Klaar voor de toekomst

WATERGEBIEDSPLAN NIEUWKOOP & OMSTREKEN

De afgelopen jaren is een breed pakket aan maatregelen uitgevoerd in de verschillende polders.

En ook de komende jaren gaat het hoogheemraadschap van Rijnland daar mee door.

Met het oplossen van vele knelpunten en het nemen van nieuwe peilbesluiten heeft Rijnland

het watersysteem op orde gebracht en dit moet zo blijven. Voor nu én in de toekomst.

Het hoogheemraadschap van Rijnland startte in 2006 met het Water­

gebiedsplan Nieuwkoop en omstreken als één van de drie pilots voor

water gebiedsplannen. Dit was noodzakelijk omdat in vrijwel alle polders

de peilbesluiten waren verlopen, de polders niet voldeden aan de

normering voor wateroverlast en verschillende knelpunten in de water

aan­ en afvoer zich voordeden.

Watergebiedsplan Nieuwkoop e.o. omvat de Verenigde Bloklandse- en

Korteraarsepolder, Polder Nieuwkoop, Polder Nieuwkoop en Noorden,

de Drooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen en de Zuid-

en Noordeinderpolder.

In een watergebiedsplan staat op welke manier Rijnland de knelpunten in het

waterbeheer aanpakt. Knelpunten op het gebied van wateroverlast, droogte,

waterkwaliteit, waterpeil. Deze knelpunten komen voort uit Europese en

landelijke opgaven, maar ook uit ervaringen van grondeigenaren en bewoners

die dagelijks in de praktijk met het waterbeheer te maken hebben. Vervolgens

worden oplossingen bedacht die waar mogelijk meerdere doelen dienen.

Een natuurvriendelijke oever kan bijvoorbeeld knelpunten in de beheersing

van wateroverlast oplossen en ook bijdragen aan het verbeteren van de

ecologie. Dit soort oplossingen bespaart geld, ruimte en overlast.

Watergebiedsplan, nieuw fenomeen

PEILBESLUIT: DE HOOGTE VAN HET WATERPEIL

In het watergebiedsplan staan voorstellen voor nieuwe peilbesluiten. In zo’n besluit legt Rijnland vast hoe hoog het waterpeil in een bepaald gebied in de komende jaren wordt beheerd. Het watergebiedsplan beschrijft ook de maatregelen die nodig zijn om dat peil te bereiken, en om het water systeem goed te laten functioneren. Dat kan bijvoorbeeld door watergangen te verbreden, stuwen te verplaatsen en duikers te vergroten.

Bekijk per polder de maatregelen

en verbeteringen in de verschillende

polders van Watergebiedsplan

Nieuwkoop en omstreken.

> Klik op de polder voor

meer informatie.

INFORMATIE POLDER

Gebied Nieuwkoop e.o

Zuid- en Noordeinderpolder

> 1131 ha

> Gemeente Alphen aan den Rijn

> Bestaat grotendeels uit agrarisch

gebied

Verenigde Bloklandse en

Korteraarsepolder

> 326 ha

> Bestaat grotendeels uit grasland

Polder Nieuwkoop en Noorden

> 2003 ha

> Bestaat zowel uit bebouwing

en infrastructuur, aanwezige en

gewenste natuurwaarden en

commerciële rietteelt

Polder Nieuwkoop

> 2779 hectare

> Ten noorden van de Nieuwkoopse

Plassen

> Bestaat zowel uit grasland als

akkerbouw

Drooggemaakte polder aan de

westzijde te Aarlanderveen

> 488 ha

> Gemeente Alphen aan den Rijn

> Bestaat met name uit grasland

Zuid- en Noordeinderpolder

Verenigde Bloklandse- en Korteraarsepolder

Polder Nieuwkoop en Noorden

Polder Nieuwkoop

Drooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen

“Het klimaat verandert, het weer wordt extremer. Vanuit Rijnland moeten we daar het watersysteem op aanpassen. Voor Nieuwkoop en omstreken is dat nu klaar. We zien de toekomst dan ook met vertrouwen tegemoet.”Sjaak Langeslag, hoogheemraad.

