Driemaandelijks Berichtenblad

31 ste Jaargang

v.z.w.

2017

1 ste kwartaal

WINTER

Jan.- febr.- maart

Afgiftekantoor Koninklijke Apothekersvereniging van Antwerpen 2600 Station Berchem Lange Leemstraat 187 2018 Antwerpen P608692 www.kava.be/seniorenclub

2

Contactblad van de Seniorenclub K.A.V.A. v.z.w.

Eenendertigste jaargang 1 ste kwartaal 2017

WINTER Lange Leemstraat, 187, 2018 Antwerpen Tel.03/280 15 01

Bank J. Van Breda & C°: IBAN: BE50 6451 0044 1818

BIC: JVBABE22

www.kava.be/seniorenclub

Voorzitter : Cyriel De Herdt Jan Janssensstr., 5 B2, 2610 Wilrijk 0495/516 512

deherdt.loos@telenet.be

Ondervoorzitter : Jan De Keuster Koningsarendlaan, 64 2100 Deurne 03/324 77 11

jan.dekeuster@scarlet.be

Secretaris : Mich.De Breuck Akkerdonckstr.10 2150 Borsbeek 03/322 19 55

florensluc@outlook.com

Penningmeester : Lucienne Thoné E.Fahylaan 54 B9 2100 Deurne 03/325 47 08

lucienne.thone@telenet.be

Advies en P.R : Marcel Pieters Lge Leemstr.128 2018 Antw. 03/230 51 78

Jozef Schutyser 03/778 10 64

schutyser.caimo@gmail.com

Reizen en Cyriel De Herdt 0495/516 512

Uitstappen : deherdt.loos@telenet.be

Redactie : Jean Barbé 03/646 50 83

jean.barbe@scarlet.be

Luc Vande Kerckhove 03/239 29 65

lcvandekerkhove@skynet.be

Het lidgeld 2017 bedraagt 25 euro per persoon

3

Nieuwjaarswens van de voorzitter

Terreur, angst, geweld, oorlog, onzekerheid…

Eerlijk gezegd, we worden het een beetje beu, we worden er zelfs moedeloos van, altijd

hetzelfde negatieve liedje van dood en vernieling. Het begint ons koud te laten en dat

zou niet mogen. Maar wie of welke machten zitten erachter? En wie kan of mag of wil

er niets aan doen? De politiek, de machthebbers, de geldmagnaten? Het blijft draaien

op dat niveau. Het is altijd zo geweest en ik vrees dat het nog lang zo zal blijven. Wij,

als kleine garnaal, staan erbij voor pietje snot en kunnen er alleen maar naar kijken.

Kunnen wij dan echt niets doen? Laat ons tenminste initiatief nemen op ons eigen

niveau. Laten wij ervoor zorgen dat in onze families en speciaal in onze eigen

vriendenkring, vriendschap, gezelligheid en begrip aan bod komen om zo toch de

positieve kanten van het leven te beklemtonen. Als iedereen dat zou doen, zou dat

misschien verder kunnen uitdeinen. Het klinkt misschien een beetje te goedkoop, te

goedgelovig, maar het kan zeker geen kwaad.

Geluk, gezondheid, vrede…

Wensen ter gelegenheid van het nieuwe jaar, traditioneel een mooi gebaar, maar ik

vind er wel altijd een verplicht, afgezaagd en soms zelfs een hypocriet kantje aan. Het

mag niet bij ” wensen” alleen blijven. Wij moeten zelf deze wensen in vervulling doen

gaan. Laten wij dat regelmatig voor ogen houden. Het bestuur van onze club zal er in

ieder geval alles aan doen om zoveel mogelijk tegemoet te komen aan al jullie wensen.

We doen ons best om ook volgend jaar, en rekening houdend met jullie wensen, een

aangenaam en tegelijkertijd leerzaam programma voor te schotelen en dit alles met

het doel de vriendschapsband tussen onze leden te bevorderen.

De Voorzitter en de leden van het bestuur van de Seniorenclub-

KAVA bieden u en allen die u dierbaar zijn hun beste wensen

aan voor een vredevol Kerstmis, en een gezond en veilig nieuw

jaar

4

REDACTIEPRAATJE

De term “beleving” is zo waar een modewoord geworden. Een unieke ervaring heet nu een unieke beleving. Het was een geniaal idee van de stichters om een seniorenclub voor “ afgezwaaide” collega’s op te richten met als doel de bestaande vriendschapsbanden te verstevigen en nieuwe aan te knopen. Na 30 jaar is onze Seniorenclub nog altijd een unieke beleving. Daar mogen we terecht trots op zijn. Maar dat is vooral dank zij jullie enthousiasme en trouw, en dank zij allen die bijdragen aan het welslagen van de werking van onze club. Onze oprechte dank gaat ook naar het bestuur van K.A.V.A. en naar alle medewerkers voor hun bereidwillige medewerking het hele jaar door. Op de middenpagina van dit nummer vindt u een uitnodiging voor de statutaire algemene vergadering. Een belangrijk moment en dé gelegenheid om samen uit te kijken naar de activiteiten voor het nieuwe jaar. Bij deze gelegenheid wordt u een bijgewerkte ledenlijst overhandigd, gebaseerd op de informatie die u ons gaf. We hopen dat u zich ook voor 2017 zult inschrijven als trouw lid van de Seniorenclub. Er worden hiervoor geen overschrijvingsformulieren verstuurd. Om het niet te vergeten , schrijf u nu in. We wensen u een fijne beleving van uw Seniorenclub in 2017. We wensen u veel leesplezier

U leest in dit nummer Nieuwjaarswens van de voorzitter 3 Redactiepraatje 4 Personalia 5 Aankondiging van de activiteiten 7 - 9 Agenda eerste trimester 12 - 13 Verslagen van de voordrachten en uitstappen 19 - 26

5

PERSONALIA

We vernamen het overlijden van

Alice Peters weduwe van apotheker Ghislain Janssens

geboren te Antwerpen op 21 oktober 1921

en zachtjes ontslapen te Laarne op 23 oktober 2016 in familiekring

We betuigen onze oprechte deelneming aan de familie.

