Feiten en cijfers 2015 Leidschendam-Voorburg

Leidschendam-Voorburg

Feiten en cijfers 2015

Feiten en cijfers 2015Visie en Feiten Leidschendam-Voorburg 2


Visie en Feiten Leidschendam-VoorburgGemeente Leidschendam-Voorburg en Rabobank Regio Den Haag

1. Visie op Leidschendam-Voorburg 5

2. Feiten

a. Overzicht sterke en zwakke punten 9

b. Demografie, leefbaarheid en veiligheid 11

c. Vestigingen en werkgelegenheid 14

d. Economie 16

e. Detailhandel 20

f. Arbeidsmarkt 21

g. Wonen 23

h. Gemeentelijke financiën 26

3 Bijlagen

a. Leefbaarheidscores en leeftijdsprofiel wijken en buurten Leidschendam-Voorburg 27

b. Samenstelling Leefbaarometer 29

c. Coalitieakkoord 2015-2018 gemeente Leidschendam-Voorburg 30

d. Koopstromen op 4PC niveau 31

e. Uitgangspunten en ambities Rabobank Regio Den Haag 32

f. Colofon 33


Op jacht naar groei, houden wat we hebben of anticiperen op

krimp?

Dat zijn grofweg de drie strategieën die veel gemeenten volgen

bij het formuleren van een toekomstvisie, de stip aan de horizon

en het pad dat bewandeld kan worden om uiteindelijk ook daar

te geraken.

Het is verleidelijk om daaraan ook meteen een kwalitatieve

kleuring te geven: op jacht naar groei zou dan staan voor

ambitie en energie, houden wat je hebt wordt al snel verbonden

aan het gezegde ‘stilstand is achteruitgang’ en anti ciperen op

krimp zou al snel kunnen worden geïnterpreteerd als het hoofd

in de schoot leggen.

De realiteit stelt echter andere kaders. Op veel beleidsterreinen

getuigt het denken in termen van groei niet meer van

realiteits zin. Beter in plaats van meer is dan eerder het credo.

Dat geldt in belangrijke mate voor de economie, voor de

demografie en voor het gebruik van eindige bronnen en de

fysieke omgeving om ons heen. Het woord ‘transitie’ komen

we in dat verband tegenwoordig bij veel thema’s tegen.

In de gemeentelijke praktijk is ondanks eerder genoemde

omslagpunten een realistisch toekomstperspectief voor een

belangrijk deel toch ook een voortzetting van ontwikkelingen

in het verleden en heden. Dat geldt ook voor Leidschendam-

Voorburg. De kenmerken van de gemeente en haar inwoners

liggen immers min of meer vast in het lokale DNA en gelukkig

is er voor deze gemeente geen dringende aanleiding om zaken

anders aan te pakken of de bakens ingrijpend te verzetten.

Er zijn behoudens soms onvermijdelijke tegenvallers geen struc-

turele of hardnekkige problemen in deze gemeente. Daarmee

past Leidschendam-Voorburg in het groene en stedelijke

profiel dat ook buurgemeenten als Voorschoten en Wassenaar

kenmerkt en zijn de uitdagingen waarvoor bijvoorbeeld de

gemeente Den Haag zich ziet geplaatst, hier nauwelijks aan de

orde. Op de meeste sociaal-maatschappelijke aspecten scoort

de gemeente Leidschendam-Voorburg bovengemiddeld.

De combinatie van oud en nieuw, jong en oud, stedelijk en

groen maakt het een aantrekkelijke gemeente. Ondanks het feit

dat er weinig eigen werkgelegenheid is, is de arbeidsparticipatie

goed en ligt de werkloosheid op een relatief laag niveau. De in

het algemeen goed opgeleide beroepsbevolking kan zonder

veel problemen werk in de grotere omliggende kernen vinden.

De inkomensplaatjes leveren ook een positief beeld.

Als je de onderdelen van deze verkenning van de gemeente

Leidschendam- Voorburg op een schaaltje weegt, dan zou

het eerder genoemde ‘houden wat je hebt’ wellicht de best

passende strategie kunnen zijn. Dat geldt uiteraard voor de

ruimtelijke aspecten (ligging, ruimte, water en natuur) die

nauwelijks beïnvloedbaar zijn, ook in demografisch opzicht is

vaak sprake van langdurige trends, waarvan de achterliggende

drivers nauwelijks door lokale actoren te veranderen zijn.

Iets genuanceerder ligt het bij de economische ontwikkelingen.

Als we de ontwikkeling van de werkgelegenheid als indicator

daarvoor nemen, dan zien we dat in Leidschendam-Voorburg in

de afgelopen periode van 10 jaar sprake is geweest van een fors

werkgelegenheidsverlies, waarvan de oorzaak niet alleen bij de

lastige periode van laagconjunctuur of het vertrek van enkele

grote bedrijven en organisaties gelegd kan worden.

De krimp is pijnlijk, ook tegen de achtergrond van de goed

opgeleide en relatief jonge bevolking. De gemeente en de

lokale ondernemers zouden (zonder goed inzicht te hebben in

de achterliggende oorzaken en krachten) zichzelf tekort doen

door deze ontwikkeling als een onvermijdelijke trend te zien

1. Visie op Leidschendam-Voorburg


en deze daarmee te hanteren als een vertrekpunt voor ‘houden

wat we hebben’. Natuurlijk weten we dat deze forse krimp niet

tot een toename van de werkloosheid heeft geleid, dankzij het

omvangrijke banenaanbod in de regio. Maar het leidt wel tot

een grotere mate van afhankelijkheid die op termijn misschien

lastig is te combineren met de wens om op veel beleids-

terreinen een eigen koers te kunnen blijven varen en niet gezien

te worden als een aantrekkelijke ‘buitenwijk’ van Den Haag.

Daarnaast biedt het lokale bedrijfsleven veel meer dan alleen

banen. Het draagt – samen met andere actoren – bij aan de

kwaliteit van de samenleving, door betrokkenheid bij sport en

cultureel-maatschappelijke activiteiten. Lokale ondernemingen

zijn de natuurlijke partner van onderwijsinstellingen waardoor

aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt verzekerd is.

Ook tonen zij met stageplaatsen aan jongeren wat werken

en ondernemen is. Daarmee hebben ze ook een belangrijke

voorbeeldwerking en rol in het zo goed mogelijk op weg helpen

van jongeren, ook met een beperkte startkwalificatie.

Vanwege de passieve en zelfs negatieve bijklank die ‘houden wat

je hebt’ voor velen waarschijnlijk heeft, zou het veel actievere en

uitdagender ‘meer met minder’ waarschijnlijk veel beter op de

gemeente Leidschendam-Voorburg van toepassing kunnen zijn.

Nog simpeler geformuleerd: halen we er ook uit wat er in zit?

Hoe zouden we het (niet groeiende) stukje van de (vaak niet-

groeiende) markt zo aantrekkelijk en waardevol mogelijk kunnen

maken?

Tegen deze achtergrond is de keuze van de gemeente om

zich te blijven profileren als aantrekkelijke woongemeente in

de Randstad, alleszins verdedigbaar. Leidschendam-Voorburg

behoort immers al jaren tot de beste woongemeenten van

Nederland en het is geen slechte optie om op bestaande en

bewezen kwaliteiten te blijven inzetten.

In haar WOONvisie 2020 heeft de gemeente de lijnen uitgezet

om voor ieder wat wils te bieden, aansluitend op de wensen van

de woonconsument. Op die manier kan een zo evenwichtige

bevolkingsopbouw worden behouden. Inbreiding gaat boven

uitbreiding, evenals aandacht voor achterstallig onderhoud,

duurzaamheid en kwaliteit.

De woonvisie is van 2005. Slechts tien jaar geleden, maar zeker

voor wonen is er in de tussentijd veel veranderd, met een

diepe crisis op de woningmarkt, woningcorporaties die strakke

opgaven hebben gekregen (ook financieel), veranderende

woonwensen (zie bijvoorbeeld de sterk gegroeide woonfunctie

van hartje Den Haag) en buurgemeenten die zeker ook niet stil

hebben gezeten.

Het zou goed zijn om de actuele kansen en bedreigingen op

de lokale en regionale woningmarkt nog eens tegen het licht

te houden. Het verschijnsel ‘huis onder water’ is ook in

Leidschendam-Voorburg niet onbekend. De aantrekkelijkheid

van de gemeente als woongemeente heeft er niet toe geleid

dat steeds meer mensen hier zijn gaan wonen. Sterker nog:

de bevolkingsomvang stabiliseert al meerdere decennia en

de laatste jaren is zelfs sprake van enige krimp.

Voor een deel zit de verklaring hiervoor natuurlijk in de

bescheiden woningbouwprogramma’s in het verleden. Maar

eerder hebben we gezien dat als de markt niet groeit, ‘meer met

minder’ wellicht een aantrekkelijke strategie kan zijn. Het is de

vraag in hoeverre dat te rijmen is met het uitgangspunt ‘voor elk

wat wils’, misschien kunnen explicitere keuzes worden gemaakt.

De bestaande woonkwaliteiten van Leidschendam-Voorburg

zouden een verdere segmentering mogelijk kunnen maken.

Dat hoeft geen belemmering te zijn om via het woonbeleid

te blijven streven naar een zo evenwichtige opbouw van de

bevolkingssamenstelling (verhouding groen-grijs). Veel jongeren

en starters op de woningmarkt voelen zich aangesproken

door onderscheidende woonmilieus, combinaties van wonen,

werken, creativiteit en ontspanning in settings die voorheen

niet gemakkelijk een woonlabel kregen, zoals voormalige

bedrijfsgebouwen. Meer-generatiewoningen kan een


interessant concept zijn, tegen de achtergrond van de hoge

arbeidsparticipatie en ontwikkelingen in de zorg.

Aandacht voor specifieke doelgroepen past ook het streven naar

kwaliteit. Aan de uiteinden van het leeftijdsspectrum zien we

ouderen, die gemiddeld steeds ouder worden, vaak gelukkig

relatief gezond. Door de ingrijpende veranderingen in de zorg

komen er echter wel grote opgaven op de groep zelf af, hun

verzorgers (professioneel en mantelzorg) en de organisaties die

staan opgesteld om ouderen te ondersteunen. Het ‘ouderen-

vraagstuk’ is ook in Leidschendam-Voorburg actueel en de vraag

is waar organisatorisch, financieel en kwalitatief nog extra rek

kan worden gevonden. Hier en daar komen de grenzen in zicht.

De opgaven in het jongerenbeleid richten zich op het bieden

van passende huisvesting, het samen met de onderwijs-

instellingen optimaliseren van hun kansen op de arbeidsmarkt

en het ondersteunen van jongeren die niet vanzelf hun plekje

in de maatschappij en op de arbeidsmarkt kunnen vinden.

Het bestaande Platform Economie, Onderwijs & Arbeidsmarkt

waarin de drie ‘O’s samenkomen, is bij uitstek de plek om

ambitie te tonen, zaken op te pakken en in actie te komen.

Resteert de ronduit zorgelijke en forse krimp van de werk-

gelegenheid die Leidschendam-Voorburg sinds 2005 (dus al

vanaf voor de crisis) heeft gekend. Door verklaringen vanuit

het verleden boven water te krijgen, zou kennis kunnen

worden verkregen die in de nabije toekomst haar waarde

bewijst. Zit het bij specifieke sectoren of bedrijven, vertrek

of sluiting van bedrijven, (onvoldoende) groei bij bestaande

bedrijven en/of onvoldoende toestroom van nieuwe

bedrijven? Welke concurrerende gemeenten trekken aan

het lokale bedrijfsleven en met welke argumenten? Wat zijn

omgekeerd de bedrijven die zich bewust in Leidschendam-

Voorburg hebben gevestigd en wat waren hun motieven?

Wat is de betekenis en de potentie van de sterk in opkomst

zijnde groep ZZP-ers, die vanwege de woonkwaliteiten en de

goede ligging van de gemeente in de Randstad belangstelling

voor vestiging in Leidschendam-Voorburg zouden kunnen

hebben, als ze al niet als inwoner daar hun roots hebben?

Een bijkomend aandachtspunt is dat het lokale bedrijfsleven

matig rendeert. De financiële positie is er nog niet door

aangetast, maar als hierin geen verbetering optreedt, volgt

dat vanzelf. Weliswaar betreft dit cijfers uit 2013 en zien we

(landelijk) enig herstel nu de economie weer uit het dal kruipt,

maar het draagt wel het risico dat behalve door het vertrek

van bedrijven de werkgelegenheid ook van binnenuit wordt

uitgehold.

Het is tegen deze achtergrond de moeite waard om toch

eens te kijken wat de reële mogelijkheden zijn om het econo-

misch profiel van de gemeente te versterken. Gegeven de

omstandig heden niet zozeer met groei als resultaat, maar

wellicht toch ‘meer met minder’. Bovendien zou het recht

doen aan het sterke arbeidsmarktprofiel van de gemeente,

qua opleiding en participatie.