Werkwijze

STAP 1 - Inventariseren

Het opstellen van een watergebiedsplan

gaat niet zomaar. Voor Watergebiedsplan

Nieuwkoop e.o. zijn er vier stappen doorlopen

voordat er daadwerkelijk met de uitvoering

van de maatregelen is gestart.

De actuele toestand van oppervlaktewater en peilbeheer beschrijven.

STAP 2 - Knelpunten analyseren

De actuele en de optimale toestand vergelijken.

STAP 3 - Maatregelen in beeld brengen

Mogelijke oplossingen voor knelpunten zoeken.

STAP 4 - Beste variant kiezen

De beste peilen en inrichtings maatregelen vaststellen.

Samenwerken

De mening en invloed van de direct betrokkenen heeft een belangrijke

rol gespeeld tijdens de voorbereiding en uitvoering van de maatregelen.

Wie kent het water op en rond de percelen immers het beste. Tijdens

de analyse van de knelpunten (stap 2) en het zoeken naar oplossingen

(stap 3) heeft Rijnland verschillende informatiebijeen komsten georga-

niseerd. Belanghebbenden gaven de voor hen belangrijkste knelpunten

aan en welke oplossing de voorkeur had. Daarnaast werden belang-

hebbenden geïnformeerd via nieuwsbrieven en volgden er keukentafel-

gesprekken met eigenaren om mogelijke maatregelen op hun percelen

verder uit te werken.

Van voorkeursvariant naar definitief besluit

Het college van dijkgraaf en hoogheemraden heeft per polder een

voorkeursvariant gekozen (stap 4), uiteraard rekening houdend met

de voorkeuren van de belanghebbenden. Na een paar aanpassingen

aan het plan werd Watergebiedsplan Nieuwkoop definitief vastgesteld:

een pakket met meer dan zestig maat regelen en vijf voorstellen voor

nieuwe peilbesluiten.

Voor de schop de grond in gaat

Voordat de maatregelen daadwerkelijk werden uitgevoerd moesten de

plannen tot gedetailleerde inrichtingsplannen en peilbesluiten worden

uitgewerkt. Voor sommige maatregelen heeft het een aantal jaren

geduurd voordat het inrichtingsplan en/of peilbesluit klaar was.

Andere maat regelen waren relatief eenvoudig en zijn sneller uitgevoerd.

Lang proces, met resultaat

Het is een lang proces geweest om de maat-

regelen te bepalen en de polders op orde te

brengen. Rijnland heeft uitgebreid de ruimte

genomen om aan burgers en bedrijven te

vragen welke knelpunten zij in het waterbeheer

ervaren en op welke manier de verbeteringen

konden worden uitgevoerd. Deze manier van

werken kost tijd, maar levert veel op: Water­

gebiedsplan Nieuwkoop en omstreken is een

praktisch plan dat goed heeft ingespeeld op de

wensen van de gebruikers.

2013Ontwerpfase; maat­regelen blijken kleiner uit te vallen of niet meer nodig.

2014-2016Realisatie maatregelen in de verschillende polders.

“Maatregelen die wij nemen liggen vrijwel altijd op percelen die iemand anders in eigendom heeft.Dat deed ons binnen Watergebiedsplan Nieuw­koop besluiten om inwoners vanaf het begin te betrekken. Vele informatieavonden en keuken­tafelgesprekken volgden waarbij we goed de kansen en knelpunten hebben geïnventariseerd. Vervolgens hebben we mogelijke oplossings­richtingen uitgewerkt, waarmee we weer het gebied in zijn gegaan. Inwoners mochten hun voorkeur uitspreken. Het bestuur van Rijnland heeft deze bewonersvoorkeur meegewogen bij de vaststelling van het watergebiedsplan. Ook bij de voorbereiding op de uitvoering hebben we wederom bij veel betrokkenen nagevraagd waar hun behoeften lagen. Persoonlijk kijk ik positief terug op de afgelopen jaren, ik hoop dat de inwoners daar net zo over denken!” Projectleider Marieke Desmense

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

TIJDLIJN

2006Start Watergebieds­plan Nieuwkoop e.o. als één van de drie pilots; verzamelen van gegevens over o.a. watersysteem, knelpunten en gebiedskenmerken.

