GEMEENSCHAPPELIJKE PREVENTIEDIENST WORKSHOP SPEELTOESTELLEN Website preventiedienst www.g-o.be/ Preventie

via google: gemeenschappelijke preventiedienst g-o preventieregister- inventarisatie- B7- deze bijlage bevat 13 documenten bestelbon: via preventieregister- documenten- bestelbon- bijlage veiligheidseisen-speeltoestellen melding ongeval naar min. Econ. Zaken fax ( 02 277.54.38) Wetgeving en bedoeling Dodelijke en blijvende letsels tot 0 herleiden. Builen en blauwe plekken mag tot max. een breuk. Kinderen mogen grenzen aftasten. Voorzien gebruik mag. (omhoog klateren in glijgoot, rechtstaan op schommel, over balustrade klauteren…) Toestellen zijn verdwenen. Wegens: niet meer veilig te krijgen: vliegende Hollander, draaimolens, metalen symmetrische hoge klimrekken in kubusvorm Verhogen veiligheidsniveau door hulp van uitbaters: door verplichte meldingen van elk ernstig ongeval of incident, ook ernstige wonden (indien het bijna dagelijks dezelfde zijn (stappaaltjes). Economische commissie buigt zich over deze meldingen en stuurt EN 1176 bij. Economische zaken en enkele organisaties verzorgen het handboek : VEILIGHEID VAN SPEELTERREINEN. Wordt periodiek aangepast en is ook hulpmiddel voor zelfbouwers,fabrikanten en opmaak van risicoanalyse en controles. De 3° editie is van toepassing.. Inspectie controleerde ook de mezzanine tijdens de laatste rondes. Laatste nieuwe aanpassingen zijn : valbodems bij schommeltuigen (dallering verboden), 150 cm rondom. Gezond verstand primeert voor de oudere toestellen- ongevallen evalueren. Doormeter handvatjes en voetsteunen: doormeter groter dan 44mm met uitsteek van max. 22mm. Nieuw testlichaam E in plaats van A en B Opstap van 40 naar 60 cm voor toegankelijkheid (overbrugging hoogteverschil) Bij klimmen max. hoogste handgreep op 400cm, voetsteun nog steeds max. 300cm Voor opstap < 60cm is max. hoogte 2m voetsteun Voor openingen beklemming hoofd wordt 9-23 ipv 11-23 Zware bewegende balken (vanaf25 kg) min afstand tot grond 40cm Geheel omsloten speeltoestellen (ballenbad) Netstructuren- vrije valhoogte = vanaf hoogste voetsteun Logboek Zie blz 7 - 12

1

Speelterreinen Risicoanalyse voor plaatsing, valruimte, doorheenlopende speelruimte Afsluitingen, meubilair,bomen, planten, EHBO koffer, informatie, toezicht, bijkomende gevaren van materialen, gebouwen, glas, opengaande deuren, ramen, water, riolering, elektriciteit, parking … Speeltoestellen Speeltoestel is geen speelgoed ( enkel ce), maar bedoeld voor collectief gebruik. Budget voorzien voor onderhoud. Zelfbouw is nog steeds toegelaten Verklaring fabrikant EN 1176 Risicoanalyse = toetsen aan EN1176 (gevaren, risico’s- bepaling door ernst, waarschijnlijkheid, blootstelling- waarde – 1= aanvaardbaar, 2 = risicovol EHBO aandacht of verbetering vereist, 3 = risicovol- kans op blijvend letsel maatregelen, 4 = onaanvaardbaar of grote kans op blijvend letsel of dodelijk ongeval- onmiddellijk stopzetten of onmiddellijk maatregelen nemen Voor valbodem in rubbertegels een attest vragen voor EN1177 Ouders op de hoogte van aanwezige speeltoestellen (kledij, schoenen, brildragers) Bij aankoop afwegen speelwaarde, (levensduur, fantasie, sociaal, actie, creatief) speelhuisjes, zandbak, Inplanting Rekening houden met verkeer, buren, evacuatie door hulpdiensten, aanwezigheid van vijvers… Omheiningen Afschermingen Min 100cm hoog (ook poorten) maar liefst 150cm (ouders of anderen mogen geen kinderen over de draad kunnen nemen of plaatsen. Gevaar beklemming (bvb. Bij begrensde openingen) Openingen >23 cm (kinderen kunnen er door) Zonering (afgetekende zones met afschermingen) Tussen soorten speelplaats of speeltoestel (geen 2 balspelen door mekaar- skate terrein, kleuters en lager) Groenvoorziening Giftige en stekelige planten, struiken, bomen Meubilair Banken, afboordingen, muurtjes (valhoogte), putdeksels, vuilnisbakken, gebouwen, (worden niet aanzien als speeltoestellen) water, elektriciteit, gas… Informatie Gegevens uitbater (schoolnaam + eventueel tel) Binnen (EHBO koffer + opgeleid persoon, Tel hulpdiensten, dokter, ziekenhuis) Elk toestel genummerd Specifiek voor skate-park: verplicht dragen van PBM (persoonlijke beschermingsmiddelen)

