KOPLOPERS IN DE ZORG 15KOPLOPERS IN DE ZORG14

Gehandicaptenzorg GGZ Jeugdzorg Maatschappeli jke Ondersteuning VV T Z iekenhuizen en Kl inieken L i fe Science & Health

Toenemende marktwerking is een uitkomst gebleken voor Zorggroep Alliade, zo ondervonden bestuurders Erik Kuik en Wilfred Juurlink: “ Vanuit stilstand veranderen is heel moeilijk.” De tucht van de markt heeft de zorggroep gedwongen op zoek te gaan naar de eigen kracht en kernpunten. Hierdoor is een sterkere en meer innovatieve organisatie ontstaan met veel aandacht voor mensen en hun wensen. Zowel voor medewerkers als cliënten.

Zorggroep Alliade is vanuit een bestuurlijke fusieorganisatie in 2010 ontstaan. De groep biedt een breed palet aan zorginstellingen, die ieder hun eigen identiteit behouden. Alliade ontwikkelt een scherp gepositioneerde aanpak die steeds beter functioneert. In de VG-sector biedt Talant zorg aan mensen met een verstandelijke handicap (VG). De dienstverle-ning omvat het hele pakket van wonen, werk, dagbesteding, scholing en behandeling. Zorg-kompas is de snel groeiende en winstgevende tak in de thuiszorg en in de V&V sector biedt Alliade met Meriant ouderenzorg aan, een van oudsher betrouwbare partner met in de regio een bestendig marktaandeel. Driever’s Dale is een orthopedagogisch behandelcentrum voor kinderen en jongeren tussen de 6 en 21 jaar met een licht verstandelijke beperking en gedrags- en/of ontwikkelingsproblemen. BaanPlus biedt reïntegratie van arbeidsgehan-dicapten aan in Noord Nederland.

De strategie is erop gericht om een AWBZ-brede zorgaanbieder te worden. Zorggroep Alliade verzorgt ongeveer 8.000 cliënten op jaarbasis, biedt 2.700 ‘bedden’ en telt 5.700 medewerkers (3.400 !e).

De huidige bestuurlijke opzet is eerder een gevolg van een pragmatische keuze dan van voorbedachte rade. De bestuurders Erik Kuik

en Wilfred Juurlink, beiden al lang werkzaam binnen de gehandicapten- en of ouderenzorg, herkenden in een Groningse zorgaanbieder een speci"eke kwaliteit die zij graag in Talant wilden integreren, maar de Groningers wilden niet gedomineerd worden door een Fries moe-derbedrijf. Om pragmatische redenen mocht de dochter haar identiteit behouden. Achteraf werd dit herkend als een gedegen bestuurs"lo-so"e voor de gehele groep en werd dit ook op de andere toegetreden merken toegepast.

Geloof in pluriformiteit De missie van Alliade is: ‘Het bieden van lang-durige zorg en ondersteuning aan mensen met een grote mate van kwetsbaarheid’. De ambitie daarbij is: ‘Samen verder’.

“Alles wat we doen, doen we voor onze cliënten. Maar wel vanuit een duidelijke visie: Zorg en ondersteuning aan kwetsbare mensen moet zo verleend worden, dat recht wordt gedaan aan hun verscheidenheid, dat mensen zichzelf kunnen zijn, op een bij hen passende plek in de samenleving.”

De pluriformiteit geldt dus niet alleen voor de dochters in de Alliade groep, maar is uitgangs-punt om de eigenheid van alle cliënten te be-houden en zo mogelijk verder te ontwikkelen.

Deskundig in mensen, vernieuwend in techniek

ZORGGROEP ALLIADE

“Marktwerking resulteert in pluriformiteit en dat is goed voor

iedereen.”

Wilfred Juurlink en Erik Kuik, bestuurders Zorggroep Alliade

KOPLOPERS IN DE ZORG 17KOPLOPERS IN DE ZORG16

Gehandicaptenzorg GGZ Jeugdzorg Maatschappeli jke Ondersteuning VV T Z iekenhuizen en Kl inieken L i fe Science & HealthZORGGROEP ALLIADE

“Wij geloven dat ook deze mensen willen en kunnen ontwikkelen, en daar is binnen veel nieuwe

zorgformats minder aandacht voor.”

bieders hun dienstverlening zo helder mogelijk over te brengen. Dan krijg je de cliënten die bij je passen. Het is aan de overheid deze pluriformiteit te respecteren en niet alleen naar het meest kostene!ciënte alternatief te kijken”.

