petratjepkema.weebly.competratjepkema.weebly.com/uploads/2/6/9/9/26990853/sta… · Web viewDeze...

Petra TjepkemaKlas DBKV 2Stageverslag

Friesland College D’drive 12-10-14 / 15-01-15

0

INHOUD

Inleiding blz. 2Stageplan blz. 3Planning blz. 4 Competentie logboek blz. 6Videocompilatie blz. 11Terugblik en vooruitblik blz. 12Bijlage 1 lesformulieren blz. 15Bijlage 2 feedback + reactie blz. 46Bijlage 3 onderzoeksplan blz. 59Bijlage 4 foto’s blz. 76

1

InleidingDeze periode ga ik stage lopen op het Friesland College op de afdeling D’drive. D’drive is een verzamelnaam voor alle kunstopleidingen op het Friesland College. Hier ga ik, samen met nog 3 medestudenten, workshops verzorgen voor de opleidingen: Creatief Vakman, Interieur, Styling en Mode. Deze workshops hebben de eis dat het de studenten creatief verrijkt. Ze moeten leren om op een andere manier creatief bezig te zijn dan ze in hun opleiding doen, dus out of the box denken, en niet teveel aan regels houden. Ook moeten wij de studenten voorbereiden op het HBO.

Het Friesland College staat voor een grote, maar tegelijk ook een kleine school. Met meer dan 200 opleidingen is de school groot, en bestaan uit verschillende locaties. Doordat de opleidingen allemaal hun eigen afdeling hebben, lijkt de school wat kleiner. Studenten kennen elkaar en de docent en persoonlijk contact staat centraal.

Ook vindt het Friesland College dat onderwijs bij de praktijk begint. Daarom stimuleren zij initiatief en nieuwsgierigheid bij alle studenten. Belangrijk is dus dat de student nadenkt, en zelfstandig beslissingen leert nemen. En vooral dat ze de kennis kunt toepassen in de praktijk. Daarom bestaan de opleidingen voor een groot gedeelte uit praktijkopdrachten en stage.

Het accent van de school ligt op de loopbaan van de student, en daarom wordt er ook veel aandacht besteed aan de persoonlijke ontwikkeling.

Iedereen is welkom op het Friesland College want voor alle levensbeschouwingen en culturen wordt de ruimte gegeven. Zoals het Friesland College zelf stelt: “Op het Friesland College hebben we respect voor elkaar.”

De contact persoon die van belang is tijdens onze stage is Marja van Hoesen-Korndorfer. Zij is ons contact persoon en onze coach. Voor de rest hebben we op de donderdag een ander contact persoon aangewezen gekregen, en dit is Jelbrich.

2

Stageplan Het leerdoel die ik aan het eind van stagejaar 1 mezelf heb gesteld was: - Lessen maken en gebruik maken van een DA. Hier aan wil ik toevoegen, dat ik lessen wil maken op basis van het niveau van de leerlingen.

Mijn leerdoel is dus: Ik wil minstens 4 lessen maken op basis van het niveau van de leerling, met bijbehorend DA formulier.

Specifiek: Ik wil minstens 4 lessen gaan maken, en de daarbij horende DA formulieren invullen. Mijn medestudenten Yosri, Marrit, en Judith zijn hierbij betrokken. Dit kan uitgevoerd worden op stage, in de ochtenden, wanneer we geen les geven. Ik wil dit doel bereiken omdat ik vorig jaar in stage heb gemerkt dat het schrijven van een DA eigenlijk essentieel is voor je les. Zo zie je geen dingen over het hoofd. Ook is het belangrijk om goede lessen te kunnen ontwikkelen en zo te kijken wat werkt en wat niet werkt. Je wordt zekerder als docent als je zelf lessen kan maken, en die kunt geven.

Meetbaar: Op dit moment heb ik nog maar 1 keer een DA ingevuld en dit heb ik samen met een klasgenoot gedaan. Mijn doel is behaald als ik, samen met mijn medestudenten, 4 lessen of meer heb gemaakt en gegeven. Ook moeten er dus zoveel DA formulieren ingevuld worden. Aan de hand van de werkboeken en reflecties van de leerlingen kan er bepaald worden of de lessen wat hebben bijgedragen aan de kennis van de leerlingen.

Activerend: Doordat ik stage ga lopen op het Friesland College, en ik workshops moet geven, is er zeker ruimte voor mij om lessen te maken. Sterker nog: dit wordt van mij verwacht door de stage coach vanuit stage. Het lijkt me leuk om aan dit doel te werken omdat ik dan meer zekerheid krijg in mijn docentschap. Ook zal het niet aanvoelen als een inspanning omdat de leerlingen en de opleiding speciaal gevraagd hebben naar creatieve lessen van ons.

Realistisch:Vanuit stage is speciaal gevraagd naar een workshop van 8 lessen. Hierin krijg ik dus de ruimte om lessen te maken. De betrokkenen hebben dezelfde taak dus met hen kan ik hier aan werken. Judtih heeft ervaring met DA formulieren en kan mij hierin helpen. Het doel is dus zeker realistisch en heeft een kans van slagen.

Tijdgebonden: De activiteit begint 1 week voor stage begint. Les 1 moet namelijk al af zijn op onze eerste stagedag. Wanneer we klaar zijn is aan het eind van stage, dus op 15 januari. Voor elke week moeten er nieuwe lessen komen.

3

Planning

Groep Les BelangrijkWeek 46Woensdag Workshop 1

(schilderen)Mode 1.1 Vrij schilderen,

interpreteren op muziek.

Styling design 1.1 ,,Donderdag Workshop 1 Interieur design 1.1 ,,

Creatief vakmanschap

1.1 ,,

Week 47Woensdag Workshop 1 Mode 1.2 Kleurenleer



1.2 ,,

Week 48Woensdag Workshop 1 Mode 1.3 Snel schetsen

ToetsenStyling design 1.3 ,,

Donderdag Workshop 1 Interieur design 1.3 ,,Creatief vakmanschap

1.3 ,,

Week 49Woensdag Workshop 1 Mode 1.4 Alles toepassen,

herhalen.Stage bezoek Agnes en Jan



1.4 ,,

Week 50 Groep Les BelangrijkWoensdag Workshop 2 Mode (nieuwe

groep)2.1

Styling design 2.1/2.2 inkorten Melden werkboek!Donderdag - - Les samenwerkend leren

makenWeek 51Woensdag Workshop 2 Mode 2.2 Melden werkboek!

4

Interieur design

2.1

Interieur design

2.2 Melden werkboek!

Donderdag Workshop 2 Creatief vakmanschap

2.1


2.2 Melden werkboek!

Week 52 KERSTVAKANTIEWeek 1 KERSTVAKANTIEWeek 2Woensdag Workshop 2 Mode 2.3 Werkboek

inl./presentaties voorbereiden

Styling design 2.3 Samenwerkend leren les

Donderdag Workshop 2 Interieur design

2.3 Samenwerkend lerenles


2.3 Samenwerkend lerenles

Week 3Woensdag Presentaties Mode Presentatie/werkschouw Beoordeling/

afsluitingStyling design Presentatie/werkschouw ,,

Donderdag Presentaties Interieur design

Presentatie/werkschouw ,,


Presentatie/werkschouw ,,

Competentie ontwikkeling

Artistiek competent4. Gebruikt vak inhoud en didactische kennis en vaardigheden, in samenhang met onderwijsdoelen, om een creatief proces bij lerenden te realiseren.

5

De lessen die ik zelf op de opleiding heb gehad van Vincent en Lutzen, hebben wij gebruikt om onze eigen lessen te maken. Door de vak inhoud en vaardigheden die we daar geleerd hebben, te combineren met de onderwijsdoelen vanuit het Friesland College, hebben wij onze lessen serie ontwikkeld. Zie de lesformulieren in de bijlage voor de lesdoelen voor de leerlingen. De gegeven lessen zijn speciaal ontwikkeld om een creatief proces bij de lerenden te veroorzaken. Dit ook als vraag vanuit de stage coach.

Pedagogisch- didactisch competent 9.1. Houdt rekening met de persoonlijke kenmerken en achtergronden van de lerendeIn het begin hadden Judith en ik een mode klas, jaar 3 niveau 2+3, en de klas die we erna hadden was Vakman jaar 2, niveau 4. Toen we beide klassen hadden lesgegeven, ontdekten we dat het niveau wel veel verschilde. Hier hebben we in de volgende gemaakte lessen rekening mee gehouden in onze uitleg. Bij Mode deden we de uitleg vaak in meerdere korte gedeeltes. Coach Jelbrich heeft ons ook verteld dat we heel vaak dingen moeten herhalen bij een MBO school. Dit hebben we gedaan. We herhalen in het begin van de les wat er vorige week behandeld is, gaan daarna verder met de nieuwe opdracht, en aan het eind van de les, herhalen we die nog eens. Ook vraag ik na een uitleg een willekeurige leerling of die de opdracht kan herhalen. Zo krijg ik een goed beeld of mijn uitleg duidelijk en begrijpelijk is voor het niveau van de leerling.

10.1(&2). Kan kenmerken van een activerende leeromgeving benoemen en kan enkele activerende werkvormen inzetten in zijn lessen om zelfstandigheid en/of samenwerking tussen leerlingen te bevorderen. De leerlingen werken in een activerende leeromgeving. De leerlingen nemen niet passief de kennis over, maar leren door te doen. Ze ontdekken zelf. We hebben wij onze coach gevraagd naar de voorkennis van de leerlingen. Hier hebben we onze lessen op uitgekozen. Doordat de leerlingen bijv. nog nooit met gips hadden gewerkt, kregen ze motivatie om het te doen. Ze vonden het leuk, en dit stimuleert het creatieve werkproces. De leerlingen konden bij de werkschouw uitleggen hoe ze deze les gaan toepassen in hun eigen opleiding. Dat vond ik leuk dat de leerlingen dit aangaven. Zo zie ik dat de les geslaagd is.

We hebben een les creatief denken ontwikkeld. Hierbij maken we gebruik van de activerende werkvorm, samenwerkend leren. Dit om de samenwerking tussen leerlingen te stimuleren. We creëren wederzijdse afhankelijk in de groep, waardoor het leerproces wordt vergroot. Zie voor de uitwerking en de reflectie van de les in het onderzoeksplan op blz. 57.

10.3. Kent de basiseisen van een veilige en optimale leer-/werkomgeving en kan deze toepassen binnen een les.

- Diverse uitnodigende materialen: de leerlingen mochten met verf gooien om los te komen, ze hadden plantenspuiten met verf erin en hadden enorm lange kwasten. ( bewijs, bijlage Filmpje: Vrij schilderen. ) Ook kwam naar voren dat de leerlingen nog nooit met gipsverband gewerkt hadden dus dit hebben we verwerkt in een les. Dit stimuleert de leeromgeving van de leerlingen.

- Er is ruimte voor inbreng van de leerlingen. Het is de bedoeling om de opdrachten vrij te houden, om een creatief leerproces bij de lerenden te veroorzaken.

- We stimuleren de leerlingen tot experimenten en onderzoeken. Elke opdracht heeft een proefstuk. De leerlingen kunnen hierin experimenteren en schetsen. Dit is het belangrijkste gedeelte van de les en hier ligt het accent op. Uiteindelijk komt er een eindwerk.

13.1. Ontwerpt lesdoelen voor eenvoudige vak lessen of cursussen die zijn afgestemd op de overkoepelende doelen zoals die worden gehanteerd door de school of educatieve instelling. De 8 weken die wij hier zijn, moeten we 8 lessen ontwikkelen. Dit zijn dus 2 workshops van beide 4 lessen. De overkoepelende doelen vanuit de school waren:

6

Voorbereiding op het HBO, en creatief denken, dus uit de comfort zone komen en je eigen opdracht geven zijn. Met de insteek van de voorbereiding op het HBO, hebben we de leerlingen in het begin van de workshops uitleg gegeven over het HBO en de bijbehorende zelfreflecties. De leerlingen moeten van elke les een ABCD reflectie schrijven. Uiteindelijk wordt dit een werkboek, met foto’s van hun werk en reflecties. Deze kunnen ze mee nemen naar eventuele intake gesprekken op een HBO studie.

14.1. Ontwerpt, plant en voert lesopdrachten uit met behulp van vooraf gestelde lesdoelen. Voor de stage begon hebben wij een planning gemaakt wie wanneer welke klas les zou geven. Ook hebben we de eerste lessenserie ontwikkeld. Deze planning was onze rode draad, om de opdrachten per les goed uit te kunnen werken. ( zie voor de planning blz 4 en 5 ) De ontworpen lessen zijn te bekijken in de bijlage Lesformulieren. Voor elke les hebben wij een lesformulier gemaakt. Hierin hebben we duidelijk de lesdoelen voor de leerlingen beschreven. Deze doelen bespraken we ook iedere les met de leerlingen. Dit, zodat de leerlingen beter begrepen waarom ze iets moesten doen en er meer van zouden opsteken. Na de les werd er nog geëvalueerd en werd er bekeken of de doelen behaald zijn.

14.2. Ontwerpt en gebruikt eenvoudig didactisch en methodisch materiaal vanuit kennis over het schoolvak. Voor alle klassen hebben wij een hand-out gemaakt. Deze hand-out was een instructie over het werkboek en hoe je moet reflecteren. We hebben deze instructie gemaakt op niveau van de leerlingen. De leerlingen maken hun opdrachten aan de hand van deze hand-out, omdat bij mondelinge uitleg het niet helemaal duidelijk werd. MBO leerlingen hebben behoefte aan voorbeelden vertelde Jelbrich de Jong ons. De hand-out is terug te vinden in de het assessment.Ook is er een les besteed aan het creatief denken. De methode creatief denken die wij zelf op school van Agens geleerd hebben, en de methode Helpdesk, hebben we in een les toegevoegd. De leerlingen gaven bij de werkschouw aan, hier veel aan gehad te hebben, omdat ze vaak bij hun eerste idee blijven en niet verder komen.

Interpersoonlijk competent 17. Herkent groepsdynamische processen binnen een lessituatie en kan deze analyseren en hierop reflecteren. De laatste groep van 15;45 zit al vanaf 9;00 op school. Deze groep is dus snel afgeleid en druk. Binnen de groep word er dan veel gelachen, en komt er weinig van serieus werken terecht. Ik heb in een nieuwe les dit tegen ze gezegd. Dit zei ik : “ jongens, even over vorige week, ik snap best dat jullie een hele lange dag hebben, maar zoals het vorige week ging, vond ik het niet oke. De opdracht werd door sommigen niet serieus gemaakt en ik wil dat deze les graag anders hebben. Degene die daarvoor verantwoordelijk waren, weten dat zelf wel. “ Agnes en Jan waren hierbij aanwezig, en alhoewel Agnes het niet in het feedback formulier genoemd heeft, hebben we het erover gehad. Agnes vond het goed dat ik geen namen noemde, maar dat ik zei dat degene zelf wel wisten als zij het waren.

