Neurologie: woordenlijstInleiding + Hoofdstuk 1Ventraal – Dorsaal Anterior - posterior Voorzijde - achterzijdeRostraal – Caudaal Craniaal - Caudaal Van kop (hersenen) tot staartMediaal - Lateraal Vanaf middenlijn – vanaf zijkantAxiaal Snede loodrecht op de lengteas van het lichaamSagittaal Ventraal - Rostraal Snede in voor – achterwaartse richtingCoronaal Snede van links naar rechtsCrebr- HersenenIntra-cerebraal Binnen de hersenenEncefal- HersenenEncefalities HersenontstekingMuscul- My- SpierMyositis Ontsteking van de spierMyel- RuggenmergHemi- HelftHemiplegie Verlamming van een lichaamshelftUni- Mono- ÉénUnilateraal Langs één zijdeBi- Di- TweeDiplopie DubbelzichtDis- Dys- StoornisDysfagie Moeilijk slikkenHypo- Te weinigHypotensie Lage bloeddrukHyper- Te veelHyperactiviteit Overdreven actiefIsch- Gebrek aan, ophouden, te weinigIschemie Onvoldoende bloedtoevoerBrady- TraagTachy- Snel-fiel VriendHemofilie Verhoogde bloedingsneiging-fobie vreesFotofobie Lichtschuw-itis ontstekingMeningitis Hersenvliesontsteking-manie drangKleptomanie Neiging tot stelen-plegie verlammingSteuncellen Gliacellen

Centrale Zenuwstelsel

CZS Hersenen, cerebellum, hersenstam en ruggenmerg

Perifere Zenuwstelsel

PZS Zenuwbundels

Zenuwbundels Opgebouwd uit afferente en efferente zenuwvezels en via foramina van ruggenwervels verbonden met ruggenmerg

Afferente zenuwvezels

Aanvoerende zenuwvezels

Efferente zenuwvezelfs

Afvoerende zenuwvezels

Foramina Natuurlijke opening (vb. ruggenwervels hebben een foramen waar het ruggenmerg in zit)

Effectoren Een spier of kliercel die voor een reactie op een prikkel zorgt

Hoofdstuk 2: De ontwikkeling van het zenuwstelselDrieledig kiemblad Ecto- endo en mesodermEctoderm Ontstaan centrale zenuwstelselOntwikkeling ectoderm

Verdikking Neurale plaat wanden groeien toe naar middenlijn neurale buis

Ontwikkeling craniale deel neurale buis

Primitieve hersenblaasjes:1. Voorhersenen2. Middenhersenen3. Achterhersenen

Prosencephalon VoorhersenenMesencephalon Middenhersenen, deel van de hersenen dat zich boven de

hersenstam bevindt.Rhombencephalon AchterhersenenTelencephalon Middengedeelte en twee primitieve

Hersenhelften

Diëncephalon Tussenhersenen/middenhersenen

Procencephalon Telencephalon + DiëncephalonOntwikkeling Rhombencephalon

Ontstaan:1. Cerebellum2. Pons3. Medulla oblongata

Cerebellum Kleine hersenen, gelegen in fossa posterior (zie verder), fungeert als een controlmechanisme voor gewilde motorische activiteiten, evenwicht en spiertonus.

Pons Brug van Varol Verbinding tussen grote en kleine hersenen (deel van hersenstam)

Medulla oblongata Verlengde merg Gedeelte van de hersenen dat de hersenstam met het ruggenmerg verbindt (deel hersenstam) Braakcentrum

Caudale deel neurale buis

Aanleiding tot ontstaan ruggenmerg door de neuro-epitheelcellen

Wat doen neuro-epitheelcellen?

1. grijze stof ruggenmerg2. witte stof ruggenmerg3. zenuwcellen van het PZS

Grijze stof hersenen

Buitenste laag hersenhelft:cellichamen van neuronen.Deze cellen zullen nog migrerennaar hun voorbestemde plaats.

Witte stof hersenen Lange gemyeliniseerde Axonen.Verbindingen tussen hersenhelften.

