Wijkvisie schalsumerplan

WIJKVISIE

Schalsumerplan

2014-2020

WIJKVISIE

Schalsumerplan

WIJKVISIE SCHALSUMERPLAN MEI 2014 PAG 2 VAN 20

INHOUD

SAMENVATTING

INLEIDING

Een wijk waar het nu goed gaat verdient aandacht om dat in de toekomst zo te houden. Dat is de gedachte achter de visie op het Schalsumerplan. Het initiatief voor het maken van deze wijkvisie ligt bij Accolade. Bewoners die zich betrokken voelen bij hun woonomgeving zijn van grote waarde voor hun buurt en wijk. Daarom stimuleert Accolade dat bewoners hun eigen verantwoordelijkheid nemen in de wijk. Accolade wil de bewoners graag op weg helpen en ze, waar nodig, ondersteunen om hun doelstellingen te bereiken. Een van de middelen hiervoor is de wijkvisie. Een blik op de toekomst van de wijk kan de leefbaarheid ten goede komen. In een wijkvisie kijken we naar de sterke en zwakke punten van een wijk en beschrijven we wat nodig is om het wonen in de wijk op een goed niveau te houden. De nadruk ligt daarbij op woning en woonomgeving, wijkeconomie en duurzaamheid. Bij het maken van een wijkvisie is gekeken naar de sociale, economische en ruimtelijke opgaven die er in de wijk zijn. Gezocht is naar opgaven die de wijk verbeteren, zorgen voor betere contacten tussen wijkbewoners en de economische positie van de wijk versterken.. Tijdens alle discussies, eerst plenair, later in de werkgroep, stonden dezelfde thema’s centraal. Thema’s die passen bij de ambitie om te werken aan een complete wijk. Om deze ambitie waar te maken, worden twee strategieën gevolgd:

Behouden en versterken van de kwaliteiten van de wijk

Anticiperen op ontwikkelingen die het woon- en leefklimaat mogelijk negatief beïnvloeden

Na de analyse van en een visie op de wijk volgt een actieplan voor de komende jaren. De wijkvisie blikt vooruit tot 2019 naar de inzichten van vandaag. Dat wil niet zeggen dat afwijken onmogelijk is. Inzichten kunnen veranderen; er kunnen zich onverwachte ontwikkelingen voordoen. Mocht er een noodzaak of behoefte zijn tot afwijking van de visie, dan dien deze onderbouwd te worden. M.a.w. deze wijkvisie is een dynamisch document! Het is van groot belang om zicht te hebben op de realisatiekans van deze wijkvisie. Is deze te ambitieus, dan wordt hij met gemak als niet realistisch beschouwd. Te bescheiden is ook niet goed, het gaat immers om de toekomst van de wijk. Voor meerdere jaren moet deze weer levensvatbaar en aantrekkelijk worden. Dat vraagt hoe dan ook investeringen. Los van financiële zaken, is het belangrijk voor de wijk in principe een gezamenlijke eindvisie te hebben. In dit visiedocument is bewust een keuze gemaakt voor een aantal thema’s. Het betekent niet dat de andere punten geen aandacht meer krijgen, er wordt echter een focus gelegd op de gekozen punten. Uiteraard is er altijd flexibiliteit om op actuele ontwikkelingen in te springen.


LEESWIJZER

WERKWIJZE

Bewoners van het Schalsumerplan werden uitgenodigd om op 7 november 2013 in het wijkgebouw de Terp mee te praten over hun wijk. Er werd gekeken naar wat goed is in de wijk en moet worden behouden, wat beter kan en op welke manier en wat kan er toegevoegd worden. Aan de hand van 4 thema’s werden deze aspecten besproken:

wonen

openbare ruimte/- groen

verkeer

sociaal/voorzieningen

Er werd een werkgroep samengesteld die de resultaten van deze avond verder zal

uitwerken. De werkgroep kwam daarna 4 x bijeen.

BESCHRIJVING VAN DE WIJK

Historie

Uit het eerste bestemmingsplan van 1969:

“Franeker staat bekend als een karakteristieke en levendige stad. De ontwikkelingen in de dienstensector, psychiatrische inrichting, de industrie en woonfunctie heeft er toe geleid dat het aantal inwoners voortdurend is gestegen. Deze tendens zal zich in de toekomst voortzetten, uitbreiding is dus een dringende zaak. Getracht is in deze uitbreiding een aantrekkelijk woon- en leefklimaat te scheppen.


Een wegennet ontwikkeld, waarin een duidelijker functiescheiding valt waar te nemen. Groenelementen kunnen door zowel lage als hoge beplanting elk een eigen karakter krijgen. Het is in ruime mate voorzien van recreatieve elementen, zoals speelterreinen e.d. Gezien de omvang van deze wijk was er behoefte aan een vrij groot aantal gebouwen voor de voorzieningen, zoals scholen, kerken e.d. Ook een gymnastieklokaal wordt gewenst geacht.”

Het stedenbouwkundig bureau ir. Vegter en Vijn afficheerde in 1969 het Schalsumerplan “het visitekaartje van Franeker en zal de stad als forensenplaats op een hoger plan brengen”.

DEMOGRAFISCHE KENMERKEN

Het Schalsumerplan is een geliefde wijk uit de jaren zeventig. De kenmerkende woningbouw en ruimtelijke structuur van die periode is duidelijk te herkennen in dit plan. De jaren 60 en begin jaren 70 was de tijd van de echte grootschaligheid, Het water en groen zijn belangrijke kenmerken van deze wijk. Het ligt aan de oostkant van Franeker op twintig minuten lopen van het centrum. De wijk is ruim opgezet en heeft een recht stratenpatroon. Er is veel groen, speeltuintjes en een basisschool. De busverbinding is goed en de aansluiting op de andere wegen is uitstekend.


Sportvoorzieningen en het zwembad vindt u op korte afstand in recreatiepark Bloemketerp. Er is een mix van koop- en huurwoningen. Het zijn bijna allemaal ruime eengezinswoningen. In de wijk wonen dan ook vooral gezinnen. Het plan bestaat ruimtelijke gezien uit twee delen. Het westelijke deel (tussen de Burgemeester J. Dijkstraweg en de Schalsumerweg), dat als eerst is ontwikkeld, kenmerkt zich onder meer door vrij lange bebouwingsstroken: veel woningen zijn in een rijtje geplaatst. Om de overgang naar het open gebied wat geleidelijker te maken is in het westelijke deel van het Schalsumerplan (tussen de Schalsumerweg en het landelijke gebied) gekozen voor een meer speelse situering / opzet. Deze bestaat uit dubbele, verspringende woningblokjes langs de rand. Door deze rand op deze manier te ontwerpen, maakte de gemeente duidelijke dat dit deel van het Schalsumerplan als afronding van de woonuitbreiding van Franeker in oostelijke richting moest worden gezien. Tot op heden maakt deze bebouwing nog steeds deel uit van de oostelijke grens van Franeker. Een mooie wandelroute bevindt zich aan de buitenkant van de wijk.