We feliciteren:

De moemoe van Fik, ons medelid Rita Vande Weyer, , die ons, niet zonder fierheid

de geboorte meldt van een kleinzoontje Fik , op 15 september 2016.

Onze medeleden, Janine Dox en Luc Lauwers voor:

- hun op 30 augustus 2016

- de geboorte van eerste achterkleinkind, Oscar Bergé op 29 aug. 2016

- het huwelijk van hun kleinzoon Michiel D’Hondt met Christiane Boeckx op 10

september 2016.

Riet en Cyriel De Herdt – Loos, ter gelegenheid van hun

, op 8 november 2016.

6

DEONTOLOGISCHE TEWERKSTELLING. Belangrijker dan ooit.

AFS-PARTNERSHIP.

Gedeelde investering. AFS als mede-eigenaar.

AFS-MANAGEMENT. Beheer van apotheken, kort of langlopend.

FUSIEBEMIDDELING.

Een rationele toekomstbenadering.

AFS cvba - Elisabethlaan 156 - 2600 BERCHEM - BTW BE 0406.383.082 Tel.: 03-238.89.60 - Fax: 03-238.58.1

7

GEPLANDE VOORDRACHTEN EN UITSTAPPEN - WINTER 2017

Receptie stadhuis Ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van onze vriendenclub nodigt de Stad Antwerpen “A” uit op een ontvangst op het stadhuis op vrijdag 20 januari om 14 u. Na de receptie volgt een kort bezoek aan het stadhuis met gids. Samenkomst aan de hoofdingang om 13.45 u. Graag een berichtje om “A” aanwezigheid te bevestigen aan Cyriel De Herdt (0495 516 512 of deherdt.loos@telenet.be) vóór 1 Januari. Wij rekenen er ten stelligste op dat je, éénmaal ingeschreven, in geval van afwezigheid wel verwittigt.

Statutaire algemene vergadering op donderdag 26 januari 2017 Traditioneel houden we onze statutaire algemene vergadering op de vierde donderdag van januari , dit jaar dus op 26 januari. Op pagina 15 vindt u de officiële uitnodiging. Op deze belangrijke dag in ons clubleven rekenen we op een massale opkomst. Micheline De Breuck, secretaris, Lucienne Thoné, penningmeester, en Jan De Keuster, ondervoorzitter, zijn ontslagnemend. Nieuwe kandidaten dienen zich aan te melden bij de secretaris Micheline De Breuck vóór 10 januari 2017. Om de sfeer op te vrolijken is er bij de koffie worstenbrood of appelbol voorzien, onze manier om “ Verloren Donderdag” te houden. Gelieve hiervoor, als borg ,wel verplicht in te schrijven bij onze penningmeester Lucienne Thoné door storting van 5 euro per persoon op rekening BE50 6451 0044 1818 van de Seniorenclub-KAVA met vermelding van uw keuze “worst” of “bol” vóór 15 januari 2016. Lucienne geeft die borg netjes terug aan al wie aanwezig is. Vogelobservatietocht op 4 februari 2017 De editie 2017 leidt ons in eigen land naar het vernieuwde Zwin en enkele andere natuurgebieden in een nabije omgeving. Uiteraard kennen we allen het Zwin, maar er is veel veranderd en altijd wat te leren. Lees meer op de pagina 16 en 17.

8

Voordracht door dr. De Maesschalck op donderdag 23 februari. “ De Aartshertogen Albrecht en Isabella”

Dr. Edward De Maesschalck studeerde Geschiedenis in Leuven en Parijs en is doctor in de middeleeuwse geschiedenis. Hij is docent bij de Universiteit Vrije Tijd van het Davidsfonds en auteur van verschillende historische boeken: “ Oranje tegen Spanje”, “ De Boergondische Vorsten”, “ De Graven van Vlaanderen” Albrecht was de vijfde zoon van keizer Maximiliaan II van het Heilig Roomse Rijk en Maria van Spanje en huwde met zijn nicht Isabella, dochter van Filips II van Spanje.

Zij regeerden over de Zuidelijke Nederlanden . Zij namen hun intrek in het paleis op de Koudenberg in Brussel. Misschien komen we ook te weten waar de “kleur isabel” vandaan komt.

Voordracht door em .prof. dr. Guido Vanden Berghe op DINSDAG 21 maart.

“ Gerardus Mercator” Net een jaar geleden opende deze uitmuntende spreker onze academische zittingen voor 2016. Doctor in de natuurkundige wetenschappen, verrichte hij onderzoek in de theoretische kernfysica, numerieke analyse en geschiedenis van de Wetenschappen. Sinds 1 oktober 2010 is hij emeritus gewoon hoogleraar aan de UGent.

Gerardus Mercator, alias Gerard De Kremer, werd geboren te Rupelmonde in 1512. Hij was niet alleen cartograaf, instrumentenmaker, graveur, maar hij beschouwde zichzelf vooral als “ cosmograaf “. En noteer alvast ook deze data

Lidgeld 2017

Om te kunnen deelnemen aan al onze activiteiten en reizen moet men wel lid zijn van

de Seniorenclub-KAVA.

Vergeet daarom niet uw lidmaatschap voor 2017 vandaag nog te hernieuwen door

storting van 25 euro per persoon op de gekende rekening BE50 6451 0044 1818

Wenst je partner ook lid te worden, dan stort u uiteraard 2x 25 euro.

9

Driedaagse uitstap naar Oost Friesland van 2-4 mei 2017 Op dinsdag 2 mei vertrekken we voor een driedaagse busreis naar Oost-Friesland met reisbegeleiding. Zo bezoeken we onder meer Staphorst, Giethoorn ( stadsbezoek per boot), Bourtange, Stadskanaal ( hotel ), Papenburg met zijn grootste scheepsbouwwerf voor cruiseschepen van Duitsland, Leeuwarden, Harlingen en Hoorn. Prijs voor dit alles : 420 (singles 500) euro, te storten op onze rekening BE50 6451 0044 1818 vóór 1 maart. Alles is inbegrepen (alle maaltijden, dranken, inkomgelden, uitstappen en fooien).

