WATCH Magazine

|g

or

do

n r

am

sa

y |

pa

bl

o h

el

ma

n |

ha

ut

e h

or

lo

ge

rie

20

08

|ja

ar

ga

ng

6e

dit

ie27

wat

ch

200

8

i n t e r n a t i o n a a l d e s i g n - e n s t i j l m a g a z i n e

winter 2008-2009

www.watch-magazine.nl nl-ru

€5,95

Gordon RamsayVloeken met sterren

PlusWonderschoon geluid uit buizenInterieurtrends 2009Dalia Nosratabadi fotografeert plassen

Spectaculair mooi

AmrâthAmsterdamVisueel tovenaar

PabloHelman

Legends of BMWFinanciële tips van Van Lanschot BankiersNautische architectuur van DijkstraTraveltips China

Terugblik 2008

HauteHorlogerie

zoekt balans

Watch 27 Cover_0 rug 7mm 16-12-2008 12:27 Pagina 1

ww

w.c

arti

er.c

omSantos 100 chronographBrushed stainless steel 43 mm case. Self-windingmechanical movement, Cartier calibre 8630 (27 jewels,28,800 vibrations per hour). Screwed down polishedsteel bezel assures water resistance to 100 meters.Scratchproof sapphire crystal. Alligator strapwith triple deployant buckle.

6696-E-460x297:DP 26-08-2008 11:45 Pagina 1

6696-E-460x297:DP 26-08-2008 11:45 Pagina 2

BMW 1 Serie 3-deurs

116i B

116iA C

118i B

118iA B

120i C

120iA B

118d Corporate Lease B

118dA Corporate Lease C

118d B

118dA C

120d B

120dA C

123d C

BMW 1 Serie Coupé

120d B

120dA C

123d C

BMW 1 Serie Cabrio

118i B

118iA C

120i C

120iA C

118d B

120d C

123d C

BMW 1 Serie 5-deurs

116i B

116iA C

118i B

118iA B

120i C

120iA B



118d B

118dA C

120d B

120dA C

123d C

BMW 3 Serie Sedan

316i A

318i A

318iA A

320i A

320iA B

325i B

325iA B

325i xDrive C

325iA xDrive C

330i C

330iA C

318d Corporate Lease A

318dA Corporate Lease B

318d A

318dA B

320d A

320dA B

320d xDrive B

320dA xDrive C

325d C

330d C

330d Blue Performance C

BMW 3 Serie Touring

316i A

318i A

318iA B

320i A

320iA B

325i C

325iA C

330i C

330iA C



318d A

318dA B

320d B

320dA B

320d xDrive B

320dA xDrive C

325d C

330d C

BMW 3 Serie Coupé

320i B

320iA B

320i Corporate Lease B

BMW Effi cientDynamics met Brake Energy Regeneration.

BMW heeft nu nog meer modellen met een groen energielabel. Het zijn er om precies te zijn 152, die stuk voor stuk

voorzien zijn van de meest innovatieve concepten voor intelligent brandstofgebruik. Deze technologieën noemen wij

BMW Effi cientDynamics en zijn standaard op al onze automobielen - zonder meerprijs. Een mooi voorbeeld is Brake

Energy Regeneration. Dat klinkt ingewikkeld, maar het is eigenlijk heel eenvoudig. Zodra u het gas loslaat of remt,

Groen denken gaat niet over ideologie.Groen denken gaat over technologie.

