Wikipedia, cultureel erfgoed en de stad

Cultuur in Beeld, 14 december 2015, Den Haag

Olaf Janssen, Koninklijke Bibliotheek olaf.janssen@kb.nl @ookgezellig slideshare.net/OlafJanssenNL

htt

p:/

/ww

w.h

artv

ann

eder

lan

d.n

l/w

p-c

on

ten

t/u

plo

ads/

20

13

/09

/AN

P-2

46

78

95

8-t

roo

nre

de

-to

taal

sho

t.jp

g

Prinsjesdag, 17 september 2013

htt

p:/

/ww

w.h

artv

ann

eder

lan

d.n

l/w

p-c

on

ten

t/u

plo

ads/

20

13

/09

/AN

P-2

46

78

95

8-t

roo

nre

de

-to

taal

sho

t.jp

g Leden van de Staten-Generaal, Nu ik mij vandaag voor het eerst op Prinsjesdag tot u mag richten……..

…bla bla bla bla die bla die bla

… bla bla bla….

… dat de klassieke verzorgingsstaat langzaam maar zeker verandert in een

participatiesamenleving…

htt

p:/

/ww

w.v

olk

skra

nt.

nl/

wet

ensc

hap

/-p

arti

cip

atie

sam

enle

vin

g-ve

rko

zen

-to

t-w

oo

rd-v

an-h

et-j

aar-

20

13~

a354

61

51/

Participatiesamenleving “Een samenleving waarin burgers meer verantwoordelijkheid

nemen voor hun eigen leven en omgeving”

Actief burgerschap “het (leren) deelnemen aan het maatschappelijk leven en het

vormgeven van de gemeenschappelijke leefomgeving in wisselwerking met medeburgers, organisaties en overheden”

Doe-democratie

1. Nuttige dingen doen voor individuen of het collectief

3. De overheid werk uit handen nemen

2. Jezelf ontwikkelen met

maatschappelijk relevante vaardigheden en kennis

htt

p:/

/ww

w.c

reat

ives

tock

ph

oto

.co

m/i

mag

es-o

f-w

hat

-hea

ven

-mig

ht-

loo

k-lik

e.h

tml

1. Nuttige dingen doen voor individuen of het collectief

3. De overheid werk uit handen nemen

2. Jezelf ontwikkelen met maatschappelijk relevante

vaardigheden en kennis

1. Nuttige dingen doen voor individuen of het collectief

2. Jezelf ontwikkelen met maatschappelijk relevante

vaardigheden en kennis

3. De overheid werk uit handen nemen

Goed bééézig! In het fysieke domein

Maar hoe zit het met burgerparticipatie

in het digitale domein?

Dé online encyclopedie, hét beginpunt voor heel veel (feitelijke) informatie

Tweet: https://twitter.com/alisonclement/status/8421314259

Photo: Olaf_Janssen - http://www.flickr.com/photos/59633635@N08/8169389830/in/set-72157631944350246 (CC BY-SA 2.0)

Alle inhoud van Wikipedia is vrij te delen, kopiëren, bewerken, hergebruiken etc.

door iedereen

Wikipedia = open content, geen © (Creative Commons)

Maandelijks gebruik in Nederland

20M lezers, 175M artikelen

Maar Wikipedia is ook:

Gemeenschap van

77.000 vrijwilligers (‘Wikipedianen’)

wereldwijd

(maar) 1.200 in Nederland

http://wikimania2014.wikimedia.org/wiki/File:Wikimania_2014_group_photo.jpeg#mediaviewer/File:Wikimania_2014_group_photo.jpeg

Maar ook:

een gemeenschap van

77.000 vrijwilligers (‘Wikipedianen’)

wereldwijd

(maar) 1.200 in Nederland

http://wikimania2014.wikimedia.org/wiki/File:Wikimania_2014_group_photo.jpeg#mediaviewer/File:Wikimania_2014_group_photo.jpeg

htt

ps:

//en

.wik

iped

ia.o

rg/w

iki/

Nev

er_w

as_s

o_m

uch

_ow

ed_b

y_so

_man

y_to

_so

_few

htt

p:/

/ww

w.r

un

ner

swo

rld

.co

m/s

ites

/ru

nn

ersw

orl

d.c

om

/file

s/st

yle

s/ar

ticl

e_m

ain

_im

age

_22

00

px/

pu

blic

/rw

01

13

fea

-mar

_26

.jpg?

ito

k=xQ

FGrV

-W

Wat drijft deze vrijwilligers??

“Stel je een wereld voor waarin iedereen vrijelijk gebruik kan maken van het geheel van alle

menselijke kennis.

