองกนปญหาจากการตงครรภในวยรน ใหมชวตคและม

การตดสนใจตงครรภในชวงเวลาทเหมาะสม

ดานการวจย

1. ควรมการศกษาวจยเชงคณภาพในเรองการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตร

วยรนตงครรภ โดยเฉพาะสตรวยรนตงครรภทอยตามลาพง ไมไดวางแผนในการมบตร ไมไดรบการ

ยอมรบจากครอบครวทงของตนเองและของฝายชาย ตลอดจนความตองการสงสนบสนนจากสงคม

เพอสามารถปรบตว และแสดงบทบาทหนาทไดอยางเหมาะสม

2. ควรมการศกษาปจจยอนๆ ทไมไดอยในขอบเขตของการวจยในครงน ทอาจม

อทธพลการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ เชน เจตคต การรบรความสามารถ

70

ของตนเอง สมพนธภาพระหวางครก และสมาชกในครอบครว ความตองการและการเขาถงบรการ

สขภาพ

71

บรรณานกรม 

ภาษาไทย 

 กาญจน สหโสภณ และคณะ. (2533). รายงานการวจยเรอง ภมหลงและอตมโนทศนของมารดา

วยรนและการดแลตนเองในขณะตงครรภและแรงสนบสนนทางสงคมทมผลตอภาวะสขภาพของบตรแรกเกด . สานกบรการทางวชาการ คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล. กรงเทพมหานคร : ม.ป.ท.

กระทรวงสาธารณสข. (2548). สมดบนทกสขภาพแมและเดก. กรงเทพมหานคร: โรงพมพองคการ สงเคราะหทหารผานศก.

กฤษณา พนเพม. (2544). ความรสกมคณคาในตนเองการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภของหญงครรภแรก. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตร มหาบณฑต. สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

กมลรตน ศภวฑตพฒนา. (2533). ความสมพนธระหวางการสนบสนนทางสงคมและปจจยทางเศรษฐกจและสงคมกบการปฏบตตนดานสขภาพของหญงตงครรภวยรน. วทยานพนธปรญญาสงคมศาสตรมหาบณฑต. สาขาสงคมศาสตรการแพทยและสาธารณสข บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

กลยา ปนสนเทยะ. (2542). การศกษาพฒนกจในบทบาทการเปนมารดาของหญงตงครรภวยรน.วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

กลมพฒนายทธศาสตร สานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข. (2550). แผนพฒนาสขภาพแหงชาต ฉบบท 10. (ออนไลน). เขาถงไดจาก http://bps.moph.go.th/Plan10.htm 29 พฤษภาคม 2550.

งานสงเสรมสขภาพ สานกงานสาธารณสขจงหวดประจวบครขนธ. (2551). สรปผลการดาเนนงานอนามยแมและเดก ป 2551.

72

จนทรา วองวฒนกล. (2552). อทธพลของปจจยสวนบคคล ความวตกกงวล และการสนบสนนทางสงคมตอการแสดงบทบาทการเปนมารดาในมารดาททารกแรกเกดมภาวะตวเหลองและไดรบการสองไฟ. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลมารดาและทารกแรกเกด บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

จนทมา องคโฆษต. (2545). จตบาบดในการปฏบตงานจตเวชทวไป. กรงเทพฯ: ยเนยน ครเอชนจากด.

จนทรเพญ สนตวาจา. (2548). แนวคดพนฐาน ทฤษฎ และกระบวนการพยาบาล. นนทบร: ธนาเพรส จากด.

เตมศกด คทวณช. (2548). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชนจากด. บญใจ ศรสถตนรากล. (2550). ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร. กรงเทพฯ: ย แอนด ไอ

อนเตอรมเดย. พวงนอย สาครรตนกลและจนทมา ขนบด. (2550). การพยาบาลสตรตงครรภ. กรงเทพฯ: หาง

หนสวนจากด ป. สมพนธพาณชย. พรรณทพย ศรวรรณบศย . (2545). จตวทยาครอบครว. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. ภาควชาอนามยครอบครว คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล. (2542). เครองมองานวจย

ดานอนามยครอบครว. คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล. ภาวด ทองเผอก. (2547). ผลของการใชโปรแกรมสงเสรมการรบรความสามารถของตนเองทเนน

การสนบสนนจากสามตอการปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาในหญงตงครรภวยรนครรภแรก. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาการพยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

ภชรวด ทองชมพ. (2542). พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภวยรนต งครรภไมพงประสงค: การวจยเชงคณภาพ. วทยานพนธปรญญาสงคมศาสตรมหาบณฑต. สาขาสงคมศาสตรการแพทยและสาธารณสข บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

มาลย สาราญจต. (2540). การสนบสนนทางสงคมและพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของมารดาวยรน.วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

เยาวลกษณ เสรเสถยร. (2543). ปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของการเปนมารดาในระยะตงครรภของหญงวยรน. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต. คณะพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

73

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชน.

รชน ครองระวะ. (2549). ปจจยทมความสาพนธกบความสาเรจในบทบาทการเปนมารดาวยรนทมบตรคนแรก. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลแมและ เดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ลายา เกยรตดารงสกล. (2549). การสนบสนนทางสงคมของครอบครวตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของหญงตงครรภวยรน. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลเวชปฏบตครอบครว บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน.

วจมย สขวนวฒน. (2541). ความรสกมคณคาในตนเอง การรบรพฤตกรรมทารก สมพนธภาพ ระหวางคสมรส และการแสดงบทบาทการเปนมารดาในมารดาวยรนหลงคลอด.วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

วนเพญ กลนรศ. (2530). ความสมพนธระหวางเจตคตตอการตงครรภ ภาพลกษณ สมพนธภาพของคสมรสกบการปรบตวตอการเปนมารดาของหญงวยรนในระยะต งครรภ . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

วระพล จนทรดยง และคณะ. (2548). นรเวชวทยาเดกและวยรน. สงขลา: ชานเมองการพมพ. สานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2552). รายงานสถต สภาวะ

การตงครรภและคลอดบตรกอนวยอนควร พ.ศ.2540 – 2551. (ออนไลน). เขาถงไดจาก http://hpe4.anamai.moph.go.th/hpe/yfhs/teenage_region.php 19/10/2552

สนดา ชแสง. (2546). ผลของการใชโปรแกรมสงเสรมการรบรความสามารถตอการปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาของหญงตงครรภวยรนครรภแรก. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาพยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สภาพร ตงศร. (2550). ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนจากคสมรส สมพนธภาพระหวางมารดากบบตรสาวและการปรบตวดานบทบาทหนาทการเปนมารดาในระยะตงครรภของหญงวยรน. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลมารดาและทารกแรกเกด บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

74

สวาพร พานเมอง. (2545). ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนจากมารดาตอการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของมารดาวยรนทมบตรคนแรก.วทยานพนธปรญญาพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สวชย อนทรกาแหง. (2530). การตงครรภในวยรน ใน กาแหง จาตรจนดา และคณะ (บรรณาธการ). สตศาสตรรามาธบด. กรงเทพฯ: โอ เอส พรนตงเฮาส. หนา 513 – 521. ศรประภา พมณวงศ. (2550). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปฏบตตนของมารดาวยรนหลง

คลอด. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน.

ศศญา บวผด. (2545). ปจจยคดสรร ความรสกมคณคาในตนเอง แรงสนบสนนทางสงคมและการปรบตวดานบทบาทของมารดาหลงคลอด. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลมารดาและทารกแรกเกด บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ศศธร มณแสง . (2538). ความสมพนธระหวางการสนบสนนทางสงคม การรบรเกยวกบประสบการณการคลอดกบการปรบตวของมารดาวย รน . วทยานพนธปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

อดมวรรณ ภาระเวช. (2432).ความสมพนธระหวางเจตคตตอการเลยงดบตร การสนบสนนจากมารดาของมารดาวยรน กบการปรบตวตอบทบาทการเปนมารดาของมารดาวยรน.วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

อรญญา พวงผกา. (2540). เปรยบเทยบผลการตงครรภระหวางมารดาวยรนกบมารดาอาย 20 - 30 ปในโรงพยาบาลพระปกเกลา จนทบร พ. ศ. 2537 - 2539. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต . สาขาการเจรญพนธและการวางแผนประชากร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

อรทย ทรงผาสก. (2551). อทธพลของปจจยสวนบคคล อตมโนทศนและแรงสนบสนนจากคสมรสตอพฒนกจของการตงครรภในหญงตงครรภวยรนตอนปลาย.วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลมารดาและทารกแรกเกด บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหดล.