2

Toezicht Sluitende afspraken over echt toezicht Opdracht dagelijkse visuele controle Indien de toestellen in orde zijn is in principe enkel toezicht nodig voor ongewoon spelgedrag. Onderhoud Opvolging van logboek (dagelijks en periodieke controles) Materialen Hout: balken, planken, platen Gevaren: splinters, houtrot- deel in aanraking met grond !, nagels komen dikwijls los door trillingen, bouten in RvS, schroeven in RvS) Metaal: staal (afdekken tegen roest verflaag), aluminium (geeft zwart vuil af, - anodiseren), RvS, inox, gegalvaniseerd staal- aluminium met staal geeft corrosie? Scharnieren en lagers: best droge stofvrije (geen smeermiddel ofwel teflonspray) ophanging aan krulhaak best vervangen door droge scharnier Kunststof: pvc wordt broos door zonlicht (niet te repareren), polyester: glasvezels komen bloot met mogelijke scherpe uiteinden ?? nieuwe coating aanbrengen (doorzichtig en moeilijk te verwijderen- verzweren, mogelijk gevaarlijke stof bloedsomloop. Is nog een ? Beton Giftige stoffen (verven, impregneermiddelen, teerproducten, carbolineum..; Structurele integriteit Belasting aantal kinderen, stabiliteit, vervorming (werken in driehoek constructie) Toegankelijkheid Toegankelijk voor volwassenen in noodsituaties Tunnels: vanaf 2m lengte een doormeter van 75 cm ipv 50cm Opstap minder dan 60cm = beklimbaar of toegankelijk (dak, platform,….) Valbescherming balustrade Leuning: meestal op trappen- plaatsing vanaf 60cm moeten kunnen vastgegrepen worden (16- 450mm) Reling: meestal op platformen, op beweegbare loopbrug- vanaf 60 tot 85 cm van loopvlak Balustrade min 70cm hoog dicht of < 9 of > 23 cm , niet opklimbaar, verticale stijlen, steeds vanaf 2m valhoogte en bij toestellen voor -3jarigen vanaf 60 cm men mag er over klimmen, valhoogte blijft het platform. Een balustrade is niet overklimbaar vanaf 150cm hoog (geen valbodem nodig) Oppervlakteafwerking Splinters, uitstekende scherpe delen (spijker, schroeven) Bouten- max. 8mm en afgerond

3

Bewegende delen Schuur en verbrijzelinggevaar (schommel, molens, wip- ontoegankelijk maken scharnieren) Stootbelasting dempen (wip) Min 40 cm tussen grond en bewegende delen (molens) of max. 11cm Beknelling (proefstukken) C: romp 9 x 15 D:hoofd Ø 23 E:geheel begrensde opening Ø 13cm V: begrensde openingen koord-knoop-teststuk vinger klein:8mm vinger groot: 25mm bij gedwongen bewegingen Hoofd en nek (Voeten en romp eerst: balustrade trap) C en D V-vormige openingen: bovenplanken afsluiting, bewegende delen: te lange touwen, kabels Beknelling kledij, haren: scharnieren, v- openingen, uitstekende delen: bouten Koord- knoop –test bij gedwongen bewegingen (start glijbaan, glijpaal, schommeltuigen, draaimolens, schommels..) Voeten en benen: openingen platformen: max. 3cm Vingers: buisopeningen, spleten, v openingen, kettingen (vanaf valhoogte 120cm) Zones Toestelruimte: toestel zelf Vrije ruimte: (speelruimte van toestel: alle bewegingen en gedwongen bewegingen (Ø 1m) cilinder 180 cm hoog schommels Ø 140 cm cilindervorm 150 cm hoog Valruimte met valbodem grootte = 2/3 van hoogte + 50 cm en vanaf 60cm valhoogte min. 1,5m (niet voor schommels) (vrije ruimte mag niet overlappen, vrij zijn van obstakels)

