Werkschrift voor missie, ontWikkeling en vredesWerk

missionaireAgenda2013 - 3

• een beter leven voor cacaoboeren

• Wereldmissiemaand:

kleine christelijke gemeenschappen

in tanzania

• Adventsactie: geloof, hoop en liefde

konferentie nederlandse religieuzen / berne media uitgeverij abdij van berne

Het nieuwe seizoen staat weer voor de deur. Vol overtuiging storten we ons op ons werk. Tenmin-ste, dat mogen we hopen. ‘Je leven betekenis ge-ven door te handelen.’ Zo typeert Evert Veldman de verbindende schakel tussen twee aspecten van zijn leven die op het oog weinig met elkaar van doen hebben. Evert is de eerste geïnterviewde persoon in de nieuwe serie Jong en bezield. In deze serie laten we jonge mensen aan het woord over wat hen drijft in het leven, wat hun leven richting geeft. Met deze serie willen we onze lezers kennis laten maken met een aanstormende generatie wereldverbeteraars. Er zal vast veel herkenbaars in zitten, maar ook veel echt nieuwe dingen.

Verder natuurlijk aandacht voor de acties van dit najaar. Wereldmissiemaand heeft als on-derwerp: de Kleine Christelijke Gemeenschap-pen in Tanzania. In veel landen vormen niet de parochies, maar dit soort gemeenschappen de

dagelijkse vorm van kerk-zijn. Wellicht valt er voor de toekomst van de kerk in ons land veel te leren van Tanzania. De Adventsactie thema-tiseert liefde en barmhartigheid. De projecten gaan in op allerlei noden. Deze worden enerzijds gekoppeld aan de Millenniumdoelen, anderzijds aan de werken van barmhartigheid.

Solidaridad vraagt de aandacht van onze kerk-gemeenschappen voor de cacaoboeren in Ivoor-kust. In zijn ergste vorm is cacaoproductie mo-derne slavernij. Zij is echter om te vormen tot iets waarmee de boeren echt vooruit kunnen komen.

Zoals altijd zijn reacties welkom. Stuur ze aan het redactieadres. Wie tussendoor op de hoogte wil blijven van missionair wereldnieuws, kan zich opgeven voor de elektronische nieuwsbrief. Dat kan via cmbr@knr.nl.

Tom Boestenhoofdredacteur

van de redactie

inhoud Solidaridad: Cacao – Moderne slavernij in Ivoorkust pagina 3

Een betere oogst voor cacaoboeren pagina 4

Stem uit het Zuiden: Waarom zijn we op aarde? pagina 6

Liturgische suggesties pagina 7

Beeldmeditatie pagina 10

Missio: Kleine Christelijke Gemeenschappen in Tanzania pagina 12

Jong en bezield: Je leven betekenis geven door te handelen pagina 14

Inspiratie van de Adventsperiode: geloof, hoop en liefde pagina 16

Nieuws pagina 18

Column: Patrick Chatelion Counet – Het huis van het Nijlpaard pagina 20

missionaire JaaragendaHet kerkelijk collecterooster ziet er voor de rest van dit jaar als volgt uit:

• 21– 29 september Vredesweek • 5 – 6 oktober Wereldmissiedag Kinderen• 19 – 20 oktober Wereldmissiedag

• 2 – 3 november Willibrordzondag• 1 – 22 december Adventsactie

missionaire agenda 2013 - 3

pagina 2

Dit jaar is er in Nederland volop aandacht voor de afschaffing van de slavernij, nu 150 jaar geleden. Historisch onderzoek heeft aangetoond dat in drie eeuwen tijd naar schatting 12 miljoen mannen en vrouwen als slaven zijn verhandeld en verscheept naar o.a. Amerika. Ongeveer 5% van hen, 600.000 personen, heeft deze barre tocht afgelegd op Nederlandse schepen.

de kerkIn een recente verklaring erkent de Raad van Ker-ken van Nederland dat de kerken mede verant-woordelijk zijn voor dit slavernijverleden. In plaats van in verzet te komen tegen de schending van de menselijke waardigheid van de slaven, hebben kerken de Bijbel en theologie gebruikt om de sla-vernij te rechtvaardigen en in stand te houden. De kerken in Nederland erkennen dat ook zij zich in het verleden hebben laten verleiden tot misplaatst winstbejag en machtsmisbruik. En als het erop aankwam, hadden zij niet de goede inzichten om zich daadwerkelijk te verzetten tegen de slavernij.

moderne slavernijRouwmoedige woorden 150 jaar na de afschaf-fing van de slavernij zijn een goede zaak. Terecht vragen kerken vergiffenis voor de pijnlijke wijze waarop ze destijds zijn tekortgeschoten. Des te belangrijker is het om in onze huidige tijd wél de eigentijdse vormen van slavernij te durven zien en actief bij te dragen aan een samenleving, waarin de gelijkwaardigheid van mensen centraal staat en waarin iedereen de mogelijkheid krijgt een mens-waardig leven te leiden. Want nog altijd kunnen er wereldwijd veel kinderen niet naar school, worden vrouwen onderdrukt en leven mensen voortdu-rend in angst.

campagneSolidaridad zet zich in voor een menswaardig bestaan van cacaoboeren in Ivoorkust en laat zo zien dat de kerken niet alleen het onrecht uit het verleden betreuren. Met inzichten die we mede ontlenen aan de Bijbel en met concrete daden wil Solidaridad, 150 jaar na de ‘eerste afschaffing van de slavernij’, bijdragen aan het uitbannen van eco-nomische en maatschappelijke uitsluiting en mo-derne slavernij. Wij willen onze ogen niet sluiten voor deze misstanden. Doet u mee?

materiaalOp korte termijn is bij Solidaridad volop materiaal beschikbaar om in uw gemeente, parochie of groep het project Cacao Ivoorkust onder de aandacht te brengen. Voor meer informatie over het cacaopro-gramma van Solidaridad, zie: www.solidaridad.nl/cacao.

Vanaf eind september is rond het thema cacao en het einde van de slavernij bij Solidaridad ook liturgisch materiaal beschikbaar dat u kunt gebrui-ken in eucharistievieringen, liturgische diensten, vespers en themavieringen. U kunt het materiaal downloaden via de website www.solidaridad.nl. Folders, posters en collecte-enveloppen zijn vanaf eind september te bestellen via de website of via het centrale telefoonnummer van Solidaridad: (030) 272 03 13.

CaCa Moderne slavernijin Ivoorkust

Foto: Olaf Hammelburg / Solidaridad

We nodigen u van harte uit om het project Cacao Ivoorkust in uw eigen geloofsgemeen-schap te versterken en mensen te betrekken bij het werk voor onze cacaoprojecten. Succes en dank voor uw inzet!

pagina 3

70% van alle cacao wereldwijd wordt geprodu-ceerd door kleinschalige boeren in West-Afrika. De meesten van hen lukt het niet om een goede oogst te produceren. De verouderde landbouw-methoden die zij gebruiken, putten de grond uit en leiden tot een steeds kleinere oogst. In hun zoektocht naar nieuwe vruchtbare grond wordt tropisch regenwoud gekapt. Boeren weten geen andere manier om aan de almaar groeiende vraag naar kwalitatief goede cacao te voldoen.

Door de lagere opbrengsten van de teelt neemt hun inkomen eerder af dan toe, ondanks de stijgende cacaoprijzen. Hogere productiviteit en kwaliteit van de cacaoteelt zijn daarom voor deze cacaoboeren de enige manier om aan armoede te ontsnappen.

het werk van solidaridadSolidaridad helpt boeren bij het verduurzamen van hun landbouwmethoden, om zo de kwaliteit

en het volume van hun oogst te verbeteren. Dat doen we samen met het bedrijfsleven en lokale partners. We hebben baanbrekende afspraken gemaakt die ervoor zorgen dat niet alleen de cacaoboeren, maar ook de bedrijven die de cacao kopen en verwerken, op een duurzame manier gaan werken.