Dat hoeft niet strijdig te zijn met de keuze van de gemeente

om zich als aantrekkelijke woongemeente te profileren en te

ontwikkelen. Integendeel: een aantrekkelijke woongemeente

beschikt ook over een sterke lokale economie. Bijvoorbeeld

met de revitalisering van winkelcentrum Leidsenhage snijdt

het mes aan meerdere kanten: verdere versterking van de

woonkwaliteit (voorzieningen), een economische impuls en

extra mogelijkheden op de arbeidsmarkt, ook voor jongeren

en de gemeente speelt zich in de picture en zet zich steviger

op de kaart. Dat is een mooie opsteker, maar er liggen wellicht

meer kansen, bij het zittende bedrijfsleven, nieuwe vormen

van werken en ondernemerschap en andere mogelijke of

uitdagende transities waarmee we de komende tijd zullen

worden geconfronteerd.

Al met al luidt de rode draad in de uitdagingen van

Leidschendam-Voorburg: Hoe halen we er uit wat er in zit?


Sterk

• Relatief veel jongeren en jonge gezinnen,

ook in de nabije toekomst

• Omvang potentiële beroepsbevolking (leeftijdscategorieën

15-65 jaar) blijft in nabije toekomst nagenoeg in tact

• Positief binnenlands migratiesaldo jongeren,

jong volwassenen en jonge gezinnen

• Bovengemiddeld (vergeleken met geheel werkgebied en

Nederland) huishoudensinkomen, relatief – naar

omstandigheden - positieve groei in periode 2008-2012;

relatief minder huishoudens met huurtoeslag;

2. Feiten a. Samenvatting sterke en zwakke punten

weinig huishoudens in onderste twee decielen,

forse oververtegenwoordiging in hoogste deciel

• Gemiddeld gezondheidsprofiel, m.n. jongeren i.h.a. iets

gezonder dan landelijk het geval is; minder rokers,

maar iets meer drinkers; minder mensen (incl. ouderen)

met een lichamelijke beperking

• Overwegend positieve leefbaarheidsscores, m.n. dankzij

(commerciële) voorzieningen (maar wel minder dan in

gehele regio), kwaliteit publieke ruimten, samenstelling van

de bevolking en sociale samenhang; enkele wijken scoren

wat lager, met name de hoogbouw in de wijk Prinsenhof


• Iets lagere misdrijvencijfers (vergeleken met Den Haag fors

lager), maar wel meer dan Voorschoten en Wassenaar

• Bovengemiddelde groei aantal bedrijfsvestigingen

(vergeleken met Nederland, achterblijvend t.o.v.

gehele werkgebied)

• Relatief (werkgebied, Nederland) beperkte leegstand

commercieel vastgoed (kantoor- en winkelruimten)

• Relatief (afgezet tegen de mate van stedelijkheid)

hoge koopkrachttoevloeiing; de gemeente trekt meer

koopkracht aan dan gebruikelijk is voor het betreffende

stedelijkheidstype (trekkracht Leidsenhage)

• Arbeidsparticipatie op landelijk niveau en

beter dan in gehele werkgebied

• Hoog opgeleide beroepsbevolking

• Werkloosheid onder het landelijke en regionale cijfer

( juni 2015)

• Iets bovengemiddelde (landelijk, regionaal)

WOZ-waarden woningen, iets geringere woningdichtheid

• Regionaal bezien staan in de gemeente iets minder

woningen ‘onder water’ dan in de region (2012)

• Uitgezonderd de goedkoopste prijsklassen meer vraag

naar dan aanbod van koopwoningen (2012)

• Bescheiden gemeentelijke financiële lasten

(2014, vóór tegenvallers Duivenvoordecorridor)

Zwak

• Nauwelijks bevolkingsgroei afgelopen decennia,

de afgelopen jaren zelfs enige krimp; bescheiden –

maar wel bovenge middelde - prognoses komende decennia;

alle beschouwde onderliggende factoren (natuurlijke groei,

binnen-en buitenlandse migratie) neigen op de langere

termijn naar 0

• Sterke groei ouderen (> 75 jaar), conform het landelijke beeld

• Samenstelling van de woningvoorraad (aandeel flats/

appartementen, hoge woningdichtheid) draagt vergeleken

met het landelijke beeld niet bij aan positieve leefbaarheid,

maar vergeleken met het regionale beeld is de negatieve

invloed minder groot

• Forse werkgelegenheidskrimp, m.n. sinds 2008, slechts gedeel-

telijk te wijten aan vertrek grote bedrijven en organisaties (w.o.

CBS in 2008): krimp zit over de gehele linie, er zijn nauwelijks

sectoren die zich er aan hebben weten te onttrekken; fors

werkgelegenheidsverlies in oa. groot- en detailhandel,

openbaar bestuur, overige zakelijke dienstverlening en ICT

• Zeer zwakke rentabiliteit bedrijfsleven (2013);

dit heeft echter (nog) niet geleid tot een eveneens

zwakke financiële positie (solvabiliteit)

• Enigszins (bij landelijke en regionale cijfer) achterblijvende

arbeidsproductiviteit door relatief groot aandeel arbeids-

intensieve sectoren (zorg, zakelijke dienstverlening, handel)

• Bescheiden investeringsanimo bedrijfsleven (2013)

• Geen uitgeefbaar bedrijventerrein meer beschikbaar

• Gering detailhandelsaanbod per inwoner ondanks

winkelcentrum Leidsenhage (concurrentiekracht van m.n.

Den Haag); mede daardoor geringere koopkrachtbinding

dan op grond van de stedelijkheid verwacht zou mogen

worden, vooral verlies aan Den Haag

• Afgezet tegen de omvang van de beroepsbevolking weinig

werkgelegenheid, forse uitgaande pendel

• Relatief (vergeleken met het landelijke beeld)

veel meergezins- en huurwoningen

• Vraagprijs koopwoningen (per m2) heeft tussen 2009

en 2015 onder forse druk gestaan

• Aantal verleende bouwvergunningen in koopsegment sinds

2010 vrijwel naar nul; in tegenstelling tot landelijk beeld

nauwelijks opleving in 2014

• Weinig starters op de (koop)woningmarkt,

weinig doorstromers huur-koop

• Iets hogere energielabels woningen

• Relatief dure huurwoningen (hoge woonlasten per huurwoning)


Figuur 2Bevolkingsprognoses 2015 – 2040 (2015=100)

b. Demografie, leefbaarheid en veiligheid

______________________________________________________________ Visie en Feiten Leidschendam-Voorburg 8

b. Demografie, leefbaarheid en veiligheid Fig1. Bevolkingsontwikkeling 1972 – 2014 (1972=100)

Fig2. Bevolkingsprognoses 2015 – 2040 (2015=100)

Bron: ABF/CBS, bewerking AldusWillem • 2014: 73.356 inwoners (1976: 74.643); 2040: ca. 77.900 inwoners

Fig3. Leeftijdsopbouw Leidschendam-Voorburg 2014 - 2040

Fig4. Leeftijdsopbouw Werkgebied en Nederland

Bron: ABF/CBS, bewerking AldusWillem • aandelen leeftijdsgroepen veranderen door groei en ontgroening/vergrijzing • gemiddelde leeftijd Leischendam-Voorburg 43,7 jaar (Den Haag 38,7 Rijswijk

44,8 Voorschoten 42,8 Wassenaar 45,2 Zoetermeer 40,4 Nederland 41,0 jaar) • zie bijlage a met de aandelen jongeren (< 25 jaar) en ouderen (>65 jaar) per

buurt en wijk van Leidschendam-Voorburg

Fig5. Mutaties per leeftijdsgroep Leidschendam-Voorburg 2013 - 2040

Fig6. Mutaties per leeftijdsgroep Werkgebied en Nederland 2014 - 2040

Bron: ABF/CBS, bewerking AldusWillem

90

100

110

120

130

1972

19

74

1976

19

78

1980

19

82

1984

19

86

1988

19

90

1992

19

94

1996

19

98

2000

20

02

2004

20

06

2008

20

10

2012

20

14

Leidschendam-Voorburg Werkgebied Provincie Zuid-Holland Nederland

100 102 104 106 108 110 112 114 116 118 120

2015

2020

2025

2030

2035

2040


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

< 15 jaar 15-30 jaar 30-45 jaar 45-65 jaar 65-75 jaar > 75 jaar

2014 2025 2040

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%


Werkgebied 2014 Werkgebied 2025 Werkgebied 2040 Nederland 2014 Nederland 2025 Nederland 2040

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

totaal < 15 jr 15-30 jr 30-45 jr 45-65 jr 65-75 jr > 75 jr

2014-2025 2025-2040

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


Werkgebied 2014-2025 Werkgebied 2025-2040

Nederland 2014-2025 Nederland 2025-2040

Figuur 1Bevolkingsontwikkeling 1972 - 2014 (1972=100)

• 2014: 73.356 inwoners (1976: 74.643); 2040: ca. 77.900 inwoners

Figuur 3Leeftijdsopbouw Leidschendam-Voorburg 2014 - 2040

Figuur 4Leeftijdsopbouw Werkgebied en Nederland



• aandelen leeftijdsgroepen veranderen door groei en ontgroening/vergrijzing

• gemiddelde leeftijd Leischendam-Voorburg 43,7 jaar (Den Haag 38,7 Rijswijk 44,8 Voorschoten 42,8

Wassenaar 45,2 Zoetermeer 40,4 Nederland 41,0 jaar)

• zie bijlage a met de aandelen jongeren (< 25 jaar) en ouderen (>65 jaar) per buurt en wijk van Leidschendam-Voorburg













90

100

110

120

130

1972

19

74

1976

19

78

1980

19

82

1984

19

86

1988

19

90

1992

19

94

1996

19

98

2000

20

02

2004

20

06

2008

20

10

2012

20

14


100 102 104 106 108 110 112 114 116 118 120

2015

2020

2025

2030

2035

2040


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014 2025 2040

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%



-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014-2025 2025-2040

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%
















90

100

110

120

130

1972

19

74

1976

19

78

1980

19

82

1984

19

86

1988

19

90

1992

19

94

1996

19

98

2000

20

02

2004

20

06

2008

20

10

2012

20

14


100 102 104 106 108 110 112 114 116 118 120

2015

2020

2025

2030

2035

2040


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014 2025 2040

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%



-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014-2025 2025-2040

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%
















90

100

110

120

130

1972

19

74

1976

19

78

1980

19

82

1984

19

86

1988

19

90

1992

19

94

1996

19

98

2000

20

02

2004

20

06

2008

20

10

2012

20

14


100 102 104 106 108 110 112 114 116 118 120

2015

2020

2025

2030

2035

2040


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014 2025 2040

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%



-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014-2025 2025-2040

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%





Figuur 5Mutaties per leeftijdsgroep Leidschendam-Voorburg 2013 - 2040

Figuur 6Mutaties per leeftijdsgroep Werkgebied en Nederland 2014 - 2040

• bevolkingsomvang 15-65 jaar (potentieel productieven)

2014: 45.489, 2025: 45.454, 2040: 44.860

• bevolkingsomvang 65-75 jaar 2014: 8.129,

2025: 8.930, 2040: 9.254

• bevolkingsomvang >75 jaar 2014: 7.475,

2025: 9.419, 2040: 11.939


Figuur 8Inkomen per huishouden 2012 en groei 2008 - 2012

Figuur 9Inkomensverdeling huishoudens met inkomen 2012

Figuur 7Etniciteit (2014)

• Inkomensverdeling o.b.v. landelijke verdeling in 10-procentsgroepen (verdeling Nederland = rode lijn).













90

100

110

120

130

1972

19

74

1976

19

78

1980

19

82

1984

19

86

1988

19

90

1992

19

94

1996

19

98

2000

20

02

2004

20

06

2008

20

10

2012

20

14


100 102 104 106 108 110 112 114 116 118 120

2015

2020

2025

2030

2035

2040


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014 2025 2040

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%



-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014-2025 2025-2040

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%
















90

100

110

120

130

1972

19

74

1976

19

78

1980

19

82

1984

19

86

1988

19

90

1992

19

94

1996

19

98

2000

20

02

2004

20

06

2008

20

10

2012

20

14


100 102 104 106 108 110 112 114 116 118 120

2015

2020

2025

2030

2035

2040


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014 2025 2040

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%



-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%


2014-2025 2025-2040

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%



Nederland 2014-2025 Nederland 2025-2040 !!! !


• bevolkingsomvang 15-65 jaar (potentieel productieven) 2014: 45.489, 2025: 45.454, 2040: 44.860

• bevolkingsomvang 65-75 jaar 2014: 8.129, 2025: 8.930, 2040: 9.254 • bevolkingsomvang >75 jaar 2014: 7.475, 2025: 9.419, 2040: 11.939

Fig7. Etniciteit (2014)


Fig8. Inkomen per huishouden 2012 en groei 2008 - 2012

Fig9. Inkomensverdeling huishoudens met inkomen 2012



Fig10. Bevolkingsmutatie (saldo per 1.000 inwoners)

Fig11. Migratiesaldo naar leeftijdsklasse, gemiddeld 2011 - 2013


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

L'dam-Voorburg Werkgebied Provincie Zuid-

Holland

Nederland

Nederlands Westers niet-Westers

-6,0%

-5,0%

-4,0%

-3,0%

-2,0%

-1,0%

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

De

n H

aa

g

L'd

am

-Vo

orb

.

