WONEN

Inleiding 5

Buddy’s helpen vluchtelingen – Limburg 7

Crisiswoningen en doorstroomwoningen 8

Leegstand Gent 10

Mondiale Werken Regio Lier VZW 12

Solidaire woningen 14

Huizen van Vrede vzw 16

House of Colours vzw 18

Cohousing Curant 20

Modulaire Doorstroomwoning Aalst 22

VZW A Rolling Stone 24

Housing-café 26

Melding Tijdelijk Wonen 28

Het booklet Wonen kwam mede tot stand dankzij ORBIT vzw, een socioculturele vereniging die actief is in Vlaanderen en Brussel. Met het project ‘Woning Gezocht, Buren Gevonden’ ondersteunt ORBIT vzw een 20-tal huisvestings initiatieven voor erkende vluchtelingen. Burgers en verenigingen die een eigen lokaal initiatief willen lanceren kunnen bij ORBIT vzw terecht voor gratis en vrijblijvende infosessies, vormingen en persoonlijke opvolging. Meer informatie: www.woninggezocht.be

INLEIDINGHet recht op wonen staat ingeschreven in artikel 23 van de Belgische Grondwet. Dit sociale grondrecht vormt de basis bij uitstek voor andere sociale rechten. Zonder dak boven het hoofd en domicilieadres ontbreekt het burgers aan sociale mobiliteit en zelfstandigheid. Het recht op wonen is verbonden aan een inspanningsverbintenis, niet aan een resultaatsverbin-tenis. Dat betekent dat overheden voldoende inspanningen moeten leveren om woonruimte te voorzien, maar niet dat ze ook concrete resultaten moeten voorleggen. Daardoor blijft het aanbod van betaalbare en kwaliteitsvolle woningen beperkt. Dat geldt zowel voor woningen op de private huurmarkt, als voor sociale woningen en alternatieve woonvormen.

De afgelopen drie jaren stegen de huurprijzen op de privémarkt aanzienlijk. Omdat deze prijsstijging het grootst was voor studio’s en kamerverhuur, werden huurders met de laagste inkomens het hardst getroffen Bovendien stijgen de huurprijzen sneller dan het inkomen. In 2013 betaalde maar liefst 52% van de private huurders meer dan 30% van hun inkomen aan wonen. Daarenboven blijkt dat maar liefst een derde van de private huurders na het betalen van de huur onvoldoende overhoudt om menswaardig te kunnen leven. (Winters et al., Het Grote Woononderzoek, 2013)

Het aantal sociale woningen groeit sinds kort, maar blijft beperkt tot ongeveer 8% van de totale huisvesting, wat onvoldoende is. Er gelden geen uitzonderingsregimes of voorrangsregels voor mensen met een vluchtelingenstatuut. Toch is gelijkwaardige behandeling belangrijk. Drempels zoals een beperkt inkomen, een klein sociaal netwerk en een bescheiden talenkennis zijn tastbare en lastige hinderpalen. Ook het criterium “lokale binding” dat lokale overheden heel divers gebruiken om voorrang te geven aan burgers die al langer in de gemeente wonen, spelen vluchtelingen parten.

Om aan de woonnood in Vlaanderen tegemoet te komen, worden de jongste jaren heel wat experimentele praktijken opgezet. Burgers, verenigingen, middenveldorganisaties en lokale overheden springen in de bres om het recht op wonen voor nieuwkomers vorm te geven. Dat doen ze door o.a. samen verhuurders te bellen, leegstand tijdelijk in te vullen, het onderverhuren van woningen, modulaire huisvesting te creëren, of hun eigen woning tijdelijk op te delen. En dat is nodig, want het gebrek aan kwaliteitsvolle en betaalbare woningen vormen niet enkel een probleem voor erkende vluchtelingen en subsidiair beschermden, maar voor alle kwetsbare groepen.

Met dit booklet Wonen plaatsen we een aantal creatieve woonpraktijken in de schijnwerpers. We hopen zo burgers en beleidsmakers te inspireren om ook in hun gemeenten de woon-nood te bestrijden. Deze booklets kwamen tot stand door de vraag van onderuit naar infor-matie over “goede praktijken”.

5

Inleiding

CONTEXT

PARTNERS

Het buddyproject is een samenwerking tussen CAW Limburg, OCMW Sint-Truiden en vrijwilligers. Het OCMW bepaalt welke cliënten baat kunnen hebben bij een buddy en benaderen en informeren hen. Het OCMW vormt ook het aanspreekpunt van de buddy’s tijdens het project, begeleidt de eerste ontmoeting tussen de buddy en de vluchteling en voert regelmatig individuele gesprekken en intervisies. De medewerker van het OCMW, de vluchteling en de buddy vormen samen een driehoeksverhouding. Op deze manier kan de werking ook doorgaan wanneer het CAW zich door verdere besparingen moet terugtrekken.Het CAW koppelt de buddy’s aan de vluchtelingen en begeleidt de vormingsbijeenkomsten van de buddy’s. Tijdens deze twee bijeenkomsten krijgt de buddy informatie over onder andere de werking van het leefloon, de problemen op de huurmarkt, het omgaan met trauma’s en hoe te reageren op kritiek vanuit de omgeving.Tot slot werd er vanuit het OCMW en vanuit het CAW een verantwoordelijke aangesteld. Zij houden onderling contact over de werking van het buddyproject.

MIDDELEN

Huis van de Wereld, de Integratiedienst van Sint-Truiden, voorziet het buddyproject van de benodigde middelen.

CONTACT

Ronny Mouton, CAW Limburg, ronny.mouton@cawlimburg.be

© Orbit vzw

7

Buddy’s helpen vluchtelingen – Limburg

gezin verbonden wil worden. Vervolgens neemt de buddy deel aan twee vormingsmo-menten waarbij de buddy’s in groep worden voorbereid op hun rol.