Bevolkingsopbouw

Het Schalsumerplan heeft plm. 1400 inwoners, waarvan iets meer dan 50 % vrouw. De

bevolkingsdichtheid is 1020 inw/km2. Het aantal huishoudens bedraagt 550 en de

gemiddelde gezinsgrootte is 2,6. De verhouding alleenstaanden, paren met kinderen en

paren zonder kinderen is resp. 16%, 45% en 39%.is daarmee op dit moment nog steeds een

gezinswijk te noemen.

Schalsumerplan en

Arkens Franeker

Aantal inwoners 1.415 13.025

Bevolkingsdichtheid (inwoners/ km2) 1.045 2.927

Aantal huishoudens 550 5.620

Gem.besteedbaar inkomen per ontvanger € 17.600 € 17.429

Gem.besteedbaar inkomen algemeen € 12.000 € 12.271

Auto’s totaal 610 5.375

18

11

24 30

17

inwoners naar leeftijdsklasse (%) FRANEKER (2012)

0-15 jaar

15-25 jaar

25-45 jaar

45-65 jaar

65 en ouder

19

12

20 31

18

inwoners naar leeftijdsklasse (%) SCHALSUMERPLAN (2012)

0-15 jaar

15-25 jaar

25-45 jaar

45-65 jaar

65 en ouder


Woningbouw

In het Schalsumerplan staan 550 woningen met een gemiddelde WOZ waarden van € 177.000 (2011). De wijk heeft een bovengemiddeld percentage koopwoningen; de verhouding koop- en huurwoningen is 75% en 25%. De woningvoorraad bestaat voor 100% uit alleen grondgebonden eengezinswoningen; type vrijstaand, twee-onder-een-kap, in een rij van meerdere woningen, geschakeld, bungalow (vrijstaand of twee-onder-een-kap), opvallend genoeg zijn er geen seniorenwoningen. In 1989 zijn op een nog braakliggend bouwterrein aan de A. van Voorthuijsenweg 6 eengezinswoningen met inpandige garage gebouwd. Na afbraak van de Christelijke lagere school aan de C.F. Engelhardstraat in 2004 kwam er ruimte vrij voor de bouw van 8 eengezinswoningen met (half)geschakelde garages en 5 vrijstaande eengezinswoningen. Parkeren in de wijk gebeurt zowel op de kavel als in de openbare ruimte.

Voorzieningen

Aanvankelijk bestonden er meer voorzieningen in de wijk dan tegenwoordig. Zo was er een kleine (neven)vestiging van de Rabobank, een supermarkt en twee kleuter- en basisscholen CBS en OBS). Sinds 1973 heeft het Schalsumerplan een actieve buurtvereniging met de naam “Arkens” . Het ledental bedraagt plm. 370-380 huishoudens, zo’n 70% van het totaal en daarmee een buurtvereniging met een relatief groot aantal leden t.o.v. de wijkpopulatie. In 1980 heeft de buurtvereniging m.b.v. veel vrijwilligers, gemeentelijke subsidie en sponsoring, een eigen wijkgebouw gerealiseerd. Dit wijkgebouw vervult een belangrijke rol bij veel activiteiten van de buurtvereniging. Naast het wijkgebouw is ook een vrij groot grasveld beschikbaar voor sport, spel en andere activiteiten (van de buurtvereniging). Aan de buitenkant van de wijk, langs de belangrijkste ontsluitings- en doorgangsweg (A. van Voorthuijsenweg) is in 1974 een autobedrijf (showroom+werkplaats) gebouwd, destijds, ondanks protesten van bewoners, in overeenstemming met het bestemmingsplan. Verder zijn er in de wijk 3 locaties met een aantal (huur)garageboxen. De wijk is goed voorzien van speel- en sportveldjes, totaal 5 veldjes met speeltoestellen en een groot sportveld voorzien van goals en een vaste tafeltennistafel. Naast het wijkgebouw is ook een vrij groot grasveld beschikbaar voor sport en spel, meestal in gebruik voor activiteiten van de buurtvereniging.

Verkeer

De A.van Voorthuijsenweg heeft tezamen met de Schalsumerweg een ontsluitende functie van en naar de omliggende dorpen ten noordoosten van Franeker. In 2008/2009 is door de gemeente een 30km/u-zône ingevoerd in het Schalsumerplan in het kader van het Categoriseringsplan uit het Gemeentelijke Verkeers- en Vervoers Plan (GVVP). Hierbij zijn met name de Van Voorthuijsenweg, de Schalsumerweg en de Cammingastraat fysiek aangepakt. Variërend van totaal andere wegstructuur (van Voorthuijsenweg) tot het plaatsen van snelheidsremmende drempels (rest van de 2 straten).


Groenstructuur

Het Schalsumerplan is omringd door een groene rand. Op deze wijze wordt de overgang naar het landelijk gebied verduidelijkt. In de wijk zijn veel en diverse grotere groenstroken aanwezig, die het interne deel van de wijk een groen karakter geven. Een groenstrook tussen de Leeuwarderweg en de Van Andel-Ripkestraat vormt a.h.w. een natuurlijke buffer tussen de Leeuwarderweg en woonwijk bij de watertoren. In deze groenstrook bevindt zich een sloot en twee vijvers. Tussen de vijvers staat een oude

poldermolen, die aangewezen is als rijksmonument. Oorspronkelijk is de molen gebouwd in 1832 en in 1972 verplaatst naar de huidige locatie en in 1974 gerestaureerd. Gemeente Franekeradeel is eigenaar van de molen, die overigens geen functie meer heeft, behalve monumentaal en toeristisch. De achtkantige spinnenkopmolen is vrij uniek in Nederland omdat hij is voorzien van vlinderwieken (ofwel een ‘dwarsgetuigd gevlucht’). De Arkens molen is het icoon voor de buurtvereniging en maakt ook deel uit van haar logo.

