Zelfredzaamheid naar vermogennter

● Effectiviteit van werk centraal stellen wetenschappelijk aangetoond● Systematisch meten van resultaten loont● Digitale screening spreekt eigen verantwoordelijkheid aan

InhoudColofon

Inter-View is een magazine dat trends in de wereld van arbeid, participatie en zorg signaleert en de visie van zoveel mogelijk betrokkenen wil laten doorklinken. Het informeert en opiniëert, en geeft innovatiede ruimte. Scherp aan de wind zeilend envooruit denkend. Inter-View is een initiatiefvan Interhealth B.V., dat als ontwikkelaar vanproducten in de (geestelijke) gezondheids-zorg, preventie, participatie en vitaliteits-bevordering zijn bijdrage wil leveren aan de noodzakelijke vernieuwingen.

RedactiePeter van Eekert (hoofdredacteur)Martin de HeerHuub HoubenMartin van der Krogt

Aan dit nummer werkten meeHanneke Bakker, Gemini ConsultancyMaarten Broekema, BS&FSjef Czyzewski, Bouman GGZMarjolein ten Hoonte, RandstadMonique de Kok, Mentaal BeterLaurens Krol, BS&FHenk Maasson, Psy Health DirectMarianne Oomens, VGZRuud Schalkwijk, gemeente RotterdamJaap van Weeghel, kenniscentrum Phrenos

ProductieARCO SZ, Utrecht

VormgevingEllen Bakker, ellendesign.nl, Utrecht

UitgaveInterhealth B.V.

Voor nadere informatieInterhealth B.V."Prins Hendriksoord" Soestdijkerweg 17 3734 MG Den Dolder088-010 4300info@interhealth.nlwww.interhealth.nl

DisclaimerDit magazine, de inhoud en de vormgeving zijneigendom van Interhealth B.V. Alle rechten worden voorbehouden. Niets uitdeze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ofopenbaar gemaakt door druk, fotokopie, micro-film of welke wijze ook, zonder voorafgaandeschriftelijke toestemming van Interhealth B.V.

2

4Ronde tafelWerk en gezondheid zijn vaak nog gescheiden werelden. Partnerschap van publieke en private

partijen draagt bij aan een integrale benadering en het slim combineren van geldstromen.

8Howie the Harp in RotterdamZorginstelling Pameijer heefthet New Yorkse ‘Howie theHarp Peer Advocacy and

Training Center’ naar Nederland vertaald. Mensen met een psychiatrisch probleem worden opgeleid tot ervaringsdeskundige en bemiddeld naar betaald werk.

10Drie decentralisaties niet stopzettenDoor de val van het kabinetRutte zijn de wetgevings-trajecten vooralsnog

stilgevallen. Maar Martin van der Krogt pleit ervoor de gedachten achter de drie grote decentralisatie-operaties niet overboord te zetten.

12Jeugd GGZDe jeugd GGZ wordt op termijn onder gemeentengebracht. Daarmee krijgen zij een belangrijke sleutel

voor de Wajong-instroom in handen. De jeugd GGZ isechter een bijzonder specialistisch terrein waarop gemeenten expertise zullen moeten ontwikkelen.

14IPS werktIndividuele Plaatsing en Steun(IPS) is een bewezen succes-volle methodiek om mensenmet een ernstige psychische

stoornis aan het werk te helpen. IPS-autoriteit Jaap vanWeeghel over kansen en bedreigingen.

17De GemeentePolis slaat bruggenEen aantal gemeenten zet de stap van een Collectieve Zorgverzekering voor de

Minima (CZM) naar de bredere GemeentePolis. Hoe vinden zorgverzekeraars en gemeenten elkaar?

18De driehoek behandelen,wonen en werkenWerk is voor Bouman GGZeen integraal onderdeel vande behandeling van cliënten.

Werken maakt gezond, aldus Sjef Czyzewski, voorzittervan de Raad van Bestuur van Bouman.

20De Screener: zelfhulp waar mogelijkDigitale screening draagt bijaan het snel onderkennen enaanpakken van mentale

problemen. Ook bij re-integratie en participatie bewijst het zijn waarde.

22Meten is wetenIn de GGZ is Routine Outcomes Measurement(ROM) gemeengoed aan het worden.

Bij arbeidstoeleiding en participatie kan ROM de effecten van interventies zichtbaar maken.

24Adrie GoedendorpDe kunst van Adrie Goedendorp siert het omslag van deze inter-View.Wie is deze kunstenares?

Zelfredzaamheid naar vermogenVoor u ligt de derde uitgave van Inter-View. We zijn er trots op om in deze tijd van economische recessie en bezuinigingen een magazine uit te brengen met een positief geluid. Dit nummer van Inter-View is gewijd aan het vernieuwen van dienstverlening aan kwetsbare mensen, die vaak langdurig in een uitkeringssituatie verkeren en toch in staat blijken tot participatie. Aansluitend bij onze visie op arbeid en gezondheid vormt het eigen aandeel, gebaseerd op eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht van de mens, een belangrijk uitgangspunt: zelfredzaamheid naar vermogen. Midden in economisch lastige tijden ontstaat er een positieve prikkel om de klantaanpak te vernieuwen.Inter-View besteedt veel aandacht aan het bedenken van nieuwe oplossingen met belangrijke stakeholders die out of the box kunnen denken.

3

Martin de Heer MBAvoorzitter Raad van Bestuur Interhealth

Huub Houbenmedisch bestuurder

Interhealth

Uit tal van wetenschappelijke onderzoeken en in de praktijk is duidelijk geworden dat het daad-werkelijk hebben van werk de beste basis is omwerkvermogen te verhogen en functioneren te verbeteren. Spieren worden sterker als ze wordengebruikt en hersenen functioneren beter als ze actief worden ingezet. We staan dus voor de uitdaging om gezond functioneren met verstandiggebruik van mentale en fysieke mogelijkheden testimuleren. Concreet gaat het dan over ‘place thentrain’: eerst werk, dan training of coaching in plaatsvan de lange reeksen re-integratietrajecten die inde afgelopen decennia aangeboden werden.

In meerdere sectoren groeit het besef dat het eigenaandeel beter benut moet worden. Veel mensenzijn er van overtuigd dat het tijdperk van de verzorgingsstaat achter ons ligt. Het benutten vanhet eigen aandeel is een kernonderdeel van de kanteling in de Wet maatschappelijke ondersteuning(WMO). Vooral bedoeld om claimgedrag te verminderen en betere en goedkopere oplossingente stimuleren. Ook in de geestelijke gezondheidszorg(GGZ) groeit het besef dat behandeling niet alleengericht mag zijn op vermindering van ziekte of

klachten, maar dat herstel van functioneren en zelfredzaamheid zeker zulke belangrijke doelenzijn. In moderne behandelingen wordt samen metde cliënt gewerkt aan beter functioneren en participeren in de samenleving in plaats van alleenmaar klachtvermindering. Afkomstig uit diezelfdeGGZ is het inzichtelijk maken van de effecten vaninterventies op het functioneren. Dit staat bekendals routine outcomes measurement (ROM). Zulkemeetinstrumenten kunnen ook buiten de GGZ vangrote waarde zijn, zeker bij mensen in de bijstand,mensen die bepaalde WMO-voorzieningen aanvragen, of werknemers die onder grote spanningstaan.

Nederland verkeert in een financieel-economischecrisis en is genoodzaakt de tering naar de nering tezetten. Inter-View neemt de uitdaging aan om nietbij de pakken neer te zitten en door te denken binnende context van de economische realiteit. We richten ons op de positieve prikkels en kansen dieer zijn en nemen daar zelf actief een bijdrage aan.

Martin de HeerHuub Houben

Partnerschap voor innovatie

Publieke en private partijen kunnen samen werk en gezondheid bevorderen

Meer mensen gezond aan het werk. Dat is de missie voor BV Nederland. Hoe kunnen publieke en private partijen

door samen te werken arbeidsdeelname, participatie en vitaliteit bevorderen? Dat is de vraag waarover zes

gesprekspartners zich buigen. Gezondheid en werk zijn nog gescheiden werelden. Hoe kunnen verschillende partijen

gezamenlijk doelen stellen over de grenzen van sectoren heen en zo hun schaarse middelen effectiever inzetten?

4

rondetafel

gesprek

Gezondheid en werk zijn

nog gescheiden werelden

Ruud Schalkwijk is sinds 3 jaar programma-directeur Organisatie & Financiën van de gemeente Rotterdam en in die rol onder meerverantwoordelijk voor de aanbesteding van arbeidsbemiddeling. Daarnaast is hij beheerdervan het zogenaamde frictiebudget, waaruit deherstructurering van de WSW wordt gefinancierd.“Het programma Organisatie & Financiën is verantwoordelijk voor het realiseren van de collegedoelstellingen om in de komende jarencirca 72 miljoen euro te besparen op de bedrijfs-voering en de formatie met 1.000 plaatsen te verminderen. Als programmadirecteur ben ik verantwoordelijk voor de aansturing van het programma. Daarnaast ben ik binnen het concern Rotterdam portefeuillehouder HR.”

Laurens Krol is partner bij bureau BS&F en is daar vooral gericht op de samenwerking tussengemeenten en zorgverzekeraars. “Gemeenten en zorgverzekeraars kunnen samen veel gezond-heidswinst boeken, bijvoorbeeld door het aangaan van een GemeentePolis.” Krol ondersteunt gemeenten en zorgverzekeraarsdeze sleutelrol te vervullen.