Meer info in volgend nummer of bij Cyriel De Herdt (0495 516 512). FIETSTOCHT :

Ziehier de editie 2017 van onze sportactiviteit. Van dinsdag 13 tot vrijdag 16 juni ( 4 dagen, 3 nachten), Lanaken en omgeving.

Hotel: Eurotel Lanaken. Prijs: voor 3 nachten half pension in een tweepersoonskamer: 499,20 € per koppel, voor 3 nachten in éénpersoonskamer : 367,60 € . Er werden 20 standaardkamers gereserveerd tot 1 februari 2017. Alle accommodatie is aanwezig voor een zeer aangename fietstocht en verblijf. Wie zeker wil spelen kan vanaf nu inschrijven door storting van 499,20 € voor twee personen of 367,60 € voor één persoon. Alleszins vóór 25 januari. Lees meer op pagina 18. Onze 8-daagse reis: Bestemming: 8 dagen Peloponnesos Griekenland; eerste week oktober. 1 hotel te Tolo; vandaaruit bezoeken we o.a. Mycene, Epidaurus, klooster van Ag. Moni, Nafplion, Tirynthe, Nemea, Mystras, Athene. Er is tevens een dagcruise voorzien naar de eilanden Hydra en Spetses. All-in prijs : 1300 euro per persoon. Uitgebreide informatie volgt later nog.

10

Viering 30-jarig bestaan KAVA-Senioren Club. De tekst in het vorige nummer bevatte een onvergeeflijke fout. Daarom, op verzoek van onze erevoorzitter Louis Janssens, drukken we hier deze verbeterde versie. Op donderdag 7 juli 2016 waren we met 61 vrienden samen om het 30-jarig bestaan van onze vriendenkring te vieren met een lekker kaasbuffet en één of meerder glaasjes wijn.

Inderdaad, ergens in de maand augustus van 1985 kwamen Louis Janssens, wijlen Willy Herreman en wijlen Fred Van Reeth samen om te overleggen hoe ze, na hun actief leven in de apotheek, toch nog vriendschappelijk contact zouden kunnen onderhouden. De definitieve start van de vriendenclub werd gegeven in januari 1986 en in december volgt een bestuursverkiezing, waarbij Louis Janssens tot voorzitter werd verkozen. Fred Van Reeth werd ondervoorzitter, Willy Herreman secretaris en Fernand De Greef coördinator. Daarom besliste het huidig bestuur om het jaar 1986 als jaar van de stichting van onze vriendenkring te beschouwen, ook al zouden we andere jaartallen kunnen overwegen, die een meer officieel karakter met zich dragen. Inderdaad, op 28 november 1988 werd een echte vzw opgericht, de “Senioren Klub KAVA”. Het bestuur werd benoemd op de algemene vergadering van 15 december 1988 en de stichtingsacte ervan werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 4 mei 1989. De voorzitter ervan was Lodewijk Janssens (voor de vrienden : de Louis). Secretaris was Willy Herreman en penningmeester Jozef Weyns.

De gezondheid van Louis Janssens en zijn echtgenote Simone, laat het spijtig genoeg niet toe dat hij als eerste voorzitter en erevoorzitter een ereplaats kan innemen in ons midden. Anderzijds mogen wij ons wel verheugen in de aanwezigheid van Marcel Pieters, die tot voor een paar jaar onze voorzitter is geweest en nog altijd zeer actief is in het bestuur met het regelen van alle praktische zaken in verband met onze activiteiten. Ook Carlos Tytgat, die er van het begin bij was, wil ons zeker meer details en anekdotes aan de hand doen over de stichting, de begintijd en de voorbije jaren.

Gedurende die 30 jaar groeide het clubje uit tot een echte en hechte vriendenkring, met tal van activiteiten. We noemen maar de maandelijkse voordrachten, waarbij een variëteit van onderwerpen aan bod komt, de korte uitstappen, de langere reizen en de aangename fietstochten.

Vergeten we ook de wandelingen niet, ontspannend in de natuur maar soms ook met specifieke doeleinden. Denken we maar aan de paddenstoelwandelingen en de vogelobservatietochten. Tenslotte werd en wordt er ook aandacht gegeven aan de potentiële bankiers onder ons.

……Wij hopen op een blijvende sterke vriendschapsband voor de volgende 30 jaar.

11

12

AGENDA

Januari 2017 Dinsdag 3 en 17 : Beleggerskring “ De Vijzel” om 14u30 stipt in het Koetshuis. Vrijdag 6 : K.A.V.A.- nieuwjaarsreceptie vanaf 20 u in de zaal Horta, Hopland, 2, te Antwerpen. Alle KAVA- senioren zijn welkom. Uitnodigingen volgen begin december.

Vrijdag 20 : Ontvangst op het Stadhuis van Antwerpen tgv het 30- jarig bestaan. Lees meer op p.7.

Donderdag 26 : Statutaire Algemene Vergadering om 14u30 in de Congreszaal KAVA2, gevolgd door de traditionele worstenbrood of appelbol. De officiële uitnodiging en dagorde vindt u op de middenpagina

Februari 2017 Dinsdag 7 en 21 : Beleggerskring: “ De Vijzel” om 14u30 stipt in het Koetshuis. Zaterdag 4 : Vogelobservatietocht naar het Nieuwe Zwin: vertrek om 8u aan het Crowne -Plaza hotel. Vooraf inschrijven. Prijs : 60 €. Lees meer op de middenpagina. Donderdag 23 : Voordracht door dr. Edward De Maesschalck over: “ De Aartshertogen Albrecht en Isabella “. Congreszaal van KAVA2 om 14u30 op de 2de verd.

Maart 2017 Dinsdag 7en 21 : Beleggerskring: ”De Vijzel” om 14u30 stipt in het Koetshuis.

