Welkom

Welkom René van den Bosch | Commercieel directeur Limagrain Nederland

“Wie heeft er straks nog echt verstand van gras?”

10 jaar Nationale Grasdag

Uw dagvoorzitter Max Daniel

www.nationalegrasdag.nl

Programma10:10u ‘Gras is echt groen’

Job Steunenberg | Limagrain Nederland

10:35u ‘Bemesten in dienst van milieu en budget’Erwin Weening | DCM

11:00u Pauze

11:30u ‘Wie heeft er straks nog echt verstand van gras’Klaas Jan van der Veen | IPC Groene Ruimte

11:55u ‘Goed onderzoek loont’Jan Ties Malda | Altic

12:20u ‘Veldonderhoud stadion Feyenoord’ Kort interview met Remy de Milde | Teamleider veldonderhoud

12:30u Lunchbuffet en aansluitend veldbezoek

14:15u ‘Als de bal maar rolt’Patrick Balemans | KNVB

14:45u ‘Feyenoord, terug naar de top’Martin van Geel | Technisch directeur Feyenoord & Jan Dirk Stouten | RTV Rijnmond

15:30u Afsluiting met hapje en drankje

mee via #grasdag

Gras is echt groen Job Steunenberg | Commercieel manager begroening Limagrain Nederland


Duurzaamheid is de toekomst

“Super duurzaam, klimaatvriendelijk veld in Amsterdam ArenA”


Maatschappelijk duurzaam

► Wat zijn de ontwikkelingen en tendensen in de maatschappij?

• Duurzaamheid maakt deel uit van elk businessplan • In de volksmond Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO)• Duurzaam inkopen• Inkoopproces• Doelstellingen overheid c.q. inkoop


Wat is duurzaam ?

Volgens Dikke Van Dale:• Langdurend• Weinig aan slijtage onderhevig• Het milieu weinig belastend

Milieuthema’s:• Klimaatverandering• Landbezetting• Verzuring• Milieugevaar• Watergebruik• Uitputting van mineralen en energiebronnen• Emissie • etc.

CO₂ voetafdruk (carbon footprint) is de meest gebruikte maatstaf voor milieubelasting.


Levenscyclus-analyse (LCA) grassportveld

• In opdracht van brancheorganisatie Plantum • Maatschappelijke verantwoordelijkheid kweekbedrijven• Doel: meer inzicht krijgen in de CO₂ voetafdruk van grassportveld• Uitgangspunt: levenscyclus-analyse van een grassportveld • Gebaseerd op een levensduur van 30 jaar• Milieu-impact wordt beschreven in vier sportveldscenario’s:

• 250 speeluren per jaar• 375 speeluren per jaar• 400 speeluren per jaar• 500 speeluren per jaar


Onderzoeksopzet LCA: drie-stappenplan

Levenscyclus grassportveld

Input Output

Levensduur van 30 jaar


Factoren die milieu-impact bepalen


Waar valt (milieu)winst te behalen ?

Wat is beheersbaar in de LCA? • Niet beheersbaar: landgebruik (33%) en zand en grond (10%) • Wel beheersbaar: diesel en meststoffen

• Diesel: aandeel van 30% in de milieu-impact• Meststoffen: aandeel van 35% tot 40%


Milieubelasting per sportveld


Verlaag de milieu-impact !

Jaarlijks onderhoud (-15%)• Langzaam groeiende grassoorten• Efficiëntere maaiers en tractoren• Maaiers en tractoren op hernieuwbare

energiebronnen

Bemesting (-10%)• Bemestingsadvies opzetten en volgen• Toepassen van meststoffen met lage

milieu-impact (bv meststoffenproductie met N2O afvanginstallaties)

• Langzaam werkende (organische) meststoffen


Gras heeft beste milieu-credits!• Natuurproduct; weinig milieubelastende productie/afvoer• Méér speeluren door hightech genetica/zaadtechnologie• Is/blijft kostentechnisch/financieel de beste optie• Vastlegging van CO₂ naar zuurstof • Veilig en vertrouwd: gras ruik, voel en beleef je (‘gras is emotie’)• Veruit merendeel (prof)spelers prefereert gras omwille van minder

blessuregevoeligheid en balgedrag/speelplezier

LCA onderzoek is een praktisch handvat voor

de fieldmanager en beleidsmaker


Vragen?

Bemesten in dienst van milieu en budget

Erwin Weening | Commercieel directeur DCM Nederland



“Een echte nummer 10 is iemand die de positie achter de spits bedient. De nummer 10 is de spelmaker,

voert de vleugelspitsen met goede steekpasses en splijtende passes. Heeft ogen in zijn achterhoofd, maakt ruimte voor anderen door – bijvoorbeeld - verdedigers met zich mee te trekken en geeft voorzetten die een

complete verdediging uit elkaar trekken.”