Op zoek naar de eigen krachtDe nieuwe ontwikkelingen in de WMO en AWBZ zijn volgens de bestuurders zo slecht nog niet. Het is goed dat sommige vormen van dienstverlening niet langer door zorg-instellingen worden aangeboden: “Het kan inderdaad goedkoper en zat er dik in dat wij als grootse aanbieder in de regio marktaandeel zouden verliezen. Nieuwe aanbieders pikken de krenten uit de pap, en zolang zij dat goed doen is daar niets mis mee. Krimpen is jammer ge-noeg een pijnlijk proces. Wij moesten iets doen om de energie weer terug te krijgen en dat lukte toen wij waarderend keken naar onze kracht.” Die kracht bleek vooral te zitten in de aanwe-zige deskundigheid en daar zet de organisatie nu dubbel en dwars op in. Dit betekent wel dat Alliade een behoorlijke schaal moet zien te handhaven om de opleidingskosten te kunnen opbrengen.

Kennisontwikkeling en deskundigheidsbe-vordering veronderstellen een traditionele inventarisatie van de benodigde competenties en een externe partner – de ROC’s Friesland College en Friese Poort – die de benodigde trainingen en opleidingen aanbieden. Daar-

naast werd gezocht naar eigen expertises, bijvoorbeeld over seksualiteit en autisme. De professionals in deze expertises kregen zo niet alleen erkenning voor hun speci!eke kennis en ervaring, maar via een interne website werden zij toegankelijk voor de collega’s uit de hele groep. Kenniscafe’s en interne congres-sen zijn ook belangrijke impulsen geworden voor leren en de verspreiding van relevante ervaringen.

Vanzelfsprekende vernieuwingTerwijl innovatiebeleid in de VG sector in het algemeen een tamelijk zeldzaam fenomeen is, hee" Zorggroep Alliade een uitgesproken levendige cultuur op dit terrein. De orga-nisatie is sterk gericht op het toepassen van technische mogelijkheden die de kwaliteit van leven en de zelfredzaamheid van mensen met een ernstige meervoudige beperking (EMB) versterken. Het is daarbij zaak de mogelijk-heden goed af te stemmen in het leven van de cliënten en in de cultuur en handelings-competenties van de zorgprofessionals. Er wordt bewust en veel samengewerkt met kennisinstituten, zoals TNO, universiteiten (RUG) en hogescholen. Niet alleen in de rol van onderzoeker en adviseur, maar als partner in de living labs. Technici die bekend zijn met de nieuwste technologie trekken bij Alliade samen op met de zorgprofessionals. In de dia-loog en samenwerking tussen beiden ontstaan toepassingen die bijvoorbeeld de kwaliteit van leven van cliënten verbeteren, de werkdruk

verlichten of de kosten van de bedrijfsvoering doen verminderen.

Innoveren impliceert het loslaten van de vertrouwde wijze van werken. Het past niet in een gecontroleerde, beheersbare omgeving. Het proces van cocreatie is een zoekproces naar nieuwe vindingen en daarin passen geen vooraf opgelegde doelstellingen, geen strikte normen en geen einddatum. Wel bevlogen-heid en ambitie. Deze werkwijze past moeilijk bij subsidie-aanvragen die vaak concrete opbrengsten verwachten en een duidelijke planning. Ook intern worstelde de ethische commissie van Talant met het beoordelen van innovatiepro-jecten. Zo vroeg men zich af of je cliënten mag laten deelnemen aan een project waarin vooraf niet duidelijk is welke opbrengsten te verwachten zijn.

Gezonde kernprocessen‘Samen verder’ impliceert vormen van samenwerking in de keten, met gemeenten, provincies, zorgverzekeraars, welzijnsinstel-lingen en andere zorginstellingen, binnen en buiten de groep. Een e#ectieve ketenaanpak vergt taakvolwassen organisaties. Dat betekent dat de organisatie zijn eigen zaakjes eerst goed op orde moet hebben. Na de bijna-failliet situ-atie in 2004 hee" Talant – en tegenwoordig Alliade – sterk ingezet op het gezond maken van de kernprocessen. Uiteraard ervoer de werkvloer dit als een bureaucratische inbreuk, maar de willekeur is teruggedrongen door ge-degen protocollen te hanteren voor standaard situaties. Dit komt onder meer tot uiting in de scores in de medewerkeronderzoeken, waaruit blijkt dat men zeer trots en tevreden is over/in het team, maar minder binding hee" met de moederorganisatie. Een veel voorkomende situatie in de zorg.

“Nu zijn we zover dat professioneel eigenaar-schap en een ondernemende attitude nodig zijn, maar we willen voorkomen dat er allerlei account managers opstaan die gemeenten gaan

In dialoog met cliënten en hun omgeving zijn twee belangrijke kenmerken geformuleerd die deze visie schragen: Erkenning van de diversiteit van de cliënten.

Iedere cliënt is uniek en hee" recht op een passende vorm van zorg en ondersteuning.

Vermaatschappelijking van de zorg. Alleen door een passende maatschappelijk context te (helpen) realiseren, kunnen cliënten in staat worden gesteld zichzelf te zijn.

De visie wordt tastbaar in de invulling van het woon- en leefgebied van de cliënten. Alliade is een belangrijke stimulerende kracht in het realiseren van woonleefgebieden, juist door haar schaalgrootte en provinciale spreiding, en door de samenwerkingsafspraken met andere partijen.