Toegangsmiddelen Ladder: tussen 60 en 90° (sporten vast, zelfde afstand, ingewerkt of bouten dwars doorheen, min 9cm achter sport vrij voor voeten, Ø kleiner dan 6 cm, Trappen: tussen 15 en 60°, zelfde maten per trede, min 14cm aantrede, vanaf 2m tussenplatform, vanaf 45° twee leuningen, geen openingen vertikaal Hellingbanen: max35°

4

Verbindingen Vaste verbindingen (stabiel) Scharnieren schommels, kettingen, kabels,…mogen enkel met specifiek gereedschap kunnen verwijderd worden Slijtage Bewegende delen tijdig vervangen (scharnieren….) Touwen en kabels Slingertouw is vrij hangend: min 60cm of 90 cm, indien langer dan 2m 100cm van ander toestel , Ø 25- 45mm Klautertouw aan beide zijden vast, mogen geen lussen gevormd worden,Ø 18-45mm Staalkabels:torsievrij Kettingen: max openingen 8,6mm bevestigingsogen: tussen 12 en 8,6mm Slijtage bovenste en onderste oog (indien 1/10 materiaal is afgesleten = vervangen) Verankeringen funderingen Betonsokkels: 20 cm onder bodem (aanduiden grondlijn op toestel Aanduidingen op toestel Alle gegevens door fabrikant (type, EN1176,naam, adres, bouwjaar,) + attest voor register Alfanumerieke identificatie Grondlijn (hoogte valbodem) Bodemafwerking Rubbertegels: attest leverancier/ fabrikant van specifieke valhoogte (HIC waarde: head injury criterium dient minder te zijn dan 1000 voor desbetreffende hoogte) Gras/ aarde: max tot 100cm (gemeten gras kan tot 150cm) Zand (0,2-2mm: tot 3m valhoogte (min 30cm) Ronde fijne kiezel/grind: mengeling (2-8mm) tot 3m (min 30cm) opletten ronde korrels die inzakken, gereinigd geeft anders gele kleur af op kledij Boomschors (20-80mm) opletten splinters afhankelijk leverancier Houtsnippers (5-30mm) opletten kleurstof gaat soms af op kledij Zandbakken Fijnmazig waterdoorlatend net, ofwel geheel omsloten met toegangspoortje (afgeschermd tegen katten) Om de 3 jaar alle zand vervangen (beste = duinzand: geeft geen gele kleur af) Min 50cm dik Fundering met drainage ofwel worteldoek Verplaatsbare doelen Zware doelen hoger dan 80 cm steeds verankeren zodat ze bij elke horizontale kracht van 110 kg niet verschuiven of omvallen Schommels Min 35 cm onder zitje, 40cm bij bandenzitjes,

