PGOZ P3

De overschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame energie

Klas EGroep 4

Dario Consoli - 2099274Katja Derksen - 2096986

Jorian van den Hout - 2110950Lise van der Hulst - 2109462

Joëlle van de Veen - 2110431

Docent: David van Dinther

Inhoudsopgave

Inleiding + plan van aanpak 3

Stakeholder OPEC landen 11

Stakeholder Nuon

Stakeholder Shell

Stakeholder Ministerie van Economische Zaken

Stakeholder Greenpeace

Interviews stakeholders

Andere stakeholders

Conclusies

Literatuurlijst

Gekozen Grand ChallengeDe Grand Challenge die wij hebben gekozen is het overschakelen van fossiele brandstof naar duurzame energie. Voor ons is dit een interessant onderwerp, omdat het aansluit bij het project wat we in P4 gaan volgen. Ook is dit onderwerp erg actueel. De gekozen Grand Challenge is tamelijk breed en er valt voldoende informatie over te vinden. Er zijn veel partijen en instanties betrokken bij dit onderwerp en dit is ook een van de redenen waarom wij dit onderwerp hebben gekozen.

Beschrijving Grand ChallengeDe overschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame energie is een gangbaar begrip. Er is een verandering gaande, en het één wordt uiteindelijk door het ander vervangen. Helaas ligt dit ver van de werkelijkheid. In de realiteit blijkt dat er rond de jaren ‘80 nog geen paniek was over de gelimiteerde fossiele brandstoffen; er werd zelfs beweerd dat onder goede begeleiding fossiele brandstoffen op een duurzame manier gebruikt konden worden (Verbong, 2001). Dit geeft weer dat het begrip ‘duurzaam’ ook verandert en dat dit meegenomen moet worden in de beslissingsfases. Verder geeft deze Grand Challenge mogelijkheden die in vele categorieën kunnen worden ingedeeld. Het grootste probleem met fossiele brandstoffen is dat ze op een gegeven moment op zullen raken omdat er maar een bepaalde hoeveelheid beschikbaar is. Bij duurzame energie is het probleem dat het nog niet op het niveau van fossiele brandstoffen is. Hierdoor zal duurzame energie de fossiele brandstoffen nog niet volledig over kunnen nemen. Ook een belangrijk punt is dat duurzame energie nog geen vaste vorm heeft. Onder fossiele brandstof wordt meestal direct olie verstaan, terwijl er ook vele andere soorten zijn. Een voorbeeld hiervan is steenkool. Duurzame energie hangt ook af van de locatie waar het wordt toegepast. Een voorbeeld hiervan is in Nederland. Omdat er in Nederland niet genoeg zonuren zijn en de energie die opgewekt kan worden uit wind- en waterturbines nog niet toereikend is. Hierdoor is Nederland het meest afhankelijk van biogas (Van der Slot, 2010). Dit geeft ook aan dat de Grand Challenge niet overal hetzelfde is. Het is ook een kwestie van kapitaal. De overstap naar duurzame energie is volgens Van der Slot redelijk prijzig. Minder welvarende landen die afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen zijn zullen hierdoor minder snel op duurzame energie overschakelen.

Aanleiding

Voor dit onderzoeksrapport is de opdracht gegeven om een van de Grand Challenges in kaart te brengen en hiervan de invloeden en belangen van de stakeholders naar voren te laten komen. De opdracht is gegeven door de opleiding Advanced Business Creation met betrekking tot het vak Praktijkgericht Onderzoek. Het is de bedoeling om de Grand Challenge te analyseren en de gevolgen hiervan te onderzoeken, dit wordt gedaan vanuit het perspectief van de stakeholders, omdat zij direct betrokken zijn bij de Grand Challenge. Verder wordt dit rapport gebruikt om als inspiratie middel te dienen voor het project in periode 4. Dit project staat in het teken van Shell en de CO2 uitstoot. Dit onderzoeksrapport sluit hierop aan door het feit dat er al onderzoek is gedaan naar de uitstoot van CO2 in het kader van fossiele brandstoffen. Verder is Shell een van de stakeholders, dus er zal al onderzoek naar Shell gedaan worden en in kaart worden gebracht welke belangen en invloeden zij hebben rondom de overschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame energie.

DoelstellingDe doelstelling van dit onderzoeksrapport is het in kaart brengen van één van de Grand Challenges en hierbij vooral de belangen, doelen en strategieën van de stakeholders in kaart te brengen. Stakeholders zijn een belangrijk aspect rondom het begrip Grand Challenge en om een Grand Challenge zo goed mogelijk te begrijpen is er een duidelijk beeld nodig van de stakeholders. Stakeholders zijn partijen die direct betrokken zijn bij de Grand Challenge en vormen daardoor een belangrijk onderdeel voor dit onderzoeksrapport.

Verder is het doel om de stakeholders zo duidelijk mogelijk in beeld krijgen door onderzoek naar ze te doen. Dit om over zoveel mogelijk informatie te beschikken en om tot een zo duidelijk mogelijke conclusie te komen. Er is gekozen voor diverse stakeholders om zo afwisseling te behouden binnen de kijk op de Grand Challenge. In dit onderzoeksrapport zullen de voor- en tegenargumenten met elkaar worden vergeleken om zo duidelijk mogelijke argumenten te vormen.

Al deze informatie wordt gebundeld in een gezamenlijk verslag dat aanleiding geeft voor een gezamenlijke uitspraak over de Grand Challenge. Deze conclusie zal als hulpmiddel bieden bij het project wat in P4 centraal staat.

RelevantieGrand Challenges zijn mondiale uitdagingen waar iedereen mee te maken kan krijgen (of onbewust al mee te maken heeft) (GGC, 2017). Dit zijn misschien ook wel

de grootste vraagstukken die op dit moment bestaan. Het vraagstuk waar we ons deze periode mee bezig gaan houden is dan ook even relevant. Deze periode zullen we ons focussen op de Grand Challenge in het kader van CO2 uitstoot. De aarde verwarmt (mede) door de CO2 uitstoot en er ontstaan gaten in de ozonlaag (de laag die ons beschermt tegen UV-straling). Dit is erg relevant voor iedereen die op de aarde leeft.

Onderzoeksvraag Kan duurzame energie fossiele brandstoffen vervangen voordat deze opgebruikt zijn?

MethodeWe gaan een aantal methoden gebruiken bij het uitwerken van de Grand Challenge. We hebben eerst een onderzoeksopzet gemaakt aan de hand van onze ideeën en plannen. Nu gaat iedereen een stakeholder uitwerken. Dit gaan we doen aan de hand van deskresearch en fieldresearch. Om algemene kennis te vergaren over de stakeholders en hun standpunten gaan we vooral gebruik maken van desk research. Hieronder kun je verstaan: internet, boeken, nieuwsartikelen en andere bronnen. Om wat dieper in te gaan op onze Grand Challenge bij de stakeholders, gaan we twee interviews afnemen. We zullen Greenpeace en Nuon gaan interviewen, omdat we hiermee twee interessante stakeholders kunnen vergelijken. Hierdoor kunnen we wat makkelijker aan kwalitatieve informatie komen.

Stakeholders- Greenpeace (Joëlle):

Greenpeace is een internationale milieuorganisatie. Als eerste doel heeft Greenpeace grootschalige milieuproblemen onder de aandacht te brengen van de politiek. Dit doen zij door middel van lobbyen en geweldloze acties.

Greenpeace is gevestigd in 50 landen. Doordat Greenpeace zo'n grote milieu gefocuste organisatie is, denken wij veel informatie van hen te kunnen verkrijgen omtrent fossiele brandstoffen en duurzame energie.

- De OPEC-Landen (Dario): De opec-landen zijn gekozen als stakeholder, omdat zij een grote invloedssfeer zijn binnen de productie en export van fossiele brandstoffen. Zij hebben veel belangen bij olie en alles wat daaromheen speelt. Sinds de oprichting in 1950 hebben zij veel zeggenschap over fossiele brandstoffen en veel van deze belangen zijn terug te vinden in de buitenlandse politiek. Een overschakeling naar duurzame energie zou voor deze landen een grote stap zijn, maar zijn zij bereid om deze te nemen.

- Het Ministerie van Economische Zaken (Lise): Nederland is bewust bezig met het gebruik van duurzame energie in plaats van fossiele brandstoffen. Zo heeft de Rijksoverheid het doel gesteld dat in 2020 14% van de energie in Nederland duurzaam moet zijn en in 2050 zelfs nagenoeg alle energie. Om de overstap naar duurzame energie te kunnen voltooien, zullen er nieuwe technieken moeten worden ontwikkeld. Dit zal een positieve invloed hebben op de internationale concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven. Ook zal dit nieuwe banen opleveren. Daarom support de overheid (met name het Ministerie van Economische zaken) de ontwikkelingen van nieuwe technieken voor duurzame energie. Ook is dit de reden waarom het Ministerie van Economische Zaken een interessante stakeholder is voor onze Grand Challenge.

- Nuon (Katja): Nuon is een van de grootste energieleveranciers van Nederland. Nuon zet zich in voor meerdere duurzame doeleinden zoals; duurzaam produceren, ondersteunen / coördineren van vrijwilligersactiviteiten, elektrische rijden, stadswarmte terug brengen enz. Nuon staat dus voor duurzaamheid en wilt fossiele brandstoffen grotendeels vervangen door duurzame energie.

- Shell (Jorian): Shell is één van de grootste brandstof delvers en leveraars van de wereld.

Wanneer de overslag gemaakt zou worden op dit moment naar duurzame energie, zou Shell verre van gereed zijn op dit moment. Wel is Shell aangekomen met een plan om een groot windmolenpark te gaan bouwen.

TaakverdelingBinnen onze groep gaat iedereen een stakeholder uitwerken. We hebben dit als volgt verdeeld: Dario verdiept zich in de regering van Saoudi-Arabië, Joëlle verdiept zich in Greenpeace, Lise verdiept zich in het Ministerie van Economische Zaken, Katja verdiept zich in Nuon en Jorian verdiept zich in Shell.

De interviews worden afgenomen onder de stakeholders Greenpeace en het Ministerie van Economische Zaken.

- Joëlle zorgt voor een interview met Greenpeace en de spelling in het document.