75

ภาษาองกฤษ

Andrew, H. A. & Roy, C. (1991). Essential of the Roy adaptation model. In S. C. Roy and H. Andrew (eds.) The Roy adaptation model: The definitive statement. Connecticut: Appleton & Lange, 3 - 25.

____________________________. (1999). The Roy adaptation model. 2nd ed. Connecticut: Appleton & Lange.

Best, J.W. (1977). Research in education. 3rd ed. Engle Wood Clift, NJ: Prentic Hall. Caplan, G. (1976). Support system and community mental health. New York: Behavioral

Publication. Clark, A.L., Affonso, D.D. & Harris, T.R. (Eds.). (1979). Chlidbearing; A nursing perspective.

2nded. Philadelphia: F.A. Davis Company. Cobb, S. (1976). Social support as a moderator of life stress. Psychosomatic Medicine, 38, 300 –

314. Cohen, S. & Will, T.A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psychological

Bullitin, 98 (2), 310 - 353. Dunkley, J. (2000). Health promotion in midewifery practice: A resource for health

professionals. China: Harcourt Publishers Limited. Griffin, T. F.(1993). Maternal role attainment. IMAGE: Journal of Nursing Scholarship, 23(3), 257-262 Hall, W.A. (1994). Adolescent childbearing and parenting IN. KA. May & L.R. Mahlmeister

(Eds.) Maternal & neonatal nursing: family - centered care. 3rded. Philadelphia: J. B. Lippincott Comp, 197 -216.

Jarrett, G.E.(1982). Childrearing patterns of young mothers: expectation, knowledge and practice. The American Journal of Maternal Child Nursing, 7, 119 – 124. Johnson, P.A. (1994). Adolescent sexuality, Pregnancy and Parenthood. In I.M. Bobak & M.D.

Jensen (Eds.), Maternity & Gynecologic care: The nurse and the family. 5thed. Saint Louis: Mosby Year – book, 1016 – 1043.

Keys, J.J. & Hofling, C.K. (1974). Basic psychiatric concepts in nursing. 3rded. Philadelphia: J.B. Lippincott.

76

Ladewig, P.W., London, M.L., & Old, S.B. (1994). Essentials of maternal - newborn nursing. 3rded. California: Cummings Publishing.

Lasarus, R.S. & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal and coping. Newyork: Springer Publishing. Maslow, A.M. (1970). Motivation and personality. 2nded. New York: Harper and Row Publishers. May, K.A. & Mahlmeister, L.R. (Eds.) (1994). Maternal and neonatal nursing: family -

centered care. 3rded. Philadelphia: J.B. Lippincott. Mercer, R.T. (1981). A theoretical framework for studying factor that impact on the maternal role.

Nursing Research. 30(March-April), 73-77. Neeson, J.D. & May ,K.A. (Eds.) (1986). Comprehensive maternity nursing: Nursing process

and childbearing family. Philadelphia: J.B.Lippincott. Norvek, J.C. & Broom, B.L. (1995). Maternal and child health nursing. 8thed. St. Louise: C.V.

Mosby. Nuwayhid, K.A. (1991). Role transition, distance and conflict, In S.C. Roy & H. A. Andrews

(Eds.) The Roy adaptation model: The definitive statement. Norwalk: Appleton & Lange, 363 - 376.

Olds, S.B., London, M.L., & Ladewig, P.A. (1980). Maternal – newborn nursing: a family centered approach. 3rd ed. California: Addison – Wesley.

Pender, N.J. (1996). Health promoting in nursing practice. 3rd ed. U.S.A.: Appleton & Lange. Pillitteri, A. (1995). Maternal and child health nursing: Case of the childbearing and

family. 2nd ed. New York: J.B. Lippincott. Reading, A.E., et al. (1983). Health beliefs, and health care behavior in pregnancy. Obstetrical

and Gynecological Survey, 38 (March), 140-142. Rosenberg, M. (1965). Socialty and adolescent Self – image. Princeton: University Press. Roy, S.C. (1984). Introduction to nursing: An adaptation model. 2nd ed. Englewood Cliffs:

Prentice – Hall. . (1991). The Roy adaptation model: The definitive statement. Norwalk, CT:

Appleton & Lange. . (1999). The Roy adaptation model. 2nd ed. Stamford, CT: Appleton & Lange.