5

afstand vaste delen= 20% ketting + 20cm, 0,63 + ½ breedte zitje (ifv valbodem) tussen 2 zitjes = 20% ketting + 30cm, 125cm (ifv valbodem) ophanging boven min 5% breder dan onder (zitje) zitjes peuters omsloten max. 2 per stelsel valhoogte = ½ kettinglengte + hoogte zitje grootte in lengterichting valbodem vanaf midden naar weerszijden = (0,867 x kettinglengte) + 1,75 (vaste ondergrond) en + 225 losse ondergrond breedte valbodem = 125 + breedte zitje enkel zitjes van schokdempend materiaal best afschermen met in en uitgangen in hoeken kettingen ipv touwen Glijbanen Ook onderaan vastmaken/ verankeren (breken bovenste hechtingspunten tegengaan) Tunnelglijbanen hoger dan 3m zijn geheel omsloten met min Ø 75 cm Steeds een horizontale uitloop Horizontale stang op 70-90cm hoogte Helling max. 60° Valbodem afhankelijk hoogte en bij uitloop min 1m breed aan beide zijden en 2m lang. Knoopjestest bij gedwongen beweging start glijgoot Beginsectie gaat over op platform bij gecombineerde toestellen, bij aparte glijbanen min horizontaal vertrek van 35cm Springkasteel Elektrische installatie en kabels (EN60529) niet toegankelijk Conformiteitattest toestel Nederlandstalige handleiding met technische specificaties (luchtdruk,leeftijd en aantal gebruikers) Permanent toezicht voor gebruikers en installatie, veilige toegang gebruikers, verbod personen buiten de doelgroep, gebruikers beperken (handleiding toestel), Geen schoenen en harde voorwerpen zoals brillen Geen eten en drinken Geen salto’s en ruw spel Valruimte met bodem voorzien bij elke open zijde Handboek blz:123 Skaten (blz:126) Spel zonder vaste regels Skateplanken, inline-skate, rolschaatsen, BMX fietsen… Nog geen geharmoniseerde EN. Wel een nationale in Duitsland en Frankrijk Niet aan te bevelen als schooldirectie (kostelijke installaties) groot oppervlak, veiligheidszone rond elk toestel, elk toestel verankerd, extra omheiningen, , valbodems zijn fijn beton en fijn asfalt met voegen van max. 8mm, enkel toegelaten met PBM helm, kledij, elleboog, kniebescherming, veiligheidszones/landing steeds vrij, vele ongevallen extra toezicht….) risicoanalyse is moeilijk te maken en hangt grotendeels af van ieder persoonlijk gebruiker

6

Aandachtspunten mezzanine Balustrade min 70 cm hoog + hoogte opstap stoeltjes of zitbank komt dan op 95 a 100 cm. Verplaatsbare tafeltjes vastmaken aan de bodem en niet tegen de balustrade plaatsen (opstapmogelijkheid) Opletten voor opstapbaar speelgoed of materiaal. Verticale spijlen van balustrade max. 9cm openingen ofwel volledig dicht (geen opstapbare horizontale balustrade) Geen te steile helling trap (optrede ongeveer 15 cm en aantrede 17 a 18cm Bij open trap mogen vanaf 60cm hoog de openingen max. 9 cm zijn. Stabiele constructie en draagvloer (bvb. watervaste osb. platen van 18mm met tand groef) Geen uitstekende bouten van de constructie (max. 8mm en afgerond) Best voorzien van afgeronde dopmoeren. Best een afsluitpoortje bovenaan voorzien met veersluiting. Kinderhandjes moeten rond de trapleuning kunnen grijpen (liefst rond met Ø tussen 1,6 en max 4,5cm) Opletten bereikbare lichtarmaturen verplaatsen, en stopcontacten enkel van kindveilige type.

7

Logboek Dagelijks of wekelijks Periodiek per 4, 6 of 12 maand (controleblad per speelterrein en per toestel) Wat de wetgeving vraagt is een aantoonbare dagelijkse controle, en een uitgebreide onderhoudsinspectie om de 6 maand of minstens jaarlijks afhankelijk van de onderdelen, materialen en gebruik van het toestel en valbodem. Voorstel voor de dagelijkse controle. Personeelslid dat het eerste uur toezicht heeft, ofwel een aangeduid persoon doet best deze vluchtige controle. Indien er geen onregelmatigheden zijn dient hij of zij niets te doen. Indien wel iets wordt vastgesteld dient onmiddellijk de contactpersoon of de directie verwittigd te worden zodat direct maatregelen kunnen getroffen worden. Dit kan eventueel zijn: onmiddellijk actie ofwel het toestel of speelterrein buiten gebruik stellen. Wat is deze dagelijkse controle. Meestal door overbelasting, vandalisme of weersomstandigheden