DINSDAG 21: Voordracht door em.prof. Guido Vanden Berghe over :

“ Gerardus Mercator”. Congreszaal van KAVA2 om 14u30 op de 2de verd.

13

AGENDA Academische Kring - K.A.V.A., 201, 31ste jaargang. Do.23 febr. : Voordracht door dr. Edward De Maesschalck: “ De Aartshertogen Albrecht en Isabella”

Di. 21 maa : Voordracht door em .prof. dr. Guido Vanden Berghe (UGent):

“ Gerardus Mercator”.

Di. 25 april : Voordracht door prof. dr. Jan Tytgat (KUL):

“ Gebruik en misbruik van drugs ”. Do.18 mei : Voordracht door de heer Paul Koop: “ De Oost Indische Compagnie”. Do. 22 juni : Voordracht door de heer Jos Meersmans: “ Gabriël Fauré ”.

Di. 26 sept. : Voordracht door ….

Di. 24 okt. : Voordracht door de heer Frans Van den Brande:

“ Luther en de Reformatie “.

Wo. 22 nov. : Voordracht door de heer Pieter Boussemaere:

“ Eerste hulp bij klimaatverwarring” Beleggerskring “De Vijzel”: het hele jaar door: op eerste en derde dinsdag van de maand in het “ Koetshuis” van KAVA 2.

Andere vaste data: wandeling in de natuur op 1ste of 2de donderdag van mei, juni, september en oktober.

Andere culturele activiteiten en uitstappen:

20 januari : Ontvangst op het Stadhuis tgv. ons 30-jarig jubileum.

26 januari : Statutaire algemene vergadering.

4 februari : Winteruitstap naar het vernieuwde Zwin.

2-3-4 mei : 3-daagse busreis : op verkenning in Oost-Friesland.

13-16 juni : Fietstocht omgeving Lanaken.

10 aug. : Bezoek aan voormalig Universitair Ziekenhuis St. Rafael, Leuven

Sept. : Havenbezoek met gids.

Oktober : 8-daagse reis in de Peloponnesos, Griekenland.

14

15

Statutaire Algemene Vergadering van de Seniorenclub – KAVA-2017

Alle leden van de Seniorenclub - KAVA worden uitgenodigd de statutaire algemene vergadering bij te wonen op donderdag 26 januari 2017 om 14u30 in de Congreszaal KAVA2, Lange Leemstraat, 187, te Antwerpen. Op de agenda: 1. Verslag van de vorige statutaire vergadering van donderdag 28 januari 2016. Stemming. Jaarverslag over 2016 door de secretaris. Stemming. Boekhoudkundig verslag over het jaar 2016 door de penningmeester. Stemming. Begroting voor het jaar 2017, voorgesteld door de penningmeester. Stemming. 5. Vaststelling van de lidmaatschapsbijdrage voor het jaar 2017. Voostel is om het lidgeld op 25 euro per persoon te behouden . Stemming. 6. Voorstel tot aanvaarding en verwelkoming van nieuwe leden:

Anne Dorny en Peter De Beukelaer, Marcel De Winter, De Smet, Maria Rombouts en Bruno Leunis, Diane Van Beeck, , Marijke Van Heddeghem.

7. Gedeeltelijke bestuursverkiezing: Zijn ontslagnemend en niet herkiesbaar: Lucienne Thoné en Micheline De Breuck Is ontslagnemend en herkiesbaar: Jan De Keuster. Kandidaturen dienen te worden gericht aan de secretaris Micheline De Breuck op het adres van de zetel van de Seniorenclub, Lge Leemstr.187 te 2018 Antwerpen, vóór 1 januari 2017. 8. Voorstelling van het programma van de activiteiten voor 2017 door de voorzitter. 9. Vragen, opmerkingen, suggesties, constructieve ideetjes…. Conform de statuten, zijn de boekhouding, het ledenregister, de verslagen en beslissingen van de statutaire vergadering ter inzage op het adres van de vereniging, eventueel na afspraak. Namens en in opdracht van het bestuur, De secretaris Micheline De Breuck Wie worstenbrood of appelbol wenst bij de koffie, verplicht inschrijven : zie p.7.

Om het niet te vergeten, gelieve het jaarlijks lidgeld voor 2017, 25 euro per persoon, spoedig over te schrijven op de rekening van de Seniorenclub - KAVA BE50 6451 0044 1818

16

Vogelobservatietocht naar het Nieuwe ZWIN op zaterdag 4 februari 2017.

Elf jaar lang verzorgde Luc Weytjens onze winterexcursies naar Zeeland, onze vorm van wintersport, zoals hij het noemde. Een taak die hij met veel ernst en enthousiasme overnam van Carlos Tytgat, die het hem met veel deskundigheid verschillende jaren voordeed.

Voor de editie 2017 opteerden we voor een bezoek aan het vernieuwde Zwin. Door de overgang van zee, strand, bos en polder is dit een uniek gebied in België en Europa voor vele ( zeldzame) planten en dieren. Na het afgraven van een stuk duinen aan zeezijde en het openbreken van de Internationale Dijk zal het Zwin Natuurpark tegen 2019 een ware metamorfose ondergaan.

17

Vertrek op zaterdag 4 februari om 8 uur stipt aan het Crown Plaza Hotel te Wilrijk.

Om 10u : rondleiding met gids ; duur 2 uur. Deze rondleiding is opgevat als een “beleving” en omvat een verkenningstocht van didactische aard ( weg dus al die triestige vogelkooien), gevolgd door een wandeling in de Zwinvlakte. Om 12 uur voorzien we een eenvoudige lunch in de plaatselijke Bistro The Shelter met de keuze tussen een vis-of vleesschotel + drank: water + 1 glas wijn of bier + koffie of thee). Na deze middagonderbreking gaat de tocht verder naar Nieuwvlietbad (nabij Cadzand, Nl) en de Uitkerkse Polder te Blankenberge ( het grootste natuurgebied van West-Vlaanderen). Om te eindigen in Lissewege , waar we nog even napraten bij een warme koffie of thee in resto “ De Valkenaere”, Lissewegsvaartje,1. Daarna keren we huiswaarts en hopen tegen 18 uur in Antwerpen aan te komen.