Marjolein ten Hoonte was in de afgelopen jarendirecteur van Randstad HR Solutions en als zodanig verantwoordelijk voor arbeidsmarkt-vraagstukken op het gebied van outplacement,duurzame inzetbaarheid, re-integratie en de overname van personeel. Momenteel is zij binnenRandstad directeur Arbeidsmarkt. “Dat betekentvooral het uitdragen van onze arbeidsmarktkennisen – ervaring. Zeker ook richting gemeenten, dieonder meer door de Wet werken naar vermogen(WWNV) voor nieuwe uitdagingen staan. De WWNV gaat over de toegang tot de arbeids-markt. Wat voor mij interessant is: wat voegenwe daaraan toe om als betrokken partijen, publiek en privaat, tot een succesvol partner-schap te komen?”

Marianne Oomens Marianne Oomens is zelfstandigmanager en was van maart 2011 tot mei 2012werkzaam als interim directeur verkoop bij zorgverzekeraar VGZ. Zij heeft veel ervaring binnen het verzekeringswezen. “Ik ben vooralbezig om de commerciële slagkracht van VGZ tevergroten. En nieuwe samenwerkingsvormen met gemeenten aan te gaan. Van de verzekerdenbij VGZ valt 75% in een collectiviteit. Dat zijn ookcollectieve zorgpolissen met gemeente, ondermeer voor hun bijstandsgerechtigden.”

5

Ruud Schalkwijk Marjolein ten Hoonte Laurens Krol Marianne Oomens Martin de Heer Huub Houben

Evidence based werken kost tijd,maar het betaalt zich terug.

Kennis en expertisedelen levert innovatieop.

Onze kennis zit nietin een kluis. Delen levert altijd iets op.

Werk concreet samen en maak hetniet te breed, datcompliceert enorm.

Een open dialoogcreëert kansen ennieuwe antwoorden.

Niemand weet alles. Erken dat en handel ernaar.

De gesprekspartners

Huub Houben is arts. Hij is sinds vijf jaar medisch directeur van Argonaut Advies.Houben is gepassioneerd pleitbezorger van systematisch meten van resultaten. “Ik heb 20 jaar in de farmaceutische industrie gewerkt. Daar is evidence based werken de norm. In de sociale sector heerst vaak het buikgevoel. Toenhet geld niet op kon,werd dat door gemeentenniet ervaren als een urgent probleem. Maar nu isdat anders. Gemeenten zijn zich ervan bewustdat er meer moet met minder geld en dat metenvan resultaten daarbij helpt. Door systematischmeten en feedback gebruiken kun je sturen.”

Martin de Heer is bestuursvoorzitter van Interhealth. “Interhealth is een holding van 5 bedrijven met in totaal 600 medewerkers: Mentaal Beter, Argonaut Advies, Het NIC, BestDeal en Bizi Nederland. Wij zien onszelf als een investeringsplatform in de zorg dat meebouwt aan een nieuwe maatschappelijkewaarde: een vitale samenleving, gebaseerd opeigen kracht waar mensen zelf verantwoordelijk-heid nemen. Zelfredzaamheid naar vermogen. We leveren en ontwikkelen vernieuwende dienstverlening in verschillende sectoren: zorg,overheid en onderwijs. Onze belangrijkste uitdaging is om door de sectoren heen tot slimmere, betere oplossingen te komen.”

Het zorgende zorgstelsel“In de zorg wordt vooral gekeken naar de belemme-ringen van mensen, maar minder naar mogelijkhedenen kansen.” Dat vindt De Heer. “We hebben in Nederland een zorgstelsel gebouwd dat mensenstigmatiseert. In de zorgsector zijn de professionalsover het algemeen gericht op ziekte en zorg. Ik zoudat willen ombuigen naar een focus op gedrag engezondheid. Daarmee wordt een omslag gemaaktvan het uitsluitend inzetten van curatieve zorg naarhet eigen aandeel in iemands gezondheid en vitaliteit.Natuurlijk leveren ziekten en aandoeningen belem-meringen op, maar er blijven vaak mogelijkhedenom te werken en te participeren. Zo is in studies aan-getoornd dat studenten die een diagnose haddenvoor bijvoorbeeld autisme gaan denken en handelenvanuit hun beperking, waarmee ze hun mogelijk-heden inperken. Wij zijn vooral bezig met de relatietussen mentale gezondheid en werk. In de traditioneleGGZ speelt werk nauwelijks een rol. De GGZ is daarte weinig mee bezig. Terwijl werk kan bijdragen aaneen betere psychische gezondheid. Straks wordt dejeugdzorg gedecentraliseerd naar gemeenten. Eenbelangrijke vraag is wat er met de jeugd GGZ

gebeurt, mede in relatie tot de Wajong, die grotendeels ook bij gemeenten terecht komt. Dejeugd GGZ is nu een belangrijke toegangspoort totde Wajong. Overigens staan de schotten niet alleentussen de domeinen van werk & inkomen en zorg,maar ook het onderwijs is een aparte wereld, grotendeels los van andere domeinen.”

Werk centraal“Sommige mensen kunnen echt niet aan de slag,dat wordt soms te makkelijk uit het oog verloren”,vindt Ten Hoonte. “Werk centraal is een prima uitgangspunt. Maar we moeten wel respect hebbenvoor mensen die vanwege ziekte of andere beper-kingen niet meedoen aan het arbeidsproces. Naarde mensen die wel zouden kunnen werken, maardaarbij enige vorm van ondersteuning nodig hebben,dient individueel te worden gekeken. Kijk naar hunkracht, hun mogelijkheden. Daarbij moeten we weldurf tonen. Ik pleit er daarom voor dat we andersomgaan met het ideaal van duurzame uitstroom.Gemeenten moeten het concept duurzame arbeidloslaten. Banen voor het leven bestaan niet meer,dat weten we allemaal. Maar bij re-integratie is het

doel een vaste, duurzame baan. Dat belemmert dekansen om weer in de arbeidsmarkt te groeien. Bovendien: het is een feit dat sommige mensenweer zullen uitvallen. Daar moeten we niet al tekrampachtig over doen. Niets is voor de eeuwigheid!”

Een goede aanpak begint bij preventie en het benoemen van eigen verantwoordelijkheid. Oomensvindt dat werkgevers heel verschillend omgaanmet preventie van uitval. “Philips bijvoorbeeldheeft vitaliteit hoog in het vaandel. Maar anderewerkgevers interesseert het niets. Maar als je bijvoorbeeld met verzuiminterventies drie wekenwacht kan je resultaat vergeten.” Schalkwijk pleitvoor een genuanceerde blik. “Uitval uit werk kan allerlei oorzaken hebben, er zijn dus ook verschillende oplossingen. Wat die oplossingen gemeen hebben: breng structuur aan.” Het besefvan de waarde van preventie neemt wel toe, signaleert hij. “Een belangrijke vraag bij preventieis: investeren zorgverzekeraars en verzuim-verzekeraars in elkaar? Met andere woorden: investeer je als verzekeraar in opbrengsten die mogelijk ten goede komen aan andere partijen?”

6 Werk kan bijdragen aan een betere psychische gezondheid

Interhealth heeft het initiatief genomen om een aantal originele denkers

die over de grenzen van hun eigen sector kijken bijeen te brengen.

De uitdaging: het vinden van nieuwe wegen om meer mensen deel

te laten nemen aan het arbeidsproces. Loskomen van oude

denkkaders en van het paradigma van de verzorgingsstaat,

het eigen aandeel centraler stellen.

Vanuit de overtuiging dat ieder mens mogelijk-

heden en kansen heeft, ook al zijn er mogelijk

beperkingen. Als we zo gaan kijken kunnen

veel meer mensen meedoen.

PPSIs publiek private samenwerking (PPS) het tover-woord om meer met minder te kunnen doen? Kunnendoelen van verschillende organisaties in één lijnworden gebracht zodat hun investeringen elkaarversterken? Is het daarbij mogelijk om over grenzenheen te kijken en te handelen: grenzen van beleidsvelden en sectoren en de grens tussen publieken privaat? De gespreksdeelnemers denken vanwel. Sterker: zij hebben de ervaringen dat PPS kanwerken. Maar het komt wel aan op gepassioneerdemensen die er voor gaan, hobbels slechten en nietstoppen. En die PPS-initiatieven kunnen opschalenvan pilot naar structurele werkwijze.

Zorgverzekeraars en gemeenten werken samen inhet aangaan van collectieve zorgverzekeringenvoor minima, de zogenaamde CZM. Oomens: “Hetis mijn ervaring dat veel zorgverzekeraars minima-contracten afsluiten met gemeenten omdat dat de zekerheid van betaling geeft en er dus geen financieel risico is. Of ze het anders ook zoudendoen is maar zeer de vraag.” “Dat is wel opvallend”,zegt Krol, “want juist in die populatie is grote gezondheidswinst te behalen. Minima hebben relatief veel gezondheidproblemen. Door daarin teinvesteren kan een aanzienlijke gezondheidswinstworden geboekt, die zich ook financieel vertaald.Dat is voor zorgverzekeraars en gemeenten een interessante businesscase.” Als zorgverzekeraarsmeer investeren is tweeledige winst mogelijk, steltDe Heer: directe winst voor de zorgverzekeraar,maar ook maatschappelijke winst. Daar is Oomenshet mee eens. “Maar de gemiddelde zorgverzekeraaris tamelijk passief en meer aanbod- dan vraaggericht.Er is eerder sprake van een controlebehoefte dan vanondernemerschap. Dat wordt nog eens versterktdoor de enorme verantwoordingsplicht. Maar zorg-kostenbeheersing is nodig, ook al profiteer je zelfniet direct van de opbrengsten.”