1 verdwenen onderdelen 2 zichtbare breuken 3 zichtbare vervormingen door overbelasting 4 zwerfvuil zoals glas, papier, afgevallen takken 5 zichtbare gevaarlijke loshangende takken 6 opvallende splinters of uitstekende nagels 7 grote putten in de valbodem (min. dikte zand en kiezel = 30cm) 8 harde aangedempte valbodem (bevroren valbodems) 9 overvolle vuilbakken (insecten, hygiëne) Hoe en wat registreren? Ofwel op een speciaal opgemaakt blad onderverdeeld per maand en per week ofwel in een afzonderlijk, gewoon schoolagenda. Dit wordt bijgehouden en aangevuld door een aangeduid persoon, contactpersoon of directie. Eens per week of maand is genoeg dat er één paraaf gezet wordt en zo aantoont dat de controle gebeurd is. De gemelde onregelmatigheden worden echter wel direct opgetekend (datum, gebeurtenis, maatregelen, datum uitvoering en door wie). Indien er zich dus niets voordoet komt er in het weekvakje één paraafje. Ook gebeurde ongevallen, bijna ongevallen (incidenten) en klachten kunnen hier eventueel opgetekend worden.

8

DAGELIJKSE CONTRÔLE SPEELTOESTELLEN + SPEELTERREIN jaar : September (per week) Opmerkingen + datum Naam + paraf 1 2 3 4 5 Oktober (per week) 1 2 3 4 5 November (per week) 1 2 3 4 5 December (per week) 1 2 3 4 5 Januari (per week) 1 2 3 4 5 DAGELIJKSE CONTRÔLE SPEELTOESTELLEN + SPEELTERREIN jaar : februari (per week) Opmerkingen + datum Naam + paraf 1 2 3 4 5 maart (per week) 1 2 3 4 5

9

april (per week) 1 2 3 4 5 mei (per week) 1 2 3 4 5 juni (per week) 1 2 3 4 5

Voorstel uitgebreide onderhoudsinspectie (per 4, of 6 maand of minstens jaarlijks) Dit behoort samen met de vorige dagelijkse controle tot het logboek. Per speelterrein en per speeltoestel dient een controleblad opgemaakt. De eerste maal is het aangeraden om dit samen met de preventieadviseur in te vullen. Achteraf kan dit door een bevoegd aangeduide persoon of personen. Dit blad bevat alle inlichtingen over het toestel. Onderdelen, opbouw, gebruikte materialen, valbodem, conformiteit met EN1176 en de toestand ervan. Wanneer niet ok, dienen de vaststellingen en de herstelling ingevuld met achteraf de naam van de uitvoerder en de datum van uitvoering.

10

Controleblad / onderhoud per speelterrein School : Straat : Stad/ Gemeente: Identificatie speelterrein : Datum: Naam uitvoerder: Uitgevoerd controlepunt

ok nok vaststelling Onderhoud, herstelling, vervanging

Merk, fabrikant, product

Planning uitvoeringsdatum

Door + datum

Afsluiting EHBO- koffer Afschermzones Beplanting Vuilbakken Zitbanken Hoge bomen Nr toestellen Giftige stoffen Gevaarlijke materialen

11

Controleblad / onderhoud per speeltoestel School/ straat/ gemeente/ stad : Identificatie speelterrein : Datum + naam uitvoerder Toestel nummer of identificatie Uitgevoerd controlepunt

ok nok vaststelling Onderhoud, herstelling, vervanging

Merk, fabrikant, product

Planning uitvoeringsdatum

Door + datum

EN 1176 Correcte werking

Stabiliteit Slijtage oppervlakte splinters nagels Bouten/ moeren schroeven Slijtage scharnieren Smering Touwen Kabels Kettingen Valbodem Verf-/impregn. hout Verflaag metaal Verflaag kunststof houtrot Voor elk toestel wordt een specifieke controlelijst gemaakt, afhankelijk van de samenstelling van onderdelen en soort materiaal.

12

BELANGRIJK LOGBOEK + ATTESTEN OF RISICOANALYSE VALBODEMS (losse valbodem volgens EN1177 en vaste valbodems met attesten fabrikant)

13