18. Communiceert op passende wijze met lerenden en past stem- en taalgebruik aan op het niveau en de achtergronden van de doelgroep. Communiceert op respectvolle wijze met collega’s en werkveld.Door af te wachten hoe de docenten met ons communiceerden, kon ik me daarop aanpassen. De communicatie met de docenten verloopt daarom prima. Op een passende wijze hebben wij (mail)contact. Ook toen we een conflict hadden met docenten van SPW, hebben we dit op passende wijze gecommuniceerd. Ik ben beleefd en netjes gebleven tegen de docent, ook al was zij niet netjes tegen ons. Ik denk dat dit de meest passende manier was, ik had er niet tegen in moeten gaan.

7

Ook communiceer ik op passende wijze met de leerlingen. Ik pas mijn stem en taalgebruik aan op het niveau van de doelgroep. In de feedback van Jelbrich over de rol van de Presentator : “Ja rustig, goed met handen spreken.”. In de feedback die ik van Marrit ontving staat : Ik zie verbetering in het monotoon praten -> overgang in je stem wanneer je de aandacht weer wilt pakken. ( Feedback te vinden in de bijlage Feedback )

20. Kan zijn eigen interesse voor kunst en cultuur onder woorden brengen en overbrengen op lerenden. Ik vind zelf dat ik wel wat meer mag laten zien dat kunst en cultuur mijn passie is. Ik ben meer bezig om de lessen goed te laten verlopen, dat ik soms mijn enthousiasme over de onderwerpen niet laat zien. Dit is wel belangrijk om aan te werken, want als je zelf interesse laat zien in kunst en cultuur, kun je dit ook beter overbrengen op de leerlingen.

21/22. Werkt constructief samen met anderen binnen een educatieve setting. Ik loop stage samen met 3 klasgenoten. We hebben overlegd om alle lessen met z’n vieren te maken om de leeractiviteit bij ons zelf te vergroten. We vullen elkaar goed aan hierin. We schrijven allemaal ons eigen lesformulier, dus hierin zijn we individueel bezig. We verdelen de taken, over wie wat uitlegt. Dit gaat harstikke goed.

23. Heeft een onderzoekende houding ten aanzien van de eigen kwaliteiten, beperkingen en rol in een samenwerking en vraagt anderen om feedback over het eigen functioneren. Ik heb meerdere malen om feedback en filmpjes gevraagd en dit ook ontvangen. Ik heb mijn 2 klasgenoten gevraagd om mij te observeren tijdens een les. Met deze feedback ben ik gaan kijken wat ik kon veranderen. Daarna ben ik gericht feedback gaan vragen : over mijn stem. Ook heb ik gevraagd of Jelbrich een les wilde observeren en een feedback formulier voor me wilde invullen. Dit heeft zij gedaan en dit hebben we ook nabesproken. Ik heb haar ook feedback gevraagd over mijn stemgebruik, en dit heb ik ook aan Agnes en Jan gevraagd. Ook hebben Judtih en ik een kleine vragenlijst over de lessen laten invullen. Op de helft van stage kwamen Agnes en Jan langs. Ook zij hebben geobserveerd en een formulier ingevuld voor ons. Al deze feedback formulieren zijn de vinden in de bijlage Feedback.

Omgevingsgericht competent24. Weet hoe de organisatiestructuur van de school of educatieve instelling eruit ziet en welke rol hij daarin zelf speelt. Bij de inleiding in dit verslag, kun je lezen wat de organisatiestructuur van deze school is. De school is gericht op praktijkvakken en op werken in de praktijk. Hierin zijn stages erg belangrijk. De school staat voor respect voor elkaar. Daarom zijn alle geloofsovertuigingen en culturen welkom. Mijn rol is om, samen met 3 medestudenten, 2 keer een 4-delige workshop te ontwikkelen om het creatieve proces te stimuleren van de leerlingen van D’drive. De leerlingen van niveau 4 willen graag doorstromen naar een creatieve opleiding op het HBO. Dit moeten we ook toepassen en verwerken in onze lessenserie. Dit is mijn rol binnen de school.

26. Ontwerpt lessen waarin kunstbeschouwelijke en/of kunsthistorische elementen zitten.In les 2 werd de kleurencirkel behandeld in de theorie. Om te checken of de leerlingen hun doel gehaald hadden, hebben de leerlingen een landschap moeten maken met complementaire kleuren. In les 3 hebben de leerlingen les gehad over schilder toetsen. In de uitleg heb ik Vincent van Gogh zijn werk laten zien, om de uitleg beeldend te maken. In onze lessen lieten we in de uitleg dus altijd voorbeelden zien van kunstenaars en kunst. Zie voor meer informatie de lesformulieren in de bijlage.

8

27. Neemt initiatief om contact met het werkveld te leggen en benut mogelijkheden om eenvoudige producten, activiteiten of diensten voor de onderwijsmarkt te ontwikkelen. De workshop waarvoor wij gevraagd zijn, valt in goede aarde. De workshop is sinds dit jaar bedacht en past ook sinds oktober in het programma van D’drive. De lessenserie die wij hebben ontwikkeld wordt nu al overgenomen door andere docenten. Ook krijgen wij veel complimenten van de docenten, die positieve woorden van de leerlingen te horen kregen. Deze lessenserie is door ons als stagiaires ontwikkeld voor deze onderwijsinstelling.

Het contact met het werkveld is minder. Ik heb buiten mijn eigen taak om, weinig van de opleidingen of de school ontdekt. Dit kwam ook mede doordat we eigenlijk van 9 tot 5 bezig waren met onze eigen lessen en er daarbuiten dus weinig tijd was om met andere docenten mee te kijken of om meer informatie te krijgen over de school. Dit zou ik volgende stage wel anders gaan aanpakken. Ik heb dit ook als feedback van Jelbrich mee gekregen en ik vind het eigenlijk wel heel belangrijk dat je meer weet van het werkveld dan alleen in je eigen kringetje te blijven.

29. Levert een actieve bijdrage aan een gezamenlijk project of product Samen met Judith heb ik 2 klassen. Deze klassen geven wij elke week les. Met z’n vieren ontwikkelen we de lessen. Iedereen levert een bijdrage aan deze lessen. We komen samen op ideeën en passen elementen van onze eigen opleiding toe in deze lessen. Judith en ik maken voor elke les een lesformulier, en schrijven hier een taakverdeling op. Als ik de eerste les de introductie heb gedaan, doe ik de tweede les de uitleg van de opdracht. Zo leveren Judith en ik allebei een bijdrage aan een gezamenlijk project.

Kritisch reflectief

31.1. kan zelfstandig een eenvoudig ontwikkelingstraject beschrijven ( POP) en grotendeels zelfstandig uitvoeren en monitoren. Voor ik aan deze stage begon, heb ik mijn POP vanuit vorige stage hierin geschreven. Daar heb ik aan proberen te werken en ik heb in de eindreflectie beschreven of dit me is gelukt. Ook heb ik aan het eind van deze stage een nieuw POP geschreven. Deze is te lezen aan het eind van mijn verslag.

31.2. Kan met behulp van feedback van anderen verschillende beroepsopvattingen herkennen en deze betrekken op het eigen handelen. Kan onder begeleiding en met behulp van feedback van anderen het eigen handelen in de beroepspraktijk beoordelen op ( kunst) pedagogische waarde en effectiviteit. Aan de hand van de feedback die in het ontvangen deze periode, heb ik een reflectie en dit verslag geschreven. Ook is mijn nieuwe POP ontstaan vanuit de feedback die ik heb ontvangen. Alle ontvangen feedback is in de bijlage te vinden onder Feedback.

32. Heeft een kritische en onderzoekende houding gericht op vakinhoudelijke vernieuwing en doorgroei. Er werd van ons gevraagd om een lessenserie te ontwikkelen om het creatieve proces van de leerlingen te stimuleren. Hierin zijn we telkens opzoek gegaan naar vakinhoudelijke vernieuwing. We hebben uiteindelijk na les 4 kritisch gekeken naar de lessen en besloten dat er meer creatief denken aan te pas moet komen en het dus niet gewoon schilderlessen zijn. Daarom hebben we een hele les creatief denken en brainstormen ontwikkeld. Door op de helft van de stage even stil te staan bij de gemaakte lessen en kritisch te kijken, hebben we dit kunnen doen.

34.1. Kan op methodische wijze en met behulp van een onderzoeksplan een eenvoudig ontwerponderzoek uitvoeren. Mijn onderzoeksplan heb ik verandert van Middelbaar onderwijs naar MBO. Dit onderzoek is te vinden in de bijlage onder “Onderzoek”. In de 7e les hebben we samenwerkend leren toegepast.

9

Judith en Marrit hadden ook samenwerkend leren en hebben besloten in overleg met Josien Buiter, dat we de les samen mochten maken. We hebben wel alle drie deze les gegeven. In deze les hebben we de samenwerkingsvorm denken-delen-uitwisselen uitgekozen. De leerlingen hebben hierin elkaar nodig om samen tot een eindwerk te komen. Hierbij spelen individuele aanspreekbaarheid, en wederzijdse afhankelijk een grote rol.

34.2. Kan over de resultaten van een eenvoudig ontwerponderzoek rapporteren en op deze resultaten reflecteren. Ik heb het onderzoek uitgevoerd in de eerste les van week 7. Hierin kwam naar voren dat de wederzijdse afhankelijkheid niet optimaal was. Judith, Marrit en ik hebben de opdracht aangepast. De leerlingen hadden nu elkaar nodig om de opdracht af te ronden. Verslag hiervan is de vinden in de onderzoeksresultaten in de bijlage “onderzoeksplan”.

Videocompilatie: Ik heb terug gekeken naar hoe ik les geef. Yosri en Marrit hebben verschillende lessen een stukje van mij gefilmd. Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik soms wat te langzaam praat. Ik vind de opdrachten wel helder als ik die uitleg. Ook zie ik dat ik goede individuele feedback en uitleg geef. Ik zou iets meer rekening kunnen houden met mijn stemgebruik. Soms is dit wat monotoon, maar dat weet ik van mezelf. Ik probeer hier aan te werken, maar dat gaat lastig als dit gewoon je stem is.

10

Ik probeer wel mijn stem te verheffen en te veranderen als ik de aandacht van de leerlingen er weer even bij wil pakken. Ook praat ik soms wat langzaam, wat bij een lange uitleg wat saai kan zijn, waardoor de leerlingen mijn aandacht niet meer hebben. Ik wil proberen om hier iets aan te doen, door veel feedback te vragen op school. Als ik iets uitleg aan een klasgenoot, kan ik erna vragen hoe mijn stemgebruik was. Zo kan ik beter reflecteren op mezelf en kijken wat ik wil verbeteren en wat niet.

Ik vind dat ik zelfverzekerd voor de klas sta, alleen kan het soms wel ietsje losser. Ik zou mezelf wat meer kunnen verplaatsen door het lokaal, om zo de aandacht van de leerlingen wat langer vast te houden.

De video’s zijn te bekijken op mijn website www.petratjepkema.weebly.com onder het kopje stage jaar 2.

Terugblik en vooruitblik Op deze stage periode kijk ik zeer tevreden terug. Ik ben de stage heel open ingegaan, omdat het mij heel leuk leek om creatieve workshops te ontwikkelen voor de klassen van D’drive. Dit komt ook voor een deel omdat ik zelf 5 jaar op D’drive heb gezeten, en ik daar ook weinig creatief denken lessen gehad. Ik werd niet gestimuleerd om creatief te denken, omdat ik altijd volgens bepaalde eisen moest werken. Hierin kon ik mij niet ontwikkelen. Daarom gaf het mij extra motivatie om voor de klassen van D’drive deze workshops te ontwikkelen.

11

http://www.petratjepkema.weebly.com/

Ik heb ontzettend veel geleerd, zoals terug te lezen is in mijn lesformulieren. Daarin heb ik elke week een doel voor mezelf gesteld en daaraan proberen te werken. Ook ben ik heel blij met de begeleiding die wij kregen. Marja van Hoesen was onze coach op woensdag, en Jelbrich de Jong op donderdag. Ik heb veel mail contact met Marja gehad, over de ontwikkelde lessen, en materialen die we nodig hadden. Dit was altijd keurig in orde, en we konden haar om alles vragen. Zij heeft een aantal keer een deel van de les bekeken, maar gaf ons de vrijheid om vooral zelf veel te ontdekken. Dit gold het zelfde voor Jelbrich. Zij liep elke week de les een aantal keer binnen, om even te kijken. Dit gaf mij een zelfverzekerd gevoel, omdat ik het idee had dat ze ons wel vertrouwden en het wel goed kwam.

Over mijn toekomst ben ik nu wat zekerder. Ik ben deze opleiding begonnen om zelfstandig kunstenares te worden. Ik wilde wel een soort workshops geven later, maar vooral als zelfstandig kunstenaar. Door mijn stage vorig jaar ben ik enthousiaster over het docentschap geworden en door deze stage al helemaal. Ik voelde mij helemaal in mijn element, en ik voelde me vooral heel zeker. Ik vind het leuk om leerlingen iets mee te geven waar ze hun hele leven nog iets aan hebben. Door een stage op het MBO ben ik nu vrijwel zeker dat daar mijn toekomst ligt. Ik ben erg flexibel en op een MBO school is dat een vereiste. Jelbrich heeft aangegeven dat wij ons zeer flexibel opgesteld hebben, en dat voelt goed.

Deze stageperiode ben ik dus heel zeker geworden over de keus voor deze opleiding. Ik zie mezelf over een paar jaar wel voor de klas staan op een MBO school. Bedankt Jelbrich en Marja voor de goede begeleiding en het vertrouwen in ons.

De doelen die ik mezelf gesteld had, was eigenlijk maar 1. Dit doel was: minstens 4 lessen maken op niveau van de MBO leerling, en daarvan lesformulieren maken. Dit doel is absoluut behaald. Ik heb zelfs 8 lessen gemaakt. Ik heb dit wel in samenwerking met Judith, Marrit en Yosri gedaan. De lesformulieren hebben we samen ingevuld, om zo een helder beeld voor ons allen te creëren van de les. Ik vind het nu makkelijker om een formulier in te vullen omdat ik dit dus 16 keer gedaan heb. Door dit zo vaak te doen, zie ik in dat het je kan helpen bij je lessen. Door de lesformulieren zo concreet mogelijk in te vullen, wordt de les helderder voor jezelf. Zo kun je eventuele fouten van tevoren opmerken, zodat je deze kan aanpassen in de les.

Vanuit de reflectie is naar boven gekomen dat ik weinig contact heb gelegd met het werkveld. En dat ik een leidende rol inneem bij groepsprocessen. Deze twee punten ga ik bespreken in een pop

CONTACT WERKVELD:

27. Neemt initiatief om contact met het werkveld te leggen en benut mogelijkheden om eenvoudige producten, activiteiten of diensten voor de onderwijsmarkt te ontwikkelen. De workshop waarvoor wij gevraagd zijn, valt in goede aarde. De workshop is sinds dit jaar bedacht en past ook sinds oktober in het programma van D’drive. De lessenserie die wij hebben ontwikkeld wordt nu al overgenomen door andere docenten. Ook krijgen wij veel complimenten van de docenten, die positieve woorden van de leerlingen te horen kregen. Deze lessenserie is door ons als stagiaires ontwikkeld voor deze onderwijsinstelling.