Krol: “Burgers met een laag inkomen kunnen bijzondere bijstand krijgen, ook voor medische kosten.Wat is logischer dan voor medische kosten een

verbinding te zoeken met een zorgverzekeraar?Een stap verder zou dat bijvoorbeeld kunnen leidentot selectieve zorginkoop op kleine schaal, voor brillenof voor mondzorg. Er zijn universiteiten met eentandarts op de campus, waarom niet een tandartsdie minima behandelt? Dit soort dingen kunnenworden geregeld in een GemeentePolis. Op dit moment hebben bijna alle gemeenten al een CZM.Maar die is heel goed door te ontwikkelen naar eenbredere samenwerking tussen verzekeraar en gemeente, waarbij de inhoud van de polis aan delokale situatie kan worden aangepast. Het gaat dusniet om het uitrollen van een vaststaand concept,dat werkt namelijk niet. De basis is: openheid eneerlijkheid. Het moet echt een gezamenlijk projectzijn. Over en weer dienen de cijfers op tafel tekomen. Gemeenten zien verzekeraars soms als eenonuitputtelijke bron van geld, maar dat is niet zo.De vraag is wel: durf je zo’n partnerschap aan te gaan?Ook met het oog op Europese aanbestedings-regels?” “Als er inkopers bij betrokken zijn kan dat een probleem opleveren”, aldus Oomens. “Diezijn meestal alleen en uitsluitend gericht op hetprocedureel juist uitvoeren van inkoop.”

“Het is makkelijk om een intentie uit te spreken”,voegt Houben toe, “maar daarna ….. Mensen zijngeneigd bij het bekende te blijven.” Krol ziet datook. “Een probleem bij PPS is dat er wel pilots wordengedaan, vaak met enig succes. Daarna moet de samenwerking onderdeel worden van de gewonedagelijkse werkwijze en dat gebeurt niet. Pilotsworden meestal extra begeleid, maar als de partnershet zelf moeten doen, zit men vaak met de handenin het haar. De kunst is om als partners, gemeentenen verzekeraars, te investeren in een langdurige relatie.” “En het als een gezamenlijk project te blijven zien”, voegt Ten Hoonte toe. “Innovatievraagt permanent toetsen van werkzaamheden engedrag van de medewerkers.”

PPS en aanbesteden“Aanbesteden gaat niet samen met cocreatie eninnovatie.” Ten Hoonte laat geen misverstand

bestaan. “Met name als er over de grenzen van domeinen als werk en inkomen, zorg, welzijn enonderwijs heen gekeken moet worden, is aanbe-steden daar een belemmering voor. Echte innovatiesop dit vlak verdragen geen opdrachtgever-leverancierrelatie. Het vraagt om partnership om, ieder vanuitzijn corebusiness, een deel van de innovatie voorzijn rekening te nemen en zo de som der delen tevergroten.” “Aanbesteden staat voor een ‘u vraagt,wij draaien’ mentaliteit”, aldus De Heer. Ik weet dater In Rotterdam mooie voorbeelden zijn hoe het anders kan.” Schalkwijk: “In onze social return aanpak stellen we partnerschap inderdaad op de eerste plaats. Het is voor een publieke partij overigens makkelijker om private doelen te koppelenaan publieke acties dan andersom. Maar ik vind datje moet doen waar je goed in bent. Waar je mindergoed in bent, kun je beter partners voor zoeken. Wijhebben als gemeente onvoldoende kennis van dearbeidsmarkt, in ieder geval in vergelijking met eenaantal andere spelers. Dus dat betrekken we vanbuiten onze eigen organisatie. De basis voor samenwerking is openheid, ook in ieders drijfverenen belangen. Wat heeft iedere partij eraan? Dievraag moet altijd beantwoord kunnen worden. Enheel belangrijk: rol niet uit. Succes op één plek isgeen garantie dat het idee elders ook werkt.” Houben: “Met een goed concept is de kans groterdat een gemeente afziet van aanbesteding en eenpilot aangaat met een samenwerkingspartnerwaarmee het concept is ontwikkeld.”

Tot slotGastheer van de bijeenkomst De Heer sluit de discussie af met de constatering dat er enkele concrete PPS-initiatieven lopen waarbij een nieuwparadigma in praktijk wordt gebracht. Maar er ismeer mogelijk. Niet alle antwoorden zijn gegeven,nieuwe concepten zijn aan het ontstaan. Het is nuzaak om niet te verzanden in algemeenheden,maar juist regionale oplossingen te realiseren.

Peter van Eekert

7

Doe waar je goed in bent en werk samen

Inspiratie uit de Verenigde StatenAls het om empowerment gaat, vormen de Verenigde Staten al jarenlang een inspirerend voorbeeld. In een cultuur waarin zelfredzaamheiden prestatie hoog in aanzien staan, gedijen projectenvoor kwetsbare burgers mensen goed. Howie theHarp biedt een stevig trainingsprogramma datmensen uit de sociale psychiatrie de mogelijkheidgeeft om ervaringswerker te worden en hun deskundigheid ter beschikking te stellen aan anderen. Dienstverlening moet zoveel mogelijkdoor ‘peers’ worden uitgevoerd is het idee. Dat kanver gaan, in de zorginstelling Baltic Street zijn allemensen van hoog tot laag ervaringsdeskundige,ook de directeur en de controller. Pameijer heefteen licentie gekregen om – als exclusieve partnerin de Benelux – een Howie the Harp Trainings-centrum in Rotterdam te starten.

Ondersteuning, opleiding, toeleiding en empowermentProjectleider Audry van Vulpen: “Wat Howie theHarp uniek maakt is dat de deelnemers tijdens deopleiding ook steeds ondersteund worden bij hunherstel. Dat is echt een succesfactor. Het programmais behoorlijk intensief, maar dankzij de ondersteuning

Pameijer haalt Howie the Harp naar Rotterdam

Ervaringsdeskundigen benutten hun talenten

8

Medewerkers van zorginstelling Pameijer raakten in New York enthousiast over het

Howie the Harp Peer Advocacy and Training Centre. Dit programma leidt mensen

met psychiatrische problematiek op tot ervaringsdeskundige en bemiddelt naar betaald

werk. Peer-to-peer-leren vormt de kern; het benutten van ervaringen en talenten

van mensen die te maken hebben (gehad) met een psychische beperking. In 1993 nam

de op straat mondharmonica spelende New Yorkse dakloze Howie Geld - inmiddels is

hij overleden - het initiatief voor het trainingscentrum dat zijn naam draagt. Begin

2012 is Pameijer in Rotterdam gestart met het Howie the Harp Trainingscentrum.

is de uitval zeer beperkt. In de VS ligt het percentagegeslaagden op 70%. Uniek is ook dat toeleidingnaar werk onderdeel van het programma uitmaakt.Na een voorprogramma krijgen de deelnemerseerst een half jaar les, vervolgens gaan ze een halfjaar op stage, en daarna bieden we ze binnen – ofmisschien ook buiten – Pameijer een half jaar werk-ervaring. Verder ligt het accent heel sterk op peer-to-peer-leren. Dat maakt het tot een heel mooiempowermentproject. Medeprojectleider PieterVerdoorn vult aan. “Er zijn geen toelatingseisenwat betreft vooropleiding. De toegang is daarmeelaagdrempelig, maar dat wil niet zeggen dat ergeen selectie plaatsvindt. Kandidaten moeten welin bepaalde mate hersteld en stabiel zijn. Middelen-gebruik is ook een obstakel. We hebben met iedereenserieuze wervingsgesprekken gevoerd en een soortworkshoptest gedaan.”

Eerste ervaringenDe eerste groep van 24 cursisten is al enthousiastgestart. Dat betekent maandag en woensdag training, op donderdag individuele coaching en opvrijdag herstelwerkgroep. Er wordt aandacht besteed aan ‘life skills’, aan weerbaarheid en samenwerking, herstel en empowerment. Armand

Oomens, coördinator van Howie the Harp: “Ik benvereerd en trots dat ik aan de wieg mag staan vanHowie the Harp Rotterdam en ga er samen met de studenten voor zorgen dat er straks een clubfantastische ervaringswerkers klaar staat. Dekracht van de studenten, de talenten die naarboven komen, het enthousiasme waarmee er gewerkten gestudeerd wordt en het samen op weg zijnnaar het einddoel maakt elke dag tot een feest!”

De toekomstDe eerste ervaringen zijn positief, maar de financiering is een aandachtspunt. In eerste instantie kan Pameijer gebruik maken van een subsidie, maar voor de lange duur moet gezochtworden naar andere bronnen. Is het een interessantprogramma voor uitkeringsinstanties? Kan hetmisschien worden ingezet binnen de WMO?

Grijpen gemeenten de kans om met Howie theHarp een verbinding te leggen tussen de WMO, debegeleiding en de re-integratie van een doelgroepdie in eerste instantie niet als kansrijk op de arbeidsmarkt wordt gezien?

Hanneke Bakker

9

het enthousiasme waarmee er gewerkt en

gestudeerd wordt en het samen op weg zijn

naar het einddoel maakt elke dag tot een feest!

Ramon Koppenaal heeft niet veel woorden nodig om te vertellen wat Howie the Harp voor hem betekent.

“Voor mij is het een opleiding waarbij ik mijn verleden en ervaringen kan omzetten in een professionaliteit. En waarmee

ik vervolgens aan het werk kan als ervaringswerker. Ik voel me bevoorrecht om hier te mogen zijn en deel te mogen

nemen aan dit trainingsprogramma. Dat ik hier ben heeft me verder geholpen met de toekomst.”

