weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie...3 F r u i t t e e l t 4, 1 2 n o v e m b e r 2...
20
weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie fruit teelt 12 november 2010, jaargang 100, nr 45 Kostprijs verlagen met hogere productie | Pseudomonas aan de bron bestrijden 100 jaar Fruitteelt Interpoma was het neusje van de zalm op gebied van nieuwe machines
Transcript of weekblad van de nederlandse fruittelers organisatie...3 F r u i t t e e l t 4, 1 2 n o v e m b e r 2...
weekblad van de neder landse fruitte lers organisat ie
fruitteelt 12 november 2010, jaargang 100, nr 45
Kostprijs verlagen met hogere productie | Pseudomonas aan de bron bestrijden
100 jaar Fruitteelt
Interpoma was het neusje van de zalm
op gebied van nieuwe machines
2
Inhoud
RubriekenNFO-info 3Deze week 4NFO in het land 9Marktzicht 16Werkwijzer 18Agenda 19
Artikelen
6 Technische hoogstandjes opEuropese fruitteeltbeurs
10 Zwartvruchtrot gedijt primaop dood perenblad
12 Teeltmaatregel moet Pseu-domonas de kop indrukken
14 Invloed vaste kosten op
kostprijs
6Tijdens de beurs Interpoma (4t/m 6 november) werd in Bolzanoin Zuid Tirol de laatste Pink Ladygeoogst. Op de foto oogsten deplukkers Rosy Glow, een nieuwe,rode mutant van Pink Lady. Foto: Marijke van Schaik, NFO
10
12
10
16
Coverfoto
De specialist in fruitteelt gewasbeschermingsmachines.
Fabrikant: HSS boomgaardspuitenImporteur van: Lipco tunnelspuiten Müller onkruidspuitbomen/strokenpoetsers Campagnola pneumatische snoeischarenDealer van: Pellenc elektrische snoeischaren John Deere smalspoor tractoren
Skl. Erkend boomgaardspuit keuringsbedrijf.
Garage- & landbouwmechanisatiebedrijf H. HOL & ZN.Den Bommel 8, 4194 TZ Meteren, tel: 0345-569294, fax: 0345-569542www.hholenzoon.nl
De publicatie van re-
sidumetingen van de
Voedsel en Waren
Autoriteit (VWA)
heeft vorige week
veel stof doen opwaaien in het tv-pro-
gramma Radar en andere media. De NFO
vindt dat die eenzijdige berichten de
consument meer kwaad dan goed doen.
Hetzelfde geldt voor het beleid of beleid-
loosheid van retailorganisaties en de
overheid.
De berichten in de media over de residu-
en op groenten en fruit geven de consu-
ment onjuiste informatie. De aanwezig-
heid van residuen brengen de media in
direct verband met een potentieel risico
voor de volksgezondheid en dat is niet
het geval. De MRL’s zijn op basis van we-
tenschappelijke studies vastgesteld en
blijven ver onder de waarde waarbij een
risico voor de volksgezondheid optreedt.
De manier waarop de media de consu-
ment informeren, kan een negatief effect
hebben op het eetgedrag van groenten
en fruit. En dat terwijl iedereen het er-
over eens is dat juist een hogere con-
sumptie van groenten en fruit bijdraagt
aan de gezondheid. Bovendien geeft de
VWA aan dat de lijn naar steeds minder
residu ook in 2009 is voortgezet. De wets-
overtredingen komen voornamelijk voor
rekening van producten buiten de EU.
Aan de eenzijdige berichten over de resi-
ducijfers en de reactie van belangrijke af-
nemers, kleven vele bezwaren. Ten eerste
trekt men de deugdelijkheid van de wet-
telijke normen in twijfel. Ten tweede is er
een serieus spanningsveld tussen residuar-
me teelt en het risico van resistenties van
middelen tegen ziekten en plagen en dus,
op termijn, op de voedselzekerheid. Ook
kan er wrijving ontstaan tussen residuarm
en milieuvriendelijk telen. Deze belangen
worden op dit moment niet afgewogen.
De wirwar aan bovenwettelijke eisen,
maakt het voor telers vrijwel onmogelijk
om te kunnen inspelen op de markt. Als
er dan al bovenwettelijke eisen moeten
komen, stem die dan binnen de retail
met elkaar af. Ook voor de middelenin-
dustrie is het zeer lastig om in het huidi-
ge veld het perspectief van nieuwe, veili-
ge middelen op de markt in te schatten.
Toelatingen voor potentiële, nieuwe, vei-
lige middelen worden daardoor mogelijk
niet aangevraagd.
Het bovenstaande neemt niet weg dat de
fruitteeltsector zich blijft inspannen om
met zo laag mogelijke residuniveaus te
telen. De NFO en anderen werken er aan
om die niveaus te verlagen door gerichte
acties in de teelt, bewaring en sortering.
De huidige, eenzijdige berichten over re-
sidugegevens leiden eerder tot een site:
Weet niet wat je eet. Van de overheid
verwacht de NFO dat ze zich actief op-
stelt in deze discussie in plaats van de af-
wachtende houding van dit moment aan
te nemen. Want voedselveiligheid is een
primaire taak van de overheid en is geen
speelbal van de media. Als blijkt dat op
basis van wetenschappelijke onderbou-
wingen de huidige normen niet scherp
genoeg zijn dan moeten ze worden aan-
gepast, maar we moeten terug naar de
wettelijke norm.
Johan van Haarlem
voorzitter NFO
Voedselveiligheid is geen speelbal
het beleid ish e t b e l e i d i s
3
Fruitteelt 45, 12 november 2010, Jaargang 100
infonfo
Promotie Conference Het initiatief om door middel
van een GMO-campagne een
extra promotie Conference op
te zetten, is nog niet rond. Dit
werd onlangs duidelijk in de
stuurgroep hardfruit waaraan
de NFO deelneemt. Afzetorga-
nisaties zijn nog steeds met el-
kaar in overleg om een plan
vorm te geven om Conference
extra te promoten. De NFO is
teleurgesteld dat de plannen
nog niet rond zijn. Het Groen-
tenFruitBureau is begonnen
met de voorloopcampagne op
Duitsland. Op het programma
staan onder andere: diverse
persberichten aan 4.000 jour-
nalisten in Duitsland via het
Grünne Presseportal; een direc-
te mailing met een kistje Con-
ference aan honderd geselec-
teerde (vak)journalisten; een
artikel en advertentie in Fruch-
thandel Magazin; een directe
mailing in handelsbladen van
Duitse retail en deelname aan
de Fruit Logistica in Berlijn. Een
Duitstalige website onder-
steunt de activiteiten. Groen-
tenFruitBureau werkt nog een
aantal mogelijkheden uit om
Conference te promoten. De ti-
ming en de berichtgeving wor-
den afgestemd met afzetpartij-
en. Ook de ontwikkeling van
flyers en productinformatie
wordt in samenspraak met af-
zetpartijen opgesteld zodat de
handel optimaal gebruik kan
maken van de campagne naar
hun klanten.
Ook voor de industrie gewasbeschermingsmiddelen is het zeer
lastig om onder de huidige omstandigheden een toekomst met
nieuwe, veilige middelen in te schatten. Toelatingen voor poten-
tieel veilige middelen worden daardoor mogelijk niet aange-
vraagd. Foto: Marijke van Schaik, NFO
Uitgelicht
Het GroentenFruit-Bureau is begonnenmet de voorloopcam-pagne op Duitsland
4
Frui
ttee
lt 4
5, 1
2 no
vem
ber
2010
, Ja
arga
ng 1
00
Deze week
Guus Beugelink van het Hoog-
heemraadschap de Stichtse Rijn-
landen mocht de Utrechtse fruit-
telers complimenteren met de
verminderde middelen emissies
naar het oppervlaktewater en
grondwater. “We meten steeds
meer en vinden steeds minder”,
vertelde Beugelink op 3 novem-
ber tijdens de LaMi-dag in Hou-
ten. Een dag die LaMi Utrecht
organiseerde in samenwerking
met de Utrechtse NFO-afdelin-
gen en LTO Noord.
Gewasbeschermingsmiddelen
gebruikt in de huidige fruitteelt-
praktijk treft het hoogheem-
raadschap eigenlijk niet meer
aan. Gedeputeerde Bart Krol van
de provincie Utrecht, gaf aan
trots te zijn op zowel de Utrecht-
se fruitteelt als de resultaten die
LaMi behaalt. Maar ook zei hij
dat de ILG-geldstroom wordt af-
geknepen. De EHS ontwikkelt
zich eveneens niet verder of
slechts beperkt. “Wat betekent
dit voor uw individuele bedrijf?”
luidde zijn vraag aan de circa 65
aanwezigen.
LaMi presenteerde al haar on-
derzoeksresultaten. Dit betrof
de projecten: Kwaliteitsfruit
Kromme Rijn; (Rooi)hout ge-
stookte CV-installatie; Beheersen
schurft met vinasse; Fruitmotbe-
strijding met feromoonverwar-
ring; Biologische bestrijding van
spint in kersen; Functionele
agrobiodiversiteit en Benutten
geavanceerde mogelijkheden
van weerstations in de fruitteelt.
LaMi-dag
Het ging er dinsdagavond in Enspijk
soms pittig aan toe op de eerste,
drukbezochte ledenbijeenkomst
van de NFO. De vereniging houdt
deze bijeenkomsten in het kader
van haar afzetactiviteiten als vervolg
op het onderzoek Berenschot.
Inleiders Siep Koning (directeur) en
Herman Bus (beleidsmedewerker)
beiden van de NFO, gaven een uit-
voerige presentatie over alle activi-
teiten die de NFO op touw had ge-
zet mede naar aanleiding van het
rapport Berenschot. Fruitteler Ge-
rard Pronk gaf een toelichting op
het samenwerkingsverband,
Northsea Pears, die telers in Noord-
Holland hebben opgezet om geza-
menlijk Conference af te zetten.
De presentaties werden goed ont-
vangen, en dat de aanwezigen geïn-
teresseerd waren, bleek wel uit de
talloze vragen die zij stelden. Zo
vroeg een van de 75 aanwezigen
waarom een initiatief als het op-
nieuw op de markt zetten van Elstar
nu wél kans van slagen zou hebben,
terwijl dat in het verle-
den meermalen was
mislukt. De NFO kreeg
de opdracht mee goed
te kijken op welke pun-
ten het destijds niet
was gelukt. “Als je de
retail er niet vanaf het
begin bij betrekt,
wordt het kansloos.”
Ook over de promotie
Conference waar de
NFO al geruime tijd sa-
men met België aan
werkt, werd gediscussi-
eerd. De vereniging
toonde zich enthousiast over het
verloop van de voorbereidingen die
alleen al geruime tijd in beslag ne-
men. De NFO merkte op dat een ge-
zamenlijke campagne met België
opzetten, waarbij ook een forse EU-
subsidie moest worden aange-
vraagd, een kwestie is van lange
adem. Maar op die manier kunnen
beide landen wel een ongekend
hoog budget voor collectieve pro-
motie van één product tegemoet
zien.