Grijze stof ruggenmerg

Centraal gelegen:cellichamen en neuronen.

Witte stof ruggenmerg

Rond grijze stof gelegen:dalende en stijgendezenuwbanen.

Anencephalie Uitblijven van de vorming van primaire hersenblaasjesNiet levensvatbaar

Spina Bifida Elk defect van het onderste deel van de wervelkolom en/ruggenmerg

Spina Bifida Occulta

Ontbreken van de dorsale verbening van laagste ruggenwervels

Corticale Dysplasie Abnormale migratie van corticale neuronenCorticaal Met betrekking tot de hersenschorsHoofdstuk 3: Een overzicht van de neuroanatomie en -fysiologie1. Cellen van het zenuwstelselCellen zenuwstelsel 1. neuronen

2. steuncellenNeuronen ZenuwcellenSteuncellen Gliacellen

Waaruit bestaat een neuron?

1. cellichaam2. dendriet3. axon4. teledendria

Cellichaam Kern + mitochondriën(= energiefabriekjesvan de cel)

Dendriet Uitlopers met receptorenAxon Uitlopers die prikkel opvangenTeledendria Uiteinde axon, prikkeloverdracht naar ander

neuron/effectorcelMembraanpotentiaal

Elektrische spanning die ontstaat over een membraan van een cel

Depolarisatie Verandering van membraanpotentiaalActiepotentiaal Als de depolarisatie hoog genoeg is ontstaat er een

elektrische ontlading (de pos. kant wordt neg. en omgekeerd)

Neurotransmitters Signaalstof die in de synapsen zenuwimpulsen overdraagtSynaps Contactplaats tussen

cellen

Soorten neuronen 1. afferente2. efferente3. inter

Afferente neuronen Leiden prikkels naar het CZS toeEfferente neuronen Vervoeren prikkels vanuit CZS naar effectorcellenInterneuronen Schakelneuronen verbinding tussen neuronen onderlingSoorten gliacellen 1. astrocyten

2. oligodendrocyten3. microgliacellen4. ependymcellen5. schwanncellen

Astrocyten Stervormig, maken deel uit van de bloed-hersenbarrièreOligodendrocyten Vormen myelineschede rond axonen in CZS

Microgliacellen Opruimers verwijderen dood celmateriaalEpendymcellen Endotheelcellen van de hersenkamers en het centrale

kanaal van het ruggenmergEndotheel Bedekkend laagje aaneengesloten endotheelcellenHersenventrikels Hersenkamers met

hersenvocht:

1. twee zijventrikels2. derde ventrikel3. vierde ventrikel

2. Structuur van het zenuwstelsel2.1 Het centrale zenuwstelselCentrale zenuwstelsel

1. hersenhemisfeer2. ruggenmerg3. hersenstam4. diëncephalon5. basale ganglia = basale zenuwknoop

4 hersenkwabben per hersenhelft 1. occipitale

(achterste)2. pariëtale (ertussen)3. temporale (ertussen)4. frontale (voorste)

Gyri Grote groeven in de hersenwindingen.Functie: meer cellen plaatsen.

sulci Kleine groeven in de hersenwindingen.Functie: meer cellen plaatsen.

hersenschors Cerebrale cortex Buitenste laag hersenhemissferen: cellichamen neuronen (axonen liggen naar beneden dus begin ervan is hierin ook gelegen) grijze stof 6 cellagen

Indeling Brodmann hersenschors

Indeling volgens functie

Ruggenmerg Medulla spinalis

Vertebrale kanaal WervelkanaalForamen magnum AchterhoofdsgatSpinale zenuw 30 zenuwen die uit het ruggenmerg komen

Hersenstam Verbindende structuur tussen hersenhemisferen en ruggenmerg.Bestaat uit:1. medulla oblongata2. pons3. mesencephalonBevat kernen voor 10 van de 12 craniale zenuwen. zie verder voor functie van de craniale zenuwen

Supraspinaal Boven de wervelkolomCerebellaire pendunkels

Hersenstam is verbonden met de kleine hersenen via dit deel.

