Zullen we het over opleidingsdidactiek hebben?

bijvoorBeeldover exemplarische opleidingsdidactiek?

Jo van den HauweBart van der Leeuw

HSN 25Den Haag, 25 november 2011

Doel en opzet van de presentatie

Waarover willen wij het hebben?• we presenteren een product • met een onderliggende opleidingsdidactiek

Hoe presenteren we product en opleidingsdidactiek?• waarom een presentatie over opleidingsdidactiek?• het ontstaan van bijVoorbeeld • de rol van de Kennisbasis Nederlands voor de pabo• exemplarische opleidingsdidactiek:kansen en

beperkingen

Het belang van opleidingsdidactiek

Belangrijk thema

• veel over de inhoud van ons vak, weinig over het hoe

• belang van congruent opleiden (verborgen curriculum)

• opleidingsdidactiek is een aandachtsgebied in Nederlandse beroepsstandaard voor lerarenopleiders

Vlaams ontwikkelingsprofiel voor lerarenopleiders

Professionele taalvaardigheid

Referentiekader 4F

Dertien doelen NTU

Vakdidactische bekwaamheid

Kennisbasis Nederlands voor de pabo

Opleidingsdidactiek: de uitdaging voor Nederlands

Het belang van opleidingsdidactiek

Handboeken taaldidactiek:• Taaldidactiek (ThiemeMeulenhoff)• Portaal (Coutinho)• Wat een taal! (HB Uitgevers)• Taalonderwijs ontwerpen (Noordhoff)

Kenmerken• Tekstboeken• Uitgewerkte theorie• Eventueel geïllustreerd met concrete voorbeelden• Soms aangevuld met verwerkingsopdrachten

Het belang van opleidingsdidactiek

ontstaansgeschiedenisbijVoorbeeld

HSN 17 (Utrecht, 2003) “Taaldidactiek exemplarisch aanleren, kan dat?”• ‘In deze bijdrage wil ik ingaan op de warme oproep van Mieke Smits (Smits, 2002:26)

om "Veel meer dan nu het geval [is] [...] als opleiders inzicht [te] geven in onze eigen praktijk door erover te publiceren en er met elkaar openlijk over te discussiëren.”’

• taalactiviteit op niveau van studenten• reflectie over onderliggende didactiek• sterktes: authentiek en inductief• knelpunten: aandacht voor theorievorming en transfer

ontstaansgeschiedenisbijVoorbeeld

HSN 22 (Brussel, 2008) “De voorbeeldige opleider. Exemplarisch werken als opleidingsdidactiek”

• verschillende exemplarische werkvormen

• opleidingsdidactiek in drie stappen een werkvorm doen reflectie op de werkvorm duiding en transfer

ontstaansgeschiedenisbijVoorbeeld

Kennisbasis Nederlands voor de pabo (2009)• 2009: ontwikkeling en vaststelling van het document• 2010: pabo's vertrouwd maken (knippen+plakken?)• 2011-2012: implementatie in het curriculum• 2012-2013: invoering van de kennistoets

Kansen voor opleidingsdidactiek?• Klassiek: “Portaal (2010) is een boek waarin alle inhouden op

het gebied van taal en taaldidactiek aan de orde komen… Er is aangesloten bij de kennisbasis Nederlandse taal.”

• bijVoorbeeld: kansen om “duiding en transfer” uit te werken in de vorm van (begeleid) zelfstandig werk

Exemplarisch werken in zes stappen

Begeleid door taaldocent

1. Voorbeeldles2. Nadenken over didactiek

6. Feedback

Zelfstandig

3. Theoretische verdieping4. Transfer naar praktijk5. Taalvaardigheid van de student

voorbeeldles

taalles op niveau van de student

1. Docent introduceert nieuw woord: semantiek.

2. Hij legt de betekenis uit,3. organiseert taalactiviteiten

waarin het woord gebruikt wordt

4. en vraagt of studenten het woord nu kennen.

Stap 1Voorbeeldles

voorbeeldles

taalles op niveau van de student

over betrokkenheid

over didactische aanpak-> voorbewerken-> semantiseren-> consolideren-> controleren

over opbrengst

Stap 2 Nadenken over de

voorbeeldles

voorbeeldles

taalles op niveau van de student

Gebruik van de kennisbasis

• Op welke gronden selecteert de leraar het woord in de voorbeeldles? Licht je antwoord toe.

• Leg uit hoe de fase van consolideren in het didactisch model van de viertakt samenhangt met woordleerstrategieën.

Digitaal beschikbare kennisbasis

Stap 3: Theoretische verdieping

voorbeeldles

taalles op niveau van de student

• bekijken en vergelijken

• onderdelen onder de loep

• je eigen les ontwerpen

Stap 4 Transfer naar praktijk en

herontwerp

voorbeeldles

taalles op niveau van de student

Gebruik van de stagepraktijk

• Selecteer voor jouw stageklas vijf woorden die in deze periode actueel zijn en die voor de leerlingen onbekend zijn.

• Bedenk bij elk van de vijf woorden een waaier van mogelijkheden om te semantiseren.

Stap 4 Transfer naar praktijk en

herontwerp

voorbeeldles

taalles op niveau van de student

Gebruik van de voorbeeldles

• Wat verwacht de samenleving?

• Hoe staat het met mijn woordenschat?

• Hoe kan ik mezelf verbeteren?

Stap 5Taalvaardigheid student

Stap 6Feedback

overslaan verboden !

Concreet vormgegeven in bijVoorbeeld

bijVoorbeeld bestaat uit:

• 31 voorbeeldlessen (docentenhandleiding, website)• Kennisbasis Nederlands voor de pabo (website)• Leerplandocumenten taalonderwijs (website)• Werkboek voor studenten

kansen en beperkingen

hoe praktijk in de opleiding brengen

hoe de kennisbasis ontsluiten

voorbeelden die er toe doen

internationale dimensie

dekt niet het hele curriculum

bijVoorbeeld