12

Het contact met het werkveld is minder. Ik heb buiten mijn eigen taak om, weinig van de opleidingen of de school ontdekt. Dit kwam ook mede doordat we eigenlijk van 9 tot 5 bezig waren met onze eigen lessen en er daarbuiten dus weinig tijd was om met andere docenten mee te kijken of om meer informatie te krijgen over de school. Dit zou ik volgende stage wel anders gaan aanpakken. Ik heb dit ook als feedback van Jelbrich mee gekregen en ik vind het eigenlijk wel heel belangrijk dat je meer weet van het werkveld dan alleen in je eigen kringetje te blijven.

Ik wil hier graag aan gaan werken volgende stage periode.

POP:

SpecifiekIn de volgende stage in jaar 3 wil ik in de eerste 2 weken meelopen met een bepaalde klas die ik zelf ook les ga geven om te kijken hoe zij zijn bij andere docenten. Ook zou ik graag wat meer aanwezig zijn bij dingen buiten het lesgeven om, bijvoorbeeld een vergadering.

Meetbaar: In de eerste 2 weken van stage met 1 klas een hele dag mee lopen. Een vergadering bijwonen Een gesprek met een decaan of directeur aangaan om te zien wat het beleid van de school inhoudHier een goed verslag over schrijven in mijn stageverslag.

ActiverendDit doel is zeker activerend omdat ik in de feedback van Jelbrich te horen kreeg dat ik me weinig in de school en de opleidingen verdiept heb. Ik vind dat zij hier gelijk in heeft, en zou dat dus graag willen gebruiken om volgend jaar mee aan de slag te gaan. Het is belangrijk om zo een beeld te vormen van waar je later aan de slag zou willen. De school moet aansluiten bij jezelf.

RealistischDit is een doel wat te halen moet zijn, tenzij ik bijvoorbeeld op een stage kom waarin de vergaderingen gesloten zijn voor stagiaires. In dat geval zou ik een andere manier moeten vinden om wat meer over de organisatiestructuur van de school te weten te komen. Ik ga ervan uit dat mijn toekomstige coach mij hierbij kan helpen.

TijdsplanningTijdens de 8 weken van stage in jaar 3 ga ik dit uitvoeren

SAMENWERKEN:

Waar ik aan zou kunnen werken is het samenwerken. Ik probeer vaak mijn mening wat door te drukken, en in veel gevallen is dit een goede eigenschap, omdat je nooit verder komt als iedereen twijfelt en loyaal is naar elkaar, maar aan de andere kant is dit ook een valkuil. Mensen in je groep kunnen het gevoel krijgen, dat ze zich niet kunnen ontwikkelen omdat ze daar de kans niet voor krijgen. Ik wil niemand belemmeren in zijn ontwikkeling en daarom wil ik ook beter kunnen switchen tussen een leidingevende rol en een volgende rol. Door soms een volgende rol aan te nemen geef ik niet alleen anderen de kans om hun ideeën uit te proberen, maar ook een kans aan mezelf om van anderen te leren. Ik moet me wat meer openstellen om anderen te kans

13

te geven om mij ook iets te leren. In de stage is dit gelukkig niet echt aan de orde gekomen. Ik werkte in een tweetal met Judith, en zij is zelf ( naar haar zeggen) ook vrij dominant in groepsoverleggen. Daarom was het goed dat ik met haar samenwerkte. Ik voelde in de samenwerking dat ik soms echt even gas moet terug nemen. We haalden het beste in elkaar naar boven, dus het werkte in dit geval niet afverrechts, maar juist positief. In andere gevallen kan dit natuurlijk anders lopen.

POP:Specifiek:Ik zou graag meer willen loslaten tijdens het samenwerken. Dat houdt in dat ik minder mijn mening wil doordrukken, en eerst moet luisteren wat anderen ervan denken en hoe anderen het ervaren die in mijn groep werken. Ik moet dus afwachten en aanvoelen wanneer ik de kar moet spannen en wanneer ik me wat meer op de achtergrond moet houden. Specifiek: Als ik merk dat er veel getwijfeld wordt en er geen vooruitgang geboekt wordt, kan ik de leiding nemen. Als ik merk dat iedereen een goed idee heeft, moet ik mijn groep de ruimte geven om dit uit te werken en zal ik daarin moeten volgen. Meetbaar:In een volgende samenwerking ga ik onderzoek wat de rol van anderen is. Wanneer groepsgenoten een idee voorleggen, ga ik niet gelijk mijn eigen idee promoten, maar ga ik specifieke vragen stellen, waardoor het idee van anderen duidelijker wordt en ik me daar zeker bij voel en dus niet meer mijn eigen idee hoef door te drukken. Ik ga deze pop in het begin van de samenwerking laten lezen door mijn groepsgenoten en ga op de helft en aan het eind van de samenwerking feedback vragen aan mijn groepsgenoten.

Activerend: Dit zal niet een doel worden wat ik in 1 samenwerking kan halen. Dit zal een proces zijn, wat misschien wel mijn hele opleiding door gaat. Dit werkt niet tegen mij, omdat ik het heel graag wil veranderen. Ik probeer mijn idee door te drukken, en denk daarna, o oeps , ik moet anderen ook de kans geven. Ik ervaar dit als vervelend, dus alle stappen die ik kan maken om dit te verbeteren, zullen activerend zijn. Realistisch: Door feedback te vragen aan mijn groepsgenoten, kan ik zien of mijn beeld van verbetering terecht is of niet. Hier kan ik dan een helder beeld van vormen, en heldere doelen voor mezelf maken. Doelen veranderen in dat opzicht omdat ze specifieker worden.

Tijdsplanning: Ik wil hieraan werken in de eerst volgende samenwerking. Wanneer die zal zijn weet ik niet. Ik ga wel alle mogelijkheden om samen te werken, aannemen. Eind periode 2 is er een KEN- week en ik vermoed dat ik daar de kans krijg om er aan te kunnen werken. Wanneer mijn doel behaald is weet ik nog niet. Ik denk dat wanneer ik er zelf niet meer onzeker over ben, ik al een heel eind ben. Ook kan ik niet zeggen hoelang ik hier voor nodig heb. Dit zal een proces zijn, waar ik mijn hele opleiding ik kan groeien.

Bijlage 1 lesformulieren

naam student: Petra Tjepkema & Judith Bijlsma groep(en): mode 3.3 & interieur design 2

14

studiejaar: 2 naam mentor: Marja van Hoesen

titel lesactiviteit: Schilderen op muziek naam schoolopleider: N.V.T.

datum / tijd onderwijsactiviteit: 12 & 13 november naam school: Friesland college

Reflectie vooraf:

Verantwoording / intentie van de onderwijsactiviteit:

Deze les staat in het teken van kennismaking, loskomen en wennen aan het werken buiten je comfortzone.

Tijdens deze workshops is het de bedoeling dat we de leerlingen helpen om out of the box te leren denken en ze een eventueel portfolio helpen opbouwen wat ze kunnen gebruiken als ze door willen naar een (kunst)studie op het HBO.

Lesdoelen die de leerlingen verwerven:

- De cursist kan schilderen op muziek.- De cursist kan zijn expressie uiten door middel van het maken van een schilderij op muziek.- De cursist kan met verschillende instrumenten een schildering maken.- De cursist kan bestaande vormen als vierkanten en cirkels loslaten, schilderen op gevoel en laat

dit zien in een gemaakt schilderij.- Al deze leerdoelen laat de cursist zien in de 2 gemaakte schilderijen.- De cursist kan reflecteren op zijn eigen handelen en toont dit aan d.m.v. een ABCD-reflectie in

een werkboek.

Hoe controleer je dit:

- De cursist heeft geschilderd op muziek.- De cursist heeft zijn expressie geuit door middel van het maken van een schilderij op muziek.- De cursist heeft met verschillende instrumenten een schilderij gemaakt.- De cursist heeft bestaande vormen als vierkanten en cirkels losgelaten, geschilderd op gevoel en

dat heeft de cursist laten zien in een gemaakt schilderij.- Door het observeren en het helpen van de cursisten, zie je hoe de cursisten werken. Dit kun je

mee nemen in de behaalde doelen.De beginsituatie van de kinderen / de groep:

We hebben nog weinig informatie over de leerlingen, we krijgen de ochtend van te voren te horen hoe de rest van hun dag eruit heeft gezien. De opleiding mode zijn 3e jaars, zij studeren dit jaar af. De opleiding interieur design zijn 2e jaars.

Eigen beginsituatie / persoonlijke leerdoelen- wat wil ik zelf leren tijdens deze onderwijsactiviteit? – wat zijn de verbeterpunten uit vorige lessen?

15

Verbeterpunten uit vorige lessen zijn er niet.

:Ik heb vooral middelbare school leerlingen gehad op stage.

mijn leerdoel is om te kijken hoe je een gemaakte les kan afstemmen op het MBO. Is het geschikt?

Didactische route:

De didactische route van de lesactiviteit (in steekwoorden):

Kies uit: opnemen – bewerken – openen – delen – ervaren – doen – maken – verwerken – reflecteren – integreren

Tijd

Haltes

Inhoud van het onderwijs

Leerstof (wat)

Persoon van het kind

Leerling (hoe)

Werkelijkheid van het kind

Leef- en belevingswereld (verwachting kind)

(van hoe laat tot hoe laat)

12;30

12.35

13:45

Wat: bij inhoudelijke planning hieronder staan de grote lijnen.

Leerlingen komen binnen en we nodigen ze uit te gaan zitten.

Introductie, lesuitleg.

( schilderen op muziek, geen bestaande vormen, lekker uit je comfortzone, verschillende materialen)

Opruimen en instructie geven voor volgende week

Hoe gaan de leerlingen dit doen?

Wat denken ze/verwachten ze/doen ze

Leerlingen gaan zitten en luisteren

Leerling zet ezel en bord klaar, en gaat schilderen.

Leerling gebruikt verschillende materialen en experimenteert hiermee.

De leerling ruimt eigen spul op en legt schilderijen in droogrek.

Wie klaar is gaat zitten.

16

De plaatsen worden aangewezen, het welkomstverhaal wordt verteld en aansluitend daaraan komt de lesplanning en het uiteindelijke doel.

De leerlingen gaan zitten op de door ons aangewezen plek, ze luisteren en moeten het inzicht krijgen dat ze door mee te werken het zichzelf alleen maar makkelijker maken.

Concrete uitwerking van bordschema / opstelling lokaal e.d.- voeg indien nodig een extra bijlage toe

Inhoudelijke planning en organisatie van de les:

Concrete (inhoudelijke) uitwerking van de onderwijsactiviteit / inrichting van de leeromgeving

Hoe ga je de les organiseren: welke vakinhouden, welke spelen / of leeractiviteiten, welke werkvormen / materialen?

Opdracht kort formuleren.

Schilderen op muziek:

- Leerlingen krijgen allemaal een ezel en een vel papier.- Muziek gaat aan ( verschillende genres, counrty, rock, melodieus, akoustisch)- Leerlingen pakken lange kwasten aan bamboestokken, en verven hiermee.- Leerlingen gebruiken verschillende kleuren.- Leerlingen gaan op het gevoel van de muziek aan de slag.- Leerlingen kunnen gebruik maken van de lange kwasten, en de spuitflessen.- Het eindresultaat is voor iedere leerling anders.- Het gaat om het loskomen van de leerlingen.

Materiaal:

- Papier- Verf (uitwasbaar)- Kwasten, rollers, verfspuiten.- Bamboe, tape.- Schilderstape- Schorten- Fotopresentatie/filmpje (beamer)-

Taakverdeling:

- Voorstellen (uitleg wat de bedoeling is, wat we van ze verwachten, eindwerk/portfolio, waarom doel verhelderen. werkboek) Judith

- Opdracht (uitleg opdracht, festivals, filmpje) Petra- Rondlopen en uitleg geven wanneer ze bezig zijn met de opdracht. Judith en Petra

17

- Afsluiting (tijd aangeven, nog even bezig, vertellen wat de bedoeling is, papier in droogrek/werkboek(?), opruimen. Petra

Reflectie achteraf:

1. Evaluatie (altijd invullen):

1. Was dit een geslaagde / minder geslaagde lesactiviteit?

De lesactiviteit was zeer geslaagd. De leerlingen vonden het leuk om te doen en waren enthousiast. Dit kon je zien aan de vele schilderijen die ze gemaakt hadden. Ook zeiden ze dat ze het heel leuk vonden.

Een minder geslaagd gedeelde was het opruimen. Toen de leerlingen weg waren, zagen we dat er nog allemaal vieze kwasten lagen. Ook was het niet zo geschikt dat de leerlingen hun nette kleren aan hadden. Het kostte veel tijd om allemaal schorten en vuilniszakken om te doen. Dit moet volgende keer anders.

2. Zijn de lesdoelen van de kinderen bereikt?De lesdoelen van de leerlingen zijn behaald. Ze hebben met verschillende materialen gewerkt, geen bestaande vaste vormen geschilderd, en allemaal meer dan 2 schilderijen gemaakt. Sommige leerlingen gingen dansen, en ik kon zien ( bewijs: Filmpje) dat leerlingen hun kwast bewogen op een ritme van de muziek.

3. Heb jij je eigen leerdoelen bereikt?

Mijn leerdoel was een bestaande les aanpassen voor het MBO. Dit is behaald. Ik heb me verdiept in het MBO en ik heb gekeken hoe Marja de leerlingen benaderd. Ik heb vriendelijk en open naar de leerlingen gedaan. Ook was mijn uitleg duidelijk. De leerlingen konden gelijk aan de slagen dit deden ze ook. Ik heb geen tot weinig vragen van de leerlingen gehad.

4. Verslag van feedbackgesprek met de mentor/ schoolopleider

Yosri – Vrij serieus, maar weet niet in hoeverre dat goed of fout is. Even aanzien.

Marrit – Volgende keer denken om de indeling van het lokaal en de leerlingen.

5. Leerdoelen –

Voor de volgende keer gaan Judith en ik letten op de klassenindeling. We zorgen dat de tafels ver genoeg uit elkaar staan. Proberen om iets minder serieus te doen, kijken wat er gebeurt in de interactie tussen de leerlingen en mij.

18

‘

naam student: Petra Tjepkema & Judith Bijlsma groep(en): Mode 3.3 + 3 leerlingen 4e jaars Styling

19

studiejaar: 2 naam mentor: Vincent van der Post

titel lesactiviteit: Landschapschildering met overlapping

naam schoolopleider: Marja van Hoesen

datum / tijd onderwijsactiviteit: naam school: Friesland College D-drive

Reflectie vooraf:

Verantwoording / intentie van de onderwijsactiviteit

De kleurenleer wordt herhaalt, de cursist leert de kleurenleer toepassen in een schilderij. Ook leert de cursist iets over overlapping door het opplakken van een voorwerp in het landschap

Doel: De cursist uit hun comfortzone te halen door hun schilderij, gemaakt in de vorige les, te verscheuren en te verwerken in het volgende schilderij. Dit vergroot het creatieve proces bij de cursist


- De cursist kan de kleurenleer toepassen in een schilderij. Dit betekent dat hij weet wat primaire, secundaire en complementaire kleuren zijn.