De zaal luisterde gespannen mee,
maar liet wel weten dat de sector
nog veel meer Conference kan af-
zetten, simpelweg door aan alle
vraag uit de markt te voldoen. Op
dit moment wordt niet alle handel
ingevuld omdat telers hun product
niet vrijgeven en speculeren op ho-
gere prijzen.
Pittige discussies op NFO-bijeenkomst
Zeeuwse FruitteeltdagDe komende editie van de Zeeuwse Fruit-
teeltdag, die de NFO-kring Zeeland/
oord-Brabant organiseert, wordt gehou-
den op vrijdag 10 juni 2011. Meer infor-
matie over de fruitteeltdag vindt u te zij-
ner tijd in Fruitteelt en op www.nfo-
evenementen.nl. Locatie is wederom in
een hal van de CZAV in Wemeldinge.
5
Fruitteelt 45, 12 november 2010, Jaargang 100
Fruitteelt 45, 12 november 2010, Jaargang 100
45
Gala en Golden Delicious zijn
nog steeds de grootste rassen in
Zuid-Tirol, maar de nieuwe ras-
sen, die de laatste jaren zijn
geïntroduceerd, zijn steeds meer
in opkomst. Red Delicious en Fuji
zijn de populairste rassen die te-
lers nu planten, vertelt Walter
Guerra, onderzoeker fruitteelt
bij het Italiaanse onderzoekssta-
tion Laimburg.
Het clubras Jazz is een tweejarig
project, dat wordt gestuurd van-
uit Enza in Nieuw Zeeland. In
twee jaar tijd mag er maximaal
130 hectare geplant worden.
Daarna kijkt men of er mogelijk-
heid is tot uitbreiding. “Vasthou-
den van de prijs is belangrijk,
vanuit Nieuw
Zeeland horen
we nu andere
berichten.”
Pink Lady
blijft een ge-
stage groeier
met zo’n 25
hectare per
jaar. Ook dit ras is gelimiteerd
met de groei. Een Pink Lady-
boom kost volgens Guerra ruim
€ 10. RosyGlow is een nieuwe
mutant van Pink Lady die mak-
kelijker kleurt, de interesse in
deze variëteit is goed te noe-
men, zegt Guerra. De appels
worden wel gewoon als Pink La-
dy verkocht.
Rubens komt niet meer voor in
de statistieken. Guerra merkt op
dat veel Kanzi- en Modi-telers
teleurgesteld en boos waren
over het afgelopen seizoen. “De
kleur bij Kanzi blijft een pro-
bleem en over het algemeen zijn
de verwachtingen van Modi er
ook nog niet.”
Nieuwe aanplanten in Zuid-Tirol
Telers doen er goed aan om het over-
gangsjaar naar de nieuwe GlobalGap-
richtlijnen (2011) te gebruiken om de
audit-controleur, bij de jaarlijkse con-
trole, zelf oplossingen voor te leggen
en nadrukkelijk te vragen of die
oplossingen acceptabel zijn om te
voldoen aan de nieuwe regels die
vanaf 1 januari 2012 verplicht
zijn. Dat stelt DPA-adviseur Paul
Bol. Het komt namelijk voor een
groot deel aan op de interpretatie van
de richtlijnen door de audit-controleur.
DPA werkt, samen met de afzetorgani-
saties, aan de Nederlandse vertaling
van de richtlijnen en zorgt voor zo
praktisch mogelijke oplossingen. Een
overzicht van de tien belangrijkste te
verwachten veranderingen van de Glo-
balGap-regels is te lezen in Fruitteelt
42 (pagina 8 en 9). De grootste te ne-
men hobbel lijkt de tweede bedrijf-
hulpverlener te zijn. De nieuwe richtlij-
nen verplichten de werkgever namelijk
dat er minstens een bedrijfhulpverle-
ner (bhv’er) aanwezig is wanneer op
het bedrijf gewerkt wordt. Meestal be-
zit het bedrijfshoofd of -leider dit di-
ploma, maar wanneer die niet aanwe-
zig is, moet er, als er gewerkt wordt,
een tweede bhv’er zijn. Wellicht kun-
nen kleine bedrijven volstaan met één
bhv’er, waarbij de werkgever dan
een duidelijke instructie opstelt over
hoe te handelen in geval van calami-
teiten. Telers moeten dit echter zelf
aan hun audit-controleur ter beoor-
deling voorleggen. Het is namelijk mo-
gelijk dat de certificeerders hier ver-
schillend over denken.
Paul Bol adviseert alle telers nadrukke-
lijk om in 2011 nog volgens de oude
GlobalGap-richtlijnen te werken. Dat is
namelijk toegestaan.
Zelf oplossingen voorleggen aan controleur
Rubens in Zuid-Tirol
Tijdens de Interpoma 2008 waren de
ogen gericht op Civnired, een rode
mutant van Rubens. Reden voor die
introductie was het niet goed op
kleur willen komen van Rubens. Nu,
twee jaar later, tijdens de Interpoma
2010, werd Civnired nog steeds ge-
promoot. Maar het is, volgens fruit-
teeltonderzoeker Walter Guerra van
onderzoeksstation Laimburg in Italië,
nu te laat voor de teelt in Zuid-Tirol.
“Rubens is dood”, is zijn conclusie en
Civnired kan dit niet meer redden vol-
gens hem. “Het vertrouwen in het ras
is weg en de uitbetaalprijzen zijn la-
ger dan die van Gala. De Rubensbo-
men die er nog staan worden weer
gerooid, zegt hij. Foto: Marijke van Schaik, NFO
Bovenaan Rubens, onderaan de rode mu-
tant. Foto: Marijke van Schaik, NFO
6
Frui
ttee
lt 4
5, 1
2 no
vem
ber
2010
, Ja
arga
ng 1
00
Italië werkt al zo’n twintig jaar aan eenmachine die onkruid kan verbranden.De wortels blijven dus wel in leven. Pi-
roDiserbo toonde zijn nieuwste model. InItalië rijden er wel 800 van dergelijke ma-chines in de teelt van kleinfruit, grootfruiten druiven. Giovanni Zambardi van PiroDi-serbo, zegt dat de machine ook interessantis ter bestrijding van schimmelziektes.De branders, die aan beide zijden zijn temonteren, werken op gas en verbruiken ge- middeld 20 kg per hectare. De hoek van de
branders is instelbaar. Boven de branderszit een luchtstroom die ervoor zorgt dat dehitte niet naar boven kan, naar het blad vanhet teeltgewas.“De optimale rijsnelheid ligt tussen de 3 en5 km per uur, zonder enig negatief effect tehebben op de druppelbevloeiing of boom-beschermers”, aldus Zambardi. De machinelijkt nu vooral inzetbaar voor de biologi-sche teelt. Maar wanneer het middelenpak-ket in de reguliere teelt nog verder redu-ceert, is een dergelijke onkruidbehandeling
wellicht aantrekkelijk. De geadviseerde rij-snelheid is echter wel aan de lage kant,vooral wanneer een teler enkele tientallenhectares moet behandelen. Bij veel onkruidadviseert Zambardi er tweemaal doorheente rijden. Langzamer rijden dan 3 km peruur kan smeltschade veroorzaken aan deboombeschermingsnetjes. De machine (mettwee armen) kost e 14.000 (excl. btw).
Interpoma, deel 1
Alles over de appel op InterpomaTechnische hoogstandjes op Europese fruitteeltbeurs
Marijke van Schaikvakredacteur [email protected]
Terwijl de laatste Pink Lady in Bol-
zano (Zuid-Tirol) werd geoogst,
kwamen 14.240 bezoekers uit
58 landen en 354 standhouders
uit 18 landen op de beurs Interpo-
ma af die in deze Italiaanse stad
werd gehouden. Dat zijn bijna
een kwart meer bezoekers dan in
2008. Van 4 tot en met 6 novem-
ber stond Interpoma bol van de
techniek, mechanisatie en nieuwe
fruitrassen. Vanuit Nederland reis-
de een veertigtal fruittelers naar
Bolzano.
Nieuwe appelrassenHet Italiaanse Consorzio Italiano Vivaisti
(CIV) presenteerde de vijf nieuwe appel-
rassen Gaia, Gemini, Renoir, Smeralda en
Fujion. Alle appels zijn schurftresistent en
geselecteerd vanwege hun zoetsmakende
eigenschappen. Smaakpanels beoordeel-
den op grote schaal de vijf nieuwe rassen.
De appels zijn
vanaf volgend
teeltseizoen be-
perkt beschik-
baar om de
markt op te
gaan. Volgens
CIV zijn de ap-
pels in diverse
wereldstreken
te telen en zijn
ze aangeplant
in bijna alle
landen van Eu-
ropa, Noord- en
Zuid Amerika,
Noord- en Zuid-Afrika, Oostbloklanden,
China, India, Australië en Nieuw Zeeland.
Gaia, Gemini en Fujion zijn bicolore ras-
sen. Renoir en Smeralda zijn meer groene
rassen. Renoir springt er gelijk uit vanwe-
ge zijn grotendeels verruwde uiterlijk.
Volgens de raseigenaren smaakt de appel
zoeter dan een standaard Renettesoort
en is de boom ‘zelfdunnend’.
De Smeralda lijkt uiterlijk op de
Granny Smith, maar smaakt
zoeter en is dertig dagen eer-
der rijp. De Gaia en Gemini zijn
beide wat met Gala vergeleken,
maar zijn wat grootvruchtiger.
De Fujion heeft wel wat weg
van een Wellant vanwege de
duidelijk zichtbare lenticellen.
CIV is ook bekend van de club-
rassenintroductie van het schurftresisten-
te appelras Modi, Rubens en de rode mu-
tant daarvan, de Civnired.
Behalve CIV introduceerde de Italiaanse
boomkwekerij Braun uit haar Golden De-
licious mutant met rood blosje, de Golden
Parsi(s) da rosa en een Red Delicious mu-
tant met de merknaam Red Cap.
Renoir en Fujion.
7
Fruitteelt 45, 12 november 2010, Jaargang 100
Track+RaceTrack+Race is gebaseerd op het kunnen volgen van
de bewegingen die een heftruck maakt. Zo is het
mogelijk voorraadbakken of pallets op het bedrijf
te kunnen volgen. Doel is om de heftrucks zo effi-
ciënt mogelijk te laten werken, dus ook de lengte
van de koffiepauze wordt geregistreerd.