Door de boeren te leren hoe op een verantwoorde wijze ziektes kunnen worden bestreden, hoe deze ziektes in een eerder stadium zijn te herkennen, én door aandacht te besteden aan een goede verwerking en opslag van de cacao verbouwen zij meer en is de oogst van betere kwaliteit. Verder worden de boeren gemotiveerd zich te verenigen in coöperaties, waardoor ze samen onder betere handelsvoorwaarden hun cacao kunnen verkopen.

Betere landbouwmethodenLokale partners, waaronder landbouwvoorlich-tingorganisaties, trainen de boeren om deze doe-len te realiseren. Dit gebeurt in programma’s die door Solidaridad en het bedrijfsleven zijn opge-zet. De trainingen worden in het veld gegeven in de lokale taal en zijn ontwikkeld voor analfabe-ten, zodat iedereen mee kan doen. Boerentrainin-gen leiden tot landbouwmethoden die beter zijn voor het milieu, de boer en het gezin. Door de trainingen worden mest en bestrijdingsmiddelen efficiënt benut en wordt het gebruik van gevaarlij-ke middelen en vervuiling voorkomen. Daarnaast wordt er gewerkt aan versterking van de positie van vrouwen, waardoor er ook meer wordt geïn-vesteerd in de toekomst van kinderen.

resultaat: hele dorpen profiteren mee Door de verbeterde landbouwpraktijken oogsten de boeren meer tegen lagere kosten. Hun inkomen gaat op deze wijze omhoog. Proefprojecten in Ivoorkust laten zien dat boeren per jaar tot 25% meer inkomen hebben als ze duurzamer telen, terwijl in Ghana de productiviteit tot 40% per jaar stijgt. Deze aanpak heeft succes. Dat wordt opgemerkt en gekopieerd door andere boeren. Langzaam maar zeker kunnen zo hele dorpen profiteren van de opgedane kennis. Kinderen kunnen naar school en er is meer geld voor gezondheidszorg.

een betere oogst voor cacaoboerenEen chocoladeletter in de schoen, een bonbon bij de koffie, een warme mok chocolademelk op een koude winterdag. De liefde voor chocola staat in schril contrast met de kille oorsprong van deze lekkernij. Meer dan 2,5 miljoen boeren in West-Afrika werken dagelijks op cacaoplantages tegen een schamel inkomen en op een niet duurzame manier.

missionaire agenda 2013 - 3

pagina 4

Solidaridad ziet eerlijke en duurzame handel als het beste middel om de levensstandaard van mensen in ontwikkelingslanden te verbeteren. De Ivoriaanse cacaoboer die ons aankijkt op het affiche van Solidaridad, ervaart dagelijks aan den

lijve hoe zwaar het bestaan van een cacaoboer kan zijn, maar hij is ook hoopvol! Hij leeft niet langer in angst en kan weer aan een toekomst werken, voor hem en zijn familie.

Foto

‘s: Olaf H

amm

elbu

rg / S

olid

aridad

dialoog in ivoorkustDe cacaosector is veruit de belangrijkste bron van inkomsten voor het door burgeroorlog geteisterde land Ivoorkust. De aanhoudende crisis escaleerde nadat Laurent Gbagbo, de voormalige president van Ivoorkust, werd uitgeroepen tot winnaar van de verkiezingen in 2010. Met name de cacaoregio Duékoué werd hard getroffen. De gruwelijkste wreedheden hebben zich voorgedaan, waarbij duizenden mensen de dood vonden. Zo kwamen verschillende etnische groepen in de regio recht tegenover elkaar te staan. Wantrouwen en angst zorgden ervoor dat er van samenwerking geen sprake meer was.

Na een korte oorlog die werd gewonnen door een coalitie rondom de huidige president Alassane Ouatarra, werd de vrede in het land hersteld. Maar om het vertrouwen tussen de bevolkingsgroepen te herstellen was er meer nodig. De trainingen van Solidaridad hebben hier een bijzondere rol in gespeeld, vertelt Kodjia Felix, landbouwkundige van Solidaridad in Ivoorkust: ‘In het begin van het project wilden boeren van verschillende afkomst niet met elkaar praten. Constante interactie tijdens trainingsessies zorgde er echter voor dat de boeren toch de dialoog aangingen en samenwerkten om hun cacaoproductie te verbeteren.’

Niet alleen om economische redenen is de wederopbouw van de cacaosector van groot belang voor de Ivoriaanse bevolking. Om de stabiliteit in het land te laten terugkeren, is het noodzakelijk om een dialoog op gang te brengen, zodat ook mensen van verschillende afkomst weer in vrede en zonder angst met elkaar kunnen samenleven.

pagina 5

Het was de eerste vraag in onze oude catechismus van weleer. Wij beantwoordden haar op een eenvoudige manier, zonder nadenken: ‘Wij zijn op aarde om God te dienen en daardoor zelf in de hemel te komen!’ Eenvoudige vraag, eenvoudig antwoord!

De moslims in Algerije schrijven altijd in hun overlijdensadvertenties: ‘Van God zijn wij gekomen en tot God zullen we wederkeren.’ Op Aswoensdag, bij het begin van de vastentijd, laten de katholieken zich op het voorhoofd tekenen met het askruisje, waarbij wordt gezegd: ‘Gedenk dat u van stof bent gemaakt en tot stof zult wederkeren.’

Recentelijk was ik aanwezig bij de begrafenis van een jonge moslim die door een verschrikkelijk motorongeluk om het leven was gekomen. Een grote menigte, waaronder zijn jonge zoon van 13 jaar, vergezelde de overledene naar de moskee en naar zijn laatste rustplaats. Ik was de enige christen onder de aanwezigen. Er werd dan ook tersluiks gekeken naar mij: ik was een vreemde eend in de bijt. Niettemin was er tijdens ons gezamenlijk gebed een gevoel van eenheid in het geloof in één ware God.

De vraag waarom wij op aarde zijn en wat de zin is van ons bestaan, komt regelmatig terug in de gesprekken met mensen die we ontmoeten. Eenieder van ons zal zich wel eens afvragen waarom hij in de wereld is gekomen. Vandaag hebben we bijna alles wat ons hart begeert, toch voelen we ons soms zo ontzettend moe van al die computers, al die luxe, al die auto’s, al die autowegen, al die voetbalwedstrijden! We hunkeren dan naar stilte, naar de natuur, misschien zelfs naar geloof in God of naar iets of iemand waaraan we ons kunnen optrekken.

Het doet ons zo goed om eens alleen te zijn op de hei, in het bos, op het water of zelfs in de woestijn. Weg van al die drukte, weg van dat jachtige leven, weg van al die zorgen. Alleen met onszelf zijn, nadenken over wie we zijn,

nadenken over de zin van ons bestaan.Die vragen van de catechismus kunnen in een keer zo realistisch worden. Vroeger, toen ik in de gehandicaptenzorg werkte, konden die ogen van jonge doofstommen je zo aanstaren alsof ze wilden zeggen: ‘Geef ons wat hoop en wat levensvreugde.’ Vandaag, met die enorme stroom van vluchtelingen en migranten die ik dagelijks met mijn medewerkers ontvang, hoor ik diezelfde vraag: ‘Alstublieft, geef ons wat hoop en levensvreugde!’ Het is een enorme uitdaging om op die vraag een antwoord te geven.

De menigte die aanwezig was op de begrafenis van mijn vermoorde confraters schreeuwde: ‘Dit waren goede mensen, mensen van God.’ Ja, ik denk dat dàt het is: gewoon goede mensen te zijn, mensen die aan anderen denken, mensen die een zin aan hun leven geven. Zelf kunnen we dit eens proberen met een doodgewone glimlach aan iedereen die we tegenkomen of met een doodgewoon ‘Goedenavond’, zoals onze nieuwe paus bij zijn eerste aantreden deed!