- De cursist kan een geabstraheerd landschap schilderen en past hier de kleurenleer in toe.

- De cursist weet wat overlapping is en laat dit zien in het landschap door het schilderij van vorige week te verscheuren en een nieuw object ermee weet te maken in het nieuwe schilderij, denk hierbij aan een boom iod.

- De cursist denkt mee in de introductie, dit laat hij zien door middel van vragen stellend leren.

Hoe toon je dit aan?

- De cursist heeft de kleurenleer toegepast in een schilderij. Hij weet wat primaire, secundaire en complementaire kleuren zijn.

- De cursist heeft overlapping toegepast in het landschap door zijn schilderij van vorige week tot een nieuw object gescheurd te hebben.

- De cursist heeft actief meegedacht in de introductie, hij heeft vragen beantwoord en weet waar hij over praat.

De beginsituatie van de leerlingen / de groep:

Wat de cursisten van de kleurenleer afweten is voor ons nog onbekend, we willen hun voorkennis testen door middel van het stellen van vragen over de kleurenleer.

Verder weten we al wie de leerlingen zijn en we weten dat ze al de hele dag op school hebben gezeten.

Eigen beginsituatie / persoonlijke leerdoelen

Ik wil leren hoe ik vragen stellend leren toepas in een introductie in een beeldende les op het MBO.

20

Didactische route:



Tijd

Haltes


Leerstof (wat)

Persoon van de cursist

Leerling (hoe)

Werkelijkheid van de cursist

Leef- en belevingswereld (verwachting cursist)

12.30

12.35

12.45

12.55

13.00

13:30

Binnenkomst cursisten

Welkom, terugkoppeling vorige week, planning vandaag.

Kleurenleer

Uitleg opdracht

Opdracht

Uitleg subopdracht

Cursisten komen binnen

Vragenstellend leren

Geabstraheerd landschap schilderen

Cursisten gaan op een plek zitten, vullen absentielijst in en wachten tot iedereen er is.

Cursist luistert en geeft antwoord op vragen.

De Cursist luistert, denkt actief mee en beantwoord vragen over de kleurenleer.

Cursist luistert en probeert de opdracht te begrijpen.

De cursist is bezig met de opdracht, docenten lopen rond voor advies/vragen.

De cursist heeft zijn aandacht er weer bij en luistert naar de uitleg van de volgende opdracht.

De cursisten scheuren een door hun gekozen schilderij van vorige week kapot en maken hier een object van, deze plakken ze in het

21

13:35

13:45

13:55

14:00

Subopdracht

Opruimen

Afsluiten

Einde workshop

Overlapping aanbrengen door het in de vorige les geschilderde schilderij te verscheuren tot een nieuw object en in het nieuw gemaakte landschap te schilderen.

Cursist verlaat het lokaal.

landschapschilderij.

De cursist ruimt op, laat bordjes nog bruikbare verf staan en stopt schilderijen in het droogrek. Overige schilderijen van vorige week mogen mee naar huis.

Cursist luistert.

Concrete uitwerking van bordschema / opstelling lokaal e.d.

Beamer: 6 landschapfoto’s waar de cursisten hun schilderij op kunnen baseren.

Whiteboard: schema kleurencirkel.

Lokaal: 3 / 4 tafels met cursisten, verspreid over de tafels.

- voeg indien nodig een extra bijlage toe


22


Materiaal:

- Afdekzeilen voor de tafels- Bordjes met verf: rood, blauw en geel.- Paletten- Kwasten- Schorten- Papier- Lijm- Schilderijen van vorige week.

Belangrijk om in de les te melden:

- Tijd (relatief kort meerdere keren in de les mededelen.)- Foto’s (werkproces, werkboek intro)- Werkboek (afsluiting)- Dunne lagen verf, moet snel droog zijn voor overlappende gedeelte. (opdrachtuitleg)

Taakverdeling:

- Welkom & kleurenleer Petra- Uitleg opdracht (landschap) Judith- Uitleg subopdracht (overlapping : repoussoir) Judith- Opruimen (wat de bedoeling is) Petra- Afsluiten (nadat er opgeruimd is) Judith

Reflectie achteraf:



Dit was een geslaagde lesactiviteit. De leerlingen vonden de opdracht erg leuk en leerzaam. De leerlingen waren erg rustig en geconcentreerd bezig. Sommige leerlingen bleven zelfs nog langer doorwerken. Bij de uitleg over de kleurenleer heb ik de voorkennis proberen te peilen. Ze wisten alleen de primaire kleuren. Dit was een goed opstapje om meer uit te leggen over de secundaire, tertiaire en complementaire kleuren. Ik heb door middel van vragen stellen getest of ze het begrepen.

2. Zijn de lesdoelen van de leerlingen bereikt?

Door alle schilderijen gezien te hebben, heb ik gezien dat iedere leerling de lesdoelen heeft bereikt. Het enige waar nog aan gewerkt moet worden is het loslaten en het out of the box denken. Leerlingen vinden het moeilijk om groot en snel te werken, omdat het anders ‘niet mooi’ wordt. Hier moeten we nog wel wat meer aan gaan werken bij volgende lessen.


Ik wilde zien hoe je begrijpend les geeft aan een MBO niveau 3 klas. Ik vind het lastig om daar een balans in te vinden. Het zijn 18 jarige leerlingen, maar niveau 3 heeft veel baat bij herhaling, voorbeelden en plaatjes in de uitleg. Ik wilde het niet te uitgebreid doen, dus ik weet niet of ik de goede balans al gevonden heb.

23


Marja: de les zat goed in elkaar. Je merkte dat de leerlingen er helemaal ingezogen werden. Ze werkten met veel concentratie aan de opdracht. Denk erom dat niveau 3 veel baat heeft bij ezelsbruggetjes en voorbeelden. Bij de kleurenleer kan je ze uitleggen dat de getallen 1,2,3 erin zitten, dan leggen ze de link beter.

Leg volgende keer meer nadruk op de voorbereiding voor het HBO.

5. Leerdoelen –

Verder gaan met het op niveau lesgeven. De jongens van vakmannen zijn van niveau 4, wat al een heel groot verschil maakt

Algemene gegevens:

naam student: Petra Tjepkema & Judith Bijlsma groep(en): mode 3.3

24


titel lesactiviteit: abstract schetsen en schilderen naam schoolopleider: Marja van Hoesen

datum / tijd onderwijsactiviteit: 26 november naam school: Friesland college

Reflectie vooraf:


We willen de cursisten de verschillende toetsen leren en hoe ze deze kunnen toepassen in een schilderij. Het schilderij komt voort uit verschillende snelle schetsen.

Lesdoelen die de leerlingen verwerven

- De cursist leert snel schetsen met houtskool en laat dit zien in 5 minuten minimaal 3 schetsen te maken.- De cursist leert verschillende toetsen kennen en past dit toe in de verschillende vlakjes van het schilderij.- De cursist leert wat verschillende toetsen betekenen voor de inhoud van een schilderij en dit proberen ze niet te laten

zien.- De cursist kan van een stilleven een geabstraheerd schilderij maken door middel van de vorige schetsen.- De cursist kan vaste vormen die hij waarneemt in het stilleven loslaten door het schilderij steeds opnieuw te draaien

en daaroverheen opnieuw een schets maakt.- De cursist geleerde aspecten uit de vorige twee workshops toepassen in deze les.-

De beginsituatie van de leerlingen / de groep

De cursisten kunnen met behulp van de kleurenleer te werk gaan, dit kunnen zij als de dit willen toepassen in deze opdracht. De cursisten hebben kennis gemaakt met vrij en snel te werk gaan en dat komt ook in deze les weer aan bod.

De leerlingen vinden het lastig om iets te maken zonder plan en zonder schets op het papier vooraf. Daarnaast willen ze iets maken wat een voorstelling heeft en wat mooi wordt


Ik wil wat strenger zijn waar nodig en wat meer op mijn taalgebruik letten. Ik wil de leerlingen niet te kinderlijk aanspreken

Didactische route:



25

Tijd

Haltes


Leerstof (wat)


Leerling (hoe)



12:30

12:35

12:45

12:50

13:00

13:15

Binnenkomst leerlingen

Welkom, terugkoppeling vorige week, planning deze week. Verwachting werkboek.

Uitleg houtskoolopdracht.

Houtskoolopdracht

Uitleg volgende opdracht; toetsen (bekenden) en wat de bedoeling is.

Schilderopdracht

Aangeven dat ze de vlakjes moeten inschilderen.

Leerlingen komen binnen

Leerling maakt 6 schetsen in 10 minuten, op 2 vellen, je draait elk vel steeds 3 keer

Vincent van Gogh beamer

Leerling maakt een stilleven abstract door het papier steeds te draaien waardoor er vlakjes ontstaan.

Leerlingen zoeken een plek en gaan zitten.

Leerlingen luisteren.

Leerlingen luisteren en stellen vragen.

Leerlingen luisteren

Leerling is aan het werk.

Leerling gaat de vlakjes

26

13:25

13:45

13:50

13:58

14:00

Aangeven; bijna opruimen

Opruimen

Afsluiting

Einde workshop

schilderen in verschillende toetsen.

Leerling maakt de laatste dingen af.

Leerlingen ruimen op.


Leerlingen verlaten lokaal.


De leerlingen werken aan de tafels, we maken 3 stillevens, op elke tafel één. Die we afdekken zodat de leerlingen niet op basis van het stilleven een tafel uitzoeken. Het bord hebben we deze les niet nodig. Waarschijnlijk wel een ezel om voor te doen hoe je snel schetst.



Materiaal:

- Krantenpapier voor de tafels- houtskool- verf- Paletten- Kwasten- Schorten- Papier- Stillevens (materiaal hiervoor)- ezel- draaitafels waar de stillevens op kunnen staan, zodat ze draaibaar zijn.-


- Tijd (relatief kort meerdere keren in de les mededelen.)

27

- Foto’s (werkproces, werkboek intro)- Werkboek (afsluiting) een na laatste les, volgende keer nog 1x dus maak en lever in.- Maak de zwarte lijnen niet te dik.

Taakverdeling:

- Welkom Judith- Uitleg opdracht (houtskool) Judith- Uitleg schilderopdracht petra- Opruimen (wat de bedoeling is) Petra- Afsluiten (nadat er opgeruimd is) Judith

Reflectie achteraf:



De lesactiviteit was geslaagd, de leerlingen hebben de opdracht precies uitgevoerd als hoe wij deze voor ogen hadden. Door feedbackgesprekken met een klas in de ochtend hebben wij ons niet goed voor kunnen bereiden op de les van vandaag, voor ons was het dus een beetje improviseren op zijn tijd, maar eigenlijk ging dit hartstikke goed.

2. Zijn de lesdoelen van de kinderen bereikt?

28

De leerlingen hebben in tien minuten twee tekeningen gemaakt van houtskool, bestaande uit 3 schetsen over elkaar. Ze hebben een stilleven gebruikt als voorbeeld, waar ze vooral hebben gelet op de omtreklijnen. Aan de hand van deze schetsen heeft de cursist een stuk uit de schets ‘ingezoomd’ en deze uitvergroot op een nieuw vel door deze zwarte lijnen op papier te zetten met verf. Later hebben ze deze vlakken ingeschilderd met verschillende kleuren verf in verschillende schildertoetsen. De geleerde aspecten van vorige week hebben ze deze week, op het loslaten van vaste vormen na, niet toegepast in de les.


Ik denk van wel omdat ik de leerlingen wel goed benaderd heb, omdat de leerlingen vriendelijker waren en meer van mij aan namen. De leerlingen kennen mij nu ook wat beter.


Tijdens deze les heeft Marja ons geobserveerd en feedback gegeven.

29

5. Leerdoelen - Formuleer hier concrete verbeterpunten voor de volgende kee

We zouden de volgende keer wat meer op de tijd kunnen letten en vaker aangeven hoe laat we wanneer aan welke opdracht gaan beginnen.

Algemene gegevens:

naam student: Petra Tjepkema & Judith Bijlsma groep(en): mode 3.3


titel lesactiviteit: interpreteren & toepassen naam schoolopleider: Marja van Hoesen

datum / tijd onderwijsactiviteit: 3 december 2014

naam school: Friesland college

Reflectie vooraf:


We laten steeds een filmpje draaien met verschillende beelden die verschillende gevoelens kunnen oproepen, dit moeten de cursisten uiten in een schilderij. Ze maken een eigen voorstelling, samenvattend beeld van het filmpje in een schilderij. Eerst maken ze (een) schets(en) en aan de hand hiervan een schilderij. Het is de bedoeling dat de cursisten alle geleerde technieken en vaardigheden uit de vorige lessen kunnen toepassen in dit schilderij, denk hierbij aan de kleurenleer, het

30

toetsgebruik, het snelschetsen, en het vrij interpreteren van beelden en/of geluiden.

Belang?

Het herhalen en zelfstandig toepassen van de geleerde vaardigheden en technieken.

Lesdoelen die de leerlingen verwerven:-De cursisten kunnen zelfstandig benoemen en toepassen wat er aan bod gekomen is in de afgelopen workshops.

- De cursist past dit toe door het maken van een schilderij.- De cursist kan een zelfstandige interpretatie maken van abstracte beelden en dit uiten in een schilderij.- De cursist laat het precies werken achter wegen om binnen een uur tijd een schilderij klaar te hebben.

-


De opdracht is erg open, waar relatief weinig tijd voor is. Het is belangrijk dat we deze les goed de tijd bewaken en dat de opdracht duidelijk is over gekomen, dit kunnen wij controleren door middel van vragen stellend leren.

Didactische route:



Tijd

Haltes


Leerstof (wat)


Leerling (hoe)



12:30

12:35

12:45


Welkom, terugkoppeling vorige week, planning deze week. Verwachting werkboek.

Bedoeling van vandaag

Uitleg houtskoolopdracht


Leerlingen herhalen wat ze geleerd hebben.



Leerlingen luisteren, geven antwoord en stellen vragen.

31

12:50

12:55

13:05

13:25

13:40

13:50

13:58

14:00

Houtskoolopdracht

Uitleg volgende opdracht; vrij schilderen

Schilderopdracht

Aangeven; bijna opruimen

Opruimen

Afsluiting

Einde workshop

Eigen inzicht hoeveel schetsen hij denkt nodig te hebben. 10 minuten.

Gebaseerd op de gemaakte houtskoolschetsen.

Leerlingen luisteren

Leerling is aan het werk.

Leerling schildert en past vaardigheden uit de vorige lessen toe.

Leerling maakt de laatste dingen af.

Leerlingen ruimen op.


Leerlingen verlaten lokaal.