Tendens naar de toekomst

• Aantal voetbalclubs gaat verder dalen • Aantal velden daalt van 11.000 naar 10.000

(waarvan 2.000 kunstgras) • Verdere samenvoeging aantal gemeenten • Ontwikkeling multifunctionele complexen en hybridevelden • Krimp en vergrijzing, minder vrijwilligers• Crisis: geld dominante factor • Steeds minder kennis • Milieu en duurzaamheid


Duurzaam inkopen 2015• Meststoffen met lange werking en vele dierlijke of

plantaardige grondstoffen• Beter voor milieu en bodemleven, betere manier van

CO₂-opvang en betere footprint• Combinatie van milieuvriendelijk en kwaliteit is

gegarandeerde sleutel tot succes voor uw speelveld


10 jaar innovatie met DCM• 10 jaar Nationale Grasdag en 10 jaar DCM-meststoffen• Vivifos, vivikali, micromix; elk jaar weer nieuwe innovatie• Mestwetgeving, uitspoeling • Minigranulaat


Minigran


Onze berekeningsmodule……

Budget?


Kansen gras• Wist u dat meer dan 80% nog steeds gras is……• En dat daar nog steeds 90% van de profs op wil spelen…..


Met de branche gaan we gras promoten de komende jaren!



“Een echte nummer 10 is iemand die de positie achter de spits bedient. De nummer 10 is de spelmaker,

voert de vleugelspitsen met goede steekpasses en splijtende passes. Heeft ogen in zijn achterhoofd, maakt ruimte voor anderen door – bijvoorbeeld - verdedigers met zich mee te trekken en geeft voorzetten die een

complete verdediging uit elkaar trekken.”



de nummer 10 voor het team!


Vragen?

PauzeWe hervatten het programma om

11:30 uur.

Wie heeft er straks nog echt verstand van gras?

Klaas Jan van der Veen | IPC Groene Ruimte


IPC en de Nationale Grasdag

Droom van de ‘Grasdag’: Waarde van grassportvelden op de

kaart zetten en versterken….

2005 Drainage, de weg van de minste weerstand?2006 Opleiding sportveldmanagement2009 Grip op kwaliteit (meten loont => quickscan)2010 Een efficiëntere en betere aanbesteding door

projectbeheersing2011 Topveld vraagt topbeheer en topbeleid

2012 Wie heeft er straks nog echt verstand van gras?


Ontwikkeling Grasdag

2002 Gras versus kunstgras => productniveau

2012 Gras als middel voor verantwoord ondernemen, duurzaamheid, eerlijk product => beleidsniveau


Ontwikkeling IPC Groene Ruimte

2002 Vaardigheidsopleidingen en –trainingen: medewerkers van bedrijven gericht op het opleiden van individuen tot vakman

2012 Vaardigheids– en kennisopleidingen en trainingengericht op het opleiden van individuen tot waardevol

medewerker van een organisatie


“I have a dream”


Wat was jouw droom?


Wat is jouw droom?


Hoe realiseren wij onze doelen?


Manager (leidinggevende?) zit in de bezemwagen• De medewerker wordt vooruit geduwd• Organisatie is vooral gericht op het voorkomen van fouten• Leidinggevende is niet geïnteresseerd in de werknemer• Geen passie

Werknemer• Voert bevelen uit• Blijft binnen de lijntjes• Voelt geen verantwoordelijkheid• Wordt niet geïnspireerd• Is passief


Oorzaken van mislukte projecten• De hardware is meestal niet het probleem

• Te strakke planning• “Afwezige” managers• Projectmedewerkers die de kantjes er aflopen• Struisvogelsyndroom• Medewerkers die niet willen of kunnen meewerken

Deze oorzaken worden in stand gehouden door te zwijgen!

Beloon de prater!


“Geef me de baan die bij mij past en ik hoef nooit meer te werken” naar Confucius

Wil je mensen niet constant achter de broek aanzitten, dan moeten ze doen wat ze leuk vinden en zich hierin kunnen ontwikkelen.

Mensen ontwikkelen: uit hun comfortzone: kennis bijleren en/of persoonlijke ontwikkeling.


Die baan heb je al…

BeleidsmedewerkerTrekkerchauffeurAfdelingshoofdSportveldbeheerderCalculatorUitvoerderVerkoperetc.

…hoe wordt dit een droombaan?


It takes three to tango

KunnenHebben medewerkers de juiste kwalificaties

WillenWat willen medewerkers

echt?(nut/stimulans b.v. macht,

erkenning, status, nieuwsgierigheid)

MogenHebben medewerkers

voldoende eigen verantwoordelijkheid


Drijfveren

Inzicht hebben in de eigen drijfveren en die van anderen is de succesfactor als het gaat om mensen op de juiste manier benaderen, motiveren, belonen en inzetten.