- Lise zorgt voor een interview met het Ministerie van Economische Zaken.- Jorian zorgt voor het bijhouden van de deadlines. - Katja zorgt voor de lay-out van het document.- Dario zorgt voor het overzicht.

Planning

Week Vooraf lezen/doen Onderwerp in de les en deadlines Deadline

Week 1 Modulebeschrijving Keuze van de grand Challenge die betrekking heeft op de 21e eeuw.

Product: Inleiding en aanleiding (stap 1 & 2) onderzoeksplan grand Challenge inleveren op BB.

Vrijdag week 1 voor 23:59

Week 2 Onderzoeksplan, onderzoek plannen en interviews bepalen

Lijst van stakeholders die betrokken zijn bij de grand Challenge. Onderbouwde keuze voor welke stakeholders (perspectieven) binnen de grand Challenge die onderzocht gaan worden. Beschrijven en motiveren van onderzoeksmethoden om de stakeholders in kaart te brengen.

Product: Onderzoeksplan (stap 1, 2 & 3) inleveren op BB.

Vrijdag week 2 voor 23:59

Week 3 & 4

Knelpunten bespreken van voortgang met klas en binnen team

Werken aan inhoud (stap 4)

Product in wording: eigen verslag

Vorm: (maximaal 4 pagina’s exclusief literatuurlijst met naam student erop. Minimaal 10 goede bronnen, maximaal 3 internetbronnen per individu en minimaal 2 interviews!

(Denk aan alles wat er bij onderzoek & kritisch denken is geleerd! Let op gebruik van voldoende goede bronnen, denk

aan zoeken naar tegenbewijs en APA noteringen)

Week 5 Het Debat: er wordt een debat gehouden waarbij ieder teamlid zijn stakeholder speelt

We gaan tijdens de les op zoek naar inzicht in elkaar standpunt en mogelijke oplossingsrichtingen.

Leef je in in je rol en je vormgeving van je rol!

Week 6 Werken aan de inhoud Bespreken knelpunten van voortgang met klas en binnen team

Week 7 Presentatie Eindproduct: Samenhangend geheel van:

1. Onderzoeksplan (stap 1, 2 dn 3; groepsproduct)

2. Stakeholders analyses (individuele stukken) met naam en studentennummer erop (stap 4; individueel)

3. Stakeholders-issue map (stap 5; groepsproduct)

4. Gemeenschappelijke conclusie (stap 6; groepsproduct)

+ 1 losse versie van de stakeholders-issue map

Deadline Eindproduct: Vrijdag week 7 23:59 op BB.

Stakeholder: Het Ministerie van Economische Zaken

Issue algemeen: Als we doorgaan met het vervuilen van het milieu zoals we op dit moment doen komt de wereld ernstig in de problemen. De uitstoot van broeikassen is op dit moment namelijk zodanig hoog dat de aarde opwarmt. De temperatuur stijgt dus en dit heeft ernstige gevolgen voor het klimaat. De klimaatverandering heeft weer gevolgen voor de natuur, onze gezondheid, de veiligheid en de beschikbaarheid van onder andere voedsel en water. Deze klimaatverandering is vooral te danken aan de grote hoeveelheid fossiele brandstoffen die we zijn gaan verbranden (Milieu Centraal, sd).

Perceptie issue vanuit stakeholder: De voorraad fossiele brandstoffen raakt op. Daarom is een overstap naar duurzame energie noodzakelijk. Aangezien Nederland een groot deel van haar inkomsten verdient aan de winning van olie en gas, zal het voor de Nederlandse economie een enorme klap zijn wanneer deze inkomsten wegvallen. Om de Nederlandse economie overeind te houden is een snelle overschakeling naar duurzame energie noodzakelijk, om zo onze positie als ‘energiepoort van Europa’ te blijven behouden (Bruggink, J. J. C., 2006). Daarnaast moet Nederland zich aan de Europa 2020-strategie houden. Dit is een doelstelling dat in 2020 20% van de gebruikte energie uit duurzame bronnen moet zijn verwekt. Dit doel geldt voor heel Europa en moet de klimaatverandering tegengaan (Commissie, E., 2011).

Kern van het probleem: Het welzijn van de Nederlandse economie staat op het spel door het wegvallen van een groot deel van de inkomsten uit gas en oliewinning.

Oorzaak: Er zijn meerdere oorzaken aan te wijzen voor het probleem. Ten eerste raken de fossiele brandstoffen op. Dit komt doordat er momenteel zodanig veel energie wordt verbruikt, dat de voorraden steeds kleiner worden (Milieu Centraal, sd) (Bastein, T., Roelofs, E., Rietveld, E., Hoogendoorn, A., & en Milieu, O. M. V. I., 2013). Ten tweede moet Nederland een overstap gaan maken naar duurzame energie om zich aan de Europa 2020-strategie te houden. Deze doelstelling is gemaakt om de klimaatverandering tegen te gaan (Commissie, E., 2011). Ten derde zit Nederland op dit moment in een tweestrijd tussen economische groei en milieu. Er wordt door het huidige kapitalistisch economisch systeem meer afval geproduceerd, meer energie verbruikt en meer vervuiling uitgestoten dan voorheen. Het milieu draagt hier de lasten van. In een studie van Tucker wordt een positieve relatie aangetoond tussen het nationaal inkomen en de CO2-uitstoot. De uitstoot van CO2 is hoger bij een groter nationaal inkomen (Tucker, M., 1995). Veel uitputtelijke hulpbronnen zijn op dit moment van groot belang voor de economische groei (denk bijvoorbeeld aan olie die nodig is voor de voorziening van energie en kunstoffen) (de Rijk, J., 2009).

Gevolg: Er zal een eind komen aan de voorraden van natuurlijke hulpbronnen wanneer er geen alternatieven voor duurzame energie komen. Ook zal een niet-duurzame economie op een gegeven moment een punt bereiken waarop verder groeien niet meer mogelijk/waard is. Nadat dit punt is bereikt, zal de welvaart er juist op achteruit gaan als je de economische groei in verhouding neemt tot het milieu (de Rijk, J., 2009). Dit kan het einde van de Nederlandse economie betekenen, aangezien een groot deel van de inkomsten worden verdiend door het verwekken van fossiele brandstoffen.

Mogelijke oplossingen: - De overstap van fossiele brandstoffen naar duurzame energie kan nieuwe

kansen bieden voor Nederland wanneer hier op de juiste manier mee wordt omgegaan. Nederland kan haar positie als ‘poort van Europa’ blijven behouden als we als een van de eerste landen een volledige overstap maken (Bruggink, J. J. C., 2006) (van der Slot, A., Althoff, J., & van den Berg, W., 2010).

- Een voorbeeld om dit mogelijk te maken is om op milieuonvriendelijk-geproduceerde producten een dermate hoge belasting te heffen, dat de schade die door de productie aan het milieu wordt toegekend ‘terugverdiend’ wordt. Hierdoor kiezen mensen eerder voor de milieuvriendelijk-geproduceerde producten, omdat deze goedkoper worden. Hierdoor zullen de milieu-onvriendelijke producenten op een gegeven moment geleidelijk overstappen naar een duurzame productie en is de klap voor de Nederlandse economie niet heel groot (de Rijk, J., 2009).

- Een ander voorbeeld is dat de overheid projecten gaat financieren die zich focussen op nieuwe technieken voor het opwekken van duurzame energie. Op deze manier kunnen we ons focussen op de doelstellingen omtrent klimaatverandering. Nederland kan dan een leidende rol krijgen op gebied van duurzame energie (de Rijk, J., 2009) (Boonekamp, P. G. M., & Sijm, J. P. M., 2004).

Belang van de stakeholder

Belangen: - Bedrijven kunnen aan de hand van subsidies van de Rijksoverheid investeren

in duurzame energie (Rijksoverheid, sd) (Ministerie van Economische Zaken, 2017).

- Haar positie als ‘energiepoort van Europa’ behouden (Bruggink, J. J. C., 2006).

Doel: - De Nederlandse economie redden

- In 2020 is er in Nederland 14% duurzame energie - In 2023 is er in Nederland 16% duurzame energie - In 2050 geen CO2 uitstoot meer

(Rijksoverheid, sd) (Ministerie van Economische Zaken, 2017)

Stakeholder: NUON

Issue algemeen: Het probleem is dat bij verbranding van fossiele brandstoffen CO2 vrijkomt, wat zich ophoopt in de atmosfeer, waardoor de aarde aan het opwarmen is. Fossiele brandstoffen zijn van oorsprong natuurlijke producten (restanten van dode planten), na miljoenen jaren heeft het zich omgevormd tot kool, olie of gas. De mensheid haalt

deze brandstof omhoog uit de aarde. De voorraad van deze brandstoffen is niet onuitputtelijk. Omdat het miljoenen jaren duurt voor deze grondstoffen ontstaan, kan de voorraad niet zo snel worden bijgevuld als wij het gebruiken. Om de opwarming van de aarde tegen te gaan moeten we stoppen met het gebruiken van fossiele brandstoffen en deze vervangen door duurzame energie en energie besparen (Fossiele brandstoffen: graven naar problemen, sd).

Perceptie issue vanuit stakeholder

Kern van het probleem: De opwarming van de aarde.

Oorzaak: Er wordt (te veel) CO2 uitgestoten waardoor de aarde opwarmt. CO2 laat kortgolvige zonnestralen door maar absorbeert de lange warmte golven van de aarde (Slupik, 2010). Nuon gebruikt fossiele brandstoffen zo weinig en efficiënt mogelijk (NUON, sd). Nuon gebruikt drie productievormen: bruinkool met CCS, kernenergie en wind, zon en biomassa (SP, 2009). Ook op veel andere manieren wordt CO2 uitgestoten. Een voorbeeld is gerelateerd aan de voedselproductie. Volgens Zweedse cijfers is de meeste CO2 uitstoot gerelateerd aan de voedselproductie, een vegetarische leefstijl heeft een grote impact op de CO2 uitstoot (Erasmus energy forum, 2013).