2007Tijdens een informatie­bijeenkomst werden de eerste opgaven aan de omgeving gepresen­teerd.

2009Presentatie eerste oplossingsrichtingen aan direct betrokkenen en omwonenden.

2010Uitwerken oplossings­richtingen tot verschil­lende varianten.

2010Toetsen van draagvlak op de varianten bij direct betrokkenen.

2011 Vaststelling Water­gebiedsplan Nieuw­koop e.o.

2014Vaststelling laatste peilbesluit.

“Betrokkenen uit het gebied werden op verschillende manieren geïnformeerd over het waterbeheer in hun directe omgeving.”

Verenigde Bloklandse- en Korteraarsepolder

Verenigde Blok landse- en Korteraarsepolder

DE POLDERS

De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen

en toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Verenigde

Bloklandse­ en Korteraarsepolder. Hieronder enkele projecten uitgelicht.

VERVANGEN STUWENOm het water beter te kunnen verdelen over de peilvakken heeft Rijnland

de bestaande stuw tussen één van de hoge peilvakken en het lage deel van

de polder vervangen door een automatisch bedienbare stuw. Daarnaast is

er een extra stuw gebouwd. Deze maakt het mogelijk om bij wateroverlast

ook vanaf de andere kant van het peilvak water af te voeren.

NIEUWE DUIKER KERKWEGDe duiker onder de Kerkweg is in 2015 vervangen door een groter exemplaar.

Deze nieuwe duiker verbetert de afvoer van het achterste deel van de polder

naar het gemaal.

WATEROVERLASTEen aantal percelen in de polder ligt zo laag dat de eigenaren met enige regel-

maat wateroverlast ervaren. Voor de percelen in het lage deel van de polder

wordt voorgesteld een zogenaamde ‘onderhoudshoogte’ te benoemen:

wanneer de eigenaren deze percelen op die hoogte onderhouden, is de kans

op wateroverlast volgens de norm. Vanwege de onzekere toekomst van de

(glas)tuinbouw in de hooggelegen peilvakken langs de Oostkanaalweg, heeft

Rijnland besloten hier op korte termijn nog geen maatregelen uit te voeren.

Rond 1590 zijn de twee oorspronkelijke polders ontstaan die samen de Verenigde Bloklandse- en Korteraarsepolder vormen. De Verenigde Bloklandse- en Korteraarsepolder bestaat uit een lager gelegen uitgeveend en drooggemaakt deel en een hoger gelegen deel bovenland. Dit is terug te zien in de verschillende maaiveldhoogtes.

Wat waren de knelpunten?Op veel plaatsen in de polder was de kans op wateroverlast groter dan de norm. De hoog­gelegen peilvakken storten namelijk over op het laaggelegen hoofdpeilvak. Dat vergrootte de kans op wateroverlast in de lage delen. In de hoofd­watergang vond opstuwing plaats door een te kleine duiker onder de Kerkweg. Tenslotte was het peilbesluit verlopen.

PeilbesluitIn het nieuwe peilbesluit, dat in 2014 is vast­gesteld, zijn de peilen over het algemeen gelijk gebleven aan de voorgaande jaren. Alleen voor de grootste peilvakken in het bovenland is een peil verlaging voorgesteld die gelijk is aan de opgetreden maaivelddaling.