Dat is waar wij aan werken”

Wikipedianen schrijven artikelen De zichtbare kant van Wikipedia

https://nl.wikipedia.org/wiki/Fokker_Technologies

Maar achter de schermen doen ze veel meer!

Laten we even inzoomen…

Doen onderzoek

Overleggen met elkaar

Doen aan teamwerk

Organiseren bijeenkomsten

Geven presentaties

Ontwikkelen samen software…

…en doen nog veel meer soorten achter-de-schermen-werk

En dat allemaal vrijwillig, in hun eigen tijd!

Puur omdat ze graag hun kennis met anderen willen delen, omdat ze graag leren en zich

willen ontwikkelen!

Deeleconomie! (nog zo’n modewoord)

http://edglossary.org/21st-century-skills

Cruciale vaardigheden & kennis voor mensen in de 21e eeuw

Software maken

Onderzoeks- vaardigheden

Presentaties geven

In teams werken

Kortom

Wikipedia is niet alleen de meest gebruikte encyclopedie,

maar ook een ‘samenleving’ om

21e eeuwse vaardigheden & kennis te ontwikkelen

1. Nuttige dingen doen voor individuen of het collectief

2. Jezelf ontwikkelen met maatschappelijk relevante

vaardigheden en kennis

3. De overheid werk uit handen nemen

Kunst, cultuur & erfgoed

doen het goed op Wikipedia

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Wikipedia_content_by_subject.png

Korte anekdote…

htt

ps:

//w

ww

.flic

kr.c

om

/ph

oto

s/te

r-b

urg

/99

47

20

60

43

- C

C-B

Y-SA

- Se

bas

tiaa

n t

er B

urg

Dit is Lodewijk Gelauff • Actief burger • Uit Den Haag

htt

ps:

//co

mm

on

s.w

ikim

edia

.org

/wik

i/Fi

le:D

en_H

aag_

Bu

iten

ho

f_1

92

0s.

jpg?

use

lan

g=n

l

Den Haag is rijk aan • Monumentaal erfgoed

• Hagenaars, Hagenezen en

Scheveningers die TROTS zijn op (de historie van) hun stad

htt

ps:

//w

ww

.flic

kr.c

om

/ph

oto

s/te

r-b

urg

/81

72

74

19

39

- C

C-B

Y-SA

- S

ebas

tiaa

n t

er B

urg

2010 Wat kan ik zelf doen om

mijn medeburgers te betrekken bij het

monumentaal erfgoed van mijn & hun stad?

htt

ps:

//w

ww

.flic

kr.c

om

/ph

oto

s/te

r-b

urg

/81

72

74

19

39

- C

C-B

Y-SA

- S

ebas

tiaa

n t

er B

urg

Randvoorwaarde: Mensen buiten Den Haag

moeten er ook van kunnen profiteren!

Het resultaat van dat werk

moet dus deelbaar zijn!

Delen

= vermenigvuldigen

htt

ps:

//w

ww

.flic

kr.c

om

/ph

oto

s/te

r-b

urg

/81

72

74

19

39

- C

C-B

Y-SA

- S

ebas

tiaa

n t

er B

urg

Lodewijk is toevallig ook Wikipediaan

htt

ps:

//w

ww

.flic

kr.c

om

/ph

oto

s/te

r-b

urg

/81

72

74

19

39

- C

C-B

Y-SA

- S

ebas

tiaa

n t

er B

urg

Dus ‘iets’ met Wikipedia

Idee!

Ik organiseer een wedstrijd om zoveel mogelijk

rijksmonumenten in Den Haag - en de rest van het land - te fotograferen…

En iedereen mag meedoen!

… en die daarna op Wikipedia te zetten

Meerwaarde: • Wikipedia wordt elke maand door

20M Nederlanders gelezen • De inhoud – dus ook die foto’s – is

vrij herbruikbaar voor iedereen!

htt

ps:

//d

ata.

ove

rhei

d.n

l/d

ata/

dat

aset

/rijk

smo

nu

men

ten

regi

ster

--ri

jksd

ien

st-v

oo

r-h

et-c

ult

ure

el-e

rfgo

ed En dankzij de open data van de Rijksdienst voor het Cultureel

Erfgoed (RCE) weten we waar die 50.000+ rijksmonumenten staan

Fotowedstrijd, Rijksmonumenten, 2010

In september, dé monumentenmaand (bv. Open Monumentendag)

htt

p:/

/ww

w.w

ikilo

vesm

on

um

ents

.org

/wp

-co

nte

nt/

up

load

s/2

01

2/0

9/E

dw

in-d

e-K

emp

-DSC

_01

44

.jpg

- Ed

win

de

Kem

p

• 240 fotografen

• 12.622 moderne foto’s van rijksmonumenten,

vrij herbruikbaar voor iedereen!