Gevolg: Een gevolg voor Nuon zou zijn dat ze worden aangekeken op de opwarming van de aarde en een slecht imago krijgen. Nuon behoord tot de top 3 van Nederlandse energiebedrijven, samen met Eneco en Essent, en hebben samen een marktaandeel van 80% , ze bepalen hiermee sterk de mate van duurzaamheid in Nederland (NUON, sd) (Pieters, 2016). Een ander gevolg voor Nuon is dat ze erg gericht zijn op duurzaamheid en dit wordt hoe langer hoe moeilijker in mate de aarde opwarmt. Een voorbeeld is dat Nuon bezig is met stadswarmte projecten (NUON, sd). In een gedeelte van Amsterdam wordt de komende jaren een stadswarmtenet gerealiseerd. Bij bouwprojecten wordt als vervangen van ketelhuizen deelnetten aangelegd (Gemeente Amsterdam - Noord, 2010).

Mogelijke oplossingen: Nuon wilt een bijdrage leveren aan energie op lange termijn. Daarom richt Nuon zich binnen de energievoorziening en bedrijfsvoering op verduurzaming van productie / levering, betrouwbaarheid, veiligheid, betaalbaarheid en een goede service (Boots, 2008). Nuon heeft meerdere oplossingen om de aarde niet verder te laten opwarmen. Hoofdzakelijk is het fossiele brandstoffen vervangen door duurzame energie, energie besparen en fossiele brandstoffen zo efficiënt mogelijk inzetten (NUON, sd). Hier een paar mogelijke oplossingen van Nuon:

- Nuon wilt op het moment dat er een overschot van groene energie is, van het overschot ammoniak maken. Wanneer er een tekort ontstaat aan groene

stroom kan de ammoniak worden ingezet als brandstof. Bij verbranding van ammoniak komt geen CO2 vrij (NOS, 2016).

- NUON gaat op grote schaal zonneparken bouwen in combinatie met de windparken. In totaal gaat het om ruim 250000 zonnepanelen met een capaciteit van 70 megawatt. Hiermee zou je tienduizenden huishoudens kunnen voorzien van zonnestroom. (Hofs, 2017)

Belang van de stakeholder

Belangen: Als fossiele brandstoffen vervangen worden door duurzame energie kan Nuon haar duurzame plannen realiseren en verder ontwikkelen. Nuon houdt rekening met haar impact op mens, milieu en maatschappij (Vattenfall, 2014).

Doel: De uitgangspunten van Nuon zijn:- Betrouwbaarheid van levering. Dit kan gewaarborgd worden doordat

duurzame energie van een onuitputtelijke bron komt. - Betaalbaarheid van energie. Dit kan gewaarborgd worden door bijvoorbeeld

zonnepanelen; hiermee ben je op het lange termijn veel goedkoper uit omdat je je eigen energie produceert.

- Zo duurzaam mogelijke energieproductie. Dit kan gewaarborgd worden door bijvoorbeeld de windmolenparken van Nuon (NUON, sd)

Stakeholder: Shell

Issue algemeen: Milieuvervuiling middels de consumptie van fossiele brandstoffen is op dit moment een grote issue over heel de wereld. Door het versterkte broeikaseffect is de gemiddelde temperatuur al met 0,9 graden gestegen ten opzichte van 140 jaar geleden. Volgens meerdere berekeningen zal op basis van het huidige verbruik, de gemiddelde temperatuur met 2,6 à 4,8 °C gestegen zijn in 2100 ten opzichte van 2000 (Milieucentraal, z.j.).

Perceptie issue vanuit stakeholder: Shell verkeert in een lastig parket in deze discussie. Enerzijds willen zij (en zijn zij bezig met) het milieuprobleem oplossen net als ieder ander. Zo hebben zij wel al een fonds opgericht samen met een aantal andere oliemaatschappijen (die samen goed zijn voor zo’n 20 procent van de totale olie distributie en productie), die gaan investeren in duurzame energie en duurzame manieren van het winnen van fossiele brandstoffen (Bousso, 2016). Tegelijkertijd hebben de aandeelhouders van Shell tijdens de jaarlijkse bijeenkomst tegen een omschakeling naar duurzaam gestemd (Shell, 2016). Ook is Shell van mening dat de komende periode een groot deel van de energie nog wordt voorzien vanuit fossiele brandstoffen, omdat de markt voor duurzame energie nog niet groot genoeg is om de huidige vraag naar energie te voorzien (Shell, z.j.) .

Kern van het probleem: Opwarming van de aarde.

Oorzaak: Door de uitstoot van CO2 gassen ontstaat er een broeikaseffect. Hoewel een deel hiervan veroorzaakt wordt door de natuur zelf, is een groot deel nog steeds te wijten aan de consumptie van fossiele brandstoffen door de mensheid . Per jaar wordt er zo’n 23.000 kilo CO2 uitgestoten in een gemiddeld Nederlands huishouden (Milieucentraal, z.j.). Ook groeit de wereldbevolking steeds door, waardoor de totale uitstoot jaarlijks alleen maar hoger wordt. Uit onderzoek van onder andere Patrick Gerland (2014) blijkt dat op deze manier, de wereldbevolking in 2100 zich zal bevinden tussen de 9,6 en 12,3 miljard mensen.

Gevolg: Door de (al hoge en) groeiende hoeveelheid CO2 uitstoot stijgt de temperatuur. Dit zorgt voor een stijgende zeespiegel, aangezien al het ijs op de poolkappen langzaamaan smelt. Uit een onderzoek van een Duits onderzoeksinstituut, blijkt dat de poolkappen nu zo’n 500km3 smelten per jaar (Radford, 2014) . Door dit smeltwater stijgt de algemene zeespiegel, wat de kans op overstromingen vergroot. Een aantal extra voorbeelden van gevolgen van de klimaatveranderingen zijn :

- Overstromingen door stijgende zeespiegel en extreem weer

Als de gemiddelde temperatuur stijgt, stijgt de zeespiegel. Water zet uit als het warmer wordt. Bovendien smelten gletsjers en ijskappen. Er komt dan meer massa in het water terecht, waardoor de zeespiegel stijgt. Klimaatverandering veroorzaakt ook extreme regenbuien en langdurige natte periodes. Het gevaar op overstromingen neemt toe;

- Minder drinkwater beschikbaar door droogte

Naast extreem natte periodes, kan een warmer klimaat ook juist extreem droge periodes veroorzaken. Dit kan de drinkwatervoorziening in gevaar brengen.

- Onvoldoende zoet water door extreme droogte

Een probleem bij extreme droogte is verzilting. Rivieren voeren dan onvoldoende zoet water richting de zee. Hierdoor kan bijvoorbeeld het zoute zeewater Nederland

in stromen en mengen met zoet rivierwater, grondwater en slootwater. Zout water is ongeschikt om drinkwater van te maken. Uiteindelijk brengt verzilting de drinkwatervoorziening dus in gevaar.

- Slechte oogsten door zout water

De verzilting bij extreme droogte kan in de landbouw voor problemen zorgen bij gevoelige gewassen, zoals bloembollen. Vooral als er teveel zout terechtkomt in water dat voor irrigatie en beregening van gewassen wordt gebruikt. Dit tast de wortels van de gewassen aan. Zo kan de oogst verloren gaan.

- Te weinig koelwater voor elektriciteitscentrales

Elektriciteitscentrales hebben koelwater nodig om elektriciteit te produceren. Minder water in de rivieren kan dus problemen veroorzaken voor de elektriciteitsproductie;

- Meer algenbloei in zwemwater door hogere temperatuur

Hogere watertemperaturen vergroten het risico op algenbloei in meren, plassen en sloten. Sommige algen zijn slecht voor de gezondheid, waardoor er steeds vaker een zwemverbod geldt in de zomer.

- Biodiversiteit verandert door klimaatverandering

Als de gemiddelde wereldtemperatuur stijgt, kunnen planten en dieren verdwijnen. Sommige soorten kunnen niet leven in een hogere temperatuur. Er kunnen ook planten- en diersoorten bijkomen. Soorten uit zuidelijke landen rukken op naar het noorden. Hier kunnen deze zogenaamde invasieve exoten de inheemse soorten verdringen (Rijksoverheid, z.j.) .

Mogelijke oplossingen: Er is niet één perfecte oplossing voor dit probleem. Een directe oplossing voor dit probleem is het reduceren van het verbruik van fossiele brandstoffen naar een absoluut nulpunt (zoals eerder beschreven). Dit is op verschillende manieren te bereiken, zoals het ‘de vervuiler betaalt’ principe. Dit is in essentie het doorberekenen van maatschappelijke kosten in het verbruik van CO2 in prijzen (Ten Toom, 2015). Een andere mogelijkheid is het verbieden van fossiele brandstoffen. Op deze manier zou het gebruik compleet nul zijn. Dit verbod is echter nog niet mogelijk, om het feit dat nog 93% van de energie die de wereldbevolking consumeert, voortkomt uit fossiele brandstoffen (Milieucentraal, z.j.).

Belang van de stakeholder

Belangen: Shell is een van de grootste oliemaatschappijen ter wereld en haalt dus ook een groot deel van haar inkomen uit deze bron. Door de dalende olieprijzen draaien oliemaatschappijen zoals Shell steeds meer verlies. Zo had Shell anno half 2016 al een verlies van ruim 2 miljard dollar geleden door de dalende olieprijzen en toenemende interesse in duurzame energiebronnen (Gorris, 2016). De tak van Shell

die ruwe olie produceert leed alleen al een verlies van 1,3 miljard dollar (Shell, 2016). De conclusie dat Shell graag meewerkt aan de energietransitie, blijkt uit de verschillende duurzame initiatieven waar zij aan meewerken. Zo heeft Shell een aparte divisie binnen haar bedrijf gecreëerd welke werkt aan duurzame energie (NRC, 2016) , hebben zij samen met een aantal andere oliemaatschappijen een fonds opgericht voor duurzame energie (Bousso, 2016) en helpt Shell mee met de bouw van een gigantisch windmolenpark (Rijksoverheid, 2016) . Tegelijkertijd kan Shell niet direct de omschakeling maken, omdat dit zou betekenen dat nagenoeg al hun inkomsten verdwijnen.

Doel: Uit voorgaand onderzoek is gebleken dat het doel voor Shell vrij simpel is. Shell wil graag meewerken aan de toekomst en doet ook al relatief veel om hierin een aandeel te hebben, maar is zich ook bewust van het feit dat een dergelijke energietransitie tijd nodig heeft. CEO van Shell Ben van Beurden gaf tijdens het olie- en gas congres ONS2016 ook aan dat volgens hem (en Shell) deze eeuw het energieverbruik nog een lappendeken zal zijn tussen duurzame energie en fossiele brandstoffen (van Dijk, 2016) . Het is voor Shell dus wel duidelijk dat het gebruik van fossiele brandstoffen zijn einde nadert, maar dit is volgens hen de komende jaren nog niet aan de orde. Het doel voor Shell is dus ook uiteindelijk een omschakeling te maken naar een groenere toekomst, maar willen het wel op een geleidelijke manier laten gaan.