Broeder Jan Heuft, wpAlgiers, 26 juni 2013

Broeder Jan heuft is Missionaris van Afrika. Sinds 43 jaar werkt hij in Algerije. Daar werkt hij voor Algerijnen en Afrikaanse migranten in nood.

ste

m u

it h

et z

uid

en

‘Toen boetseerde de heer God de mens uit stof dat Hij van de aarde nam, en Hij blies hem de levensadem in de neus: zo werd de mens een levend wezen.’ (Genesis 2,7)

‘In het zweet zul je werken voor je brood, tot je terugkeert naar de grond, waaruit je bent genomen: je bent stof, en tot stof keer je te-rug.’ (Genesis 3,19)

Willibrordvertaling; © Katholieke Bijbelstichting, 's-Hertogenbosch

Waarom zijn we op aarde?

missionaire agenda 2013 - 3

pagina 6

vieren & doen

Bouwstenen voor liturgieOm aan te sluiten bij deze periode van de schepping, bieden wij hieronder suggesties aan die hierop betrekking hebben. Deze suggesties zijn geschikt voor vieringen met kleine groepen. De ‘Viering voor de zevende dag van de Scheppingsperiode’ kan als viering worden gebruikt. Het overige materiaal hieronder reikt losse bouwstenen aan voor een (zondagse) viering. Alle materiaal is dit keer, met toestemming van de redactie, overgenomen van de website www.scheppingvieren.nl. Deze website is ontstaan op initiatief van de Raad van Kerken en wordt gedragen door Kerk in Actie en de Konferentie Nederlandse Religieuzen. Informatie over de muziek van de liederen is eveneens te vinden op de website.

viering voor de zevende dag van de schep-pingsperiode

Tekst: Marijke de BruijneMuziek: Wick GispenDe begeleiding is te verkrijgen via Wick Gispen: wickgispen@pitweb.nl

de schepping voltooid, rustdag

tekstZoek steeds naar momenten, een dagom te rusten van al wat je doet,te genieten daarvan, van de plek waar je woont,van wat groeit en bloeit om je heen,die beweging van leven die altijd maar doorgaat.

Zoek steeds naar momenten, een dagvoor bezinning op het beheervan de aarde, ons levende huis.Doen wij dat zorgend, aandachtigof hebberig, overvragendof er geen toekomst, geen nageslacht is.

Momenten van rust, een dag die heiligt en heelt,ons weer brengt bij onszelf, ons weer opent voor Jou, Die schiep en schept en scheppen blijfttot in lengte van dagen, van jaren, van de altijd doorgaande tijd.

De aarde van nu, in dat doorgaande scheppen, teken van jouw Aanwezigheid.

Wanneer we deze suggesties schrijven, moet de zomer nog beginnen. Eigenlijk laat de zomer hier in Nederland wel erg lang op zich wachten. We hebben in juni voor het eerst wat warmere dagen gehad; de echte zomerkleren zijn toen echter nauwelijks uit de kast geweest. Dat is in de landen in het Zuiden wel anders! Door ons gemopper op het weer verliezen we soms de verwondering over de schoonheid van de natuur…

Wanneer u deze rubriek leest, loopt de zomer alweer op haar einde en breekt er een tijd van oogsten aan. We hebben een aantal maanden van de natuur mogen genieten in al haar bonte pracht. Misschien zijn we op vakantie geweest en hebben we gewandeld, gefietst én op andere plaatsen dan gebruikelijk ons geloof gevierd. Misschien waren er vieringen in de open lucht; vieringen die ons op een nieuwe wijze met de schepping en haar Schepper in verbinding hebben gebracht. Hopelijk kunnen we dankbaar terugkijken op deze zomermaanden en mogen we nu nog een paar weken genieten van het mooie septemberlicht en de kleuren van dit seizoen.

In deze periode begint de natuur haar vruchten te geven. Zij

nodigt uit om na onze vakanties op een andere manier actief te worden: het is de tijd van oogsten, koken en inmaken. Het is de tijd van de oogst van roodfruit, van bessen en van appels en peren uit de boomgaard, van walnoten en hazelnoten. De moestuin geeft nog allerlei groenten.

Juist in deze tijd nodigt de schepping ons uit om te danken voor alle goede gaven. Het is niet voor niets dat de Europese kerken in deze periode extra aandacht willen schenken aan de schepping, ook aan de bedreiging daarvan: de tijd van 1 september tot 4 oktober wordt daarom door hen ‘Periode voor de schepping’ genoemd.

We mogen het goede vieren en met alle gaven goede dingen doen, in de hoop dat alle bewoners van de aarde ooit zullen aanzitten aan rijk gevulde tafels. Mag het behoud van de schepping mede door een ecologische spiritualiteit, zoals zuster Elly Verrijt in de vorige Missionaire Agenda heeft besproken, onze inzet zijn als we de schepping vieren en haar beleven!

liturg

ische su

ggesties

pagina 7

stilte

lied (a) Momenten van rust, van een dag die ons heiligt en heelt,ons weer brengt bij onszelf, ons weer opent voor Jougeheim en beweging van worden, van tijd.

genesis 2,1-4Zo werden de hemel en de aarde in al hun rijkdom voltooid.Op de zevende dag had God zijn werk voltooid, op die dag rustte Hij van het werk dat Hij gedaan had.God zegende de zevende dag en verklaarde die heilig, want op die dag rustte Hij van heel zijn scheppingswerk.Dit is de geschiedenis van de hemel en de aarde. Zo ontstonden ze, zo werden ze geschapen.

tekstDe aarde nu, momenttussen duister diep verledenen een toekomst onbekend.Momentin een doorgaand langzaam worden,vrijwel ongemerkt.

Geborgen in Jouwat zouden wij vrezen.

lied (a) De aarde, een ster, die geboren uit chaos en vuurde planeet is geworden voor mensen, voor ons,te grote geheimen om die te verstaan.

tekstDe aarde, woonplaats van de mens,die met verstand en fantasie, nieuwsgierig,zijn eigen wereld schept:wereldsteden, industrie,wetenschap rond lijf en ziel,die over de bestaande schepping legt.

Een grote plattegrond van een stad of de eigen woonplaats wordt centraal neergelegd.

gebed/credo

Voorbidder: Dat wij niet hoogmoedig worden,niet meer met de benen op de aarde staan,maar met het hoofd slechts in de wolken,vergezichten zien, een goed beheer voorbij.

Allen: Dat wij ons levend huis bewoonbaar houden,voor hen die na ons komen.Wil onze inspiratie zijn, Jij, Bron van alle zijn.

Voorbidder: Dat wij ons ervan bewust blijvendat de aarde niet behoort aan de mens,maar dat de mens aan de aarde behoort,deel is van de prachtige scheppingdie alle leven draagt,dat wij aarde, lucht en water zuiver houden, haar schatten niet uitputtenvoor hen die na ons komen.

Allen: Dat wij ons levend huis bewoonbaar houden, voor hen die na ons komen.Wil onze inspiratie zijn, Jij, Bron van alle zijn.

lied (a) Het licht en het water, de aarde zo vruchtbaar en groen,de seizoenen en feesten van ieder jaar weer,de vissen en vogels, de dieren, de mens.

Wij kunnen niet anders dan danken en zingen voor JouDie te groot is voor ons en Die toch zo nabij,versluierd aanwezig, steeds werkt om ons heen.

Doeken in de kleuren van de schepping worden nu neergelegd rondom de plattegrond: groen, geel, rood, oranje, bruin. Blauwe doeken worden er tussendoor gelegd als stromen van levend water.

voorbedenIedereen wordt uitgenodigd om een voorbede te doen en daarbij een waxinelichtje aan te steken en dit op de plattegrond of op een van de doeken neer te zetten. Na enige tijd neemt de voorbidder het initiatief om samen het Onze Vader te bidden als afsluiting van de viering. Hierbij geven alle aanwezigen elkaar een hand.

missionaire agenda 2013 - 3

pagina 8

liturg

ische su

ggesties

extra bouwstenen

een avondlied uit iJslandDe zon daalt in de zee. De duisternis valt in.Ik loof de goede God. Hij geeft mij dag en nacht:mijn taak bij dag, mijn droom bij nacht.

Laat dagen in de nacht, waar wanhoop heerst en dood, geloof en hoop op U: U hebt uw schepping lief, U hebt uw schepping innig lief.

