1

Winningsplan Groningen 2013:

advies Staatstoezicht op de Mijnen

KNAW-MINISYMPOSIUM AARDGASWINNING EN AARDBEVINGEN

IN GRONINGEN Amsterdam

27 maart 2014

Staatstoezicht op de Mijnen

2

Waar gaat het over?

1. Intro – Staatstoezicht op de Mijnen

2.Ontwikkeling seismische activiteit in Groningen

3.Advies van SodM over het winningsplan

Staatstoezicht op de Mijnen

3

Staatstoezicht op de Mijnen Missie: “Het zeker stellen dat de mijnbouw en

het transport van gas op een maatschappelijk verantwoorde wijze worden uitgevoerd”

Status: • Onafhankelijk inspectie- en

adviesorgaan • Rapporteert aan EZ, SZW en I&M

Staatstoezicht op de Mijnen

Doorsnede Groningen Staatstoezicht op de Mijnen

Bron: NAM (winningsplan 2013)

4

5

Productie, compactie en seismiciteit

Oorspronkelijke situatie

Gasproductie Drukverlaging Samendrukking gesteente

Spannings- verandering

Bodemdaling

Seismiciteit

Staatstoezicht op de Mijnen

De wereld voor 2012

• Alleen kans op kleine bevingen

• Situatie is semi stationair (de partitiecoefficient is dan constant)

• Maximaal verwachte beving 3,9 [ eerder 3,3 (1993) en 3,0 (1990) ]

• Geen structurele schade bij 3,9

• Maatschappelijk acceptabel gezien belang gaswinning/opslag

• Bevestigd door uitspraak RvS t.a.v. opslagvergunning Bergermeer

6

7

Ontwikkeling seismiciteit in Groningen

1. Locatie epicentra in ruimte en tijd 2. Ontwikkeling frequentie en magnitude in de tijd

Staatstoezicht op de Mijnen

8

Aardbevingen Groningen Staatstoezicht op de Mijnen

9

0

20

40

60

80

100

120

140

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

jaar

aant

al b

evin

gen

3,5 ≤ M 3 ≤ M < 3,5 2,5 ≤ M < 3

0

20

40

60

80

100

120

140

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

jaar

aant

al b

evin

gen

3,5 ≤ M 3 ≤ M < 3,5 2,5 ≤ M < 3 2 ≤ M < 2,5 1,5 ≤ M < 2

Groningen seismiciteit

0

20

40

60

80

100

120

140

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

jaar

aant

al b

evin

gen

3,5 ≤ M 3 ≤ M < 3,5 2,5 ≤ M < 3 2 ≤ M < 2,5 1,5 ≤ M < 2 M < 1,5

Staatstoezicht op de Mijnen

Historie seismiciteit

10

Link met productie?

0

10

20

30

40

50

60

1-7-

1989

1-7-

1991

1-7-

1993

1-7-

1995

1-7-

1997

1-7-

1999

1-7-

2001

1-7-

2003

1-7-

2005

1-7-

2007

1-7-

2009

1-7-

2011

Annu

al nu

mber

of ev

ents

M>=1

.5 An

nual

prod

uctio

n (BC

M/yr)

annual production annual seismcity

11

12

Adviezen SodM Staatstoezicht op de Mijnen

Januari 2013: advies SodM: o Zo veel en zo snel als realistisch mogelijk de gasproductie

reduceren o Er moet een nieuw winningsplan komen, met

Berekening van het veiligheidsrisico Maatregelen om meer en sterkere aardbevingen te voorkomen Maatregelen om schade zoveel mogelijk te beperken

December 2013: nieuw winningsplan van NAM

Januari 2014: advies SodM over nieuw winningsplan NAM

13

Groningen seismiciteit

NAM studies: energie die bij de bevingen vrijkomt zal toenemen

Toekomst (NAM)

1E+12

1E+13

1E+14

1E+15

1E+16

1E+17

1990 2010 2030 2050 2070 2090

jaar

Totaa

l jaarl

ijks se

ismisc

h mom

ent (N

m)