Stakeholder: De OPEC-landen

Issue algemeen: Het algemene probleem voor de stakeholder is de overschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame energie. Dit betekent voor de opec-landen veel, omdat zij hier erg van afhankelijk zijn en met name olie. Deze overschakeling zou voor de opec-landen vele en grote gevolgen hebben. Zij zijn een belangrijke stakeholder, omdat zij grote invloed hebben binnen de wereld van fossiele brandstoffen. Zo blijkt uit onderzoek van Nikbakht dat de opec-landen veel macht en sturingskracht halen uit het feit dat zij veel zeggenschap hebben over de productie en de export van olie. Bij een overschakeling zou deze macht flink afnemen (Nikbakht, L. 2010).

Perceptie issue vanuit stakeholder: De opec-landen kijken met een andere blik naar deze kwestie dan de andere stakeholders. De opec-landen zijn duidelijk tegen de stelling, omdat zij veel baat hebben bij de productie en export van olie. Ook zullen de invloedssferen klink veranderen als er bijvoorbeeld een totale overschakeling plaats zouden vinden (Moran, T. H. 2015). De opec-landen zien daarom dus dat de olie zo belangrijk voor hen is, dat er eigenlijk geen overschakeling moet plaatsen vinden of er moeten technologische innovaties worden gedaan die dit proces ook tegen gaan. Er is wel degelijk bewezen dat de fossiele brandstoffen ooit zullen opraken, dit is voor de meeste landen motiverend genoeg om een overschakeling te realiseren. De opec-landen zouden dus hiermee een voorbeeldrol kunnen vertolken, omdat zij een grote naam zijn binnen de wereld van fossiele brandstoffen (Daly, H. E. 2007). Maar de opec-landen bekijken dit anders. Zijn stellen hun eigen belangen bovenop en gaan door met het delven van fossiele brandstoffen.

Kern van het probleem: Mentaliteit van opec-landen

Oorzaak: De oorzaak van de kwestie ligt vooral aan de mentaliteit van de opec-landen. Door de jaren heen hebben de opec-landen (en vooral in deze in het midden oosten) een positie gecreëerd die het instaat maakt voor de landen om een soort van veto uit te spreken. Het sturen van de olieprijzen en export zijn te aantastbaar voor en door de opec-landen dat het hen in een situatie brengt die veel te gunstig is. Zijn kunnen de olieprijzen sturen, waardoor zij andere landen en bedrijven kunnen beïnvloeden (Nikbakht, L. 2010). De winst uit de olieproductie vormt een groot onderdeel voor de overheidsinkomsten binnen de landen. Zo blijkt uit een rapport van De Neef dat van de overheidsinkomsten in Nigeria afkomstig zijn van ⅘olieproductie (De Neef, J). En een van de belangrijkste punten voor de opec-landen is het feit dat hun imago wordt behouden met de verkoop van olie. Dit zijn een paar redenen waarom de opec-landen niet voor een overschakeling zijn. Zij zijn zich bewust van het feit dat er een overschakeling moet plaatsvinden, alleen is het argument om het niet te doen te sterk vanuit hun opzicht.

Gevolg: Hieruit volgt dat zij hun standpunten behouden en zelf geen beweging brengen in het overschakeling proces. Het directe gevolg is dus dat zij niet meewerken aan een overschakeling. In het verleden is er al gebleken dat een overschakeling slecht kan zijn voor het imago, dit is gebeurt rond biogas, wat daarna volledig uit de hand is gelopen (Uitgeverij, C). Dit is ook af te leiden van het feit dat er geen echte eenheid bestaat binnen de opec-landen. De landen verschillen te veel en willen dus ook op het gebied van duurzame energie niet gelijk samenwerken. Het gevolg hiervan is dat de landen niet de verantwoordelijkheid willen dragen wanneer de overschakeling niet succes van is. Dit blijkt ook uit onderzoek van Ramady, hij stelt dat de opec-landen er ook niet op financieel gebied uit kunnen komen en tot en richting een oplossing kunnen denken (Ramady, M. A., & Mahdi, W. 2015). Deze instabiliteit tussen de opec-landen resulteren in nog meer problemen. Zo blijkt dat zelf in geval van nood rondom de olieproductie er eerder wordt gekeken naar bestaande spaarrekening van opec-landen, dan dat er daadwerkelijk een oplossing wordt gezocht voor de kwestie. De opec-landen staan open voor verandering, maar de eerste stap zal zeker niet vanuit hen komen (Ramady, M. A. 2013).

Mogelijke oplossingen: Mogelijke oplossingen zouden kunnen zijn dat andere landen een voorbeeld geven hoe de opec-landen een overschakeling kunnen maken. Dit moet in combinatie gebeuren met het duidelijk naar voren brengen van de nadelen van fossiele brandstoffen en de voordelen van duurzame energie. Volgens Labohm kan dit het beste gebeuren door kleine stappen te maken qua overschakeling, bijvoorbeeld eerst een hybride auto verplichten in plaats van gelijk een elektrische auto te verplichten (LABOHM, 2000). Dit zou mij persoonlijk het beste idee lijken, omdat er dus uit onderzoek is gebleken dat de opec-landen weinig tot geen actie willen ondernemen op eigen risico.

Belang van de stakeholder

Belangen: Deze stakeholder heeft er belang bij dat het imago van de eigen landen niet worden aangetast. Verder moeten de overheidsinkomsten stabiel blijven en die niet afwijken van de huidige inkomsten. Ook is het voor de stakeholder van belang dat er vooral zekerheid is en dat er geen onverantwoordelijke risico’s worden genomen. Zo blijkt uit onderzoek van Mabro dat de landen het erg lastig vinden om de risico’s en de verantwoordelijkheden te verdelen (Mabro, R. 2006).

Doel: Het hoofddoel van de stakeholder is het behouden van de positie waar het zich in bevind. Natuurlijk is er oog voor de toekomst, maar een overschakeling kan pas worden gerealiseerd als er een volledig plan is gemaakt. Dit geeft weer aan dat de stakeholder niet vanuit zichzelf zal handelen. Dus daarom is de doelstelling op een overschakeling plan uit te voeren die door externe staten is opgesteld, met behoud van de positie van de deelnemende landen. Want volgens het IPCC is het

nu de beste tijd om een overschakeling te realiseren, omdat het anders te laat is en er conflicten ontstaan (IPCC, A. 2007).

Stakeholder: Greenpeace Issue algemeen: Sinds het pre-industriële tijdperk, zijn de concentraties van de broeikasgassen methaan gas, koolstofdioxide, lachgas en andere broeikasgassen gestegen. Dit alles komt voor een groot deel door de levensstijl van de mensheid, zoals bijvoorbeeld de verbranding van fossiele brandstoffen, landgebruik en industriële processen. Menselijke activiteiten leiden op deze wijze tot een versterking van het broeikaseffect, met klimaatverandering als gevolg. (Vellinga & Van Verseveld, 1999) Perceptie issue vanuit stakeholder Kern van het probleem: De opwarming van de aarde Oorzaak: Uit recent onderzoek (Consumentenbond, Greenpeace, Natuur & Milieu, Wise, 2016) blijkt dat het energieverbruik van de mens, een cruciale rol speelt in het ontstaan van vele milieuproblemen zoals klimaatverandering en luchtverontreiniging. Eén vijfde van alle energie in Nederland wordt verbruikt in de vorm van elektriciteit, gas voor industriële processen, brandstof voor transport en de verwarming van gebouwen vormen een ander belangrijk deel. Crutzen, Komen, Verbeek, Van Dorland, en Van Ulden (2008) concludeerde dat de hoeveelheid broeikasgassen flink is toegenomen sinds de aanvang van de industriële revolutie. Dit als gevolg van menselijke activiteiten zoals de verbranding van gas, aardolie, en kolen, veeteelt en intensieve landbouw en grootschalige boskap. In vergelijking tot de concentratie CO2 voor de industriële revolutie, ligt de huidige concentratie CO2 (379 ppmv) 35% hoger, deze concentratie valt ver buiten de natuurlijke marge van de afgelopen 420.000 jaar. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat deze toename door de mens is veroorzaakt. Gevolg: Humbeek zegt in zijn boek dat het broeikaseffect een complex mechanisme is waarbij effect optreden op de lange termijn en waarbij de gevolgen onzeker zijn (Humbeek, 2002). Hierdoor kunnen risico’s moeilijk worden ingeschat. De mogelijke impact van klimaatverandering is wel enorm. Zowel voor natuurlijke ecosystemen als voor de volksgezondheid en de economie. Natuurlijke ecosystemen zullen zich niet snel genoeg kunnen aanpassen aan de veranderde omstandigheden en dus verdwijnen. Daarnaast stelt Pim Martens dat klimaatverandering een duidelijk effect heeft op de volksgezondheid. Zo stelt hij dat het aantal sterfgevallen door hittegolven is

gestegen, infecties op een andere manier worden overgedragen en zijn er meer allergie verwekkende stuifmeel soorten. Uit recent onderzoek (Milieucentraal, z.j.) blijkt dat de opwarming van de aarde wereldwijd gevolgen heeft voor de natuur, onze gezondheid, veiligheid en voor de beschikbaarheid van voedsel en water. Er zijn volgens Milieucentraal verschillende gevolgen te benoemen:

- Doordat de zeespiegel stijgt, zullen er meer overstromingen zijn. Vooral rivierdelta’s en dichtbevolkte kustgebieden zullen hier te maken mee krijgen.

- In gebieden waar het droger wordt zullen voedseltekorten optreden, met als gevolg ondervoeding.

- In gebieden waar het droger wordt zal een tekort aan drinkwater en water voor irrigatie gebieden optreden.

- Doordat dieren- en plantensoorten uit zullen sterven, zal er en afname van biodiversiteit zijn. Dit kan als voorbeeld negatieve gevolgen hebben voor de visserij.