BMW Watch 010109 spread links.in1 1BMW Watch 010109 spread links.in1 1 15-12-2008 16:28:2515-12-2008 16:28:25

EfficientDynamics

www.bmw.nlBMW maakt

rijden geweldig

320iA Corporate Lease B

325i C

325iA C

330i C

330iA C

320d B

320dA C



320d xDrive C

320dA xDrive C

325d C

330d C

BMW 3 Serie Cabrio

320i B

320iA B

325i C

330i C

320d B

320dA C

BMW 5 Serie Sedan

520i Corporate Lease A

520iA Corporate Lease A

520i A

520iA A

523i B

523iA B

525i B

525iA B

525i xDrive C

525iA xDrive C

530i B

530iA B

530i xDrive C

530iA xDrive C



520d A

520dA B

525d C

525dA C

525d xDrive C

530d C

530dA C

535dA C

BMW 5 Serie Touring

520i Corporate Lease A

520iA Corporate Lease A

520i A

520iA A

523i B

523iA B

525i B

525iA B

525i xDrive C

525iA xDrive C

530i B

530iA B

530i xDrive C

530iA xDrive C



520d A

520dA B

525d C

525dA C

530d C

BMW 6 Serie Coupé

630i B

630iA B

BMW 6 Serie Cabrio

630i C

630iA C

BMW 7 Serie

740i C

730d C

BMW 7 Serie Lang

740Li C

730Ld C

BMW EfficientDynamicsMinder emissies. Meer rijplezier.

wordt de bewegingsenergie teruggewonnen en in de accu opgeslagen. Dat ontlast de motor en

reduceert het verbruik. Bij het accelereren worden energieverbruikende onderdelen - zoals de

dynamo - losgekoppeld van de aandrijving. U bespaart hierdoor brandstof, maar levert niet in op

prestaties. Meer informatie over deze én andere innovaties vindt u op www.efficientdynamics.nl.

BMW Watch 010109 spread rechts.i2 2BMW Watch 010109 spread rechts.i2 2 15-12-2008 16:15:3715-12-2008 16:15:37

watch 00:06 inhoud

spotlight00:16 Een uniek horloge dat de zintuigen verwart.

00:18 Een sterk staaltje tunnelvisie.

00:20 Een ongerestaureerde Talbot.

00:22 Een speaker die imponeert.

icoon00:24 Gordon Ramsay heeft inmiddels voldoende Michelin

sterren verzameld om een eigen melkweg te creëren... maarhij vloekt er niet minder om.

wrist watch00:30 Hoe kijkt de Haute Horlogerie straks terug op het jaar

2008? WATCH horloge-expert Elizabeth Doerr nam het jaaronder de loep.

00:58 Duo interview Part 1: Bruno Belamich, design managerBell & Ross.

00:68 Duo interview Part 2: Dr. Frank Müller, managing directorGlashütte Original.

kunst00:36 Hekel aan regenplassen op de straat? Fotografe Dalia

Nosratabadi zal uw visie voor altijd veranderen.

architectuur00:60 Het Amsterdamse Scheepvaarthuis wordt beschouwd als

het eerste gebouw dat geheel werd gebouwd volgens de stijlvan de Amsterdamse School. Na een restauratie enverbouwing van tien jaar tot een prachtig vijfsterrenAmrâth hotel ging WATCH op bezoek.

inhoud 1

16

24

60

Watch_27_Inhoud&colofon 12-12-2008 12:15 Pagina 6

oyster perpetual submariner datein 18 ct white gold

rolex.com

SchaapCitroen_Watch4_12_08.qxd 8.12.2008 11:19 Page 1

d-sign00:42 The Legends of BMW, een verhaal over sportief design, vallen en opstaan.

00:52 Op de Amsterdamse Kruithuisstraat, naast de legendarische scheepswerf't Kromhout, ontwerpen Dijkstra en acht andere zeilfanaten bloedmooiedagzeilbootjes en kapitale zeiljachten. Vooral in die laatste categorie is hetbureau wereldvermaard.

00:86 Interieurarchitect Belle van 't Hoff predikt rust voor 2009.

culinair00:48 Nederlanders zijn terughoudend wanneer de goudkleurige bubbels geen

champagne maar cava heten. Zonde! WATCH vloog naar Barcelona ennam een blik achter de schermen van het traditionele wijnhuis Freixenet.

hifi00:72 Chinese audioproducten overspoelen al decennia lang onze markt.