Tijdens het project wordt de buddy bege-leid door een medewerker van het OCMW. De vluchteling blijft cliënt van het OCMW en behoudt dus de begeleiding waar hij recht op heeft. Wel zal de buddy een aantal taken op zich nemen waar de OCMW- medewerkers geen tijd voor hebben, maar die wel belangrijk zijn voor de vluchteling, zoals het invullen van papieren en het bij-houden van de administratie. De hoofdtaak van de buddy ligt echter bij het bevorde-ren van de integratie. Hij of zij vormt een brug tussen de vluchteling en de andere inwoners van de gemeente. Door met de buddy op te trekken vergroot de vluch-teling zijn netwerk en breidt hij zijn taalkennis uit. De buddy kan ook het psycho sociale welzijn versterken en signalen van depressie, terugtrekking, eenzaamheid en moeizame integratie op tijd melden.

BUDDY’S HELPEN VLUCHTELINGEN – LIMBURG

Tijdens de verhoogde instroom van asielzoekers in 2015 maakte minister Vandeurzen extra middelen vrij voor de CAW’s. CAW Limburg zette dit budget in om erkende vluchtelingen te ondersteunen in hun zoektocht naar huisvesting. Begin 2017 werden de middelen stopgezet en moest CAW Limburg op zoek naar een nieuwe werking. Samen met OCMW Sint-Truiden en de Dienst Integratie van de stad, werkten ze een buddyproject uit. Dit project verbindt erkende vluchtelingen aan een buddy, met als doel de integratie van vluchtelingen in de gemeente te bevorderen en hen te steunen bij het zoeken naar een geschikte huurwoning.

Buddy’s als brugfiguur voor erkende vluchtelingen

De zoektocht naar buddy’s begint met het samenbrengen van geïnteresseerde inwoners van de gemeente. Tijdens deze eerste bij-eenkomst krijgen de inwoners informatie over het project. Geïnteresseerden kunnen kiezen om zich in te zetten als vrijwilliger en enkel af en toe hulp te bieden, of om voor langere tijd de rol op te nemen van buddy van een vluchteling. Kandidaat-buddy’s worden gescreend: er wordt nagegaan of er belangenvermenging is, en de kandidaat moet een uittreksel uit het strafregister voorleggen. Als men oordeelt dat er belan-genvermenging is, wordt de kandidaat ge-weigerd of krijgt hij/zij een andere taak binnen het project aangeboden.

Na de screening van de kandidaat-buddy wordt hij of zij gekoppeld aan een alleen-staande, een koppel of een gezin met een vluchtelingenstatuut. Bij de keuze voor de match wordt er rekening gehouden met de talenkennis en wensen van de buddy. Die kan bijvoorbeeld aangeven of hij liefst met een alleenstaande, een koppel of een

8

Crisiswoningen en doorstroomwoningen

Caritas Oostende beheert 28 doorstroom-woningen, waarvan zes studio’s en 22 appar-tementen of woningen.

De organisatie huurt de woningen van de eigenaars en verhuurt die op hun beurt tij-delijk onder aan de kwetsbare huurders. Een maatschappelijk assistent van Caritas ondersteunt de huurders tijdens hun ver-blijf. Zo helpt de assistent bij de installatie van het gezin in de woning, de adminis-tratie (opmaken wooncontract, meterop-name, inlichten van het OCMW). Daarnaast leidt hij/zij de huurders toe naar andere diensten en biedt hij/zij begeleiding op maat. In samenwerking met het Housing-café van Gent wordt gezocht naar duurzame huisvesting voor de huurders. De assistent speelt een coachende rol en vergroot zo de zelfredzaamheid van het gezin.

CRISISWONINGEN EN DOORSTROOMWONINGEN

Caritas Oostende ijvert voor een duurzame huisvesting van kwetsbare mensen. De organisatie zet crisiswoningen in voor kwetsbare gezinnen en alleenstaanden. Zo wil ze mensen in een precaire situatie tijdelijk huisvesten en helpen doorstromen naar duurzame huisvesting. Caritas richt zich hierbij niet exclusief, maar inclusief op vluchtelingen. Kwetsbare vluchtelingengezinnen of alleenstaanden met een hoge kwetsbaarheid vallen binnen de doelgroep. Daarnaast zijn er doorstroomwoningen voor niet-begeleide minderjarige vluchtelingen in de procedure voor gezinshereniging, en voor de eerste maanden na de gezinshereniging met de familie. Ook hier worden de gezinnen begeleid naar duurzame huisvesting en integratie.

Tijdelijk verblijf in doorstroomwoning

Niet-begeleide minderjarigen in een pro-cedure voor gezinshereniging kunnen tij-delijk in één van de studio’s verblijven. Zo hoeven ze geen studio te huren op de priva-te huurmarkt voor een korte periode, na-melijk totdat hun gezin is overgekomen. Van zodra de procedure gezinshereniging is afgerond, kan het volledige gezin tijde-lijk in één van de appartementen of wo-ningen verblijven en toegeleid worden naar duurzame huisvesting. Omdat het niet altijd duidelijk is wanneer de gezinsleden zullen aankomen in België, is de verhuis van studio naar appartement/woning niet evident. Soms staan woningen even leeg, of moet het gezin enkele dagen wachten voor ze in een appartement/woning kun-nen intrekken. Het gezin kan dan tijdelijk opgevangen worden in een jeugdherberg of studio.

PARTNERS

Het Housing-café Gent begeleidt de huisvestings-zoektocht om een duurzame en kwaliteitsvolle huurwoning te vinden. Caritas International heeft een overeenkomst met het lokale OCMW, waarin wordt bepaald dat de cliënt de installatiepremie niet verliest. Tijdens het verblijf in de doorstroomwoning ontvangt het gezin een installatiekit van Caritas. Van zodra zij een geschikte huurwoning hebben gevonden kunnen zij aanspraak maken op de installatiepremie.

MIDDELEN

Het project draait volledig op eigen middelen en fondsen van Caritas.

CONTACT

Aaron Ooms, Caritas International Dienst Integratie & Ondersteuning huisvesting, a.ooms@caritasint.be

Foto’s © Orbit vzw

10

Leegstand Gent

LEEGSTAND GENT

Het project Leegstand Gent zet leegstaande sociale woningen van de sociale huisvestings-maatschappij WoninGent in, om tijdelijk onderdak te bieden aan dak -en thuislozen.