- Er zullen meer woestijnen ontstaan doordat er meer bosbranden zullen komen.- Oceanen zullen verzuren. Hierdoor lopen koraalriffen het risico om af te sterven.

Voor vissen en planten is koraal een belangrijk leefgebied.- Er zal meer kans zijn op langere hittegolven. Dit zal vooral een risico zijn voor

ouderen en andere kwetsbaardere groepen. Mogelijke oplossingen: Uit recent onderzoek (Greenpeace & Het Duitse Instituut voor Lucht en Ruimtevaart, 2016) blijkt dat een volledig CO2-vrije energievoorziening technisch en economisch in 2050 mogelijk is met de door hun ontwikkelde Energy [R]evolution theorie.De CO2-uitstoot kan zelfs als de welvaart in landen als, India, Brazilië en China sterk toeneemt, in 2030 afnemen van 30 naar 20 gigaton.

Allereerst wordt er afscheid genomen van fossiele brandstoffen in het scenario. Eerst kernenergie en bruinkool, dan kolen, vervolgens olie en daarna wordt er ook afscheid genomen van gas. In dit energiescenario is er geen ruimte voor kernenergie, biomassa wordt hierbij spaarzaam ingezet. Dit scenario levert veel meer banen op: in de zonne-industrie alleen al, zullen er meer mensen werkzaam zijn dan nu in de hele kolensector werkzaam zijn. Wereldwijd komen er tot 2030 17,5 miljoen banen bij in de zon- en wind sector. (Greenpeace & Het Duitse Instituut voor Lucht en Ruimtevaart, 2016)

Uit recent onderzoek (Global Warming Berrens, 2017) blijkt dat wij als mensen op verschillende manieren iets tegen het broeikaseffect kunnen doen.

1. Van de regering eisen dat zij zich binnen twee jaar aansluiten bij een internationaal verdrag wat broeikasgassen in ontwikkelde landen met 90% verminderd en wereldwijd met meer dan 50%. Voor de volgende generatie zal dit op tijd zijn om in een gezonde wereld te leven.

2. Zelf kun je ervoor zorgen om je eigen verontreiniging via CO2 zoveel mogelijk te verminderen (carbon offsetting). Hierdoor draag je zelf niet bij aan de opwarming van de aarde.

3. Samen met andere te strijden voor een verbod op het bouwen van energiecentrales waarbij niet de mogelijkheid is om CO2 op een veilige manier op te vangen en op te slaan.

4. Door mee te werken aan een verhoging van de energie efficiëntie thuis, op je werk, op school enzovoorts.

5. Door nieuwe bomen en planten neer te zetten en om samen te helpen de bossen te beschermen.

6. Door te vechten voor wetten die het gebruik van duurzame energie uitbreiden en waarbij het gebruik van olie en steenkool verminderd wordt.

Belang van de stakeholder Belangen: Het enige belang van Greenpeace is het milieubelang (Greenpeace, 2015)

Doel:Het doel van Greenpeace is de aarde beschermen. Dit is hun doel en hier zullen zij altijd voor blijven strijden. Greenpeace wil dan ook dat er vanaf nu meteen overgestapt wordt naar duurzame energie, blijkt uit het interview met Tellu. Uit onderzoek (Greenpeace, z.j.) blijkt dat met de volgende 5 positieve ontwikkelingen we op weg zijn naar een nieuwe, schone wereld.

1. Zonne-energieOmdat we de komende decennia moeten overstappen naar elektrisch rijden en de vervuilende benzinemotoren daardoor vervangen moeten worden, is meer zonne-energie van groot belang. (Greenpeace z.j.)

2. WindenergieVoor de energierevolutie in Nederland is windenergie onmisbaar. De Global Wind Energy Council heeft berekend dat wereldwijd in 2030 al 19% van onze energiebehoefte opgewekt kan worden met wind. (Greenpeace z.j.)

3. De elektrische auto

Auto’s kunnen massaal gaan rijden op zonne- en windenergie. De nieuwste elektrische auto’s rijden op een accu honderden kilometers en kunnen snel op worden geladen. (Greenpeace z.j.)

4. Slimme wetenschappers en ondernemers met groen hartInnovatieve bedrijven en wetenschappers spelen in de energierevolutie een belangrijke rol. (Greenpeace z.j.)

5. Minder vleesDe afgelopen jaren eten Nederlanders minder vlees. Voor het klimaat is dit goed nieuws. Wereldwijd zorgt de veeteelt voor een enorme uitstoot van CO2 en methaan. (Greenpeace z.j.)

ConclusieGreenpeace is duidelijk voor de stelling: ‘‘Alle fossiele brandstoffen moeten worden vervangen door duurzame energie’’. Dit blijkt uit alles wat ik over Greenpeace heb gelezen. Het enige belang van Greenpeace is het milieubelang (Greenpeace, 2015). Het doel van Greenpeace is de aarde beschermen. Dit is hun doel en hier zullen zij altijd voor blijven strijden. Greenpeace wil dan ook dat er vanaf nu meteen overgestapt wordt naar duurzame energie, blijkt uit het interview wat ik heb gehouden met Tellu, een medewerkster van Greenpeace. Greenpeace zal er altijd voor strijden om de aarde en het dierenwelzijn te beschermen en te behouden. Door campagnes en petities te houden, hopen zij bewustwording bij mensen te creëren en hun doelen te bereiken. Zij zijn dus zeer voor de stelling.

Interview GreenpeaceStelling: ‘‘Alle fossiele brandstoffen moeten worden vervangen door

duurzame energie’’ Ingevuld door: Tellu Lausas

1. Wat vindt u ervan als alle fossiele brandstoffen veranderd zouden worden naar duurzame energie?Greenpeace wil dat er vanaf nu meteen wordt overgestapt naar duurzameenergie, we hebben een heel energie (r)evolutie scenario ontwikkeld die laat

zijn dat we binnen een aantal decennia helemaal over kunnen op schoneenergie, dus zonder fossiele brandstoffen zoals olie, kolen en gas

2. Welke duurzame energie ziet u het liefst en waarom?

Er zijn ook duurzame biobrandstoffen. Met name biobrandstoffen die gemaaktzijn van organisch afval en reststromen leveren veel milieuwinst op.Voorbeelden zijn diesel gemaakt van gerecycled frituurvet en biogas uitgft-afval. Maar veel andere biobrandstoffen leveren geen klimaatwinst op ofzijn zelfs schadelijk voor het klimaat. Daarom wil Greenpeace dat overhedenalleen nog maar biobrandstoffen toelaten die voldoen aan strengevoorwaarden. De winning en productie van biobrandstof moet aanzienlijkeCO2-winst opleveren, mag niet ten koste gaan van regenwouden of anderenatuurgebieden, en mag niet concurreren met de voedselvoorziening. Dankunnen biobrandstoffen een bijdrage leveren aan een schoneenergietoekomst. Helaas voldoen de biobrandstoffen die op dit moment veelworden gebruikt niet aan deze voorwaarden.

- De begrippen biomassa en biobrandstof worden vaak door elkaar gebruikt, maar grofweg is het onderscheid: biobrandstoffen stop je in je tank, biomassa kun je gebruiken voor verwarming en/of stroomopwekking. Biobrandstoffen zijn transportbrandstoffen die zijn gemaakt van biomassa: plantaardige materialen of dierlijke restproducten, zoals bomen, landbouwgewassen en mest. Ze worden gebruikt als vervanger voor benzine, diesel, kerosine en aardgas. Een deel van de biomassa kan direct worden verstookt in energiecentrales en zo warmte of elektriciteit opwekken. Voor het gebruik als transportbrandstof moet de biomassa nog worden bewerkt tot vloeistof of gas. Biogas uit bijvoorbeeld gft-afval kan na bewerking gebruikt worden als aardgas, voor verwarming en als transportbrandstof.

4. Denkt u dat de hele wereld voorzien kan worden van duurzame energie? En als dit kan, hoe ziet u dit dan voor zich?Ja, samen met andere instanties en organisaties zijn wij hard bezig om eenenergieakkoord te maken met zoveel mogelijk overheden en bedrijven omervoor te zorgen dat in 2050 de wereld al zover mogelijk de energietransitiegereed te hebben. We weten dat dit een nobel streven is, maar tegelijkertijddenkt Greenpeace dat dit wel haalbaar is. In 2050 is het de bedoeling dat ergeen gebruik meer wordt gemaakt van fossiele brandstoffen om energie teproduceren. Greenpeace wil door naar een groene en duurzame toekomst.

5. Hoeveel jaar denkt u dat het gaat kosten om de hele wereld te voorzien van duurzame energie?Samen met het Duitse Instituut voor Lucht en Ruimtevaart, laat Greenpeacezien dat er in 2050 een volledig CO2-vrije energievoorziening technisch éneconomisch mogelijk is. Dat zou dus over 33 jaar zijn.

6. Denkt u dat alle landen achter duurzame energie zullen staan? En welk land

niet en waarom niet?Momenteel zijn we zeer bezorgd over de manier waarop president Trump overhet klimaat denkt. De rest van de wereld lijkt de ernst wel in te zien, wat ookweer in Marrakech bij de klimaat besprekingen bleek. Hopelijk gaat deindustrie in Amerika zelf stappen ondernemen

Interview Ministerie van Economische Zaken

Stelling: ‘‘Alle fossiele brandstoffen moeten worden vervangen door duurzame energie’’

Ingevuld door:

1. Wat vindt u ervan als alle fossiele brandstoffen veranderd zouden worden naar duurzame energie?

- Het zou een mooi streven zijn, maar een totale overschakeling zou naar mijn persoonlijke mening niet mogelijk zijn. Er zijn te veel partijen en factoren waar rekening mee gehouden moet worden om een overschakeling te realiseren. Persoonlijk ben ik voor, maar ik denk dat de Europa 2020-strategie voor nu een mooie doelstelling is waarop we ons moeten focussen.

2. Welke duurzame energie ziet u het liefst en waarom?

- In Nederland focussen we ons momenteel op windenergie. Er zijn talloze windmolenparken te vinden. Deze vorm van duurzame energie is in Nederland, met name aan de kust, makkelijk te verwekken. Om terug te komen op de vraag, ik heb geen voorkeur van vorm van duurzame energie. Echter zitten er wel nadelen aan een aantal vormen, zoals zonne energie en waterkrachtenergie. Deze zijn afhankelijk van het klimaat.