32


We spelen een filmpje af. De cursisten zitten in groepjes.Filmpje: http://vimeo.com/9289064



Materiaal:

- Krantenpapier voor de tafels- houtskool- verf- Paletten- Kwasten- Schorten- Papier- Filmpje- Beamer, computer.


- Tijd (relatief kort meerdere keren in de les mededelen.)- Foto’s (werkproces, werkboek intro)- Werkboek kijken naar werkboek, volgende week inleveren. (mode)- Toepassen vorige vaardigheden en technieken. vragen stellen in intro.

Taakverdeling:

- Welkom Petra- Uitleg opdracht (houtskool) Petra- Uitleg schilderopdracht Judith- Opruimen (wat de bedoeling is) /Afsluiten (nadat er opgeruimd is) Judith

Reflectie achteraf:



Ik vond de lesactiviteit erg geslaagd. De leerlingen wisten nog goed te benoemen wat ze de vorige lessen geleerd hadden en de meeste konden dit toepassen in het maken van dit laatste schilderij.

2. Zijn de lesdoelen van de kinderen bereikt?

De cursisten kunnen zelfstandig benoemen en toepassen wat er aan bod gekomen is in de afgelopen workshops.- De cursist past dit toe door het maken van een schilderij.

33

http://vimeo.com/9289064

- De cursist kan een zelfstandige interpretatie maken van abstracte beelden en dit uiten in een schilderij.- De cursist laat het precies werken achter wegen om binnen een uur tijd een schilderij klaar te hebben.

De cursisten hebben benoemd en toegepast wat er aan bod is gekomen in de afgelopen workshops, en heeft deze toegepast in één schilderij. Ook heeft de cursist een eigen interpretatie gemaakt van het filmpje, er kwamen bepaalde elementen terug in meerdere schilderijen maar de meeste cursisten deden echt hun eigen ding. Het precies werken blijft bij een paar cursisten lastig om los te laten, maar we merken dat ze het wel proberen.


De tijd is goed gewaakt, en hadden de opdracht binnen de tijd af. Ook waren er geen leerlingen veel eerder klaar.


Tijdens deze les zijn Agnes en Jan op stagebezoek geweest, hun feedback en observaties zijn terug te vinden in de bijlagen.

5. Leerdoelen - Formuleer hier concrete verbeterpunten voor de volgende kee

Uit de feedback van Agnes en Jan kwam dat we niet evalueerden op de les, dit is iets wat ik in de volgende workshopserie wel wil gaan doen. Ook kwam er naar voren dat de afsluiting niet optimaal was. De rol van de afsluiter is heel belangrijk, maar zoals we ook al hoorden van Jelbrich, moeten we daar beter aan werken.

34

Algemene gegevens:

naam student: Petra Tjepkema en Judith Bijlsma groep(en): Creatief vakmanschap


titel lesactiviteit: schetsen en armatuur & gipsen en toets


datum / tijd onderwijsactiviteit: 18 december 2014

naam school: Friesland college

Reflectie vooraf:


De leerlingen gaan schetsen maken en een armatuur bouwen zodat ze aan de hand van de schetsen en met behulp van het armatuur een gipsen beeldje kunnen maken die een bepaalde emotie uitdrukt. Die emotie is de herleiden uit de houding van het figuur.

De studenten maken eventueel hun armatuur af en gaan aan de slag met gips. Ze experimenteren met materiaal en hebben de mogelijkheid om een eigen toets te ontwikkelen. De studenten maken vertaling tussen 2D en 3D.Als er tijd over is kiezen ze een kleur of kleuren uit die passen bij de expressie van het zelfgemaakt beeld, ze kunnen het beeld beschilderen of bespuiten.


- De cursisten weten wat de 6 basisemoties zijn; angst, blijdschap, verbazing, verdriet, woede & walging.- De cursisten kunnen deze emoties uitdrukken in houtskoolschetsen.

35

- De cursist kan van elke emotie minimaal 2 verschillende schetsen maken, dus een andere houding voor dezelfde emotie.

- De cursist kan (een begin) van een armatuur maken.- De student kan omgaan met gips verband.- De student kan zijn eigen toets ontwikkelen met behulp van gipsverband.- De student kan ruimtelijk werken/denken.- De student kan met materiaal de expressie benadrukken.- De student kan zijn expressie benadrukken door middel van kleur (verf/spuitbus).


De vakmannen komen een blokuur. Ze beginnen aan de nieuwe workshop. Ze weten nog niet wat ze gaan doen.

Eigen beginsituatie / persoonlijke leerdoel

- We willen werken aan de afsluiting, met name evalueren.

Didactische route:


Tijd

Haltes


Leerstof (wat)


Leerling (hoe)



14:15

14:20

14:25

14:30


Bedoeling van vandaag

Uitleg houtskoolopdracht, boeken laten zien

Houtskoolopdracht


Giacometti op de beamer

6 basisemoties, elke emotie verschillende schetsen, uiteindelijk 1 emotie kiezen.



Leerlingen luisteren, geven antwoord en stellen vragen.

Leerling is aan het werk. (20 min, ong 1,5 minuut per schets)

36

15:00

15:05

15:50

Pauze15 min

16:05

16:10

16:40

16:45

17:00

Uitleg volgende opdracht; armatuur

Armatuuropdracht

Uitleg gips en toets.

Gips opdracht.

Uitleg kleur opdracht.

Opdracht kleur.

Opruimen.

Praten over de les met de

Leerling kiest houding uit.

Leerlingen bezig met het maken van het armatuur

Studenten luisteren en stellen eventueel vragen

Studenten bezig met gipsverband en proberen een toets te ontwikkelen.

Studenten luisteren en stellen eventueel vragen.

Studenten bezig.

Studenten ruimen op.

37

17:10

17:15

Afsluiter.

Studenten naar huis.

studenten.


De cursisten zitten in groepjes aan de tafels. Op het bord staan de basisemoties en er hangen eventueel voorbeelden.- voeg indien nodig een extra bijlage toe



Hoe ga je de les organiseren: welke vakinhouden, welke spelen / of leeractiviteiten, welke werkvormen / materialen?

Materiaal:

- houtskool- Papier- Dik ijzerdraad- Dunner ijzerdraad- Schietnietmachine- Houten plankje- Scharen


- Doel workshops overkoepelend, doel vandaag- Tijden aangeven- Les evalueren- Niet hoger dan 20/25 cm.- 2 verschillende schetsen van elke emotie- Werkboek, formulier uitdelen, voorbeelden laten zien.

Taakverdeling:

- Intro, houtskoolopdracht; Judith- Pauze: Judith- Armatuur, gips/toets; Petra

Reflectie achteraf:


38

1. Was dit een geslaagde / minder geslaagde lesactiviteit?Dit was een geslaagde activiteit. De leerlingen vonden het leuk en leerzaam om te doen. Ze waren goed aan het werk, en veel rustiger en serieuzer dan bij de schilderopdrachten. De leerlingen gaven aan , het leuker te vinden omdat ze nog nooit gegipst hadden. Daarom wilden ze hier wel dingen over leren. Ook hebben de leerlingen langer doorgewerkt dan normaal.

2. Zijn de lesdoelen van de leerlingen bereikt?De lesdoelen zijn bereikt. Het schetsen had wat beter gekund. De mannen namen dat gedeelte niet helemaal serieus omdat ze zich niet konden inleven in emoties. Ze reflecteerden het op zichzelf en konden daarom geen link maken tussen de normale emoties + houdingen. Ze hebben uiteindelijk, na wat extra begeleiding, het schetsen wel afgerond.

3. Heb jij je eigen leerdoelen bereikt. ?Het was een goed begin. We gingen aan het eind van de les evalueren over de gemaakte werkjes met de leerlingen zelf. We vroegen ze om allemaal om een tafel te komen met hun werk. We gingen alle werkjes bij langs en de leerlingen moesten raden welke emotie iemand anders had uitgebeeld. De leerling moest daarna zelf vertellen wat hij gedaan heeft om die emotie uit te drukken.

Ik merkte aan de leerlingen dat ze het leuk vonden om even aandacht aan hun eigen werkje te besteden. De leerlingen gaven elkaar feedback en beantwoorden onze vragen over hun werk. Na het gesprek heb ik nog wat informatie gegeven over de werkboeken.


Yorsi en Marrit hebben ons geobserveerd tijdens de afsluiting. In hun feedback staat:

Evalueert – Zeer goed.

Stelt vragen – goed

Huiswerk behandelen – goed, werkboek besproken

Regels opruimen

Het gedeelte van het moment dat de les is afgelopen en de leerlingen weg gaan kan beter.

5. Leerdoelen - Formuleer hier concrete verbeterpunten voor de volgende keer

Ik wil nog meer werken aan de afsluiting van de les. Als er niks te evalueren is met de leerlingen over hun werk, wil ik proberen om zelf de les met ze te evalueren

VB : “ vorige week waren jullie erg druk, vandaag hebben jullie goed gewerkt, probeer dat volgende week ook door te zetten. Jullie hebben goed opgeruimd, etc. “.

39

Algemene gegevens:

naam student: Petra Tjepkema & Judith Bijlsma groep(en): creatief vakmanschap


titel lesactiviteit: samenwerkend leren brainstorm


datum / tijd onderwijsactiviteit: 8 januari 2015 naam school: Friesland college

Reflectie vooraf:


Studenten helpen aan nieuwe methoden om creatief te denken. Ze leren inzien dat je op verschillende manieren op ideeën kan komen door samen te werken in de brainstorm sessies en ideeën met elkaar uit te wisselen.

Ook passen we samenwerkend leren toe in deze les. Leerlingen hebben elkaar nodig om de opdracht te voltooien. Hierin kunnen wij kijken wat de rol is van de leerling in de groep.

Tijdens deze samenwerkend leren opdracht, komt positieve wederzijdse afhankelijkheid, individuele aanspreekbaarheid, en directe interactie aan bod.

Lesdoelen die de studenten verwerven:

40

- wat moeten de studenten weten / kunnen / vinden? – hoe controleer je dat op het einde van de onderwijsactiviteit?

- de studenten leren, door de doen, verder kijken dan hun eigen eerste idee.

- de studenten stimuleren hun creatieve denkproces door middel van woordspelletjes.

- de studenten kunnen hun ideeën uitwerken op papier.

- de studenten kunnen beeldinhoudelijke aspecten benoemen, vervangen en visualiseren tot een nieuw beeld, aan de

hand van een voorbeeld.- de student kan in een groep werken en een eigen bijdrage leveren aan een gezamenlijk eindproduct. - de studenten kunnen onderling taken verdelen.

De beginsituatie van de studenten / de groep:

Vakman , waarschijnlijk werken zij alleen maar individueel. Het zal dus wennen en nieuw voor ze zijn.

Eigen beginsituatie / persoonlijke leerdoelen- wat wil ik zelf leren tijdens deze onderwijsactiviteit? – wat zijn de verbeterpunten uit vorige lessen?

Goed letten op de afsluiting.

Didactische route:



Tijd

Haltes


Leerstof (wat)


Student (hoe)



15;45

15;50

15;55

16;00

Staan bij de deur, verwelkom

Introductie workshop

Uitleg associatie spel

Start opdracht

Absentie lijst tekenen

Luisteren en stellen vragen

Voorbeeld op het bord

Groepjes 4 studenten.

Leerlingen maken opdracht.

Leerlingen gaan zitten

Studenten maken groepjes

Leerling werkt samen

41

16;15

16;25

16;55

17;00

Uitleg nieuwe opdr.

Start opdracht

opruimen

afsluiten

Knuffel

Leerling werkt zelfstandig, daarna samen. Maakt opdracht, en schetsen.

Leerling rond opdracht af

Leerling luistert

Leerling werkt.

Leerling luistert en ruimt op

Leerling verlaat lokaal


- Welkom -> uitleg werkschouw- Uitleg Associatie spel -> gezamenlijk voordoen- Groepjes maken , 3 x woordenspel doen. Woorden staan op het bord.- 1 eindwoord pakken, klassikaal 10 kenmerken opnoemen.- Klassikaal de 10 kenmerken vervormen op het bord.- Uitleg volgende opdracht. ( samenwerkend leren)- Individueel de beer een aantal keer na schetsen.- Groepjes van 4 maken. Gezamenlijk 10 kenmerken van de beer opschrijven.- Iedere leerling kiest 4 kenmerken uit, en gaat deze vervormen. Hierbij maakt de leerling

telkens een schets.- Groept voegt de schetsen samen ( 16 schetsen dus ) en kiest hiervan 8 kenmerken uit.- Groep werkt samen om deze 8 te kiezen en samen te voegen tot 1 eindwerk.- Groep maakt 1 eindwerk- Evaluatie klassikaal- Afsluiting -> herhalen werkschouw- Leerlingen gaan weg-

42

Algemene gegevens:

naam student: Petra Tjepkema en Judith Bijlsma groep(en): Styling


titel lesactiviteit: Werkschouw naam schoolopleider: Marja van Hoesen

datum / tijd onderwijsactiviteit: 14 januari ’15 naam school: Friesland college

Reflectie vooraf:


- Werkschouw . Leerlingen gaan presenteren wat ze hebben gedaan afgelopen 8 weken. Daarna krijgen zij een beoordeling


- Leerling moet kunnen verwoorden wat hij heeft gedaan/geleerd.

43

Leerling moet werkboek hebben ingeleverd


De leerlingen hebben vooraf gaande lessen gevolgd en reflecties bijgehouden in een werkboek.

De leerlingen hebben uitleg gekregen over hoe de werkschouw er uit gaat zien en wat ze moeten voorbereiden.


De workshops tot een goed eind brengen, zodat ik met een tevreden gevoel mijn stage afsluit.

Didactische route:



Tijd

Haltes


Leerstof (wat)


Leerling (hoe)



44



Concrete (inhoudelijke) uitwerking van de onderwijsactiviteit / inrichting van de leeromgeving.

Welkom.Uitleg vandaag – werkschouw, inrichten + / - een kwartier .Per leerling 3 minuten presentatieLeerlingen stellen vragen.

Leerlingen hebben pauze , wij maken de beoordelingen.Leerlingen halen hun beoordeling op.

Allemaal zitten, bedanken voor hun inzet .Leerlingen mogen weg.

45

Bijlage 2 feedback + reactie

46

Eigen feedback op Marja: Ik ben het eens met haar tips. De foto momenten zijn belangrijk, anders heeft niemand foto’s voor z’n werkboek. Het herhalen van de belangrijke dingen, zoals het werkboek, aan het eind van les is ook een goeie tip. MBO heeft veel herhaling nodig, leerde Jelbrich ons. Leuk dat Marja ziet dat we interactief bezig zijn met de leerlingen. Dit vind ik ook belangrijk in een les, om de leerlingen er bij te betrekken.

