De geschiedenis van ons huis

Ons huis werd gebouwd in 1942-1943; midden in de Tweede Wereldoorlog. De opdracht werd gegeven door Olav Lien. Met zijn gezin betrok hij in 1943 deze woning. Wij weten dit, omdat aan de zijkant van de stoepsteen hun jongste dochter Gunn haar naam gekerfd heeft.

Ook vonden wij tijdens het verbouwen vele tientallen kranten in het plafond uit deze periode, waarvan we de meeste omwille van de historie maar hebben laten zitten.

Olav Lien was een bijzonder figuur in de Noorse geschiedenis, daarom besteden we graag een paar regels aan hem:

Olav werd geboren in 1896 in het nabijgelegen Svartdal. Hij trouwde in 1920 met Signe Opsund. Zij kwam van Kviteseid en nog altijd bestaat de boerderij Opsund, die zich links, vanuit ons huis gezien, aan de overkant van de weg bevindt. Olav werd onderwijzer in Lundevallsgrenda, Kviteseid. Hij volgde een juridische studie en werd advocaat. Lien voelde zich nauw betrokken bij de Arbeiders Parti; het opkomen voor de minder bedeelden was belangrijk voor hem. Zijn bijnaam werd de ‘mirakeladvokat’. Hij vocht in deze crisisperiode hard en succesvol voor boeren die door de schulden hun land dreigden kwijt te raken middels dwangverkoop. Hij gebruikte ook middelen als een totale boycot van kopers en het massaal verschijnen van boze boeren en burgers bij publieke verkopen. Het echtpaar kreeg twee kinderen: Eva (1920) en Gunn (1929).

In 1931 werd een politieke steunpartij opgericht, de ‘Bygdefolkets Krisishjelp’ (BK). Olav Lien werd hiervan woordvoerder en deze politieke partij werd erg populair in het gehele zuiden van Noorwegen. Hier in Kviteseid werd zelfs een eigen krant uitgegeven. Een binding met de Arbeidersparti lukte niet en het Bygdefolkets Krisishjelp werd langzaam maar zeker in 1933 ingekapseld door de nationaal socialistische Nasjonal Samling van Quisling. De Noren noemen dit de ‘dødskysset’, de doodskus van de NS aan de BK. Uiteindelijk werd de BK in 1936 opgeheven en werd Olav Lien een woordvoerder binnen de Nasjonal Samling en later woordvoerder van de bezettingsmacht in de provincie Telemark. Ten faveure wordt opgemerkt dat hij binnen deze ‘verradersclub’ het regelmatig opnam voor de ‘gewone Noor’ tegenover de Duitse bezetter. Na de oorlog merkten mensen op “hij zou zeker een standbeeld hebben gekregen als hij niet met de nazi’s geheuld zou hebben.”

Bij een antiquariaat hebben wij een boek gekocht over de geschiedenis van de Bygdefolkets Krisishjelp; Bønder i Kamp (‘De Boerenstrijd’), geschreven door Jostein Nerbøvik. In dit boek wordt de belangrijke rol van Olav Lien helder beschreven.

In 1949 werd Olav Lien in Kviteseid berecht. Zijn straf was redelijk mild: 2,5 jaar gevangenis en tien jaar ontzegging van burgerrechten. Zijn eigendom, dit huis Heddesli, werd op naam van zijn dochter Gunn gezet en zij mochten dit huis behouden.

In 1957 trouwde hun dochter Gunn en deze foto is hoogstwaarschijnlijk in dit huis genomen.

Een paar weken later overleed Olav Lien op 14 maart 1957 op 60-jarige leeftijd.

Omstreden, maar met een goed hart.

Na de familie Lien werd dit huis o.a. bewoond door de lensmann, zeg maar de commissaris van politie. Oudere inwoners van Kviteseid kennen dit huis allemaal als het Lensmannshus.

Wij kochten het huis in maart 2014 van Bård Ranheim en Ingunn Sørhaug-Ranheim en betrokken het in juni 2014.

In de zomer van 2014 werden televisie-opnamen gemaakt van ons leven in Noorwegen in opdracht van TV Brabant. Drie dagenlang werden we gevolgd, ondervraagd en gefilmd. Uiteindelijk leidde dit tot een tiental minuten televisie . Het ingekorte resultaat kun je bekijken op de Macbook in de woonkamer.