4. Denkt u dat de hele wereld voorzien kan worden van duurzame energie? En als dit kan, hoe ziet u dit dan voor zich?

- Ik ben persoonlijk nogmaals van mening dat het voor deze tijd niet realistisch is om na te denken over een globale oplossing voor de fossiele brandstoffen. Als de technologie in de toekomst gunstiger wordt om een overschakeling te realiseren, dan sta ik er volledig achter. Er zou dan gefocust moeten worden op wind, zon, biomassa en waterkracht

5. Hoeveel jaar denkt u dat het gaat kosten om de hele wereld te voorzien van duurzame energie?

- Ik vind het heel moeilijk om hier iets over te zeggen. Er zijn namelijk een heleboel factoren die meespelen in dit proces. We kunnen nu niet voorspellen hoe snel landen de overstap van fossiele brandstoffen naar duurzame energie maken. Er moeten bijvoorbeeld een heleboel investeringen worden gedaan in nieuwe technologieën om de productie van duurzame energie überhaupt mogelijk te maken. Dit wordt in ieder land op een andere manier aangepakt.

Andere stakeholders

- De Verenigde Staten- Milieu centraal- De inwoners van verschillende landen- De wereldbank- Het internationaal monetair fonds- Energienext- Milieu defensie- MVO Nederland- Enexisgroep- Wise Nederland- Energie overheid- Natuur & Milieu- Venezuela- Vladimir Putin- US state department voor internationale energie-aangelegenheden- International Energy Agency (IEA)- Gebruikers van auto’s

Gezamenlijke conclusie en verhoudingen stakeholders

De verhoudingen tussen de stakeholders zijn over het algemeen vrij duidelijk, op een paar na. Het is uit deze visualisatie duidelijk geworden dat Greenpeace eigenlijk alleen maar overweg kan met het Ministerie van Economische Zaken en een neutrale verhouding heeft met Nuon (deze relatie is niet heel goed, maar ook niet

heel slecht). Shell heeft behalve Greenpeace met elke andere stakeholder een positieve verhouding. Greenpeace en Shell liggen dan ook al jaren dwars. Ook het Ministerie van Economische Zaken heeft behalve een gedwongen relatie met de OPEC-landen, met elke andere stakeholder een positieve verhouding. De OPEC-landen is de stakeholder met de slechtste relaties tot alle anderen. Behalve een positieve relatie met Shell, hebben de OPEC-landen geen enkele positieve verhouding. Nuon heeft behalve een negatieve verhouding met de OPEC-landen en een neutrale verhouding met Greenpeace, een positieve verhouding.

Conclusie

Conclusie Greenpeace:Greenpeace is duidelijk voor de stelling: ‘‘Alle fossiele brandstoffen moeten worden vervangen door duurzame energie’’. Dit blijkt uit alles wat ik over Greenpeace heb gelezen. Het enige belang van Greenpeace is het milieubelang (Greenpeace, 2015). Het doel van Greenpeace is de aarde beschermen. Dit is hun doel en hier zullen zij altijd voor blijven strijden. Greenpeace wil dan ook dat er vanaf nu meteen overgestapt wordt naar duurzame energie, blijkt uit het interview wat ik heb gehouden met Tellu, een medewerkster van Greenpeace. Greenpeace zal er altijd voor strijden om de aarde en het dierenwelzijn te beschermen en te behouden. Door campagnes en petities te houden, hopen zij bewustwording bij mensen te creëren en hun doelen te bereiken. Zij zijn dus zeer voor de stelling.

Conclusie Opec-landen:De opec-landen zijn duidelijk tegen de stelling. Zo blijkt uit het onderzoek dat deze landen erg afhankelijk zijn van de winning van fossiele brandstoffen en dan met name olie. Een overschakeling naar duurzame energie zou voor de opec-landen een veelste grote stap zijn, omdat zij nogmaals erg afhankelijk zijn van olie. Veel inkomsten van deze landen zijn afkomstig van de olieproductie en de export. Als er dus een overschakeling plaats zou vinden dan zullen de financiële situatie van deze landen drastisch veranderen. Hun invloedssferen zullen hierdoor ook aangetast worden richting andere landen buiten opec. Uit het verleden is gebleken dat een overschakeling niet altijd succesvol is en dat het fout kan gaan, in deze gevallen komen de opec-landen er niet uit welke landen deze verantwoordelijkheden op zich moeten nemen, de onstabiele relaties tussen deze landen bevorderen dit niet. Overigens zijn de opec-landen er wel bewust van dat er iets moet veranderen, omdat de fossiele brandstoffen ooit zullen opraken. Zij zijn bereid om mee te werken, maar dit moet dan in kleine stappen gebeuren en het initiatief moet genomen worden door andere staten. In de huidige situatie zijn zij fel tegen, maar met invloeden van andere staten kan dit beeld in de toekomst veranderen.

Conclusie Shell:Shell is lichtelijk voor deze stelling. Shell is er van op de hoogte dat het ge- en verbruik van fossiele brandstoffen het einde van zijn tijdperk nadert en dat ze te zijner tijd over moeten schakelen naar duurzame energie, maar zijn weten ook dat dit niet binnen een heel kort tijdsbestek het geval zal zijn. Shell is dan ook van mening dat de energietransitie met kleine stapjes per keer gemaakt moet worden. Dit kan voor hen ook niet anders, aangezien Shell nog steeds het grootste deel van haar inkomen haalt uit fossiele brandstoffen. Shell zet zich ook al op meerdere manieren in om deel uit te maken van een groenere toekomst, maar heeft nog wel

moeite om de fossiele brandstoffen los te laten. Om deze reden heeft Shell geen directe mening over deze stelling.

Conclusie Nuon:De conclusie is dat Nuon voor het vervangen van fossiele brandstoffen door duurzame energie is, want Nuon heeft geen voordelen bij het behouden van fossiele brandstoffen. Nuon is bezig met verschillende duurzame projecten zoals bijvoorbeeld zonneparken / windparken bouwen, stadswarmte projecten, groene energie omzetten in ammoniak enz. Dit zijn allemaal projecten die er voor zorgen dat er minder CO2 uitstoot is en de aarde niet meer opwarmt.

Conclusie Ministerie van Economische Zaken:Het Ministerie van Economische Zaken is voor de stelling: “Alle fossiele brandstoffen moeten worden vervangen door duurzame energie”. Dit blijkt uit het onderzoek dat ik heb gedaan naar de stakeholder. Het hoofddoel van het ministerie van Economische Zaken is het redden van de Nederlandse economie. Dit kan alleen wanneer ze op een goede manier omgaan met de overstap, zodat ze de leidende rol binnen de EU kunnen behouden. Ook moet Nederland zich houden aan de Europa 2020-strategie, wat inhoudt dat in 2020 20% van de gebruikte energie duurzaam moet zijn. Nederland moet er dus voor zorgen dat ze de overstap van fossiele brandstoffen naar duurzame energie maken.

Conclusie algemeen:Uit dit onderzoek is gebleken dat een complete oplossing van het probleem gevonden kan worden. Wel is gebleken dat dit niet binnen een zeer korte tijdsperiode mogelijk is. Nagenoeg alle partijen (Greenpeace uitgezonderd) zijn van mening dat dit projecten zijn voor een langere tijdsperiode. De OPEC-landen, een zeer machtige stakeholder binnen deze challenge, is van mening dat een oplossing voor dit probleem pas goed is wanneer de productie en consumptie van fossiele brandstof niet meer nodig is. De uiteindelijke oplossing was voor zowel Greenpeace als de OPEC-landen moeilijk te accepteren op het eerste oog, maar werd uiteindelijk goedgekeurd. De stakeholders kwamen tot de conclusie dat de gestelde oplossingen door de Europese Unie al een goed begin zijn, bijvoorbeeld het gebruik van fossiele brandstoffen met 20% te hebben verminderd in 2020. Wel waren Shell en de OPEC-landen van mening dat de vermindering met 80% in 2050 niet haalbaar is, omdat er volgens hen nog te veel producten worden geproduceerd vanuit fossiele brandstoffen. Aan het einde valt te stellen dat we van mening zijn dat de oplossingen die geboden worden een redelijke mate van haalbaarheid hebben en dat het niet heel lang meer kan duren dat fossiele brandstoffen gebruikt worden. Samen met de andere stakeholders is besloten om de Europese doelstellingen deels uit te stellen, om zo meer tijd te geven voor de voorbereidingen van de energietransitie. Gezamenlijk is ervoor gekozen om de volgende doelstellingen te stellen:

- 20% verminderde uitstoot in 2020- 40% verminderde uitstoot in 2050

- 60% verminderde uitstoot in 2075 - 80% verminderde uitstoot in 2100- Complete verdwijning van uitstoot in 2150

Literatuurlijst

- Bastein, T., Roelofs, E., Rietveld, E., Hoogendoorn, A., & en Milieu, O. M. V. I.

(2013). Kansen voor de circulaire economie in Nederland. Delft: TNO. Geraadpleegd op 23 maart 2017, van

http://www.circulaireeconomiebouw.nl/wp-content/uploads/2016/02/Kansen-voor-de-Circulaire-Economie-TNO-rapport.pdf

- Boonekamp, P. G. M., & Sijm, J. P. M. (2004). Milieukosten energiemaatregelen 1990-2010-Overzicht kosten en mogelijke verbeteringen in de monitoring. Geraadpleegd op 23 maart, van

http://rivm.openrepository.com/rivm/handle/10029/9104

- Bruggink, J. J. C. (2006). Op weg naar de duurzame energievoorziening: De toekomst van het transitiebeleid voor energie en milieu. Vrije Universiteit.

- Commissie, E. (2011). Mededeling van de commissie aan het Europees parlement, de raad, het Europees economisch en sociaal comité en het comité van de regio's. Grondstoffen en grondstoffenmarkten: Uitdagingen en oplossingen, Brussel, 2.