77

Schaefer, C., Coyer, J.C., & Lazaras, R.S. (1981). The health related functions of social support. In Bomar, P.J. (Ed.). Nurses and family health promotion. 2thed. United state of America: W.B. Saunders company, 108.

Thornton, R.H., & Narddi , P.M. (1975). The dynamics of role acquistition. American Journal of Sociology, 80 (4), 870 - 885.

Thoits, P.A. (1982). Conceptual, Methodological and theoretical problems in social support as a buffer against life stress. Journal of Health and Social Behavior, 23, 145 - 159.

Williams, R.P. (1995). Family dynamics of pregnancy. In I.M. Bobak, D.L. Lowdermilk & M.D. Jensen(Eds). Maternity nursing. 4th ed. St. Louise: Mosby, 109 – 122

World Health Organization. (1993). The Health of Young People - A Challenge and a Promise. Geneva.

ภาคผนวก                              

ภาคผนวก ก

รายนามผทรงคณวฒ

รายนามผทรงคณวฒ

รายนามผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงดานเนอหาของแบบสอบถามขอมล สวนบคคลและปจจยพนฐาน แบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเอง แบบสอบถาม การสนบสนนทางสงคม และแบบสอบถามการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ

1. นายแพทย สามารถ ถระศกด นายแพทยชานาญการพเศษ หวหนากลมงานสต-นรเวชกรรม โรงพยาบาลหวหน จงหวดประจวบครขนธ

2. อาจารย กนกภรณ อวมพราหมณ พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ(ดานการสอน) อาจารยประจาภาควชาการพยาบาลมารดาและ ทารก วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลา จงหวด เพชรบร 3. นางสาว จนตนา ตนประเสรฐ พยาบาลวชาชพชานาญการ งานหองคลอด โรงพยาบาลสมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร

                         

           

ภาคผนวก ข

คาชแจงและการพทกษสทธของสตรวยรนตงครรภ

คาชแจงและการพทกษสทธของผเขารวมการวจย  

ดฉน นางสาวโสภาสน เอยมสอาด นกศกษา หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน มหาวทยาลยครสเตยน มความสนใจในการศกษาเกยวกบปจจยทมอทธพลตอการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนต งครรภ ในเขตจงหวดประจวบครขนธ โดยมวตถประสงค เพอเปนแนวทางในการประเมนและวางแผนการพยาบาลในการสงเสรมสตรวยรนตงครรภใหสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทไดอยางถกตองเหมาะสม ดฉนจงใครขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลเพอการวจยในครงน  ในการเขารวมวจยครงน ทานจะไดรบการตอบแบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนบคคล ความรสกมคณคาในตนเอง การสนบสนนทางสงคม และการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ซงจะใชเวลาประมาณ 30 – 45 นาท การตอบแบบสอบถามนไมมคาตอบถกหรอผด ทานสามารถเลอกตอบตามความรสกทแทจรง คาตอบทไดรบจะถกเกบไวเปนความลบไมมการเปดเผยใหผอนทราบ ขอมลทงหมดจะนาไปวเคราะหในภาพรวมเพอการปรบปรงรปแบบในการสงเสรมใหสตรตงครรภวยรนสามารถปรบตวดานบทบาทหนาทไดอยางเหมาะสม  หากทานมขอสงสยประการใดเกยวกบการวจยครงน ดฉนยนดทจะอธบายใหทานเขาใจ ทานมสทธทจะตอบรบหรอปฏเสธการเขารวมวจยในครงนไมวาทานจะเขารวมในการวจยครงนหรอไมกตาม ทานยงคงไดรบการพยาบาลอยางดเชนเดม แมวาทานไดตอบรบการเขารวมวจยแลวทานกยงมสทธทจะยกเลกการเขารวมในการวจยครงนไดตลอดเวลาโดยไมมผลกระทบใดๆตอการรกษาพยาบาลเชนกน ขอขอบคณในความรวมมอของทาน โสภาสน เอยมสอาด  ผวจย สานกบรหารบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน โทรศพท 0-3422-9480 ตอ 1401-2 โทรสาร 0-3422-9499 สาหรบผเขารวมวจย ขาพเจาไดรบคาชแจงตามรายละเอยดขางตน มความเขาใจและยนดเขารวมวจย ลงชอ……………………   