Rijs

wijk

Vo

ors

ch

ote

n

Wa

sse

na

ar

Zo

ete

rme

er

We

rkg

eb

ied

Zu

id-H

olla

nd

Ne

de

rlan

d

2012 (linker as) groei 2008-2012(rechter as)

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

1e 1

0%-g

roep

2e 1

0%-g

roep

3e 1

0%-g

roep

4e 1

0%-g

roep

5e 1

0%-g

roep

6e 1

0%-g

roep

7e 1

0%-g

roep

8e 1

0%-g

roep

9e 1

0%-g

roep

10e

10%

-gro

ep

Leidschendam-Voorburg Werkgebied

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

1973

1975

1977

1979

1981

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2011

2013

Natuurlijke aanwas Binnenlands migratiesaldo Buitenlands migratiesaldo

-25

0

25

50

75

100

125

150

175

200

225

250

275

< 35 jaar 35-55 jaar 55-75 jaar

Binnenlands migratiesaldo

Buitenlands migratiesaldo

!!! !













0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


Holland

Nederland


-6,0%

-5,0%

-4,0%

-3,0%

-2,0%

-1,0%

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

De

n H

aa

g

L'd

am

-Vo

orb

.

Rijs

wijk

Vo

ors

ch

ote

n

Wa

sse

na

ar

Zo

ete

rme

er

We

rkg

eb

ied

Zu

id-H

olla

nd

Ne

de

rlan

d


0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

1e 1

0%-g

roep

2e 1

0%-g

roep

3e 1

0%-g

roep

4e 1

0%-g

roep

5e 1

0%-g

roep

6e 1

0%-g

roep

7e 1

0%-g

roep

8e 1

0%-g

roep

9e 1

0%-g

roep

10e

10%

-gro

ep


-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

1973

1975

1977

1979

1981

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2011

2013


-25

0

25

50

75

100

125

150

175

200

225

250

275

< 35 jaar 35-55 jaar 55-75 jaar



!!! !













0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


Holland

Nederland


-6,0%

-5,0%

-4,0%

-3,0%

-2,0%

-1,0%

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

De

n H

aa

g

L'd

am

-Vo

orb

.

Rijs

wijk

Vo

ors

ch

ote

n

Wa

sse

na

ar

Zo

ete

rme

er

We

rkg

eb

ied

Zu

id-H

olla

nd

Ne

de

rlan

d


0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

1e 1

0%-g

roep

2e 1

0%-g

roep

3e 1

0%-g

roep

4e 1

0%-g

roep

5e 1

0%-g

roep

6e 1

0%-g

roep

7e 1

0%-g

roep

8e 1

0%-g

roep

9e 1

0%-g

roep

10e

10%

-gro

ep


-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

1973

1975

1977

1979

1981

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2011

2013


-25

0

25

50

75

100

125

150

175

200

225

250

275

< 35 jaar 35-55 jaar 55-75 jaar






Figuur 10Bevolkingsmutatie (saldo per 1.000 inwoners)

Figuur 11Migratiesaldo naar leeftijdsklasse, gemiddeld 2011 - 2013

Figuur 12Aandeel bewoners dat aan gezondheidscriterium voldoet, Leidschendam- Voorburg, 2012

Figuur 13Aandeel bewoners dat aan gezondheidscriterium voldoet, Nederland, 2012

Bron: Leefbaarometer, bewerking AldusWillem

Figuur 14Leefbaarheid 2012

• Het betreft samengestelde indicatoren, waarin een groot

aantal variabelen is opgenomen; zie bijlage a. en b. voor de

onderliggende variabelen en scores op wijken buurtniveau.

• Gestandaardiseerde afwijkingen t.o.v. het nationale gemidddel-

de (=0); een negatieve waarde betekent dus ‘lager dan landelijk’.

• De hoogbouw in Prinsenhof (en dan met name aan de Prins

J.W. Frisolaan) scoorde in 2012 matig op leefbaarheid, met

name vanwege lage scores op samenstelling bevolking,

woningvoorraad en veiligheid; de inmiddels uitgevoerde

renovaties en investeringen zullen daarin verbeteringen

hebben gebracht, maar er zijn nog geen recentere

leefbaarheidscijfers beschikbaar die dat kunnen staven.

• De Heuvel en Amstelwijk zijn matig positief. Aan de andere kant

van het spectrum zit Park Leeuwenbergh (uiterst positief ).


Fig12. Aandeel bewoners dat aan gezondheidscriterium voldoet, Leidschendam-Voorburg, 2012

Fig13. Aandeel bewoners dat aan gezondheidscriterium voldoet, Nederland, 2012

Bron: ABF/CBS/GGD, bewerking AldusWillem

Fig14. Leefbaarheid 2012

Bron: Leefbaarometer, bewerking AldusWillem • Het betreft samengestelde indicatoren, waarin een groot aantal variabelen is

opgenomen; zie bijlage a. en b. voor de onderliggende variabelen en scores op wijken buurtniveau.

• Gestandaardiseerde afwijkingen t.o.v. het nationale gemidddelde (=0); een negatieve waarde betekent dus ‘lager dan landelijk’.

• De hoogbouw in Prinsenhof (en dan met name aan de Prins J.W. Frisolaan) scoorde in 2012 matig op leefbaarheid, met name vanwege lage scores op samenstelling bevolking, woningvoorraad en veiligheid; de inmiddels uitgevoerde renovaties en investeringen zullen daarin verbeteringen hebben gebracht, maar er zijn nog geen recentere leefbaarheidscijfers beschikbaar die dat kunnen staven.

• De Heuvel en Amstelwijk zijn matig positief. Aan de andere kant van het spectrum zit Park Leeuwenbergh (uiterst positief).

76,5

14

14,2

19,9

83,5

12

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Goede gezondheid

Lichamelijke beperking

Mantelzorger

Rokers

Drinkers

Ernstig overgewicht

65 jaar of ouder 19 tot 65 jaar Totaal

-30 -20 -10 0 10 20 30

Samenstelling bevolking

Sociale samenhang

Publieke ruimte

Veiligheid

Voorzieningen

Woningvoorraad Werkgebied

L'dam-Voorburg











76,5

14

14,2

19,9

83,5

12

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Goede gezondheid


Mantelzorger

Rokers

Drinkers

Ernstig overgewicht


-30 -20 -10 0 10 20 30


Sociale samenhang

Publieke ruimte

Veiligheid

Voorzieningen


L'dam-Voorburg











76,5

14

14,2

19,9

83,5

12

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Goede gezondheid


Mantelzorger

Rokers

Drinkers

Ernstig overgewicht


-30 -20 -10 0 10 20 30


Sociale samenhang

Publieke ruimte

Veiligheid

Voorzieningen


L'dam-Voorburg

!!! !













0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


Holland

Nederland


-6,0%

-5,0%

-4,0%

-3,0%

-2,0%

-1,0%

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

Den H

aag

L'd

am

-Voorb

.

Rijs

wijk

Voors

chote

n

Wassenaar

Zoete

rmeer

Werk

gebie

d

Zuid

-Holla

nd

Nederla

nd


0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

1e 1

0%-g

roep

2e 1

0%-g

roep

3e 1

0%-g

roep

4e 1

0%-g

roep

5e 1

0%-g

roep

6e 1

0%-g

roep

7e 1

0%-g

roep

8e 1

0%-g

roep

9e 1

0%-g

roep

10e

10%

-gro

ep


-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

1973

1975

1977

1979

1981

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2011

2013


-25

0

25

50

75

100

125

150

175

200

225

250

275

< 35 jaar 35-55 jaar 55-75 jaar



!!! !













0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%


Holland

Nederland


-6,0%

-5,0%

-4,0%

-3,0%

-2,0%

-1,0%

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

Den H

aag

L'd

am

-Voorb

.

Rijs

wijk

Voors

chote

n

Wassenaar

Zoete

rmeer

Werk

gebie

d

Zuid

-Holla

nd

Nederla

nd


0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

1e 1

0%-g

roep

2e 1

0%-g

roep

3e 1

0%-g

roep

4e 1

0%-g

roep

5e 1

0%-g

roep

6e 1

0%-g

roep

7e 1

0%-g

roep

8e 1

0%-g

roep

9e 1

0%-g

roep

10e

10%

-gro

ep


-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

1973

1975

1977

1979

1981

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2011

2013


-25

0

25

50

75

100

125

150

175

200

225

250

275

< 35 jaar 35-55 jaar 55-75 jaar






Figuur 15Misdrijven per 1.000 inwoners 2013

Figuur 16Misdrijven per 1.000 inwoners 2013

Figuur 17Aantal vestigingen (1996=100)

Figuur 18Werkgelegenheid (1996=100)

• Leidschendam-Voorburg (2014): aantal vestigingen 4.234, aantal

banen 20.640; aantal banen per vestiging 4,9 (Nederland 6,2).

• De gemeente telde in 2014 ca. 310 vestigingen in de cate gorie

‘zonder werkzame personen’ (anders dan de ondernemer),

in de praktijk waarschijnlijk zelfstandigen zonder personeel),

vooral in de zakelijke dienstverlening, handel en ICT.

Het aantal vestigingen met 1 werkzame persoon is ca. 2.680.

• Vanaf 2005 krimpt de werkgelegenheid in Leidschendam-

Voorburg, mede door het vertrek van enkele grotere bedrijven;

het meest aansprekend is wellicht de verhuizing van het

CBS (2.500 mensen) naar de gemeente Den Haag

(wijk Leidschenveen) in 2008.

• Een vernieuwd regionaal winkelcentrum Leidsenhage zou

ruim 500 banen extra kunnen opleveren, ook voor jonge-

ren; het bedrijventerrein Forepark behoort sedert de grens-

correctie van 2002 niet meer tot Leidschendam- Voorburg,

maar tot Den Haag.

c. Vestigingen en werkgelegenheid


Fig15. Misdrijven per1.000 inwoners 2013 Fig16. Misdrijven per 1.000 inwoners 2013

Bron: CBS, bewerking AldusWillem c. Vestigingen en werkgelegenheid Fig17. Aantal vestigingen (1996=100) Fig18. Werkgelegenheid (1996=100)

Bron: ABF/LISA, bewerking AldusWillem • Leidschendam-Voorburg (2014): aantal vestigingen 4.234, aantal banen

20.640; aantal banen per vestiging 4,9 (Nederland 6,2). • De gemeente telde in 2014 ca. 310 vestigingen in de categorie ‘zonder

werkzame personen’ (anders dan de ondernemer), in de praktijk waarschijnlijk zelfstandigen zonder personeel), vooral in de zakelijke dienstverlening, handel en ICT. Het aantal vestigingen met 1 werkzame persoon is ca. 2.680.

• Vanaf 2005 krimpt de werkgelegenheid in Leidschendam-Voorburg, mede door het vertrek van enkele grotere bedrijven; het meest aansprekend is wellicht de verhuizing van het CBS (2.500 mensen) naar de gemeente Den Haag (wijk Leidschenveen) in 2008.

• Een vernieuwd regionaal winkelcentrum Leidsenhage zou ruim 500 banen extra kunnen opleveren, ook voor jongeren; het bedrijventerrein Forepark behoort sedert de grenscorrectie van 2002 niet meer tot Leidschendam-Voorburg, maar tot Den Haag.

0

20

40

60

80

100

120

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Werkge

bied

Nederl

and

0 20 40 60 80 100

Vermogen

w.v. Diefstal

Vernieling, openb.orde

Geweld

Overig WvSr

Verkeer

Drugs

Wapens

Totaal

Nederland Werkgebied L'dam-Voorburg

80

100

120

140

160

180

200

220

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Leidschendam-Voorburg Werkgebied Nederland

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130 19

96

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014










0

20

40

60

80

100

120

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Werkge

bied

Nederl

and

0 20 40 60 80 100

Vermogen

w.v. Diefstal


Geweld

Overig WvSr

Verkeer

Drugs

Wapens

Totaal


80

100

120

140

160

180

200

220

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130 19

96

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014










0

20

40

60

80

100

120

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Werkge

bied

Nederl

and

0 20 40 60 80 100

Vermogen

w.v. Diefstal


Geweld

Overig WvSr

Verkeer

Drugs

Wapens

Totaal


80

100

120

140

160

180

200

220

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014










0

20

40

60

80

100

120

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Werkge

bied

Nederl

and

0 20 40 60 80 100

Vermogen

w.v. Diefstal


Geweld

Overig WvSr

Verkeer

Drugs

Wapens

Totaal


80

100

120

140

160

180

200

220

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


Bron: ABF/LISA, bewerking AldusWillem

Bron: CBS, bewerking AldusWillem


Figuur 19Vestigingen naar grootteklasse 2014

Figuur 20Sectorstructuur banen (2014)

Figuur 21Groei werkgelegenheid 2008 - 2014 procentueel

Figuur 22Groei vestigingen en werkgelegenheid 2008 - 2014 Leidschendam-Voorburg absoluut

• Veranderingen bij kleine sectoren (weinig vestigingen en werkgelegenheid) kunnen procentueel grote uitschieters opleveren,

daarom is aan figuur 21 figuur 22 toegevoegd, waarin de absolute groei van het aantal vestigingen en de werkgelegenheid

wordt getoond.