Kom, nacht, en troost ons zacht. Kom God, genees ons hart.Kom leg uw hand op ons en heel zo elke wond.Heel, Vader, ook de diepste wond.

t. Sigurbjörn Eiinarsson m. Thorkell Sigurbjörnssonv. René van Loenen

toelichting bij het lied

Het zijn lange nachten in de winter in IJsland, het kunnen ook lange nachten zijn in Nederland in de maanden december, januari en februari. Er is meer donker dan licht. Sommige mensen ver-laten het huis voor hun werk in het donker en komen ook in het donker weer thuis.

Bovenstaand lied, dat in het nieuwe protes-tants liedboek is opgenomen, neemt ook letter-lijk de tijd om bij de dag en de nacht, het licht en het duister stil te staan. Het lied wordt heel stil en langzaam gezongen. Zo langzaam als de zon in de zee daalt.

Opvallend in het lied is het vertrouwen dat eruit spreekt: het vertrouwen in de goede God, het vertrouwen in de nacht. De nacht is niet eng, angstaanjagend, maar een ruimte om te dromen. Ook al klinkt in het tweede couplet ‘de wanhoop en de dood’, ervaringen die ieder van ons ook te-genkomt in de nacht, deze existentiële ervarin-gen worden omgeven door de hoop die daagt en de innige liefde van God. Deze innige liefde doet ons bidden: kom, kom, kom. Geef troost, genees het hart en heel de diepste wond. En wanneer je dit eenvoudige lied zingt, eventueel driestem-mig, vindt in de verstilling die genezing plaats.

Tekst: Andries Govaart

dankzegging brood en wijn – en aardeWanneer onderstaande tekst wordt gebruikt, is het mooi om korenaren en een tros druiven in het midden neer te leggen, eventueel wat losse graankorrels. Rangschik alles op een mooie doek. Eventueel kan er een Turks brood of een roggebrood bij liggen, dat na het lezen van de tekst in stilte wordt doorgegeven. Ieder neemt een deel van het brood en eet, tot het brood op is. Dus, afhankelijk van het aantal personen gaat het brood vaker rond. De druiven kunnen ook op deze wijze worden gedeeld, om samen te genieten van de schepping, te delen en te mijmeren bij de voorgelezen tekst.

Als we de maaltijd van de Heer vieren, doen we dat met brood en wijn. Het zijn de gaven van de Schepper. Ze worden geheiligd door het woord van God en het gebed. Maar juist wanneer we brood en wijn gebruiken, leren we ook dat brood er is om te delen. Het brood heeft te maken met de inzet voor de ander. (Jezus benadrukt dat als Hij voor zijn kruisiging de maaltijd viert met zijn leerlingen.) Brood eten en wijn drinken, is gemeenschap vieren, gemeenschap met Jezus die zich heeft ingezet voor ons. Thuis gekomen weten we dat we ons niet in ons eentje kunnen volproppen. Brood en wijn hebben, omdat het gaat om de schepping, te maken met gerechtigheid. De taal van de aardse dingen wordt weer hoorbaar voor wie er in gebed en dankzegging mee omgaat. Het gewone leven verwijdert ons dan niet van God, maar brengt ons dichtbij Hem. De dankzegging maakt ons kind aan huis in zijn geheimen en heiligdom. De schepping wordt ‘een gelijkenis van meer dan aards geheimenis’.

‘Alles wat God geschapen heeft is goed. Niets hoeft te worden verworpen als het onder dank wordt aangenomen, want het is geheiligd door het woord van God en door het gebed.’ (1 Timoteüs 4,4-5)

Tekst: Ds. G.C. van de Kamp in Aarden in geloof

pagina 9

beel

dmed

itatie

Weerloos zijn wíj van waardekwetsbaar zijn wij toch heel sterk,wanneer wij helend levenhier op aarde...

wanneer wij dier voor dierals Gods eigen leven zien,wanneer wij plant voor plantals Gods natuur beleven,wanneer wij steen voor steen Gods verre wegen gaan,wanneer wij mens voor mens voor elkaar bestaan...

Weerloosmissionaire agenda 2013 - 3

pagina 10

Tekst: Felicia DekkersFoto's: Lanzarote, verdroogd stuwmeer (links) Ginkgo in eerste bloei Honingzoekers op een bloem orang-oetan met kleintje op Borneo Mangyanvolk, Mindoro op de Filippijnen De foto's zijn van Erica Op 't Hoog en Vastenaktie

pagina 11

Tanzania, het Oost-Afrikaanse land met zijn vele natuurschoon, zoals de Serengeti en de Kilimanjaro, heeft ongeveer 43,6 miljoen inwoners. In Tanzania wordt het behoren tot een godsdienst niet officieel geregistreerd. Men gaat uit van ongeveer een derde deel christenen, een derde deel moslims en een derde deel aanhangers van traditionele religies. De eilanden (waaronder Zanzibar) en de kustregio’s zijn overwegend islamitisch; in het binnenland overheerst het christelijke geloof. Er zijn een kleine acht miljoen katholieken in het land. De kern van het kerkelijke leven in Tanzania bestaat uit 20.000 Kleine Christelijke Gemeenschappen.

De Kleine Christelijke Gemeenschappen (Small Christian Communities, SCC’s) ontwikkelden zich als resultaat van de theologie van het ‘Volk Gods’ na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965). In Latijns-Amerika, Azië (vooral in de Filippijnen) en in Afrika ontstonden en ontstaan, onafhankelijk van elkaar maar tegelijkertijd, christelijke basisgroepen.

In Tanzania komen de mensen in kleine groepen van zo’n 10 tot 15 gezinnen bij elkaar om te bidden, Gods Woord te delen en te praten over hun zorgen. Als het nodig is, legt de groep een beetje geld bij elkaar, om bijvoorbeeld voor een kind schoolmateriaal te kopen. De groepsleden kiezen uit hun midden iemand die leiding geeft. De pastor van de parochie bezoekt deze groepen regelmatig. Zo houdt hij contact met de mensen en komt hij op de plaatsen waar ze wonen, leven en werken.

Bijbel-delenDe leider van de SCC – of iemand die door de gemeenschap is gekozen – leest het Woord van God van de betreffende dag of van de komende zondag voor. Met dit Woord als uitgangspunt vertelt ieder zijn gedachten. Na deze gedachtewisseling bidt men de voorbeden: voor het land, de kerk of in het bijzonder voor de Kleine Christelijke Gemeenschap.

gods familie In de parochie Tandale in Dar Es Salaam bestaan 37 van dergelijke gemeenschappen. Dat zijn er veel, maar volgens pastoor Jean-Noël zijn ze nodig. Hij zegt: ‘Het delen van Gods Woord is belangrijk, maar het doel is om een kleine familie van God te vormen. In zo’n familie moeten de mensen elkaar kennen. En omdat ze elkaar kennen, vragen ze ook naar nieuwtjes. Ze kennen de moeilijkheden van elk gezin. Ze weten wanneer iemand ziek is of andere problemen heeft. Als ze de problemen zelf kunnen oplossen, dan doen ze dat. Als ze dat niet kunnen, dan komen ze naar ons, de priesters. De verantwoordelijken komen naar ons toe en wij bezoeken het gezin dat in moeilijkheden zit.’

Volgens pastoor Jean-Noël betekenen de SCC’s een rijkdom voor de kerk. En niet alleen in Tanzania. Er is weliswaar de grote kerk, maar het is belangrijk deze kleine basisgroep te vormen: de mensen kunnen er als een familie leven. De kerk is Gods familie. Deze familie van God moet in kleine groepen geleefd worden, zodat iedereen elkaar kent.