- de Rijk, J. (2009). Gevolgen van de financiële crisis voor duurzame ontwikkeling. Geraadpleegd op 24 maart 2017, van http://scriptiesonline.uba.uva.nl/document/158850

- Milieu Centraal. (sd). Klimaatverandering. Opgeroepen op maart 23, 2017, van Milieu Centraal: https://www.milieucentraal.nl/klimaat-en-aarde/klimaatverandering/

- Ministerie van Economische Zaken. (2017). Rijksbegrotingfasen. Opgehaald van Rijksbegroting: http://www.rijksbegroting.nl/2017/voorbereiding/begroting,kst225626_14.html

- Rijksoverheid. (sd). Rijksoverheid stimuleert duurzame energie. Opgehaald van Rijksoverheid: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-energie/inhoud/meer-duurzame-energie-in-de-toekoms

- Tucker, M. (1995) Carbon dioxide emissions and global GDP. Ecological Economics, 15, (3), 215-223

- van der Slot, A., Althoff, J., & van den Berg, W. (2010). Stimulering van de economische potentie van duurzame energie voor Nederland. Studie. Roland Berger Strategy Consultants. Amsterdam, Nederland. Geraadpleegd op 24 maart 2017, van

http://mrb.lynkx-01.nl/Uploads/Files/stimulering-van-de-economische-potentie-van-duurzame-energie-voor-nederland-1-.pdf

• Bousso, R. (2016, 02 november). Exclusive: Oil majors join forces in climate push with renewable energy fund. Geraadpleegd op 02 maart, 2017, van http://www.reuters.com/article/us-oil-climatechange-idUSKBN12X0WA?utm_campaign=trueAnthem:+Trending+Content&utm_content=5819ba4f04d3017610a3792d&utm_medium=trueAnthem&utm_source=twitter• Edwards, M. (2016). Result of annual general meeting. Geraadpleegd van http://www.shell.com/investors/retail-shareholder-information/annual-general-meeting/_jcr_content/par/expandablelist/expandablesection_444333503.stream/1464099178576/2a08cf028544f509e9531bf6478fb1dc9700aff968a0b420a5b42fe06036ad3a/2016-agm-voting-results.pdf R. den Toom (persoonlijke communicatie) geraadpleegd op 24 februari 2015 · Gorris, H. (2016, 28 juli). Winst Shell opnieuw gedaald door lage olieprijs. Geraadpleegd op 02 maart, 2017, van https://www.nrc.nl/nieuws/2016/07/28/winst-shell-opnieuw-gedaald-door-lage-olieprijs-a1513650 · Gorris, H. (2016, 28 juli). Winst Shell opnieuw gedaald door lage olieprijs. Geraadpleegd op 02 maart, 2017, van https://www.nrc.nl/nieuws/2016/07/28/winst-shell-opnieuw-gedaald-door-lage-olieprijs-a1513650 • Shell. (2016). 2nd quarter and half year 2016 unaudited results. Geraadpleegd van http://www.shell.com/investors/financial-reporting/quarterly-results/2016/q2-2016/_jcr_content/par/toptasks_1119141760.stream/1469637757885/1fe8f14e6a4f8105f33884d198c5748aa4cfda9f8e2ad720d5768ba6200a2e46/q2-2016-qra-document.pdf Dijk, B. van. (2016, 30 augustus). Shell hekelt gebrek aan realisme bij energietransitie. Geraadpleegd op 03 maart, 2017, van

https://fd.nl/ondernemen/1165227/shell-hekelt-gebrek-aan-realisme-bij-energietransitieGerland, P., Raftery, A. E., & Ševčíková, H. (2014). World population stabilization unlikely this century. Geraadpleegd van http://science.sciencemag.org/content/early/2014/09/17/science.1257469Milieucentraal. (z.j.). Klimaatverandering. Geraadpleegd op 03 maart, 2017, van https://www.milieucentraal.nl/klimaat-en-aarde/klimaatverandering/Postma, R. (2016, 17 mei). ‘Shell richt aparte divisie op voor duurzame energie’. Geraadpleegd op 03 maart, 2017, van https://www.nrc.nl/nieuws/2016/05/17/shell-richt-aparte-divisie-op-voor-duurzame-energ-1620707-a1028438Radford, T. (2014, 01 september). New satellite maps show polar ice caps melting at 'unprecedented rate'. Geraadpleegd op 03 maart, 2017, van https://www.theguardian.com/environment/2014/sep/01/new-satellite-maps-show-polar-ice-caps-melting-at-unprecedented-rateRijksoverheid. (z.j.). Klimaatverandering. Geraadpleegd op 03 maart, 2017, van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/klimaatverandering/inhoud/gevolgen-klimaatveranderingRijksoverheid. (2016, 12 december). Nederlands consortium bouwt tweede windpark Borssele nog goedkoper. Geraadpleegd op 03 maart, 2017, van https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2016/12/12/nederlandse-consortium-bouwt-tweede-windpark-borssele-nog-goedkoper Shell. (z.j.). Klimaatwet. Geraadpleegd op 03 maart, 2017, van http://www.shell.nl/over-ons/shell-venster/klimaatwet.html

Vellinga, P., & Van Verseveld, W. J. (1999, januari). Broeikaseffect, Klimaatverandering en het Weer. Geraadpleegd van http://dare.ubvu.vu.nl/bitstream/handle/1871/1697/ivmvu0736.pdf?sequence=2&isAllowed=y

Consumentenbond, Greenpeace, Natuur & Milieu, & Wise. (2016, oktober). Onderzoek duurzaamheid Nederlandse Stroomleveranciers. Geraadpleegd van https://www.consumentenbond.nl/binaries/content/assets/cbhippowebsite/tests/energie-vergelijken/rapport-stroomleveranciers-2016.compressed.pdf

Crutzen, P., Komen, G., Verbeek, K., Dorland, R. van, & Ulden, A. van. (2008). Veranderingen in het klimaat. Geraadpleegd van http://www.dbnl.org/tekst/crut001vera01_01/crut001vera01_01.pdf

Milieu Centraal. (z.j.). Klimaatverandering. Geraadpleegd van https://www.milieucentraal.nl/klimaat-en-aarde/klimaatverandering/

Greenpeace, & Het Duitse Instituut voor Lucht en Ruimtevaart. (2016). Energy [r]evolution. Geraadpleegd van http://www.greenpeace.nl/Global/nederland/image/2015/klimaat%20en%20energie/Polar%202015%20webberichten/Energy-Revolution-2015-Full.pdf

Global Warming Berrens. (2017, 23 maart). Oplossingen voor het broeikaseffect. Geraadpleegd van http://globalwarming.berrens.nl/oplossingen.htm

Greenpeace. (2015). Het enige belang van Greenpeace is het milieubelang. Geraadpleegd van http://www.greenpeace.nl/2015/Opiniestukken/Het-enige-belang-van-Greenpeace-is-het-milieubelang/

Greenpeace. (z.j.). Met deze 5 positieve ontwikkelingen zijn we op weg naar een nieuwe wereld. Geraadpleegd vanhttp://www.greenpeace.nl/campaigns/schone-energie/zonnepanelen-windmolens-en-onderzoek-naar-ons-klimaat/Humbeek, A. B. (2002). Klimaatverandering & klimaatbeleid. Geraadpleegd van https://books.google.nl/books?hl=en&lr=&id=WtzEjFx3VlgC&oi=fnd&pg=PR3&dq=Klimaatverandering+%26+klimaatbeleid.+&ots=o1HUuvoVRF&sig=PlVJIpFifw6TFKGqb3DX2fUMNvw#v=onepage&q=Klimaatverandering%20%26%20klimaatbeleid.&f=false

Martens, P. (2009). Klimaatverandering en gezondheid. Geraadpleegd van https://www.researchgate.net/profile/Pim_Martens/publication/40756317_Climate_change_and_health/links/551b01a40cf251c35b504441.pdf

Interview Greenpeace met Tellu Lausas

Moran, T. H. (2015). Oil Prices and the Future of OPEC: The Political Economy of Tension and Stability in the Organization of Petroleum Exporting Coutnries. Routledge.Geraadpleegd op 13-03-17 via https://books.google.nl/books?hl=nl&lr=&id=btePCgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=Moran,+T.+H.+(2015). Oil+Prices+and+the+Future+of+OPEC:+The+Political+Economy+of+Tension+and+Stability+in+the+Organization+of+Petroleum+Exporting+Coutnries.+Routledge.&oh Daly, H. E. (2007). Sustainable development and OPEC. Ecological Economics and Sustainable Development: selected Essays of Herman Daly. Edward Elgar, Cheltenham, UK.

Geraadpleegd op 13-03-17 via https://books.google.nl/books?hl=nl&lr=&id=EgI30Za9mvcC&oi=fnd&pg=PR7&dq=Daly,+H.+E.+(2007).+Sustainable+development+and+OPEC. Ecological+Economics+and+Sustainable+Development:+selected+Essays+of+Herman+Daly.+Edward+Elgar,+Cheltenham,+UK.&ots Uitgeverij, C. Bio-economie heeft wind mee.Geraadpleegd op 15-03-17 viahttp://edepot.wur.nl/44470 Nikbakht, L. (2010). Oil prices and exchange rates: The case of OPEC. Business Intelligence Journal, 3(1), 83-92.Geraadpleegd op 15-03-17 via http://www.saycocorporativo.com/saycouk/bij/journal/vol3no1/article_6.pdf De Neef, J. LIJDT NIGERIA AAN DE VLOEK DER NATUURLIJKE RIJKDOMMEN?.Geraadpleegd op 15-03-17 viahttp://lib.ugent.be/nl/catalog/rug01:001392105 Ramady, M. A., & Mahdi, W. (2015). OPEC in a Shale Oil World : Where to Next?. Cham: Springer.Geraadpleegd op 16-03-17 viahttp://www.springer.com/in/book/9783319223704 Mabro, R. (2006). Oil in the 21st century: issues, challenges and opportunities. Oxford University Press, USA.Geraadpleegd op 17-03-17 viahttps://books.google.nl/books?id=FG5kR26zeDEC&printsec=frontcover&dq=Mabro,+R.+(2006). Oil+in+the+21st+century:+issues,+challenges+and+opportunities.+Oxford+University+Press,+USA.&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwiJh6u9--nSAhVBtxoKHc7ZDG0Q6AEIHTAA - v=oneh Ramady, M. A. (2013). Political, economic and financial country risk. Springer, New York, NY.Geraadpleegd op 17-03-17 viahttps://books.google.nl/books?id=dx4DDQAAQBAJ&pg=PA54&dq=Ramady,+M.+A.+(2013). Political,+economic+and+financial+country+risk.+Springer,+New+York,+NY.&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwjn3rDR--nSAhXD1hoKHXpjBJcQ6AEIHjAA - v=onepage&q=Ramady, M. A. h IPCC, A. (2007). Intergovernmental panel on climate change. Geneva: IPCC Secretariat.Geraadpleegd op 17-03-17 via

https://books.google.nl/books?id=d8HPC37mM1QC&pg=PT373&dq=IPCC,+A.+(2007). Intergovernmental+panel+on+climate+change.+Geneva:+IPCC+Secretariat.&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwjk2czs--nSAhXHlxoKHXuyDGwQ6AEIHDAA - v=onepage&q=IPCC, A. (2007). Ih LABOHM, H. (2000). Terugblik en vooruitblik opgrenzen aan de groei'. Internationale spectator, 54(1), 24-27.Geraadpleegd op 21-03-17 viahttps://www.internationalespectator.nl/system/files/20060400_is_art_correlje.pdf

Boots, S. (2008). Een aandeel in een maatschappelijk verantwoord NUON : integrale introductie en invulling van de Aandelencampagne. Utrecht.

erasmus energy forum. (2013). verplichtingen en stimuli rond duurzame energie. Energiegids.nl.