THEMA’S EN ANALYSES

Op de eerste bewonersbijeenkomst zijn voor de 4 eerder genoemde themas’ (wonen-openbare ruimte/groen-verkeer-socialal/voorzieningen) de opmerkingen geïnventariseerd. De discussies over de thema’s werden gevoerd aan de hand van de vragen:

Wat is goed en willen we zo houden?

Wat kan beter en pakken we aan?

Wat kunnen we aan de wijk toevoegen? Vervolgens zijn de belangrijkste conclusies per thema in een zgn. SWOTanalyse samen gevat. SWOT staat voor Strong (Sterk), Weak (Zwak), Opportunities (Kansen) en Threads (Bedreigingen). Een SWOT analyse is een methode om de sterke en zwakke punten, alsmede de kansen en bedreigingen in het verbeterproces van, in dit geval, de wijk naast elkaar te zetten.In de SWOT-analyses staan de sterke en zwakke punten van de wijk, evenals de kansen en bedreigingen die op de wijk afkomen in de komende jaren. Deze analyses vormen een weerslag van de visie van bewoners (en professionals) op de wijk. De sterke en zwakke punten spelen op dit moment. De uitdaging is om de sterke punten te behouden en de zwakke punten zoveel mogelijk te verbeteren of weg te werken. Verder is het uitgangspunt v.w.b. de kansen om die zoveel mogelijk te verwezenlijken en vragen de bedreigingen om strategieën en acties.


Thema 1 WONEN

Sterke punten Zwakke punten

Kwaliteit woningbestand

Weinig doorstroming

Veel groen, water en ruimte door stedenbouwkundige opzet

Geen seniorenwoningen (wooncarriere)

Beperkte woningdifferentiatie

Hoge grondwaterstand

Kansen Bedreigingen

(toekomstige) Nieuwbouw op locatie school e/o winkelpand

Levensloopbestendige bouw en daardoor vergroting doorstroommogelijkheden

Duurzame (lokale) energieopwekking d.m.v. zonnepanelen, vorming energiecoöperatie (Esco)

Toekomstige bestemmingen van niet of gedeeltelijk gebruikte locaties en gebouwen onduidelijk

Toelichting Het Schalsumerplan is een geliefde woonomgeving met veel ruimte en groen. De woningvoorraad is van goede kwaliteit. Het plan beschikt (momenteel) over een basisschool met peuterspeelzaal. De leefbaarheid in de wijk wordt voor het belangrijkste deel als positief ervaren. Er is weinig tot geen sprake van overlast en vandalisme. Er zijn diverse speelvoorzieningen in de wijk, die misschien hier en daar wel wat onderhoudsachterstand hebben. Het Hessel van Martenaveld is een groot sportveld met vast opgestelde goals en een tafeltennistafel. In het plan is een actieve buurtvereninging (“Arkens”) met een eigen wijkgebouw (“de Terp”) met een belendend speel- en recreatieveld.

# Kansen voor ouderen.

Doordat het woningbestand in het plan louter bestaat uit eengezinswoningen is de wooncarriere beperkt. Veel ouderen willen zo lang mogelijk in hun huis blijven, en anders in elk geval in hun buurt. De oudere bewoners van het Schalsumerplan wonen er lang en graag. Aantrekkelijke eigenschappen van de wijk voor ouderen zijn de rust, de sociale contacten, met buren en familie, en in mindere mate de voorzieningen. De mogelijkheden om ouderen zorg en ondersteuning te bieden in hun huidige woning nemen toe, met de extramuralisering van zorg. Voor veel oudere bewoners is de stap van hun woning naar een appartement groot. Hierdoor zullen velen een verhuizing zo lang mogelijk uitstellen. Pas bij een grote zorgbehoefte zal die stap onontkoombaar zijn. Vervanging van bestaande woningen of uitbreiding op vrijkomende terreinen door levensloopbestendige woningen biedt veel kansen om te bouwen voor ouderen, rekening. te houden met hun woonwensen, te zorgen voor voldoende zorgen welzijnsvoorzieningen. ZIE HIERVOOR Bijlage A.

# Grondwaterstand.

Bij de ontwikkeling van het Schalsumerplan is een zogenaamd peilbesluit genomen. Hierin werd gesteld dat de hoogte van de grondwaterstand werd bepaald op -75 NAP. Dit is nog steeds van kracht. In het verleden is individueel wel geklaagd over wateroverlast in de kruipruimte. Beschimmelde muren werd vaak hieraan geweten. Omdat het hier incidentele klachten betrof voelde de gemeente niet de noodzaak om structurele wijzigingen door te voeren.


“ Voor wat betreft grondwaterzorgplicht, vinden wij dat de gemeente onvoldoende

inzicht in de stand van zaken over de overlastsituaties vanuit grondwater heeft. De

inventarisatie en het pakker maatregelen, om structureel nadelige gevolgen van de

grondwarteroverlast te voorkomen en te beperken, had al in 2013 gereed moeten zijn.

Het ambitieniveau voor de zorgplicht grondwater is naar onze menig te laag. Wij willen

graag dat de gemeente een beter inzicht over de grondwatersituatie krijgt om bij mogelijke

problemen beter te kunnen anticiperen.”

Misschien moet er middels een enquête onder de bewoners van het plan vastgesteld worden of vochtoverlast nog steeds een punt is. Mocht dit het geval zijn dan kan de gemeente hiervan op de hoogte gesteld worden. De gemeente kan dan in overleg met het waterschap kijken of hier iets aan te doen is. Voor de periode 2013-2018 heeft de gemeente het vGRP (het verbreed Gemeentelijk Riolerings Plan in het voorjaar 2014 vastgesteld (conform Wet Milieubeheer, art. 4.22). Dit plan is ter advisering gestuurd naar de Provincie Fryslân en het Wetterskip Fryslân. Beide instanties hebben kritiek op het onvoldoende in zicht hebben van de grondwater-zorgplicht door de gemeente. Citaat:

# Energie.

Tijdens discussies op de inloopavond en later in de werkgroep over nieuwe technologie in de openbare verlichting en nieuwe vormen van energieopwekking, bleek dat in het Schalsumerplan diverse enthousiaste bewoners zijn met ideeën over het organiseren van zonne-energie projecten. De wijk leent zich door de fysieke structuur en ruime, en vrij eenvormige bouwstijl van woningen uitstekend voor het plaatsen van zonnepanelen. Er is geen schaduwwerking van hoogbouw, en de aanwezige bomen leveren door stand en hoogte praktisch geen schaduw. Alle woningen zijn voorzien van schuine daken, waarvan de het merendeel zelfs in een optimale windrichting staan. Hoewel met de huidige stand van technologie ook op daken die Oost/West zijn gericht genoeg zonne-energie kunnen leveren. Ook de sociale structuur van de wijk is van belang; een hoog aandeel eigen woningbezit (75%) leent zich gemakkelijker voor een bewonersinitiatief. Samenwerking met de woningcorporatie behoort uiteraard tot de reële mogelijkheden. Er dienen dan afspraken gemaakt te worden over eigenaarschap panelen e.d. Inmiddels is er een plan uitgewerkt m.b.t. grootschalige toepassing van zonnepanelen. Dit plan zal t.z.t. aan de gemeente worden aangeboden als een burgerinitiatief. Het zonnepanelen-plan is gebaseerd op voorfinanciering via de gemeente door de BNG. Ook liggen er mogelijkheden om de lokale (zonne)energieprojecten te realiseren door het oprichten van een zogenaamde “ESCo” , een Energie Service Coöperatie. ZIE HIERVOOR Bijlage B.


Thema 2 OPENBARE RUIMTE/-GROEN

Toelichting

De bewoners zijn over het algemeen tevreden over de aanleg en opzet van het plan. Veel groen, water en wandelpaden. In de loop der tijd zijn veel struiken en heesters vervangen door gras (uit oogpunt van onderhoud). Daardoor is in de groenvoorziening de diversiteit aangetast. In het kader van de proef met verminderde openbare verlichting aan de recreatieve paden is de zichtbaarheid door passend snoeiwerk wel verbeterd. Na het maaien blijft er veel gras achter wat tot gevaarlijke situaties kan leiden

# Wijkschouwen

De gemeente hanteert de wijkschouw als instrument om te kijken naar kleine zaken die met de leefbaarheid van de wijk te maken hebben. Hierbij valt te denken aan:

Onderhoudsstaat openbare ruimte Welzijn in de wijk Vervuiling van het straatbeeld enz.

Eenmaal per 3 jaar wordt deze schouw gehouden door medewerkers van de gemeente, politie, de woningcorporatie en de Skûle Welzijn.gEens in de drie jaar komen medewerkers van de gemeente, de politie, de woningstichting en de Skûle langs in ieder dorp en elke wijk. In een wijkschouw wordt gekeken naar kleine zaken die met de leefbaarheid van het dorp of de wijk te maken hebben. Wanneer de schouw is geweest wordt er een lijst gemaakt van


Goede ruimtelijke structuur

Speeltuintjes/trapveldjes, voldoende speelgelegenheid voor de jeugd (ook jongste jeugd)

Groot grasveld bij wijkgebouw voor divers (buurt)activiteiten

Voldoende waterpartijen voor recreatie (vissen, varen schaatsenrijden etc.)

Diverse begroeiïng

Recreatieve paden rond en in de wijk

Hondenpoep (gedrag eigenaren)

Hoge grondwaterstand

Onderhoud bestrating (trottoir/wegen)

Groenafval en hekkelafval blijft te lang liggen

Trottoir bij winkelpand /parkeerterrein ri. v.Voorthuijsenweg niet doorgetrokken

Onderhoud speelveldjes en speeltoestellen

Openbare verlichting, specifiek langs recreatieve paden.

Kansen Bedreigingen

Energiezuinige verlichting (Led-dimmen)

Meer differentiatie in groenvoorziening, eventueel i.s.m. (straat)bewoners

Pannaveldje(s)

Verhoging recreatievoorzieningen bij de vijver(s)/molen zoals bijvoorbeeld een vissteiger

Verwaarlozing speelveldjes

Onderhoud/vervangen speeltoestellen


aandachtspunten voor en dorp of wijk. Ervaring leert dat deze wijschouwen goed worden ontvangen en meestal resultaat oplevert.

# Speelveldjes

In de wijk zijn 5 speelveldjes en een groot grasveld wat bedoeld is als sportterrein (Hessel van Martenastraat/A.v.Voorthuijsenweg). Het onderhoud van met name de speelveldjes kan beter. Volgens het gemeentelijk onderhoudsschema staan een aantal zaken in gepland in 2015 en 2018. De gemeente is ook bezig met herijking van het beleid waarover hopenlijk binnenkort meer over bekend is. De vraag is wel of de wijkbewoners hierin worden gehoord? Het grote sportveld wordt dit jaar opgeknapt en er worden twee nieuwe goals geplaatst, dit i.o.m. de buurtvereniging.

# Hondenpoep

In de veiligheidsmonitor 2011 staat hondenpoep in de top 3 van grootste ergernissen Elke twee jaar wordt een veiligheidsmonitor uitgevoerd. Uit de monitor van 2011 blijkt dat de bevolking van Franekeradeel zich ergert aan hondenpoep in de openbare ruimte. In het Schalsumerplan zijn in 2012 en 2013 totaal 7 hondenpoepbakken met zakjes-dispensers op strategische locaties geplaatst. Dit heeft tot een vermindering van poepoverlast geleid. Toch nemen deze bakken niet alle overlast weg; er zijn nog hondenbezitters die ondanks de aanwezigheid van de voorzieningen de hondenpoep niet opruimen. Naast het feit dat opruimen van hondenpoep is geregeld in de APV en ook nog uit oogpunt van fatsoen gewenst is, blijft onderlinge sociale controle ook van belang! De gemeente gaat vanaf 2014 ook handhaven (2 x jaar) door de inzet van BOA’s die boetes kunnen uitdelen.

# Openbare verlichting

In het najaar van 2013 heeft de gemeente een proef gehouden door het (tijdelijk) doven van een aantal lichtmasten in de wijk, voornamelijk langs zgn. recreatieve paden. Naar aanleiding van reacties van wijkbewoners en overleg in een werkgroep OV, waar de buurtvereniging ook is vertegenwoordigd, is besloten een aantal lantaarns weer in te schakelen, c.q. te verplaatsen. In het najaar van 2014 heeft de gemeente in het Schaslumerplan een aantal proeflocaties aangewezen voor een pilot- en testopstelling van divers typen LED-armaturen. In de gemeente worden binnenkort 900 armaturen vervangen door (dan geselecteerd type) LED-armaturen, een deel hiervan wordt ook in de wijk vervangen.