De bewoners worden begeleid en ondersteund in hun zoektocht naar een duurzame woonoplossing.

Leegstaande sociale woningen als tijdelijke woning

* De gemiddelde renovatieprijs bedraagt 5000 per woning.

Leegstand Gent werd opgezet op vraag van de Stad Gent. Het project wordt geco-ordineerd door CAW Oost-Vlaanderen. Het CAW huurt leegstaande woningen van een sociale verhuurder (momenteel van de sociale huisvestingsmaatschappij Wonin-Gent), renoveert deze met een beperkt budget zodat zij voldoen aan de Vlaamse Wooncode*, en verhuurt de woning vervol-gens tijdelijk onder aan een kandidaat- bewoner.

De bewoners kunnen maximaal zes maan-den in de woning verblijven. In uitzonder-lijke gevallen kan die termijn worden verlengd tot een jaar. CAW Oost-Vlaan-deren tekent een gebruikersovereenkomst met de bewoner. De bewoner betaalt huur (330€/maand) en een huurwaarborg (250€). Voor de nutsvoorzieningen moet de bewo-ner zelf een contract afsluiten met de leve-ranciers.

Enkel alleenstaanden of gezinnen die vol-doen aan volgende voorwaarden komen in aanmerking: legaal in België verblijven, ingeschreven zijn in het bevolkings- of vreemdelingenregister, gedomicilieerd zijn in Gent of een binding met Gent kunnen

aantonen, gewettigd zijn om een gebruiker-sovereenkomst te ondertekenen, en realis-tische vooruitzichten hebben om binnen een redelijke termijn een andere woonop-lossing te vinden.

De toeleiding van kandidaten naar het pro-ject gebeurt door de aanmeldende dien-sten en/of organisaties. Elke netwerk partner (woon- en welzijnsorganisaties) met een samenwerkingsovereenkomst met het pro-ject mag kandidaten aanbrengen. De part-nerorganisatie die de kandidaat aanbrengt begeleidt de bewoners en volgt hun situa-tie op. Het CAW rekruteert en vormt een groep vrijwillige woonbuddies, waar de partnerorganisaties mee kunnen samen-werken om de gebruikers te ondersteunen in hun zoektocht naar een kwaliteitsvolle en betaalbare woning, in samenspraak met de begeleider.

Om een eerlijke en evenwichtige verdeling onder de verschillende doelgroepen en de verschillende netwerkpartners te garande-ren, werden een aantal afspraken gemaakt. Kandidaat bewoners worden aan beschik-bare woningen toegewezen volgens volgen-de criteria, in deze volgorde:

11

Leegstand Gent

1. Rationele bezetting: CAW koppelt de beschikbare woningen aan het aangemelde systeem (met anderen woorden: voor een gezin moeten er voldoende slaapkamers aanwezig zijn).

2. Doelgroep: er zijn 5 doelgroepen geïdentificeerd. Elke doelgroep moet in de loop van het project evenveel aan bod komen. De doelgroepen zijn:— Eigenaars/huurders die hun ongeschikt en/of onbewoonbaar verklaarde woning

moeten verlaten zodat de nodige werken kunnen uitgevoerd worden en waarbij de eigenaar/huurder terug kan keren naar de woning;

— Eigenaars/huurders die hun ongeschikt of onbewoonbaar-verklaarde woning moeten verlaten en niet beschikken over een alternatieve woonoplossing;

— Mensen waarvan het verblijf in een residentiële voorziening of noodwoning/transitwoning afgerond zal worden, maar nog nood hebben aan individuele (woon)begeleiding voor ze zelfstandig kunnen huren op de reguliere huis-vestingsmarkt (uitstroom);

— Mensen waarvan het verblijf in een residentiële voorziening of noodwoning/transitwoning afgerond wordt, maar die geen huisvesting hebben omdat ze niet tijdig een woonst vonden.,

— Mensen die dakloos zijn of op korte termijn dreigen te worden en nood hebben aan huisvesting met individuele opvolging en/of begeleiding (naar de principes van Housing Fast en Housing First)

3. Partner: elke netwerkpartner moet in de loop van het project evenveel aan bod komen, in de mate van het mogelijke.

4. Chronologisch: volgens tijdstip van aanmelding: de laatst toegekomen aanmeldingen sluiten onderaan aan.

PARTNERS

Het project is een samenwerking tussen CAW Oost-Vlaanderen, sociale verhuurders en de netwerkpartners. De netwerkpartners zijn momenteel aPart , Wunian, Reach Out, Dienst Wonen Stad Gent, OCMW Gent – dienst Wonen; vzw Stappen; Samenlevingsopbouw Gent, Azis+, CGG Eclips en Baken. Nieuwe kandidaat-partners kunnen hun kandidatuur sturen aan de stuurgroep (via Teambegeleider van Project Leegstand die de Stuurgroep voorzit).

MIDDELEN

De Stad Gent kende een subsidie toe van 75 000 euro voor het project ‘Tijdelijke inzet leegstaande sociale woningen in Gent’ voor het werkingsjaar 1 januari 2016 tot 31 december 2016 .

CONTACT

Alain Slock, inhoudelijk directeur CAW Oost-Vlaanderen alainslock@cawoostvlaanderen.be, 09 265 89 20

12

Mondiale Werken Regio Lier VZW

Mondiale Werken biedt woonhulp op twee manieren. Eerst en vooral vormt de orga-nisatie eerste een schakel tussen verhuur-ders en de vluchteling-huurders in de vorm van een woonclub. Vrijwilligers bellen vier keer per week naar verhuurders om een geschikte woning te zoeken voor de kandi-daat-huurders. De vzw biedt ook zelf tij-delijke huisvesting aan via transitwoningen. Erkende vluchtelingen die geen woning vinden, kunnen in een transithuis verblij-ven tot ze zelf een woning vinden op de private huurmarkt.

De organisatie bouwde ook een fonds op, op basis van giften. Met de hulp van dit fonds kan de vzw nieuwkomers onder-steunen bij het betalen van hun huurwaar-borg en eerste maand huur, wanneer die door het OCMW geweigerd wordt of te lang op zich laat wachten.