Alle generatiesIn een Kleine Christelijke Gemeenschap komen alle generaties bij elkaar: kinderen, jongeren en ouderen. De twintigjarige Paul Mowo is lid van een SCC in Maua, in het noorden van het land, en vertelt daarover: ‘De Kleine Christelijke Gemeenschap helpt mij te begrijpen hoe ik met andere mensen kan omgaan, met christenen zoals ik. De mensen helpen mij om gedisciplineerd te leven, anderen te respecteren en lief te hebben, want alle mensen zijn gelijk. Van de SCC leer ik veel belangrijke zaken. Wij komen bij elkaar op zaterdag of maandag, want

missio Wereldmissiemaand 2013:

gods Woord kleine christelijke gemeenschappen in tanzania

Wereldmissiemaand heeft dit jaar als thema: Gods Woord. In de Kleine Christelijke Gemeenschappen in Tanzania leest men wekelijks het Woord van God en bespreekt men met elkaar hoe dit betrekking heeft op het eigen dagelijkse leven.

start op 28 septemberOp zaterdag 28 sep-tember zal het officiële startsein worden gege-ven voor Missio We-reldmissiemaand, met een viering in de H. Catharinakathedraal te Utrecht, een lezing over het thema en di-verse workshops. U bent van harte welkom.

help ons de collecte in de kerk op mis-siezondag 20 okto-ber tot een succes te maken!

missionaire agenda 2013 - 3

pagina 12

op zondag gaan we naar de kerk. De bijeenkomst duurt zo’n anderhalf uur. Deze maand (oktober) kan het wel twee uur duren, omdat we dan ook de rozenkrans bidden. Maar het hangt ook af van het weer, want we komen in de buitenlucht bij elkaar. Hier in het dorp zijn veel SCC’s. In mijn SCC zijn we met ongeveer 25 mensen.’

samen biddenEén van de SCC’s in Maua wordt geleid door Cyrill. Deze SCC komt wekelijks bij elkaar om zes uur ’s ochtends voor het Bijbel-Delen. Cyrill: ‘In deze regio van het land zijn de mensen arm. Samen bidden wij tot God, zodat wij onze levenssituatie kunnen verbeteren. En als u de mogelijkheid heeft ons op een of andere manier te ondersteunen – in ons geloof en in onze levensomstandigheden – dan zijn wij daar zeer blij mee.’

Marianne BaijensMissio

Maua - Kleine Christelijke Gemeenschap

Tandale - pastoor Jean-Noël

materialenOm in de parochies en op scholen aandacht te vragen voor de Wereldmissiemaand en de Kleine Christelijke Gemeenschappen in Tanzania, heeft Missio campagnematerialen ontwikkeld.

• informatiefolder gods Woord Een kleine informatiefolder over Wereldmissiemaand, Tanzania en

vooral de Kleine Christelijke Gemeenschappen. Door het handige A5-formaat is het een ideale folder om in het parochieblad of misboekje op Missiezondag (20 oktober) in te vouwen of uit te delen aan alle kerkgangers.

• missio kinderkrant Een kleurrijk geheel met informatie over het leven van kinderen in

Tanzania, over het land en over de katholieke kerk. De krant kan worden gebruikt in de weekendviering van Wereldmissiedag van de kinderen (5 en 6 oktober) en bij de kinderwoorddienst. Bovendien kan de kinderkrant ook op de basisschool worden gebruikt in de les godsdienst/levensbeschouwing.

• liturgieboekjes Voor Wereldmissiedag van de kinderen en voor Missiezondag

zijn er suggesties voor een gezinsviering, kinderwoorddienst en eucharistieviering.

• spaarzakje voor de kinderen Om de kinderen te stimuleren geld te sparen voor de kinderen in

Tanzania is er het bekende spaarzakje. U kunt het gebruiken in de groep op school en natuurlijk in de viering van Wereldmissiedag van de kinderen.

• Bladwijzer met gebed Zoals elk jaar is er een mooie bladwijzer met een gebed, dit keer uit

Tanzania. Deze is heel geschikt om uit te delen. De bladwijzer kan door zijn mooie en stevige uitvoering lang mee.

• folder Bijbel-delen Speciaal vanwege het thema Kleine Christelijke Gemeenschappen is

de Missio-folder over Bijbel-Delen herzien en opnieuw uitgegeven. Met behulp van deze folder kunt u meteen zelf aan de slag met deze manier van Bijbellezen in uw parochiegroep.

• Poster De poster heeft een handig formaat om op te hangen in kerkgebouw

en/of parochiecentrum.• tijdschrift kerk Wereldwijd Het september/oktober nummer van het tijdschrift Kerk Wereldwijd

staat voor een groot deel in het teken van Wereldmissiemaand en Tanzania. In verschillende artikelen wordt het leven van katholieke geloofsgemeenschappen belicht.

Voor het bestellen en downloaden van de gratis materialen en voor meer informatie kunt u kijken op www.missio.nl.

Of bellen: (070) 304 74 44.

pagina 13

Vertel eens over je gelovige levensloopIk ben opgegroeid in een katholiek dorp in de buurt van Alkmaar. Mijn ouders waren enthousiaste gelovigen en zo ben ik ook opgevoed. In de pubertijd ben ik wat afgehaakt. Ik was ook druk met sport – turnen en atletiek – en was daar redelijk goed in. Zo goed dat ik mee mocht doen aan een kampioenschap in Oost-Duitsland. Toen ik in die periode aan het fietsen was in de duinen, ontstond het besef dat God hier mee te maken had. Zoiets groots zou ik niet alleen bereikt kunnen hebben. Vanaf dat moment ben ik weer wat gaan lezen in de Bijbel en gaan bidden.

Je hebt toen gekozen voor een opleiding als ergotherapeut. Vanwaar die keuze?Ik was wel een goede sporter maar niet goed genoeg voor een carrière als topsporter. Ik wilde iets doen met bewegen, maar ook met mensen. Ergotherapie is gericht op het menselijk handelen. Je geeft je leven betekenis door je handelen. Dat geldt op het praktische niveau voor de dagelijkse handelingen van je sokken aantrekken tot een huishouden runnen. Door iemand te leren bepaalde handelingen weer uit te voeren help je

hem zijn leven weer betekenis te geven. Dat geldt ook op een dieper niveau: de persoon die ik ben, komt naar voren in wat ik doe in werk, hobby en het sociale leven.

Hoewel ik pas op mijn achttiende voor het eerst naar het buitenland ging, heb ik altijd een interesse gehad voor het Zuiden. Ik wilde ook graag zien hoe het leven van gehandicapten en hoe revalidatie in andere delen van de wereld er uitzien. Daarom ben ik op mijn twintigste een half jaar gaan fietsen door Zuid-Oost Azië. In die periode is mijn geloof gegrond. Er waren moeilijke en eenzame momenten. Soms had ik het zwaar. Maar grote problemen als ongelukken of berovingen heb ik niet gehad. Ook op de momenten dat ik eenzaam was, kwam er altijd iemand op mijn pad. Daar heb ik ervaren dat God je niet alleen laat en dat je wordt gestuurd in dingen.

Ik bezocht daar verschillende projecten voor gehandicapten en heb veel mensen ontmoet die mij inspireerden. Eén vrouw in het bijzonder heeft mij diep geraakt. Zij is de drijvende kracht achter het project Miss Nga in Vietnam. Omdat er geen goede opvang was voor haar gehandicapte zus is ze zelf een centrum gestart waar gehandicapte

De Missionaire Agenda start – zoals al aangekondigd in het vorige nummer – met een serie interviews waarin we jonge mensen vragen waar ze in geloven, hoe ze dat uitdrukken en waar zij hun missie zien. Als eerste ging de redactie in gesprek met Evert Veldman (33), parttime stafmedewerker voor missie en ontwikkeling bij het bisdom Haarlem-Amsterdam. Daarnaast is hij twee dagen in de week werkzaam bij Enablement, een organisatie die zich bezighoudt met revalidatie in ontwikkelingslanden.

Je leven betekenis geven door te handelenIn gesprek met Evert Veldman

Jon

g e

n b

ezie

ldmissionaire agenda 2013 - 3

pagina 14

kinderen worden opgevangen en onderwijs krijgen. Haar geloof en doorzettingsvermogen waren zeer inspirerend.

Je bent van ergotherapeut missiesecretaris gewor-den: een opmerkelijke carrièreswitch?In de periode na mijn fietsreis werkte ik als ergotherapeut in een revalidatiecentrum, maar mijn interesse in het Zuiden bleef en ik ging enkele malen voor een aantal maanden bij projecten werken in onder meer Sri Lanka en India. In India ging het om een heel goed project dat opnieuw gedragen werd door een zeer inspirerende vrouw; in Sri Lanka daarentegen was van alles mis. Ik voelde dat het niet deugde, maar kon het tij niet keren.