Alessandro Fiori, directeur van Weflex, legt uit dat
ingefreesde sensoren in de grond, waar bijvoor-
beeld een voorraadbak op staat, contact maken
met de heftruck. Dit proces verloopt via een mag-
netisch veld. De locatie van de voorraadbak wordt
aan de heftruck gelinkt; onder de heftruck zit een
antenne gemonteerd. Twee sensoren op de hef-
truck monitoren vervolgens of er een bak op de le-
pels staat en hoe hoog die wordt opgetild. De bak-
ken worden vooraf een voor een ingelezen. Een
computerprogramma laat deze eigenschappen 3-
dimensionaal zien waarna de heftruckchauffeur de
informatie opslaat. “De planner op kantoor kan
met dit systeem zien waar het product zich bevindt
en wat er van een bepaald product op voorraad is.
De heftruckchauffeur kan, in opdracht van de
planner, op zijn computerscherm zien waar op het
bedrijf hij het product kan ophalen.”
De sensoren worden op een zodanige manier ge-
plaatst dat de bakken op meerdere sensoren staan.
De sensoren bestaan uit kleine ampullen die wor-
den ingefreesd en afgedekt.
AppelraperAppels of peren voor de in-
dustrie kunnen met de raap-
machine type OB80R van
Feucht-Obsttechnik in Duits-
land gemakkelijk uit de
boomgaard worden opge-
raapt. Twee ronddraaiende
armen met rubberen flap-
pen draaien de appels naar
het midden van het rijpad
waarna de machine ze op-
raapt. Bijna aan het eind van
de armen zit een knikmoge-
lijkheid zodat de borstelar-
men ook tussen de bomen
kunnen komen. De appels
gaan na het oprapen aan de
achterzijde van de machine
via een kistenvuller de voor-
raadbak in of de appels ver-
dwijnen in een kleine kiep-
bak achterop de machine.
Het apparaat kan maximaal
vier ton appels per uur ra-
pen. Blad dat meekomt valt
er via een rooster weer uit.
De machine wordt stan-
daard geleverd met een 16
pk benzinemotor, tegen een
meerprijs is een dieselmotor
leverbaar. Bij levering met 2
opraaparmen zijn de kosten
€ 18.000 (excl. btw). De in-
vestering is niet gering, wel
heeft het bedrijf goed in-
zicht, door middel van een
rekenmodel, wat de opraap-
kosten per kg zijn. Oogst-
kosten bij oprapen van 3 ton
per uur komt gemiddeld uit
op € 0,01 p/kg. Bij 1,5 ton
per uur is dit € 0,02 per kg.
De berekening is gebaseerd
op een afschrijving van tien
jaar, arbeidskosten van € 15
per uur met zo’n 230 uur
aan werkuren, onderhoud,
brandstof, et ceterea.
De rode rondjes geven de plek van de sensoren aan. De tegels op de foto dienen slechts ter
illustratie en maken geen deel uit van Track+Race.
8
Frui
ttee
lt 4
5, 1
2 no
vem
ber
2010
, Ja
arga
ng 1
00
In het volgende nummer van Fruitteelt volgt deel 2 over de beurs In-
terpoma. Fruitteelt belicht dan de ontwikkelingen van pluk o traks,
nieuwe hoogwerkers en pluksystemen en combinaties van beide.
Fruitteelttrekker op rupsbandenEen vrij futuristische publiekstrekker was de
Mach 4 van Antonio Carrero. Een bedrijf dat al
honderd jaar actief is in de Italiaanse mechani-
satiebranche. Deze rupstrekker is vooral ge-
schikt voor steile hellingen, ideaal dus voor in
Italië, en is 87 pk sterk. De rupsuitvoering levert
daarentegen niet in op snelheid. Op de weg
heeft de Mach 4 een maximumsnelheid van
40 km per uur.
Regenvlekkenziekte afwassenFruit-Tec ontwikkelde op verzoek van biologische te-
lers een appelwassysteem om regenvlekkenziekte te
verwijderen. Via een wasstraat van zo’n 1,5 meter
lang draaien de appels, op een uit borstels bestaan-
de rollerbaan, onder grote borstels door die de te-
genovergestelde richting uitdraaien. De machine
heeft een wascapaciteit van 2000 kg per uur en is
daarmee dus niet geschikt voor grote sorteerbedrij-
ven.
Fruit-Tec is in de fruitsector bekend van de mechani-
sche dunmachine Darwin. Het bedrijf werkt nu aan
de ontwikkeling van een apparaat voor mechani-
sche snoei. De verwachte introductie ligt medio
2011.
Snel appels wegenHet Deense bedrijf Newtec introduceer-
de zijn nieuwe appelweger model
2014A. De machine heeft bij 1 kg-ver-
pakkingen een maximale capaciteit van
45 verpakkingen per minuut. Bij 1,5 kg-
verpakkingen loopt dit terug naar 40
verpakkingen per minuut. Er moeten ui-
teraard wel verpakkingsmachines aan
gekoppeld worden die de capaciteit van
de machine aankunnen. Jasa packaging
systems is de Nederlandse dealer van
het Deense bedrijf.
Foto’s: Marijke van Schaik, NFO
9
Fruitteelt 45, 12 november 2010, Jaargang 100
nfoin het land
Kring Midden-Nederland
Piet Verhoeven (NFO scholings-
consulent fruitteeltsector), was
te gast bij NFO-kring Midden-
Nederland. Hij lichtte de stand
van zaken toe over de oprich-
ting van de Fruitteeltacademie.
Ook de mogelijkheden rondom
het cursorisch onderwijs be-
sprak hij. De betrokken partij-
en zien de noodzaak in van de
Fruitteeltacademie, aldus Ver-
hoeven. Momenteel telt het
Mbo-onderwijs nog slechts cir-
ca 45 fruitteeltleerlingen over
alle leerjaren heen.
De gemeente Houten stelde
haar beleid vast over het huis-
vesten van seizoenarbeiders.
De invoering van het beleid
kwam tot stand na veel inspan-
ningen van NFO-afdeling Zuid-
Oost-Utrecht en LTO.
Niet blij
De NFO-afdeling Bommel-
waard is niet blij met de plan-
nen van het waterschap om de
waterschapsheffing voor onge-
bouwd aanzienlijk te verho-
gen. De afdeling gaat dit bij de
waterschapsbestuurders aan-
kaarten. De NFO-afdeling
West-Betuwe meldde dat hoe-
wel er landelijk weinig hagel-
schade lijkt te zijn er binnen
haar afdeling toch een aantal
bedrijven, later in het seizoen,
nog zwaar getroffen is door
hagel. Over een plan van aan-
pak voor Elstar meent de kring
dat we als sector moeten pro-
beren in te zetten op een kwa-
liteitsborging voor Elstar. Dit
zal zeker niet eenvoudig zijn
om handen en voeten aan te
geven, maar de mogelijkheden
hiervoor moeten goed onder-
zocht worden. Op 9 november
werd dit onderwerp ook be-
handeld op de bijeenkomst Be-
renschot die de kring belegtde.
Echteld 25 oktober 2010
Frans van Brandenburg
voorzitter kring Midden-Neder-
land
Kring Limburg/ LLTBvakgroep fruitteeltOmdat Siep Koning (NFO) aan-
wezig was, kwamen de ver-
volgacties op het rapport Be-
renschot uitgebreid aan bod.
Het bestuur ging dieper in op
het verbeteren van de markt-
positie en prijsvorming van El-
star. Dat daarvoor 50 procent
van het Elstar-areaal in Neder-
land gerooid zou moeten wor-
den, lijkt een boute uitspraak.
Vanwege de leeftijd van de
aanplant gaat dit echter van-
zelf: het merendeel van de El-
star is ouder dan tien jaar. Het
bestuur meent dat er herge-
plant gaat worden met goede,
nieuwe mutanten die onder
een geborgd label verkocht
worden. Welke daarvoor in
aanmerking komen zou als pi-
lot op kleine schaal (bijvoor-
beeld in Zuid-Limburg), met
fruittelers en veiling opgepakt
kunnen worden: een idee om
in te brengen op een van de
speciale ledenbijeenkomsten
over de vervolgacties Beren-
schot op 29 november in Ba-
exem.
Onderzoekvoorstellen
Heleen Koenraads (NFO) ver-
zocht vóór 12 november ken-
baar te maken welke onder-
zoekwensen er leven.
Vruchtboomkanker staat bij
ons hoog op de agenda. Deze
ziekte kost de sector minimaal
€ 60 miljoen tot wel 10 pro-
cent van de productiekosten op
jaarbasis als we arbeidsinzet,
bestrijdingskosten, het snoeien
van aantastingen, rooien van
bomen, enzovoort, meereke-
nen. Uit de genetische achter-
grond van de huidige nieuwe
rassen blijkt dat een aantal niet
geschikt is voor ons klimaat
vanwege de vatbaarheid voor
vruchtboomkanker. Dus moe-
ten we: A. naar nieuwe rassen
uitkijken die minder vatbaar
zijn en zorgen dat marktpartij-
en daar ook achter staan. En B.
meer aandacht besteden aan
het beheersen van het pro-
bleem en de bestrijding ervan.
Vanwege het smaller worden-
de middelenpakket blijken alle
ziekten en plagen in de fruit-
teelt problematischer te wor-
den.
Koelcursus hardfruit
Het bestuur besprak de offerte
en het programma van Schmitz
Koeladvies en stelde 2 data in
december vast. Er komen veel
onderwerpen aan de orde. Bij
opgave kan een ondernemer
zelf aangeven wat hij belang-
rijk vindt (zie ook Agenda).
Schimmert, dinsdag 26 oktober
2010
Ursula Elskamp
secretaris kring Limburg/ LLTB
vakgroep fruitteelt
Kring Flevo-NoordDe kring is zeer ongelukkig
met de subsidieregeling waar-
mee landschapsbeheer Flevo-
land, met provincie- en ge-
meentegeld, windschermen die
verloren gingen weer in ere wil
herstellen. Gemeenten Dronten
en NOP zien graag windscher-
men waar ze ooit stonden, ook
al ging het fruitbedrijf van des-
tijds over op akkerbouw. De
kring ziet veel meer in het on-
dersteunen van het jaarlijkse
onderhoud op bestaande be-
drijven. Met landschapsbeheer
Flevoland is er overleg om dit
te bewerkstelligen.
In Flevoland staan grote na-
tuurprojecten in de steigers zo-
als het Oostvaarderswold. Het
is de vraag of dit doorgaat nu
het regeerakkoord deze projec-
ten financieel niet meer onder-
steunt.
Prijsinformatiesysteem
Het bestuur is blij dat zijn ver-
zoek aan het hoofdbestuur om
te komen tot een prijsinforma-
tiesysteem is gehonoreerd. Er
zijn veel positieve reacties op
gekomen.
De fruitmotbestrijding lijkt
soms op een bankroet af te
stevenen. De NFO zal alles op
alles moeten zetten om nieuwe
toelatingen gerealiseerd te krij-
gen.
De Kring sprak uitvoerig over
de positie van de NFO. Eén van
de conclusies luidde dat de
communicatie binnen de NFO-
structuur beter moet kunnen.