MONDIALE WERKEN REGIO LIER VZW

VZW Mondiale Werken Regio Lier startte eind 2015 als initiatief van een groep vrienden en kennissen om het stijgende aantal erkende vluchtelingen te ondersteunen in hun integratietraject. Integratie begint met het recht op wonen te verzekeren. Uit gesprekken met de stad Lier, het OCMW en een aantal welzijnsorganisaties in de buurt werd al snel duidelijk dat voor erkende vluchtelingen een erg moeilijk zou worden om een woning te vinden. Mondiale Werken informeerde zich bij het Sociaal Verhuurkantoor en een aantal burgerinitiatieven in Vlaanderen die aan de slag gaan met huisvesting voor vluchtelingen. De groep startte het project “Woonhulp voor vluchtelingen” op om erkende vluchtelingen te helpen bij hun zoektocht naar geschikte huisvesting. Het project focust niet alleen op Lier maar ook op de omliggende gemeenten. Mondiale Werken werkt zoveel mogelijk samen met de vluchtelingen, bv. in een Woonclub. De vluchtelingen werken ook mee als vrijwilligers in het project (bv. bij het opknappen van de transitwoningen).

Een woonclub en transitwoningen

Daarnaast organiseert Mondiale Werken Regio Lier ook allerlei vrijetijdsinitiatieven om burgers en nieuwkomers dichter bij elkaar te brengen, en waarbij de hele woon-omgeving betrokken wordt.

PARTNERS

Mondiale Werken Regio Lier werkt samen met de lokale LOI’s en de Sociale Verhuurkantoren om doorstroming te realiseren. Eigenlijk vormt ze voor kwetsbare vluchtelingen de tussen-schakel tussen beide.

MIDDELEN

Mondiale Werken Regio Lier heeft één halftijdse betaalde kracht, die betaald wordt via een mix van subsidies, giften en eigen inkomsten.

CONTACT

Tom Van de Vel, dagelijks bestuurder Mondiale Werken regio Lier, woonhulp.regiolier@gmail.com, 0473 99 41 57

Foto’s © Orbit vzw

www.vlos.be

14

Solidaire woningen

SOLIDAIRE WONINGEN

Samen met CAW Oost-Vlaanderen en Straathoekwerk (vzw VOS) neemt VLOS vzw het heft in handen om het nijpende huisvestingsprobleem in Sint-Niklaas en het Waasland aan te pakken. Ze huren een aantal grote woningen, doen aan woonbegeleiding en -omkadering, bieden een klusjesdienst en helpen met het inrichten van de woningen met meubels uit hun Magazijn.

Grote woningen onderverhuren

De drie initiatiefnemende organisaties (CAW Oost-Vlaanderen, vzw VOS, VLOS vzw) huren grote woningen van particulieren. Via een aangepast contract verhuren zij de woningen tegen een betaalbare prijs aan kwetsbare huurders, vooral grote gezinnen, maar soms ook aan meerdere alleenstaan-den. Die woningen noemen ze ‘solidaire woningen’. In 2018 heeft VLOS vzw drie ‘solidaire woningen’ in beheer, waar telkens vier of vijf personen wonen. De bewoners hebben een eigen slaapkamer, maar delen de overige ruimtes. Ze zijn ingeschreven in het bevolkingsregister als samenwonend, maar behouden wel hun vervangingsinko-men als alleenstaande.

Iedere woning wordt door een welzijnswer-ker, de ‘woonbegeleider’, opgevolgd. Samen en met de steun van drie woonbegeleiders dragen de bewoners zorg voor hun huis en voor elkaar. De begeleiders werken als be-middelaars tussen de bewoners en zorgen dat het samenleven in diversiteit goed loopt.

Daarnaast heeft VLOS vzw nog andere werkingen, die aantonen hoe VLOS een integrale kijk heeft op wonen. Zo is er de VLOS-kruidenier waar mensen zonder in-komen kunnen winkelen aan de hand van een puntensysteem. In de kruidenier wordt basisvoeding voorzien, en essentiële huis-houdelijke spullen (zeep, toiletpapier, was-poeder, …). Wie kan winkelen in de kruidenier, kan ook terecht in De VLOS- bazar, waar kledij, speelgoed en huishoud-spullen tegen lage prijzen verkocht worden. Alle spullen uit de VLOS-bazar zijn tweede-hands en werden weggegeven door particu-lieren, bedrijven en bevriende organisaties. De opbrengst van de VLOS-bazar wordt gebruikt om de aankopen van de VLOS- kruidenier te betalen. VLOS biedt ook ad-ministratieve hulp aan mensen die het moeilijk hebben om hun weg te vinden naar de juiste (overheids)instanties.

PARTNERS

VLOS vzw werkt voor het project ‘solidaire woningen’ samen met CAW Sint-Niklaas. VLOS vzw huurt de huizen, voert herstellings-werken uit, en zorgt voor meubilair en inrichting van de woning. Het CAW staat in voor de woonbegeleiding van de huurders. Een goede samenwerking met het stadsbestuur en het OCMW van Sint-Niklaas zorgt voor duidelijkheid in de grijze zone van regelgeving.

MIDDELEN

Het project werd mee gefinancierd door de Koning Boudewijn-stichting en de Nationale Loterij. Maar de werking van VLOS is voor een groot deel afhankelijk van financiële giften. VLOS krijgt ook middelen van het CAW omgezet in personeelstijd.

CONTACT

VLOS vzw : Kasteelstraat 4, 9100 Sint-Niklaas 03 766 29 13, info@vlos.beHet VLOS-centrum is elke werkdag open van 8u30 tot 18u.Fiscale aftrekbaarheid voor giftgevers die 40 euro of meer per jaar storten op het rekeningnummer 000-0000041-41 van Caritas International (Liefdadigheidsstraat 43, 1210 Brussel) met vermelding ‘P163 VLOS’. Caritas stort uw bijdrage vervolgens door aan VLOSvzw. Materiële ondersteuning is ook steeds welkom.