• Die foto’s illustreren 10.000 artikelen op Wikipedia

• Die artikelen zijn inmiddels 40 miljoen (!) keer bekeken

Bereik WLM 2010

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Amsterdam_-_Vijzelstraat_27-35_%28halsgevel%29.JPG – CC-BY-SA - Rudolphous

Amsterdam - Vijzelstraat 27-35 (halsgevel)

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Weert_Martinuskerk_gewelf.jpg – CC-BY-SA - Jan van den Eijnden

Gewelf van de Sint-Martinuskerk in Weert

• 240 fotografen

• 12.622 recente foto’s van rijksmonumenten,

vrij herbruikbaar voor iedereen!

• Die foto’s illustreren 10.000 artikelen op Wikipedia

• Die artikelen zijn inmiddels 40 miljoen (!) keer bekeken

Impact WLM 2010

Daarna liep het volledig uit de hand…

htt

p:/

/sto

pb

ein

gfam

ou

s.co

m/w

p-c

on

ten

t/u

plo

ads/

20

13/1

1/n

ucl

ear-

exp

losi

on

-mis

cella

neo

us-

tub

e-7

96

363

.jpg

htt

ps:

//n

l.wik

iped

ia.o

rg/w

iki/

Wik

i_Lo

ves_

Mo

nu

men

ts

WLM 2011 18 landen, 5K deelnemers, 170K foto’s

htt

ps:

//n

l.wik

iped

ia.o

rg/w

iki/

Wik

i_Lo

ves_

Mo

nu

men

ts

WLM 2012 35 landen, 15K deelnemers, 350K foto’s

htt

ps:

//n

l.wik

iped

ia.o

rg/w

iki/

Wik

i_Lo

ves_

Mo

nu

men

ts

WLM 2013 52 landen, 365K foto’s

Grootste fotocompetitie ter wereld

htt

ps:

//w

ww

.eo

.nl/

bla

uw

blo

ed/a

rtik

el-d

etai

l/ko

nin

klijk

e-f

amili

e-b

ij-u

itre

ikin

g-er

asm

usp

rijs

-20

15

h

ttp

://w

ww

.ko

nin

klijk

hu

is.n

l/ac

tuee

l/n

ieu

ws/

20

15

/11

/03

/ko

nin

g-re

ikt-

eras

mu

spri

js-2

01

5-u

it-a

an-w

ikip

edia

-co

mm

un

ity

Uitreiking Erasmusprijs, Nov. 2015

1. Nuttige dingen doen voor individuen of het collectief

2. Jezelf ontwikkelen met maatschappelijk relevante

vaardigheden en kennis

3. De overheid werk uit handen nemen

WLM 2010 – 2015 in Nederland

45.000 recente foto’s van rijksmonumenten,

vrij te hergebruiken door iedereen

Overheden hebben hun eigen beeldbanken met (vaak niet-recente) monumentenfoto’s

Beeldbank RCE

Overheden hebben hun eigen beeldbanken met (vaak niet-recente) monumentenfoto’s

Beeldbank Gemeente Den Haag

Dankzij de 45.000 vrije foto’s van WLM kunnen overheden gratis

hun beeldbanken aanvullen met recent monumentenfotomateriaal

1. Nuttige dingen doen voor individuen of het collectief

2. Jezelf ontwikkelen met maatschappelijk relevante

vaardigheden en kennis

3. De overheid werk uit handen nemen

De KB werkt al 2,5 jaar intensief samen met Wikipediaaa

Wikipedian-in-Residence

Interne cursussen

Beelddonaties

Afbeelding uit de collectie van de KB

Hergebruik bronmateriaal KB in WP:NL

https://nl.wikipedia.org/wiki/Academiegebouw (Leiden)

Evenementen @ KB

Stimuleren OBs

htt

ps:

//co

mm

on

s.w

ikim

edia

.org

/wik

i/Fi

le:G

rote

_Win

kler

_Pri

ns_

-_A

chts

te_D

ruk.

jpg

Waar haalde je vroeger feitelijke informatie?

Als je thuis doekoe had!

htt

ps:

//co

mm

on

s.w

ikim

edia

.org

/wik

i/Fi

le:G

rote

_Win

kler

_Pri

ns_

-_A

chts

te_D

ruk.

jpg

htt

p:/

/ree

l-lib

rari

ans.

com

/cat

ego

ry/a

cad

emic

-lib

rari

an/

Waar haalde je vroeger feitelijke informatie?

Als je thuis pieken had!