De bestuursleden constateren
dat sommige leden geen goed
beeld hebben van de activitei-
ten van de organisatie. De
kring brengt het verbeteren
van de communicatie in bij het
hoofdbestuur. Ook wil de kring
dit zelf oppakken door bij de
ledenbijeenkomsten meer aan-
dacht te geven aan de eigen
NFO-activiteiten.
Swifterbant, dinsdag 26 okto-
ber
Kees Bos
voorzitter kring Flevo-Noord
Foto:
Marijke van
Schaik,
NFO
10
Frui
ttee
lt 4
5, 1
2 no
vem
ber
2010
, Ja
arga
ng 1
00
Zwartvruchtrot op peer (Stemphyliumvesicarium) is een ziekte waartegentelers herhaaldelijk preventief spui-
ten. Ondanks de bespuitingen kan dezeziekte toch tot problemen leiden. Tot opheden kunt u alleen aan symptoombestrij-ding doen, maar de infectiebron niet aan-pakken. Door juist de infectiebron aan tepakken, kan de bestrijding verbeteren.Maar dan moet wel bekend zijn waar de in-fectiebron zich in de boomgaard bevindt.Het opmerkelijke van deze aandoening isdat op de aangetaste bladeren en vruchtenaan de boom geen sporen worden gemaaktzoals bij schurft. De sporen moeten daar-om op een andere plek geproduceerd wor-den. Uit eerder onderzoek is bekend datzwartvruchtrot in de boomgaard overleeftop dood organisch materiaal. Maar heeftde ziekteverwekker nog een bepaaldevoorkeur voor een bepaald substraat? Ofkan de schimmel op elk type substraatoverleven en sporen vormen? En is deschimmel gedurende het hele jaar aanwe-zig? Als het mogelijk is een bepaald typesubstraat aan te wijzen, kunt u gerichterzwartvruchtrot bestrijden.
DNA-toets Hoe kan zwartvruchtrot op dood organischmateriaal het beste aangetoond worden?Zwartvruchtrot komt algemeen voor op
dood organisch materiaal, maar niet alleschimmel veroorzaakt aantasting op hetblad of de vrucht. Het blijkt dat de nietschadelijke soort meer voorkomt dan deschadelijke. Onder de microscoop zijn bei-de typen echter niet van elkaar te onder-scheiden. Om toch een uitspraak te doenwelke wel schadelijk is en welke niet, ont-wikkelde Plant Research International (PRI)een DNA-toets. Deze toets is gericht opeen uniek stukje DNA dat alleen in de scha-delijke schimmel wordt gevonden. Niet al-leen de aanwezigheid, maar ook de hoe-veelheid ziekteverwekker is zo te bepalen.Elk type dood organisch materiaal kan menmet deze toets beoordelen. Het is hiermee
dus mogelijk de infectiebron in de boom-gaard te lokaliseren. Maar een toekomstigetoepassing kan ook zijn dat telers de toetsgaan gebruiken om, voor het begin van hetteeltseizoen, een inschatting te maken vande eventuele aanwezigheid van zwart-vruchtrot. Onderzoekers van het PT-projectRisicovoorspelling zwartvruchtrot werkenhier aan.
SubstratenDe substraten van dood organisch materi-aal die het meest in de boomgaard voorko-men zijn: snoeihout, afgevallen peren,mummies in de boom, dood onkruid,champost, dood gras en afgevallen peren-
Gewasbescherming
Zwartvruchtrot gedijt prima op dood perenblad
Infectie aan de bron bestrijden
Peter Frans de JongPPO bollen, bomen, [email protected]ürgen Köhl, PR
PPO en PRI vonden de belangrijkste substraten waar zwartvruchtrot
op overleeft. Vooral afgevallen bladeren, afgevallen peren en dood
onkruid zijn de boosdoeners. De ziekte treedt op als er in het begin
van het seizoen voldoende ziekteverwekker op deze substraten aan-
wezig is. Door het verwijderen van blad en ander dood organisch ma-
teriaal kunnen telers mogelijk de ziekte aan de bron bestrijden.
Bladafval van peer is een voedingsbodem voor zwartvruchtrot. Foto: PPO
11
Fruitteelt 45, 12 november 2010, Jaargang 100
blad. Deze substraten zijn in het voorjaaren de zomer van 2009 bemonsterd bij 21telers. In het voorjaar werden monsters ge-nomen bij telers die het jaar ervoor zwart-vruchtrot hadden en in de zomer werd debemonstering uitgevoerd bij telers metzichtbare aantasting. Zowel de bemonstering in het voorjaar alsin de zomer liet zien dat de schadelijkeStemphylium vesicarium vooral op afgeval-len bladeren, afgevallen vruchten en doodonkruid zat. In het voorjaar vonden de on-derzoekers relatief weinig, terwijl zij in dezomer de schadelijke zwartvruchtrot veelvaker en in veel grotere hoeveelheden aan-troffen. Ook op dood gras toonden zij deschadelijke zwartvruchtrot aan, maar inmindere mate. Vooral op onkruiden groeitde schimmel goed en waar onkruidrestenhet gehele seizoen aanwezig zijn.
Voorkeur In percelen met zwartvruchtrot zat de ziek-teverwekker bijna altijd op dood peren-blad. Daarentegen waren afgevallen perenen onkruid slechts bij de helft van de perce-len besmet. Indien er besmetting op on-kruid of peren optrad, was die aanzienlijksterker dan op het blad. Daarom moetentelers zich bij de bestrijding van zwart-vruchtrot richten op zowel de afgevallenbladeren als de afgevallen vruchten en hetdode onkruid. Door dit aangetaste materi-aal te verwijderen kunnen zij de cyclusdoorbreken. Daardoor is er weinig tot geeninoculum in het voorjaar, wat resulteert inminder aantasting. Als u de aandacht vande bescherming zou verleggen van de
boom naar de bestrijding van de schimmelop de bodem, boekt u mogelijk betere re-sultaten. Het is nu duidelijk op welke sub-straten zwartvruchtrot voorkomt. De vol-gende stap richt zich op het aanpakken vande infectiebron.
Effectieve antagonist In het laboratorium spoten de onderzoe-kers diverse producten of middelen op metzwartvruchtrot aangetast blad. Eén van demiddelen die zij toepasten was een antago-nist. Deze bleek zeer effectief tegen zwart-vruchtrot. In Zuid-Europees onderzoekwerd dat ook gevonden. Er is dus een goe-de basis om daarmee in de boomgaardproeven te doen. Op het ogenblik is de an-tagonist nog niet toegelaten voor groot-fruit. Hopelijk is dat in nabije toekomst welmogelijk. Voorlopig kunt u beter zoveel
mogelijk afgevallen blad, dode onkruidenen afgevallen peren verwijderen uit deboomgaard. Dit moet met een bladzuigap-paraat mogelijk zijn. In 2011 zetten PPO-BBF en PRI het onder-zoek voort met de antagonist en het blad-zuigapparaat. De mogelijke effecten van debehandeling op de ziekteverwekker metenzij vervolgens met behulp van de DNA-toets. Daarnaast testen zij ook andere be-handelingen op effectiviteit. Bij een aantalbedrijven met aantasting in 2010, kunnenvolgend jaar mogelijk al proeven wordengedaan met de antagonist en het bladzui-gen. Bedrijven die interesse hebben, kun-nen zich melden.
Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw
en Innovatie, financiert dit onderzoek.
Perc
enta
ge
bed
ekki
ng (%
)
Figuur. Antagonist
Onbehandeld Geformuleerde Ongeformuleerde antagonist antagonist
Percentage bedekking vruchtlichamen van S. Versicarium
Percentage bedekking conidiosporen van S. Versicarium
Conference met ernstig
zwartvruchtrot.
Foto: NFO
12
Frui
ttee
lt 4
5, 1
2 no
vem
ber
2010
, Ja
arga
ng 1
00
In tegenstelling tot Duitsland is er in Ne-derland relatief weinig bekend over de-ze ziekte met betrekking tot pruimen.
De oosterburen zijn verder met onderzoekover Pseudomonas vooral bij kwetsen. On-derzoeker Marcel Wenneker (PPO Rand-wijk) is een onderzoek gestart, maar watde uiteindelijke resultaten zullen zijn, isnog een kwestie van afwachten. Dit komtmede doordat aantasting van Pseudomonaseen erg grillig verloop heeft en een wisse-lende verspreiding kan geven. De bacteriekan momenteel nog het beste met diverseteeltmaatregelen worden aangepakt.Pseudomonas syringae is een breed voorko-mende, maar moeilijk te bestrijden bacte-rie is die op diverse gewassen voorkomt,waaronder pruimenbomen. Vaak is dezebacterie latent aanwezig, ofwel aanwezig,maar zonder direct schade te veroorzaken.De eerste aantasting door Pseudomonas bijpruim gebeurt met name in de herfst- enwintermaanden, waarbij de staminfectieszo goed als zeker in de wintermaandenplaatsvinden. In deze periode vermeerde-ren de bacteriën zich vrij massaal en heb-ben tevens de gelegenheid de boom binnente dringen. Op iedere boom bevinden zichin de bast kleine haarscheurtjes die onder
invloed van het weer openen en sluiten.Vooral bij vorst en dooi treedt dit procesop. De bacterie dringt zich door deze haar-scheurtjes naar binnen. Overigens kan dezebacterie gedurende het hele jaar de boombinnendringen, maar alleen in de winter-maanden is dit effectief.
SapstroomIn de winterperiode is de boom in rust, eris dan geen actieve sapstroom. Wondensluiten zich onvoldoende en zijn de bacte-riën eenmaal ‘binnen’ dan ondervinden zijgeen hinder van een actieve sapstroom. Inde zomerperiode speelt het tegenoverge-
Teelt
Teeltmaatregel moet bacterie de kop indrukken
Pseudomonas bij pruimen blijft lastig te bestrijden
Geert van Gesselkennisconsulent klein- en steenfruit van NFO en [email protected]
De laatste jaren ontstond op di-
verse pruimenpercelen uitval van
bomen door aantasting van de
bacterie Pseudomonas syringae.
In 2009 waren er percelen waar
zelfs tot 30 procent van de bomen
uitviel. PPO Randwijk zette een
onderzoek op naar deze bacterie
speciaal gericht op pruim.
Symptomen van Pseudomonas op een jonge pruimenboom.