Prijs all-in: 60 euro ( bus, inkom, gids, lunch, drank aan tafel ), te storten vóór 15 januari 2017 op de rekening van de Seniorenclub.

Warme kledij en waterdichte wandelschoenen ( eventueel laarzen in de Zwinvlakte) zijn absoluut noodzakelijk; verrekijker , telescoop en fototoestel zijn nuttig om ten volle te genieten van het spektakel.

Coördinatoren : Anne-Marie Grangé , Luc Vande Kerckhove

18

Meerdaagse fietsvakantie van dinsdag 13 tot vrijdag 16 juni 2017.

De organisatie van een eerste fietsvakantie in 2012 door Raoul Lamens was een schot in de roos. We gaan er dus mee door.

Alberte en Chris Weemaes- Panis, trokken op verkenning en vonden een fietsparadijs voor onze fietstocht- editie 2017 in en om Lanaken.

Prachtige fietspaden langs het Albertkanaal, de Maas en doorheen bossen. Een vlak parcours dus. Er is ook een rijk cultureel aanbod: Oud Rekem, musea, kastelen, de stad Maastricht op 7 km van Lanaken.

DATUM: van dinsdag 13 juni tot vrijdag 16 juni 2017.

VERBLIJFPLAATS: HOTEL EUROTEL LANAKEN 3 nachten/ 4 dagen in halfpension

PRIJS: tweepersoonskamer : 474,00 € per koppel toeristenbelasting : 4,20 € pp/dag, dus x 6 = 25,20 € Totaalprijs per koppel: 499,20 € éénpersoonskamer : 355,00 € per persoon

toeristenbelasting : 4,20 € /dag, dus x3= 12,6 € Totaalprijs single: 367,60 €

Er loopt een optie voor 22 kamers tot 31 januari 2017.

HUUR FIETSEN: de mogelijkheid bestaat om via het hotel fietsen te huren. PROGRAMMA: Er is een bezoek gepland aan de stad Maastricht op vrijd. 16 juni. INSCHRIJVING: Inschrijving via storting van het totale bedrag, 499,20 of 367,60€, op het nummer BE50 6451 0044 1818 van de Seniorenclub-KAVA met vermelding “ fietsvakantie Lanaken” vóór 25 januari2017.

De inschrijvingen worden onherroepelijk afgesloten op 26 januari 2017.

ANNULERING: gratis tot drie maanden vóór aankomst. Zie ook de algemene voorwaarden op http://www.differenthotels.com/nl/disclaimer

Een uitgebreide versie van deze tekst werd reeds verstuurd per mail en zal ook voor de geïnteresseerden ter beschikking liggen tijdens voordrachten, feestmaal en algemene vergadering.

19

VERSLAGEN VAN DE VOORDRACHTEN EN UITSTAPPEN HERFST 2016

“Bier, Hop en gezondheid” door Prof. em. Denis De Keukeleire op 21 september 2016 Prof. Dr. Denis De Keukeleire is doctor in de Scheikunde en Geaggregeerde voor het Hoger Onderwijs in de Organische Scheikunde. Sinds oktober 2008 is hij ere-gewoon hoogleraar van de UGent. Voorheen was hij hoofd van het laboratorium voor Farmacognosie en Fytochemie aan de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen, vakgroep Geneesmiddelenleer en bekleedde hij tal van expert-en beleidsfuncties binnen en buiten de UGent. Momenteel is prof. De Keukeleire actief als “ senior visiting professor” aan de universiteit van Sao Paulo in Brazilië en als “hopdocent” aan de opleiding “ Zythologie”, die georganiseerd wordt door Syntra Vlaanderen in Brugge, Brussel, Gent en Kortrijk. Prof. De Keukeleire heeft praktisch geheel zijn wetenschappelijke carrière opgebouwd rond onderzoek over hop en bier. Als “ hopprofessor” en “bierprofessor” is hij regelmatig te zien en te horen in TV- en radioprogramma’s in verband met zijn kennis over hop en bier. Hij is dan ook een wereldbefaamde autoriteit op het gebied van de inhoudsstoffen en de toepassingen van hop, ook in verband met de gunstige effecten op de gezondheid. Deze voordracht werd gebracht met een wervelende storm van feiten en gegevens, helemaal niet met academische gestrengheid, maar met heel veel zin voor humor, voorzien van tal van al of niet persoonlijke anekdoten. In dit verslag zullen we ons beperken tot een keuze van de relevante gegevens. De Hop De hop werd vanaf de middeleeuwen gebruikt in het bier als bewaarmiddel en smaakstof. Dit gebeurde na een eeuwenlange strijd met het Gruut (een kruidenmengsel) dat tot dan toe algemeen aangewend werd in bier. Hop heet wetenschappelijk Humulus lupulus L. en behoort, samen met Hennep (Cannabis sativa), tot de familie van de Cannabiaceae. De plant groeit zeer hoog (6 – 8 meter) en is een sterke groeier, vermits het ganse proces van kiemen, groei en oogst 9 maanden in beslag neemt. De plant overwintert ondergronds, de sterkste groei heeft plaats in mei-juni, de bekende belletjes (strobuli) komen in de zomer, terwijl de aanmaak van al de smaakstoffen (300 in totaal) in de tweede helft van augustus plaatsgrijpt. De plant is tweehuizig en enkel de vrouwelijke plant maakt bellen. Sterker nog, bestuiving met de wind vanuit een mannelijke plant moet vermeden worden, omdat er dan zaad gevormd wordt in de strobuli, en dat moet vermeden worden in verband met de goede schuimvorming op het bier. De teelt kan maar gebeuren tussen de 35ste en 55ste breedtegraden. In Vlaanderen was de hopteelt bekend in de streek Aalst – Asse en Poperinge. Nu zijn er nog maar 19 telers op 143,41 ha.