Fig19. Vestigingen naar grootteklasse 2014 Fig20. Sectorstructuur banen (2014)


Fig21. Groei werkgelegenheid 2008 - 2014 procentueel

Fig.22 Groei vestigingen en werkgelegenheid 2008 - 2014 Leidschendam-Voorburg absoluut

Bron: ABF/LISA, bewerking AldusWillem • Veranderingen bij kleine sectoren (weinig vestigingen en werkgelegenheid)

kunnen procentueel grote uitschieters opleveren, daarom is aan figuur 21 figuur 22 toegevoegd, waarin de absolute groei van het aantal vestigingen en de werkgelegenheid wordt getoond.

d. Economie Fig23. Toegevoegde waarde naar sectoren 2013 Fig24. Bruto toegevoegde waarde totaal (€ mln)

2013

Bron: Rabobank Regionaal Economische Thermometer, bewerking AldusWillem

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

L'dam-Voorburg Werkgebied Nederland

0 wp 1 wp 2-9 wp 10-99 wp >100 wp

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Agraris

ch

Indus

trie

Energi

e

Waterm

anag

emen

t

Bouw

Groot- d

et.ha

ndel

Logis

tiek

Horeca

IC

T

Financ

iele d

ienste

n

Onroere

nd go

ed

Advies

&Onderz

.

Ov. za

k. Dien

sten

Openb

aar b

estuu

r

Onderw

ijs Zorg

Vrije tij

d

Overig

e dien

sten


-70% -60% -50% -40% -30% -20% -10%

0% 10% 20% 30%

Tota

al

Agr

aris

ch

Del

fsto

ffenw

inni

ng

Indu

strie

Ene

rgie

Wat

erm

anag

emen

t

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten


-1200

-700

-200

300

Agr

aris

ch

Indu

strie

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten

Banen% Ves(gingen%

0%

10%

20%

30%

40%

Agraris

ch

Indus

trie, n

uts

Bouw

Groot- e

n det.

hand

el

Vervoe

r en o

pslag

Horeca

, vrije

tijd

Zak. d

ienste

n

Overhe

id, on

derw

ijs

Zorg

Ov. die

nsten


€"20.595""

€"1.532""

€"2.512""

€"308""€"732""

€"3.409""

Den"Haag"

L'dam7Voorburg"

Rijswijk"

Voorschoten"

Wassenaar"

Zoetermeer"









2013


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%


0 wp 1 wp 2-9 wp 10-99 wp >100 wp

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Agraris

ch

Indus

trie

Energi

e

Waterm

anag

emen

t

Bouw

Groot- d

et.ha

ndel

Logis

tiek

Horeca

IC

T

Financ

iele d

ienste

n

Onroere

nd go

ed

Advies

&Onderz

.

Ov. za

k. Dien

sten

Openb

aar b

estuu

r

Onderw

ijs Zorg

Vrije tij

d

Overig

e dien

sten


-70% -60% -50% -40% -30% -20% -10%

0% 10% 20% 30%

Tota

al

Agr

aris

ch

Del

fsto

ffenw

inni

ng

Indu

strie

Ene

rgie

Wat

erm

anag

emen

t

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten


-1200

-700

-200

300

Agr

aris

ch

Indu

strie

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten

Banen% Ves(gingen%

0%

10%

20%

30%

40%

Agraris

ch

Indus

trie, n

uts

Bouw

Groot- e

n det.

hand

el

Vervoe

r en o

pslag

Horeca

, vrije

tijd

Zak. d

ienste

n

Overhe

id, on

derw

ijs

Zorg

Ov. die

nsten


€"20.595""

€"1.532""

€"2.512""

€"308""€"732""

€"3.409""

Den"Haag"

L'dam7Voorburg"

Rijswijk"

Voorschoten"

Wassenaar"

Zoetermeer"









2013


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%


0 wp 1 wp 2-9 wp 10-99 wp >100 wp

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Agraris

ch

Indus

trie

Energi

e

Waterm

anag

emen

t

Bouw

Groot- d

et.ha

ndel

Logis

tiek

Horeca

IC

T

Financ

iele d

ienste

n

Onroere

nd go

ed

Advies

&Onderz

.

Ov. za

k. Dien

sten

Openb

aar b

estuu

r

Onderw

ijs Zorg

Vrije tij

d

Overig

e dien

sten


-70% -60% -50% -40% -30% -20% -10%

0% 10% 20% 30%

Tota

al

Agr

aris

ch

Del

fsto

ffenw

inni

ng

Indu

strie

Ene

rgie

Wat

erm

anag

emen

t

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten


-1200

-700

-200

300

Agr

aris

ch

Indu

strie

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten

Banen% Ves(gingen%

0%

10%

20%

30%

40%

Agraris

ch

Indus

trie, n

uts

Bouw

Groot- e

n det.

hand

el

Vervoe

r en o

pslag

Horeca

, vrije

tijd

Zak. d

ienste

n

Overhe

id, on

derw

ijs

Zorg

Ov. die

nsten


€"20.595""

€"1.532""

€"2.512""

€"308""€"732""

€"3.409""

Den"Haag"

L'dam7Voorburg"

Rijswijk"

Voorschoten"

Wassenaar"

Zoetermeer"









2013


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%


0 wp 1 wp 2-9 wp 10-99 wp >100 wp

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Agraris

ch

Indus

trie

Energi

e

Waterm

anag

emen

t

Bouw

Groot- d

et.ha

ndel

Logis

tiek

Horeca

IC

T

Financ

iele d

ienste

n

Onroere

nd go

ed

Advies

&Onderz

.

Ov. za

k. Dien

sten

Openb

aar b

estuu

r

Onderw

ijs Zorg

Vrije tij

d

Overig

e dien

sten


-70% -60% -50% -40% -30% -20% -10%

0% 10% 20% 30%

Tota

al

Agr

aris

ch

Del

fsto

ffenw

inni

ng

Indu

strie

Ene

rgie

Wat

erm

anag

emen

t

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten


-1200

-700

-200

300

Agr

aris

ch

Indu

strie

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten

Banen% Ves(gingen%

0%

10%

20%

30%

40%

Agraris

ch

Indus

trie, n

uts

Bouw

Groot- e

n det.

hand

el

Vervoe

r en o

pslag

Horeca

, vrije

tijd

Zak. d

ienste

n

Overhe

id, on

derw

ijs

Zorg

Ov. die

nsten


€"20.595""

€"1.532""

€"2.512""

€"308""€"732""

€"3.409""

Den"Haag"

L'dam7Voorburg"

Rijswijk"

Voorschoten"

Wassenaar"

Zoetermeer"




Figuur 23Toegevoegde waarde naar sectoren 2013

Figuur 24Bruto toegevoegde waarde totaal (€ mln) 2013

• Bruto Toegevoegde Waarde is eenvoudig gezegd het verschil tussen de inkoop- en verkoopwaarde van de door bedrijven en

instellingen geleverde goederen en diensten.

Figuur 25Mutaties economisch presteren 2012 - 2013

Figuur 26Rentabiliteit 2013

• Economisch resultaat: bedrijfswinsten na aftrek van een gewaardeerd ondernemersloon voor ondernemers

(en eventueel meewerkende gezinsleden) die niet op de loonlijst staan in geval het bedrijf geen rechtspersoon is.

• De forse krimp van het economisch resultaat is opvallend. Concreet is sprake van een teruggang van € 20 mln in 2012 naar

€ 9 mln in 2013. In de loop van de jaren varieert het resultaat aanzienlijk, hetgeen waarschijnlijk mede veroorzaakt wordt

door de relatief kleine schaal van de lokale economie. Het bedrijfsleven in de gemeente kende meerdere jaren met een

bescheiden resultaat (2010: €10 mln, 2011:€ 4 mln). We kunnen dus niet spreken van een stuctureel dalende trend,

wellicht dat 2012 eerder juist een goed jaar is geweest.

d. Economie









2013


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%


0 wp 1 wp 2-9 wp 10-99 wp >100 wp

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Agraris

ch

Indus

trie

Energi

e

Waterm

anag

emen

t

Bouw

Groot- d

et.ha

ndel

Logis

tiek

Horeca

IC

T

Financ

iele d

ienste

n

Onroere

nd go

ed

Advies

&Onderz

.

Ov. za

k. Dien

sten

Openb

aar b

estuu

r

Onderw

ijs Zorg

Vrije tij

d

Overig

e dien

sten


-70% -60% -50% -40% -30% -20% -10%

0% 10% 20% 30%

Tota

al

Agr

aris

ch

Del

fsto

ffenw

inni

ng

Indu

strie

Ene

rgie

Wat

erm

anag

emen

t

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten


-1200

-700

-200

300

Agr

aris

ch

Indu

strie

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten

Banen% Ves(gingen%

0%

10%

20%

30%

40%

Agraris

ch

Indus

trie, n

uts

Bouw

Groot- e

n det.

hand

el

Vervoe

r en o

pslag

Horeca

, vrije

tijd

Zak. d

ienste

n

Overhe

id, on

derw

ijs

Zorg

Ov. die

nsten


€"20.595""

€"1.532""

€"2.512""

€"308""€"732""

€"3.409""

Den"Haag"

L'dam7Voorburg"

Rijswijk"

Voorschoten"

Wassenaar"

Zoetermeer"









2013


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%


0 wp 1 wp 2-9 wp 10-99 wp >100 wp

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

Agraris

ch

Indus

trie

Energi

e

Waterm

anag

emen

t

Bouw

Groot- d

et.ha

ndel

Logis

tiek

Horeca

IC

T

Financ

iele d

ienste

n

Onroere

nd go

ed

Advies

&Onderz

.

Ov. za

k. Dien

sten

Openb

aar b

estuu

r

Onderw

ijs Zorg

Vrije tij

d

Overig

e dien

sten


-70% -60% -50% -40% -30% -20% -10%

0% 10% 20% 30%

Tota

al

Agr

aris

ch

Del

fsto

ffenw

inni

ng

Indu

strie

Ene

rgie

Wat

erm

anag

emen

t

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten


-1200

-700

-200

300

Agr

aris

ch

Indu

strie

Bou

w

Gro

ot- d

et.h

ande

l

Logi

stie

k

Hor

eca

ICT

Fina

ncie

le d

iens

ten

Onr

oere

nd g

oed

Adv

ies&

Ond

erz.

Ov.

zak

. Die

nste

n

Ope

nbaa

r bes

tuur

Ond

erw

ijs

Zorg

Vrije

tijd

Ove

rige

dien

sten

Banen% Ves(gingen%

0%

10%

20%

30%

40%

Agraris

ch

Indus

trie, n

uts

Bouw

Groot- e

n det.

hand

el

Vervoe

r en o

pslag

Horeca

, vrije

tijd

Zak. d

ienste

n

Overhe

id, on

derw

ijs

Zorg

Ov. die

nsten


€"20.595""

€"1.532""

€"2.512""

€"308""€"732""

€"3.409""

Den"Haag"

L'dam7Voorburg"

Rijswijk"

Voorschoten"

Wassenaar"

Zoetermeer"


• Bruto Toegevoegde Waarde is eenvoudig gezegd het verschil tussen de inkoop- en verkoopwaarde van de door bedrijven en instellingen geleverde goederen en diensten.

Fig.25 Mutaties economisch presteren 2012 - 2013

Fig.26 Rentabiliteit 2013


• Economisch resultaat: bedrijfswinsten na aftrek van een gewaardeerd

ondernemersloon voor ondernemers (en eventueel meewerkende gezinsleden) die niet op de loonlijst staan in geval het bedrijf geen rechtspersoon is.

• De forse krimp van het economisch resultaat is opvallend. Concreet is sprake van een teruggang van € 20 mln in 2012 naar € 9 mln in 2013. In de loop van de jaren varieert het resultaat aanzienlijk, hetgeen waarschijnlijk mede veroorzaakt wordt door de relatief kleine schaal van de lokale economie. Het bedrijfsleven in de gemeente kende meerdere jaren met een bescheiden resultaat (2010: €10 mln, 2011:€ 4 mln). We kunnen dus niet spreken van een stuctureel dalende trend, wellicht dat 2012 eerder juist een goed jaar is geweest.

Fig27. Arbeidsproductiviteit 2013 (€ 1.000) Fig28. Investeringsratio 2013

Bron: Rabobank Regionaal Economische Thermometer, bewerking AldusWillem • Arbeidsproductiviteit: toegevoegde waarde gedeeld door het arbeidsvolume

(naar fulltime omgerekende banen, dus gecorrigeerd voor deeltijdbanen). Sectorstructuur (in de kapitaalintensieve industrie is arbeid gewoonlijk

-65%

-55%

-45%

-35%

-25%

-15%

-5%

5%

Economisch resultaat

Bruto toegevoegde

waarde

Arbeidsvolume Investeringen













-65%

-55%

-45%

-35%

-25%

-15%

-5%

5%


Bruto toegevoegde

waarde






Figuur 27Arbeidsproductiviteit 2013 (€ 1.000)

Figuur 28Investeringsratio 2013

• Arbeidsproductiviteit: toegevoegde waarde gedeeld door het arbeidsvolume (naar fulltime omgerekende banen,

dus gecorrigeerd voor deeltijdbanen). Sectorstructuur (in de kapitaalintensieve industrie is arbeid gewoonlijk

productiever dan in bijvoorbeel de dienstverlening) en schaalgrootte zijn van invloed op de arbeidsproductiviteit.