Waardevolle medewerker

Resultaat• Afspraken over doelen, resultaten en inspanning• Afgestemd op bekwaamheden: kennis, inzicht en kunde• Passend bij de functie en de beschikbare middelenPrikkel• Interesse hebben en luisteren• Initiatieven aanmoedigen• Fouten mogen maken• Trots zijn• Humor en plezier• Eerlijkheid• Vertrouwen• Respect: tolerantie voor verschillen


Opleiding en training heeft effect

Voor de werknemer

• Aan pas sings ver mo gen• Vor ming• Po ly va len tie• Ini ti a tief• In te gri teit• Aan leg om in team ver band te wer ken• Com mu ni ca tie ve ei gen schap pen• Emo ti o ne le in tel li gen tie• Lei der schap• Ma tu ri teit


Opleiding en training heeft effect

Voor de organisatie

• Beter personeel• Gemotiveerd personeel• Een goed imago• Flexibiliteit


Voorbeelden

“Dankzij vakkennis heb ik nu echte sparringpartners” opleiding greenkeeper

“Ik had de papieren al, een vereiste voor de nieuwe functie” opleiding GGU

“Door feedback en reflectie tijdens de cursus heb ik op kantoor nu echt contact met collega’s”

opleiding ‘projecten managen in de buitenruimte’


Wie heeft er straks nog verstand van Gras?

20 ͤ


Vragen?

Goed onderzoek loont Jan Ties Malda I Bemestingsspecialist ALTIC BV


Inhoud presentatie

• Onze ervaring met sportvelden• Noodzaak goede bemesting• Bodemanalyses• Meer inzicht in voedingsopname gras• Naar de praktijk


Noodzaak goede bemesting

• Belangrijk voor goed en gezond gras• Carbon footprint• Grondwater en milieu• Meststofkeuze

• Uitgebalanceerd• Duurzaam


De wet van Liebig

De groei en kleur hangt af van de bouwstof die het minst aanwezig is.

Waarom bemesten?


Functie van nutriëntenVeel functies mogelijk, bijvoorbeeld:• Vorming van bladgroen• Stevigheid van cellen• Stimulering van beginontwikkeling


Processen in de bodem Fixatie/ uitspoeling/ mineralisatie/interactie tussen elementen

Bodem uiterst complex en moeilijk voorspelbaar systeem…

Teveel en te weinig voedingsstoffen geven beiden problemen

• Teelttechnisch (gebreksziekten)• Maatschappelijk (grondwaterkwaliteit)


Interactie tussen nutriënten


Zandkorrel-- -

-

-

--

--

Ca2+

Na+

H+

K+

Ca2+

-

Mg2+

K+

K+

K+

K+

Mg2+Na+

K+

K+

K+


Bodemanalyse voorbeeld


Bodem in beeld• Beschikbaarheid van alle macro- en micro-elementen + o.s.%• Doorlooptijd 3 werkdagen• Uitbreiding mogelijk naar buffervoorraden en lutum

doorlooptijd 2 weken• Altijd voorzien van een concreet advies• Hoe gevoelig is gras voor tekorten aan bepaalde elementen?• Kaliumgebrek, magnesiumgebrek?


Gebreksziekten in beeld

• ALTIC initiatief belang voor de sector• Gras op veld met stroken sinds 1953 geen K2O, Mg, etc…

Geen Mg

Geen N

Greengras

Sportveldgras


Gebreksziektenveld

20-jul 9-aug 29-aug 18-sep 8-okt 28-okt50

90

130

170

210

250Geen Mg

volledig bemest

geen kalk

teveel kalk

% m

anga

an t.

o.v

volle

dig

bem

est


Toekomstgericht

• Verdere optimalisering adviezen bodemanalyses• ALTIC kan straks gericht adviseren op basis van grasinhoud

• Toewerken naar streefcijfers• Veel meer grip op waar we mee bezig zijn• Korte termijn bodemanalyses• Lange termijn ook grasreactie monitoren

• Duurzamer: lagere CO2-footprint• Analysekosten per veld vallen erg mee

• Hoe gaan we hier in de toekomst mee verder?


Vragen?

Het veld in De KuipRemy de Milde | Teamleider veldonderhoud Stadion Feyenoord

Foto’s: Remy de Milde

MiddagprogrammaLunchbuffet & veldbezoek

14:15 uur hervatting programma

ALS DE BAL MAAR ROLTRICHTLIJNEN VOOR KRIMP?