Ondertussen had ik ook een opleiding Community Health gevolgd en vond ik een baan bij Enablement. In die periode heb ik veel nagedacht en gesproken met mensen als Matthieu Wagemaker van de Adventsaktie over het geloof en over ontwikkelingssamenwerking. Ik zie ontwikkelingssamenwerking niet als een eindstation. De mens moet tot ontplooiing komen, worden zoals God hem bedoeld heeft. Missie gaat voor mij over relaties, het is geen project met een begin en een einde, de relatie staat voorop.

In die periode werd toenmalig missiesecretaris Raphaël Soffner ziek en werd ik gevraagd hem op te volgen. Zo ben ik hier terecht gekomen voor drie dagen in de week.

Mijn hart ligt bij de wereldkerk. De wereldkerk geeft hoop: er blijven mensen die iets goeds doen. Vaak gaat het om één persoon die een ideaal heeft. Ik heb enkele van zulke mensen mogen ontmoeten. Ik geloof dat je, door je grenzen te doorbreken, God kunt ervaren omdat je juist dan mensen tegenkomt die je inspireren. Doordat je eigen zekerheden en vertrouwde omgeving zijn weggevallen, sta je daar meer voor open.

Hoe zie je de toekomst van de kerk en van het MOV-werk?Om te beginnen heb ik veel waardering voor het jarenlange doorzettingsvermogen van de MOV-groepen. Maar ik verwacht niet dat jongeren zich daarbij zullen aansluiten. Jongeren zijn wel vaak betrokken bij kleine particuliere initiatieven. Vroeger gaven de MOV-groepen steun aan een lokale missiepater, nu hebben de jongeren zelf

ervaring opgedaan in het Zuiden door te reizen. Ze hebben een stukje van de wereldkerk ervaren. Daarnaast zijn de contacten met projecten door de moderne media veel directer. Daar komt nog bij dat de ontvangers mondiger worden en er meer in overleg gebeurt.

In het begin was ik wat sceptisch over het organiseren van sponsorfietstochten of markten voor de lokale of landelijke MOV-acties, maar nu zie ik er de waarde van. Je samen inzetten voor een project zorgt ervoor dat het gemeenschapsgevoel wordt versterkt. Bij veel jongeren ontbreekt dat gevoel, terwijl dat voor mij de kern van het kerk-zijn is. Het is voor mij nog de vraag hoe je jongeren voor langere tijd bij een project betrekt en ook weer aan de kerk kunt binden, maar ik denk dat het mogelijk is. Je hebt enkele geloofwaardige kartrekkers nodig die het voorbeeld geven. Kinderen leren niet van hun ouders door wat ze hen vertellen, maar door wat zij voordoen. Dat geldt ook voor de kerk: we moeten het goede doen, laten zien waar we voor staan. Mijn missie is de goede initiatieven een gezicht te geven. De rest moet de Geest doen.

Erica Op ’t Hoog

Evert tijdens zijn fietstocht in Azië

Evert op bezoek in Burundi; het bisdom Haarlem heeft een goede band met Burundi. Vorig jaar was er o.a. een jongerenreis vanuit Heerhu-gowaard naar Burundi en in april was de bisschop van Ruyigi, Oost-Burundi, te gast in Haarlem.

pagina 15

Het is Jezus zelf die ons expliciet oproept voor onze naasten te zorgen: ‘Wat je voor de minsten der mijnen hebt gedaan, heb je voor mij gedaan.’ (Matteüs 25,40). Hij geeft ook aan wat we voor die anderen kunnen doen. Zijn aanwijzingen hiervoor zijn bekend als de werken van barmhartigheid, oftewel: daden van christelijke naastenliefde (Matteüs 25,35-36).

Barmhartigheid, liefde en barmhartigheid zijn nauw met elkaar verbonden: de ene kan niet zonder de andere. Paus Franciscus zei in zijn eerste zondagsmis zelfs dat voor hem ‘barmhartigheid de belangrijkste boodschap is van de Heer’. Dat brengt ons bij de inspiratie van de Adventsactie. Die wordt prachtig verwoord door die kleine,

radicale heilige, die ook de inspiratiebron van onze nieuwe paus vormt: Franciscus van Assisi. Franciscus vraagt God in het bekende Gebed om vrede om van hem een instrument te maken dat Gods vrede brengt bij mensen in nood: ‘Laat mij hoop brengen bij wie niet meer hoopt, geloof aan wie twijfelt, licht waar het duister is.’ Franciscus van Assisi raakt hier aan de geestelijke werken van barmhartigheid die de kerk kent. Zij vormen een aanvulling op de eerder genoemde lichamelijke werken van barmhartigheid. Die zijn meer gericht op de fysieke aspecten van het bestaan, terwijl deze zeven liefdewerken gericht zijn op het verlichten van geestelijke nood. In essentie betekent het dat we door ook deze geestelijke werken van barmhartigheid te beoefenen, mensen een ander perspectief en hoop kunnen bieden.

Juist de Adventsperiode is de tijd van de hoop. Vanuit dat perspectief bezien, kan de Adventsactie een manier zijn om het evangelie concreet en levend te maken. De projecten die we met de Adventsactie ondersteunen, zijn de moderne liefdewerken voor anderen. Ze worden immers gedragen door mensen die bewogen zijn door geloof, hoop én liefde.

Inspiratie van de adventsperiode:

Geloof, hoop en liefde…

Sri Lanka: hulp bij bouw kleuterscholen

‘Alles is vergankelijk, maar geloof, hoop en liefde zijn eeuwig.’ Dat schrijft Paulus in zijn beroemde eerste brief aan de Korintiërs (1 Korintiërs 13,13). Hij vindt van deze drie de liefde het allerbelangrijkst. In de kerkelijke dia-conie maken we dit concreet: vanuit ons geloof en onze liefde voor Chris-tus zetten we ons in voor medemensen in nood. Dat kunnen mensen in onze nabijheid zijn, maar óók ver weg, in landen waar minder kansen zijn en waar het minder vanzelfsprekend is dat je een goede toekomst kunt op-bouwen voor je gezin en jezelf.

de werken van barmhartigheidDe werken van barmhartigheid zijn daden die we verrichten uit naastenliefde en uit liefde tot God. Jezus noemt zes van deze liefdewerken in het Evangelie van Matteüs (Matteüs 25,35-36), later voegde de kerk er nog een zevende aan toe: de doden begraven. Naast deze zeven meer fysieke werken, kennen we ook de geestelijke werken van barmhartigheid. Deze zijn gericht op het verlenen van geestelijke bijstand aan mensen in nood.Lichamelijke werken van barmhartigheidDe naakten kleden; de hongerigen voeden; de dorstigen laven; de gevangenen bezoeken; vreemdelingen herbergen; de zieken bezoeken en de doden begraven. Geestelijke werken van barmhartigheidZondaars de weg wijzen; onwetenden lesgeven; bedroefden troosten; goede raad geven; onrecht geduldig doorstaan; beledigingen vergeven; bidden voor de levenden en de doden.

missionaire agenda 2013 - 3

pagina 16

tien Adventsactie projecten

Er zijn dit jaar tien projecten geselecteerd waar-voor we extra aandacht vragen. Het zijn allemaal projecten met een verhaal, die worden gedragen door vrijwilligers die handelen vanuit betrokken-heid en barmhartigheid. Hoewel de projecten heel verschillend zijn, hebben ze één ding gemeen: ze willen hoop brengen bij mensen die in moeilijke omstandigheden leven en weinig perspectief heb-ben.

elektriciteit voor Bethlehem Adventsactie wil vier kleuterscholen in Bethlehem helpen. We willen zonnepanelen installeren, die de veel voorkomende stroomuitval kunnen opvangen én die de rekening voor de energiekosten iedere maand flink verlagen.