Empowerment, daar is veel over vertellen, vindt

deelneemster Reza Breemen. “Wat

betekende het voor mij toen ik dit begrip leerde

kennen? Wie zich herkent in het verloren voelen

of het overmand zijn door intens verdriet omdat

er van binnen iets vastloopt, die heeft wat aan

empowerment. Alledaagse zaken die iedereen

aangaan en waar iedereen recht op heeft, lijken

aan jou voorbij te gaan. Door beperkingen of

gebeurtenissen die je intens plagen mis je de

aansluiting waarmee waardevolle doelen,

levensverwachtingen en overtuigingen in het

vooruitzicht ontbreken. Nadat ik dit aan den

lijve ondervonden heb, is mij het voorrecht

geboden om met eigen ervaringen technieken

en methodes aan te leren om te werken aan de

kwaliteit van mijn bestaan. Na de opleiding bij

Howie the Harp kan ik als ervaringswerker/

ervaringsdeskundige anderen ondersteunen

en hen helpen hun eigen kracht te hervinden

en zo op weg helpen naar hun eigen herstel.

Empowerment doe je niet alleen, maar eenmaal

aangeleerd wordt het van jezelf!”

Voor deelneemster Monique van Peenen staat Howie the Harp voor ‘van klein en

kwetsbaar naar krachtig vanuit je kwetsbaarheid’. Het idee om meer met haar ervaring te doen

bestond al langer. “Ik zag bepaalde kwaliteiten in mezelf, maar ik vond mezelf er nog niet klaar

voor. Ik dacht dat ik eerst volledig cliënt-af moest zijn om de rol van zorgverlener te kunnen

aannemen. Door verhalen van andere ervaringsdeskundigen durf ik te dromen met als resultaat

meer mogelijkheden en kansen. Als ik mezelf nu bekijk zie ik iemand die niet kiest voor veiligheid

om misstappen te voorkomen en moeilijkheden uit de weg te gaan, maar iemand die zichzelf met

gepaste veiligheid uitdaagt om moeilijke dingen aan te gaan. Voor mij fantastisch, maar nog

mooier om dit met de juiste tools te kunnen uitdragen in mijn toekomstige werk.”

10

Ondersteuning van mensen met meervoudige problemen is momenteel te vaak eenzijdig gericht op het bieden van zorg.

Werk en participatie komt meestal op de tweede plaats. Dienstverlening aan mensen met multiproblemen kan sterk

verbeteren door gemeenten hiervoor integraal verantwoordelijk te maken. Hun inspanningen zullen primair gericht

zijn op arbeidsparticipatie met focus op betaalde en reguliere arbeid, en bij onmogelijkheid van een betaalde baan op

sociale participatie als vrijwilligerswerk en mantelzorg. De gemeente is de bestuurslaag het dichtst bij de burger en

daarom het beste in staat tot ontkokering van regels en ontschotting van financiële middelen. Bovendien kunnen

gemeenten beter dan de rijksoverheid en zijn uitvoeringsorganisaties de noodzakelijke verbinding leggen tussen

onderwijs en arbeidsmarkt en tussen sociale zekerheid en zorg.

De nieuwe kaders van de drie

decentralisatieprogramma’s bieden

volop mogelijkheden de uitvoering

vraaggericht in plaats van

aanbodgestuurd te organiseren

Decentralisaties zijn noodzakelijke hervorming

Zet integrale aanpak van participatie door

3 D’s doorbreken verkokeringDoor de huidige verkokerde wet- en regelgeving lukt het gemeenten vrijwel niet om mensenmet een stapeling van problemen, zoals gebrek aan startkwalificaties voor de arbeidsmarkt,fysieke en psychologische beperkingen, psychosociale knelpunten, taal- en opvoedingsachter-standen en schuld-problemen, integraal te ondersteunen. Drie grote decentralisatieoperaties,ook wel aangeduid als de 3 D’s, zouden daar verandering in moeten brengen. Het gaat om de decentralisatie van de jeugdzorg, de overheveling van de dagbesteding en extramurale begeleiding uit de AWBZ naar de WMO en de totstandkoming van de Wet werken naar vermogen(WWNV), die de integrale re-integratieverantwoordelijkheid voor mensen met een afstand totde arbeidsmarkt bij gemeenten legt. Voeg daarbij de nieuwe wet op passend onderwijs en gemeenten krijgen de tools in handen om veel meer maatwerk en samenhang in beleid en uitvoering te organiseren.

Iedere vertraging in de uitvoering van deze belangrijke hervormingsprogramma’s is een slechtezaak. Om de in Nederland geprognosticeerde arbeidsmarkttekorten op langere termijn te helpenoplossen, dienen zoveel mogelijk uitkeringsgerechtigden naar vermogen aan het arbeidsprocesdeel te nemen. Gemeenten anticiperen al stevig op de nieuwe wetgeving, ondanks bezuinigingenen hun strijd met de regering om meer financiële armslag voor participatie van mensen met eenforse afstand tot de arbeidsmarkt. Zij doen dat door hun eigen primaire uitvoeringsproces testroomlijnen, de uitvoering in de keten van werk en inkomen op de Werkpleinen en met UWVtegen het licht te houden en vooral door samenwerking in regionale netwerken te zoeken metzorgverzekeraars en zorginstellingen, zowel in het publieke als in het private domein. Het inzichtdat in de gezondheidszorg gedragsbeïnvloeding meer accent dient te krijgen en dat werk de gezondheid ondersteunt en bevordert, wordt inmiddels door vele gemeenten gedeeld. De toenemende samenwerking tussen gemeenten, zorgkantoren en zorgverzekeraars bij bevorderingvan vitaliteit en leefstijl, verslavingszorg en de GGZ-aanpak van depressies en angststoornissenmet behulp van e-mental healthprogramma’s getuigen van deze ontwikkeling.

Nieuwe dienstverleningsconceptenDoor de verantwoordelijkheid voor ( jeugd)zorg, welzijn, passend onderwijs, werk en inkomenbij de gemeentelijke bestuurslaag te leggen kan de huidige uitvoering veel slimmer, goedkoperen minder bureaucratisch worden georganiseerd. De nieuwe kaders van de drie decentralisatie-programma’s bieden volop mogelijkheden de uitvoering vraaggericht in plaats van aanbod-gestuurd te organiseren, in te zetten op preventie in plaats van curatie en meer collectievearrangementen tot stand te brengen. Oude structuren zullen moeten plaatsmaken voor nieuweorganisatie- en dienstverleningsconcepten met daarin een veranderende rol van de overheid enhaar uitvoerders en van de burgers zelf, van wie meer zelfredzaamheid verlangd mag worden.Nieuwe vormen van publiek private samenwerking en gebruik van digitale dienstverlening inde vorm van internetgestuurde zelfmanagement- en zelfhulpprogramma’s zullen een belangrijkdeel van de nieuwe dienstverlening uitmaken. Slimmer organiseren leidt overigens niet alleentot verhoging van effectiviteit van de dienstverlening, maar ook tot vergroting van de efficiencyen daarmee gepaard gaande lagere kosten. Dat laatste is in een tijd van economische crisis enbezuinigen mooi meegenomen. Om kort te gaan: de 3 D’s zullen gemeenten en hun partnersgezamenlijk stimuleren tot kostenbewust en kansrijk maatschappelijk ondernemerschap, tenvoordele van de BV Nederland. Het is daarom zeer te hopen dat de beoogde integrale aanpakdoor gemeenten ook straks na verkiezingen en kabinetsformatie in de vorm van de 3 D’s onverkort wordt voortgezet.

Martin van der Krogt

11

Snel behandelen

Cliënt werd bij Argonaut Advies aan-gemeld voor een activerende interventievan vijf gesprekken. Hij was op dat moment al bij een GGZ instelling aangemeld en had te horen gekregendat hij daar binnen zes weken terechtkon voor een intakegesprek. Voor de behandeling die na de intake zou volgen, gold nog een wachtlijst van enkele maanden. In die periode zou hetre-integratietraject van cliënt richtingwerk stilliggen omdat hij eerst een behandeling nodig had. In overleg met cliënt en zijn casemanager is toenbesloten de aanmelding van cliënt bijGGZ instelling met de lange wachttijdte beëindigen en hem bij Mentaal BeterDen Bosch aan te melden. Twee wekenna de aanmelding van betrokkene bij Mentaal Beter had hij zijn eerste intakegesprek en binnen een maand was zijn behandeling gestart. De psycholoog van Argonaut Advies onderhield al die tijd nauw contact met de behandelaar van cliënt en kon zo de casemanager van de sociale dienst op de hoogte houden van de voortgang van de behandeling. Cliënt heeft inmiddels zijn behandeling afgerond en is gestart met werk.

Casu

s

Jeugd GGZSnel en integraal handelen van levensbelang

Monique de Kok is klinisch psycholoog en cognitiefgedragstherapeut. Zij stuurt de 17 kinder- en jeugd-teams aan van Mentaal Beter en is verantwoordelijkvoor het behandelbeleid in het kader van kind enjeugd GGZ van de 17 vestigingen van Mentaal Beter. “Onze vestigingen zijn en blijven klein”, verteltze, “dat is onze kracht. In grote instellingen zijnveel paarse krokodillen. Bij kleinschaligheid is hetveel makkelijker om de processen rond de cliënt teorganiseren en echt persoonlijke aandacht tegeven. We merken dat de jeugdige cliënten en hun

ouders dat waarderen. Het geeft houvast en perspectief.”

Op dit moment wordt voorzien dat de onderdelenvan de Jeugdzorg, zoals jeugdbescherming, -reclassering en de jeugd GGZ vanaf 2014 gefaseerdnaar gemeenten worden overgeheveld. Een operatiedie risico’s kent, maar ook kansen biedt, vindt DeKok. “Dit is een heel specialistisch veld, de vraag isof alle gemeenten dat goed kunnen overzien. Hetvereist expertise. Op dit moment hebben wij als

uitvoerder te maken met een paar zorgverzeke-raars. Maar straks misschien wel met tientallen gemeenten, die ieder een eigen jeugd GGZ beleidkunnen opzetten. Ik zie bovendien een gevaar vanad hoc beleid en incidentgestuurde beslissingen.Als er een ongewenste situatie rond een jeugdigein de publiciteit komt - iedereen kent waarschijnlijkvoorbeelden daarvan die de afgelopen jaren speelden- moet je als verantwoordelijke wethouder sterk inje schoenen staan.”