PARTNERS

HvV werkt samen met het lokale OCMW om kandidaten te selecteren voor hun huurwoningen. HvV ging in gesprek met een aantal directeurs van immo-kantoren. Door hun professionele aanpak voor te stellen en voorbeelden van huurcontracten aan te brengen, wonnen zij hun vertrouwen. Een aantal immo-kantoren geven HvV nu een seintje wanneer zich een woning in hun prijsklasse aanbiedt.

MIDDELEN

HvV legt per huurwoning een financiële buffer aan ter waarde van 10% huur op jaarbasis. Als een huurder de huur niet op tijd betaalt, of er bij opzeg niet meteen een kandidaat-huurder gevonden wordt, krijgt de eigenaar toch zijn geld . Dankzij de sociale omarming en frequente huisbezoeken bij huurders, kan de organisatie wanbetaling of onaangekondigd vertrek op tijd opvangen en remediëren. Ze zochten een startbudget van 22.000 euro en vonden vrij snel 48.000 euro via giften van particulieren, parochies en middenvel-dorganisaties.

CONTACT

Johan Vanhollemeersch, voorzitter050 67 08 93 René Tytgat, bestuurder0498 85 68 39, huizenvanvrede@telenet.be

17

Huizen van Vrede vzw

HUIZEN VAN VREDE VZW

Huizen van Vrede vzw werd opgericht door voormalige vrijwilligers van het Lokale Opvanginitiatief (LOI) van OCMW Brugge. Zij ondervonden als ‘buddies’ dat het ondersteunen van de zoektocht naar huisvesting voor erkende vluchtelingen énorm tijdrovend was en maar zelden tot succes leidde. De vzw huurt woningen op de privémarkt en verhuurt die woningen aan erkende vluchtelingen. Zo slaan ze een brug tussen huurders en verhuurders. Aan de verhuurder garanderen ze huurinkomsten en een goede staat van de woning; aan de huurder bieden zij woonbegeleiding en sociale omarming. Zo versterken ze niet alleen het vertrouwen bij huiseigenaars, maar bevorderen zij ook de integratie van erkende vluchtelingen.

Private huurwoningen onderverhuren aan erkende vluchtelingen

HvV biedt huiseigenaars een persoonlijke aanpak, inkomstengarantie, huurdersrotatie, én laten huurder en verhuurder met elkaar kennismaken als ze dat wensen. Een aantal verhuurders toonden zich al bereid hun huurprijs te verlagen in ruil voor dit totaal-pakket.

HvV koppelt elke erkende vluchteling die instapt in hun werking aan een ‘omarmer’ uit de buurt. Die begeleidt de vluchteling op een vriendschappelijke manier bij de integratie in de buurt, het zoeken naar scholen voor de kinderen, het omgaan met de woning, enzovoort. Daarnaast opende HvV een ‘kringwinkel’ waar erkende vluch-telingen terecht kunnen voor het bemeu-belen van hun nieuwe thuis en hebben ze een fonds opgericht dat renteloze leningen aanbiedt om de kosten van gezinshereni-ging te financieren.

HvV betrekt de doelgroep ook bij haar eigen werking. Een aantal erkende vluchtelingen maken deel uit van de raad van bestuur, fungeren als brugfiguur tussen nieuwkomers en helpen met verhuizen.

Huizen van Vrede (HvV) zoekt eerst een verhuurder die in hun project wil instap-pen, en gaat pas daarna op zoek naar een kandidaat-huurder. De vzw focust op het middelste segment van de private woon-markt: woningen waarin de middenklasse minder geïnteresseerd is, maar die vaak te duur zijn voor vluchtelingen met een leef-loon. Zij richten zich in de eerste plaats op erkende vluchtelingen die moeten uitstromen uit de LOI’s in regio Brugge.

Tussen de private verhuurder en de vzw wordt een standaard huurcontract afge-sloten voor een periode van 9 jaar, met toestemming om de woning onder te ver-huren. Tussen de vzw en de erkende vluch-teling wordt ook een standaard huur contract afgesloten, met als voorwaarde dat HvV maandelijks op huisbezoek komt. De on-derverhuurcontracten variëren in duur, maar in principe kunnen de erkende vluchtelingen het contract eender wan-neer opzeggen, zolang er een redelijke op-zegtermijn wordt gerespecteerd. HvV gaat voor hun vertrek op zoek naar een volgen-de kandidaat-huurder.

18

House of Colours vzw

HOUSE OF COLOURS VZW

De Kempische vzw House of Colours (HoC) werd opgestart in 2004 ter ondersteuning van niet-begeleide minderjarige vluchtelingen die omwille van hun specifieke noden de weg niet vonden in de georganiseerde hulpverlening. Intussen is HoC uitgegroeid tot een erkende culturele vereniging die drie huizen in de regio beheert, waarin personen van verschillende leeftijden, statuten en origine samenhuizen. In de context van een onder-steunende woongemeenschap tracht HoC de hulpvragen van hun bewoners op elkaar af te stemmen. Medewerkers, bewoners, en vrijwilligers brengen verschillende kwaliteiten, ervaringen en perspectieven samen en tillen elkaar op uit hun hulpbehoevende situatie.

Co-housing voor kwetsbare huurders

schap en zich akkoord verklaren met de visie van de vzw. Inwoners die cliënt zijn bij het OCMW ontvangen een gereduceerd leefloon als samenwonende. Door de woonkosten te delen en door samen te koken, is hun reste-rende budget groter dan wanneer zij als al-leenstaande op de privémarkt zouden huren.

HoC maakt gebruik van twee co-housing-formules. In de eerste formule laten ze hulp-behoevende mensen bij een gastgezin wonen. In de tweede formule gaan ze op zoek naar huisvestingsmogelijkheden waarin verschil-lende kwetsbare huurders kunnen samen-wonen als een nieuw gezin.

Via ORBIT vzw kwam HoC in contact met een solidaire eigenaar. In samenspraak met de burgemeester, het OCMW en het Woon-infopunt konden ze een landhuis in Beerse, dat werd afgekeurd door Wonen Vlaande-ren gebruiken voor noodopvang van een gezin. Het huis werd gerenoveerd met hulp van de bewoners en vele anderen. Intussen wonen er 14 mensen die geen woning von-den op de private huurmarkt.