Bijlage 4: observatieformulierNaam lesgever: Petra TjepkemaIngevuld door student / medestudent / coach/ NHL docent agnes scholte Datum: 3 december 2014

47

Observatie & beoordeling beroepsrollen: datum: (GZ = gezien, NG = niet gezien, A = aandacht, V = voldoende, G = goed, ZG = zeer goed)

Gastheer GZ NG A V G ZG Opmerkingen - Aanvullingen

- is op tijd in het lokaal X X

- begroet en maakt contact met lln. X X

- is open en zelfverzekerd X X

- laat leerlingen stoom afblazen nvt

- heeft vriendelijke mimiek X X

- corrigeert lln. op plezierige manier X X

- benadert leerlingen positief X x

- is organisatorisch klaar x x

Presentator GZ NG A V G ZG Opmerkingen - Aanvullingen

- heeft pakkende openingszin X X x

Staat vaak met armen over elkaar heen

Is de hele les actief en betrokken

- heeft oogcontact met leerlingen X X

- neemt de leiding X X

- spreekt duidelijk X X

- heeft de aandacht van leerlingen X X

- heeft en gebruikt humor X X

- komt zelfverzekerd over X x

Didacticus GZ NG A V G ZG Opmerkingen - Aanvullingen

- geeft de leerdoelen aan X X Petra laat wanneer dat nodig is de leerlingen meer ruimte nemen en uit elkaar zitten om te kunnen schilderen.

Steeds alert.

- geeft complete en duidelijke instructie

X X

- betrekt leerlingen bij de instructie X X

- laat instructie herhalen X X

- activeert leerlingen X X

- stapt op leerlingen af en controleert X x

- houdt rekening met leerstijlen

48

Vakdidacticus GZ NG A V G ZG Opmerkingen - Aanvullingen

- begeleidt en stimuleert interactie en groepsdynamische processen

x

Geeft vakinhoudelijk advies- hanteert gesprekstechnieken X

- stelt vragen en vraagt door X

- zorgt voor variatie in werkvormen X

- kan werken in de hier-en-nu-situatie X

- reageert authentiek X

Pedagoog GZ NG A V G ZG Opmerkingen - Aanvullingen

- houdt oogcontact met leerlingen X X

- luistert naar wat leerlingen zeggen X X

- praat ontspannen en rustig X X

- spreekt leerlingen aan bij naam X X

- spreekt waardering uit naar leerlingen

X

- stimuleert samenwerking x

- benoemt wenselijk gedrag X X

- corrigeert op gedrag x x

De afsluiter GZ NG A V G ZG Opmerkingen - Aanvullingen

- evalueert met de leerlingen X x

Er was voldoende ruimte om te evalueren maar dat is niet gedaan, althans niet klassikaal

- stelt vragen of laat vragen stellen X x

- geeft huiswerk op X

- benoemt regels voor opruimen x

- bedankt leerlingen voor hun inzet x

De les schilderen die we gezien hebben is onderdeel van een reeks van 4 die Judith en Petra samen hebben gemaakt. Er zit een logische opbouw in. De leerlingen reageren enthousiast en werken hard. De lessen worden zelfstandig gegeven.

Feedback op de feedback van Agnes Scholte en Jan van der Zee: Ik ben erg tevreden over de feedback. Ik heb het idee dat ze alles in de les wel gezien hebben. Jan attendeerde mij nog op mijn monotone stem, maar daar heb ik het in het assessment al uitgebreid over gehad. Ik maak hieruit op dat ik de rol van de afsluiter beter moet leren toepassen. Dit is een belangrijk element in de les, en zorgt ervoor dat de leerlingen op een goede manier weg gaan. Ik ga in het Handboek voor Leraren kijken wat ik daar kan vinden over de afsluiter.

49

Feedback op de feedback van Jelbrich: Ook hier komt duidelijk naar voren dat de rol van de afsluiter nog een verbeterpunt is. Ik vindt het fijn dat Jelbrich ziet hoe ik met de klas Vakman omga, omdat dit een hele andere soort klas is. Ze ziet dat ik hier goed mee om kan gaan, en schrijft een aantal citaten van mij op. Ik ben blij met deze feedback, omdat hierin heel duidelijk naar voren komt, welke rollen ik beheers en kan verbeteren.

50

Feedback van Yosri: Het minpunt vindt ik een goed punt om op te letten. Ik heb in de les ook duidelijk gemerkt dat hij de opdracht niet snapte, maar ik had niet gezien dat hij tijdens de uitleg met zijn telefoon zat. Dit is een goed punt om mee te nemen in volgende lessen, omdat ik zo kan checken of mijn uitleg niet helder is, of omdat de leerlingen gewoon niet op letten. Ik moet dus tijdens de uitleg goed op de leerlingen letten, om te kijken of zij opletten.

51

Feedback van Marrit: Het meelachen moet ik inderdaad niet teveel doen, maar ik denk dat het in sommige gevallen wel goed is om af en toe te doen. Ik wil niet te serieus overkomen, dus ik moet een soort scheiding maken tussen wanneer ik wel mee lach en wanneer niet. In de uitleg van de opdracht wil ik vooral serieus overkomen, zodat ik de opdracht goed kan overdragen.

52

Feedback Marja: Ik ben het eens met dat ze zegt dat ik een leider ben. In mijn assessment heb ik hier een POP over geschreven omdat het een negatief punt kan zijn , maar ook positief. Ik wil hier de balans in zien te vinden. Daarover kan je meer lezen in mijn Assessment. Bij omgevingsgericht ben ik het niet volledig mee eens, omdat ik ook dingen buiten de lessen heb gedaan, zoals feedbackgesprekken doen met Interieur jaar 1. Dit zijn dingen die Marja niet van ons gezien heeft omdat dit vooral met Jelbrich gedaan is.

55

Naam student:

Petra

Handtekening: Opleiding:

Naam coach: Handtekening: Datum:

Artistiek Competent

onvoldoende voldoende X goed

De student maakt onvoldoende gebruik van eigen artistieke kennis en vaardigheden om lesdoelen te behalen.

De student maakt gebruik van eigen artistieke kennis en vaardigheden om de lesdoelen te behalen.

De student maakt gebruik van eigen artistieke kennis en vaardigheden in samenhang met een passende didactiek, om leerlingen te enthousiasmeren voor beeldende vakken en de lesdoelen te behalen.

De kunstvakdocent kan als kunstenaar met een eigen visie artistiek werk creëren en het artistieke proces inclusief een breed scala aan ambachtelijke kennis en instrumentele vaardigheden toepassen in onderwijs waardoor lerenden de betekenis van kunst ervaren, geïnspireerd raken en een eigen artistiek proces doorlopen.

Toelichting:

Je hebt de studenten in redelijk korte tijd met een groot aantal artistieke aspecten laten kennismaken en dit op een voor de student pakkende manier. Je wist steeds beter het doel goed te benoemen en op de werkschouw bleken de meeste studenten dit doel te hebben behaald. Je kunt studente goed prikkelen door de juiste vragen te stellen, vragen die aanzetten tot verdieping. Je neemt de student en zijn werk heel serieus en dat krijg je ook terug.

Pedagogisch-didactisch competent

onvoldoende x voldoende x goed

De student ontwerpt en geeft lessen zonder duidelijke opbouw en zonder duidelijke doelen te formuleren. De student houdt onvoldoende rekening met de kenmerken van de doelgroep.

De student sluit met zijn instructie en lesinhoud aan bij de doelgroep.

De student houdt rekening met persoonlijke kenmerken en verschillen tussen leerlingen.

De student ontwerpt inhoudelijk betekenisvolle activiteiten in samenhang met de doelstellingen van de school of educatieve instelling.

De student sluit met zijn instructie en lesinhoud aan bij de doelgroep en houdt rekening met het niveau en de belevingswereld van de lerenden bij de lesvoorbereiding.

De student houdt rekening met persoonlijke kenmerken en verschillen tussen leerlingen en houdt in zijn lesvoorbereiding rekening met groepsdynamica.

De student ontwerpt inhoudelijk betekenisvolle activiteiten in samenhang met de doelstellingen

56

van de school of educatieve instelling en houdt hierbij rekening met randvoorwaarden voor een beeldende les.

De kunstvakdocent beschikt als docent over de juiste pedagogische en didactische kennis en vaardigheden om op professionele wijze voor de individuele lerenden en voor groepen lerenden waarmee hij werkt, een veilige en krachtige leeromgeving tot stand te brengen waarin hij hen begeleidt hun mogelijkheden en ambities te ontdekken en ontwikkelen.

Toelichting:

Je hebt 4 heel verschillende groepen bediend, ervaren dat elke groep , persoon een andere aanpak nodig heeft, na wat aftasten ging dit steeds beter, je hebt ondervonden dat een goede afsluiting belangrijk is, en dat iets waar je 10 minuten voor bedacht had, soms 5 minuten duurt , daar mee om gaan blijft een leerpunt. Je bent snel en scherp in je reactie naar studenten. Je hebt natuurlijk overwicht.

Interpersoonlijk competent

onvoldoende X voldoende goed

De student maakt onvoldoende contact met de leerlingen en laat te weinig interesse voor het vak zien. De student komt afspraken niet na en staat onvoldoende open voor feedback op het functioneren in een samenwerking.

De student communiceert op passende wijze met verschillende doelgroepen en kan zijn eigen interesse voor kunst en cultuur onder woorden brengen.

De student kan de elementen van een prettig leer- en werkklimaat benoemen en werkt constructief samen met anderen binnen een educatieve setting . De student staat binnen een samenwerking open voor feedback van anderen.

De student herkent groepsdynamische processen binnen een klas en kan op passende wijze met verschillende doelgroepen en collega’s communiceren. De student kan zij eigen interesse voor kunst en cultuur met passie overbrengen op lerenden en een prettig leer- en werkklimaat creëren.

De student werkt constructief samen met anderen binnen een educatieve setting en staat hierbinnen open voor zowel het geven als het ontvangen van feedback.

De kunstvakdocent heeft als docent en kunstenaar het vermogen een prettig leer- en werkklimaat

te creëren waarin hij oog heeft voor persoonlijke relaties en waarin op een coöperatieve en constructieve manier door betrokkenen wordt gecommuniceerd en samengewerkt.

Toelichting:

Je weet goed aan te sluiten bij de doelgroep, hebt de juiste toon tegen de groep, weet individuen op een goede manier te benaderen.Bent enthousiast over je eigen opdrachten. Stelt goede vragen, of reageert scherp op opmerkingen. Je bent bewust van groepsvorming, en wat dat met en klas doet en kunt hier op inspelen. Je luistert goed en kunt dan een wedervraag stellen. Werkt goed samen met je klasgenoten, lijkt hier soms een leidende rol te hebden.

57

Omgevingsgericht competent

onvoldoende X voldoende goed

De student neemt geen initiatief om zich te verdiepen in de school of instelling als groter geheel. De student heeft een passieve en afwachtende houding en neemt onvoldoende initiatief binnen een gezamenlijk project of product.

De student heeft kennis van de organisatiestructuur van zijn school of instelling en maakt binnen zijn lessen een koppeling tussen de lesdoelen en de (actuele) beeldende kunst en/of actuele maatschappelijke thema’s.

De student staat open voor contacten met het werkveld en levert een actieve bijdrage aan een gezamenlijk project of product.

De student heeft kennis van de organisatiestructuur van de school of instelling en doet mee met activiteiten buiten lesverband (ouderavonden, vakoverstijgende projecten).

De student maakt binnen zijn lessen een koppeling tussen de lesdoelen en de (actuele) beeldende kunst en/of actuele maatschappelijke thema’s.

De student neemt initiatief en benut kansen die zich binnen het werkveld voordoen en levert een actieve bijdrage aan een gezamenlijk project of product.

De kunstvakdocent kan als docent en cultureel ondernemer relevante ontwikkelingen in de samenleving signaleren en onderzoeken en ziet daarin de kansen en mogelijkheden om op een zakelijke en georganiseerde wijze de verbinding te leggen met zijn leer- en werkomgeving.

Toelichting:

Je hebt vooral zelfstandig geopereerd,en je bezig gehouden met de workshops, buiten de lessen is er niet heel veel aandacht besteed en ruimte gegeven aan wat er verder speelt bij D’Drive, je geeft wel aan dat de MBO student en sfeer bij je past. Je hebt op een ochtend gesprekken gevoerd met Interieur Designjaar 1, en hier goede verdiepende vragen kunnen stellen. Je grijpt dit soort kansen met beide handen aan.

In een eventuele volgende stage zou hier nog meer aandacht aan kunnen worden bestee

Kritisch-reflectief competent

onvoldoende x voldoende goed

De student reflecteert niet naar behoren op het eigen gedrag in en buiten de klas en laat geen ontwikkeling zien.

De student kan enkele reflectiemiddelen hanteren om terug te blikken op het eigen handelen en de eigen competentieontwikkeling.

De student kan een SWOT analyse en een POP maken op basis van eigen ervaringen en feedback van anderen.

De student kan op methodische wijze met behulp van een onderzoeksplan een eenvoudig ontwerponderzoek uitvoeren en hierover rapporteren

De student kan diverse reflectiemiddelen hanteren om terug te blikken op het eigen handelen en de eigen competentieontwikkeling en hierbij voor hemzelf essentiele aspecten benoemen.

De student kan een SWOT analyse en een POP maken en deze tussendoor bijstellen op basis van eigen ervaringen en feedback van anderen.

De student kan op methodische wijze met behulp van een onderzoeksplan een eenvoudig ontwerponderzoek uitvoeren en hierover

58

rapporteren en op het proces reflecteren.

De kunstvakdocent heeft als startbekwaam beroepsbeoefenaar een kritische en onderzoekende houding richting zijn eigen (kunst)pedagogische en artistieke handelen, beroepsopvattingen en persoonlijke concepten en kan deze systematisch bijstellen ten bate van zijn persoonlijke en professionele ontwikkeling.

Toelichting:

Ik heb hier met o.a het voorbeeld van de lesafsluiting van gezien, niet tevreden over hoe dit ging, dit kunnen analyseren en dit kunnen verbeteren. Ook je soms wat afwachtende houding kon je reflectief naar kijken. Ook zie je goed wat wel en wat niet werkt, welke opdrachten slaan aan en waarom, welke niet en waarom.

Opmerkingen:

Je hebt je heel zelfstandig en flexibel opgesteld, vooral dat laatste is een hele fijne eigenschap in het onderwijs. Je hebt echt wat gebracht, verfrissende lessen met heldere doelen en een pakkende afsluiting. Je komt zelfverzekerd en rustig over. Kortom een hele fijne stagiaire die ik met een gerust hart voor de studenten kan zetten! Bedankt!

Datum:

16-01-2015

Paraaf: Jelbrich de Jong

Eindbeoordeling van Jelbrich. Ik ben hier erg positief over, omdat ik denk dat zij een goed beeld heeft gekregen van mijn ontwikkeling. Ik ben het met haar eens en ik heb alle feedback van Jelbrich meegenomen in mijn competentie ontwikkeling en in mijn POP’s.