12

De jeugd GGZ speelt een

belangrijke rol in de instroom

in de Wajong en het mogelijk

voorkomen daarvan. Met de voorgenomen

decentralisatie van de Jeugdzorg zou ook de jeugd

GGZ onder gemeenten gaan vallen. Dat biedt de lokale

overheid mogelijkheden om vroege arbeidsongeschiktheid van

jongeren vanwege mentale problemen te voorkomen of te beperken.

Maar de jeugd GGZ is een bijzonder specialistisch terrein.

Niettemin biedt de decentralisatie ook grote kansen. “Nu heeft iedereen in elk domein zijn eigen indicatie, waadoor de verbanden tussen de leefgebieden van eencliënt uit beeld verdwijnen. Schotten die alles te maken hebben met de verschillendefinancieringsstromen. Ontschotting kan alleen maar winst opleveren. Ideaal zou zijnals alles bij gemeenten is ondergebracht, die dan onderling, in regionaal verband,wel goed samenwerken. En die de keten van dienstverlening goed organiseren.

De jeugd GGZ is een toegangspoort tot de Wajong.” Op dit moment zijn er teveel jongeren met een Wajong-uitkering. Ik weet niet of dat komt doordat de Wajong-indicatie te snel wordt gegeven”, vindt De Kok. Door inzet van leerwerktrajecten inde behandeling zou daar veel winst geboekt kunnen worden, zo is haar overtuiging.“Leren werken, maar wel met inachtneming van de stoornis. Dat is nog een tamelijkonontgonnen gebied. Er worden nog te weinig leer- en werkactiviteiten in het kadervan dagbesteding georganiseerd. Door samen te werken met kleinere werkgeverskunnen leerwerk-plaatsen worden gerealiseerd. Dat vraagt overigens wel veel vande betrokken bedrijven is onze ervaring. Zij moeten dan ook gemotiveerd zijn, maarook goed worden begeleid en ontzorgd. Zo is jobcoaching feitelijk onontbeerlijk. Als zo’n aanpak bovendien wordt uitgebreid naar scholen en wordt ingebed in eenwijkgerichte aanpak, ontstaat een aanpak die veel meer is gericht op participatie enwerk.”

Het belang van een snelle diagnose en een snelle behandeling kan niet worden over-schat, aldus De Kok. Door klachten meteen aan te pakken kunnen grotere problemenworden voorkomen. “Bij veel GGZ-instellingen gaan daar weken of zelf maandenoverheen. Wij handelen een diagnose in maximaal één week af en starten indiennodig daarna meteen met behandeling. De voordelen zijn evident. Snel duidelijkheid

13

Leren, werken enbehandelenDe heer Utlu klopte door tegenslag opde arbeidsmarkt aan bij de gemeentevoor een bijstandsuitkering. Vanaf hetbegin was hij gemotiveerd om aan hetwerk te gaan, maar door verschillendefactoren liep hij vast. Hij werd bij Argonaut Advies aangemeld voor een activerende interventie richting werk. In goed overleg met de casemanagervan de gemeente zijn de mogelijkhedenvoor het volgen van een opleiding incombinatie met een deeltijdbaan onderzocht. Hierbij is een externe financiering opgezet. De heer Utlu vond al gauw een passendestageplaats om de eerste werkervaringop te kunnen doen. Daarnaast werd destudie opgestart. Voor zijn psychische klachten stond hijop een wachtlijst bij een GGZ-instelling.Kort na de intake haakte de heer Utlu afomdat de visie van die instelling botstemet zijn situatie. Hij werd door zijn huisarts verwezen naar een instellingmet meer ervaring met zijn cultureleachtergrond. Hier werd hij echter meteen wachtlijst van negen maanden geconfronteerd. Door Argonaut Adviesis met goedkeuring van de heer Utlueen driegesprek opgezet bij MentaalBeter, die in dezelfde gemeente gevestigd was. Kort na het gesprek kon een behandeling opgestart worden,rekening houdend met de studie enwerkverplich-tingen van de heer Utlu.Na intensieve samenwerking heeft de heer Utlu zijn opleiding en stage succesvol afgerond en kreeg hij zelfsmeerdere mogelijkheden voor eenbaan. Hij is nu voor 32 uur aan de slag gegaan, de afhankelijkheid van de bijstand is verleden tijd.

Casu

s

voor de cliënt en zijn of haar ouders. Prettiger werken voor onze medewerkers, wantgeen stapel onafgemaakt werk dat in je nek hijgt. Het aantal onderzoeken kan wordenteruggebracht, waardoor kosten worden bespaard. Bovendien worden behandelingenbeter en efficiënter gepland, wat de zorg ook goedkoper maakt. Diagnose en behandeling gebeurt door dezelfde persoon of hetzelfde team, dat scheelt overdracht.Bovendien, niet onbelangrijk: wij zien dat snelle diagnoses veel scherper zijn, en weinig twijfelend. We komen snel tot een werkdiagnose en bijbehorende werk-hypothesen. Gaandeweg de behandeling kunnen die waar nodig worden verfijnd ofaangepast.”

Peter van Eekert

Jaap van Weeghel is enthousiast pleitbezorgervan Individuele Plaatsing en Steun (IPS), een

wetenschappelijk bewezen effectieve methodeom mensen met ernstige psychische stoornissen

te re-integreren. IPS is in de Verenigde Statenontwikkeld en wordt gekenmerkt door het snel

toeleiden naar betaald werk en lange termijn ondersteuning bij het behouden van werk.

Werken met een psychische stoornis

Het succes van de IPS methodiek

Als je mensen steeds wil

behoeden voor een

mislukking kun je net

zo goed meteen

met pensioen

14

IPS is een methode om cliënten met ernstige psychisch aandoeningen te ondersteunen bij hetvinden en verrichten van zinvol werk in regulierebedrijven. Kenmerkend voor IPS is dat de traject-begeleider deel uitmaakt van een ambulant, multidisciplinair GGZ-team, zodat het traject richtingwerk en de GGZ-behandeling nauw op elkaar afgestemd worden. De trajectbegeleider helptcliënten zo snel en zo gericht mogelijk bij het zoekennaar een betaalde baan. Er vinden geen langevoorbereidingstrajecten plaats met uitgebreide assessments, trainingen en plaatsingen in werk-projecten of vrijwilligerswerk. Het uitgangspunt is‘place then train’ in plaats van ‘train then place’.

Van Weeghel is directeur Wetenschap van het landelijk Kenniscentrum Phrenos dat kennis wilontwikkelen, bundelen, verspreiden en doen toepassen over behandeling, rehabilitatie, herstel(ondersteuning) en maatschappelijke acceptatievan mensen met psychotische stoornissen of andere ernstige psychische aandoeningen. Hij wasvoorzitter van een intersectorale commissie die de Multidisciplinaire Richtlijn Arbeid en ErnstigePsychische aandoeningen heeft ontworpen. Dezeintersectorale richtlijn, opgesteld met het helewerkveld van de geestelijke gezondheidszorg,UWV en bedrijfsgeneeskundigen, wordt binnen-kort bekrachtigd. Gemeenten waren uitgenodigd,maar hebben niemand afgevaardigd. Dat is jammer,want zij hebben deze doelgroep ook als

WWB-klant en als de Wet werken naar vermogen(WWNV) is ingevoerd en de begeleiding AWBZ ende jeugdzorg zijn gedecentraliseerd, krijgen zij nogmeer met deze doelgroep te maken. Van Weeghelverzucht: “We hadden eindelijk UWV zover, numoeten we opnieuw beginnen om de gemeentente overtuigen.”

Kritische succesfactorenDe integrale benadering is een kritische succesfactorvan IPS. Een integraal Plan van Aanpak maken isniet eenvoudig. Van Weeghel licht toe: “De verschillende beroepsgroepen hanteren ieder huneigen taal. Je moet voortdurend zorgen dat duidelijkis wat met de gehanteerde begrippen precies bedoeld wordt. Het team moet de acties onderlingafstemmen. De psychiater moet bijvoorbeeld geenal te kalmerende medicatie voorschrijven aan iemand die bij een werkgever wordt geïntroduceerd.Er zijn ook over en weer vooroordelen. Ik ben sterkvoorstander van een gezamenlijke scholing over demultidisciplinaire richtlijn.”

De trajectbegeleider en de jobhunter zijn één endezelfde persoon. Dat is volgens Van Weeghel eentweede kritische succesfactor en de werkgevers-benadering een derde. “Het is de kunst een werkgever het gevoel te geven dat hij iemand meteen bepaald talent een kans geeft.”Trajectbegeleiders leggen contacten met werkgevers(verenigingen), de Rotary etc. Voor deze cliënten is

niet zomaar iedere baan geschikt. De baan moetaansluiten bij de interesses en capaciteiten van decliënt. Het komt vaak voor dat uit een reorganisatievan activiteiten ( jobcarving) een nieuwe geschiktebaan ontstaat. De ervaring bij IPS is dat veel werkgevers mensen een kans willen geven op voor-waarde dat ze geen last hebben van papierenrompslomp en een vast contactpersoon kunnen inschakelen bij problemen.

Vallen en opstaanVan Weeghel: “IPS heeft de typische Amerikaansesfeer van realistisch optimisme. Ook bij IPS komthet voor dat de baan na een tijd toch niet geschiktblijkt te zijn. Dat is niet erg, want dan heb je weerwat geleerd om rekening mee te houden. In Nederland zijn we als snel te voorzichtig, willen wemensen behoeden voor een mislukking. Zo moet jeniet denken, dan kun je net zo goed meteen metpensioen.”