20

In Tsjechië (trouwens de grootste bierconsument!) is er een variëteit de Saaz, die een topper is in de aromavorming. In de USA werd getracht door veredeling deze variëteit te benaderen. Doch het werd daar ook een kwestie van de juiste bodem en men bekwam variëteiten met een citrus flavour. Maar die deden het helemaal niet slecht. Momenteel is de USA de grootste producent, gevolgd door Duitsland, Tsjechië en China. Door de groei van de bierindustrie wereldwijd dreigt er zelfs een tekort aan hop. Dus die materie wordt duur (50€ per kg en zelfs meer), en is de duurste post in het brouwproces. In totaal zijn 350 hopvariëteiten beschikbaar. Hop wordt niet geleverd als drogerij, maar in de meer praktische vorm van pellets. Aan de Ugent wordt al sinds 65 jaar onderzoek gedaan naar de bestanddelen van hop. De meeste van de stoffen werden zo al geanaliseerd. Zo is er kennisoverdracht naar de Vlaamse brouwers. Een belangrijk bitterstof is een polyfenol, het 8-prenylnaringenine, hopeïne genoemd.

Dit bestanddeel blijkt het tot nog toe sterkste bekende fyto-oestrogeen uit de plantenwereld te zijn. Dat werd echter nog niet in de farmaceutische wereld als geneesmiddel geëxploiteerd. Wel in de parafarmacie (MenoHop bijvoorbeeld). De bitterstoffen in de hop zijn lichtgevoelig. Daarom moet bier bewaard worden in donkere flessen en zou

men het bier in het glas niet te lang mogen laten staan want dan ontstaat er een geur van “kattepis”. Een andere stof is het humulon, dat bij het kookproces isomeriseert tot isohumulon dat uiteindelijk de bittere smaak geeft aan het bier.

Het bier Het bier kent tegenwoordig een opflakkering aan belangstelling. Twee hypes doen de ronde: De eerste is een proliferatie aan nieuwe brouwerijen. Dit merkt men in het

buitenland en ook bij ons. Ter vergelijking: in 2015 hadden we 168 brouwerijen, verdeeld onder 91 firma's en 4 geuzestekers. Nu, in 2016 zijn dat al 213 brouwerijen onder 136 firma's en nog steeds vier geuzestekers. Er zijn 2 soorten brouwerijen bij ons: 1. zij die onder eigen naam zelf brouwen 2. zij die onder hun naam verkopen, maar laten brouwen op een ander.

De tweede hype zijn de aromatische hopvariëteiten, vooral via de USA.

21

Bier bestaat uit mout, water, hop en gist (in Duitsland volgens het Reinheitsgebot van 1516). Ondanks deze ogenschijnlijke eenvoudige samenstelling kan heel wat variatie ingebracht worden. Er is keuze onder 160 soorten mout, 350 hopvariëteiten, variëteiten van gisten, temperatuur en duur van rijping, na-hoppen, hergisting in de fles na toevoegen van suiker en gist. Deze kunst (Zythologie) kan men in België aanleren bij 5 brouwerijscholen op academisch niveau (2 jarige opleiding). Het brouwproces Eerst is er de mout: gekiemde en gedroogde gerst (of eventueel andere graansoorten). Door het kiemen wordt het zetmeel gedeeltelijk omgezet in suikers. Dat proces wordt gestopt door het drogen bij verhoogde temperatuur. Er is een grote variatie in het droogproces (het eesten) zodat men van lichte tot donkerkleurige mout bekomt. De kleur van het bier wordt dus bepaald door de kleur van de mout. Deze mout wordt met het water bij 45 – 70° geëxtraheerd en men bekomt wort. Die wort bevat dus de suikers en is zeer zoet. Het suikerpercentage wordt uitgedrukt in graden Plato en zal dus bepalend zijn voor het alcoholgehalte. De wort wordt dan gekookt (100°) met de hop gedurende 1,5 uur. Hop heeft voor het bier veel functies: bewaarmiddel, aromastof, vorming van schuim. Het tijdstip van toevoegen van hop wordt bepaald door de hopvariëteit. De bittere hop wordt in het begin toegevoegd, de aromatische variëteit later. Uiteindelijk kan na afkoeling biergist (Saccharomyces) toegevoegd worden en kan het rijpingsproces beginnen. De suikers worden omgezet tot alcohol. We kennen

1. Lage gisting: gebeurt traag (enkele weken) bij lage temperatuur en de gist zakt naar de bodem.

2. Hoge gisting: gebeurt bij gewone temperatuur en het proces duurt maar enkele dagen, de gist blijft bovendrijven.

3. Spontane gisting: door blootstelling aan de lucht komt een natuurlijke gist (Saccharomyces lambicus) het gistproces in gang zetten. Typisch voor de Zennevalei.

Consumptie In principe gaan bieren nooit kapot. Er is echter een optimale periode voor consumptie. Voor een pilsbier is dat zo snel mogelijk en zeker vóór 1 jaar. De brouwers bepalen zelf de houdbaarheidstermijn. In feite zou men de datum van bottelen moeten aangeven, maar het is niet verplicht. Voor bieren met gist op de fles is de optimale periode 6 – 12 maanden.

22

De beste temperatuur voor drinken is 3 – 4° voor pilsbieren en 10 – 12° voor speciaal bieren. In de Middeleeuwen werd 300 liter per persoon/jaar verbruikt. Het was toen ook de enige veilige drank vermits het gekookt werd. Nu ligt het verbruik op 73 liter. Gezondheidsclaims Uit wat voorafgaat kunnen we afleiden dat hop zekere therapeutische eigenschappen heeft: Sedatief Fyto-oestrogene activiteit, en dus mogelijk nuttig ter preventie van

prostaatkanker Anti-diabetisch type 2 Ontstekingsremmend Werking tegen osteoporose Aphrodisiacum