De kenmerken zijn: goedkoop en veelal een luxe uitstraling gekoppeld aaneen beperkte levensduur. Maar er zijn uitzonderingen!

navigator00:75 Alles wat u verder nog moet weten...

inhoud 2

watch 00:10 inhoud

62

48

85


www.NobleBlue.com

HEIJ MODESCHOENEN

AALSMEER

SCHMIT

ALKMAAR

VAN KEEKEN SCHOENEN

ALPHEN A/D RIJN

SCHMIT SCHOENMODE

AMERSFOORT

ZWARTJES VAN 1883

AMSTERDAM

PAOLO SALOTTO GROUP

AMSTERDAM

MANWOOD

AMSTERDAM

HANS VISSER

AMSTERDAM

KORT SHOES

AMSTERDAM

OXENER SCHOENEN

APELDOORN

SMITS SCHOENEN

ARNHEM

SMITS SCHOENEN

ARNHEM

VAN DAEL SCHOENEN

ARNHEM

SOETERBOEK SCHOENEN

BARNEVELD

BEURSKENS SCHOENMODE

BEEK

VAN BALLEKOM

BEST

SCHMIT

BEVERWIJK

DONELLI

BILTHOVEN

VAN BOMMEL SCHOENMODE

BREDA

VAN ARENDONK

BREDA

DE ROOS SCHOENEN

BREDA

KORT SHOES

BUSSUM

KLABBERS

DE MEERN

ALBERT NOLTEN SCHOENEN

DELFT

SMITS SCHOENEN

DEN BOSCH

VAN ARENDONK

DEN BOSCH

M. DAMEN

DEN BOSCH

PETERS-WEYTENS

DEN HAAG

KLIJSEN SCHOENEN

DEN HAAG


DEN HAAG

PAS

DEN HAM (O)

JANSEN SCHOENEN

DRIEBERGEN

VAN BOMMEL SCHOENMODE

EINDHOVEN

VAN ARENDONK

EINDHOVEN

NAGTEGAAL-SCHELLEKENS

EINDHOVEN

MOLENKAMP EMMEN

EMMEN

AD HEYNE SCHOEN V.MANNEN

ENSCHEDE

BORCHERT

ENSCHEDE

TEN EEKELDER SCHOENEN

ENSCHEDE

EYGELSHOVEN

GELEEN

SCHOENMODE VAN DE REEPE

GOES

KALMEIJER SCHOENEN

GOUDA

VAN ARENDONK

GRONINGEN

VOLLAERTS

HAARLEM

J.D. SCHOENMODE

HARDERWIJK

STEENWIJK SCHOENEN

HEERENVEEN

PIEDS SUR TERRE

HEERLEN

VAN OORSCHOT

HELMOND

TEN EEKELDER SCHOENEN

HENGELO (O)

STRATING

HILVERSUM

SCHMIT

HOORN

DONELLI

HOUTEN

KIM’S SCHOENMODE

HUISSEN

DE SPLENTER

HULST

PAANAKKER

LEIDEN

HOLLANTS

LEIDEN


LEIDSCHENDAM

WEBER

LELYSTAD

MONFRANCE

MAASTRICHT

BASTIAANS DESIGN

MAASTRICHT

DE SPLENTER

MIDDELBURG

PEPERZAK

NIJMEGEN

M. VAN DE VEN

NIJMEGEN

MARYA SCHOENEN

NISTELRODE

AAD V/D BERG MODESCHOENEN

NOORDWIJK

ZWEERTS SCHOENEN

OISTERWIJK

DE SPLENTER

OOSTBURG

JAN ROTTJERS

OOSTERBEEK

DE LAAT SCHOENEN & TRENDS

OOSTERHOUT (NB)