13
Fruitteelt 45, 12 november 2010, Jaargang 100
stelde; door de actieve boom en sapstroomsluiten wonden zich goed af, waardoor eenbinnendringende bacterie geen of minderkans krijgt. De bacterie infecteert de boom in de win-termaanden en het daaropvolgende voor-jaar treedt de schade op als de bacteriënzich vermeerderen en zij de sapstroom vande boom naar boven toe ‘afsnijden’. Op hetmoment dat de boom goed vol hangt metvruchten en een actieve sapstroom nodigis, gaat het mis en komen de verschijnselenvan aantasting Pseudomonas naar voren.De bacteriën sterven begin juni in het hout,maar dan is het kwaad al geschied.In de meeste gevallen is de eerste aantas-ting te zien als de boom in het voorjaar enzomer langzaam geel kleurt. Deze eerstesymptomen lijken vaak op mangaangebrek,maar als telers goed kijken, blijkt meestaldat de stam niet rond is maar afgeplat. De-ze plek zit vrijwel altijd op de stam tussenenkel- en kniehoogte, is zwart/rood vankleur en ligt ingezonken in de stam. Somskomt op die plek ook slijm voor. Op dezeplatte ruimte drong de bacterie naar binnenen vermeerderde zij zich. Vervolgens zorgtde bacterie voor een vernauwing van dehoutvaten waardoor de boom niet meer instaat is water en voeding op te nemen ennaar boven te transporteren. En zeker ineen jaar zoals 2009, wanneer veel percelenvol hangen, lijkt Pseudomonas extra hardtoe te slaan.
‘Bestrijding’In Nederland zijn voor de bestrijding geenmiddelen beschikbaar of toegelaten. Welzijn er enkele meststoffen die een neven-werking hebben. Deze stoffen werken ech-ter alleen op bacteriën die aan de buiten-kant van de boom zitten. De kans dat ereen bactericide wordt ontwikkeld die debacteriën in het hout doodt, is uiterst klein. Eén van de (blad)meststoffen met een ne-venwerking op Pseudomonas is koper. Deionen van de kopermeststof zijn dodelijk
op bacteriën van onder andere Pseudomo-nas. Wanneer de teler in de bladvalperiodeenkele keren kopervoeding spuit, doodtdat de bacteriën op het hout. Een nadeelvan koper is het negatieve effect op debladvertering doordat onder meer regen-wormen niet tegen koper kunnen. Hierdoorgaat de bladvertering langzamer. Ook bladdat aangetast is door schimmels zoals prui-menroest, blijft hierdoor langer in de aan-plant aanwezig. Echter, dit nadelige effectvan koper weegt niet op tegen het positie-ve effect op Pseudomonas. Een anderemeststof die werkt tegen Pseudomonas iskalifosfiet. Deze meststof werkt plantver-sterkend waardoor deze minder vatbaar isvoor de aantasting. Wellicht dat ook anderemeststoffen dit effect realiseren, maar dit isniet onderzocht.
TeeltmaatregelenDaarnaast is een aantal teeltmaatregelen tenemen die kunnen helpen om de boomweerbaarder te maken. Het eerste watdient te gebeuren is voor het planten debodem in orde maken. Zorg voor een goe-de waterafvoer door middel van drainage.Als tweede: zorg dat de bodem voldoende
luchtig is, onder anderedoor compost te spitten inde bovenste grondlaag van25 á 30 cm diepte. Behalvecompost moeten telers vas-te mest of champost toe-passen voor voldoende or-ganische stof metbeschikbare mineralen. Pasals de bodem in orde is,kunnen de bomen geplantworden. Bij het plantenheeft het gebruik van pot-grond de voorkeur omdatdit mooi aansluit rond dewortels en zorgt voor extra
organisch materiaal. Zorg er na het plantenvoor dat de bomen steeds genoeg waterhebben en dat de potgrond vochtig blijft.Zeker bij planten in het voorjaar is watergeven van essentieel belang. Voor bomenop onderstam VVA-1 is het noodzakelijkeen fertigatieslang bij de bomen te leggenzodat er gedurende het groeiseizoen gefer-tigeerd kan worden en de bomen rustigkunnen doorgroeien. In Duitsland adviseertmen om na juni geen stikstof meer te ge-bruiken om in de herfst een rustige boomte hebben waarvan de groei op tijd afsluit.Natte plekken in een perceel en onvoldoen-de groei, hebben een negatieve invloedhebben op de gewasstand en kunnen dusaantasting door Pseudomonas bevorderen.
KalkEen tweede teeltmaatregel is de stammenin de herfst wit maken met kalk. Uit Duitsonderzoek van het onderzoeksinstituutvoor gewasbescherming in Stuttgart, bleekdat dit de aantasting door Pseudomonas re-duceert. De kalk sluit de eventuele haar-scheurtjes in de bast af, waardoor de bacte-rie de stam minder goed kan binnen-dringen. Door weerkaatsing van de zonwarmt de stam minder snel op waardoorhet vermeerderen van de bacteriën langza-mer gaat. Uit het Duitse onderzoek bleektevens dat 3 procent koper toevoegen aande kalk, de kans op aantasting door Pseu-domonas nog verder afneemt. Maar in Ne-derland mag u koper alleen als meststof ge-bruiken en daar valt deze toepassing nietonder.Een derde maatregel kan zijn om gedurendehet snoeien de snoeischaar regelmatig teontsmetten met Dettol of een ander ont-smettingsmiddel. Zeker als u een boom hebtgesnoeid met verschijnselen van bacterie-kanker is het goed elk risico uit te sluiten. Als vierde maatregel moet u jonge bomen(tot drie jaar) die door Pseudomonas zijnaangetast uit de aanplant verwijderen. Bijoudere bomen is het een optie het aange-taste deel van de stam weg te nemen tot inhet gezonde weefsel en de wond af te dek-ken met een wondafdekmiddel. Het laatste wat u moet doen om aantastingdoor Pseudomonas te voorkomen is alleensnoeien tijdens een droge periode en bijeen actieve sapstroom. Dit betekent: ver-wijderen van te grote takken kort na deoogst en snoeien in het voorjaar kort voorde bloei. In deze perioden heeft de boomeen actieve sapstroom en is het aantal bac-teriën het laagst.
Het Productschap Tuinbouw financiert het onderzoek
van PPO.
Typische bladverkleuring bij een boom aangetast
door Pseudomonas. Foto’s: Geert van Gessel
Het beeld van gezond en afgestorven weefsel bij een door Pseudo-
monas aangetaste boom.
14
Frui
ttee
lt 4
5, 1
2 no
vem
ber
2010
, Ja
arga
ng 1
00
De kostprijs van fruit bestaat vooreen deel uit vaste en voor een deeluit variabele kosten. Variabele kos-
ten zijn dat deel van de totale kosten waar-van de omvang afhankelijk is van de om-vang van de activiteiten van deonderneming. Vaste kosten zijn dat niet.Variabele kosten zijn bijvoorbeeld de be-taalde (losse) arbeidskosten, kosten voorgewasbeschermingsmiddelen, bemestingen afzetkosten. Vaste kosten zijn onder an-dere grondkosten, kosten voor machinesen gebouwen.De belangrijkste vaste kosten zijn rente enafschrijving van de plantopstand (16 pro-cent van kostprijs) en de vaste arbeid (13
procent). De rente en afschrijvingskostenvan de plantopstand worden afgeleid vande stichtingskosten van de aanplant. De be-langrijkste variabele kosten zijn de losse ar-beid en de afzetkosten (elk 23 procent).
GrondkostenDe vaste kostenposten betreffen in totaal45 procent van de kostprijs. De grondkos-ten bestaan uit Waterschapsbelastingen ende rente op het in de grond vastgelegdevermogen. Een algemene norm voor dejaarkosten voor grond op een fruitteeltbe-
drijf is e 800 per hectare*. Dit bedrag is sa-mengesteld uit gemiddeld e 53 water-schapslasten en e 720 rentekosten. De aan-slag Watersysteemheffing verschilt tussenwaterschappen van e 20 tot e 87. Degrondprijzen verschillen per regio en zijnafhankelijk van de kwaliteit van de grond-soort. Voor fruitteeltgronden geldt een ge-middelde grondprijs van e 48.000. Voorgrondrente wordt gerekend met 1,5 pro-cent rente, dat neerkomt op e 720 aan vas-te kosten per hectare per jaar. Indien degrondprijs lager is, zijn ook de rentekostenlager, bij een grondprijs van e 40.000 zijnde jaarlijkse rentekosten e 600. De totalekostprijs gaat daarmee omlaag met e 0,004per kg (zie tabel).
Duurzame productiemiddelenDuurzame Productie Middelen (DPM) zijnmiddelen die langer meegaan dan één pro-ductiecyclus of één teeltjaar, zoals bedrijfs-gebouwen, koelcellen, machines en erf. Dekosten die gepaard gaan met het gebruikvan DPM bestaan uit rentekosten, afschrij-vingskosten (om na afloop van de levens-
Bedrijfseconomie
Invloed vaste kosten op kostprijs
Vaste kosten voor grond, duurza-
me productiemiddelen, rente, ver-
zekering en vaste arbeid omvat-
ten bij de teelt van Elstar bijna de
helft van de kostprijs. Aan deze
kosten als totaal is weinig te ver-
anderen, maar door productiever-
hoging zijn de vaste kosten per
kg wel te verlagen.
Gondy HeijermanPeter RoelofsPPO [email protected]
Productieverhoging kan vaste kosten per kg verlagen
Kwin-FruitDe in dit artikel opgenomen normen en rekenmethodiek staan in Kwin-Fruit.
Deze normen kunt u gebruiken als referentiemateriaal bij begrotingen en be-
drijfseconomische berekeningen. Kwin-Fruit is een uitgave van Praktijkonder-
zoek Plant & Omgeving van Wageningen UR en het Productschap Tuinbouw. De
Kwin-Fruit 2009/2010 kost e 125 (inclusief btw) per exemplaar en is te bestellen
door het bedrag over te maken op bankrekeningnummer 30.70.00.427 van Rabo-
bank Vallei en Rijn, Ede ten name van PPO/PRI te Wageningen. Bij de betaalop-
dracht vermelden: PPO 2009-41, Kwin-Fruit, het gewenst aantal exemplaren en
het volledige verzendadres.
Als de productie per hectare hoger wordt, stijgen de vaste kosten niet mee.
Foto: Marijke van Schaik, NFO
15
Fruitteelt 45, 12 november 2010, Jaargang 100
duur weer een nieuwe te kunnen kopen),onderhoudskosten en eventuele verzeke-ringskosten. Per bedrijf verschillen de DPM,de jaarkosten zijn daarvan afhankelijk. Voorde kostenberekening van de DPM moet eeninventarisatie gemaakt worden van alle aan-wezige DPM. In Kwin zijn normen per hec-tare vastgesteld met onderscheid in groot-,steen- en kleinfruitbedrijven. De algemenenorm voor het totaal van jaarkosten vooralle duurzame productiemiddelen (inclusiefbedrijfsgebouwen, exclusief regenkappen,tunnels en kassen) is voor groot- en steen-fruit e 2.800 en voor kleinfruit e 4.800.Voor de teelt van zwarte bessen (akker-bouwmatig geteeld) geldt de norm van e 1.450. Dat een kleinfruitbedrijf op eenhoger normbedrag per hectare uitkomt, ligtvoornamelijk aan de relatief kleinere ge-middelde bedrijfsgrootte. Voor de teelt zijnnet zo goed duurzame productiemiddelen,een bedrijfsgebouw en erfverharding nodig. Het verschil in jaarkosten tussen een trek-ker met een aanschafwaarde van e 60.000en een trekker van e 45.000, is ruim e 100per jaar. Het effect op de kostprijs is e 0,002 per kg bij Elstar met een productievan 50 ton per hectare. Kosten van DPMzijn te verlagen door de productiemiddelenlanger te gebruiken, maar hierbij geldendan vaak hogere onderhoudskosten of eenslechter resultaat (zoals een spuit).