Zandmannetjes naar school In het straatarme Burkina Faso werken naar schat-ting 20.000 kinderen - ‘zandmannetjes’ - in de goudmijnen, vaak onder erbarmelijke omstandig-heden. Adventsactie wil de bouw van een middel-bare school ondersteunen, zodat de kinderen zich-zelf kunnen ontwikkelen en een vak kunnen leren.

eten voor chileense straatkinderen In de sloppenwijk San Bernardo bij de Chileense hoofdstad Santiago is een gaarkeuken met eetzaal gebouwd. Hier krijgen straatkinderen een warme maaltijd en een bemoedigend woord of helpende hand.

een nieuwe start voor kindprostituees In de Filippijnse stad Cebu werken duizenden minderjarige meisjes in de prostitutie. Een groep vrijwilligers helpt hen een nieuwe start te maken.

Zorg voor de pasgeborene De medische voorzieningen in Kameroen zijn beperkt. De baby- en moedersterfte is daardoor groot. Een extra kraamkliniek in Mindourou is dan ook hard nodig.

Bevrijd de gevangenen In Congo zitten veel mensen jarenlang onschuldig gevangen. Vrijwilligersorganisatie Fidesco onder-steunt hen en biedt juridische hulp.

onderwijs in afgelegen gebied De mensen van Kasongwe, Malawi, vragen onze hulp bij de bouw van een basisschool. De omlig-gende scholen zijn namelijk te ver lopen voor de jonge kinderen.

scholen voor de kleuters In het noordelijke Vanni-gebied van Sri Lanka hebben de burgeroorlog én de tsunami enorme verwoestingen aangericht. Inmiddels zijn de be-woners gestart met de wederopbouw. We willen de bouw van twee kleuterscholen ondersteunen.

gemeenschapsopbouw in tadzjikistan Het werk van de Blauwe Zusters in het straat-arme Tadzjikistan is erop gericht de samenleving verder te helpen. Zo geven de zusters veel aan-dacht aan de vorming van jongeren en bieden ze sociale hulpverlening. Moeder Maria Dela Gra-zie vraagt onze hulp bij de bouw van een nieuw gemeenschapshuis.

de dokter komt naar je toe In Togo loopt een uniek project: een schoolart-sen- en consultatiebureaudienst. De artsen en verpleegkundigen onderzoeken de kinderen en behandelen veel voorkomende klachten. Het consultatiebureau wil de komende drie jaar de zorg aan schoolkinderen verder uitbreiden.

Congo: juridische bijstand voor gevangenen

Togo: consultatiebureau

Praktische tips voor een geslaagde AdventsactieOp de website: www.adventsactie.nl en in de speciale actiekrant vindt u veel praktische informatie. Hebt u de actiekrant niet ontvangen? Vraag hem aan via info@adventsactie.nl

Presentatie in uw parochieWilt u extra aandacht voor Adventsactie in uw parochie? Nodig dan de vertegenwoordiger van uw voorkeursproject uit of een van de medewerkers van Adventsactie. Zij komen graag een presentatie geven. Voor meer informatie hierover kunt u een e-mail sturen: info@adventsactie.org.

Adventsactie WebshopHebt u al kennisgemaakt met de webshop van Adventsactie? U vindt de link op de website: www.adventsactie.nl. U kunt hier onder andere leuke tassen van Pure Jute bestellen, een fraaie tafelloper, geïnspireerd op het gebed van Franciscus van Assisi én diverse actiematerialen voor uw eigen Adventsactie.

pagina 17

nie

uw

s /

Ber

ich

ten

nationale vredesdag Dit jaar wordt de 25e Nationale Vredesdag gehouden. Het thema is dit jaar Verspieden en verspreiden. Het is al begonnen…... Religieuzen hechten veel belang aan Gerechtigheid en Vrede. Tijdens de Nationale Vredesdagen staat men stil bij onrechtvaardige machtsverhoudingen. Dit om het bewustzijn te scherpen en zo mogelijk actie te ondernemen om mensen te bemoedigen, die lijden onder onrecht. Datum: 14 september 2013. Meer informatie: www.knr.nl

conferentie ‘eerlijk zullen we alles delen’Eind november van vorig jaar organiseerde de KNR samen met Justitia & Pax en DISK een conferentie over de economie. Centraal stond de vraag hoe we als kerken, met name ook vanuit het katholieke sociale denken, kunnen bijdragen aan een eerlijkere en meer duurzame economie. Dit jaar krijgt deze conferentie een vervolg, waarin concreter zal worden gesproken over handelingsperspectieven die we als individuen of organisaties hebben.

Hoofdspreker is Theo Salemink, historicus en theoloog, expert in de katholieke sociale leer. In 1991 heeft hij een boek gepubliceerd over 100 jaar sociaal denken, waarin hij de katholieke kritiek op het kapitalisme en de vrije markt uiteen zette. Hij werkt momenteel aan een up-date van dit werk. Daarnaast zullen organisaties workshops verzorgen, waarin zij toelichten hoe zij bezig zijn te werken aan een eerlijkere economie, o.a. Triodos, Transition Towns, Genoeg, J&P, DISK, Emmaüs, de Arme Kant van Nederland, Schuldhulpmaatjes, Voedselbank Den Bosch en Actie Strohalm.Datum: zaterdag 30 november 2013; locatie: Ds. Pierson College Geraert ter Borchstraat 1, Den Bosch. Meer informatie: www.knr.nl

vastenaktie 2014 voor sierra leoneDe voorbereidingen voor de Vastenaktie van 2014 zijn in volle gang. Het centrale project is een gemeenschapsopbouwproject in Sierra Leone, gestart door zusters van de H. Joseph van Cluny. Zij hebben vluchtelingen uit Sierra Leone die in kampen in Guinee verbleven, weer naar huis gebracht en helpen hen nu een nieuw bestaan op te bouwen. Met een school, met nijverheidsonderwijs voor tienermoeders, met spaar- en leenprogramma’s, om maar een paar aspecten te noemen.Startdag: 9 november, waarschijnlijk in Utrecht.Parochies of MOV-groepen die een eigen project bij de Vastenaktie willen indienen voor de campagne van 2014, moeten dat doen voor 15 oktober 2013. Zo’n eigen doel heet vanaf nu een adoptieproject. Aanvraagformulieren en een handleiding zijn te vinden op de site van de Vastenaktie.Meer informatie: plaza.vastenaktie.nl/meld-uw-eigen-project-adoptieproject-aan-voor-15-oktober/

vredesvluchtenAct for Peace is het thema van de komende Vredesweek. Dat is een goede gelegenheid voor parochies om te starten met de Vredesvluchten. Iedere parochie kent wel mensen die zich inzetten voor een vreedzaam bestaan, in de eigen buurt of ver weg. IKV Pax Christi biedt nu de mogelijkheid om een Vredesvlucht te sturen als teken van verbondenheid. Dat ziet er uit als een houten vredesduif en een bemoedigende brief. In de viering kan hieraan aandacht besteed worden in de voorbede en door het plaatsen van een vredesduif op het altaar. De duifjes zijn te bestellen bij IKV Pax Christi. Meer informatie: www.vredesvluchten.nl

missio appOok het Vaticaan gaat met zijn tijd mee. Onlangs werd een Missio-app voor smartphones gelanceerd. Deze gratis app geeft nieuwsberichten van Fides News over missie en foto’s, video’s en nieuwsberichten van de Vaticaanse nieuwssite. De app is ontworpen door de nationaal directeur van Missio in de Verenigde Staten en is beschikbaar in acht talen, helaas niet in het Nederlands. De app is gratis te downloaden via de iTunes App Store en via Google Play.

missionaire agenda 2013 - 3

pagina 18

De CMBR geeft een digitale nieuwsbrief uit met berichten en achtergrondartikelen uit de hele wereld over missionaire onderwerpen. Meld u aan via: cmbr@knr.nl of via www.knr.nl

Uitreiking diaconieprijzen In twee bisdommen worden dit najaar prijzen uitgedeeld voor diaconieprojecten. Op 5 oktober vindt de uitreiking plaats van de Ariënsprijs in de Walburgiskerk te Arnhem. Deze is door het aartsbisdom Utrecht in het leven geroepen en vernoemd naar Alphons Ariëns. In de vorige eeuw toonde deze priester van het aartsbisdom een grote betrokkenheid bij de in armoede verkerende arbeidersgezinnen in Twente. De prijs gaat naar een van de 27 voorgedragen diaconale projecten of activiteiten die gericht zijn op: • Zorg en barmhartigheid• Gerechtigheid• Verzoening en vergevingOok in het bisdom Rotterdam bestaat een prijs voor een diaconieproject. Voor de diaconieprijs Brood en Rozen zijn 17 projecten aangemeld. De uitreiking vindt plaats op zaterdag 16 november in de Marthakerk in Den Haag en is onderdeel van het Jaar van het geloof. Diaken Vincent de Haas (bisdom Breda) houdt een inleiding over diaconale spiritualiteit.