Doch, laten we niet te hard van stapel lopen. De hopbestanddelen zijn in beperkte mate aanwezig in het afgewerkte bier. Er zouden maar 100 mg isohumulonen per liter aanwezig zijn. Een regelmatig gebruik zou hoogstens preventief kunnen werken. Doch de alcohol, die van 5 tot 12% aanwezig is, is de beperkende factor. Hop zelf heeft geen caloriewaarde, maar alcohol geeft 7 Kcal/g en koolhydraten 4 Kcal/g, onafgezien van de andere effecten van alcohol. Dus, bier moet met mate gebruikt worden. Dat is 1 – 2 glazen voor vrouwen en 2 – 4 glazen voor de mannen per dag Het ideale bier zou zijn: laag alcoholgehalte, veel hop en volledig uitgegist. En niet te vergeten: “Bier, met liefde gebrouwen, drink je met verstand”. Tussendoor kregen we nog proeverijen. Seefbier: was een populair bier in Antwerpen tot WOI. In 2012 werd door Johan Van Dyck de productie terug opgestart op basis van het origineel recept. Er worden 4 verschillende granen gebruikt en ook Poperingse hop. Het is een blond bier dat al zeven maal goud won.

Wild Jo: van stadsbrouwerij De Koninck. Is een goudblond bier, licht troebel. Gegist met wilde Brett-gist. Wordt genoemd naar Joseph ven den Bogaert, die de brouwerij terug opstartte na WOI.

Patrasche dubbel: van brouwerij De Arend in Hoboken. Is een donkerbruin bier op basis van gebrande mout. Is hergegist op de fles en heeft een alcoholgehalte van 8%.

Het was een lange, uitgebreide en luchtige voordracht, met dank aan de uitmuntende spreker.

Jean Barbé

23

“Middeleeuwse handschriften” door professor Lieve Watteeuw op woensdag 26

oktober 2016

Prof. dr. Lieve Watteeuw studeerde restauratie en conservatie van grafisch materiaal in Gent en behaalde een doctoraat in de Kunstwetenschappen aan de K.U.L. Sinds 1989 is zij conservator-restorator van boeken, manuscripten en bibliotheekmateriaal. Haar academisch werk concentreert zich rond erfgoed, handschriften, boekproductie, kunst-technologisch onderzoek en conservatiestrategieën voor erfgoedbibliotheken. Zij werkt o.m. samen met de Koninklijke Bibliotheek van België en het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium en is consulent “Collection Care, conservation and preservation” voor de meest vooraanstaande Vlaamse Erfgoedbibliotheken. In tegenstelling tot schilderijen van de oude meesters zijn de al even oude manuscripten vrij ontoegankelijk voor het grote publiek. Zij “hangen” niet te kijk, maar worden bewaard in afgesloten bibliotheken. Digitalisering brengt daarin nu verandering. Om de daad bij het woord te voegen bracht spreker een klein manuscript mee van rond 1490 uit Parijs in de vorm van een klein boekje ter grootte van een missaal. De teksten zijn op perkament en ingebonden in een (niet originele) lederen band. Met haar witte handschoen aan gaat zij de zaal rond om ons een blik te gunnen op het werkje. De oudst bekende manuscripten in Europa gaan terug tot de 8° E. en werden vervaardigd tot in het midden van de 16°E. Drukwerken en manuscripten hebben dus 100 jaar samen bestaan. Een handschrift is telkens een uniek document. De teksten zijn voor het grootste deel van religieuze aard: de Bijbel, gebedenboeken, psalmen. De teksten werden overgenomen uit andere bronboeken, waarbij de tekst in een groter of kleiner formaat gereproduceerd werd door kopiisten. In den beginne gebeurden deze activiteiten in kloosters, maar naar het einde van de middeleeuwen ook meer en meer in stedelijke scriptoria zoals bijvoorbeeld in Parijs, dat een belangrijk centrum werd. De manuscripten werden altijd in opdracht gemaakt en waren zeer kostbaar (het equivalent van een huis). De bestelling handelde over de teksten, de miniaturen en versieringen die gevraagd werden. Ook de gebruikte materies waren kostbaar: het perkament, bladgoud, zilver en de pigmenten. Niet zelden waren manuscripten relatiegeschenken. De manuscripten waren ook gebruiksvoorwerpen. Zo hadden de kloosters een lijst van boeken die aanwezig moesten zijn voor de studie, meditatie of liturgie. Veel was dat niet, ongeveer 40 – 50. De machthebbers pronkten met hun rijk boekenbezit. Filips de Schone had er 800, meer dan in de pauselijke bibliotheek toen.

24

Boeken werden bewaard niet in kasten, maar in kisten, goed beschermd en klaar om mee te reizen. De productie van handschriften Aan de basis is er het perkament. Dat zijn dierenhuiden, gestabiliseerd met kalk en glad gepolijst met puimsteen. Men verkreeg zo grote vellen, die volgens de gewenste maat in 4 of 8 gevouwen en gesneden werden. Het benodigde aantal vellen moest men nauwkeurig berekenen, rekening houdend met de lengte van de tekst, het letterformaat en de miniaturen. In het atelier had men verschillende ambachten. Naast de kopiisten zelf waren er vaklui die de vellen moesten uitlijnen volgens het aantal regels en de plaatsen waar versieringen en miniaturen moesten komen. De kopiist bracht de letters aan. Versieringen waren in de handen van andere vaklui. De laatste groep waren de miniaturisten. Zij werkten met pigmenten, geleverd door apothekers (een van die pigmenten was loodmenie of menium, van daar “miniaturen”). Het bladgoud brachten zij het eerst aan. Daarna volgde het inkleuren. Zij maakten zelf hun borstels, bestaande uit soms een enkel dierlijk haartje. Zo werkten al gauw 4 à 5 mensen gedurende maanden aan een boek. Handschriften doorheen de geschiedenis Wij hebben het raden naar hoeveel boeken in Europa zo geproduceerd werden. Vermoeden is dat slechts 3% ervan overgebleven is. Rampen, oorlogen en vernielingen hebben hun steentje daartoe bijgedragen (denken we maar aan de brand van de Universiteitsbibliotheek in Leuven in 1914). Handschriften hebben, behoudens hun inhoud, ook andere historische waarden. De paneelschilderkunst ontstond in de 15°E. Van Eyck gaf in zijn schilderijen interieurs of vergezichten. De manuscripten, die al vanaf de 8°E. bestonden brengen ons via de miniaturen ook beelden uit een verder verleden zoals interieurs en attributen. Spreker toont dan een reeks voorbeelden van handschriften Evangelisten werden schrijvend voorgesteld. De boekbanden waren bont gekleurd in leder of linnen. De meeste van die

originele banden zijn inmiddels verloren gegaan. Boeken werden ter devotie ook in publieke ruimten getoond, veilig in een nis

achter tralies. Boeken in de Vaticaanse bibliotheek zijn met kettingen aan de kast gebonden