Overige kostenOnlangs trad de Brede weerverzekering inwerking, waarbij andere uitgangspuntengelden dan de hagelschadeverzekering. Dekosten hiervan zijn aanzienlijk lager dandie van de hagelschadeverzekering. Teelt-begeleiding kost per jaar gemiddeld e 2.500 per bedrijf. Algemene kosten be-staan onder andere uit de kosten voor deboekhouding, voorlichting, lidmaatschap-pen, abonnementen, telefoonkosten et ce-tera. Deze kosten gelden voor een totaalbedrijf en zijn daardoor op kleine bedrijven
relatief hoger dan op grote bedrijven. Voorgroot- en steenfruitbedrijven zijn de totaleoverige kosten gemiddeld e 1.000 en bijkleinfruitbedrijven e 2.500.Indien de productie per hectare verhoogdwordt, stijgen de vaste kosten niet mee.Die blijven gelijk, waardoor ze relatief perkg lager uitvallen. Productieverhoging isechter alleen rendabel indien de juiste kwa-liteit geteeld wordt. Als telers er vanuitgaan dat deze hogere productie geen extrateeltarbeid vraagt, maar alleen extra pluk-en afleverkosten, scheelt dit al gauw enkelecenten per kg. Indien bij de kostprijsbere-kening in de tabel de totale verkoop ver-hoogd wordt van 46.172 kg naar 48.000 kgen er e 500 extra afleverkosten gelden, isde totale kostprijs e 0,02 lager.
Totale productiekostenDe totale productiekosten voor de teelt vanElstar bedragen e 0,69 per kg bij een aan-plant in het 8e groei-jaar met een volledigeproductie van 50 ton (tabel). Hierin zijn állevaste- en álle variabele kosten meegeno-men. Niet alle kostenposten die onderdeelzijn van de totale kostprijs zijn daadwerke-lijke uitgaven, maar ze moeten wel meege-rekend worden. Zo zijn de berekende ar-beidskosten geen uitgaven, maar wel nodigom de ondernemer inkomen te verschaffen. De arbeidskosten betreffen een derde vande totale kostprijs. Vaste arbeidskosten zijngewaardeerd met e 23,29 per uur en lossearbeidkosten met e 14 per uur. Kwin gaatuit van 129 uur vaste en 35 uur losse teelt-arbeid per hectare. Voor de oogst geldt 19uur vaste en 313 uur losse arbeid per hecta-
re en voor het sorteren 32 uur vaste en 183losse arbeidsuren per hectare.De totaalkosten bewaring en aflevering be-staan uit drie kostenposten: de veilingpro-visie is 3,25 procent van de omzet (e 610),afleverkosten zijn e 0,05 per kg (e 2.308)en bewaarkosten e 0,09 per kg (e 4.230).De post ‘rente- en afschrijving van de plant-opstand’ is afgeleid van de stichtingskos-ten. De stichtingskosten zijn de aanlegkos-ten plus de totale kosten min deopbrengsten uit de stichtingsperiode. Deperiode die nodig is om de aanplant in deproductieve fase te brengen, noemt men destichtingsperiode. De stichtingsperiode ein-digt als de berekende opbrengsten in eenjaar hoger zijn dan de kosten. De stich-tingskosten worden afgeschreven over deresterende levensduur van de aanplant. InKwin zijn de totale aanlegkosten voor eenperceel Elstar berekend op e 22.500, destichtingskosten zijn e 35.900 bij een stich-tingsperiode van drie jaar. Voor de appel-teelt geldt een economische levensduur vantwaalf jaar, dus deze kosten moeten wor-den terugverdiend in negen jaar, dat is e 3.990 per jaar. Over de stichtingskostenwordt 6 procent rente gerekend (e 1.078).De totale productiekosten bestaan voor bij-na de helft uit vaste kosten. De hoogte vandeze kosten is onafhankelijk van de produc-tie. De kostprijs neemt af bij toenemendeproductie, waarbij behoud van goede kwali-teit van belang is voor de opbrengst-prijs.
* Bedragen gelden per hectare.
Tabel. Kostprijsberekening Elstar in 8e groei-jaar bij productie van 50 ton/ha
Kosten Euro p/ha Percentage Percentage vaste kosten variabele kosten
Kosten grond 800 2,5 Kosten DPM 2.800 8,8 Reservering rooikosten 333 1 Rente en afschrijving plantopstand 5.068 16
Totaal investeringskosten (€/ha/jaar) 9.001 28,3
Totaalkosten arbeid 11.641 13,3 23,4Totaalkosten materialen teelt 2.200 6,9Totaalkosten bewaring en aflevering 7.148 22,5Brede weerverzekering* 764 2,4Totaal algemene en overige kosten* 1.000 3,1 Subtotaal 22.753 16,4 55,3
Totaal productiekosten 31.754 44,7 55,3
Totaal verkoop in achtste groei-jaar (kg)** 46.172
Productiekosten per kg 0,69
* Volgens voorbeeldberekening OFH, premieklasse 5, 30/0 % eigen risicoregeling, 61.1 %subsidie.
** Uitgaande van 3% oogst- en 6% bewaarverlies.
De totale productiekosten van het fruit bestaan
voor bijna de helft uit vaste kosten. Foto: NFO
16
Frui
ttee
lt 4
5, 1
2 no
vem
ber
2010
, Ja
arga
ng 1
00
Wachten opvoorraadcijfers
Het wachten is op de eerste
voorraadcijfers van het seizoen
die, zoals gebruikelijk, vanaf 1
november maandelijks verschij-
nen. De cijfers moeten meer
duidelijkheid verschaffen over
de te volgen strategie in de ko-
mende maanden. De oogst was
klein, maar hoeveel daarvan zit
nu in de cel en hoeveel is al af-
gezet? De sorteerbedrijven
draaien volop en voor deze in-
teressante schil- en fabrieksprij-
zen zal weinig napluk boven
de markt blijven hangen.
Het beperkte aanbod aan hard-
fruit bemoeilijkt grootschalige
acties in het grootwinkelbe-
drijf, concludeert het AMI.
Maar is die schaarste relatief
omdat de deuren dicht blijven
in de verwachting op betere
prijzen? Het weerhoudt de Ne-
derlandse supermarkten in ie-
der geval niet van acties met
appels. Maar de prijzen voor de
consument zakken daarbij niet
of nauwelijks onder de euro,
zo blijkt uit het wekelijkse
overzicht van het Productschap
Tuinbouw. Wat wél opvalt, is
dat ze vaak gepaard gaan met
volumes van anderhalve kilo-
gram. Dat getuigt niet van
schaarste.
De eerste voorraadcijfers mo-
gen deze maand dan meer in-
zicht in de markt geven, ze
zeggen niet alles. November is
ook de maand van de manda-
rijnen. Ook daar wordt volop
reclame mee gemaakt. In te-
genstelling tot het hardfruit
verwacht de Europese Unie een
grotere oogst aan citrusfruit.
De hogere appel- en perenprij-
zen zullen ongetwijfeld ook
meer importfruit van het zui-
delijk halfrond aantrekken. En
Amerikaanse analisten voor-
zien voor 2011 een groot aan-
bod aan allerlei soorten fruit.
Ook monetaire ontwikkelingen
raken de afzet van appels en
peren. Nu in de Verenigde Sta-
ten de geldpers is aangezet, zal
dat de Amerikaanse dollar ten
opzichte van de euro verzwak-
ken. Daardoor wordt de export
naar de Europese Unie nog
aantrekkelijker. Omgekeerd is
dat weer een barrière bij de
uitvoer vanuit de Eurozone
naar bijvoorbeeld Rusland,
Scandinavië of Engeland.
Argentinië Als zich geen bijzonderheden
voordoen, koerst Argentinië af
op de grootste oogst van ap-
pels en peren. Die conclusie
trekt de Amerikaanse land-
bouwattaché in het land in een
rapport, waar het Agrarisch
Dagblad de hand op wist te
leggen. Medio maart zou de
productie in het land uit kun-
nen komen op 990 miljoen ki-
logram appels en 790 miljoen
kilogram peren. Deze gunstige
vooruitzichten zijn gebaseerd
op de goede omstandigheden
waarin het nieuwe groeisei-
zoen van start is gegaan. Maar
als de sociale onlusten weer de
kop opsteken, kunnen die de
exportmogelijkheden weer
voor een deel teniet doen. Het
appelsortiment is niet toege-
sneden op de Europese vraag;
65 procent van de productie
bestaat uit Red Delicious. Gran-
ny Smith en Gala nemen ieder
15 procent voor hun rekening.
Bij de peren is Argentinië een
van de grootste exporteurs in
de wereld.
Voorraad ZwitserlandBuiten de Europese Unie zijn
de eerste voorraadcijfers be-
kend. In Zwitserland lagen aan
het begin van deze maand on-
geveer 65 miljoen kilogram ap-
pels in voorraad. Dat is 5 pro-
cent meer dan vorig jaar.
Daarentegen is de productie
met 126 miljoen kilogram aan-
zienlijk kleiner dan de 167 mil-
joen kilogram van vorig jaar,
maar ook kleiner dan de 136
miljoen kilogram uit 2008. Wel-
licht dat de kleinere productie
aanleiding is om de afzet over
een zo lang mogelijke periode
uit te strijken.
Sap duurderZoals de cafetaria’s na de klei-
ne aardappeloogst duurdere
frites aankondigen, zo laten de
sapfabrikanten alvast weten
dat de prijzen van sinaasappel-
sap en appelsap zullen stijgen.
In tegenstelling tot de Europe-
se citrusoogst, valt de Ameri-
kaanse oogst tegen. Brazilië,
een belangrijke producent van
sinaasappelsapconcentraat,
kampt al voor het tweede jaar
met een kleine oogst. Het eer-
ste jaar is dat opgevangen met
de voorraad concentraat, maar
dat biedt nu geen soelaas
meer. Daarbij komt nog dat de
oogst in Florida te lijden heeft
gehad van nachtvorst.