• Investeringsratio: investeringen gerelateerd aan de bruto toegevoegde waarde.

Figuur 29Rentabiliteit eigen vermogen 2013

Figuur 30Solvabiliteit 2013

• Rentabiliteit Eigen Vermogen: het economisch resultaat gerelateerd aan het eigen vermogen.

• Solvabiliteit: het eigen vermogen + reserves en voorzieningen gerelateerd aan het totale geïnvesteerde vermogen.

Het eigen vermogen dient als buffer om tegenvallers op te vangen en als basis voor toekomstige investeringen en groei.

Doorgaans wordt een minimale solvabiliteit op ca. 30% gesteld.












-65%

-55%

-45%

-35%

-25%

-15%

-5%

5%


Bruto toegevoegde

waarde














-65%

-55%

-45%

-35%

-25%

-15%

-5%

5%


Bruto toegevoegde

waarde






Fig29. Rentabiliteit eigen vermogen 2013 Fig30. Solvabiliteit 2013

Bron: Rabobank Regionaal Economische Thermometer, bewerking AldusWillem • Rentabiliteit Eigen Vermogen: het economisch resultaat gerelateerd aan het

eigen vermogen. • Solvabiliteit: het eigen vermogen + reserves en voorzieningen gerelateerd aan

het totale geïnvesteerde vermogen. Het eigen vermogen dient als buffer om tegenvallers op te vangen en als basis voor toekomstige investeringen en groei. Doorgaans wordt een minimale solvabiliteit op ca. 30% gesteld.

Fig31. MKB en Grootbedrijf Leidschendam-Voorburg

Fig32. MKB en Grootbedrijf Nederland

Bron: Rabobank Regionaal Economische Thermometer, bewerking AldusWillem • Hier gehanteerde definitie midden- en kleinbedrijf: bedrijven met minder dan

100 werknemers; vaak (met name in Europees verband) wordt de grens op 250 werknemers gelegd.

• Bedrijfsresultaat: zonder aftrek gewaardeerd ondernemersloon (i.t.t. economisch resultaat, zie figuur 25).

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Omzet

Bruto toegev. waarde

Arbeidsvolume

Investeringen

Eigen vermogen

Bedrijfsresultaat

MKB$ Grootbedrijf$













0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Omzet


Arbeidsvolume

Investeringen

Eigen vermogen

Bedrijfsresultaat

MKB$ Grootbedrijf$




Figuur 33Leegstand kantoorruimte medio 2014

Figuur 34Uitgeefbaar Bedrijventerreinen 2013

Figuur 31MKB en Grootbedrijf Leidschendam- Voorburg

Figuur 32MKB en Grootbedrijf Nederland

• Hier gehanteerde definitie midden- en kleinbedrijf: bedrijven met minder dan 100 werknemers;

vaak (met name in Europees verband) wordt de grens op 250 werknemers gelegd.














0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Omzet


Arbeidsvolume

Investeringen

Eigen vermogen

Bedrijfsresultaat

MKB$ Grootbedrijf$













0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Omzet


Arbeidsvolume

Investeringen

Eigen vermogen

Bedrijfsresultaat

MKB$ Grootbedrijf$


Fig33. Leegstand kantoorruimte medio 2014 Fig34. Uitgeefbaar Bedrijventerreinen 2013

Bron: DTZ Zadelhoff, CBS, IBIS, bewerking AldusWillem • DTZ-Zadelhoff, een belangrijke partij op de kantoren- en bedrijfsruimtemarkt,

rekent Leidschendam-Voorburg tot de regio Den Haag en omgeving (Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Zoetermeer en Gouda).

• Binnen deze regio worstelt Gouda met een zeer hoge kantorenleegstand (31%). De leegstand van Leiden bevindt zich op het Haagse niveau.

• Het regionale aanbod daalde in 2014 met 3,0% tot 1,38 miljoen m2. De leegstand nam vooral in de randgemeenten rond Den Haag toe en is minder zichtbaar in de stad zelf.

• Leidschendam-Voorburg heeft 14 ha (netto) bedrijventerrein. Binnen de regio bevindt het grootste areaal bedrijventerreinen zich in Den Haag (337 ha), gevolgd door Zoetermeer met 176 ha.

• In Leidschendam-Voorburg is geen bedrijventerrein meer uitgeefbaar. Zoetermeer heeft binnen de regio het grootste areaal nog uit te geven bedrijventerrein (29 ha, waarvan 7 ha terstond). Den Haag 16 ha (waarvan 4 ha terstond), Rijswijk 15 ha (geheel niet-terstond).

• In het kader van de renovatie van winkelcentrum Leidsenhage wordt ca. 30.000 m2 kantoorruimte gesloopt.

Belangrijkste kantoorlocaties Den Haag en omgeving

Bron: DTZ Zadelhoff


Fig33. Leegstand kantoorruimte medio 2014 Fig34. Uitgeefbaar Bedrijventerreinen 2013

Bron: DTZ Zadelhoff, CBS, IBIS, bewerking AldusWillem • DTZ-Zadelhoff, een belangrijke partij op de kantoren- en bedrijfsruimtemarkt,

rekent Leidschendam-Voorburg tot de regio Den Haag en omgeving (Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Zoetermeer en Gouda).

• Binnen deze regio worstelt Gouda met een zeer hoge kantorenleegstand (31%). De leegstand van Leiden bevindt zich op het Haagse niveau.

• Het regionale aanbod daalde in 2014 met 3,0% tot 1,38 miljoen m2. De leegstand nam vooral in de randgemeenten rond Den Haag toe en is minder zichtbaar in de stad zelf.

• Leidschendam-Voorburg heeft 14 ha (netto) bedrijventerrein. Binnen de regio bevindt het grootste areaal bedrijventerreinen zich in Den Haag (337 ha), gevolgd door Zoetermeer met 176 ha.

• In Leidschendam-Voorburg is geen bedrijventerrein meer uitgeefbaar. Zoetermeer heeft binnen de regio het grootste areaal nog uit te geven bedrijventerrein (29 ha, waarvan 7 ha terstond). Den Haag 16 ha (waarvan 4 ha terstond), Rijswijk 15 ha (geheel niet-terstond).



Bron: DTZ Zadelhoff

Bron: DTZ Zadelhoff, CBS, IBIS, bewerking AldusWillem




1. Nieuw Centrum

2. Beatrixkwartier

3. CS Kwadrant

4. Congrescentrum e.o.

5. In de Boogaard

6. Hoornwijck

7. Rokkeveen

8. Binckhorst

9. Laakhaven HS

10. Ypenburg

11. Forepark

12. Plaspoelpolder

13. Delft-Noord

14. Hofzichtpark/Mariahoeve

15. Boerhavelaan

16. Stadshart Zoetermeer

• DTZ-Zadelhoff, een belangrijke partij op de kantoren- en bedrijfsruimtemarkt, rekent Leidschendam-Voorburg

tot de regio Den Haag en omgeving (Den Haag, Leiden, Rijswijk, Leidschendam-Voorburg, Zoetermeer en Gouda).

• Binnen deze regio worstelt Gouda met een zeer hoge kantorenleegstand (31%).

De leegstand van Leiden bevindt zich op het Haagse niveau.

• Het regionale aanbod daalde in 2014 met 3,0% tot 1,38 miljoen m2.

De leegstand nam vooral in de randgemeenten rond Den Haag toe en is minder zichtbaar in de stad zelf.

• Leidschendam-Voorburg heeft 14 ha (netto) bedrijventerrein. Binnen de regio bevindt het grootste areaal

bedrijventerreinen zich in Den Haag (337 ha), gevolgd door Zoetermeer met 176 ha.

• In Leidschendam-Voorburg is geen bedrijventerrein meer uitgeefbaar. Zoetermeer heeft binnen de regio het grootste

areaal nog uit te geven bedrijventerrein (29 ha, waarvan 7 ha terstond). Den Haag 16 ha (waarvan 4 ha terstond),

Rijswijk 15 ha (geheel niet-terstond).


Bron: DTZ Zadelhoff


Figuur 36Detailhandelsleegstand (m2/1.000 inwoners

Figuur 35Detailhandelsaanbod (m2/1.000 inwoners)

• Leidschendam-Voorburg beschikt over 104.000 m2 winkelverkoopoppervlakte (2015;

Den Haag 724.000 m2, Zoetermeer 186.800 m2, Rijswijk 89.000 m2).

• In Leidschendam-Voorburg stond begin 2015 9,9% van de verkooppunten en 7,7% van het winkelverkoopoppervlakte leeg,

tegenover 7,5%/7,8% landelijk, Den Haag 7,1%/9,3%, Zoetermeer 6,4%/5,4% en Rijswijk 10,6%/10,8%.

• Als onderdeel van de herontwikkeling van winkelcentrum Leidsenhage zal ca. 25.000 m2 WVO detailhandel aan het

centrum worden toegevoegd; uitgangspunt is toevoegen van vernieuwende winkelconcern en international retailers.

• Koopkrachtbinding: de mate waarin de inwoners van een gemeente hun bestedingen in de eigen gemeente doen;

de koopkrachtbinding neemt over het algemeen toe naarmate een gemeente meer stedelijk is, reden om in de figuren de

mate van stedelijkheid als benchmark te nemen.

• Doorgaans hebben de dagelijkse bestedingen een hogere koopkrachtbinding dan niet dagelijks, anders gezegd: voor de

dagelijkse boodschappen reist men minder ver dan voor niet-dagelijkse (w.o. mode en luxe, in en om huis, vrije tijd etc.).

• Koopkrachttoevloeiing: de mate waarin de detailhandel omzet van buiten de eigen gemeente aantrekt.

• De cijfers betreffen de bestedingen van Nederlandse consumenten, c.q. binnenlandse bestedingen.

e. Detailhandel

Figuur 38Koopkrachttoevloeiing 2011

Figuur 37Koopkrachtbinding 2011


e. Detailhandel Fig35. Detailhandelsaanbod (m2/1.000 inwoners) Fig36. Detailhandelsleegstand (m2/1.000

inwoners

Bron: ABF, Locatus, bewerking AldusWillem • Leidschendam-Voorburg beschikt over 104.000 m2 winkelverkoopoppervlakte

(2015; Den Haag 724.000 m2, Zoetermeer 186.800 m2, Rijswijk 89.000 m2). • In Leidschendam-Voorburg stond begin 2015 9,9% van de verkooppunten en

7,7% van het winkelverkoopoppervlakte leeg, tegenover 7,5%/7,8% landelijk, Den Haag 7,1%/9,3%, Zoetermeer 6,4%/5,4% en Rijswijk 10,6%/10,8%.

• Als onderdeel van de herontwikkeling van winkelcentrum Leidsenhage zal ca. 25.000 m2 WVO detailhandel aan het centrum worden toegevoegd; uitgangspunt is toevoegen van vernieuwende winkelconcern en international retailers.

Fig37. Koopkrachtbinding 2011 Fig38. Koopkrachttoevloeiing 2011

Bron: Rabobank Koopstromenmonitor, bewerking AldusWillem • Koopkrachtbinding: de mate waarin de inwoners van een gemeente hun

bestedingen in de eigen gemeente doen; de koopkrachtbinding neemt over het algemeen toe naarmate een gemeente meer stedelijk is, reden om in de figuren de mate van stedelijkheid als benchmark te nemen.

• Doorgaans hebben de dagelijkse bestedingen een hogere koopkrachtbinding dan niet dagelijks, anders gezegd: voor de dagelijkse boodschappen reist men minder ver dan voor niet-dagelijkse (w.o. mode en luxe, in en om huis, vrije tijd etc.).


1200

1300

1400

1500

1600

1700

1800

1900

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015


0

50

100

150

200

250

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Detailhandel totaal

Dagelijks

In en om het huis

Mode

Vrije tijd

Leidschendam-Voorburg Zeer sterk stedelijk

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Detailhandel totaal

Dagelijks

In en om het huis

Mode

Vrije tijd




inwoners










1200

1300

1400

1500

1600

1700

1800

1900 20

03

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015


0

50

100

150

200

250

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Detailhandel totaal

Dagelijks

In en om het huis

Mode

Vrije tijd


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Detailhandel totaal

Dagelijks

In en om het huis

Mode

Vrije tijd




inwoners










1200

1300

1400

1500

1600

1700

1800

1900

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015


0

50

100

150

200

250

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Detailhandel totaal

Dagelijks

In en om het huis

Mode

Vrije tijd


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Detailhandel totaal

Dagelijks

In en om het huis

Mode

Vrije tijd




inwoners










1200

1300

1400

1500

1600

1700

1800

1900

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015


0

50

100

150

200

250

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Detailhandel totaal

Dagelijks

In en om het huis

Mode

Vrije tijd


0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Detailhandel totaal

Dagelijks

In en om het huis

Mode

Vrije tijd


Bron: ABF, Locatus, bewerking AldusWillem

Bron: Rabobank Koopstromenmonitor, bewerking AldusWillem


Figuur 39Belangrijkste herkomstgemeenten detailhandelsontvangsten Leidschendam- Voorburg

Figuur 40Belangrijkste bestemmingsgemeenten detailhandelbestedingen inwoners Leidschendam- Voorburg

• Gemeten vanuit de detailhandelsbedrijven die in Leidschendam-Voorburg gevestigd zijn,

c.q. consumenten die in Leidschendam-Voorburg wonen.