Gemeente Amsterdam - Noord. (2010). Hybride energie-aanpak in Amsterdam-Noord. Amsterdam.

Hofs, H.-W. (2017, 02 10). Nuon bouwt parken voor wind- en zonne-energie. Opgehaald van NOS: http://nos.nl/artikel/2157408-nuon-bouwt-parken-voor-wind-en-zonne-energie.html

NOS. (2016, 03 26). Nuon bout gascentrale om in superbatterij voor groene energie. Opgehaald van NOS: http://www.rtlnieuws.nl/economie/home/nuon-bouwt-gascentrale-om-superbatterij-voor-groene-energie

NUON. (sd). Het bedrijf. Opgehaald van NUON: https://www.nuon.com/het-bedrijf/

Pieters, F. (2016). onderzoek duurzaamheid nederlandse stroomleveranciers. Amsterdam.

RVO. (sd). hybride energie-aanpak in Amsterdam-Noord. Amsterdam.

Slupik, A. (2010). over klimaatverandering, CO2 en geologische processen. GEA.

SP. (2009). vragenronde SP NUON/fattenvall.

Vattenfall. (2014). Onze daden bepalen wie we zijn.

Stakeholder vergelijking:

Greenpeace Shell Nuon OPEC Het Ministerie van

Economische Zaken

Greenpeace - Joëlle

X

Greenpeace zal niet goed kunnen samenwerken met Shell. Uit onderzoeken blijkt dat Greenpeace meerdere schandalen van Shell bekend heeft gemaakt omtrent oliewinning

Greenpeace zal niet goed samen kunnen werken met Nuon. Greenpeace heeft een onderzoek gedaan naar energieleveranciers en daar kwam Nuon niet goed uit

Greenpeace zal niet goed kunnen samenwerken met de OPEC-landen omdat Greenpeace en de OPEC-landen heel andere doelen en belangen hebben.

Greenpeace zal wel goed samen kunnen werken met de Rijksoverheid ministerie van Economische zaken omdat zij erg op een lijn liggen qua doelen en belangen.

Shell - Jorian De verstandhouding met Greenpeace is slecht. Greenpeace zit Shell op zoveel mogelijke manieren dwars.

X

Shell kan goed samenwerken met Nuon. Zij werken samen aan middelen voor duurzame energie.

Shell kan goed samenwerken met de OPEC landen, aangezien Shell ook een deel van hun brandstof uit deze landen haalt.

Shell heeft een goede verstandhouding met het Ministerie. In samenwerking met Shell zijn zij op een goed pad richting duurzame energie.

Nuon - Katja Nuon zal gedeeltelijk goed samen kunnen werken met greenpeace omdat ze beide voor de stelling zijn. Maar greenpeace focus zich op andere onderdelen dan nuon.

Nuon kan goed samenwerken met shell. Ze hebben al eerder samengewerkt en een windmolenpark gebouwd.

X

Nuon zal niet goed kunnen samenwerken met de OPEC-landen. De OPEC-landen zijn tegen de stelling omdat hun inkomen grotendeels uit de fossiele brandstoffen handel komen.

Nuon zal goed kunnen samenwerken met de rijksoverheid want nuon kan de doelen van de rijksoverheid realiseren qua duurzaam produceren.

OPEC - Dario De opec-landen en

Shell is een bekende van

Nuon is geen goede

De rijksoverheid

greenpeace hebben geen goede relatie, als het waren zijn het twee tegenpolen. Zij strijden voor precies de tegenovergestelde belangen

de opec-landen. Olie van de opec-landen wordt aan Shell verkocht of verkregen. Het zijn twee partijen die elkaar nodig hebben om succesvol te zijn binnen de handel van olie

partner van de opec-landen. Nuon is gefocust op het produceren van duurzame energie, terwijl de opec-landen zich nog focussen op de productie en export van olie

Xheeft een gedwongen relatie, omdat de rijksoverheid ook betrokken is met de productie en export van olie. Het is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse staat. Terwijl zij andere denkrichtingen hebben.

Het Ministerie van Economische Zaken - Lise

Het Ministerie van Economische Zaken is het deels eens met de belangen van Greenpeace. Het milieu is ook voor Nederland een erg belangrijk onderwerp. Echter moet het ministerie van Economische Zaken ook opkomen voor de Nederlandse economie.

Het Ministerie van Economische Zaken deelt het belang van de overstap van fossiele brandstoffen naar duurzame energie met Shell, alleen vinden zij dat er op kortere termijn ingegrepen moet worden.

Nuon heeft een goede relatie met het Ministerie van Economische Zaken, aangezien zij ervoor kunnen zorgen dat de doelen op gebied van duurzame energie kunnen worden gerealiseerd.

De relatie tussen de opec-landen en het Ministerie van Economische Zaken is niet goed. Hun belangen liggen namelijk lijnrecht tegenover elkaar als het gaat om de overstap naar duurzame energie op de korte termijn.

X

STAKEHOLDER/ ISSUE MAP

ISSUE beschrijvin

Het probleem is dat bij verbranding van fossiele brandstoffen CO2 vrijkomt, wat zich ophoopt in de atmosfeer waardoor de aarde

g algemeen opwarmt. Om de opwarming van de aarde tegen te gaan moeten we stoppen met het gebruiken van fossiele brandstoffen.

STAKEHOLDER

ISSUE perceptie vanuit de STAKEHOLDER

· ISSUE Belang van uit de STAKEHOLDER

Criteria

Kern van het probleem

Oorzaak

Gevolg

Mogelijke oplossingen

belangen doel

1 OPEC Overschakeling naar duurzame energie

Opraken van de fossiele brandstoffen en de opwarming van de aarde

Gedwongen overschakeling, naar imago en omzet plannen van de stakeholder sluiten hier niet bij aan

Gezamenlijk plan op zetten met andere naties, om een overschakeling met kleine stappen te realiseren

Behouden van het imago en de omzet niet laten veranderen door aanpassingen. Verder een stabiele positie behouden.

Behoud van de status en zekerheid van inkomsten. Toch kijken naar een overschakeling die in samenwerking met andere gerealiseerd kan worden.

2 Nuon De opwarming van de aarde.

Er wordt te veel CO2 uitgestoten waardoor de aarde opwarmt.

Gevolgen voor nuon zoude onder andere zijn imago schade en doele

Hoofdzakelijk: fossiele brandstoffen vervangen door duurzame energie, energie besparen

Als fossiele brandstoffen vervangen worden door duurzame energie kan nuon haar duurzam

Het doel van nuon is: betrouwbaarheid van levering, betaalbaarheid van energie en zo duurzaam

n niet behalen.

en fossiele brandstoffen zo efficiënt mogelijk inzetten.

e plannen realiseren en verder ontwikkelen.

mogelijk energie produceren.

3 Shell Opwarming van de aarde.

Door het overmatige consumptiegedrag van fossiele brandstoffen warmt de aarde sneller op dan verwacht

Gevolgen voor Shell t.o.v. de grand challenge zouden onder andere kunnen zijn imagoschade en het mislopen van een toekomstig interessante markt.

Oplossingen zouden kunnen zijn: investeren in duurzamere energiebronnen, stoppen met produceren van fossiele brandstoffen en de consument laten stoppen met het gebruik van deze stoffen

Het belang van Shell is om klanten van energie te blijven voorzien, of dit nou fossiel of duurzaam is. Shell vindt het belangrijk om financieel goed te blijven draaien, waardoor zij ook weten da t een directe transitie niet mogelijk is.

Het doel van Shell is eveneens om haar klanten te kunnen blijven voorzien van energie, of dit nou fossiel of duurzaam is. De voorkeur voor Shell gaat wel uit naar duurzame energie.

4 Ministerie van Economische Zaken

De Nederlandse economie

Nederland moet de oversta

Een groot deel van de

Op een andere manier aan inkomste

Nederland wil haar positie als

De Nederlandse economie redden bij

staat op het spel.

p naar duurzame energie gaan maken, om hun positie als ‘energiepoort van Europa’ te behouden.

Nederlandse inkomsten uit fossiele brandstoffen zal wegvallen.

n komen, door bijvoorbeeld te innoveren op gebied van duurzame energie.

‘energiepoort van Europa’ behouden.

een volledige overstap naar duurzame energie in 2050.

5 Greenpeace

De opwarming van de aarde

Het energieverbruik van de mens, speelt een cruciale rol in het ontstaan van vele milieuproblemen zoals klimaatverandering en luchtverontreiniging.

Een gevolg voor Greenpeace zou zijn dat hun imago wordt flink verslechterd. Dit omdat zij dus zullen falen in hun actievoeren.

De Energy [R]evolution theorie ontwikkeld door Greenpeace en het Duitse Instituut voor Lucht en Ruimtevaart zou een goede oplossing zijn. En:Zonne-energie. Windenergie, elektrische auto’s,

Het enige belang van Greenpeace is het milieubelang.

Het doel van Greenpeace is de aarde beschermen. Dit is hun doel en hier zullen zij altijd voor blijven strijden. Zodat ieder mens en dier een eerlijk en gezond bestaan heeft en de flora en fauna hierbij worden bescherm

en minder vlees

d.