Bewezen effectiviteitDe methodiek IPS is in de Verenigde Staten ontwikkeld en vanaf het begin goed onderzocht.Ongeveer 60% van de deelnemers aan IPS had inde onderzoeksperiode een gewone baan, tegen-over 20% van de deelnemers aan andere arbeids-integratieprogramma’s. Van Weeghel: “Eerst werdendie successen in Nederland niet serieus genomen.Andere arbeidsmarkt, andere sociale wetgeving. Endat is ook zo. Hier zie je iemand bij de ingang van

15

de supermarkt veredeld bedelen met de Daklozen-krant. In de Verenigde Staten zou zo iemand deboodschappen inpakken. Daar zijn veel meer kleinebaantjes waardoor de toegang tot de arbeidsmarktgemakkelijker is. Uit onderzoek in de VS over eenperiode van 10 jaar blijkt dat mensen die via IPS zijnbegonnen in een klein baantje uiteindelijk een substantiële baan hebben gevonden. Inmiddelshebben wij ook voldoende cijfers over IPS in de Nederlandse situatie en blijkt uit onderzoek vanhet Trimbos-instituut, het UMCG in Groningen enPhrenos dat IPS hier ook een succes is. Aan het eindevan de onderzoeksperiode had 44% van de deel-nemers via IPS betaald werk gevonden, bijna tweemaal zo vaak als deelnemers in de controlegroepdie de gebruikelijke trajectbegeleiding kreeg.”

IPS en WWNVIPS is oorspronkelijk ontwikkeld voor volwassenen,maar blijkt ook bij jongeren succesvol. Van Weeghelziet nog veel meer kansen: “Ik zie IPS als een kalekerstboom die nog verder kan worden opgetuigd,zoals met motivational interviewing en cognitievetrainingen. We kunnen verbijzonderen naar specialedoelgroepen, zoals licht verstandelijk gehandicapten,jongeren met justitiële achtergrond, verslaafdenmet een psychiatrische problematiek. IPS is kortomnog volop in ontwikkeling.”

Een doelgroep waar gemeenten al snel het predicaatonbemiddelbaar op plakken komt door IPS aan het

werk. Ook de sociale werkvoorziening zou de methode kunnen gebruiken om mensen bij regulierewerkgevers te plaatsen. Van Weeghel ziet mogelijk-heden. “Gelukkig is de opvatting over kansloos aanhet verschuiven. De WWNV gaat ook uit van demogelijkheden van mensen. Als er sprake is vaneenvoudige of enkelvoudige problematiek, is hetinstrument IPS te zwaar. IPS is bedoeld voor mensenmet meervoudige, complexe problematiek. Onder-delen van de methodiek kunnen wel van paskomen. Het is jammer dat IPS nog bijna niet isdoorgedrongen in de sociale werkvoorziening. Daarheeft men last van ‘not invented here’.”

FinancieringsschottenDe financiering vindt Van Weeghel het lastigst.“Het denken in vallen en opstaan past niet op definancieringssystematiek van re-integratie. UWVbetaalt de trajectbegeleiding tot en met nazorg naplaatsing. Valt iemand daarna uit, dan begint hetmet de financiering van trajectbegeleiding opnieuw.In de regio Noord Holland Noord participeert eenarbeidsdeskundige van UWV in het ambulante IPS-team en kunnen we zaken snel regelen, maarelders in Nederland is de relatie met UWV helaasnog niet zo hecht.“

De schotten tussen re-integratie en gezondheidszorgspelen IPS ook parten. Van Weeghel’s ideaalbeeldis een regionale IPS-pot die vanuit de WWNV, dezorgverzekering en de WMO wordt gevuld. “Dan

hoeven we niet 3 of 4 verschillende aanvraag-procedures te doorlopen. Bij meer financiële ruimteis er meer mogelijk. In de huidige tijd van bezuini-gingen zijn de problemen extra zichtbaar. Bestuurderszien de narigheid er wel van in, maar het vergt bestuurlijke durf om de schotten daadwerkelijk teslechten. Ik zie het de komende tijd somber in, terwijlIPS een kostenbesparing oplevert: minder uit-keringen en minder kosten voor de gezondheidszorg,omdat is bewezen dat werken onder fatsoenlijkeomstandigheden de gezondheid bevordert. Het isironisch dat we 20 jaar geleden niet precies wistenhoe we het moesten aanpakken, maar we haddenwel veel geld. Nu hebben we die kennis wel, maaris het geld op.”

Kansen en bedreigingenVan Weeghel ziet meer bereidheid om over degrenzen en schotten van de eigen sectoren te kijken.Hij is positief over de paradigmaverschuiving, maarziet ook een risico. “Er wordt nu meer naar mogelijk-heden dan naar belemmeringen van mensen gekeken. Ik hoop niet dat dit verwordt tot hardemaatregelen, dat men ervan uitgaat dat iedereenwel iets kan en dus ook maar voor zichzelf moetzorgen. Wij beschikken over bewezen effectievemethodieken om mensen te begeleiden naar zelfstandigheid en daar moeten mensen die niet zozelfredzaam zijn gebruik van kunnen maken.“

Hanneke Bakker

16

We kunnen verbijzonderen

naar speciale doelgroepen,

zoals licht verstandelijk

gehandicapten, jongeren

met justitiële achtergrond,

verslaafden met een

psychiatrische problematiek.

Wat is de GemeentePolis? “De GemeentePolis is een verbreding van een bestaande CZM. Een verbreding naar doelgroep:niet alleen bijstandsgerechtigden en minima, maarook bijvoorbeeld burgers met een WMO of AWBZ indicatie, ouderen en chronisch zieken. En een verbreding naar inhoud: de GemeentePolislegt een relatie tussen participatie, armoede, gezondheidbevordering en preventie.

Het is hoognodig deze nu vaak gescheiden werelden meer met elkaar te verbinden. Investerenin gezondheid en een gezonde leefstijl kan veel bijdragen aan het verwerven van betaald werk ofeen actieve maatschappelijke rol.”

Welke terreinen kunnen onder de GemeentePolis vallen?“Er is geen standaardformule voor de Gemeente-Polis. Het is een lokaal product. Iedere gemeentekan eigen accenten leggen. Wij onderscheiden drie modules: participatie, preventie en re-integratie. Sommige gemeenten zetten het breed op. Dat is mooi, maar ook moeilijk. Als er veel beleidsterreinen - en daarmee ook wethouders - betrokken zijn, kan het lastig zijn tempo te maken. Pakt een gemeente één specifiek thema dan is dat makkelijker. Breed of smal opzetten: er is niet één goede oplossing.Elk voordeel heeft zijn nadeel …..”

Hoe moeilijk of makkelijk vinden gemeenten en zorgverzekeraars elkaar?“Zorgverzekeraars hebben een regionale focus. Met deCZM is een brug geslagen tussen de belangen van gemeenten en verzekeraars, maar voor een Gemeent-Polis zullen zij nog meer elkaars wereld moeten begrijpen en elkaars taal spreken. Zo denken verzekeraarsin termen van schadelastbeperking terwijl gemeentenstreven naar participatie van hun burgers. Geen tegenstelling, maar wel een ander denkkader. Zowelbij gemeenten als bij zorgverzekeraars staan de budgetten onder druk. De opgave waar ze voor staanis in feite dezelfde: een betere gezondheid van burgersdan wel verzekerden tegen zo min mogelijk kosten.”

Peter van Eekert

Van CZM naar GemeentePolisVrijwel iedere gemeente heeft inmiddels een collectieve zorgverzekering

voor de minima oftewel CZM. Logisch, want er zijn veel voordelen.

Een aantal gemeenten en zorgverzekeraars is bezig de CZM door te

ontwikkelen naar een GemeentePolis. Een gesprek met Maarten Broekema

van bureau BS&F over het hoe en waarom van de Gemeentepolis.

17

GemeentePolis

bouwt brug tussen

zorgverzekeraar

en gemeente

Verbinden behandelen, wonen en werken ishet nieuwe paradigmaBouman GGZ: werken maakt gezond

Kokers leiden tot inefficiëntie en geldverspillingCzyzewski is ontevreden over de huidige structuuren werkwijze in de zorg en de sociale zekerheid.“De decentralisatie en de bezuinigingen dwingenons boven de bestaande kokers uit te stijgen. Ik benervan overtuigd dat er door meer samenhang aante brengen verdiend kan worden, maar ik ben bezorgd over de omvang van de bezuinigingen. Dedecentralisaties zijn een opdracht aan gemeentenen alle partijen: hoe regelen we het samen voor diemensen die niet in staat zijn zelf de regie te voeren?Als we het voor deze mensen goed regelen, dankomt de rest vanzelf.”

Niet iedereen is zelfsturendDe cliënten van Bouman GGZ zijn verslaafd en hebben ernstige psychiatrische problematiek.