TERUG IN DE TIJD

Polder Nieuwkoop

DE POLDERS

Polder Nieuwkoop bevindt zich ten noorden van de Nieuwkoopse Plassen en heeft grotendeels een agrarische functie. Zowel voor grasland, als voor akkerbouw. De variatie in maaiveldhoogte is groot binnen de polder. Daardoor komen er veel onderbemalingen voor en is het watersysteem versnipperd.

Wat waren de knelpunten?Op verschillende plaatsen in de polder was de kans op wateroverlast groter dan de norm. Daarnaast werden de peilen uit de oude peilbesluiten niet overal nageleefd. Van de vele onderbemalingen waren vaak geen vergunningen aanwezig. Ook was onduidelijk of de hoofdwatergangen wel ruim genoeg waren. Tenslotte was het peilbesluit in polder Nieuwkoop verlopen.

PeilbesluitIn 2013 is een nieuw peilbesluit vastgesteld. Alle peilvoorstellen blijven dicht bij de huidige praktijkpeilen.

De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen

en toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Polder

Nieuwkoop. Hieronder enkele projecten uitgelicht.

HOOFDWATERGANGEN OP ORDEIn Watergebiedsplan Nieuwkoop waren plannen opgenomen om de hoofd-

watergangen te verbreden. Na diverse locatieonderzoeken en inmetingen

bleek het uitvoeren van deze maat regelen niet meer noodzakelijk. In de

praktijk zijn de hoofdwatergangen ruim genoeg. Wel is er gebaggerd om

de watergangen op ‘leggerdiepte’ te brengen.

NIEUWE DUIKERSIn januari 2015 is de duiker onder de Zevenhovenseweg vervangen. Ook is er

een nieuwe duiker aangelegd onder de Achttienkavelsweg. De nieuwe duikers

zijn groter dan de duikers die er lagen, om ook in de toekomst een goede

waterafvoer te garanderen.

LOKALE MAATREGELEN WATEROVERLASTBinnen de polder hebben een aantal eigenaren zelf de sloten op hun percelen

verbreed. Met de vrijgekomen grond zijn de lager gelegen delen opgehoogd.

De kans op wateroverlast valt nu weer binnen de gestelde norm. Voor de

(glas)tuinbouwpercelen in de polder ligt er een voorstel om een zogenaamde

‘onderhoudshoogte’ vast te stellen: Wanneer de eigenaren deze percelen

op die hoogte onderhouden, is de kans op overlast volgens de norm.

TERUG IN DE TIJD

“Het werk naar uitvoering brengen, dat is het leukste wat er is. Het geeft energie om te zien dat datgene wat je van tevoren bedenkt uiteindelijk buiten wordt gemaakt.”

Wendy van der Zwart, project leider watergebiedsplan Nieuwkoop

Polder Nieuwkoop

Polder Nieuwkoop en Noorden

DE POLDERS

Polder Nieuwkoop en Noorden is de op één na grootste polder in water gebiedsplan Nieuwkoop en omvat het Nieuwkoopse plassengebied. Deze polder watert via het gemaal bij de Ziende Sluis af naar de boezem. Bij het gemaal kan ook water worden ingelaten.

Wat waren de knelpunten?Binnen polder Nieuwkoop en Noorden was het peilbesluit ruimschoots verlopen. Het oude peil­besluit dateerde nog uit 1944. Daarnaast kwamen in de Meijegraslanden veel onderbemalingen voor. Voor deze onderbemalingen waren geen vergunningen aanwezig. Duidelijke afspraken tussen eigenaren en Rijnland over het peil en de pomp capaciteit ontbraken daardoor.

PeilbesluitIn 2013 is er een nieuw peilbesluit vastgesteld voor Polder Nieuwkoop en Noorden. In dit peil­besluit wordt ook op papier afgestapt van een vast peil. Voortaan wordt er een flexibel peil gehanteerd met een marge van 2 tot 4 cm. Deze marge was er in de praktijk al, maar wordt nu gedurende langere perioden per jaar gehanteerd. Met dit (flexibele) peil kan zowel de aanwezige bebouwing en infrastructuur om de plassen als de aanwezige en gewenste natuurwaarden en de commerciële riet­teelt worden gefaciliteerd. De drie belangrijkste functies in het gebied.