VAN DEN ASSEM

OUD-BEIJERLAND

PAUL-PIM

OUDENBOSCH

PONTMAN SCHOENEN

PURMEREND

STEENBERGEN

RIJSSEN

BEERENS SCHOENEN

ROOSENDAAL

VAN DEN ASSEM

ROTTERDAM

SHOE CLUB

ROTTERDAM

BOTH SCHOENEN

ROTTERDAM

VOS SCHOENEN

ROTTERDAM

DIJKSTAL SCHOENEN

SCHIEDAM

VAN DEN ASSEM

‘S-GRAVENDEEL

VAN DORRESTEYN SCHOENEN

SOEST

BOUDEWIJNS

SON

DE SPLENTER

TERNEUZEN

VAN ARENDONK

TILBURG

SCHELLEKENS SCHOENEN

UDEN

KROON

UTRECHT

HERMANS SINCE 1906

UTRECHT

WINANTS SCHOENEN

VEENENDAAL

ZAPPAZ

VELDHOVEN

JONKERGOUW MODESCHOENEN

VUGHT

BREMMER

WADDINXVEEN

HAAGSMAN SCHOENEN

WAGENINGEN

THEIL

WASSENAAR

COOLEN

WEERT

OXENER

WINTERSWIJK


ZOETERMEER

HAVERHALS

ZWANENBURG

WIETEN SCHOENENCOMFORT

ZWOLLE

VAN BOMMEL FLAGSHIP STORE

ANTWERPEN (BELGIë)

BRUSTEN SCHOENEN

BREE (BELGIë)

EYGELSHOVEN

MAASMECHELEN (BELGIë)

PAUWELS SCHOENEN

SCHILDE (BELGIë)

VAN LOOCK SCHOENEN

ZANDHOVEN (BELGIë)

SHOETIEK JACqUELINE

ZONNEBEKE (BELGIë)

J.B. BOUTIqUE

LUXEMBOURG (LUXEMBURG)

d e a l e r l i j s t

6108 NB 2-1 adv Watch.indd 1 04-09-2008 17:07:19

On b e g r e n s d e e x c l u s i v i t e i t t O t i n d e t a i l is ”de ultieme viering van het vakmanschap”

Fra

nse

spa

nn

aa

d

enk

elg

eleg

de

ha

nd

stee

k

do

or

lope

nd

e pa

spo

il

ove

rlee

r ve

rwer

kt

in v

oer

ing

gro

ve k

oo

rdve

ters

hie

lstu

k aF

gew

erkt

met

Fijn

e sp

ann

aad

antisl

ip hiel

voer

ing

inle

gzool in k

leur van h

et o

verle

er

leverbaar in vier kleuren

binnenzool plantaardig gelooid leer

kurkvulling

gevoerd met box-kalFsleer

onzichtbaar aFgewerkte aFlapsteekbijgeleverde transparante cremehandgepatineerd kalFsleer

thermoplastische contreFortgelengversterker

orig

inele d

ecoratieve n

oble blue sn

it

ha

nd

gesla

gen

blind

e veterga

atjes

zw

alu

wsta

art h

ak

inz

et

met

spijker

s beslag

en lo

opz

oo

l

size r

an

ge 5 t

/m 131/2

uitg

ebreide repa

ratieservic

e

co

mFo

rtabele g

1/2 wijd

te

bijgeleverd

e uitpoetsbo

rstel van paard

enh

aar

aFgeschuinde hakpunt

noorse maakwijze

handgeschreven typenummer

rondgeschrooid geleng

sublieme pasvorm

ingesneden hakversiering

van bommel wapen

broekriem leverbaar in identieke kleur

extra noble blu

e veters

zes m

aanden k

uipgel

ooid z

oollee

r

ori

ginel

e re

ndenba

ch zo

ol

gep

aspo

ilee

rde

der

by s

luit

ing

to

egev

oeg

de

sch

oen

lepe

l

ko

ord

on

der

leg

de

ing

esn

eden

spi

egel

pekd

raa

d

340

ha

nd

elin

gen

bijgelev

erd

e kleu

rc

rem

e

min

itieu

ze ein

dc

on

tr

ole

6108 NB 2-1 adv Watch.indd 1 04-09-2008 17:08:17

watch 00:14 vo orwo ord

C O L O F O N

Hoofdredacteur

Gerben Bijpost

Uitgevers

Leo van Klaveren

Gerben Bijpost

Art Director

Dimitri van den Berg

NeverSeen, art&design

[email protected]

www.neverseen.nl

Eindredacteur

Elise Glaudemans

AAccqquuiissiittiiee

Leo van Klaveren

T: +31 (0)6 53 33 34 36

[email protected]