Wie zijn de gebruikers van Wikipedia in Nederland? (2013)

http://nl.wikimedia.org/wiki/Bestand:Z1676_Vereniging_Wikimedia_Nederland_rp03.pdf

“Welke bronnen gebruikt u het meest voor het vinden van feitelijke informatie?”

• 82% Google • 52% Wikipedia • ??% boeken en bibliotheken

“Welke bronnen gebruikt u het meest voor het vinden van feitelijke informatie?”

• 82% Google • 52% Wikipedia • 1% boeken en bibliotheken

M.a.w.

Dit stukje overheidstaak (bibliotheken als leverancier

van feitelijke informatie)

is grotendeels

overgenomen door actieve burgers…

..door die *@#$%^&

Wikipedianen!!

M.a.w.

Dit stukje overheidstaak (bibliotheken als leverancier

van feitelijke informatie)

is grotendeels

overgenomen door actieve burgers…

..door die *@#$%^&

Wikipedianen!!

1. Nuttige dingen doen voor individuen of het collectief

2. Jezelf ontwikkelen met maatschappelijk relevante

vaardigheden en kennis

3. De overheid werk uit handen nemen

Bibliotheken moeten hun positie en toegevoegde waarde opnieuw bepalen

De rol van de bieb verandert!

Dat biedt kansen!

htt

p:/

/ww

w.s

up

erh

ero

-th

erap

y.co

m/2

01

5/0

1/w

hat

-is-

sup

erh

ero

-th

erap

y-2

/su

per

man

-co

uch

/

Taken van OBs veranderen

Feitelijke informatie

Boeken uitlenen

Persoonlijke ontwikkeling en leven-lang-leren

Kunst & cultuur

Deel zijn van

kennisnetwerken

Persoonlijke ontwikkeling en leven-lang-leren

Kunst & cultuur

Deel zijn van

kennisnetwerken

Lokale geschied- of heemkundige

verenigingen

Lokaal archief/museum

Bibliotheekbezoekers

Wikipedia + community

Taken van OBs veranderen

htt

ps:

//co

mm

on

s.w

ikim

edia

.org

/wik

i/Fi

le:K

on

inkl

ijke

_Bib

lioth

eek_

%2

87

98

52

07

45

0%

29.

jpg

– C

C-B

Y-SA

- K

on

inkl

ijke

Bib

lioth

eek

De taak van

de Koninklijke Bibliotheek

verandert ook…

htt

ps:

//co

mm

on

s.w

ikim

edia

.org

/wik

i/Fi

le:K

on

inkl

ijke

_Bib

lioth

eek_

%2

87

98

52

07

45

0%

29.

jpg

– C

C-B

Y-SA

- K

on

inkl

ijke

Bib

lioth

eek

Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen (Wsob, sedert 1-1-2015)

“De KB heeft een centrale rol in

het faciliteren & adviseren van het netwerk van OBs”

htt

ps:

//co

mm

on

s.w

ikim

edia

.org

/wik

i/Fi

le:K

on

inkl

ijke

_Bib

lioth

eek_

%2

87

98

52

07

45

0%

29.

jpg

– C

C-B

Y-SA

- K

on

inkl

ijke

Bib

lioth

eek

“Kunnen wij - gebruikmakend van ónze Wiki-ervaring – openbare bibliotheken faciliteren om te ontdekken of en hoe ze kunnen samenwerken met

het Wikipedia kennisnetwerk?”

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ec/Amsterdam_-_Openbare_Bibliotheek_-_0038.jpg CC-BY-SA

Twee doelen

1. Netwerk en collectie OB dragen lokale kennis bij aan Wikipedia

2. Wikipedia-lezers kunnen die bijdragen makkelijk vinden en herbruiken

Huidige status

• Deelnemers: Amsterdam, Arnhem, Amersfoort, Oosterhout

• Lokale “Wiki Loves...” (foto evenementen) in H1 2016

Wikipedia:GLAM/Koninklijke Bibliotheek en Nationaal Archief/Obproject

Projectwebsite

Wikipedia:GLAM/Koninklijke Bibliotheek en Nationaal Archief/Obproject

Vragen over dit project? Projectleider

Lieke Hoefs

lieke.hoefs@kb.nl

@liekehoefs

1. Nuttige dingen doen voor individuen of het collectief

2. Jezelf ontwikkelen met maatschappelijk relevante

vaardigheden en kennis

3. De overheid werk uit handen nemen

Lieke Hoefs lieke.hoefs@kb.nl

@liekehoefs

Olaf Janssen olaf.janssen@kb.nl @ookgezellig slideshare.net/OlafJanssenNL

Dank u! Vragen?