• Zie bijlage d met een indicatie van consumentenherkomsten op 4PC-niveau.

Figuur 41Arbeidsparticipatie 2014

Figuur 42Werkgelegenheidsfunctie 2014

f. Arbeidsmarkt

• Arbeidsparticipatie: het deel van de bruto beroepsbevolking

(bevolking in de leeftijdsklasse 15-65 jaar die actief is op de

arbeidsmarkt, d.w.z. werkt of zou willen werken).

• Werkgelegenheidsfunctie: aantal banen (ongeacht arbeids-

duur) gerelateerd aan de omvang van de beroepsbevolking

(werkzame beroepsbevolking en werkloze beroeps-

bevolking: personen zonder betaald werk, die recent naar

werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn.

• Leidschendam-Voorburg telt 20.640 banen bij een beroeps-

bevolking van ca. 37.000 personen. Er is dus sprake van

relatief weinig werkgelegenheid: het is meer een woon- dan

een werkgemeente. Dankzij (veel) werkgelegenheid in de

omgeving kan de beroepsbevolking elders werk vinden

en vertaalt de geringe werkgelegenheid zich niet in een

hogere werkloosheid (zie ook later bij pendel).



Fig39. Belangrijkste herkomstgemeenten detailhandelsontvangsten Leidschendam-Voorburg

Fig40. Belangrijkste bestemmingsgemeenten detailhandelbestedingen inwoners Leidschendam-Voorburg

Bron: Rabobank Koopstromenmonitor, bewerking AldusWillem • Gemeten vanuit de detailhandelsbedrijven die in Leidschendam-Voorburg

gevestigd zijn, c.q. consumenten die in Leidschendam-Voorburg wonen. • Zie bijlage d met een indicatie van consumentenherkomsten op 4PC-niveau.

f. Arbeidsmarkt Fig41. Arbeidsparticipatie 2014 Fig42. Werkgelegenheidsfunctie 2014

Bron: CBS, LISA, bewerking AldusWillem • Arbeidsparticipatie: het deel van de bruto beroepsbevolking (bevolking in de

leeftijdsklasse 15-65 jaar die actief is op de arbeidsmarkt, d.w.z. werkt of zou willen werken).

• Werkgelegenheidsfunctie: aantal banen (ongeacht arbeidsduur) gerelateerd aan de omvang van de beroepsbevolking (werkzame beroepsbevolking en werkloze beroepsbevolking: personen zonder betaald werk, die recent naar werk hebben gezocht en daarvoor direct beschikbaar zijn.

• Leidschendam-Voorburg telt 20.640 banen bij een beroepsbevolking van ca. 37.000 personen. Er is dus sprake van relatief weinig werkgelegenheid: het is meer een woon- dan een werkgemeente. Dankzij (veel) werkgelegenheid in de omgeving kan de beroepsbevolking elders werk vinden en vertaalt de geringe werkgelegenheid zich niet in een hogere werkloosheid (zie ook later bij pendel).

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

L'dam-Voorburg Den Haag

Zoetermeer Wassenaar

Rijswijk Voorschoten

Leiden Pijnacker-Nootdorp

Rotterdam Amsterdam

Delft Alphen aan den Rijn

Leiderdorp Katwijk

Westland

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%


Rijswijk Voorschoten Zoetermeer Rotterdam

Delft Zoeterwoude

Pijnacker-Nootdorp Wassenaar

Leiden Westland

Amsterdam Bussum

Haarlemmermeer Lansingerland

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Totaa

l

Manne

n

Vrouw

en

15-2

5 jaa

r

25-4

5 jaa

r

45-7

5 jaa

r

Autoch

tonen

Alloch

tonen


0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

160%

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Werkge

bied

Nederl

and












0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%





Rotterdam Amsterdam


Leiderdorp Katwijk

Westland

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%



Delft Zoeterwoude


Leiden Westland

Amsterdam Bussum


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Totaa

l

Manne

n

Vrouw

en

15-2

5 jaa

r

25-4

5 jaa

r

45-7

5 jaa

r

Autoch

tonen

Alloch

tonen


0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

160%

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Werkge

bied

Nederl

and












0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%





Rotterdam Amsterdam


Leiderdorp Katwijk

Westland

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%



Delft Zoeterwoude


Leiden Westland

Amsterdam Bussum


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Totaa

l

Manne

n

Vrouw

en

15-2

5 jaa

r

25-4

5 jaa

r

45-7

5 jaa

r

Autoch

tonen

Alloch

tonen


0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

160%

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Werkge

bied

Nederl

and












0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%





Rotterdam Amsterdam


Leiderdorp Katwijk

Westland

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%



Delft Zoeterwoude


Leiden Westland

Amsterdam Bussum


0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Totaa

l

Manne

n

Vrouw

en

15-2

5 jaa

r

25-4

5 jaa

r

45-7

5 jaa

r

Autoch

tonen

Alloch

tonen


0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

140%

160%

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Werkge

bied

Nederl

and

Bron: Rabobank Koopstromenmonitor, bewerking AldusWillem

Bron: CBS, LISA, bewerking AldusWillem


Figuur 43Kenmerken beroepsbevolking

Figuur 44Werkloosheid

• Figuur 43: verdeling naar leeftijdsklasse, etniciteit en onderwijsniveau (per indeling telt het op naar 100%).

• In juni 2015 waren in de gemeente 447 niet werkende werkzoekenden jonger dan 27 jaar, 10,3% van alle ingeschrevenen

(Zuid-Holland 9,5%); 1.686 werkzoekenden waren ouder dan 50 jaar (38,8%, Zuid-Holland 40,7%).

• Meer dan 35% van de werkloze jongeren heeft geen startkwalificatie; dat percentage ligt lager dan het landelijke,

maar hoger dan het regionale gemiddelde.

• Werkloosheid: percentage is het aantal geregistreerde werkzoekenden afgezet tegen de beroepsbevolking,

iedereen van 15 tot 65 jaar die 12 uur of meer per week werkt (werkzame beroepsbevolking) en iedereen die wil

en kan werken en actief op zoek is naar werk voor 12 uur of meer per week (werkloze beroepsbevolking).

Figuur 45Pendelbalans (2011)

Figuur 46Pendelrelaties Leidschendam-Voorburg (2011)

• Ook hier is sprake van een regionale (en niet: lokale) arbeidsmarkt, wat zich vertaalt in (veel) pendel.

• Pendel wordt gemeten in eenheden van 100 personen, waardoor in figuur 46 kleinere gemeenten een zelfde waarde

(lijken te) hebben.


Fig43. Kenmerken beroepsbevolking Fig44. Werkloosheid

Bron: CBS, UWV, bewerking AldusWillem

• Figuur 43: verdeling naar leeftijdsklasse, etniciteit en onderwijsniveau (per

indeling telt het op naar 100%). • In juni 2015 waren in de gemeente 447 niet werkende werkzoekenden jonger

dan 27 jaar, 10,3% van alle ingeschrevenen (Zuid-Holland 9,5%); 1.686 werkzoekenden waren ouder dan 50 jaar (38,8%, Zuid-Holland 40,7%).

• Meer dan 35% van de werkloze jongeren heeft geen startkwalificatie; dat percentage ligt lager dan het landelijke, maar hoger dan het regionale gemiddelde.

• Werkloosheid: percentage is het aantal geregistreerde werkzoekenden afgezet tegen de beroepsbevolking, iedereen van 15 tot 65 jaar die 12 uur of meer per week werkt (werkzame beroepsbevolking) en iedereen die wil en kan werken en actief op zoek is naar werk voor 12 uur of meer per week (werkloze beroepsbevolking).

Fig45. Pendelbalans (2011) Fig46. Pendelrelaties Leidschendam-Voorburg (2011)

Bron: CBS, bewerking AldusWillem • Ook hier is sprake van een regionale (en niet: lokale) arbeidsmarkt, wat zich

vertaalt in (veel) pendel. • Pendel wordt gemeten in eenheden van 100 personen, waardoor in figuur 46

kleinere gemeenten een zelfde waarde (lijken te) hebben.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

15 to

t 25 j

aar

25 to

t 35 j

aar

35 to

t 45 j

aar

45 to

t 55 j

aar

55 to

t 65 j

aar

Autoch

tonen

Alloch

tonen

Onderw

. laag

Onderw

. midd

elbaa

r

Onderw

. hoo

g


0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Nederl

and

juni 2015 juni 2014

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Zoeter

meer

Rijswijk

Leide

n

Rotterd

am

Amsterda

m Delf

t

Haarle

mmermee

r

Pijnac

ker-N

ootdo

rp

Wasse

naar

Utrech

t

Voorsc

hoten

Westla

nd

Capell

e ad I

Jsse

l

Zoeter

woude

Alphen

ad R

ijn

Uitgaand Inkomend













0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

15 to

t 25 j

aar

25 to

t 35 j

aar

35 to

t 45 j

aar

45 to

t 55 j

aar

55 to

t 65 j

aar

Autoch

tonen

Alloch

tonen

Onderw

. laag

Onderw

. midd

elbaa

r

Onderw

. hoo

g


0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Nederl

and

juni 2015 juni 2014

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Zoeter

meer

Rijswijk

Leide

n

Rotterd

am

Amsterda

m Delf

t

Haarle

mmermee

r

Pijnac

ker-N

ootdo

rp

Wasse

naar

Utrech

t

Voorsc

hoten

Westla

nd

Capell

e ad I

Jsse

l

Zoeter

woude

Alphen

ad R

ijn

Uitgaand Inkomend













0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

15 to

t 25 j

aar

25 to

t 35 j

aar

35 to

t 45 j

aar

45 to

t 55 j

aar

55 to

t 65 j

aar

Autoch

tonen

Alloch

tonen

Onderw

. laag

Onderw

. midd

elbaa

r

Onderw

. hoo

g


0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Nederl

and

juni 2015 juni 2014

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Zoeter

meer

Rijswijk

Leide

n

Rotterd

am

Amsterda

m Delf

t

Haarle

mmermee

r

Pijnac

ker-N

ootdo

rp

Wasse

naar

Utrech

t

Voorsc

hoten

Westla

nd

Capell

e ad I

Jsse

l

Zoeter

woude

Alphen

ad R

ijn

Uitgaand Inkomend













0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

15 to

t 25 j

aar

25 to

t 35 j

aar

35 to

t 45 j

aar

45 to

t 55 j

aar

55 to

t 65 j

aar

Autoch

tonen

Alloch

tonen

Onderw

. laag

Onderw

. midd

elbaa

r

Onderw

. hoo

g


0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Rijswijk

Voorsc

hoten

Wasse

naar

Zoeter

meer

Nederl

and

juni 2015 juni 2014

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

Den H

aag

L'dam

-Voo

rburg

Zoeter

meer

Rijswijk

Leide

n

Rotterd

am

Amsterda

m Delf

t

Haarle

mmermee

r

Pijnac

ker-N

ootdo

rp

Wasse

naar

Utrech

t

Voorsc

hoten

Westla

nd

Capell

e ad I

Jsse

l

Zoeter

woude

Alphen

ad R

ijn

Uitgaand Inkomend




g. Wonen

Figuur 47Eigendomsverhoudingen 2013

Figuur 48Woningvoorraad naar type woningen

• Leidschendam-Voorburg telt ca. 36.170 woningen, waarvan ruim de helft (20.675) koopwoningen.

• Particulier huur: anders dan huur via woningcorporaties (sociale huur).

• De gemiddelde woningbezetting is 2,0 personen (regionaal 2,1, landelijk 2,3).

• Meergezinswoningen betreft appartementen, flats etc.

Figuur 49WOZ-waarden 2014 (€ 1.000)

Figuur 50Woningdichtheid (woningen/woonha)

Bron: ABF, CBS bewerking AldusWillem

!!! !


g. Wonen

Fig47. Eigendomsverhoudingen 2013 Fig48. Woningvoorraad naar type woningen



• Particulier huur: anders dan huur via woningcorporaties (sociale huur). • De gemiddelde woningbezetting is 2,0 personen (regionaal 2,1, landelijk 2,3). • Meergezinswoningen betreft appartementen, flats etc.