59

Bijlage 3 onderzoeksplanOnderzoeksplan

Samenwerkend lerenPetra Tjepkema

DBKV 22014

60

Aanleiding: Voor het vak onderwijskunde doe ik dit onderzoek. Ik kon kiezen uit drie onderwerpen: Vragen stellen, samenwerkend leren en meervoudige intelligenties. Uit deze drie onderwerpen heb ik gekozen voor samenwerkend leren. Met project 5, wat gaat over toegepaste vormgeving, werk ik samen, en ik merk dat het erg interessant is om van elkaar te leren: je onthoud de stof beter. Nu maakt dit mij natuurlijk nieuwsgierig hoe dit werkt bij leerlingen die op de middelbare school of het MBO zitten. Dit vooral omdat ik heb gezien op stage dat leerlingen wel samenwerken maar niet leren. Leerlingen voeren hun afgesproken gedeelte uit en voegen alles bij elkaar. Ik wil voor deze kinderen een lessen serie gaan ontwikkelen met als uitgangspunt: Samenwerkend leren.

Context: Vanuit de opleiding Docent BKV jaar 2, ga ik een onderzoeksplan maken. Dit onderzoeksplan wordt uitgevoerd tijdens de stage in periode 2. Ik ga stage lopen op een het Friesland College locatie Triangel. Dit is een MBO school, waar ik terecht kom bij D-drive. D-drive is een overkoepelende naam voor alle kunstopleidingen binnen het Friesland College. Hierbij kom ik 4 opleidingen tegen van niveau 3 en 4:

- Mode Design; jaar 3 niveau 3- Styling Design; jaar 2 niveau 4- Creatief vakman; jaar 2 niveau 4- Interieur Design; jaar 2 niveau 4

OnderzoeksorganisatieDe onderzoeksopdracht wordt gegeven door Josien Buiter bij het vak onderwijskunde. Samen met Vincent van der Post, die de les vakdidactiek geeft, begeleiden zij ons bij dit onderzoek. Het is een individuele opdracht, maar we krijgen de ruimte om feedback te vragen aan klasgenoten in kleine groepjes. Op stage zal ik ook feedback willen krijgen van mijn stage coach. Dit zou ik in het begin van de stage willen, om te kijken of mijn ontworpen les zou aansluiten op de klassen. Ook zou ik aan het eind van de stage en het eind van mijn onderzoek feedback van mijn stage coach willen ontvangen. Dit ga ik de eerste stage dag gelijk overleggen.

Aansluiting onderzoek in de schoolDit onderzoek sluit aan bij de lessen vakdidactiek van vorig jaar. Deze les werd gegeven door Vincent van der Post. Hierbij heb ik een les ontwikkeld voor een middelbare school. Deze les werd ontwikkeld vanuit een beeldend aspect. Het verschil met dit onderzoek is dat deze les wordt ontwikkeld vanuit literatuur over vakdidactiek, en in dit geval ‘samenwerkend leren’. Ik kan feedback krijgen van Josien Buiter en van mijn critical friends. Hoe mijn opdracht gaat aansluiten op mijn stage is nog niks over te zeggen.

61

Resultaten verkenning vakliteratuur

Kernbegrip Deelaspect Bronnen Toelichting

SamenwerkendLeren

Wat is samenwerkend leren?

Ebbens, S. En Ettekoven, S (2012). Effectief leren, basisboek. Groningen, Noordhoff

Geerts, W en Kralingen, R. Van (2011). Handboek voor leraren. Bussum, Coutinho

Wat is het?Welke fasen zijn er?Hoe ziet dit er uit in de les?

Dit gaat over groepsvorming en wat dat voor invloed heeft op samenwerkend leren

Welke vormen van samenwerkend leren zijn er?

Ebbens, S.Ettekoven, S. en Rooijen, J. Samenwerkend leren, praktijkboek. Groningen, Noordhoff

Geerts, W en Kralingen, R. Van (2011). Handboek voor leraren. Bussum, Coutinho

In 4.4 worden de drie basisstructuren beschreven.

In 3.5 staan ook de vormen beschreven

Hoe wordt samenwerkend leren toegepast in het onderwijs?

Ebbens, S.Ettekoven, S. en Rooijen, J. Samenwerkend leren, praktijkboek. Groningen, Noordhoff

Van der Brug, C. en Sijsling, H.Basisboek activerende didactiek en samenwerkend leren.

In beide boeken staat welke methodes er zijn en hoe je deze toepast in je lessen.

62

Praktijkprobleem: Zoals eerder beschreven, wil ik onderzoek doen naar samenwerkend leren omdat ik denk dat leerlingen niet de kans krijgen om zich te ontwikkelen via samenwerkend leren. Hier heb ik op geen enkele school nog een goede methode voor gezien. Het probleem is dat de docent dingen voorschotelt en de leerlingen daar bijna niks van onthouden. Hierdoor komen ze alsnog bij elke stap die ze moeten maken, naar de docent toe.

Naar mijn idee leer je effectiever, en op een andere manier van klasgenoten. Ook ontwikkelen de leerlingen sociale vaardigheden, wanneer samenwerkend leren op een goede manier wordt toepast. Het lijkt me goed om te kijken hoe de ontwikkeling van de leerlingen vooruit gaat, als ze gebruik maken van samenwerkend leren. Doordat ze minder instructie nodig hebben van de docent, kan de docent meer aandacht besteden aan de leerlingen die dat nodig hebben.

Doel:Mijn doel is om een goed werkende lessenserie/workshop te ontwikkelen voor de leerlingen van een MBO opleiding, afdeling Design. Mijn doel is dat leerlingen van elkaar leren en dus minder instructie nodig hebben van de docent. Dit omdat het effectiever is om van elkaar te leren. De docent zal meer tijd hebben om het leerproces van de leerling in kaart te brengen en bij te sturen waar nodig. Ook zal de docent meer tijd hebben om wat extra hulp te geven aan leerlingen die dat nodig hebben.

63

Eventuele onderzoeksvragen: Hoe kan ik ervoor zorgen dat er in een les/opdracht meerdere samenwerkingsvormen

worden toegepast? Hoe kan ik ervoor zorgen dat het samenwerkend leren aansluit bij de beeldende

vakken? Hoe kan ik samenwerkend leren toepassen in verschillende klassen en niveaus? Hoe kan ik door middel van samenwerkend leren de docent meer ruimte geven voor

andere zaken?

Door de ‘in en uitzoomen’ techniek van van der Donk en en van Lanen te gebruiken kon ik uiteindelijk een goede hoofdvraag formuleren:

Inzoomen: Hoe kan ik ervoor zorgen dat de denken-delen-uitwisselen methode aansluit bij de creatieve vakken?

Inzoomen: Hoe kan ik ervoor zorgen dat de samenwerkingsmethodes aansluiten bij de tekenlessen?

Uitzoomen: Hoe kan ik ervoor zorgen dat de samenwerkingsmethodes aansluiten bij leerlingen ?

Inzoomen: Hoe kan ik ervoor zorgen dat de samenwerkingsmethodes aansluiten bij de les tekenen op het MBO?

Uitzoomen: Hoe kan ik ervoor zorgen dat de samenwerkingsmethodes aansluiten bij de lessen tekenen?

Inzoomen: Hoe kan ik ervoor zorgen dat de samenwerkingsmethodes aansluiten bij de les tekenen op het MBO, zodat leerlingen van elkaar kunnen leren en minder instructie van de docent nodig hebben?

Hoofdvraag: Hoe kan ik ervoor zorgen dat samenwerkend leren aansluit bij de creatieve workshops voor MBO leerlingen, zodat leerlingen van elkaar kunnen leren en minder instructie van de docent nodig hebben?

Deelvragen: Wat is samenwerkend leren en welke methodes zijn er? Wat zijn de opleidingen van D-drive?Wat zijn de opbrengsten van samenwerkend leren?Hoe kan ik in een workshop creatief denken, samenwerkend leren toepassen?

Literatuurstudie:

64

Samenwerkend leren is de vertaling van de Amerikaanse term coöperative learning. Deze theorie is in de jaren 50 ontwikkeld door Johnson en Johnson. Dit is later door anderen uitgebreid. Het is een onderwijsleersituatie waarin de leerlingen in groepen gestructureerd werken aan een leertaak. Hun doel is gezamenlijk, ze leren met en van andere leerlingen. Dit stellen Ebbens en Ettekoven in Effectief leren (2013). Samenwerken is niet alleen iets samen doen. Het is een strategie die het effectief leren stimuleert voor iedere leerling. Positieve wederzijdse afhankelijkheid is samen met individuele aanspreekbaarheid het belangrijkste sleutelbegrip in het samenwerkend leren volgens Ebbens en Ettekoven in ‘Effectief leren’ (2013). Als samenwerkend leren goed wordt toegepast kunnen volgens Cohen (1994) alle leerlingen deelnemen aan de opdracht en hun taak uitvoeren zonder dat de docent zich er in moet mengen.

Geerts en Kralingen hanteren de volgende 5 basiskenmerken voor samenwerkend leren van Johnson en Johnson in Handboek voor Leraren (2013).Ten eerste is dit positieve wederzijdse afhankelijkheid. De leerlingen hebben elkaar nodig om een opdracht te kunnen volbrengen, waarbij het samenwerken een meerwaarde heeft voor het uiteindelijke resultaatIndividuele aanspreekbaarheid houd in dat elke leerling op elk moment verantwoordelijk voor en aanspreekbaar is op zijn aandeel in de samenwerking. Doordat leerlingen regelmatig contact met elkaar hebben over de opdracht, is er sprake van directe interactie. De aandacht voor sociale vaardigheden is belangrijk om aan te werken, waardoor de leerling prettig en efficiënt kan werken in het proces van samenwerken. Ten slotte is aandacht voor groepsprocessen te zien. De docent en de leerlingen hebben oog voor de dynamiek van de groep.

In het boek Effectief Leren (2013) wordt ook beschreven wat de basiskenmerken zijn van samenwerkend leren. Dit komt overeen met kenmerken die Geerts en Kralingen hanteren in Handboek voor Leraren (2013)

In Handboek voor leraren beschrijven Geerts en Kralingen (2013) de 5 samenwerkingsmethodes. Check in duo’s, genummerde hoofden, denken-delen-uitwisselen, driestappen interview en de experts, waarin ik bij de experts vooral inga op de eenvoudige experts.

Check in duo’s is een methode die vooral gericht is op het beheersen van de leerstof. Je kan dit toepassen om bijvoorbeeld gemaakte opdrachten na te kijken. Wel is het van belang dat er eenduidige antwoorden gegeven kunnen worden zoals spelling en meerkeuze vragen. De eerste twee stappen van check in duo’s bestaan uit:

- Leerlingen maken individueel een opdracht. - Leerling vergelijkt zijn antwoorden met zijn buurman en moeten het samen eens worden over het

gezamenlijke antwoord. Dan heb je eventueel nog stap 3 en 4:

- Check met een ander duo om de antwoorden te vergelijken. - Check in de klas, waarbij de docent na gaat over welke opgave de duo’s geen overeenstemming

konden bereiken en bespreekt deze met de klas.

65

De werkvorm genummerde hoofden is geschikt ene zinvol voor opdrachten die in een lesuur passen. Ook heeft het de voorkeur voor opdrachten die gericht zijn op het toepassen van de leerstof en daarmee een beroep doen op de hogere niveaus van kennisverwerking. Het voordeel van deze methode is dat je iedere leerling verantwoordelijk maakt omdat ze van tevoren niet weten wie de beurd krijgt; iedereen heeft belang bij het goede antwoord.

- Maak kleine groepjes van ongeveer 4 leerlingen en elk groepslid krijgt een nummer. - Opdracht uitleggen. De leerlingen moeten in hun groep tot een antwoord komen, maar iedere

leerling schrijft dit in zijn eigen taal op. - De docent noemt een nummer, bijvoorbeeld nummer 2. Iedere leerling met het nummer 2 moet

het antwoord geven. Ook kan de docent ervoor kiezen om in elk groepje een ander cijfer te kiezen. - Als de leerling er niet uit komt, dan moet de groep hulp bieden.

Wanneer je als docent een docent gestuurde vraag-antwoordronde zou toepassen, zou je de methode denken-delen-uitwisselen ook kunnen toepassen. Hij is relatief eenvoudig om in je les te verwerken. Deze methode is bruikbaar voor opdrachten waar meerdere antwoorden mogelijk zijn. Ook als je de voorkennis van leerlingen wil activeren is deze methode zeer geschikt.

- De docent stelt een vraag aan alle leerlingen - Leerlingen krijgen tijd om na te denken en formuleren individueel een antwoord- De leerlingen bespreken in duo’s elkaars antwoorden- De docent vraagt willekeurige leerlingen naar hun antwoord.

In het driestappen interview worden leerlingen geïnterviewd door elkaar over een bepaald onderwerp. Het biedt de leerlingen de gelegenheid zich te uiten, en de bedoeling is dat de interviewer uiteindelijk een heldere uiteenzetting over het onderwerp geeft. Deze methode leent zich ervoor om communicatie- en gesprekstechnieken te oefenen.

- Maak groepjes van 4 leerlingen en nummer ze van 1 tot 4- Nummer 1 interviewt nummer 2, en nummer 3 interviewt nummer 4. - Rollen wisselen, 2 interviewt 1, en 4 interviewt 3. - Ieder groepslid verteld kort binnen zijn eigen groep wat hij van de ander gehoord heeft.

En tot slotte, de eenvoudige experts. Dit houdt in dat de leerlingen hun eigen stukje bestuderen en moeten daarna de resultaten delen met de groepsleden. Deze methode is geschikt voor de wat grotere opdrachten, en kost daarom ook wat meer tijd. Het voordeel is dat de leerlingen zich, gedurende langere tijd, verantwoordelijk blijven voelen omdat ze voor een goed eindresultaat afhankelijk zijn van elkaar. Doordat de leerlingen de leerstof zelf bestuderen en daarna aan elkaar uitleggen, zorgt ervoor dat de kennis beter wordt onthouden.

- Verdeel de lesstof in gelijkwaardige en logische delen- Deel de leerlingen in groepen van twee tot vijf personen in. - Elke leerling bestudeerd individueel een deel van het materiaal- Elke leerling presenteert als zijnde expert op dat gebied het bestudeerde materiaal aan de andere

groepsleden - Alle leden van de groep weten dat ze kunnen worden aangesproken op het begrip van al het

materiaal.

Ebbens en Ettekoven (2013) beschrijven ook 5 samenwerkingsmethodes, maar besteden echter maar aandacht aan de eerste 3; check in duo’s, denken-delen-uitwisselen, en de experts.

66

Wanneer je samenwerkend leren invoert in een klas is het belangrijk om een aantal basisregels op te stellen. Ebbens, Ettekoven en van Rooijen beschrijven in Samenwerkend leren (1996) twee manieren om dit aan leerlingen uit te leggen:De docent kan de regels vast stellen en tijdens het samenwerken de regels verduidelijken met illustraties. Ook kan de docent samen met de leerlingen de regels vast stellen. Hier kan de T-kaart worden gebruikt. Een voorbeeld staat beschreven in paragraaf 3.3 van Samenwerkend Leren (1996).