De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen

en toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Polder

Nieuwkoop en Noorden. Hieronder enkele projecten uitgelicht.

ONDERBEMALINGENMet het vaststellen van het nieuwe peilbesluit zijn alle vergunningen voor

onderbemalingen in de polder komen te vervallen. Dit betekent dat alle

vergunningen opnieuw zijn aangevraagd. Rijnland heeft hierin het initiatief

genomen en contact gezocht met alle eigenaren van een onderbemaling.

WAT DOET RIJNLAND NOG MEER?

Nederland heeft in een Europees kader afspraken gemaakt over de kwaliteit van het oppervlaktewater. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Uiterlijk in 2027 moet de waterkwaliteit goed zijn. Rijnland is met name in 2013 druk bezig geweest met de uitvoering van Kaderrichtlijn Water maatregelen (KRW) in de Nieuwkoopse plassen. Deze werkzaam heden zijn in 2014 afgerond. Nu monitort Rijnland de chemische­ en ecologische waterkwaliteit om te zien of de water kwaliteitsdoelen daad­werkelijk worden gehaald.

TERUG IN DE TIJD

Polder Nieuwkoop en Noorden

Drooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen

DE POLDERS

De Dooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen kent een bijzondere waterhuis-houding. In deze polder regelen vier windmolens het peilbeheer, de zogenoemde molenviergang. Dit is uniek in de wereld: het is de enige molen-viergang die nog op eigen kracht een polder bemaalt. Alleen in uitzonderlijke omstandig-heden krijgen de molens ondersteuning van elektrische hulpgemalen, bij windstilte en hevige neerslag.

Wat waren de knelpunten?In de polder was de kans op wateroverlast groter dan de norm. Daarnaast waren vier duikers te krap. Als gevolg daarvan kon het water bij veel regen niet voldoende snel worden afgevoerd. Tenslotte was de gemaalcapaciteit van de elektrische hulpgemalen te klein om bij windstilte de polder voldoende te kunnen bemalen.

PeilbesluitIn 2013 is voor een gedeelte van de polder een nieuwe peilbesluit vastgesteld. Voor één peilvak (dat is afgescheiden van het hoofdpeilvak en via een drijverstuw afwatert naar ‘de Put’) is het peilbesluit in 2015 vastgesteld. Het huidige peilvak wordt opgeheven. De eigenaren van de percelen hebben een vergunning voor een onderbemaling ontvangen, om het lagere peil wel te kunnen voortzetten.

De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen en

toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Dooggemaakte polder

aan de westzijde te Aarlanderveen. Hieronder enkele projecten uitgelicht.

GEBIEDSNORMRijnland heeft besloten in de polder geen open water te graven (voor extra

berging), maar in overleg met de provincie Zuid-Holland een gebiedsnorm

voor wateroverlast vast te stellen. Daarnaast is in 2013 besloten dat er geen

nieuwe hulpgemalen met volwaardige gemaalcapaciteit worden gebouwd in

de polder. Dit gebeurt over circa 15 jaar, wanneer de huidige gemalen aan

renovatie of vervanging toe zijn. Dit past bij het unieke karakter van de polder

met de molenviergang.

VERVANGEN DUIKERSVier duikers in de hoofdwatergang langs de Achtermiddenweg moeten worden

vervangen. Dit verbetert de afvoer naar de windmolen. Eén van de duikers

ligt onder de Nieuwkoopse weg, ter hoogte van de Achtermiddenweg. De

provincie Zuid-Holland zal het vervangen van deze duiker meenemen in het

groot onderhoud van de weg. Voor de overige duikers is Rijnland in overleg

met de particuliere eigenaren over de vervanging van deze duikers.

WAT DOET RIJNLAND NOG MEER?