# Vijverpartij

Een aantal jaren terug is door de buurtvereniging bij de gmeente aangedrongen om een steiger t.b.v. vissen en bootjes te plaatsen bij het vijvercomplex aan de van Andel Ripkestraat (t.h.v. de spinnenkopmolen). Hier wordt veel gespeeld door de jeugd en wanneer er ijs ligt veel geschaatst. De gemeente heeft dit op de lange baan geschoven, maar toch zouden veel bewoners dit alsnog gerealiseerd zien!


Thema 3 SOCIAAL/VOORZIENINGEN


Actieve buurtvereniging/Wijkgebouw

School in de wijk

Goede participatie en sociale cohesie

Gunstige ligging t.o.v. winkels en sport- en recreatievoorzieningen

Weinig overlast (buren/jeugd)

Veilig en heel

Goed imago

Evenwichtige leeftijdsopbouw

Showroom, showterrein en garage/werkplaats in de wijk

Onduidelijkheid over bedrijfsuitoefening vanuit woonpand

Parkeren school (personeel/ouders)

Kansen Bedreigingen

Energiezuinige verlichting (Led-dimmen)

“Repair cafe” (de Terp?)

Invullen vrijgekomen locaties school en bedrijfspanden

Voorziening voor lokale zorg voor eventuele seniorenwoningen; idealiter gecombineerd met nieuwbouw op vrijgekomen locatie(s)

Eventueel i.c.m. wijkgebouw

Vrijwilligers nu en toekomst (jeugdparticipatie)

Toelichting

# Het wijkgebouw

Een landelijke trend is dat de traditionele buurten wijkcentra steeds slechter in staat zijn de rol te vervullen van het centrale ontmoetings- en activiteitencentrum van de buurt of wijk. Vooral in wijken met minder sociale cohesie zijn er klachten: slechts een klein deel van de bewoners bezoekt het centrum, de financiële mogelijkheden voor activiteiten, accommodatie en beheer zijn beperkter geworden. Anderzijds is er ook vernieuwing in de accommodatie van sociaal-maatschappelijke voorzieningen en activiteiten. Een trend aansluitend op die in het onderwijs: instanties combineren hun programma in één gebouw, met gezamenlijk beheer.

# Zorg

Door de toenemende vergrijzing verdienen wonen en zorg in de toekomst extra aandacht. De gemeente en de corporaties rekenen het tot hun verantwoordelijkheid om personen met een zorgvraag zolang mogelijk in hun woning te laten blijven wonen en te laten participeren in de samenleving. De corporaties leveren via nieuwbouw en het aanpassen van de bestaande woningvoorraad een bijdrage aan de totstandkoming van zorgwoningen. Misschien moet de wijk/buurtvereniging zich vooral inzetten op het realiseren van seniorenwoningen, woningen voor senioren kunnen het beste geclusterd worden in verband met het kunnen leveren van zorg en het gevoel van veiligheid. Onderzoek naar eventuele financiering vanuit de WMO voor levensloopbestendige woningbouw is hierbij belangrijk, evenals samenwerking met zorgaanbieders. [onderwerp ook benoemd bij thema 1 – wonen, zie ook Bijlage A.]


Thema 4 VERKEER


30 km zone

Voldoende parkeerruimte (op kavel en in de openbare ruimte)

Veel doorgangsverkeer/snelheid

Veel (groot) agrarisch verkeer

Parkeren school (personeel/ouders)

Op- en afritten van trottoirs (scootmobielen, rollators)

Parkeren vrachtauto’s in de wijk

Overtreden maximum snelheid (30 km)

Kansen Bedreigingen

Doortrekken Schalsumerweg (alternatief voor oversteek?)

Verdwijnen “gedoog”oversteek bij A.Brouwerpaed->Leeuwarderweg

Verkeersoverlast bij Westzijde van de fiets-/voetgangerstunnel bij nieuwe MFA (scholencluster Oost)

Toelichting

# Verkeer

In 2008/2009 is door de gemeente een 30km/u-zône ingevoerd in het Schalsumerplan in het kader van het Categoriseringsplan uit het Gemeentelijke Verkeers- en Vervoers Plan (GVVP). Er wordt over het algemeen nog te snel gereden. Een aantal keren is op de van Voorthijsenweg een mobiele snelheidsmeter geplaatst. Er wordt door de politie niet gehandhaafd omdat men er vanuit gaat dat 30km-wegen door aard en structuur “zich zelf reguleren”. Fysieke snelheidsremmers zoals ‘punaises’ en drempels zijn vaak een compromis tussen het beoogde effect en overlast voor verkeer en geluid/trillingen. In de praktijk blijkt dat veel snelheidsovertreders zelf woonachtig zijn in de wijk. Doordat de A.van Voorthuijsenweg een doorgangsweg is naar de dorpen en agrarische bedrijven ten NO van Franeker rijdt hier relatief veel (zwaar) landbouwverkeer over.

VAN VISIE NAAR UITVOERING

De wijkvisie is de leidraad voor organisaties als gemeente, woningcorporatie, bewoners, gebruikers en buurtvereniging die willen investeren in de wijk. De visie wordt realiteit als (alle) partijen en bewoners hieraan meewerken en tot actie wordt overgaan. Het is een uitdaging voor iedereen persoonlijk en professioneel om zijn of haar eigen verantwoor-delijkheid te nemen en zijn of haar eigen bijdrage te leveren.

Een toekomstvisie wordt realiteit als er acties uitkomen. Daarvoor wordt een actieplan

opgesteld met duidelijke maatregelen, acties, tijd en uitvoerenden.


ACTIEPLAN

Thema WONEN

Actiepunt Prioriteit (H/G/L)

Uitvoering door Termijn

Thema OPENBARE RUIMTE/GROEN



Thema SOCIAAL/VOORZIENINGEN



Thema VERKEER




BIJLAGE A

EEN VITALE WIJK VOOR IEDEREEN

[Aanvulling en mogelijk initiatief uit de wijkvisie Schalsumerplan m.b.t. ZORG/WONEN/SERVICE]

AANLEIDING (1) [Persbericht NOS 19 april 2014] Huurders die op hun oude dag zelfstandig blijven wonen en zorg nodig hebben, moeten in de toekomst eerder verhuizen naar een huis dat daar geschikt voor is. Maar er zijn straks onvoldoende geschikte woningen voor al die ouderen. Dat zegt een grote meerderheid van 163 woningcorporaties in een enquête van de NOS. Driekwart van de ondervraagde corporaties zegt dat ouderen de komende jaren niet zomaar in hun woning kunnen blijven als het huis aanpassingen nodig heeft. Meer dan de helft denkt dat de gemeenten daar minder geld voor hebben en daarom bijvoorbeeld minder snel trapliften plaatsen. Dat geldt helemaal als er elders al woningen staan die wel geschikt zijn. Oudere huurders moeten dan eerder verhuizen naar die aangepaste woningen.