Voor de schaarste aan appel-
sapconcentraat voert de Neder-
landse Vereniging Frisdranken,
Waters en Sappen (FWS) twee
verklaringen aan. Zoals bij
Prognos al bekend werd ge-
maakt, valt de appelproductie
in China na jaren van toename
MarktzichtKleinfruit in KoffietijdHet GroentenFruitBureau van het Productschap Tuinbouw
verzorgt deze en volgende week extra aandacht voor klein-
fruit in het RTL-programma Koffietijd. Afgelopen woensdag
is aandacht besteed aan aardbeien, komende woensdag ko-
men ook andere soorten kleinfruit aanbod. Dan wordt een
dessert gemaakt van hangop met bessen, bramen en aard-
beien. Daarbij wordt benadrukt hoe lekker ze zijn, maar ze-
ker ook hoe gezond. De vele anti-oxidanten zijn niet alleen
gezond voor de inwendige mens, maar dragen ook bij aan
mooi haar en een mooie huid. De uitzending is op woensdag
17 november van 10.00 tot 11.00 uur.
Jumbo bedreigt AHHet succes van Jumbo be-
dreigt het marktaandeel
van Albert Heijn, laten ana-
listen weten. Deze van oor-
sprong Brabantse super-
markt nam Super de Boer
over en bouwt deze winkels
geleidelijk om tot Jumbofili-
alen. Daarmee wordt Jumbo
ook een speler van beteke-
nis in de Randstad, waar Al-
bert Heijn vooralsnog een
groot marktaandeel heeft.
De sorteerbedrijven draaien volop. Foto: NFO
17
Fruitteelt 45, 12 november 2010, Jaargang 100
weer terug en is de productie
in Polen nog verder omlaag bij-
gesteld. De kleinere oogsten in
Oost-Europa worden steeds
meer opgeslagen in betere
koelhuizen, constateert FWS.
Daardoor ontstaat in en vlak
na de oogst steeds minder een
overschot aan appels. Daar
maakte de verwerkende indus-
trie tot nu toe dankbaar ge-
bruik van, maar het lijkt er op
dat ze dat in de toekomst min-
der kan doen.
In hoeverre de consument iets
van deze ontwikkeling zal mer-
ken, valt te bezien. Misschien
dat mogelijke prijsstijgingen
door de concurrentie tussen de
supermarkten niet of beperkt
worden doorberekend in de
winkelprijs.
KanziKanzi wordt deze maand ge-
promoot vanaf twee grote bill-
boards aan de A2 bij Kerkdriel
en ’s-Hertogenbosch. Hier pas-
seren dagelijks drie miljoen au-
tomobilisten. Het is de bedoe-
ling deze actie in februari en
april te herhalen, laat Konink-
lijke Fruitmasters weten. De re-
gie over de promotie van Kanzi
is echter in handen van het Bel-
gische Greenstar-Kanzi-Europe.
Die zet voor de verkoop en
marketing van Kanzi, en
Greenstar, een strategie uit in
de diverse Europese landen. In
oktober verschenen paginagro-
te advertenties in Metro, dat
gratis op stations wordt ver-
spreid. De afbeeldingen in de-
ze advertentie en op de bill-
boards moeten het sensuele,
verleidelijke imago van Kanzi
verder uitdragen.
Export Jonagold De export van Jonagored en
Jonagold is vorig seizoen weer
verder afgenomen tot respec-
tievelijk 27 en 11 miljoen kilo-
gram. Bij Jonagored zet de
neerwaartse trend vanaf het
seizoen 2006/’07 zich voort,
toen nog bijna 24 miljoen kilo-
gram werd uitgevoerd. De ex-
port van Jonagold bereikte een
jaar later nog een piek van bij-
na 41 miljoen kilogram, maar is
sindsdien ook afgenomen, zo
blijkt uit de exportgegevens
van het Productinfo Appel van
het Productschap Tuinbouw.
Tot en met vorig jaar is de pro-
ductie redelijk stabiel geble-
ven.
Duitsland was tot 2008 de be-
langrijkste bestemming voor
beide rassen, maar heeft sinds-
dien sterk aan belang inge-
boet. De afzet van Jonagold in
dit land is vanaf 2005 bijna li-
neair afgenomen van ruim 10
miljoen tot ruim 2,5 miljoen ki-
logram in het seizoen 2009/’10.
De export naar Duitsland van
Jonagored bereikte in 2007/’08
een hoogtepunt met ruim 14
miljoen kilogram, maar is sinds-
dien sterk gedaald naar bijna 3
miljoen in het afgelopen sei-
zoen.
Zweden en Finland zijn stabiele
afnemers van Jonagold. Omdat
de afzet in de overige landen is
afgenomen, voeren deze lan-
den nu de lijst aan met bestem-
mingen. Bij Jonagored spelen
ze geen rol van betekenis.
Daarvoor is Frankrijk de be-
langrijkste afnemer. Ook Rus-
land nam van beide rassen vo-
rig seizoen minder af. Dat
gebeurde zowel rechtstreeks
als waarschijnlijk ook door re-
export via België en de Balti-
sche staten.
Anton Oostveen
freelance journalist
Tabel. Fruitaanbiedingen in supermarkten, week 45
Product Supermarkt Inhoud Verpakking Normale Actieprijs Actieprijs prijs per kilo
Elstar AH 1500 gr los 1,49 0,99Pink Lady Hoogvliet 1000 gr schaal 1,00 1,00Elstar, Jonagold C1000 1000 gr los 1,34 1,34Jonagold Plus 1500 gr zak 1,99 1,49 0,99Elstar Coöp 1500 gr zak 2,49 1,49 0,99Elstar Jumbo 1500 gr tas 1,49 0,99Elstar Jan Linders 2500 gr zak 3,49 2,49 1,00Honey crunch Poiesz 6 stuks schaal 2,99 1,99 nvtGieser Wildeman Bonimarkt 1500 gr zak 1,99 0,99 0,66Doyenné du Comice Hoogvliet 1000 gr los 0,99 0,99Gieser Wildeman Lidl 1000 gr los 0,79 0,79Conference Nettorama 1000 gr los 1,49 0,99 0,99Gieser Wildeman Nettorama 1000 gr los 1,49 0,99 0,99Gieser Wildeman Golff 1500 gr los 1,99 1,49 0,99
Bron: Productschap Tuinbouw
De export van Jonagored en Jonagold is vorig seizoen weer verder afgeno-
men. Foto: Marijke van Schaik, NFO
Kanzi wordt deze maand gepromootvanaf twee grote billboards aan de A2
18
Frui
ttee
lt 4
5, 1
2 no
vem
ber
2010
, Ja
arga
ng 1
00
Gewasbe-scherming
Grootfruit
Minder gespotendoor regen
Tijdens de pluk maar ook daar-
na is veel regen gevallen. De
noodzakelijke bespuitingen te-
gen vruchtrot en spatschurft
zijn daardoor lang niet overal
uitgevoerd. Waar dat wel luk-
te, is meestal kort na de be-
spuiting zoveel regen gevallen
dat veel middel afgespoeld is.
We moeten dan rekening hou-
den met een mindere werking.
Sommige perentelers besloten
daarom op een laat moment
Filabuster toe te passen op
Conference.
Op veel percelen was men van
plan om direct na de laatste
pluk tegen kanker te spuiten,
maar ook dat ging doorgaans
niet door. Bij veel rassen is de
bladval al begonnen en is het
niet gelukt de eerste bespui-
ting in de bladval tegen kanker
uit te voeren.
Het niet voldoende kunnen
spuiten, kan grote gevolgen
hebben voor de bestrijding van
vruchtrot en spatschurft. Bij de
pluk was op diverse percelen al
spatschurft te vinden. We kun-
nen er vrijwel zeker van uit-
gaan dat in die partijen de
aantasting in de bewaring ver-
der toeneemt. Daar is nu niets
meer tegen te doen. Om de
problemen voor te blijven,
moeten die partijen regelmatig
in de cel gecontroleerd wor-
den. Kijk niet alleen extra naar
de verdachte partijen, maar let
ook meer op de niet-verdachte
partijen. Neem geen risico met
verdachte partijen, tijdig rui-
men is dan noodzakelijk. Als er
aanwijzingen zijn dat spats-
churft optreedt, dan moet alles
snel geruimd worden.
Het niet voldoende tegen kan-
ker kunnen spuiten, kan ook
grote gevolgen hebben. Dat is
pas volgend jaar kort na de
bloei te zien. Topsin M Vloei-
baar is het enige middel met,
naast een goede preventieve,
een goede curatieve werking.
In proeven is gebleken dat tot
ca tien dagen na de infectie
aantasting nog voorkomen kan
worden. Telers wordt daarom
aangeraden, zodra het moge-
lijk is, weer te spuiten met de
combinatie Topsin M Vloeibaar
+ captan. Op peer is Topsin M
Vloeibaar niet toegestaan.
De kans op wielsporen is klei-
ner als u met een half gevulde
tank rijdt en de bandenspan-
ning verlaagt. Soms kan ‘s mor-
gens vroeg na een nachtvorst
even gereden worden. Als die
situatie zich voordoet, moet u
die zeker benutten.
Als het de komende tijd onmo-
gelijk blijft om te spuiten, kunt
u de enige andere goede mo-
gelijkheid nog hanteren: het
toepassen van Neccal (kalk-
melk) via de beregening. In
een paar uur kunt u een grote
oppervlakte behandelen zon-
der vorming van wielsporen.
Van Neccal kunnen we geen
curatieve werking verwachten.
Kalkmelk is niet het meest ef-
fectieve preventieve middel,
maar is altijd nog beter dan
niets doen.
Jan van Mourik
Centrale Adviesdienst Fruitteelt
BewaringRot door regen
Tijdens de pluk al zichtbaar en
tijdens sorteren steeds duidelij-
ker in omvang is de uitval door
rotvorming. Hoofdoorzaak op
dit moment is de schimmelaan-
tasting Phytophthora. De
laagst hangende vruchten zijn
hiermee besmet geraakt tij-
dens de massale regenval kort
voor en tijdens de pluk. In
ULO-cellen met goede bewaar-
regimes wordt rondom een
aangetaste vrucht geen nestrot
verwacht. Toenemend vocht-
verlies ontstaat in cellen waar
het fruit meer rotvorming ver-
toont. Waar het vocht uit de
bakken drijft, is de relatieve
luchtvochtigheid hoger waar-
door er meer ontdooi- en con-
densvocht van de verdampers
wordt opgevangen.
Hardheid ConferenceRijper geplukte peren vertoon-
den een lagere penetrometer-
waarde bij inslag. Bij de eerste
controles wordt nu ook vastge-
steld dat het verlies aan hard-
heid in de eerste weken van
opslag opvallend groter is dan
bij tijdig geplukte peren. Be-
halve regioverschillen worden
op perceelsniveau nog grotere
verschillen aangetroffen. Naast
boomgaardfactoren zoals
vruchtdracht en bemesting
heeft ook het inkoeltempo en
de bewaartemperatuur invloed
op het behoud van hardheid.
Probleempartijen vertonen mo-
menteel bijna 2 kg hardheid-
verlies terwijl van goede partij-
en de penetrometer minder
dan één kg verlies aantoont.