                 

ภาคผนวก ค เครองมอทใชในการวจย 

              

แบบบนทกขอมลสวนบคคลของสตรวยรนตงครรภ คาชแจง ใสเครองหมาย / ลงใน หรอเตมคาในชองวาง 1. ปจจบนคณมอาย............................ป.............................เดอน

2. ระดบการศกษาสงสด

ประถมศกษาปท 1-6 มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย / ประกาศนยบตรวชาชพ

ประกาศนยบตรวชาชพชนสง

ปรญญาตร

อนๆ ระบ............................................................

3. การตงครรภครงนเปนครงท...........................................

4. ปจจบนคณมอายครรภ..........................................สปดาห

5. คณตงใจและวางแผนลวงหนาในการมบตรครงนหรอไม

วางแผน ไมไดวางแผน

6.ลกษณะครอบครวทคณอาศยอยปจจบน

อยตามลาพง อยกบสาม

อยกบครอบครวของสาม อยกบครอบครวตนเอง

อนๆ ระบ.......................................

 

 

แบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเอง

คาชแจง แบบสอบถามชดนมวตถประสงค เพอตองการทราบถงความรสกมคณคาในตนเองของสตรวยรนตงครรภ กรณาตอบแบบสอบถามตามความรสกทแทจรงของทานมากทสด คาตอบของทานจะเปนประโยชนอยางยง โดยผวจยจะนาขอมลทไดไปสรปเพอหาแนวทางในการปรบปรงการใหบรการในการดแลสตรวยรนตงครรภรายอนตอไป

โปรดอานขอความแลวทาเครองหมาย / ลงในชองทตรงกบความรสกของทานมากทสด ขอใหทานเลอกตอบเพยงคาตอบเดยว และกรณาตอบทกขอ การเลอกตอบจะมเกณฑดงน

ไมเหนดวยอยางยง หมายถง เมอทานเหนวาขอความนนไมตรงกบความรสก

ความคดหรอความเชอของทานเลย

ไมเหนดวยเลกนอย หมายถง เมอทานเหนวาขอความนนไมตรงกบความรสก ความคด หรอความเชอของทานพยงเลกนอย

ไมแนใจ หมายถง เมอทานเหนวาขอความนน ตรงกบความรสก

ความคด หรอความเชอของทานเพยงครงหนง

เหนดวยเลกนอย หมายถง เมอทานเหนวาขอความนน ตรงกบความรสก

ความคดหรอความเชอของทานเพยงเลกนอย

เหนดวยอยางยง หมายถง เมอทานเหนวาขอความนน ตรงกบความรสก

ความคดหรออความเชอของทานมากทสด

ขอความ ไม เ หนดวย

อยางยง ไมเหนดวย ไมแนใจ เหนดวย เ ห น ด ว ย

อยางยง 1.ฉนรสกวาตนเอง.................

2.ฉนทาอะไรมก....................

3.ฉนเชอมนในตนเอง………

4.ฉนภาคภมใจ……………...

5.ฉนเชอมนวา………………

6.ฉนมความพอใจ..................

7.ฉนรสกวา…………………

8.ฉนคดวาตนเอง……………

9.ฉนคดวาตนเองทาให……...

10.การตงครรภครงน………..

              

แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคมของสตรวยรนตงครรภ  คาชแจง แบบสอบถามชดนมวตถประสงคเพอตองการทราบถงความชวยเหลอสนบสนนททานไดรบในระยะตงครรภจากบคคลใกลชดของทาน มากนอยเพยงใด เมอทานอานขอความแลวใหพจารณาวาทานไดรบความชวยเหลอ ตรงกบขอใดมากทสด คาตอบของทานจะเปนประโยชนอยางยง โดยผวจยจะนาขอมลทไดไปสรปเพอหาแนวทางในการปรบปรงการใหบรการแกการใหการดแลสตรวยรนตงครรภไดดยงขน   โปรดอานขอความแลวทาเครองหมาย / ลงในชองทตรงกบความเปนจรงมากทสด ตามททานไดรบความชวยเหลอจากบคคลใกลชดของทาน ขอใหทานเลอกตอบเพยงคาตอบเดยว และกรณาตอบทกขอ การเลอกตอบจะมเกณฑดงน 

เปนจรงมากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอตรงกบความเปนจรงทเกดขนกบทานมากทสด

เปนจรงสวนมาก หมายถง ขอนนตรงกบความรสกหรอตรงกบความเปนจรงทเกดขนกบทานเปนสวนมาก

เปนจรงปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอตรงกบความเปนจรงทเกดขนกบทานเพยงครงเดยว

เปนจรงเลกนอย หมายถง ขอความนนตรงกบความรสกหรอตรงกบความเปนจรงทเกดขนกบทานนอยมาก

ไมเปนจรงเลย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความรสกหรอไมตรงกบความเปนจรงทเกดขนกบทานเลย

 

 

ขอความ เ ป น จ ร งมากทสด

เ ป น จ ร งสวนมาก

เ ป น จ ร งปานกลาง

เ ป น จ ร งเลกนอย

ไ ม เ ป นจรงเลย

การสนบสนนทางดานอารมณ 1.คณไดรบการแสดง.........................

2.คณมคนใกลชด............................... 3.ฉนไดรบคาชมเชย........................... 4.ฉนสามารถระบาย………………... 5.ขณะตงครรภฉน………………….. การสนบสนนดานขอมลขาวสาร 6.ฉนมคนตอบ………………………

7.ฉนมคนคอยเตอน………………… 8.ฉนมคนคอยเตอนใหฉน…………. 9.ฉนมคนใหคาแนะนา……………... 10.ฉนมคนนาหนงสอ……………… การสนบสนนดานทรพยากร 11.ฉนมคนพาไป……………………

12.ฉนมคนเตรยม…………………... 13.ฉนมคนจดหาอาหาร……………. 14.ฉนมคนชวย…………………….. 15.ฉนมคนชวยเตรยม………………            

แบบวดการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ  คาชแจง แบบวดนตองการทราบความนกคดและการปฏบตของคณในระยะตงครรภเกยวกบการปรบตวเพอรบบทบาทมารดา โปรดอานขอความแลวพจารณาวาทานมความคดเหนหรอปฏบตตรงกบขอความใดมากทสด คาตอบของทานจะเปนประโยชนอยางยง โดยผวจยจะนาขอมลทไดไปสรปเพอหาแนวทางในการปรบปรงการใหบรการแกตรวยรนตงครรภใหดยงขน  โปรดอานขอความแลวทาเครองหมาย / ลงในชองทตรงกบความเปนจรงมากทสด ขอใหทานเลอกตอบเพยงคาตอบเดยว และกรณาตอบทกขอ การเลอกตอบจะมเกณฑดงน  

เปนจรงมากทสด หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหน ความรสก หรอการ

ปฏบตตามเปนจรงมากทสด เปนจรงสวนมาก หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหน ความรสก หรอการ

ปฏบตตามความเปนจรงแตยงไมมากทสด เปนจรงปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหน ความรสก หรอการ

ปฏบตตามความเปนจรงของทานเพยงครงหนง เปนจรงเลกนอย หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหน ความรสก หรอการ

ปฏบตตามความเปนจรงของทานเพยงสวนนอย ไมเปนจรงเลย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความคดเหน ความรสก หรอ

การปฏบตตามความเปนจรงของทานเลย

           

ขอความ เ ป น จ ร งมากทสด

เ ป น จ ร งสวนมาก

เ ป น จ ร งปานกลาง

เ ป น จ ร งเลกนอย

ไ ม เ ป นจรงเลย

1. ฉนวตกกงวล............................... 2.ฉนยงคงชวย................................. 3.ฉนตงใจหางาน…………………. 4.ฉนยงคงไปเทยว………………... 5.ฉนไปฝากครรภ………………… 6.ฉนพดคยกบลก………………… 7.ฉนสมผสลกของฉน……………. 8.เมอรวาตงครรภ………………… 9.ฉนและสามรวมกน…………….. 10.เมอครรภโตขนฉน……………. 11.เมอครรภโตขนฉนขอรอง…….. 12.แมวาฉนและสาม……………… 13.ฉนพดคยสอบถามเรอง………... 14.ฉนอานหนงสอ………………... 15.ฉนหดอมเดก………………….. 16.ฉนสงเกตวธการเลยงดเดก……. 17.ฉนสนใจทจะเปนสมาชก……... 18.ฉนเปนทปรกษา………………. 19.ฉนตงใจทจะเปนอาสาสมคร….. 20.ฉนยงสามารถเขารวม………….            