Daarna begon het grote opknappen. Rondom het huis werd, voor zover er nog sprake van was, de verf verwijderd en vervolgens werd rondom alles in de grondverf gezet. Daarna werden twee laklagen aangebracht en zag het huis er weer ‘als nieuw’ uit.

In 2015 vervingen we tien ramen en kozijnen en knapten de zitplaats in de tuin op. Ook begonnen we aan de verbouwing van de eerste etage om er uiteindelijk een gastenverdieping van te maken en plantten we veel fruitboompjes, alsmede een heuse treurwilg.

Maar, meer over de verbouwing kun je zien en lezen in ons fotoboek en hier sluiten we graag af met wat meer over de algemene latere Noorse geschiedenis om het historisch beeld van dit mooie land compleet te krijgen… Natuurlijk met een

link naar ons huis !

Een stukje Noorse geschiedenis

Noorwegen was een zelfstandig koninkrijk van de negende eeuw na Chr. tot 1397, waarna het in de Unie van Kalmar terechtkwam bij Denemarken en Zweden. De landen hadden hun soevereiniteit maar niet hun onafhankelijkheid opgegeven. Zweedse ontevredenheid over het Deense gecentraliseerde bestuur leidde tot een conflict dat zou leiden tot het uiteenvallen van de unie in 1532.

Zweden verliet de Unie in 1521 en Noorwegen werd al snel een provincie van Denemarken. Tijdens de vredesonderhandelingen in Kiel in 1813, werd Denemarken gedwongen om Noorwegen over te dragen aan Zweden. De Deense koning daarentegen had geen intentie om dit te doen. De gouverneur van Noorwegen, Kroonprins Christian Frederick van Denemarken, organiseerde een oproer dat was gericht tegen het verdrag van Kiel. Hij riep op tot een buitengewone vergadering. Afgevaardigden van de boeren, vissers, priesters, adelen en handelslieden waren aanwezig. Alle onderlinge problemen tussen Noorwegen en Denemarken werden apart gelegd en op 17 mei 1814 werd de

constitutie getekend. 17 mei is nu de nationale feestdag In heel Noorwegen.

Christian Frederick was de eerste koning van een vrij en onafhankelijk Noorwegen. Doordat Noorwegen geen steun kreeg van de grote machten in Europa zag Zweden haar kans schoon en viel in juli van datzelfde jaar Noorwegen aan. Na 14 dagen oorlog trad de Christian Frederick af en vormde Noorwegen weer een unie met Zweden. Desondanks kreeg Noorwegen toen een eigen grondwet en meer zelfbestuur. In de loop van de 19e eeuw kreeg Noorwegen zelfs het recht om schepen onder eigen vlag uit te laten varen. Daaruit volgde de eis om ook eigen consulaten in het buitenland in het leven te roepen. Zweden wees deze eis af.

Het Noorse parlement dat in 1869 bijeenkwam en sinds 1884 de regering controleerde, nam het heft in handen. Uit een referendum bleek dat de meerderheid van de Noorse bevolking voor onafhankelijkheid was. Zweden zag niks in een oorlog en zo werd Noorwegen op 18 november 1905 eindelijk zelfstandig. Prins Carl uit Denemarken werd gekozen tot koning en hij veranderde zijn naam in koning Haakon VII.

Tussen 1820 en 2000 emigreerden 1 miljoen Noren op zoek naar een beter leven in het buitenland. Door dit hoge aantal wonen er nu meer Noorse afstammelingen in het buitenland dan in Noorwegen zelf. Vele Noren keerden later terug naar Noorwegen.

Eerste en Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog wist Noorwegen net als Nederland neutraal te blijven. Wel kwamen er 2000 Noorse zeelieden om en ging de helft van de vloot verloren. Er brak armoede uit en massaontslagen waren het gevolg. In 1933 was 33% van de arbeidsbevolking werkloos waardoor de arbeidersbeweging een kans kreeg en opkwam voor de rechten van de arbeider. In 1935 kwam de arbeiderspartij aan de macht. Zij zorgden voor staatsinvesteringen en werkloosheidsverzekeringen waardoor de situatie iets beter werd. In 1939 was Noorwegen weer op de goede weg maar toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, was de hoop op herstel snel weer verdwenen.