De bewoners tekenen telkens een individuele verblijfsovereenkomst met HoC, waarmee zij opgenomen worden in de bewonersgemeen-

Foto’s © Orbit vzw

PARTNERS

HoC werkt voor elke bewoner samen met zijn eigen professionele hulpverleningsnetwerk (o.a. OCMW, CAW). Als zij nog geen professionele hulp krijgen, zorgt HoC voor de correcte toeleiding. HoC werkt ook samen met privébedrijven zoals Corsendonk Hotels, om stages te bieden aan hun bewoners d.m.v. BIO-contracten (VDAB). Corsendonk Hotels schenkt HoC ook meubels om hun woningen in te richten.

MIDDELEN

HoC investeerde ongeveer 10.000 euro aan werkuren en materialen in de woning in Beerse. Zij financieren hun werking enerzijds met projectsubsidies en giften, maar ook met een beperkte maandelijkse bijdrage van de bewoners. Om het contact met de buurt te versterken en om fondsen te werven organiseerde HoC ook een benefietconcert in de tuin van het landhuis.

CONTACT

House of Colous vzw, info@houseofcolours.be, +32-487 338966. Fiscale aftrekbaarheid voor giftgevers die 40 euro of meer per jaar storten op BE80 7765 9023 3377 t.a.v. vzw Caritas Hulpbetoon met als mededeling ‘voorkeur project House of Colours – projectn° 1801 – WG ORBIT’

House of Colours vzw

www.antwerpen.be/nl/overzicht/cohousing-curant-1

20

Cohousing Curant

COHOUSING CURANT

CURANT is de afkorting van ‘Cohousing and case management for Unaccompanied young adult Refugees in ANTwerp’. Dit project van stad Antwerpen en OCMW Antwerpen laat jongeren (buddies) minstens een jaar lang samenhuizen met een erkend vluchteling of subsidiair beschermde tussen 17 en 22 jaar die zonder ouders in België is. Door het samenhuizen met een leeftijdsgenoot en met intensieve begeleiding wil CURANT de integratie van de jonge nieuwkomers versterken.

Deze kwetsbare jongeren lopen een groter risico om zonder diploma de school te verlaten of voor lange tijd afhankelijk te zijn van OCMW-steun. Dankzij CURANT kunnen zij niet alleen hun zelfstandigheid vergroten, maar ook hun sociaal netwerk uitbreiden en hun Nederlands verbeteren. Ook voor de buddies is het een interessant project. In ruil voor een betaalbare woning helpen ze een kwetsbare groep in de samenleving ondersteunen en integreren.

Jongeren en jonge nieuwkomers gaan samenhuizen

CURANT spreekt in haar communicatie over ‘cohousing’. Juridisch gezien gaat het echter meer om ‘samenhuizen’. De buddy en de nieuwkomer delen minsten een keuken, maar in sommige woningen/appartementen ook een badkamer en/of woonkamer. Bewoners betalen 250 euro huur per maand en 85 euro vaste kosten voor gas, elektriciteit, tv en internet.

De jongeren krijgen o.a. begeleiding in de vorm van een woontraject om hen te leren hoe je rekeningen betaalt en geld spaart.Ze krijgen ook Nederlandse les, een aangepast inburge-ringstraject, begeleiding bij huiswerk en psychologische ondersteuning.

Ook de buddies staan er niet alleen voor. Ze worden intensief ondersteund en krijgen verschillende trainingen en gesprekken aangeboden. Samen met de nieuwkomer kunnen ze deelnemen aan verschillende evenementen georganiseerd door de bewoners of het OCMW.

Via het project zullen over een periode van drie jaar in totaal minstens 75 en maximaal 135 jonge nieuwkomers en vrijwilligers een appartement of woning delen.

PARTNERS

De maatschappelijk werkers van CURANT werken samen met o.a. Vormingplus, JES vzw, Atlas, Solentra en Cemis (Universiteit Antwerpen). Daarnaast worden hun jongeren toegeleid naar de juiste opleiding, stage, onderwijs of werk, via het OCMW-departement Activering en de VDAB.

MIDDELEN

CURANT is mogelijk dankzij middelen van het Urban Innovative Actions (UIA)-fonds, een initiatief van de Europese Commissie. De Europese Commissie koos het project uit 378 voorstellen van verschillende Europese steden.

CONTACT

curant@ocmw.antwerpen.be

Cohousing Curant

22

Modulaire Doorstroomwoning Aalst

MODULAIRE DOORSTROOMWONING AALST

Om te vermijden dat mensen in acute woonnood in een neerwaartse spiraal van bestaansonzekerheid terechtkomen, breidt stad Aalst hun aanbod van doorstroom-woningen uit met een veertigtal woningen. Zes van deze doorstroomwoningen krijgen een modulair karakter zodat er ook voor grote gezinnen in woonnood voldoende verblijfsoplossingen zijn.

Tijdelijk wonen in een modulaire doorstroomwoning

PARTNERS

Om de bewoners van de doorgangswoningen te begeleiden naar een duurzame huisvestings-situatie wordt er samengewerkt met het OCMW Aalst en het CAW.

MIDDELEN

De inrichting en het onderhoud van de doorgangswoningen wordt bekostigd door stad Aalst.

CONTACT

Katleen Moereels, Teamverantwoordelijke Wonen Stad Aalst, 053 77 9300

zien kunnen de appartementen worden gelinkt of afgescheiden, worden woonka-mers omgevormd tot private slaapkamers en kan telkens één van beide keukens en badkamers worden afgesloten.

De maandelijkse vaste huurprijs van de woningen varieert tussen 235 en 470 euro.

De stad verhuurt deze bemeubelde door-stroomwoningen telkens voor een periode van vier maanden, éénmalig verlengbaar tot een totaal van acht maanden. Huurders kunnen zich op het adres van de woning laten domiciliëren.