AANLEIDING (2) De woningvoorraad in de wijk Schalsumerplan bestaat voor 100% uit eengezinswoningen, de solocarrière is daardoor beperkt. Veel ouderen willen zo lang mogelijk in hun huis blijven, en anders in elk geval in hun buurt. De oudere bewoners van het Schalsumerplan wonen er lang en graag. Aantrekkelijke eigenschappen van de wijk voor ouderen zijn de rust, de sociale contacten, met buren en familie, en in mindere mate de voorzieningen. In 2015 wordt begonnen met de bouw van een MFA voor de scholencluster-Oost (op een aan de wijk grenzende locatie) en daarna zal de huidige OBS “Fûgelflecht” verdwijnen. Momenteel zijn er geen plannen voor de herinvulling van de locatie van de schoolgebouwen. Nieuwbouw in de vorm van een appartementencomplex (met meerdere bouwlagen) zal niet aan de orde zijn. Bovendien is in Franeker is voldoende aanbod van appartementen. Kansen dus voor levensloopbestendige woningbouw (e/o nultredenwoningen) met mogelijkheid van zorg naar maat. AANLEIDING (3) Het gebouw van de voormalige supermarkt en bankbijkantoor aan de van Voorthuijsenweg met achterliggende opslagplaatsen wordt (tijdelijk) verhuurd als verfwinkel en verkeert bouwkundig niet in goede staat. Het wijkgebouw van de buurtvereniging, wat aan de zuidzijde van het winkelpand is gelegen, verkeert wel in goede staat en functioneert als thuisbasis voor de meeste activiteiten van de actieve buurtvereniging. De bezettingsgraad is lang niet optimaal, zeker in de zomermaanden. Bovendien verhindert de lokale regelgeving een meer (para)commercieel gebruik wat tot een betere exploitatie zou kunnen leiden. Er zou dus ruimte kunnen zijn voor efficiënter gebruik van deze locatie. KANSEN EN MOGELIJKHEDEN Probleem is ook dat er over vijf jaar al een tekort is aan geschikte seniorenwoningen, zo verwacht de helft van de corporaties. Ze hopen dat gemeenten samen met hen investeren in genoeg aangepaste woningen, maar ze betwijfelen of dat gebeurt. Uit de enquête blijkt verder dat woningbouwcorporaties vinden dat ze een grote rol hebben als gemeenten straks meer zorgtaken krijgen. Meer dan de helft wil deelnemen in sociale wijkteams en ruim 80 procent vindt dat ze een belangrijke taak hebben in het signaleren van problemen achter de voordeur. De meeste corporaties willen ook meehelpen aan het bieden van bijvoorbeeld ontmoetingsruimtes of zorgposten.


De vergrijzing en extramuralisering versterken de vraag naar zelfstandige huisvesting voor ouderen en heeft grote consequenties voor wonen en zorg. De Rijksoverheid heeft aangekondigd de AWBZ-zorg verder te zullen hervormen. Deze hervorming houdt in dat de huidige lichtere intramurale zorg met ingang van 2013 geleidelijk niet meer wordt aangeboden. Cliënten worden voortaan in hun eigen omgeving geholpen. Door een beperkte toelating van personen tot intramurale zorg, zal het aantal reguliere huishoudens toenemen. Vergrijzing en extramuralisering zorgen al jaren voor een verder toenemende vraag naar geschikte woningen. In 2009 is deze “opgave” becijferd op 36- tot 40duizend extra geschikte woningen per jaar. Om hierin te voorzien worden nieuwe nultredenwoningen gebouwd en vindt aanpassing van bestaande woningen plaats. Ook kan aan de voorraad geschikte woningen een kwaliteitsimpuls worden gegeven door middel van het bijplaatsen van zorgsteunpunten. Het aanpassen van woningen voor mensen die zorg nodig hebben, is een gezamenlijke opgave van gemeenten en woningcorporaties. Dat vindt ook 70 procent van de 163 corporaties die deelnamen aan een enquête van de NOS. Steeds meer corporaties maken afspraken over zorgwoningen met de gemeente. Het is een enorme opgave om de woonwijken en samenleving zo in te richten, dat ouderen in hun vertrouwde omgeving kunnen blijven wonen. Dit kan alleen tot stand komen wanneer we de combinatie wonen en zorg nadrukkelijk samen op de agenda zetten en afspraken maken over duurzame woon-zorg oplossingen. Hierbij zijn woningcorporaties, projectontwikkelaars, aanbieders van zorg en andere dienstverlening en gemeenten nadrukkelijk aan zet. Een integrale en gebiedsgerichte aanpak is noodzakelijk. Dit vraagt om een aanpak waarin het samenwerken tussen verschillende stakeholders (woningcorporaties, zorginstellingen en gemeenten) centraal staat. Er is behoefte aan (deels) nieuwe zorgarrangementen in het eigen sociaal systeem van de zorgvrager. Vanuit de wijkvisie zou onderzocht kunnen worden hoe gezondheidscentra op buurtniveau, deels gekoppeld aan de hergebruikopgave, hieraan kunnen bijdragen. Gemeenten moeten vanuit hun verplichtingen die volgen uit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) de regie gaan voeren om dit probleem op te lossen. Dit kan onder meer door te sturen op geldstromen, door samenwerking te creëren in buurten rond zorgcentra en door meer mogelijkheden te creëren voor anders bouwen. Veel problemen op dit vlak zijn per regio en gemeente dusdanig anders dat meer lokaal gezocht moet worden naar oplossingen. Vanaf 2015 worden de gemeenten deels verantwoordelijk voor wat nu AWBZ is. De meeste gemeenten zullen zo veel mogelijk maatwerk bieden. Ze kijken dan naar de behoefte en de eigen mogelijkheden. Vanaf 2015 vergoedt de AWBZ alleen de zwaarste, langdurige zorg. De gemeente regelt dan lichtere vormen van zorg via de Wmo. En sommige zorg gaat over naar de zorgverzekering. De AWBZ is vanaf 2015 alleen voor mensen die echt niet langer thuis kunnen wonen. Dat betekent dat men zo lang mogelijk thuis ondersteuning krijgt. Men blijft dus langer zelfstandig wonen, met ondersteuning en zorg thuis. En met meer hulp vanuit het eigen sociale netwerk. Ouderenhuisvesting en wonen met zorg vormt in de komende jaren een aandachtspunt voor woningcorporaties, binnen de focus van hun kerntaak en kunnen (samen met gemeenten) een belangrijke rol hierin spelen AFSPRAKEN EN BELEID De gemeente Franekeradeel en de corporaties die werkzaam zijn in deze gemeente hebben een Lokaal Akkoord opgesteld, waarin over en weer rechten en plichten, maar vooral ook werkafspraken zijn vastgelegd voor de jaren 2010 – 2014. Afspraken zijn er over