PAGINA 72 VAN 4PaBa 12-11-2012

DIVERSITEIT AAN NORMEN

KNVB NOC*NSF

VNG

Advies

burea

usgemeenten

Optimale norm


Tijdpad

Jaren ‘60 en ‘70

< 1992 2005 2010 - 2012

VNG neemt afstand van norm KNVB/ NOC*NSF

Nieuw constructief overleg

Discussie start

Basis van de huidige VNG norm

Overleg zonder resultaat

N*N en KNVB kondigen nieuwe norm af


ONDERZOEK

• In hoeverre voldoen de huidige accommodaties aan bestaande normen

• Hoe beoordelen verenigingen de kleedkamercapaciteit• Wat is de invloed van de huidige ontwikkelingen op de

kleedkamercapaciteit• Wat zijn de ervaringen en behoeften van de

verenigingen• Wat zijn de mogelijkheden voor een nieuwe norm


KLEEDKAMERRICHTLIJN

• Gedifferentieerd voorstel:

bij enkel senioren: 2 kleedkamers per benodigd wedstrijdveld en 2 teamlockers per kleedkamer

Bij senioren/junioren/pupillen: 2 kleedkamers per benodigd wedstrijdveld en 2 teamlockers per kleedkamer en 50% van de kleedkamers in een grotere maatvoering (i.p.v. 15 m2 -> 24 m2)

Indien 1 benodigd wedstrijdveld en senioren/junioren/pupillen: 3 kleedkamers en 2 teamlockers per kleedkamer en 2 kleedkamers in een grotere maatvoering


VELDENRICHTLIJN


NIEUWE BEHOEFTEBEPALING


BELANGRIJKSTE WIJZIGINGEN

• Norm wordt richtlijn• Demografische ontwikkelingen en ledenontwikkelingen

moeten worden betrokken • Mogelijkheden voor doordeweekse wedstrijden doorgevoerd• Communicatie tussen vereniging en gemeente wordt

gestimuleerd• Cultuurtechnische behoefte ≠ organisatorische behoefte• Elk traject = maatwerk


KRIMP


KRANTENKOPPEN


BETEKENIS KRIMP

‘Definitie’: Voorspelde afname van de bevolking en de verandering in de samenstelling van de bevolking die daarmee gepaard gaat.


LEDEN VERSUS VERENIGINGEN


ONTKENNING?

2020 2030 20400.00%

1.00%

2.00%

3.00%

4.00%

5.00%

6.00%

7.00%

2.96%

5.70%

6.62%

Alle leeftijden

groei/krimp

percentage groei/krimp bevolking ten opzichte van 2012


0-5 5-10 10-15 15-20 20-35 35-45 45-65 65-99

-20.00%

-15.00%

-10.00%

-5.00%

0.00%

5.00%

10.00%

15.00%

20.00%

25.00%

30.00%

0.43%

-5.93%-7.74%

2.53%5.20%

-14.30%

2.02%

25.20%

Leeftijdscategorieën 2020 ten opzichte van 2012

percentage groei/krimp bevolking per leeftijdscategorie


0-5 5-10 10-15 15-20 20-35 35-45 45-65 65-99

-20.00%

-10.00%

0.00%

10.00%

20.00%

30.00%

40.00%

50.00%

60.00%

4.66%

-1.75%

-8.23% -7.00%

5.05%

-7.86% -7.84%

54.59%

Leeftijdscategorieën 2030 ten opzichte van 2012



OF ANTICIPEREN?

0-5 5-10 10-15 15-20 20-35 35-45 45-65 65-99

-20.00%

-10.00%

0.00%

10.00%

20.00%

30.00%

40.00%

50.00%

60.00%

70.00%

80.00%

1.98%

-0.88%

-4.24% -2.91%

0.76%

-5.60%

-13.44%

70.37%Leeftijdscategorieën 2040 ten opzichte van 2012



MOGELIJKE OPLOSSINGEN OM KRIMP “TEGEN TE GAAN”SamenwerkingsverbandenMinder verenigingen, maar kwalitatief sterkere verenigingenSamenwerking met andere organisaties: BSO Kaartclub / sjoelvereniging / wandelvereniging / harmonie kinderdagverblijfBelemmeringen: Bestemmingsplan / vergunningen / belastingsdienst


Vragen?

Feyenoord, terug naar de topMartin van Geel | Technisch directeur FeyenoordJan Dirk Stouten | Sportverslaggever RTV Rijnmond


Vragen?

Afsluitingwww.nationalegrasdag.nl voor een impressie en alle presentaties Zometeen borrelen en napraten

http://www.nationalegrasdag.nl/

Bedankt! Voor uw aandacht en graag tot volgend jaar voor de 11e editie !

Welkom

Documents

Transcript of Welkom