De doorstroomwoningen zijn onder voor-waarden toegankelijk voor mensen die niet over een woning beschikken, wegens o.a. brand, een onbewoonbaarheidsverklaring of vanwege intra-familiale conflicten. Ook daklozen die minstens een maand lang een begeleidingstraject volgden in een daklo-zenopvangcentrum of via een ambulant woonteam, krijgen toegang tot een door-stroomwoning, op voorwaarde dat het ver-slag van hun begeleidingstraject positief is.

Zes van de doorstroomwoningen kunnen worden ingericht als twee kleine apparte-menten of als één grote gezinswoning, afhankelijk van de woonsituatie. Door verplaatsbare wanden en deuren te voor-

24

VZW A Rolling Stone

De doorgangswoning is eigendom van een lokaal bedrijf dat geen bestemming vond voor het pand, en daardoor al enkele jaren leegstandsbelasting betaalde. VZW A Rolling Stone tekende voor een standaard 3-6-9-jarig huurcontract aan een voordelig tarief en knapte de woning op met een team van vrijwilligers. Dankzij een uitzonderingssta-tuut van stad Sint-Niklaas kon de vzw de woning registreren als een kamerwoning en daardoor meerdere ‘gezinseenheden’ op hetzelfde adres huisvesten.

De vzw sluit op haar beurt een bezetting ter bede (een contract waarbij een eigenaar een pand tijdelijk in gebruik geeft buiten de strenge regels van de huurwetgeving om) met elke bewoner, voor een termijn van 6 maanden, en met de mogelijkheid tot eventuele verlenging met twee maan-den. De jongeren krijgen een referentie-adres bij het OCMW van Sint-Niklaas en ontvangen daardoor elk een leefloon als alleenstaande en een installatiepremie om meubels aan te kopen.

VZW A ROLLING STONE

VZW A Rolling Stone wil dakloosheid bij jonge erkende vluchtelingen voorkomen en hen beter socialiseren in onze samenleving.

De vzw, een burgerinitiatief van 15 vrienden, opende in oktober 2017 het ‘Warmste Huis’ in een voormalig leegstaand pand in Sint-Niklaas. In deze doorgangswoning vangen zij erkende vluchtelingen op die er niet in slagen een woning te vinden tegen het einde van hun opvangtermijn in de asielopvang.

De vzw richt zich op jongeren tot 25 jaar, omdat deze doelgroep uitzonderlijk weinig kans maakt op de private en sociale huurmarkt. De doorgangswoning biedt tijdelijk onderdak aan drie tot vier jongeren die tijdens hun verblijf ondersteund worden in hun integratie en hun zoektocht naar hun eerste eigen woning.

Doorgangswoning voor jonge erkende vluchtelingen

De samenhuizende jongeren beheren de woning zelfstandig, en worden hierin bege-leid door vzw A Rolling Stone. Die helpt hen bij hun administratie en zoekt samen met de jongeren naar werk, opleidingen en een langdurige verblijfsoplossing. Naast de contractueel vastgelegde maandelijkse bewonersvergadering kunnen de jongeren bij problemen terecht bij een vrijwilliger van de vzw. Om hun integratie te bevorderen gaat de bewonersgroep samen met vrijwil-ligers ook af en toe op uitstap. Vzw A Rol-ling Stone rekent ook op participatie van de buurt. Zo vroegen ze de buurbewoners om de jongeren te helpen met praktische zaken, zoals het huisvuil buiten zetten. Ook het buurtcomité van de Elisabethwijk organiseerde al een activiteit ten voordele van het warmste huis.

A Rolling Stone werkt daarnaast aan een log-boek dat hun project stap voor stap in kaart brengt. Door hun kennis en ervaring te delen hopen ze dat burgers in andere Vlaamse ge-meenten gelijkaardige projecten opstarten.

25

VZW A Rolling Stone

PARTNERS

Vzw A Rolling Stone werkt nauw samen met het lokale OCMW en ook met het CAW waar nodig, om de professionele sociale ondersteuning van hun jongeren te verzekeren. Bewoners jonger dan 18 kunnen eveneens een beroep doen op hun persoonlijke voogden. Kandidaat-bewoners worden aangebracht door het lokale OCMW, Minor Ndako en het lokale opvangcentrum van het Rode Kruis.

MIDDELEN

De vzw is volledig afhankelijk van giften van particulieren en de opbrengst van benefieten. Zij hopen in de toekomst ook een beroep te kunnen doen op provinciale subsidies.

CONTACT

Marie-Jeanne Maes, mjmaes@me.comMia Mortier, miamortier@hotmail.comGiften: BE33 7350 4763 2846 op naam van A Rolling Stone vzw

26

Housing-café

HOUSING-CAFÉ

De Caritas Housing-café’s bieden individuele ondersteuning aan erkende vluchtelingen die op zoek zijn naar een eerste woonst. Een maatschappelijk assistent (coach) van Caritas is contactpersoon voor zowel de huurders als de verhuurders van zodra er een woning is gevonden.

Vrijwilligers helpen zoeken naar een woning

Vrijwilligers van het Housing-café onder-steunen erkende vluchtelingen in de zoek-tocht naar een woning. De Housing-café’s zijn gemiddeld één keer per week geopend. Voor dit openingsmoment worden een aantal gezinnen uitgenodigd die een wo-ning zoeken. Elk gezin krijgt een vrijwil-liger toegewezen. Die bekijkt de noden van het gezin: in welke regio zoeken zij een woning, wat is het budget…? Aan de hand van deze informatie gaat de vrijwil-liger samen met het gezin op zoek naar geschikte woningen en neemt hij of zij contact op met mogelijke verhuurders.

Bij het Housing-café worden ook ervarings-deskundigen betrokken die eerder een woning vonden via het Housing-café. De ervaringsdeskundigen worden aange-steld als interculturele medewerker. Ze delen hun ervaringen, kaderen de ver-wachtingen van de gezinnen en treden op als vertaler.

Wanneer vrijwilligers opmerken dat een erkende vluchteling nood heeft aan extra ondersteuning, verwijzen zij door naar in-tensieve begeleiding van Caritas, die bij-

voorbeeld helpt met inschrijvingen in de school of andere administratieve taken.

