IVN streeft naar een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, milieu, landschap en de eigen leefomgeving.

Routebeschrijving LA: linksaf, RA: rechtsaf, RD: rechtdoor Start de wandeling op de hoek Dillen-burgsingel/Gr. Willem de Rijkelaan, op het veldje rechts van het eindpunt van tram 2. Schuin links op het veld staan 3 oude wilgen, bewoond door paddenstoelen, korstmos en zaailingen van planten en bomen. Loop rechtdoor het veld af naar het pad. Op de hoek bij het pad staat een zwarte berk met een schilferige stam, alle andere soorten berken hebben een lichte stam. Links daarvan en aan de overkant langs de flats staan hoge zuilvormige bomen. Dit zijn watercypressen, afkomstig uit de zuidelijke streken van Noord-Amerika. De katjes en de vruchten hangen er nog aan of liggen er onder. Deze naaldbomen verkleuren in het najaar oranje en zijn in de winter kaal. Loop langs de flats van De Haar in de richting van de tramhalte. Steek over bij de vuilcontainers en ga daarna RA het pad op dat achter basisschool De Trampoline langs loopt. Rechts in het gras staan verschillende bomen, veel wilde bloemen en er is een mooie waterpartij met natuurvriendelijke oevers. Deze trekken veel insecten aan, zoals bijen, hommels, libellen en waterjuffers. Libellen hebben een groot lijf en houden in rust hun vleugels uitgespreid. Juffers hebben een dun lijfje en houden in rust hun vleugels gevouwen op hun rug. Ze zijn familie van elkaar en leggen hun eitjes in het water. Volg het pad. Even verder staan rechts op een heuvel een paar bomen met een gevlekte stam: platanen. Meteen links in het gras staan een paar grote bomen met een wybertjesmotief op de lichte stam: dit zijn witte abelen, familie van de

populier. De bladeren van deze boom zijn aan de onderzijde wit. Verlaat het pad en ga RA de Valkhof op bij nr. 69 Hoffwerk. Vlak voor het pleintje zie je links en rechts een vreemde boom in de tuin staan die de bijnaam apetreiter heeft. Kijk naar de gemene stekels op de stam, dan snap je waarom. Daar wil een aap echt niet inklimmen. Steek het pleintje schuin links over en loop RD tot aan het pad. Ga LA het pad op. Bij het grasveld rechts staat een grote boom op een soort walletje: de es. Deze is altijd te herkennen aan de zwarte knoppen. Het is een echte Hollandse boom. Volg het pad. In de tuinen rechts en links staan verschillende naaldbomen, daar is een ezelsbruggetje voor. Staat iedere naald apart (solo) dan is het een spar. Staan de naalden twee aan twee (duo), dan is het een den. Staan de naalden in bosjes (legio = veel), dan is het een lariks. De lariks links is in de winter kaal. Ook bij de ceder staan de naalden in bosjes, maar die blijft in de winter groen.

Ommetje Leidschendam - Duivenvoorde IVN Den Haag, Zuid Holland Traject: rondwandeling door de groene jaren 70 wijk Duivenvoorde, waar de straten de namen hebben van Nederlandse kastelen. De wijk bestaat uit pleintjes die onderling verbonden zijn. Er zijn alleen voetpaden tussen de pleintjes. De wijk dankt zijn naam aan Kasteel Duivenvoorde, dat net over de gemeentegrens met Voorschoten ligt. Start-/eindpunt: Hoek Dillenburgsingel-Gr. Willem de Rijkelaan, op het veldje rechts van eindpunt tram 2. Lengte: ca. 6 km.

www.ivn.nl

IVN streeft naar een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, milieu, landschap en de eigen leefomgeving.

Loop tot de Y-splitsing. Houd daar rechts aan. Ga nog een stukje RD en daarna de 1e rechts (bij nr. 143) de Brederode op. Steek het pleintje recht over en ga RA bij nr. 136 naar het volgende pleintje. Op de hoek bij nr. 121 staat links een kleine struik met kurklijsten langs de takken. Het is een kardinaalsmuts die in het najaar prachtig roodpaars verkleurend blad heeft. Steek dit pleintje schuin links over en ga RD tot aan het pad. Ga LA het pad op tot aan de Kastelenring. Bij de Kastelenring RA en met de bocht mee naar links. Bij de volgende hoek staan links in het plantsoen 2 bomen met gedraaide stam. Ze bloeien in mei en hebben doorns: meidoorns. De rode bessen zijn een lekkernij voor de vogels. Ga RA, de Kastelenring loopt hier evenwijdig aan de spoorlijn. De strook land tussen de Kastelenring en de spoorlijn wordt natuurlijk beheerd: tweemaal per jaar graast er een kudde schapen. Zo krijgen wilde bloemen en kruiden een kans.