Fossa posterior

Diëncephalon 1. Thalamus2. Hypothalamus3. Epithalamus4. Subthalamus5. Corpus geniculatum laterale6. Corpus geniculatum mediale

Thalamus Schakel in sensibele banen van periferie naar cerebrale cortex

Hypothalamus Controleert endocriene en andere vegetatieve functiesEndocriene functie Functie met betrekking tot hormoonsysteemVegetatieve functie Functie met betrekking tot overlevenCorpus geniculatum laterale

Schakel tussen tractus opticus en visuele cortex

In welke kwab ligt de visuele cortex?

Occipitale kwab

Tractus opticus – corpus geniculatum – visuele cortex

Corpus geniculatum mediale

Schakel tussen hersenstam en auditieve cortex

In welke kwab ligt de auditieve cortex?

Temporale kwab

Basala ganglia Kernen (groepen cellichamen = grijze stof) diep gelegen, belangrijk voor controle over motorische functies.1. Corpus striatum2. Putamen3. Globus pallidus

2.2 Het perifere zenuwstelselPerifere zenuwen Verschillende zenuwcellen, vooral axonen van neuronen,

endoneurium, perineurium en epineuriumEndoneurium

Perineurium

Epineurium

Plexus Meerdere perifere zenuwen die zich verenigen2.3 Hersenvliezen of meningenHersenvliezen MeningenDrie hersenvliezen Lopen verder rond het

ruggenmerg.1. Dura mater2. Arachnoïdea3. Pia mater

Dura mater Dikke, stevige membraan tegen scheden en ruggenwervels aan.

Arachnoïdea Dun vlies waaruit talloze fijne draadjes vetrekken naar de Pia mater.

Pia mater Vlies dat dicht tegen de hersenen en ruggenmerg ligt.Subarachnoïdale ruimte

Ruimte tussen arachnoïdea en pia mater.Bevat hersenvocht en bloedvaten die naar de hersenen lopen.

Subdurale ruimte Ruimte tussen dura mater en arachnoïdeaDrie uitstulpingen bij de dura mater

1. Falx cerebri2. Falx cerebelli3. Tentorium crebelli

Falx cerebri Tussen twee hersenhelften.Falx cerebelli Vlies tussen twee cerebellaire

HersenhelftenTentorium cerebelli Tussen grote hersenen

en cerebellum

2.4 Verticulaire systeemVentriculaire systeem

Ventrikels, hersenkamers.Gevuld met vocht en staan met elkaar in verbinding.

Ventrikels 1. laterale ventrikels

2. derde ventrikel3. vierde ventrikel

Laterale ventrikels In linker en rechter hersenhelft en strekken zich uit over alle kwabben.Monden via foramina van Monro uit in derde ventrikel.

Derde ventrikel Gelegen in de middenlijn.Verbonden via aquaductus van Sylvius met vierde ventrikel.

Formanina van Luschka en Magendie

Zorgt het voor dat het vocht in de subarachnoïdale ruimte komt.

Cerebrospinale vocht (CVS)

Lumbale vocht, liquor cerebrospinalis.

Waar wordt het lumbale vocht aangemaakt?

Op hoogte van de chorioidale plexus in de laterale ventrikels.

Functies CVS? 1. Schokdemper rond zenuwstelsel.2. Rol bij voeding CZS.

Wat mag er inzitten en wat niet?

GEEN rode bloedcellen. MAX. 5/mm3 witte bloedcellen. Eiwitten en glucose.

2.5 Bloedvoorziening van hersenen en ruggenmergCardiovascualair stelsel

Bloedvatenstelsel

Arteria basilaris Versmelting van de vertebrale arteriën. Splitst in een linkeren rechter ACP. Meest posterieure deel hersenen van bloed voorzien.

Veneuze sinussen Gelegen rond de hersenen. Draineren bloed in de hersenen in de grote halsvenen.

Arterie vertebral Geven takken af, die ruggenmerg van bloed voorzien.