              

    

ภาคผนวก ง ดชนความสอดคลอง ( Index of Item Object Congruence)

ดชนความสอดคลอง ( Index of Item Object Congruence)

1. แบบสอบถามความรสกมคณคาในตนเอง ขอความ IOC

1.ฉนรสกวาตนเอง................. 1 2.ฉนทาอะไรมก.................... 1 3.ฉนเชอมนในตนเอง……… 1 4.ฉนภาคภมใจ……………... 1 5.ฉนเชอมนวา……………… 1 6.ฉนมความพอใจ.................. 1 7.ฉนรสกวา………………… 1 8.ฉนคดวาตนเอง…………… 0.67 9.ฉนคดวาตนเองทาให……... 1 10.การตงครรภครงน……….. 1

2.แบบสอบถามการสนบสนนทางสงคมของสตรวยรนตงครรภ

ขอความ

IOC

การสนบสนนทางดานอารมณ 1.คณไดรบการแสดง.........................

1

2.คณมคนใกลชด............................... 1 3.ฉนไดรบคาชมเชย........................... 1 4.ฉนสามารถระบาย………………... 0.67 5.ขณะตงครรภฉน………………….. 1 การสนบสนนดานขอมลขาวสาร 6.ฉนมคนตอบ………………………

1

7.ฉนมคนคอยเตอน………………… 1 8.ฉนมคนคอยเตอนใหฉน…………. 0.67 9.ฉนมคนใหคาแนะนา……………... 1 10.ฉนมคนนาหนงสอ……………… 1 การสนบสนนดานทรพยากร 11.ฉนมคนพาไป……………………

1

12.ฉนมคนเตรยม…………………... 1 13.ฉนมคนจดหาอาหาร……………. 1 14.ฉนมคนชวย…………………….. 1 15.ฉนมคนชวยเตรยม……………… 1

3.แบบวดการปรบตวดานบทบาทหนาทของสตรวยรนตงครรภ ขอความ

IOC

1. ฉนวตกกงวล............................... 1 2.ฉนยงคงชวย................................. 1 3.ฉนตงใจหางาน…………………. 1 4.ฉนยงคงไปเทยว………………... 1 5.ฉนไปฝากครรภ………………… 1 6.ฉนพดคยกบลก………………… 1 7.ฉนสมผสลกของฉน……………. 1 8.เมอรวาตงครรภ………………… 1 9.ฉนและสามรวมกน…………….. 1 10.เมอครรภโตขนฉน……………. 0.67 11.เมอครรภโตขนฉนขอรอง…….. 1 12.แมวาฉนและสาม……………… 1 13.ฉนพดคยสอบถามเรอง………... 1 14.ฉนอานหนงสอ………………... 1 15.ฉนหดอมเดก………………….. 1 16.ฉนสงเกตวธการเลยงดเดก……. 1 17.ฉนสนใจทจะเปนสมาชก……... 1 18.ฉนเปนทปรกษา………………. 1 19.ฉนตงใจทจะเปนอาสาสมคร….. 0.67 20.ฉนยงสามารถเขารวม…………. 0.67

ประวตผวจย

ชอ นางสาวโสภาสน เอยมสอาด วนเดอนปเกด 7 กนยายน 2519 สถานทเกด จงหวดประจวบครขนธ ประวตการศกษา - หลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต พ.ศ. 2542 วทยาลยพยาบาลพระจอมเกลาจงหวดเพชรบร - หลกสตรการพยาบาลเฉพาะทางสาขาเวชปฏบตทวไป

(การรกษาโรคเบองตน) พ.ศ. 2547 คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล

- หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน มหาวทยาลยครสเตยน พ.ศ. 2553 ตาแหนงและสถานททางานปจจบน พยาบาลวชาชพชานาญการ แผนกอบตเหต-ฉกเฉน โรงพยาบาลกยบร อาเภอกยบร จงหวดประจวบครขนธ