Realiseren politici zich wel dat deze groep waar-schijnlijk nooit volledig regie over het eigen levenkan voeren? “Er is een groep mensen die niet zo zel-fredzaam is. Hun autonomie is beschadigd door bijvoorbeeld een verslaving of een psychischestoornis. Zij zijn het contact met familie kwijt geraakt, hebben geen vrienden meer, geen werk envaak geen huisvesting. De zin van het bestaan is erniet meer. De gemeente moet onderscheid durvenmaken tussen mensen die zich wel en niet zelf kunnen redden. Er is geen one-size-fits-all concept.Gemeenten moeten een gevarieerde dienst-verlening bieden. ”

Publiek private samenwerkingCzyzewski is voorstander van een overheid dieregie voert en de richting van beleid aangeeft. Deuitvoering moet de gemeente overlaten aan partijen

in het veld. De Kringloopwinkel in Dordrecht is doorBouman GGZ en het ROC opgericht. “Wij noemendit een Werkbedrijf. Onze cliënten werken in hetmagazijn, halen huisraad op, repareren en verkopen.Zij zijn werknemers en voelen zich meer geres-pecteerd. Zulke Werkbedrijven kunnen we ook oprichten in de IT en in de groenvoorziening.”Czyzewski constateert een groot verschil tussenzijn aanpak en die van de gemeente. “Wij kunnende capaciteiten van een cliënt veel beter analyseren.Wij zien de cliënt in zijn geheel en niet opgedeeldin regelingen of wetten. En wij gaan ervan uit datiedereen naar vermogen kan werken in ons Werk-bedrijf of via onze eigen leerwerktrajecten. In eenrealistische werksetting zie je pas echt wat de capaciteiten zijn. Mensen ontplooien zich het bestein een werksituatie. Wij begeleiden onze cliëntendie daartoe in staat zijn ook naar regulier werk.”

18

Bouman GGZ is een grote instelling voor verslavingszorg in zuidelijk Zuid Holland.

Voorzitter van de Raad van Bestuur Sjef Czyzewski heeft een duidelijke visie op de

samenhang tussen gezondheidszorg en sociale zekerheid en op publiek private

samenwerking. “Wij richten ons op de driehoek Behandelen, Wonen en Werken.”

Foto

: Aad

Hoo

gend

oorn

19

E-coachingMevrouw Kost was sinds een paar

weken in psychologische behandeling

bij Mentaal Beter. Ze werd primair

behandeld voor depressieve klachten.

Tijdens de intake en de eerste sessies

bleek dat psychosociale factoren haar

teveel bezig hielden en haar klachten

versterkten. Ze wilde graag een andere

baan en liep tegen administratieve

belemmeringen aan waardoor veel

druk ontstond.

In overleg met haar is voorgesteld

om een oriënterend gesprek met een

psychosociale begeleider aan te gaan.

Bij dat gesprek werden aantal praktische

doelen gesteld, waarbij een zekere

ondersteuning nodig leek om deze

snel en succesvol te kunnen realiseren.

Daartoe werd haar een e-coach traject

aangeboden, waarbij via een beveiligd

platform op afstand gecommuniceerd

kon worden. Afgesproken werd om

minimaal 2 keer per week contact te

hebben om aan de praktische doelen

te kunnen werken.

Na een e-coach traject van één maand

bleek mevrouw Kost voldoende tools in

handen te hebben om verder te kunnen.

In goed overleg is afgesproken dat er

maandelijks contact gehouden wordt

met de e-coach om de voortgang te

bewaken. Parallel aan de e-coaching

kon de psychologische behandeling

verder gericht en ongestoord doorgaan

en binnen 12 sessies succesvol worden

afgerond.

Casu

s

Realiseren politici zich wel dat verslaafden

met een ernstige psychiatrische problematiek

waarschijnlijk nooit volledig regie over

het eigen leven kunnen voeren?

Begeleiding door de GGZ levert een grote besparing opBouman GGZ onderzocht de besparing die de begeleiding van dakloze chronischezieken de maatschappij opleverde. Czyzewski: “Door behandelen, wonen en werkente combineren kunnen wij 40% besparen op onder meer de kosten van justitie, politie en de gezondheidszorg. De schadeverzekeringen niet eens meegerekend.Onze methodiek levert ook een beter gevoel van veiligheid in de samenleving op.Bovendien wordt er productie geleverd en is er dus een inverdieneffect op de kosten van loon en begeleiding.”

Werken maakt gezondBouman GGZ werkt vanuit een nieuw paradigma: de verbinding tussen behandelen,wonen en werken. Van oudsher richt de zorg zich op ziektebestrijding en behandeling. Czyzewski is ervan overtuigd dat mensen geen uitkering nodig hebben en geen activering of dagbesteding, maar werk. “Werk geeft zelfrespecten prestige op, geeft structuur aan de dag. Door te werken worden mensen weerlid van een maatschappelijk systeem en kunnen zij weer relaties opbouwen, hunfamilie weer onder ogen komen. De politieke discussie wordt teveel vanuit deoude links-rechts loopgraven gevoerd. Links zegt te snel dat mensen ‘een goudenrecht’ hebben op een uitkering, maar veroordelen mensen daarmee tot langdurigeuitkeringsafhankelijkheid. Zo ontstaat overdracht van armoede en gezondheids-problemen van generatie op generatie. Wij hebben de opdracht om het ondersteuit de kan te halen.”

Hanneke Bakker

Digitale screening en zelfhulp

Een werkgever heeft het idee dat een werknemermet een mentaal probleem kampt en wil verzuimvoorkomen of beperken. Iemand heeft zelf het gevoel dat hij niet lekker in zijn vel zit, maar kan devinger er niet opleggen en weet niet wat te doen.Een klantmanager ziet bij een uitkerings-gerechtigde dat psychische klachten een belemmering vormen voor goed functioneren enterugkeer op de arbeidsmarkt. In zulke gevallenkan digitale screening op psychische klachten uitkomst bieden. In Nederland kan dat bijvoor-beeld via de Screener, een online vragenlijst diecheckt of sprake is van een mentale aandoening.De Screener bevraagt veel voorkomende psychischeklachten, met name depressie of angststoornissen.Op basis van de uitslag wordt een eerste beeld verkregen van de aard en ernst van psychische problematiek. Dit beeld kan weer als uitgangspuntdienen voor te nemen volgende stappen. Na eenprofessionele check van de uitslag kan dat bij-voorbeeld zijn: geen vervolgtraject, internet-behandeling, face to face behandeling of naderediagnostiek.

De ScreenerDe Screener is in Groot-Brittannië ontwikkeld doorde bekende psycholoog Isaac Marks en voor Nederland aangepast door Pim Cuijpers en Annemieke van Straten van de Vrije Universiteit.Het instrument wordt sinds ruim een jaar gebruiktdoor een aantal GGZ-aanbieders, waaronder MentaalBeter en Prezens. Inzet van de Screener is onder-deel van een behandeltraject en wordt dus vergoeddoor degene die de behandeling betaalt, meestalde zorgverzekeraar, maar bij re-integratie en verzuimkan dit bijvoorbeeld ook de gemeente of de werkgever zijn. Het grote voordeel van digitalescreening is dat de indicatiestelling sterk wordtvereenvoudigd indien op basis van de uitslag vande Screener al een traject kan worden aangeboden.Aandachtspunt is wel taalvaardigheid, zoals bijalles wat webbased op basis van taal gebeurt. Onvoldoende beheersing van het Nederlands kanvoor zowel autochtone als allochtone Nederlanderseen hindernis zijn.

Ontmedicaliseren waar mogelijkDigitale screening kan ervoor zorgen dat psycho-logische kennis en vaardigheden eerder bij burgersterecht komen, zodat ze daarmee hun eigen levenbeter onder controle krijgen. GGZ-kennis en -programma’s worden makkelijker toegankelijk,tegen belangrijk lagere kosten. Hierdoor hoeft mindereen beroep gedaan te worden op de duurdere faceto face zorg. Cliënten zijn namelijk overwegendgoed in staat te kiezen wat goed voor hen is. Bovendien helpen online interventies bij de ontmedicalisering van psychische problematiek.Burgers doen steeds complexere zaken via het internet, zoals bijvoorbeeld het afsluiten van eenhypotheek. De GGZ moet eenzelfde ontwikkelingdoormaken. Dit leidt tot een overgangsfase, waarinniet iedereen, zowel cliënten als zorgaanbieders, inhetzelfde tempo de verandering doormaakt. De uitdaging is dan om iedereen de weg naargoede zorg te blijven wijzen. Zelfhulp dient altijdgestimuleerd te worden en dus zoveel mogelijk een

20Beter inspelen op mentale belastbaarheid en mogelijkhedenMentale problemen kunnen leiden tot uitval van werknemers of tot bemoeilijking van het (weer) vinden van werk. Het is daarom van het grootste belang om psychische problemen snel te onderkennen en aan te pakken. Digitale screening kan daarbij helpen.

onderdeel te zijn van behandelingen. Internetbehandelingen kunnen daar een grote rolbij vervullen. Psychologische zelfhulp is geen geschikte weg wanneer het vermogen omautonoom te handelen ernstig is aangedaan, bijvoorbeeld door psychoses of ernstigemiddelenafhankelijkheid. Verder staat screening niet gelijk aan diagnostiek, alhoewel demate van diagnostiek die screening biedt bij lichtere gevallen voldoende kan zijn. Het isbelangrijk dat de screening is ingebed in een keten van professioneel toezicht en waarnodig ondersteuning. De uitslagen van screening bieden relevante informatie voor deprofessional als deze later toch een intake zou gaan doen. Screening is daarmee een waarde-volle stap in een getrapte benadering van diagnostiek en interventies.

Het principe van digitale screening, toewijzen naar een traject en monitoren van de voortgangis breed toepasbaar, dus ook bij re-integratie en participatie. De gebruikte screenings-vragenlijsten moeten dan wel worden aangepast aan deze specifieke doelstelling. In depraktijk wordt de relatie met werk en re-integratie al gelegd. In behandelvoorstellen is waar nodig aandacht voor werk en participatie. Met gemeenten, UWV, werkgevers enre-integratiebedrijven worden deze toepassingen verder uitgewerkt.