Een maatschappelijk assistent van Caritas is referentiepersoon voor zowel de verhuur-ders als de erkende vluchtelingen en zorgt voor opvolging van zodra het gezin in een woning is geïnstalleerd. Na één, drie en zes maanden neemt de referentiepersoon con-tact op met de cliënt en de verhuurder. Beiden partijen kunnen aangeven waar zij tegenaan lopen. Als de verhuurder bijvoor-beeld aangeeft dat de huurwaarborg van het OCMW nog niet in orde is, neemt Caritas contact op met het OCMW en houdt de verhuurder op de hoogte van de stand van zaken. De maatschappelijk assistent kan ook optreden als tussenpersoon wanneer er spra-ke is van een conflict of overlast en bemid-delen bij de verlenging van contracten.

Het Housing-café is ook een plaats van collectieve sensibilisering: wat zijn de rech-ten en plichten van de huurder? Hoe onder-houd je een woning?

Er zijn Housing-café’s in Gent, Antwerpen, en Luik.

MIDDELEN

De Housing-café’s worden gefinancierd met eigen middelen van Caritas.

CONTACT

Kijk op onderstaande websites voor meer informatie en contactgegevens voor kandidaat-vrijwilligers of kandidaat-huurders. www.caritasinternational.be/nl/projects/asiel-migratie/housing-cafe-een-woning-vindenwww.caritasinternational.be/nl/asiel-migratie/integratie/housing-cafe-gent-samen-op-zoek-naar-een-woning

28

Melding Tijdelijk Wonen

MELDING TIJDELIJK WONEN

Sinds september 2016 kunnen huiseigenaars hun eigen woning zonder vergunning opsplitsen om erkende vluchtelingen tijdelijk te huisvesten. Een melding bij de gemeente volstaat. Voor deze nieuwe, ondergeschikte wooneenheid kan men huur vragen als er een geldig huurcontract wordt afgesloten.

Een aantal Vlamingen zagen dit als een ideale invulling voor ongebruikte kamers in hun huis, bijvoorbeeld na het verhuizen van hun kinderen.

Werking

De voorwaarden voor het maken van een melding ‘Tijdelijk Wonen’ zijn relatief eenvoudig:

— De nieuwe inwoner beschikt minstens over een privékamer. De keuken, badkamer en andere ruimtes mogen gedeeld zijn.

— Er mag maar één ondergeschikte wooneenheid gecreëerd worden. Men mag dus maar één extra alleenstaande of gezin huisvesten.

— De wooneenheid maakt fysiek deel uit van de woning. Een vrijstaand tuinhuis mag dus niet ingericht worden als ondergeschikte wooneenheid.

— De privékamer betreft maximaal 1/3 van de volledige woning. De gedeelde ruimtes tellen hiervoor niet mee.

— De inwoner mag maximaal 3 jaar in de woning verblijven.

Eigenaars die een deel van hun woning willen aanbieden als tijdelijke woonst vinden het meldingsformulier ‘Tijdelijk Wonen’ op de website van Ruimte Vlaanderen. Dat formulier leveren ze ingevuld af bij de dienst Ruimtelijke Ordening van de gemeente, samen met een schets van de woonstindeling. Ze betalen hiervoor een administratieve vergoeding van 50 euro. Binnen de 30 dagen ontvangen ze de akte-name. Die akte-name moeten ze de eerste 45 dagen duidelijk zichtbaar op hun woning aanplakken. Vanaf dan kunnen ze hun vrije kamer(s) gebruiken om erkende vluchtelingen te huisvesten.

Dankzij deze melding kon een erkend vluchteling zich als apart ‘gezin’ op hetzelfde adres laten domiciliëren. Hij of zijn krijgt de nieuwe code ‘Tijdelijk Opvang’ in het Rijksregister. Samenhuizen met een melding ‘Tijdelijk Wonen’ heeft geen impact op eventuele uitkerin-gen van de huiseigenaars en hun nieuwe bewoners.

Omdat het opsplitsen van een woning dankzij de melding ‘Tijdelijk Wonen’ niet vergun-ningsplichtig is, blijft het belastbaar Kadastraal Inkomen ongewijzigd. Wie geniet van een Woonbonus krijgt enkel nog een fiscaal voordeel voor het gedeelte dat men zelf gebruikt.

© Orbit vzw

www.woninggezocht.be/melding

29

Melding Tijdelijk Wonen

Eigenaars kunnen huur vragen voor de tij-delijke huisvesting en stellen daarvoor een huurcontract op. In dit huurcontract staan ook duidelijke afspraken over het gebruik van de gemeenschappelijke ruimten.

De melding ‘Tijdelijk Wonen’ is relatief nieuw. Heel wat lokale diensten Ruimte-lijke Ordening en Wonen, maar ook bestu-ren, buurtpolities en OCMW’s blijken nog niet volledig op de hoogte van deze nieu-we regeling. Het is belangrijk dat lokale besturen hun werknemers en diensten voldoende informeren over nieuwe ont-wikkelingen in de Ruimtelijke Ordening wet geving. Vzw Orbit informeert en on-dersteunt geïnteresseerde eigenaars met correcte informatie.

PARTNERS

Eigenaars kunnen zich persoonlijk laten bijstaan door ORBIT vzw bij het maken van deze melding. Met het project ‘Woning Gezocht, Buren Gevonden’ ondersteunt ORBIT vzw burgerinitiatieven die huisvesting zoeken voor erkende vluchtelingen.

CONTACT

Voor meer informatie, een stap-voor-stap handleiding of persoonlijke begeleiding bij het maken van een melding ‘Tijdelijk Wonen’ kan je terecht bij ORBIT vzw:Nils Luyten, ORBIT vzw medewerker ‘Woning Gezocht, Buren Gevonden’nils@orbitvzw.be, 02 213 04 79

Deze publicatie is een uitgave vanVLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN VZW

Kruidtuinstraat 75, 1210 Brussel

T 02 225 44 00 – F 02 201 03 76

info@vluchtelingenwerk.be

Giften

IBAN BE06 5230 8056 2922

VLUCHTELINGENWERK.BE/GIFTEN

www.vluchtelingenwerk.be