Uitvoeringen van samenwerkend leren. Omdat het samenwerkend leren voor veel leerlingen nieuw is, zal het lastig zijn om dit in te voeren. Daarom geven Ebbens, Ettekoven en van Rooijen, in samenwerkend leren (1996) een aantal tips. Ze beschrijven dat het belangrijk is dat de eerste paar keren wanneer je samenwerkend leren toepast, de leerlingen een succesgevoel moeten hebben.

Ten tweede is de voorbereiding zeer belangrijk. Neem hier ruim een half uur te tijd voor, en schrijf de vragen en/of opdrachten helemaal uit.

Ook is het belangrijk dat er een opbouw in de aanpak is gebracht. De leerlingen moeten vertrouwd met de inhouden zijn, of moeten dicht bij hun interessegebied liggen. De indruk moet niet ontstaan dat de leerlingen erop beoordeeld worden. In hoofdstuk 8, blz 118 van Samenwerkend leren (1996) beschrijven Ebbens, Ettekoven en van Rooijen de opbouw van samenwerkingsstructuren.

Wanneer je instructie geeft, doe dit dan stapsgewijs. Dit maakt de leerlingen duidelijk wat jij van hen verwacht. Ook is het belangrijk om geen speciale inleiding te doen in de trant van: ‘Vandaag gaan we iets bijzonders doen.. ‘, maar doe het gewoon, stelt Samenwerkend Leren (1996).

67

Onderzoeksactiviteiten

Vanuit de hoofdvraag : “Hoe kan ik ervoor zorgen dat samenwerkend leren aansluit bij de creatieve workshops voor MBO leerlingen, zodat leerlingen van elkaar kunnen leren en minder instructie van de docent nodig hebben?” is mijn onderzoek gericht.

De deelvragen gaan mij helpen om de hoofdvraag te beantwoorden. Doordat ik in mijn stage geen tijd heb om kennis te krijgen van de leerlingen, en mijn workshop ontwikkeld moet worden vóór ik de leerlingen heb gezien, kan ik mij niet richten op groepen maken. Dit zal ik ter plekke moeten gaan doen. Daarom wil ik mij vooral richten op de kwaliteit van de workshop, zodat ik deze kan aanpassen in eventueel andere stages, waarbij ik wel invloed heb op de samenstelling van de groepen.

De workshop zal beginnen op 12 november 2014, en zal eindigen op 15 januari 2015. Dit houd in dat ik, zonder de vakantie, 8 weken aanwezig zal zijn op het Friesland College. Mijn stage coach Marja van Hoesen is op de hoogte van mijn onderzoeksplan en geeft mij de ruimte om dit te verwerken in de workshop die ik, samen met Judith Bijlsma, Yosri Zijlstra en Marrit Kloen, ga geven.

De workshop zal bestaan uit 8 lessen ( in totaal 12 uren). Omdat de workshop ontwikkeld moet worden vóór de stage zal beginnen, kan ik geen rekening houden met de samenstellingen van de klassen.

Ook kan ik nog niet inzichtelijk maken welke randvoorwaarden ik mee te maken krijg, omdat ik hier de coach nog niet over gesproken heb. Wel is afgesproken met M. van Hoesen, dat ik mijn workshop zo mag ontwikkelen, dat ik antwoord kan geven op mijn hoofdvraag.

68

Literatuuroverzicht:

Ebbens, S. en Ettekoven, S (2012). Effectief leren, basisboek. Groningen, Noordhoff

Geerts, W. en Kralingen, R. van. (2011). Handboek voor leraren. Bussum, Coutinho

Ebbens, S, Ettekoven, S en Rooijen, J (1996). Samenwerkend leren, praktijkboek. Utrecht, Wolters-Noordhoff

69

Resultaten: Er is met coach Marja besproken dat wij de ruimte mogen nemen om aan ons onderzoek te werken en deze uit te kunnen voeren. Omdat wij de regie hebben over de hele lessenserie kunnen we hier dus rekening mee houden. Omdat 4 klassen telkens dezelfde les volgen, hebben we dus 4 keer de kans om de samenwerkend leren les zo goed mogelijk te laten slagen.

In mijn onderzoeksplan in beschreven dat ik de leerlingen nog niet ken en dus niet kennis heb kunnen maken met de samenstelling van de klassen. Inmiddels ken ik de leerlingen beter omdat we de opdracht aan het eind van de stage uitgevoerd hebben. In het samenwerken hebben we rekening gehouden met de groepsdynamiek. De klassen hebben groepjes en sommige groepen zijn overheersend en rumoerig. Door genummerde hoofden toe te passen, maakten we gemixte groepen.

Onze les moet aan verschillende eisen voldoen. Dit om de kans te vergroten om de les te laten slagen. Door een duidelijk doel voor ogen te hebben, word de opdracht duidelijker, ook voor de leerlingen. De eisen voor deze les is dat er methodes gebruikt worden om het samenwerken leren te stimuleren. Er moeten minimaal 2 methodes in verwerkt worden. Dit zijn wederzijdse onafhankelijkheid en directe interactie. Door een les goed voor te bereiden, is er een grotere kans van slagen. Hierbij maak ik gebruik van een lesformulier die ik een week van te voren ga maken. Hierin komen alle leerdoelen, tafelsopstellingen, en materialen in te staan. De opbouw van de les is ook belangrijk. Daarom wil ik met het samenwerkend leren eerst een soort spelletje doen met de klas, om er even in te komen. Dit is leuk en makkelijker, waardoor de leerlingen een succesgevoel krijgen, wat de ontwikkeling stimuleert. Door het spel aan te passen naar hun eigen vakgebied, hebben de leerlingen er meer interesse in. Ook wil ik dat de les stapsgewijs gaat. Ik begin dus eerst met een klassikaal spelletje, waardoor de leerlingen loskomen en durven. Na dit spel wil ik beginnen met het eerste deel van de opdracht. Ik ben van plan om de opdracht ik gedeeltes uit te leggen, zodat het voor de leerlingen duidelijker is wat ik van hen verwacht, zonder speciale inleiding te doen.

Praktische ontwerpeisen: De workshop hebben de eis dat ze het creatieve denkproces van de leerlingen stimuleren. Door te doen, leren de leerlingen uit hun comfort zone te komen. Tot nu toe is dit allemaal individueel gebeurt. Deze les gaan de leerlingen in groepjes samen werken. Hierbij maak ik gebruik van genummerde hoofden, om zo heterogene groepen te vormen. Een les duurt hierbij anderhalf uur.

70

Eerste opzet lesontwerp:

Vanuit de insteek dat we de leerlingen hun creatief denkproces moeten stimuleren, vonden we het een goed idee om de methode creatief denken toe te passen. Dit is een methode die we geleerd hebben bij een les van Agnes Scholte op het NHL. Deze methode gaat over kenmerken van een object benoemen en veranderen. Dit leek ons goed om te gebruiken in de les. Ook kwam Yosri met het idee om het associatie spel te spelen met de leerlingen. Deze les is gegeven aan de klas van Mode. Vanuit deze les zijn we verder gaan denken, hoe we dit kunnen veranderen in een samenwerkend leren les.We hebben een gesprek aangevraagd met Josien Buiter en overlegd over hoe we hiervan een samenwerkend leren les konden maken. Josien gaf aan dat het niet perse een hele les moet zijn, maar dat er elementen van samenwerkend leren in kunnen zitten.

Vanuit hier zijn we de theoretische eisen gaan toepassen in de al bestaande les. De elementen van samenwerkend leren die we erin gaan toepassen zijn : wederzijdse afhankelijkheid, directe interactie en individuele aanspreekbaarheid.

Het woordenassociatiespel bevat het element directe interactie: Iedere leerling associeert een woord met het woord wat de leerling ervoor heeft gezegd. In het kenmerkenspel verzamelen de groepjes 10 beeldinhoudelijke aspecten van een stoel en vervormen deze vervolgens gezamenlijk. Iedere leerling kiest 4 elementen uit en maakt hier vier schetsen van. ( voorbeeld: 4 poten – hangkabel , leerling schets een hangende stoel ) Zo krijgt iedere groep dus 16 schetsen. De groepen moeten hieruit 8 kiezen, en deze samenvoegen tot 1 ontwerp. De wederzijdse afhankelijkheid wordt toegepast in het samenvoegen van de tekeningen. Er kan geen eindproduct komen, als alle tekeningen er niet zijn. Leerlingen hebben elkaar nodig om vanuit de 8 gekozen ontwerpen, 1 nieuwe stoel te ontwerpen.

71

Definitief lesontwerp: Algemene gegevens:

naam student: Petra Tjepkema & Judith Bijlsma groep(en): creatief vakmanschap


titel lesactiviteit: samenwerkend leren brainstorm


datum / tijd onderwijsactiviteit: 8 januari 2015 naam school: Friesland college

Reflectie vooraf:


Studenten helpen aan nieuwe methoden om creatief te denken. Ze leren inzien dat je op verschillende manieren op ideeën kan komen door samen te werken in de brainstorm sessies en ideeën met elkaar uit te wisselen.

Ook passen we samenwerkend leren toe in deze les. Leerlingen hebben elkaar nodig om de opdracht te voltooien. Hierin kunnen wij kijken wat de rol is van de leerling in de groep.

Tijdens deze samenwerkend leren opdracht, komt positieve wederzijdse afhankelijkheid, individuele aanspreekbaarheid, en directe interactie aan bod.

Lesdoelen die de studenten verwerven:

- wat moeten de studenten weten / kunnen / vinden? – hoe controleer je dat op het einde van de onderwijsactiviteit?

- de studenten leren, door de doen, verder kijken dan hun eigen eerste idee.

- de studenten stimuleren hun creatieve denkproces door middel van woordspelletjes.

- de studenten kunnen hun ideeën uitwerken op papier.

- de studenten kunnen beeldinhoudelijke aspecten benoemen, vervangen en visualiseren tot een nieuw beeld, aan de

hand van een voorbeeld.- de student kan in een groep werken en een eigen bijdrage leveren aan een gezamenlijk eindproduct. - de studenten kunnen onderling taken verdelen.

- De student kan werken door middel van de methode samenwerkend leren.

72

De beginsituatie van de studenten / de groep:

Vakman , waarschijnlijk werken zij alleen maar individueel. Het zal dus wennen en nieuw voor ze zijn.


- Goed letten op de afsluiting.

Didactische route:



Tijd

Haltes


Leerstof (wat)


Student (hoe)



15;45

15;50

15;55

16;00

16;15

16;25

16;55

Staan bij de deur, verwelkom

Introductie workshop

Uitleg associatie spel

Start opdracht

Uitleg nieuwe opdr.

Start opdracht

opruimen

Absentie lijst tekenen

Luisteren en stellen vragen

Voorbeeld op het bord

Groepjes 4 studenten.

Leerlingen maken opdracht.

Stoel

Leerling werkt zelfstandig, daarna samen. Maakt opdracht, en schetsen.

Leerling rond opdracht af

Leerlingen gaan zitten

Studenten maken groepjes

Leerling werkt samen

Leerling luistert

Leerling werkt.

Leerling luistert en ruimt op

73

17; afsluiten Leerling verlaat lokaal


- Welkom -> uitleg werkschouw- Uitleg Associatie spel -> gezamenlijk voordoen- Groepjes maken , 3 x woordenspel doen. Woorden staan op het bord.- 1 eindwoord pakken, klassikaal 10 kenmerken opnoemen.- Klassikaal de 10 kenmerken vervormen op het bord.- Uitleg volgende opdracht. ( samenwerkend leren)- Individueel de beer een aantal keer na schetsen.- Groepjes van 4 maken. Gezamenlijk 10 kenmerken van de beer opschrijven.- Iedere leerling kiest 4 kenmerken uit, en gaat deze vervormen. Hierbij maakt de leerling

telkens een schets.- Groept voegt de schetsen samen ( 16 schetsen dus ) en kiest hiervan 8 kenmerken uit.- Groep werkt samen om deze 8 te kiezen en samen te voegen tot 1 eindwerk.- Groep maakt 1 eindwerk- Evaluatie klassikaal- Afsluiting -> herhalen werkschouw- Leerlingen gaan weg-

74

Evaluatie lesontwerp:De les was activerend, en de leerlingen hebben niet alleen maar samengewerkt, maar er was sprake van samenwerkend leren. De leerlingen hebben gezamenlijk 3 eindproducten neergezet : 3 nieuwe ontwerpen voor een stoel. Aan het eind van de les hebben we een evaluatie gedaan met de hele klas. De leerlingen gaven aan het een leuke les te vinden, en dat het samenwerkend leren zeker tot zijn recht is gekomen. De leerlingen hadden veel motivatie, anders dan bij andere lessen, en dat komt door de wederzijdse afhankelijkheid. De tijd die voor deze les stond was anderhalf uur. Dit was vrij kort, en daarom konden niet alle groepen even creatief aan de slag gaan en moest het wat sneller afgerond worden. Dit was ontzettend jammer, en dat vonden de leerlingen zelf ook. Iets meer tijd was in dit geval dus prettig geweest. Een idee om volgende keer toe te passen: het associatiespel inkorten. De leerlingen hebben het gewenste doel wel allemaal bereikt namelijk : een nieuw ontwerp voor een stoel.

Reflectie:Ik heb deze les als zeer positief ervaren. Ik vond dat de leerlingen erg goed aan het werk waren. Ik had meer tijd voor leerlingen die wat meer begeleiding nodig hebben. Normaal besteed ik meer tijd aan de leerlingen die het drukst of luidruchtigst zijn. Door genummerde hoofden toe te passen bij het maken van groepen, haalde ik de drukke leerlingen uitelkaar en ontstonden er gemengde groepen. Ik zag dat de leerlingen hierdoor wat rustiger werden, en zich meer konden focussen op de opdracht en het leerproces. Ik vond dit fijn om te zien, omdat dit een onderdeel van mijn hoofdvraag was.

Ik heb de leerlingen begeleid die dus iets meer begeleiding nodig hadden, op creatief gebied. Het was prettig om dit in alle rust te kunnen doen.

Ik zou deze les zeker onthouden voor een volgende stage, waarin ik deze graag weer zou willen toepassen. In een middelbare school setting zou deze opdracht heel anders kunnen verlopen, en daar ben ik benieuwd naar.

Als laatste ben ik erg tevreden over de les. Als ik naar het lesformulier kijk, hebben de leerlingen hun doelen behaald, heb ik het doel van mijn onderzoeksvraag behaald ( door middel van samenwerkend leren, meer tijd hebben bij het begeleiden van de leerlingen die dat nodig hebben ), en zijn er ontzettend leuke ontwerpen uitgekomen. Door de hectiek van het rooster op stage, is het ons ontgaan om foto’s tijdens en na de les te maken, waardoor we dus niet de eindresultaten kunnen laten zien. Dit is even een aandachtspuntje voor volgende keer.

75

Bijlage 4, foto’s.

76

petratjepkema.weebly.competratjepkema.weebly.com/uploads/2/6/9/9/26990853/sta… · Web viewDeze...

Documents

Transcript of petratjepkema.weebly.competratjepkema.weebly.com/uploads/2/6/9/9/26990853/sta… · Web viewDeze...