Bijzondere groepsreizen dare2goDARE2GO organiseerde deze zomer twee bijzondere reizen. Een groep van 15 jongeren, waarvan 9 met een lichamelijke beperking, bezocht in de zomer verschillende projecten voor gehandicapte leeftijdgenoten in Ethiopië. Hiervoor werd samenwerking gezocht met het Lilianefonds. De belevenissen van de groep zijn te zien op www.dare2go.nl onder nieuws/blog over Ethiopiëreis DARE2GO en Lilianefonds.Daarnaast ging een groep van 16 jongeren van Ghanese, Antilliaanse en Surinaamse afkomst op reis naar Ghana. Ook voor dit project werd samenwerking gezocht met een andere organisatie, de stichting Vice Versa uit Amsterdam Zuidoost. Om te lezen over hun belevenissen, zie www.facebook.com/mira.ghana of www.dare2go.nl

meditatieboekje Augustinessen van heemstedeDe Augustinessen van Heemstede willen graag iets doorgeven van hun inspiratie en van hun bronnen aan jongere generaties. Daartoe is recent verschenen het meditatieboekje Bid, werk, zing, huil, lach, vecht en verwonder je...! Felicia Dekkers stelde het, in gesprek met de zusters, samen. Het bevat

mooi beeldmateriaal (historisch en nieuw) en korte teksten ter inspiratie om zelf te overdenken en ook weer aan iemand door te geven, de ‘zustertweets’.

Het is verkrijgbaar in de boekhandel en via www.berneboek.com. Prijs: € 7,95

stil getuigenis van zusters in laosHoewel godsdienstvrijheid in de grondwet van Laos staat, verbiedt de overheid vrijwel alle uitingen van godsdienst. Dit geldt zeker in het noorden van het land. Enkele zusters van de Franse congregatie Soeurs de la Charité de Ste. Jeanne A. Thouret beheren desondanks een school voor dove en doofstomme kinderen. Ze doen dit op verzoek van de autoriteiten. De zusters moeten er daarbij op letten dat ze niets zeggen of doen dat uitgelegd kan worden als godsdienstige uiting. De zusters zien hun werk daarom als een stil getuigenis. Zuster Marie-Bruno, afkomstig uit een familie die vanuit het boeddhisme is bekeerd tot het katholicisme, wijst erop dat de situatie een beetje lijkt op het begin van de congregatie, in het Frankrijk van de Revolutie.

Twee zusters Augustinessen, Borneo 1981

pagina 19

Toen ik zeven jaar oud was, nam mijn moeder me mee naar het Huis van het Nijlpaard. Dat Huis lag onder de rook van Brussel, waar mijn moeder ge-boren is, in de wijk Sint-Jans-Molenbeek, op steen-worpafstand van het geboortehuis van Hergé, de schepper van Kuifje en kasteel Molensloot. ‘Het kan heel goed dat het Nijlpaard om deze tijd in bad zit,’ zei mijn moeder toen we na twee uur rijden arriveerden, ‘met een beetje geluk vinden we hem in de kelder.’ Het Nijlpaard bleek twee nijlpaarden, twee dwergnijlpaarden, die niet zomaar in een Huis woonden, maar in een Kasteel dat groter was dan dat van kapitein Haddocq. Hun bad was een drie meter bij drie meter betegelde kuip die groen aangeslagen was en stonk. ‘Mogen ze er ook uit?’, vroeg ik vol afschuw. ‘Ja hoor,’ zei moeder, ‘als de mensen weggaan, zijn ze vrij en mogen ze door alle zalen van het kasteel lopen.’ Ik keek rond en zag veel mensen. Waar we binnengekomen waren, stond zelfs een rij. ‘Als we straks rondlopen, zul je zien’, zei moeder terwijl ze plaatsmaakte voor een man met een fototoestel, ‘dat de zalen zo zijn in-gericht dat het de nijlpaarden doet denken aan het land waar ze vandaan komen.’ ‘Zijn ze dan niet hier geboren?’ ‘Ze komen uit een land dat Congo heet. Dat ligt in Afrika.’ Ja, dat wist ik wel. Thuis hadden we een plaatjesboek over Kuifje in de Congo. Kuifje gaf les aan zwarte kinderen toen er een grote slang binnengleed. Hij ving een boef die zich onder de witte paters verschool. De zwarte mensen liepen in dierenhuiden, maar er reed wel een trein en er was ook een radio. Kuifje schoot heel veel dieren dood. Ook een olifant. Maar deze nijlpaarden waren ge-lukkig gered.

Op de eerste verdieping zag ik een man die net zo’n hoed droeg als Kuifje. Hij heette Stanley. Lang geleden had de koning hem naar Congo gestuurd. Op de foto’s zag je dat hij en zijn mannen misschien nog wel meer dieren doodgeschoten hadden dan Kuifje. Er waren ook mensen gedood. Stanley had veel goud meegenomen van Afrika naar België. Goud en ivoor. Ook diamanten. En daarna rub-ber. België, of in elk geval de koning, was er rijk van geworden. Daarom had hij dit kasteel gebruikt om alles wat hij uit dat land verzamelde uit te stal-len. ‘Het is niet voor de nijlpaarden,’ zei ik tegen mamma, ‘het is voor de koning.’ Het raam bood uitzicht op weidse tuinen. Je kon wel een kilometer ver kijken. ‘En daar mogen ze natuurlijk ook niet komen… ’, zei ik boos.

In een zaal vol dood oerwoudhout stonden buf-fels en antilopen opgezet, ik zag ook de olifant die Kuifje in zijn oog had geschoten. In een glazen kast zaten honderden insecten opgeprikt. Maar ik zag nergens zwarte mensen. ‘Die hebben ze toch ook doodgemaakt, mamma. Waarom staan die niet hier?’ ‘Maar jongen toch,’ zei moeder.

Na nog een zaal zei ik: ‘Zullen we maar naar huis gaan, mamma’ – en ik voeg er nu aan toe wat ik toen in andere bewoordingen wel dacht – ‘want nijlpaarden houden niet van kolonisten.’

het huis van het nijlpaard

Patrick chatelion counet is secretaris van het bestuur en hoofd van het bureau KNR. Vanwege het Bijbels Museum en de NCRV is hij bijzonder hoogleraar Bijbel in de Nederlandse Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam.

Het Koninklijk Museum voor Midden Afrika in Tervuren (B)

missionaire agenda 2013 - 3

Colofon De Missionaire Agenda is een werkschrift voor werkgroepen met een missie en verschijnt viermaal per jaar: maart, juni, september, december. Het is een uitgave van de Konferentie Nederlandse Religieuzen in samenwerking met Berne Media Uitgeverij Abdij van Berne.

ISSN: 1389-5192.

Parochies ontvangen twee gratis exemplaren, waarvan één voor de missie- of MOV-groep. Uw vrijwillige bijdrage voor de Missionaire Agenda kunt u storten op rekeningnummer 12.01.03.818 ten name van Uitgeverij Abdij van Berne (Heeswijk) onder vermelding van “Missionaire Agenda”. Vragen om extra abonnementen is mogelijk.

Redactie:Tom Boesten (hoofdredacteur)Willie Gardien, Erica Op ’t HoogLeonie van Straaten

Redactieadres: KNRPostbus 1115201 AC ’s-Hertogenboschcmbr@knr.nlwww.knr.nl/solidariteit

Abonnementenadministratie: Berne Media | AdministratieAbdijstraat 535473 AC Heeswijk missionaire-agenda@bernemedia.com

konferentie nederlandse religieuzen / berne media uitgeverij abdij van berne