De waterpartijen zien er heel natuurlijk uit maar ze zijn ontstaan op de tekentafel. In de oeverbegroeiing broeden water- en zangvogels. In het vroege voorjaar is het hier een drukte van belang, dan trekken de padden van hun winterverblijf naar het water waar ze geboren zijn om daar te paren en eieren af te zetten. Volg de Kastelenring tot je aan je rechterhand een rode brievenbus ziet met een grote boom ernaast. Dit is een iep, die in het vroege voorjaar bloeit op het kale hout en daarna gevleugelde vruchtjes draagt: iepedubbeltjes. De iep is te herkennen aan het blad dat scheef aan de steel zit en aan de takken die op vogelveren lijken. Net voorbij de brug over de waterpartij steek je links de weg over en loop je in de richting van de spoorbaan. Hier is links in het gras een

uitkijkpost. Kijk hier eens goed rond. Je kijkt namelijk uit op het laatste Haagse stukje veenweidegebied en een gerief-houtbosje. Het hout werd gebruikt als brandhout, voor vlechtwerk en bonenstokken en voor omheiningen. Als je hier flink op de grond springt, voel je het trillen; veengrond houdt veel vocht vast en dat geleidt de trillingen goed. Loop terug naar de Kastelenring, steek weer over en ga RD het pad op dat langs het water loopt. Ter hoogte van het houten huisje met de vlinders zie je rechts aan de overkant van het water een boom met een enorm vogelnest, het lijkt wel een flat. Dit is het nest van een ekster, de enige vogel die een dak op zijn nest maakt en de uitgang opzij heeft. Volg het pad verder. Rechts naast de brug staan een paar hoge struiken met meerdere stammen, dit zijn hazelaars. Zij bloeien in het vroege voorjaar op het kale hout en geven in de nazomer hazelnoten. Het pad maakt hier een bocht naar links en loopt achter de flats van De Haar langs. Volg het pad verder, loop 2 x voorbij een zijpad. Ga daarna bij de volgende afslag LA bij nr. 50 de Doornenburg op. Steek het eerste pleintje schuin links over. Ook het volgende pleintje schuin links oversteken. Je komt uit op de Kastelenring bij het bordje Doornenburg 1-56. Hier zijn op Boomfeestdag 2011 door schoolkinderen veel nieuwe struiken en een paar krentenbomen geplant. Ga RA de Kastelenring op, loop voorbij bordje Wildenborch 57-112 en ga dan RA het pad op. Wat verder, vlak voor de bocht, staan rechts onder een els groene plantjes, misschien zitten er knoppen of bloemen in. Wrijf het blad tussen je vingers, het ruikt naar ui. Het is daslook, een sierui. Het is een stinseplant, net als het sneeuwklokje, de narcis en de krokus. Deze planten zijn afkomstig uit landen rond de Middellandse Zee en zo’n 5 eeuwen geleden ingevoerd in ons land om tuinen te verfraaien van rijke mensen die in stenen huizen woonden. Een Friese bioloog deed er onderzoek naar. Stins is Fries voor stenen huis en zo komen ze aan hun naam. Ze bloeien in het vroege voorjaar als de bomen nog geen blad hebben. Zo kunnen ze volop profiteren van het licht om te groeien, te bloeien en zaad te zetten. Daarna verdwijnen ze onder de grond als knol, bol of wortelstok.

IVN streeft naar een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, milieu, landschap en de eigen leefomgeving.

Volg het pad verder. Aan je rechterhand, tegenover de groene deur met nr. 39, staan 2 naaldbomen met donkergroene naalden. Dit is de taxus, een altijdgroene naaldboom die erg giftig is. Even verder, schuin tegenover het bordje Wildenborch 1-56, staat een boom vol met klimop. Deze wortelt in de grond maar gebruikt de boom om in te klimmen omdat hij dat niet alleen kan. Waar je een pad kruist, ga je LA. Je ziet meteen links een oude els met een blauwe stip en een jonge boom die pas geplant is. De blauwe stip betekent dat er voor de boom een kapvergunning is aangevraagd. Bij jonge bomen staan altijd plantpalen om te zorgen dat de boom stevig staat zodat de wortels zich goed kunnen vastzetten in de grond. Aan het einde van het pad steek je de Kastelenring over. Daar staat in het gras langs de waterkant een berk met grote hangende takkenbossen. Dit zijn heksenbezems: het samengroeien van kleine takjes tot een soort pruik. Het wordt veroorzaakt door een schimmel. Steek weer over en vervolg LA de Kastelenring in de richting van de rode brievenbus, tot bijna aan de hoek met de

Willem de Rijkelaan. Daar staan in het gras een paar eiken, de eerste staat dicht bij het water. De knoppen aan het eind van de tak lijken op de knokkels van je hand. Ga RA en blijf in het gras lopen, tot aan de boom met gespreide takken die alleen staat: een beuk. Als hij volop in het blad zit geeft deze boom zoveel schaduw dat er niets meer onder groeit. Loop verder door het gras tot aan de hoge bomen met grijze stam: dit zijn populieren. Hun stam lijkt op een kabeltrui en hun takken zijn erg knobbelig en breken makkelijk af. Bekijk eens een afgewaaide tak van dichtbij. Op de plek waar een blad heeft gezeten zit een litteken, daar tussen zitten ook groeiringen: de afstand tussen 2 groeiringen geeft aan hoeveel de tak in een jaar is gegroeid. Je bent weer terug bij het startpunt. Dit ommetje word je aangeboden door IVN Den Haag. IVN draagt bij aan een duurzame samenleving door mensen te betrekken bij natuur, milieu en landschap.