De marktwerking hee" de boel in beweging gebracht. Die beweging was essentieel, want veranderen vanuit stilstand is heel moeilijk. Doordat allerlei nieuwe zorgconcepten op de VG markt werden geïntroduceerd, zoals de breed bejubelde $omashuizen, leerde Alliade haar eigen kracht kennen: de deskundig-heid om mensen, juist met een verstandelijke handicap, in hun ontwikkeling te ondersteu-nen. “Wij geloven dat ook deze mensen willen en kunnen ontwikkelen, en daar is binnen veel nieuwe zorgformats minder aandacht voor”, stelt Erik Kuik. En Wilfred Juurlink vult aan: “Het is prima dat ouders kunnen kiezen tussen verschillende zorgconcepten. Het is aan de aan-

KOPLOPERS IN DE ZORG 19KOPLOPERS IN DE ZORG18

Gehandicaptenzorg GGZ Jeugdzorg Maatschappeli jke Ondersteuning VV T Z iekenhuizen en Kl inieken L i fe Science & HealthZORGGROEP ALLIADE

‘LIVING LABS’

Zorggroep Alliade fungeert als ‘living lab’ voor verschillende kennisinstellingen. Zo filmen medewerkers van een woongroep zelf de innovatiemogelijkheden, waarbij zij hun eigen rol spelen en de cliënt representeren. De filmpjes en de achterliggende ideeën over innovatie worden intern gepresenteerd en op bijeenkomsten van kennispartners. Een medewerker: “Onze functie is echt veranderd. We begeleiden de cliënten niet alleen, we observeren ze ook. En bedenken plannen die we zelf mogen uitvoeren.” Deze aanpak brengt direct de nieuwe visie op de gewenste omgang met cliënten in praktijk. Medewerkers vinden het prettig dat cliënten meer de regie krijgen: “We deden altijd wat we dachten dat zij fijn vonden. Wij bepaalden of we de radio aan of uitzetten, of ze naar bed brachten. Natuurlijk blijven ze altijd afhankelijk, maar elk kleine stapje richting meer zelfregie is er één. Het is constant puzzelen en observeren om erachter te komen wat iemand daarvoor nodig heeft. De filmpjes helpen ons daarbij, omdat je met andere ogen naar de situatie kijkt.”

Uiteindelijk zijn drie innovaties geselecteerd om verder uit te gaan werken:

Bewegingsgevoelige douche(straal) die zorgt dat het gehele lichaam van de cliënt nat blijft. Dit in combinatie met beïnvloeding van lichtsterkte en muziek;

Technologie die cliënten beschermt tegen verbranding in de volle zon op het terras;

Nieuwe sensorische activiteiten – gehoor, smaak, gevoel, reuk, zicht – aan de hand van sensortechnologie of touchscreens om cliënten te stimuleren.

bezoeken. Ook hier is regie nodig”, aldus Erik Kuik.

De heer Kuik gee! aan dat er in de besturings-"loso"e aandacht is voor drie kernprocessen: zorg, personeel en "nanciën: “Daar hebben we drie typen controllers voor en daarin zijn we behoorlijk uniek.” Alliade presteert pas goed als alle drie de domeinen gezond zijn. Wij focus-sen niet alleen op harde cijfers en statistics, maar ook op de zachte kant, door het vertellen en uitwisselen van verhalen (storytelling). Door in verbinding te staan met alle belang-hebbenden weet je wat er speelt. Daarbij is het onze passie steeds beter te willen worden, dat zijn we aan onze stand en omvang verplicht!

Technologische zorgHet zogenaamde ‘Verwantenpanel’ – samen-gesteld uit familieleden van de bewoners binnen Zorggroep Alliade – staat uitermate positief tegenover het benutten van techno-logische mogelijkheden in de zorgpraktijk. Technologie moet wel passen in de zorgcul-tuur en tevens aansluiten bij de wens van cliënten en verwanten en bijdragen aan een veilige (werk)omgeving. Zorggroep Alliade wil zich in de toekomst in toenemende mate onderscheiden door een optimaal gebruik van technologische mogelijkheden die kunnen bijdragen aan: De kwaliteit van bestaan van cliënten

(bijvoorbeeld uitluisterapparatuur die de veiligheid vergroot).

Verbetering van het zorgproces (zoals dwaalsensoren of het web-based onder-steuningsplan).

Doelmatige bedrijfsvoering (denk aan arbeidsbesparende technologie).

Zorg is een relationeel begrip: aandacht, verzorging en ondersteuning vragen aanwe-zigheid van mensen. Technologie kan óók een vorm van zorg zijn. Volgens Alliade’s visie behoort de zorginhoud leidend te zijn in de keuze voor technologie. Technologie moet passen bij de cultuur van zorg en daaraan ondersteunend zijn. Cliënten en medewerkers van Alliade zullen zich in de toekomst steeds meer zelf eigenaar gaan voelen van dergelijke technologische inzet.