1. twee posterieure spinale arterie2. één arterie spinalis anterior

2.6 Craniale zenuwenCraniale zenuwen = Zenuwen die op hersenstamniveau naar buiten

komen. Twaalf paar (aan elke kant). Kern in hersenstam, behalve bij:

1. N.12. N.2

Netvlies RetinaChiasma opticum Kruising der oogezenuwenLaterale deel gezichsveld

Hoe ver je kan zien naar de zijkant.

Nasale deel retina Deel retina aan de neus.Tractus opticus Verlengstuk van de nervus opticus.

Loopt van het chiasma opticus naar de achterkwabben van de hersenen.

Corpus geniculatum laterale

Buitenste knievormige kern.Groep neuronen in de hersenen die nauw in verband staan met het visuele systeem.

Radiatio optica

Loopt door de temporale en partiële kwab.

Afferente deel lichtreflex

Aanvoerend delen lichtreflex:1. Retina,2. nervus opticus,3. tractus opticus4. kern in de mesencephalon.

Bilaterale verbinding Dubbele verbindingen (aan twee kanten).Nucleus van Edinger-Westphal Oorsprongskern van de

parasympatische zenuwvezels van de derde hersenzenuw.

Musculus sphincter pupillae

Is een spier in het regenboogvlies van het oog en bestaat op circulair verlopende spiervezels vanaf de pupil.

Regenboogvlies IrisDiafragma van het oog.

Diafragma van het oog Regelt de in- en output van lichti n het oog.Miose Vernauwing van de pupil door het samentrekken van

musculus sphincter pupillae.Mydriase Verwijden van de pupil.Adductie Beweging binnen een gewricht, naar binnen toe.Abductie Beweging binnen een gewricht, naar buiten toe.Accopmodatiereflex Pupilreflex

Pupilvernauwing als reactie op licht en pupil verwijding bij weinig licht. Ookal valt er maar op één pupil licht: beide pupillen zullen vernauwen.

Nervus olfactorius N.1 Ruiken.Nervus opticus N.2 Oogzenuw Uitlopers van de retina

vormen deze zenuw.Zien:1. gezichsvelden,2. gezichtscherpte3. pupilreflex.

Nervus occulomotorius N.3 1. Zorgt voor oogebewegingen, alle behalve schuin naar onder en naar buiten.

2. PupilreflexNervus trochlearis N.4 Oogbewegingen:

Naar binnen (= schuin naar onder) bewegen.Nervus trigeminus N.5 1. Gevoeligheid hele aangezicht,

2. Gevoeligheid mondholte,3. Gevoeligheid neusholte4. Deel motoriek van kauwspieren5. Afferente (aanvoerend) deel corneareflex

corneareflex Onwillekeurig sluiten van de ogen bij tactiele prikkeling van het hoornvlies.

Nervus abducens N.6 Oogbewegingen:Naar buiten bewegen.

Nervus facialis N.7 Kerngebieden in de Pons, kernen voor:1. Drie kernen voor aangezichsmusculatuur rond

ogen en voorhoofd (= N. facialis superior)2. Een kern voor spieren van de onderste

gezichshelft (= N. facialis inferior)3. Vervoert ook smaakvezels voor 2/3 tong.

N. facialis superior Aangezichtsmusculatuur rond ogen en voorhoofd.N. facialis inferior Spieren voor onderste gezichshelft.

Enkel gekruiste piramidale vezels.Nervus acusticus N.8 Gehoorsindrukken worden via binnenoor en deze

zenuw naar de hersenstam en zo naar de corticale projectiezones in de temporale kwab gebracht.

Cochlea BinnenoorVestibulair orgaan evenwichtsorgaanVestibulair Met betrekking tot het evenwichtsorgaan.Labyrint Slakkenhuis +

evenwichstorgaan.

Nervus vestibularis Evenwichtszenuw 1. vestibulaire prikkels worden opgenomen ter hoogte van het labyrint en gaan via de Nervus vestibularis naar de kernen van de hersenstam.