Fig49. WOZ-waarden 2014 ( 1.000) Fig50. Woningdichtheid (woningen/woonha)


Fig51. Vraagprijs per m2 2015 en mutatie 2009-2015

Fig52. Huishoudens met huurtoeslag 2012


!"#$%!"&$%!'$%!($%!)$%!#$%&$%#$%)$%($%

*%&%%*%+&&%%

*%",&&&%%*%",+&&%%*%#,&&&%%*%#,+&&%%*%-,&&&%%*%-,+&&%%*%),&&&%%*%),+&&%%

./0%1223%

45627!899:;<:3%

=>?@A>?B%

899:@

CD9E/0%

F2@@

/022:%

G9/E/:7//:%

F/:B3/;>/6%

H/6/:I206%

8:223J:>?@%7#% #&&K!#&"+%

!"#

$"#

%!"#

%$"#

&!"#

&$"#

'!"#

'$"#

(!"#

($"#

$!"#

)*+#,--.#

/01-234556786.#

9:;<=:;>#

4556<?@5A*+#

B-<<*+--6#

C5*A*62**6#

B*6>.*7:*1#

D*1*6E-+1#

!!! !


g. Wonen










!"#$%!"&$%!'$%!($%!)$%!#$%&$%#$%)$%($%

*%&%%*%+&&%%

*%",&&&%%*%",+&&%%*%#,&&&%%*%#,+&&%%*%-,&&&%%*%-,+&&%%*%),&&&%%*%),+&&%%

./0%1223%

45627!899:;<:3%

=>?@A>?B%

899:@

CD9E/0%

F2@@

/022:%

G9/E/:7//:%

F/:B3/;>/6%

H/6/:I206%

8:223J:>?@%7#% #&&K!#&"+%

!"#

$"#

%!"#

%$"#

&!"#

&$"#

'!"#

'$"#

(!"#

($"#

$!"#

)*+#,--.#

/01-234556786.#

9:;<=:;>#

4556<?@5A*+#

B-<<*+--6#

C5*A*62**6#

B*6>.*7:*1#

D*1*6E-+1#

!!! !


g. Wonen










!"#$%!"&$%!'$%!($%!)$%!#$%&$%#$%)$%($%

*%&%%*%+&&%%

*%",&&&%%*%",+&&%%*%#,&&&%%*%#,+&&%%*%-,&&&%%*%-,+&&%%*%),&&&%%*%),+&&%%

./0%1223%

45627!899:;<:3%

=>?@A>?B%

899:@

CD9E/0%

F2@@

/022:%

G9/E/:7//:%

F/:B3/;>/6%

H/6/:I206%

8:223J:>?@%7#% #&&K!#&"+%

!"#

$"#

%!"#

%$"#

&!"#

&$"#

'!"#

'$"#

(!"#

($"#

$!"#

)*+#,--.#

/01-234556786.#

9:;<=:;>#

4556<?@5A*+#

B-<<*+--6#

C5*A*62**6#

B*6>.*7:*1#

D*1*6E-+1#

!!! !


g. Wonen










!"#$%!"&$%!'$%!($%!)$%!#$%&$%#$%)$%($%

*%&%%*%+&&%%

*%",&&&%%*%",+&&%%*%#,&&&%%*%#,+&&%%*%-,&&&%%*%-,+&&%%*%),&&&%%*%),+&&%%

./0%1223%

45627!899:;<:3%

=>?@A>?B%

899:@

CD9E/0%

F2@@

/022:%

G9/E/:7//:%

F/:B3/;>/6%

H/6/:I206%

8:223J:>?@%7#% #&&K!#&"+%

!"#

$"#

%!"#

%$"#

&!"#

&$"#

'!"#

'$"#

(!"#

($"#

$!"#

)*+#,--.#

/01-234556786.#

9:;<=:;>#

4556<?@5A*+#

B-<<*+--6#

C5*A*62**6#

B*6>.*7:*1#

D*1*6E-+1#



Figuur 51Vraagprijs per m2 2015 en mutatie 2009-2015

Figuur 52Huishoudens met huurtoeslag 2012

Figuur 53Loan to Value 2012

Figuur 54Schatting vraag en aanbod koopwoningen Leidschendam-Voorburg naar prijsklasse (€ 1.000) 2012

• Loan to Value: in WoOn2012 door respondenten opgegeven geleende bedrag vs. de door de eigenaren geschatte

verkoopwaarde; aantal huishoudens in Leidschendam-Voorburg ‘onder water’: 4.150 (21% van alle huishoudens met een

eigen woning, Haaglanden 22%).

• De gemiddelde vraagprijs per m2 betreft de prijs van de aangeboden woningen en staat los van de daadwerkelijke

transactieprijs. De omvang en samenstelling van het pakket aangeboden woningen zijn daarop van invloed.

!!! !


Fig53. Loan to Value 2012 Fig54. Schatting vraag en aanbod koopwoningen Leidschendam-Voorburg naar prijsklasse ( 1.000) 2012

Bron: WoOn2012, bewerking AldusWillem

• Loan to Value: in WoOn2012 door respondenten opgegeven geleende bedrag vs. de door de eigenaren geschatte verkoopwaarde; aantal huishoudens in Leidschendam-Voorburg ‘onder water’: 4.150 (21% van alle huishoudens met een eigen woning, Haaglanden 22%).

• De gemiddelde vraagprijs per m2 betreft de prijs van de aangeboden woningen en staat los van de daadwerkelijke transactieprijs. De omvang ensamenstelling van het pakket aangeboden woningen zijn daarop van invloed.

Fig55. Verleende bouwvergunningen Leidschendam-Voorburg

Fig56. Verleende bouwvergunningen Nederland


Fig57. Verhuiswensen naar segment Fig58. Energielabel woningen 2013

Bron: WoOn (2012), CBS bewerking AldusWillem

!"

#!!"

$!!"

%!!"

&!!"

'!!"

(!!"

)#$!"

#$!*#'!"

#'!*#+

!"

#+!*$#

!"

$#!*$&

!"

$&!*$,!"

$,!*%!!"

%!!*%%!"

%%!*%(!"

%(!*%-!"

%-!*&$!"

&$!*&

'!"

&'!*&+!"

&+!*'#!"

.'#!"

//01234520" 1267//15"

0

20

40

60

80

100

120

140

160

0

50

100

150

200

250

300

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

L'dam-Voorburg koop (l.as) L'dam-Voorburg huur (r.as)

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Nederland koopsector (l.as) Nederland huursector (r.as)

!"#

$"#

%!"#

%$"#

&!"#

&$"#

'!"#

'$"#

(!"#

($"#

)*+,-./0012314# 5,,46,7+87# 98+816,7+#

:;,1;81<#=00># :;,1;81<#?331#@001<;10-81<#=00>#.A#=00># @001<;10-81<#=00>#.A#?331#@001<;10-81<#?331#.A#=00># @001<;10-81<#?331#.A#?331#

!"# $!"# %!"# &!"# '!"# (!"# )!"# *!"# +!"# ,!"# $!!"#

-./01234456758#

9:5;8:6<:/#

=:/:5>0?/#

@AA# #@A# @# B# C# D# E# F# G#




Figuur 55Verleende bouwvergunningen Leidschendam-Voorburg

Figuur 56Verleende bouwvergunningen Nederland


Figuur 57Verhuiswensen naar segment

Figuur 58Energielabel woningen 2013

Figuur 59Gemeentelijke woonlasten 2014

Figuur 60OZB percentage


Fig59. Gemeentelijke woonlasten 2014 Fig60. OZB percentage

Bron: WoOn (2012), CBS, bewerking AldusWillem h. Gemeentelijke financiën Fig61. Baten en lasten per 1.000 inwoners 2014 Fig62. Lasten per 1.000 inwoners 2014

Bron: CBS, bewerking AldusWillem • Deze overzichten zijn exclusief de verliezen die de gemeente heeft geleden op

de Duivenvoordecorridor.

€"0""

€"100""

€"200""

€"300""

€"400""

€"500""

€"600""

€"700""

€"800""

L'dam1Voorburg" Werkgebied" Nederland"

éénpersoonhuishouden"koopwoning" meerpersoonshuishouden"koopwoning"

éénpersoonhuishouden"huurwoning" meerpersoonshuishouden"huurwoning"

0%#

2%#

4%#

6%#

8%#

10%#

12%#

14%#

L'dam.Voorburg# Werkgebied# Nederland#

2006# 2010# 2014#

€"0""

€"500""

€"1.000""

€"1.500""

€"2.000""

€"2.500""

€"3.000""

€"3.500""

€"4.000""

€"4.500""

L'dam/Voorburg" Werkgebied" Nederland"

Baten" Lasten"

€"0"" €"250"" €"500"" €"750"" €"1.000""€"1.250""€"1.500""

Algemeen"bestuur"

Openbare"orde"en"veiligheid"

Verkeer,"vervoer"en"waterstaat"

Econ."Zaken"

Onderwijs"

Cultuur"en"recreaEe"

Soc."Voorz."en"maatsch."Dienstv."

Volksgezondheid"en"milieu"

RO"en"volkshuisvesEng"

Finan."en"alg."Dekking"

Nederland"

Werkgebied"

L'damOVoorburg"






€"0""

€"100""

€"200""

€"300""

€"400""

€"500""

€"600""

€"700""

€"800""




0%#

2%#

4%#

6%#

8%#

10%#

12%#

14%#


2006# 2010# 2014#

€"0""

€"500""

€"1.000""

€"1.500""

€"2.000""

€"2.500""

€"3.000""

€"3.500""

€"4.000""

€"4.500""


Baten" Lasten"

€"0"" €"250"" €"500"" €"750"" €"1.000""€"1.250""€"1.500""

Algemeen"bestuur"



Econ."Zaken"

Onderwijs"






Nederland"

Werkgebied"

L'damOVoorburg"

!!! !











!"

#!!"

$!!"

%!!"

&!!"

'!!"

(!!"

)#$!"

#$!*#'!"

#'!*#+

!"

#+!*$#

!"

$#!*$&

!"

$&!*$,!"

$,!*%!!"

%!!*%%!"

%%!*%(!"

%(!*%-!"

%-!*&$!"

&$!*&

'!"

&'!*&+!"

&+!*'#!"

.'#!"

//01234520" 1267//15"

0

20

40

60

80

100

120

140

160

0

50

100

150

200

250

300 20

07

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


!"#

$"#

%!"#

%$"#

&!"#

&$"#

'!"#

'$"#

(!"#

($"#

)*+,-./0012314# 5,,46,7+87# 98+816,7+#

:;,1;81<#=00># :;,1;81<#?331#@001<;10-81<#=00>#.A#=00># @001<;10-81<#=00>#.A#?331#@001<;10-81<#?331#.A#=00># @001<;10-81<#?331#.A#?331#

!"# $!"# %!"# &!"# '!"# (!"# )!"# *!"# +!"# ,!"# $!!"#

-./01234456758#

9:5;8:6<:/#

=:/:5>0?/#

@AA# #@A# @# B# C# D# E# F# G#

!!! !











!"

#!!"

$!!"

%!!"

&!!"

'!!"

(!!"

)#$!"

#$!*#'!"

#'!*#+

!"

#+!*$#

!"

$#!*$&

!"

$&!*$,!"

$,!*%!!"

%!!*%%!"

%%!*%(!"

%(!*%-!"

%-!*&$!"

&$!*&

'!"

&'!*&+!"

&+!*'#!"

.'#!"

//01234520" 1267//15"

0

20

40

60

80

100

120

140

160

0

50

100

150

200

250

300

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014


!"#

$"#

%!"#

%$"#

&!"#

&$"#

'!"#

'$"#

(!"#

($"#

)*+,-./0012314# 5,,46,7+87# 98+816,7+#

:;,1;81<#=00># :;,1;81<#?331#@001<;10-81<#=00>#.A#=00># @001<;10-81<#=00>#.A#?331#@001<;10-81<#?331#.A#=00># @001<;10-81<#?331#.A#?331#

!"# $!"# %!"# &!"# '!"# (!"# )!"# *!"# +!"# ,!"# $!!"#

-./01234456758#

9:5;8:6<:/#

=:/:5>0?/#

@AA# #@A# @# B# C# D# E# F# G#


Bron: WoOn (2012), CBS, bewerking AldusWillem


h. Gemeentelijke financiën

Figuur 61Baten en lasten per 1.000 inwoners 2014

Figuur 62Lasten per 1.000 inwoners 2014

• Deze overzichten zijn exclusief de verliezen die de gemeente heeft geleden op de Duivenvoordecorridor.