bouwprogramma’s en leefbaarheid in wijken en dorpen, ontwikkeling gemeentelijk woonbeleid en ondernemingsstrategie van corporaties.

Citaat uit hoofdstuk 4:. Vertrouwen in de Buurt “Gemeente en corporaties kunnen samen veel, maar niet alles. Bewoners en instellingen weten heel goed wat er speelt in hun buurt of dorp en zijn bereid om verantwoordelijkheid te nemen. Hun inbreng is onmisbaar. Vertrouwen in de buurt is een leidend principe in dit Lokaal Akkoord. Vraagstukken op het gebied van leefbaarheid, veiligheid, integratie of opvoeding kunnen het beste op de schaal van een buurt of dorp worden aangepakt. Het WRR-rapport Vertrouwen in de buurt bepleit een samenhangende strategie op maat. Soms vraagt dat – als dat noodzakelijk is - om een stevige rol en daadwerkelijk ingrijpen door de overheid. Maar in het algemeen is het veel beter om aan te sluiten bij de talenten in de wijk. Om ruimte te scheppen voor initiatieven van bewoners of andere partijen in de wijk, zoals onderwijsinstellingen, welzijnswerk of buurtagenten. Dat vraagt om het formuleren van randvoorwaarden, loslaten door gemeente en corporaties en om het faciliteren van oplossingen, die in de buurt of het dorp zelf tot stand komen.”

Citaat uit hoofdstuk 6: . Wonen en zorg. “Door de toenemende vergrijzing verdienen wonen en zorg in de toekomst extra aandacht. De gemeente en de corporaties rekenen het tot hun verantwoordelijkheid om personen met een zorgvraag zolang mogelijk in hun woning te laten blijven wonen en te laten participeren in de samenleving. De gemeente gaat zich vooral inzetten op het realiseren van seniorenwoningen, vooral in stedelijke woonmilieus op locaties in of nabij de binnenstad of de kern van een dorp. Woningen voor senioren kunnen het beste geclusterd worden in verband met het kunnen leveren van zorg en het gevoel van veiligheid. Partijen streven er naar om in de gemeente woonzorglocaties in te richten in samenwerking met de zorgaanbieders.”

Gemeenten hebben hier een belang vanuit hun Wmo-taken en te realiseren besparingen op de Wmo. Woningcorporaties zijn aan zet omdat zij met deze vorm van ouderenhuisvesting hun groeiende groep oudere en trouwe huurders passend kunnen blijven huisvesten. Dat biedt kansen voor de sector. Goed samenspel van alle betrokken partijen is nodig om die kansen te grijpen. De gemeente Franekeradeel zou dit moeten stimuleren, waarbij niet de waan van de dag, maar realiteitsbesef en toekomstgerichtheid leidend moeten zijn.

Uit: het nieuwe (concept) Coalitieakkoord gemeente Franekeradeel 2014-2018: Programma 9 Ruimtelijke ordening en Volkshuisvesting De coalitie is tevreden als: 50% van de nieuw gebouwde woningen levensloopbestendig is; Wat wil de coalitie daarvoor doen? "Inbreiding" woningbouw naar aard en schaal van de locaties.

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) heeft begin dit jaar het advies “Langer zelfstandig, een gedeelde opgave van wonen, zorg en welzijn”.uitgebracht. Dit advies is opgesteld in samenwerking met de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid is op 23 januari 2014 overhandigd aan minister Blok en staatsecretaris van Rijn. De verwachting is dat het kabinet met de aanbevelingen condities schept waardoor woningcorporaties en zorgorganisaties met markt- en maatschappelijke partijen concrete oplossingen kunnen realiseren. Burgers zullen dus tot op hoge leeftijd zelfstandig blijven wonen. Dat vraagt om verbetering van de bestaande woningvoorraad: isoleren, duurzame energie inzetten en levensloopbestendig maken/bouwen. De aanwezigheid van nabije zorgsteunpunten zorgt voor het onderscheid tussen verzorgd wonen en overige geschikte woningen.


WIJKSERVICECENTRUM / WIJK(ZORG)STEUNPUNT Een wijkservicepunt is het kloppend hart van het woonservicegebied voor de bewoners. Wat functies betreft, kan gedacht worden aan:

zorgdiensten, zoals 24-uurs zorgsteunpunt, dagopvang, dagverzorging, nachtopvang, tijdelijk verblijf, alarmeringspost, spreekuur maatschappelijk werk, huisartsen, consultatiebureau, tandarts, paramedische diensten, enz.

welzijnsdiensten, zoals activiteitenruimte, maaltijdgebruik, ouderenadviseur, cursussen, informatieloket, voorstellingen, sport en spel, internetcafé, enz. Naast deze ‘haaldiensten’ kunnen vanuit het wijkservicepunt ook ‘brengdiensten’ thuis geleverd worden, zoals maaltijden aan huis, klusjesdiensten, hulp van vrijwilligers enz.

commerciële diensten, zoals kapper, pedicure, winkel, café, bank, fitness, enz.

restaurants voor senioren, de tafeltje-dek-je service voor zelfstandig wonende ouderen

woondiensten, zoals een servicepunt voor woningbouwverenigingen of buurtconciërge

openbare diensten, zoals gemeentelijke diensten, bibliotheek, kinderopvang.

Ook de woonomgeving moet levensloopbestendig worden, dat wil zeggen toegankelijk voor de voetganger in elke levensfase. Met name kinderen, ouders met kleine kinderen, ouderen en mensen met een functiebeperking moeten zo veel mogelijk zelfstandig hun weg kunnen vinden en niet uitgesloten worden van mobiliteit. Aanpassingen in groen en grijs vragen wat dit betreft niet grote investeringen.