Koelacties entemperatuur
Het wijzigen van de schakeldif-
ferentie bepaalt niet alleen het
aantal koelacties, maar heeft
ook effect op de temperatuur
in de koelcel. Vaak wordt op-
gemerkt dat een cel die al op
een voor het fruitras ‘normale’
streefwaarde staat ingesteld,
alleen voldoende kouder
wordt wanneer de schakeldif-
ferentie van de koelinstallatie
wordt verkleind. Hierdoor
wordt het aantal koelacties
vaak verdubbeld of verdrievou-
digd. Onvoldoende wordt on-
derkend dat hierdoor een forse
toename van de luchtcirculatie
ontstaat. De totale luchtcircula-
tie in de cel neemt toe of af
met het aantal koelacties. Dit
wordt veroorzaakt omdat de
meeste installaties werken met
een vast ingestelde draaitijd
van de verdamperventilatoren
na elke koelactie.
Ademhalings-activiteit
Vrijwel dagelijks zijn er klach-
ten over de werking van actie-
ve koolscrubbers. Het gewens-
te percentage koolzuurgas is
niet of nauwelijks te handha-
ven. Hoofdreden hiervoor is de
CO2-productie van het fruit. De
eerder beschreven mate van
rijpheid is evenredig aan de
productie van het koolzuurgas.
Echter, ook de bewaartempera-
tuur van het fruit is hierop van
grote invloed, hoe warmer be-
waard, des te hoger is de kool-
zuurgasproductie. Voor elke
0,1˚C daling vruchttempera-
tuur, neemt de scrubtijd aan-
toonbaar af.
ScrubberinstellingVoor te veel gebruikers is de
actieve koolscrubber nog geen
open boek. Controles op de
juiste werking worden daar-
door te weinig uitgevoerd. En-
kele belangrijke oorzaken voor
het niet juist benutten van de
scrubber zijn:
Werkwijzer TeeltBladvoedingen Volop in bloei
Peer met aan-
toonbare vorst.
Het rotten van
de vrucht ligt
op de loer.
Foto: Schmitz
Koeladvies
BewaringBespuitingen
Fruitteelt is het verenigingsor-gaan van de Nederlandse Fruitte-lers Organisatie. Abonnementenzijn alleen te verkrijgen doorleden van de organisatie.
Opzegging:schriftelijk, minstens drie maan-den voor het einde van het ka-lenderjaar.Wijziging bedrijfsgegevens: schriftelijk.
AdresgegevensPostbus 3442700 AH ZoetermeerLouis Pasteurlaan 62719 EE ZoetermeerTelefoon: (079) 368 13 00Fax: (079) 368 13 55
E-mail NFO-secretariaat en ledenadministratie: [email protected]
E-mail redactie: [email protected] Website: www.nfofruit.nl
RedactieHerman Bus (hoofdredacteur)Caroline van AsscheMarai EbbenMarijke van Schaik
RedactiecommissieJ. Elenbaas (voorzitter)H. BalkhovenH. v. DoremaeleA. GoesG. JeukensA. OostveenM. RaveslootC. UijttewaalB.J. van Westreenen
Advertentie-acquisitieRuud van ViersenPostbus 20, 2040 AA [email protected]: (023) 571 47 45Fax: (023) 571 76 80
DrukkerijDeltaHage, Den Haag
VormgevingMirella Colauto
Uitgever en auteurs verklarendat Fruitteelt op zorgvuldigewijze en naar beste weten is sa-mengesteld en aanvaarden danook geen enkele aansprakelijk-
heid voor schade, van welkeaard ook, welke het gevolg isvan handelingen en/of beslissin-gen die gebaseerd zijn op be-doelde informatie. Gebruikersvan Fruitteelt wordt met na-druk aangeraden deze informa-tie niet geïsoleerd te gebrui-ken, maar af te gaan op hunprofessionele kennis en erva-ring. Niets uit deze uitgave magop enige wijze worden verveel-voudigd, opgeslagen in een ge-automatiseerd gegevensbe-stand, of openbaar gemaaktzonder voorafgaande schriftelij-ke toestemming van de uitge-ver.
C O L O F O N
nfoagendaBijeenkomsten Berenschot De NFO presenteert deze week enkomende weken aan haar ledende resultaten en genomen ver-volgstappen op de BerenschotQuick Scan, gevolgd door een dis-cussie over verdere invulling hier-van. Data en locaties: Woensdag17 november, De Stenge in Hein-kenszand. Dinsdag 23 november,Shortgolf in Swifterbant. Maan-dag 29 november, Gemeenschaps-huis Baexheijmerhof in Baexem.NFO leden in Zuid-Holland zijnwelkom in Zeeland en Midden-Nederland. Aanvang: 20.00 uur (alle bijeenkomsten).
Kennisdag 2010Vrijdag 26 november
Belangstellenden voor de Kennis-dag 2010 van NFO, PPO Fruit enProductschap Tuinbouw kunnenzich nu aanmelden bij voorkeurvia de website van NFO (www.nfo-fruit.nl) of via het inschrijfformu-lier uit Fruitteelt nr 44. Meer in-formatie vindt u op de NFOwebsite en op het inschrijfformu-lier. Locatie: Hotel Congrescen-trum Hof van Wageningen. Aan-vang: 09.00 uur.
Zeeland/Noord-Brabant
Midden-BrabantDinsdag 16 november
Bijeenkomst over veiligheid enteelt. Deze bijeenkomst telt meevoor de verlenging van uw spuitli-centie. Neem uw licentiepas mee.
Kosten € 20. Aanmelden bij HanWeustenraad (Alliance), tel. 065144 8168. Locatie: Klompenma-ker 9, 5253RG Nieuwkuijk (bij Vlij-men).
LimburgMaandag 13 en 20 december, aanmeldenvóór 15 november
Koelcursus hardfruit ‘Topkwaliteitbij uitslag’, uitsluitend voor ledenLLTB/NFO kring Limburg. Kosten e 160 excl. BTW. Koelcursus intwee namiddagen met aanslui-tend twee avonden. Op de eerstecursusdag komt de theorie aanbod op de tweede cursusdag staat‘s middags een theorieblok ge-pland en volgt ‘s avonds een be-drijfsbezoek. Consumpties enmaaltijden zijn inbegrepen. Cur-susleider: Wim Schmitz (SchmitzKoeladvies). Locatie: afhankelijkvan de aanmeldingen. Aanvang:13.30 uur, sluiting: 21.30 uur.
Zuid-HollandVijfheerenland en AlblasserwaardDinsdag 23 november
Bijeenkomst over actualiteiten uithet fruitteeltonderzoek onder lei-ding van Arna Vliegen-Verschure(kennisconsulente NFO en PT). Locatie: Het Brandpunt, Toren-straat 2, Nieuwland. Aanvang: 20.00 uur.
lekkende scrubberlong of
over-/onderdrukklep;
te kort of te lang ingestelde
regenereertijd;
te kort of te lang ingestelde
absorbeertijd.
Een lekkende scrubberlong ver-
liest in opgeblazen toestand
een deel van zijn volume. Be-
halve dat er daardoor te weinig
lucht beschikbaar is voor het
zuurstofarm maken van het
koolvat na de regeneratie,
wordt de long vacuüm getrok-
ken waardoor er buitenlucht in
de long en de scrubber komt.
Door te kort regenereren,
wordt het koolzuurgas niet vol-
ledig uit de scrubber geblazen.
Meet in de laatste minuut van
de regeneratietijd de CO2-waar-
de in de luchtstroom uit de
scrubber. De lucht uit een goed
gereinigd koolvat meet minder
dan 0,1 procent koolzuurgas.
Bij een te kort ingestelde adsor-
beertijd ontstaan méér scrub-
beracties waardoor méér zuur-
stofrijke buitenlucht in de
ULO-cel wordt gebracht. Te
lang gekozen absorbeer- of re-
genereertijd heeft als belang-
rijkste nadeel dat er te veel
scrubtijd verloren gaat. Verge-
lijk het met een koelcel die met
te veel ontdooitijd werkt, elk
uur dat de ontdooiing werkt
kan er niet gekoeld worden.
Wim Schmitz
Schmitz Koeladvies
Na de oogst
Fruittelers (die tevens NFO-lid zijn)
kunnen vangbandjes indienen. Aanvra-
gen kan alleen via: www.nfofruit.nl /
link: Opgave vangbandjes. Insturen
vóór maandag 12.00 uur.
Prijs: E 27,50 incl. btw voor vijf
regels; elke regel meer kost E 2,50.
Uw informatie mag geen handelsdoel-
einden betreffen.
Vangbandje
TE KOOPPerenbedrijf 14 ha. Kijk op
www.fruitbedrijftekoop.nl of tel. 06 5138
7353 of tel. 0228 544 461.
TE KOOPCormick 633 kapotte motor, vaste prijs e 150.
Kubota b6000 vastloper, vaste prijs e 100.
Tel. 06 1339 4757.
TE KOOP150 B.A. Lucas tst Doyenné 5 jaar oud.
Tel. 06 2891 2189.
Andeweg B.V.-knippen van windsingels op elk gewenste hoogte-klepelen van hout opstanden-totaal rooien -wegfrezen stobben
Tel: 0181-473512Mob.06-53838975www.andeweg-bv.nl
Complete ULO Techniek CO2 scrubbers N2 generatoren
tel. 078 - 6733648 Bezoek ons op: www.storex.nl
TE KOOP GEVRAAGD:
- SCHILAPPELEN
- INDUSTRIE-
APPELENBlokzijlerdwarsweg 12, MarknesseTel 0527-203917, Fax 0527-203944Mob. 06-53294479
Te Koop gevraagd:
Oude houten fruitkisten
Tel. 0187 - 641661
Mob. 06 - 51420044
Het fruitseizoen loopt ten einde..........
zomerfruit ingevroren?appels, (stoof-)peren en pompoenen aan het oogsten?
MEERWAARDE VOOR UW 2e KLASSE FRUIT/GROENTE??
Presenteer uw klanten ambachtelijke topproducten: - Appelkaneeljam met rozijnen, appelgelei, stoofperensaus, pompoenchutney.
- Of ‘gewoon’ kersensaus of frambozenjam.- En nieuw: kersenchutney. Lekker !!!!!!
Wij maken alles voor u op maat, vanaf 80 kg fruit/groente en vanaf 1,35 euro
Bel 06 2121 7645. OF kijk op www.doudebackerij.nl
Geheel verwijderen van boomgaarden
nu ook versnipperen met afvoer van snippers
Verklepelen, versnipperen boomgaard
Stobben frezen vanaf € 0,75 .st
Leveren en uitrijden compost en champost
Bel vrijblijvend voor informatie:
Bart Kempwww.kempschalkwijk.nl
Tel. 030 - 6012595Mob. 06 - 22548402