€"0""

€"100""

€"200""

€"300""

€"400""

€"500""

€"600""

€"700""

€"800""




0%#

2%#

4%#

6%#

8%#

10%#

12%#

14%#


2006# 2010# 2014#

€"0""

€"500""

€"1.000""

€"1.500""

€"2.000""

€"2.500""

€"3.000""

€"3.500""

€"4.000""

€"4.500""


Baten" Lasten"

€"0"" €"250"" €"500"" €"750"" €"1.000""€"1.250""€"1.500""

Algemeen"bestuur"



Econ."Zaken"

Onderwijs"






Nederland"

Werkgebied"

L'damOVoorburg"






€"0""

€"100""

€"200""

€"300""

€"400""

€"500""

€"600""

€"700""

€"800""




0%#

2%#

4%#

6%#

8%#

10%#

12%#

14%#


2006# 2010# 2014#

€"0""

€"500""

€"1.000""

€"1.500""

€"2.000""

€"2.500""

€"3.000""

€"3.500""

€"4.000""

€"4.500""


Baten" Lasten"

€"0"" €"250"" €"500"" €"750"" €"1.000""€"1.250""€"1.500""

Algemeen"bestuur"



Econ."Zaken"

Onderwijs"






Nederland"

Werkgebied"

L'damOVoorburg"



3. BijlagenBijlage a

Leefbaarheidscores en leeftijdsprofiel wijken en buurten Leidschendam-Voorburg

met name

Bronnen: Leefbaarometer 2012; de landelijke gemiddelden hebben de waarde 0 Leeftijdsverdeling CBS (2014)

Tota

alsc

ore

Leef

baar

omet

er

Sam

enst

ellin

g be

volk

ing

Soci

ale

sam

enha

ng

Publ

ieke

ruim

te

Vei

lighe

id

Voo

rzie

ning

en

Won

ingv

oorr

aad

Aan

deel

jong

eren

(<25

jr)

Aan

deel

oud

eren

(>65

jr)






























- De Zijde

- Duivenvoorde

- Park Veursehout

- Schakenbosch

- Prinsenhof hoogbouw

- Prinsenhof laagbouw

- ‘t Lien

- De Rietvink

- Kern Stompwijk

- Landelijk gebied Stompwijk

- Damcentrum

- Klein Plaspoelpolder

- Leidschendam-Zuid

- Zeeheldenwijk

- De Heuvel

- Amstelwijk

- Damsigt

- Verzetsheldenwijk

- Raadhuiskwartier

- Sijtwende 3 t/m 5

- Essesteijn

- Nieuw Essesteijn / Zijdezigt

- Voorburg Midden

- Voorburg Oud

- Bovenveen

- Voorburg Noord

- Voorburg West

- Park Leeuwenbergh

zeer positief

zeer positief

zeer positief

zeer positief

matig

positief

zeer positief

zeer positief

zeer positief

zeer positief

positief

positief

positief

zeer positief

matig positief

matig positief

zeer positief

zeer positief

zeer positief

zeer positief

zeer positief

zeer positief

positief

zeer positief

positief

positief

zeer positief

uiterst positief

positief

30

11

43

18

-46

20

26

27

22

30

9

16

13

22

-40

-34

39

29

22

30

25

35

6

33

-19

-4

31

43

11

35

27

18

24

7

15

8

-1

-9

25

20

8

3

-18

-4

-4

11

-3

18

27

37

8

21

7

-2

-21

12

38

9

5

16

23

-46

-3

16

30

42

13

-19

31

39

31

10

18

34

21

24

10

17

34

3

10

4

4

-5

-4

0

13

26

23

19

15

-27

6

-3

-7

21

27

9

8

17

23

-13

-21

17

4

10

23

21

15

8

8

-11

8

16

32

6

41

-13

44

-17

6

9

21

25

-14

-24

5

-13

-1

-13

49

49

8

21

44

27

14

41

16

9

-4

-21

0

-13

12

-5

-19

1

33

-47

-38

-20

8

13

44

-26

-25

-18

-13

-44

-31

1

-9

-23

-3

-18

3

-24

25

-33

-20

16

46

-15

25,0%

16,0%

23,0%

41,0%

29,0%

21,0%

25,0%

25,0%

29,0%

26,0%

16,0%

17,0%

25,0%

30,0%

25,0%

25,0%

33,0%

27,0%

29,0%

28,0%

21,0%

30,0%

19,0%

30,0%

24,0%

26,0%

32,0%

26,0%

26,0%

30,0%

40,0%

31,0%

19,0%

20,0%

37,0%

19,0%

22,0%

18,0%

22,0%

31,0%

23,0%

24,0%

11,0%

20,0%

21,0%

20,0%

19,0%

22,0%

19,0%

33,0%

19,0%

30,0%

21,0%

17,0%

11,0%

16,0%

26,0%

22,0%


■Zeer negatief

■Negatief

■Matig

■Matig positief

■Positief

■Zeer positief

■Uiterst positief


Woningvoorraad

Dominantie vrijstaande woningen

Dominantie tweekappers

Dominantie flats met meer dan 4 verdiepingen

Dominantie etagewoningen

Dominantie boerderijen en tuinderijen

Dominantie stedelijke statuswoningen

Dominantie suburbane statuswoningen

Dichtheid

Percentage sociale huurwoningen

Dominantie 1940-1959 bouw

Dominantie 1970-1979 bouw

Dominantie vroegnaoorlogs (1945-1960)

Dominantie vooroorlogse bouw (tot 1940)

Publieke ruimte

Waarde verkochte huurwoningen

Aandeel sloop

Geluidsbelasting railverkeer

Geluidsbelasting totaal

Nabijheid groot water

Groene ruimte tussen vroegnaoorlogse bouw

Water in de wijk

Uitzicht op binnenwater

Voorzieningenniveau

Nabijheid supermarkt

Nabijheid bankfiliaal

Nabijheid groot winkelcentrum

Bevolkingssamenstelling

Aandeel niet-werkende werkzoekenden

Dominantie inkomens tot 2x modaal

Dominantie minimuminkomens

Dominantie inkomens meer dan 2x modaal

Aandeel niet-westerse allochtonen

Aandeel hoogopgeleiden

Sociale samenhang

Dominantie middelbare paren zonder kinderen

Dominantie jonge paren zonder kinderen

Dominantie oudere paren zonder kinderen

Dominantie jong alleenstaand

Dominantie middelbaar alleenstaand

Aandeel ouderen

Aandeel gezinnen met kinderen

Homogeniteit gezinnen met oudere kinderen

Homogeniteit gezinnen met jonge kinderen

Dominantie eigenaar bewoners

Verhuizingen (mutatiegraad)

Veiligheid

Vernielingen

Verstoring openbare orde

Geweldsmisdrijven

Diefstal uit de auto

Overlast

Bijlage b Samenstelling Leefbaarometer


Titel: Ondernemend, sociaal, duurzaam en dichtbij

Partners: GBLV, D66, PvdA, GroenLinks

College: Hans van der Sluijs, burgemeester

Frank Rozenberg

Saskia Bruines

Nadine Stemerdink

Floor Kist

Belangrijkste (inhoudelijke) punten coalitieakkoord

Sociaal beleid• Nauwe samenwerking met inwoners en maatschappelijke

partners om extra takenpakket gemeente uit te voeren

• Stimuleren gezonde levensstijl bewoners

• Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt

activeren en stimuleren

• Prioriteit aan jeugdwerkgelegenheid met concreet

uitvoeringsprogramma met bedrijfsleven,

onderwijsinstellingen en samenwerkingspartners

• Ooievaarspas zodat ook minimahuishoudens kunnen

meedoen

Duurzaamheid• Opstellen concrete duurzaamheidsagenda in 2015

• Stimuleren energiebesparende maatregelen

particuliere woningbezitters

• In 2020 20% CO2-uitstootreductie,

in 2050 klimaatneutrale gemeente

• Gezamenlijke afvalvisie met omliggende gemeenten,

hoog scheidingspercentage

Wonen• Voldoende variatie en doorstromingsmogelijkheden

• Bijzondere aandacht voor 30% sociale woningbouw

• Aandacht voor specifieke doelgroepen:

jongeren en ouderen

Economie en ondernemersklimaat• Aandacht voor de versterking van lokale economie,

ondernemersklimaat en dienstverlening aan ondernemers;

integrale economische agenda i.s.m. Platform economie,

onderwijs en arbeidsmarkt

• Speerpunten in Platform: aanpak van jeugdwerkloosheid,

jeugdwerkgelegenheid, duurzaamheid en sociaal

ondernemen

• Mogelijk parkmanagement om kwaliteit van bestaande

bedrijventerreinen te verhogen

Voorzieningen• Actieprogramma’s voor de kernwinkelcentra,

samenhang tussen de winkelgebieden, actieve

ondersteuning ontwikkelingen Leidsenhage

• Aanpak oude centrum Voorburg

• Aandacht voor het recreatieve karakter van Vliet en

fietsverbindingen

• In 2015 start uitvoering brede cultuurvisie

• Multifunctioneel gebruik van sportaccommodaties

door slimme aanpassingen

Samenwerking• Samen met inwoners buurten wijkgericht werken

bevorderen

• Actieve partner en een herkenbare uitstraling in de regio,

m.n. in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag;

Voorschoten en Wassenaar preferente samenwerkings-

partners

Financieel• Streven naar gemiddeld gelijkblijvende lasten voor inwoners

en bedrijven met behoud van voorzieningen, lastendruk

onder het gemiddelde tarief van andere gemeenten in de

regio Haaglanden

• Nadere analyse (grote) projecten om cumulatie van risico’s

te voorkomen

Bijlage c Coalitieakkoord Leidschendam-Voorburg 2015-2018


Bijlage d Koopstromen op 4PC niveau

Het beschikbare datamateriaal maakt het mogelijk om een indicatie te geven van Koopstromen op 4PC-niveau

in termen van herkomst van consumentenbestedingen.

Daarbij kunnen voor Leidschendam-Voorburgde volgende gebieden worden onderscheiden

4PC Gebied (globaal)

2262 Leidsenhage

2265 Damlaan, Damplein

2271 Oud-Voorburg

2273 Julianabaan

2274 Laan van Nieuw Oosteinde e.o.

Herkomst consumentenbestedingen (2011)

LV 2262 2265 2271 2273 227467,4% 49,5% 71,1% 66,6% 74,2% 77,7%

15,3% 20,9% 19,5% 15,1% 17,6% 9,5%

3,1% 4,4% 1,8% 2,2% 2,8% 2,0%

2,4% 7,8% 0,3% 1,3% 0,3% 0,3%

2,1% 1,1% 0,4% 3,9% 1,6% 2,8%

1,6% 4,0% 1,6% 1,0% 0,2% 0,2%

1,4% 2,8% 0,4% 1,1% 0,1% 0,8%

0,8% 1,7% 0,9% 0,8% 0,1% 0,4%

0,6% 0,4% 0,5% 0,5% 1,1% 0,6%

0,5% 0,2% 0,1% 2,3% 0,0% 0,7%

4,8% 7,1% 3,4% 5,2% 1,8% 5,0%

bron: Rabobank (2011)


‘s-Gravenhage

Zoetermeer

Wassenaar

Rijswijk

Voorschoten

Leiden

Pijnacker-Nootdorp

Rotterdam

Amsterdam

Rest Nederland


Missie We zijn (dagelijks) van betekenis voor onze klanten

en samenleving.

Visie (klantbeloftes)Wij zijn er voor u als u ons nodig heeft. Wij leveren advies

en excellente (virtuele) dienstverlening. Wij maken dagelijks

het verschil voor klant, bank en samenleving. Wij werken

samen met u actief aan de verbetering van de (lokale)

samenleving.

KernwaardenInteger - Respect - Professioneel – Duurzaam

Rabobank verbindtRabobank wil een verbindende factor van betekenis zijn door

mensen, bedrijven, instellingen en overheden met elkaar te

verbinden, zonder dat daar een direct commercieel belang

aan ten grondslag ligt. De verbindende rol die Rabobank van

oorsprong vervult, is de manier om lokale betrokkenheid

invulling te geven. Dit doen we onder andere door:

• Netwerken

• Kennis delen

• Samen initiatieven nemen en activiteiten ontplooïen

Voorbeelden hiervan zijn: het mede opzetten van de Culturele

Business Case, het organiseren van het Ondernemersplein,

het aanbieden van het lespakket Leren omgaan met Geld,

het reeds jarenlang mogelijk maken van de MKB/VOC

Nieuwjaarsbijeenkomst, het samenbrengen van vraag en

aanbod van kapitaal bij Rabo Meet & Grow, en ook het

ondersteunen van starters op diverse wijzen zoals het

faciliteren van het startersspreekuur en het aanbieden

van leerzame kennissessies.

Directie en (sleutel)medewerkers vervullen een belangrijke

rol als verbinder en geven de lokale betrokkenheid gestalte.

Zij dienen zichtbaar te zijn, voor klanten, voor leden, maar

ook voor personen of partijen daarbuiten. De regio die de

nieuwe bank bedient is te groot om dit allemaal centraal te

doen. In de verschillende gemeenten is een eigen gezicht van

Rabobank nodig, met een goed netwerk in de gemeenschap.

Juist met het verdwijnen van de functie van fysieke kantoren

is het zaak dat directie en medewerkers van de bank zichtbaar

zijn. Dat geeft de bank een menselijk gezicht.

Kerncijfers 2014Balanstotaal € 6,6 mrd (3e Rabobank van Nederland)

Bedrijfsresultaat voor voorzieningen € 30 mln Formatie 530 fte

Coöperatief dividendNaast sponsoring wordt er op dit moment op jaarbasis

€ 550.000 van de winst beschikbaar gesteld voor

maatschappelijke en culturele doeleinden.

Bijlage e Rabobank Regio Den Haag


Bijlage f Colofon

Samenstelling

AldusWillem

Willem van der Velden

www.alduswillem.nl

In opdracht van

Rabobank Regio Den Haag

Afsluitdatum

23 augustus 2015

Foto’s

René Zoetemelk

De in deze publicatie gepresenteerde cijfers zijn gebaseerd op

gegevens uit door ons betrouwbaar geachte in- en externe

bronnen, waaronder CBS, ABF, gemeente Leidschendam-Voor-

burg, regio Haaglanden, UWV Werkbedrijf, Leefbaarometer,

Rabobank Regio Den Haag, Rabobank Nederland.

Gegevens uit deze bronnen zijn op zorgvuldige wijze in de

analyses verwerkt. Rabobank Regio Den Haag en AldusWillem

aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor het

geval dat de in deze publicatie neergelegde gegevens of

prognoses onjuistheden bevatten. Het betreft algemene infor-

matie die aan veranderingen onderhevig is.

Rabobank Regio Den Haag

Feiten en cijfers 2015 Leidschendam-Voorburg

Documents

Transcript of Feiten en cijfers 2015 Leidschendam-Voorburg