KANS en JUISTE TIJD

Vanuit de werkgroep Wijkvisie Schalsumerplan wordt sterk aangedrongen om tenminste een onderzoek te doen naar de haalbaarheid van het bouwen van levensloopbestendige woningen/nultredenwoningen al of niet in combinatie met herbestemming van aanwezige bedrijfspanden en/of buurthuis. Voor het investeren in een wijkservicepunt (o.i.d.) zal zeker onderzocht moeten worden of er belangstelling is in de wijk en misschien ook in de onmiddellijke omgeving. Samenwerking van woningcorporatie en gemeente en wellicht een projectontwikkelaar is belangrijk. Ook organisatie(s) voor zorgen dienstverlening kunnen betrokken worden De gemeente Franekeradeel zou dit voorstel, gezien haar voorgenomen beleid, minimaal moeten stimuleren en faciliteren, maar bij voorkeur zelf moeten regisseren. In 2015 wordt begonnen met vervangende nieuwbouw (zoals het nu lijkt op een andere locatie buiten de wijk) van OBS de Fûgelflecht; in 2016 komt het schoolgebouw met bijbehorend terrein dus leeg te staan. Tijd dus om NU PLANNEN TE MAKEN! De werkgroep Wijkvisie Schalsumerplan wil graag de ambitie tonen voor dit initiatief. Voor de uitvoering van deze ambitie is medewerking nodig van opdrachtgevende en bouwende partijen (op gebied van wonen met zorg en welzijn). Om de haalbaarheid en draagvlak te toetsen is dit voorstel voorgelegd aan:

De gemeente Franekeradeel

Woningcorporatie Accolade

Alle fracties van de gemeenteraad van Franekeradeel


BIJLAGE B

INITIATIEVEN VOOR OPWEKKING ZONNE-ENERGIE

[Aanvulling en mogelijk initiatief uit de wijkvisie Schalsumerplan m.b.t. ZONNE-ENERGIE] De opkomst van energie-initiatieven is niet los te zien van een bredere maatschappelijke beweging. Op allerlei terreinen, zoals rond de zorg, groenvoorziening of buurthuizen, ontstaan initiatieven van burgers die zich willen inzetten voor de publieke zaak. De laatste tijd ontstaan er allerlei burgerinitiatieven op het gebied van energieopwekking en –besparing op lokaal nivo. Het belang van de lokale gemeenschap –lokale werkgelegenheid en sociale cohesie- staat daarbij centraal. De meeste gemeenten willen bijna zonder uitzondering op relatief korte termijn (variërend van 2020 tot 2045) energie- of klimaatneutraal zijn, maar hebben feitelijk alleen rechtstreeks invloed op het eigen vastgoed en wagenpark. Ze willen om verschillende redenen niet zelf hernieuwbare energie opwekken, en voor het aanjagen van energiebesparing in de particuliere, bestaande woningvoorraad ontbreekt meestal de menskracht. Wij denken dat de gemeenten er direct belang bij hebben dat ook grotere projecten meer binnen het bereik komen van energieorganisaties (bijv. coöperaties) die willen professionaliseren. Meestal is het handelingsperspectief de organisaties/initiatieven onder de huidige omstandigheden relatief beperkt is. De activiteiten lijken zich toe te spitsen op collectieve inkoopacties van zonnepanelen, kleinschalige energiebesparingacties voor particuliere woningeigenaren, het beheren van een informatie- en adviesloket en het doorleveren van ingekochte energie. Ook is de overheid nog steeds onduidelijke en soms onberekenbaar waar het gaat om de mogelijkheid tot financieren en subsidies. Nog steeds is niet helder hoe de regelingen zijn voor wat betreft btw (-verrekening) en energiebelasting. Rijk, provincie en gemeente hebben wisselende regelgevingen en beleid. Zekerheid op lange termijn is ver te zoeken. Dit neemt niet weg dat de door passie aangedreven burgerinitiatieven gaan verminderen. In de tegenwoordige ‘energieke samenleving’ neme burgers en bedrijven zelf initiatieven en verantwoordelijkheid voor investeringen in energieopwekking en energiebesparende maatregelen in de eigen (woon)omgeving. In het Schalsumerplan zijn er diverse enthousiaste bewoners met ideeën over het organiseren van zonne-energie projecten. De wijk leent zich door de fysieke structuur en ruime, en vrij eenvormige bouwstijl van woningen uitstekend voor het plaatsen van zonnepanelen. Er is geen schaduwwerking van hoogbouw, en de aanwezige bomen leveren door stand en hoogte praktisch geen schaduw. Alle woningen zijn voorzien van schuine daken, waarvan de het merendeel zelfs in een optimale windrichting staan. Hoewel met de huidige stand van technologie ook op daken die Oost/West zijn gericht genoeg zonne-energie kunnen leveren. Ook de sociale structuur van de wijk is van belang; een hoog aandeel eigen woningbezit (75%) leent zich gemakkelijker voor een bewonersinitiatief. Samenwerking met de woningcorporatie behoort uiteraard tot de reële mogelijkheden. Er dienen dan afspraken gemaakt te worden over eigenaarschap panelen e.d. Naast ideeën is er vanuit de wijk al een min of meer uitgewerkt plan dat is gebaseerd op voorfinanciering via de gemeente door de BNG. Dit plan is ontstaan n.a.v. discussies in de werkgroep tijdens het maken van de wijkvisie Schalsumerplan. Ook liggen er mogelijkheden om de lokale (zonne)energieprojecten te realiseren door het oprichten van een zogenaamde “ESCo” , een Energie Service Coöperatie.


Nog veel gemeenten zien dit soort organisaties voornamelijk als ‘burgerinitiatief’ en als vergelijkbaar met initiatieven in de zorg, groenvoorziening of leefbaarheid van wijken. Deze onduidelijkheid over de aard en rol leidt tot een onzekere en zoekende houding van overheden tegenover energiecoöperaties. Het vraagt om een andere rol van de gemeente: niet alleen coachend en faciliterend, maar ook dienstverlenend, participerend en co-producerend. De energietransitie is een opgave die op wijkniveau moet worden aangepakt. En daarom is de energietransitie een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Gemeentes kunnen niet alleen ambities stellen en het dan maar aan de markt overlaten.

Wijkvisie schalsumerplan

Documents

Transcript of Wijkvisie schalsumerplan