(kettingbibliotheek). De miniaturen in de boeken werden ook met een zijden doekje bedekt. Die

opstellingen zijn ook met de tijd verdwenen. Drukker Plantin in Antwerpen legde ook een collectie handschriften aan omdat ze moesten dienen als bronboeken voor zijn publicaties.

25

In de 17° en 18°E. werden de manuscripten verwaarloosd. Ze waren toen moeilijk te lezen en men vond de miniaturen wat barbaars. In het ergste geval werden de perkamenten gesmolten voor het collageen (lijm). Verder waren conflicten aan de basis van veel vernielingen. Denken we maar aan de Franse revolutie. Vanaf begin 19°E. kwam er terug herstel, zowel in de musea als in de bibliotheken. Een oude foto laat zien hoe in het Plantin-Moretus museum handschriften getoond werden, beschermd achter een lederen vel. De fotografie deed, voor wat betreft het vastleggen van de inhoud van manuscripten, haar intrede in 1860. Rond 1900 werd vanuit St-Gallen, een project opgestart voor het fotograferen van de manuscripten overal in Europa. Tegenwoordig wordt alles gedigitaliseerd en kunnen er facsimile's gemaakt worden. Nu nemen we voorzorgen bij het consulteren van handschriften. Vroeger sprong men er meer losjes mee om. In boeken werd zelfs geschreven, bijvoorbeeld wie de eigenaar was, of aan wie geschonken. Dat is al bij al wel praktisch om de geschiedenis van een boek te achterhalen. En nog een vraagje: hoe kon men die miniaturen zo fijn detailleren? Had men vergroting? Het blijkt van wel vanaf 1200. In de 19°E. wou men ook die miniatuurkunst nadoen, maar nooit bereikte men dezelfde virtuositeit. Timbuktu (Mali) Voor wie dacht dat de manuscripten een westers cultureel gegeven waren heeft de spreker nu een verrassing in petto. Ook in Afrika, meer bepaald aan de zuidrand van de Sahara, in Timbuktu was er een rijke productie van handschriften aanwezig. Timbuktu werd gesticht eind 11° – begin 12°E. als een knooppunt van karavaanwegen. Timbuktu kwam in de 15°E. tot grote bloei, dank zij de handel in zout, goud, ivoor en ook...slaven. Er kwam zelfs een universiteit.

Timbuktu werd voor het eerst beschreven door een zekere Leo Africanus (1494 – 1554), geboren als moslim, “gerecupereerd” (en dus gedoopt) aan het pauselijk hof. Hij werd op missie naar Afrika gestuurd door de paus en bracht verslag uit van Timbuktu in lovende bewoordingen. Later vermeldde Abraham Ortelius Timbuktu op zijn kaart in 1570.

26

Die handschriften waren een rijke collectie van filosofische, wiskundige en wetenschappelijke werken en medische traktaten. Het zouden er meer dan 300000 geweest zijn in een 10-tal talen, waarvan er veel niet meer kunnen gelezen worden. Slechts 3-4% is vertaald naar moderne talen. Ze zijn geschreven op papier, niet gebonden maar bewaard in stapels met een plankje boven en onder en samengebonden met een touw. Die geschriften werden in de loop van eeuwen verzameld en berusten sinds generaties in private collecties. Omwille van talrijke conflicten en ook omdat de bloei van Timbuktu wegkwijnde, verdwenen de geschriften in de vergetelheid, verborgen en zelfs begraven tijdens de 17° – 18°E. Een geluk dat het warme en droge klimaat gunstige factoren waren voor de goede bewaring. Bij de Franse kolonisatie kwamen ze nog niet boven. Het is pas na WOII dat men weet heeft van dit patrimonium. In 2012 was er in Mali een staatsgreep. Toeareg rebellen (gerelateerd aan Al-Qaida) kwamen in opstand en veroverden het noorden en dus ook Timbuktu. Een bibliothecaris, Dr. Abdel Kader Haidara, ondernam in korte tijd een reddingsoperatie om het bibliotheek erfgoed te behoeden van vernieling. Met de medewerking van talrijke vrijwilligers werd alles in stukjes versluist naar de hoofdstad Bamako. Het was gevaarlijk werk, langs het water of op het land. Zelfs vrouwen en kinderen werden ingeschakeld. In Bamako rees er een nieuw probleem: het vochtig klimaat en insecten (termieten). Abdel Kader Haidara reist inmiddels de wereld af voor het werven van financiële hulp. Ook in Leuven was hij te gast met 16 kostbare manuscripten in zijn boodschap trailer. Deze worden in Leuven in het labo van de spreker onderzocht en gerestaureerd. Onderzoek van het gebruikte papier wees uit, aan de hand van de watermerken, dat het afkomstig was uit Zuid-Europa. Blijkbaar werkte de papierindustrie daar toen speciaal voor de export, want de watermerken vertonen geen christelijke symbolen. Er was ook een perkament, zogenaamd van vishuid. Hier ook wees onderzoek uit dat het geitenhuid was, en dan nog wel afkomstig van Afghanistan. Zover reikten de handelsrelaties toen! Het was een uitstekende voordracht met verrassende wendingen, want wie had gedacht dat er ook in Afrika zulk cultureel erfgoed bestond? Jean Barbé

27

-

-

-

28

Verantwoordelijke uitgever: Cyriel De Herdt, Jan Janssensstraat 5B2,2610 Wilrijk