Henk MaassonPsy Health Direct

21

Werken enE-health

De heer Faas liep in zijn functie op hetwerk aan tegen eigen onzekerheden in een snel veranderende organisatie,waar gereorganiseerd werd in het kader van economische maatregelen.Hij werd toenemend vermoeid en sliepslecht, had minder eetlust, kreeg lastvan spanningsklachten en somberheiden merkte dat hij zich terugtrok ensteeds minder activiteiten ging onder-nemen. Dit liet hij op zijn werk niet zien, waardoor hij een afstandelijkehouding leek te hebben tegenover zijnmedewerkers.

Hij wilde dit graag aanpakken maarwilde niet dat men op het werk hier vanwist. Via internet ging hij op zoek naarmogelijkheden, kwam terecht op de sitevan Mentaal Beter en nam per mail contact op. Mentaal Beter heeft hemeerst een screening online aangebodenen een telefonisch interview. Hieruitbleek dat de heer Faas last had van eenmatig ernstige depressie en dat hij goedte behandelen was met een e-healthprogramma en psychologische begeleiding op afstand. Daar stond hijvoor open, ook omdat hij hier in zijneigen tijd mee aan de slag kon gaan.

Na acht sessies via het e-health programma Beating the Blues in combinatie met e-coaching bleek dat hij goed op weg was naar herstel. De heer Faas sliep beter, ondernammeer buiten de deur en voelde zich minder somber. Hij vond het wel prettig om nog in contact te blijven met de e-coach voor nazorg. Hij is ertrots op dat hij dit zelf heeft aangepakten dat het hem gelukt is om nauwelijkste verzuimen op zijn werk.

Casu

s

Digitale screening plaatst

de cliënt vanaf het begin

in een andere, actieve rol

In de GGZ wordt meer en meer systematischgemeten wat de effecten van een behandelingzijn via Routine Outcomes Measurement (ROM).Toepassen van ROM is voor gemeenten eenwaardevol hulpmiddel bij arbeidstoeleiding,maatschappelijke participatie en begeleiding.Het vergroot het inzicht in de effecten van interventies.

22

Hogere transparantie, hogere doelmatigheid en beter maatwerk door ROM

Sinds een aantal jaren neemt de inzet van gevalideerde meetinstrumenten in de curatieveGGZ een enorme vlucht, onder meer omdat de zorgverzekeraars inzicht willen krijgen in de ef-fectiviteit van psychologische behandelingen.Want zelfs voor psychologen vormt het onderkennenvan de aard en ernst van psychische problematiekalsmede van de veranderingen in het psychische enmentale functioneren een uitdaging. Psychologenmaken daarbij dankbaar gebruik van testinstrumen-ten in de vorm van gevalideerde vragenlijsten diedoor de klant zelf worden ingevuld. Dergelijkemeetinstrumenten evalueren de effecten van eenbehandeling en worden gebruikt bij het zogehetenRoutine Outcomes Measurement (ROM).

Ook voor de gemeente kan ROM-men van waardezijn bij het begeleiden van diverse klantgroepen. Deaanpak van re-integratie is aan grote veranderingenonderhevig. Klanten moeten sneller en met inzetvan minder publieke middelen naar werk. Eigenverantwoordelijkheid moet beter benut worden.De weg naar werk moet zo kort mogelijk zijn; als erbehoefte is aan een (zo tijdelijk mogelijke) extraondersteuning of inwerkperiode, dan vindt dat bijvoorkeur op een werkplek plaats, en niet meer als(voor)traject richting werk. De populatie die gebruikmaakt van extramurale, tweedelijns GGZ blijkt quagemiddelde ROM-scores goed overeen te komenmet de groep mensen in de bijstand. Dat is ookweer niet zo verrassend, gelet op de moeilijke situatiewaarin mensen in de bijstand zich bevinden en gegeven het feit dat ongeveer de helft van de mensenin de bijstand matig ernstige tot ernstige psychi-sche klachten heeft die de zelfredzaamheid en heteffectief nemen van de eigen verantwoordelijkheidfors beperken. Ook in de WMO zitten bepaalde sub-groepen waarbij reductie van psychische klachtenen verbeteringen in het mentale welzijn en functi-oneren van groot belang zijn.

Meten

is weten

23

Wat is ROM?ROM is het meten van het effect van een interventiedoor een nulmeting en eindmeting naast elkaar teleggen, waarbij in de meting vooral gekeken wordtnaar parameters die echt relevant zijn voor het dagelijkse functioneren, de zogeheten ‘outcomes’.Het gaat dan bijvoorbeeld om het meten van deklachten(last), het welzijn, het functioneren in diverse leefgebieden en de algehele kwaliteit van leven. ROM staat inmiddels ook voor RoutineOutcomes Monitoring, waarbij ook tijdens een individueel traject nadrukkelijk op de uitkomstenwordt (bij)gestuurd.

Bij ROM wordt een vragenlijst op meerdere momenten door de klant zelf ingevuld. Het invullenvan een vragenlijst leidt tot een score die vervolgensvergeleken kan worden met normwaarden vooreen normale populatie of een specifieke populatie,zoals mensen die gebruik maken van extramuraleGGZ of mensen die zijn opgenomen in een GGZ instelling. Er zijn verschillende, wetenschappelijkgevalideerde vragenlijsten beschikbaar. De keuzeis afhankelijk van de doelgroep, haar kenmerken,en wat men wil evalueren.

Globaal genomen zijn er drie hoofddomeinenwaarop een ROM instrument zich richt:

1. Psychische klachten (symptomen, psychische problemen)

2. Functioneren en welzijn3. Kwaliteit van leven

ROM en gemeentenVoor de klanten van de gemeente lijkt een instru-ment dat de eerste twee domeinen meet hetmeest interessant. Het domein van psychischeklachten is voor minstens 50% van de doelgroep inde bijstand zeer actueel, evenals voor een grotesubgroep die begeleiding ontvangt. Het domeinvan (gebrekkig) functioneren is in feite voor ieder-een in de bijstand relevant. Het meten van functi-oneren kan een belangrijke rol spelen. Uitstroomnaar werk is een belangrijke, maar ook zwart-wituitkomst. De treden van de participatieladdergeven een te weinig gedetailleerd beeld. In aan-vulling daarop is het nuttig te weten of bij klantendie (nog) niet zijn uitgestroomd hun welzijn enfunctioneren wel verbeterd zijn, waarmee wellichtook hun werkvermogen en kans op uitstroom ver-beterd zijn. Evenzeer van belang is om bij klantendie wel zijn uitgestroomd nader inzicht te krijgen inde kans op duurzame uitstroom, opdat zo nodignog extra stappen gezet kunnen worden. Inzicht inde domeinen van ROM verschaft bovendien infor-matie om beslissingen te nemen over het diagnos-tisch proces, de eventueel in te zetten interventies,en zeker ook om het eigen aandeel en verantwoor-delijkheid van de klant bespreekbaar te maken. Deklant kan immers op meerdere vlakken zijn of haargedrag veranderen en daarmee een gunstig effecthebben op het eigen functioneren en eigen vitali-teit en werkvermogen. Argonaut Advies (onderdeelvan Interhealth) heeft inmiddels een aantal veel-belovende pilots gestart waarbij ROM ook bij ge-meenten wordt ingezet.

Huub Houben

ROM in ParkstadIn Parkstad wordt sinds januari 2012

ROM ingezet in een project waarin

mensen met grote afstand tot de

arbeidsmarkt geplaatst worden.

In dat project wordt een diagnose

opgesteld aan de hand van een

intake en observatie op een werkplek

gedurende 3 tot 4 maanden. Al

snel bleek dat de ROM nulmeting

belangrijke informatie opleverde

met betrekking tot knelpunten in de

psychische belastbaarheid bij bijna

50% van de klanten. Deze knelpunten

vormen een belangrijke risicofactor

voor het voltooien van het individuele

traject. De ROM nulmeting bleek

bruikbare indicaties op te leveren

voor een verdieping van de diagnose

aan de kop van het project.

Die verdieping vindt plaats in de vorm

van psychologische onderzoeken,

waarna uitspraken over psychische

belastbaarheid, deelname aan

trajecten en mogelijke inzet van

voorliggende voorzieningen gedaan

worden.

Tijdens haar opleiding tot goudsmid ontdekte Adrie Goedendorp(1960) haar interesse in tekenen. Zeging aquarelleren en volgde diverse cursussen. Uiteindelijk stopte ze haaropleiding en werd toegelaten op dekunstacademie. Na haar propedeusekon ze de druk niet meer aan en werdzij anderhalf jaar opgenomen in eentherapeutische gemeenschap, waar zij wel bleef schilderen. Na een langereperiode zonder inspiratie besloot zehaar creativiteit weer ruimte te geven en kwam in 2008 bij atelier Herenplaats terecht. In haar werk staatde lijnvorming centraal. Adrie maaktabstracte werken waarin bij nadere beschouwing toch enige figuratie naar voren komt.

Galerie Atelier HerenplaatsHerenplaats biedt atelierruimte aan kunstenaarsmet een verstandelijke beperking en een psychia-trische achtergrond en ondersteunt hen bij de zakelijke kant van hun beroep. Een deel van de kunstenaars is al sinds de oprichting in 1991 aanHerenplaats verbonden. Regelmatig treedt het collectief naar buiten, niet alleen met exposities,maar ook door het geven van lezingen, presentatiesen workshops. Herenplaatskunstenaars werkenook in opdracht voor particulieren, gemeentelijkeinstanties en bedrijven. Herenplaats heeft een galerie en een artotheek in het culturele hart vanRotterdam. Daarnaast organiseert Herenplaats exposities en kunstprojecten in binnen- en buiten-land. Voor mensen met beeldend talent en een verstandelijke beperking of psychiatrische achter-grond heeft Herenplaats een aangepaste kunst-vakopleiding ontwikkeld.

24

Adrie Goedendorp

www.herenplaats.nl