2. Vele vezels verlaten deze kernen: lopen naar ruggenmerg corrigeren houding bij evenwichtsverlies.

Ontstaan vestibulaire prikkels

Prikkels met betrekking tot het evenwichtsorgaan

1. Door beweging van vocht in de kanalen van het labyrint.

Nervus stato-acusticus Nervus vestibularis + Nervus acusticusNervus glossopharyngeus

N.9 1. Motoriek van harde verhemelte2. Sensitibiliteit zacht gehemelte3. Ingang Pharynx4. Smaaksensatie ter hoogte van

achterste 1/3 tong5. Secretie parotisklier

verhemelte Gehemelte Platatum, gebogen scheidingswand tussen mond- en neusholte

Pharynx Slokdarmhoofd Bovenste deel ademhalings- en

spijsverteringsstelsel: ingang keel.Secretie Het afscheiden van lichaamsvocht bv. speeksel.Parotisklier SpeekselklierNervus vagus N.10 Zwerverszenuw:

1. Motoriek van stembanden en keel2. Parasympatische innervatie van ingewanden

Parasympatisch Het lichaam in rust bregen.Innvervatie Voorziening van een bepaald deel van het lichaam van

zenuwen.Nervus accesorius N.11 1. Motorische innervatie van Musculus

sternoleidomastoideus.2. Motorische innervatie van bovenste deel M.

trapezius.Nervus hypoglossus N.12 Motoriek van de tongspieren.Musculus M. SpierM. Sternocleid-omastoideus

M. trapezius

Craniale zenuwen i.v.m. oogzenuwen

2, 3, 4, 6

Middelste craniale zenuwen

5, 7, 8

Lage craniale zenuwen 9, 10, 11, 123. Functionele organisatie3.1 Autonoom versus willekeurig zenuwstelselAutonoom zenuwstelsel

Vegetaties ZS. Verzorgt werking inwendige organen:1. Constant houden van inwendig

milieu.2. Regeling van functies van organen

in overeenstemming met wisselende eisen van het milieu door het ortho- en parasympatische zenuwstelsel.

3. Hypothalamus is controle en registratiesysteem voor dit ZS

Ortho- en parasympatisch ZS

Belang van neurotransmitters om organen op af te stemmen op het milieu en op elkaar.

Orthosympatisch ZS Adrenerge ZS 1. Gestimuleerd door stresstoestanden

2. Spieren werken harder3. Meer zuurstof en dus energie krijgen4. Neurotransmitter: (nor)adrenaline

Parasympatische ZS Cholinerge systeem

1. Gestimuleerd door ontspannen rustige houding

2. Neurotransmitter: acetylcholineHypothalamus 1. Controle en

registratiesysteem van het autonome ZS.2. Functies niet onderhevig aan bewustzijn.

Willekeurig zenuwstelsel

1. Onderhevig aan onze wil.2. Piramidebaan is verantwoordelijk voor het uitvoeren

van gewilde bewegingen.Piramidaal systeem

1. Verzameling axonen die van hersenschors via verlengde merg tot in het ruggenmerg lopen.

2. Functie: aansturing skeletspieren.

3.2 Elektrische en chemische communicatieDepolarisatie Het wegvallen van de membraanpotentiaal.Actiepotentiaal De membraanpotentiaal die versterkt is. Het is dus het

signaal dat doorgeven wordt van neuron naar neuron.Neurotransmitters Signaalmolecule, stoffen die vrijgegeven worden in de

synaptische spleet om een signaal over te dragen van

de ene zenuwcel naar de andere.Receptoren Bindingsplaatsen voor moleculen zoals bv.

neurotransmitters.Interneuronale overdracht

Overdracht tussen twee neuronen (=zenuwcellen).

Inhiberen Ervoor zorgen dat je reactie niet meer kan doorgaan. Vb. neurotransmitters die niet worden opgenomen door de receptoren

Exiteren Ervoor zorgen dat de reactie kan doorgaan en dat er een actipotentiaal wordt veroorzaakt.