In samenwerking met de grondeigenaren heeft Rijnland ervoor gezorgd dat alle overige watergangen zijn verdiept. Dit draagt bij aan de verbetering van de waterafvoer en de waterkwaliteit.

TERUG IN DE TIJD

Verenigde Bloklandse­ en Korteraarsepolder

Polder Nieuwkoop

Drooggemaakte polder aan de westzijde te Aarlanderveen

De afgelopen jaren heeft Rijnland gewerkt aan het op orde brengen

en toekomstbestendig maken van het watersysteem in de Zuid­ en

Noord einderpolder. Hieronder enkele projecten uitgelicht.

VERBETEREN AFWATERING TUSSEN KORTSTEEKTERWEG EN WETERING

De aan- en afvoer van water in de peilvakken langs de Oude Rijn verliep

moeizaam. Er waren veel stuwen, dammen en duikers die het peil regelden.

Daarom heeft Rijnland de afgelopen jaren stuwen, dammen en duikers

aangepast om de water aan- en afvoer te verbeteren. De maatregelen zijn

uitgevoerd in overleg met de eigenaren. Ondanks de grote hoeveelheid

stuwen, dammen en duikers is er nu meer samenhang in de polder.

OPHEFFEN PEILVAKEén peilvak in de Zuid- en Noordeinderpolder zal worden opgeheven.

Het peilvak wordt dan onderdeel van het hoofdpeilvak. Voordat het peilvak

kan worden opgeheven moet Rijnland nog een aantal maatregelen uitvoeren.

O.a. baggeren van de watergangen, het inrichten van twee hoogwater-

voorzieningen en het verwijderen van één gemaal.

DE POLDERS

De Zuid- en Noordeinderpolder ligt ten oosten van Alphen aan den Rijn en het Aarkanaal. De polder bestaat grotendeels uit agrarisch gebied (waarvan een klein deel glastuinbouw).

Wat waren de knelpunten?De Zuid­ en Noordeinderpolder bestaat uit vele peilvakken die niet allemaal nodig zijn voor de waterhuishouding. Door de vele peilvakken is het waterbeheer versnipperd geraakt en zijn er verschillende onderbemalingen en hoogwater­voorzieningen. Daarnaast liet de afwatering langs de Oude Rijn te wensen over. Bij extreme regen­buien kon het water niet snel genoeg worden afgevoerd naar het gemaal. Dit leidde bij veel regen tot wateroverlast. Tot slot was het peilbesluit voor deze polder verlopen.

PeilbesluitIn 2015 is het nieuwe peilbesluit vastgesteld. Een peilvak wordt opgeheven. Samen met de eigenaren heeft Rijnland uitgezocht of dit mogelijk was. Daarnaast is gesproken over het verbeteren van de afwatering langs de Kortsteekterweg. Daar hangt de peilvakgrens vervolgens weer mee samen.

“Een stukje in de water-keten verbeteren, dat geeft een goed gevoel”Gert den Hartog, projectleider watergebiedsplan Nieuwkoop e.o.

TERUG IN DE TIJD Zuid- en Noordeinderpolder

Zuid- en Noordeinderpolder

“Veilig wonen, werken en recreëren in een gebied dat – voor een deel zelfs zes meter – onder de zeespiegel ligt, dat is waar het hoogheemraadschap van Rijnland zich hard voor maakt. Zo beheert ons waterschap het oppervlaktewater zodat er voldoende zoet water beschikbaar is. Daarnaast zuiveren wij uw afvalwater en lozen het schone water in sloten en grachten. Ook houden wij letterlijk de zee buiten de deur en werken we aan de veiligheid van dijken en kades, zodat deze bestand zijn tegen het veranderend klimaat. Tussen IJmuiden, Amsterdam-West, Gouda en Wassenaar is veiligheid, schoon water en droge voeten zowel uw als onze prioriteit.”

ContactWilt u meer weten over Watergebiedsplan

Nieuwkoop en omstreken?

www.rijnland.net/wgpnieuwkoop