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog kon Noorwegen zijn neutraliteit bewaren, maar op 9 april 1940 vielen de Duitsers Noorwegen binnen. De Noorse troepen bleven lang doorvechten maar op 7 juni 1940 moesten de koning en de regering naar Londen vluchten.

In Noorwegen begon men zich steeds meer te ergeren aan de Duisters en het verzet werd steeds groter. Het verzet werd bevoorraad vanuit Engeland met wapens en springstoffen en het verzet begon toen op grote schaal fabrieken te saboteren. Tevens werden er veel hinderlagen gelegd waar vele Duitse soldaten omkwamen. Voor de mensen die niet in het verzet zaten, was het leven heel rustig. Er werd niet gevochten en in feite ging het leven gewoon door. Men merkte het alleen aan de hoeveelheid voedsel en kleding. Er was niet veel dus werd er veelvuldig geruild. De mensen begonnen de oorlog nu pas echt te voelen.

In de winter van ’44-’45 begonnen de Duitse troepen zich terug te trekken uit de noordelijke gebieden. Ze verbrandden alle huizen in de provincies Nord-Troms en Finnmark. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ongeveer 10.000 Noren omgekomen. Na de oorlog werden 38 Noren ter dood en 19.000 tot gevangenisstraffen veroordeeld wegens collaboratie met de vijand.

Een belangrijke Noorse naam in de oorlog was Vidkun Quisling. Hij was de grondlegger en leider van de Nasjonal Samling in Noorwegen. Bij de Duitse invasie probeerde hij een staatscoup te plegen maar mislukte. Op 1 februari 1942 werd hij met Duitse goedkeuring benoemd tot minister-president van een regering die uitsluitend bestond uit NS-leden. Hij werd na de oorlog veroordeeld voor landverraad en ter dood veroordeeld. Het woord 'quisling' wordt nog steeds in Noorwegen gebruikt voor landverraders. Op de foto zie je hem staan naast de bouwheer van ons huis; Olav Lien.

Quisling en Olav Lien

Na de oorlog

De koninklijke familie keerde in juni 1945 terug naar Noorwegen. Koning Haakon overleed in 1957 en werd opgevolgd door zijn zoon Olav de vijfde. Olav was zeer populair en regeerde tot aan zijn dood in januari 1991. In juni 1991 werd Olav’s zoon, Harald de vijfde, gekroond tot de nieuwe koning.

In 1972 besloot 52.2 procent van de bevolking ‘Nei’ te stemmen tegen lidmaatschap van de EEG. Ook in 1994 werd lidmaatschap van de EU door een meerderheid in een referendum afgewezen. Het waren vooral vissers, boeren en milieubewegingen die tegenstemden. Men zorgde er wel voor dat de Noorse regering niet geïsoleerd kwam te

staan. Noorwegen maakt bijvoorbeeld wel deel uit van de NAVO. Er zijn een heleboel verdragen opgesteld die ervoor zorgen dat Noorse bedrijven vrijwel dezelfde rechten hebben als andere Europese bedrijven. Ook volgt Noorwegen bijna alle belangrijke Europese beleidsuitspraken.

In de jaren ’70 ging het slechter met de economie. Er werden veel fabrieken gesloten en de werkloosheid nam ernstig toe. Gelukkig werden voor de kust grote gas- en olievelden gevonden waardoor de welvaart in Noorwegen intact bleef. Noorwegen beschikt dankzij de olievoorraden en olie-inkomsten over een gigantische spaarpot, waardoor dit land momenteel een van de rijkste ter wereld is geworden.

De crisis raakte ook de Noorse samenleving in het tweede decennium van deze eeuw. Met name de oliegerelateerde bedrijven werden geraakt, maar ook de waarde van de Noorse kroon daalde aanmerkelijk.

Nog altijd scoort Noorwegen hoog in de lijstjes van de meest gelukkige landen om in te leven ter wereld. Voor wat het waard is natuurlijk .