• Groepsrisico (maatschappelijk risico): het risico op grotere aantallen slachtoffers

• Plaatsgebonden risico (voor aardbevingen Lokaal Persoonlijk Risico): het jaarlijkse risico dat een individu op een bepaalde locatie loopt

Daarnaast wordt Individueel Risico gebruikt:

Het gemiddelde risico op overlijden dat een specifiek individu, dat in een gebied woont dat blootgesteld staat aan een dreiging, of een bepaald levenspatroon volgt waardoor deze aan de gevolgen van een dreiging wordt blootgesteld. (Dit is vergelijkbaar met bv. het risico op overlijden in het verkeer.)

Bij aardbevingen vormt het zwaar beschadigen en instorten van gebouwen het grootste risico voor individuen. Echter ook risico ten gevolge van secundaire oorzaken zoals bv. het doorbreken dijken.

Seismisch risico

14

Groepsrisico’s

15

16

Risico zit in de staart

Eurocode 8

Curve voor het meest kwetsbare gebouwtype: "niet-versterkte bakstenen huizen van voor 1920"

P99,8 P98

P50

Instortende huizen ->

P90

17

Seismisch risico 2013-2016 Groepsrisico

Aantal slachtoffers

Lokaal Persoonlijk Risico Seismisch risico 2013-2016

LPR meest kwetsbare type huizen (URM): 10-5-10-4 per jaar URM= • 90% huizen binnen 15 km van Huizinge • 77% huizen boven het hele gasveld

18

19

Aanpak risicoanalyse SodM • Internationale standaardmethodiek voor natuurlijke seismiciteit gebruikt • Berekeningen beoordeeld door het RIVM:

“Correct uitgevoerd en geven een goed beeld.”

Conclusie risicoanalyse SodM • Veiligheidsrisico's zijn hoog, vergelijkbaar met overstromingsrisico's • Veiligheidsrisico verlagen door zowél:

beperken van productie waardoor het jaarlijkse aantal en de sterkte van de bevingen wordt teruggedrongen (oorzaak) huizen preventief te versterken (gevolg)

Seismisch risico 2013-2016 Staatstoezicht op de Mijnen

20

Effect ingreep productie

30 BCM/jaar met insluiting Marktvraag

Winningsplan NAM

21

Effect ingreep productie

30 BCM/jaar met insluiting Marktvraag

TNO model

Partitie coëfficiënt

Bron: Technische bijlage NAM (winningsplan 2013)

22

23

Effect ingreep productie: achtergrond kamerbrief

Illustratie van effect kabinetsbesluit op de kans op aardbevingen

Staatstoezicht op de Mijnen Ministerie van Economische Zaken

24

• Noodmaatregel: vijf clusters rondom Loppersum 100% sluiten voor

tenminste 3 jaar

• Nieuw NAM winningsplan op basis van state-of-the-art modellen en parameters

• Risico’s zorgvuldig en correct doorrekenen voor het héle Groninger veld

• Beheersing veiligheidsrisico belangrijkste factor in NAM productiefilosofie

• Meet- en regelprotocol om seismisch risico binnen acceptabele grenzen te krijgen en houden (hand aan de kraan)

Advies SodM Staatstoezicht op de Mijnen

25

Ontwerpbesluit Minister

• Loppersum clusters: 3 BCM/jaar voor periode van 3 jaar

• Gasproductieniveau voor jaren 2014, 2015 en 2016:

maximaal 42,5, 42,5 en 40 BCM/jaar

• Aanpassing winningsplan op basis van afspraken met NAM

• NAM moet op korte termijn (6 maanden) de risico’s voor het hele Groninger veld zorgvuldig en correct doorrekenen,

• Op basis van deze uitkomsten bepalen hoe de gasproductie over het hele veld verdeeld kan worden

Staatstoezicht op de Mijnen

26

Einde

Staatstoezicht op de Mijnen

Risicobeheersing

27