Cover: ‘Gordon Ramsay’

Foto: Paul Rider, HH

gepriktTerwijl we deze laatste uitgave van 2008 afronden, buzzt om ons heen het begrip financiële crisis als een nijdige mug die

zich niet laat verjagen. Vroeger knipte ik in dit soort gevallen altijd mijn nachtlampje aan om het zoemende insect koste

wat kost op te sporen en te vernietigen. Omdat dat nogal eens ten koste ging van mijn nachtrust -ook muggen leren steeds

beter waar ze zich moeten verstoppen- ben ik op een gegeven moment van tactiek veranderd. Ik blijf lekker liggen, laat me

een keer steken en geniet samen met de volgevreten mug van een gezonde nachtrust.

Voor wat betreft die financiële crisis zit er denk ik weinig anders op. Hij zoemt rond en zal dat nog wel even blijven doen,

misschien een half jaar, misschien zelfs wel langer. In tegenstelling tot een eendagsvlieg laat de levensduur van een finan-

ciële crisis zich niet zo gemakkelijk voorspellen. Heeft het zin om m'n bezigheden te staken en het monster op te sporen?

Hoeft niet. Ik hoor 'm zoemen, weet dat hij er is en dat hij me vroeg of laat -hopelijk op een bescheiden manier- te pakken

zal nemen. Een poging doen om dit koste wat het kost te vermijden kan me wel eens zwaarder opbreken dan het maar

gewoon te laten gebeuren en me vooral bezig te houden met de dag van morgen.

Bezinning is nooit negatief, ook niet als de verschijnselen die daartoe dwingen dit wel zijn. Ik vertrouw er daarom op dat we

-hoewel misschien niet geheel onbeschadigd- morgen met z'n allen weer gezond wakker worden, uitgeslapen en wellicht

een klein beetje wijzer.

Ik wens u veel leesplezier.

Gerben Bijpost

Hoofdredacteur

Redactie en vaste medewerkers

Elizabeth Doerr (haute horlogerie)

Renson van Tilborg (architectuur & design)

Cila van der Endt (travel & culinair)

Elise Glaudemans (living, mode & cosmetica)

Carmen Nelstein (films & acteurs)

Paul Schilperoord (techniek & industrieel design)

Viola Robbemondt (automotive)

Martine Zeijlstra (cultuur)

Peter Bijpost (muziek)

Henk Peters (hifi)

Roupert Muller (features)

Jules Marshall (features)

Kirstin Hanssen (fotografie & design)

Sander Lusink (Oger fashion)

Klaas Levelt (vertalingen)

Martin van der Zeeuw (classics)

Karine Bloem (styling)

Fotografie

Floris Leeuwenberg (features)

David Lindsey (travel & culinair)

DDrruukk

Thieme Rotatie, Nieuw Vennep

DDiissttrriibbuuttiiee

Betapress

Abonnementen-service

Nic Oud direct mail

Tel: +31(0)72-5671000

(Marian Kooistra)

e-mail: [email protected]

o.v.v. WATCH-abonnementenservice

WATCH© is een uitgave van:

YELLOW HOUSE Publishers BV

Postbus 142, 2150 AC Nieuw-Vennep - NL

Kantoor: Lireweg 102, 2153 PH Nieuw-Vennep

T: +31 (0)252 688110, F: +31 (0)252 680441

E: [email protected]

www.watch-magazine.nl

WATCH is een internationaal design- en stijlmagazine, met

publicaties in de Benelux en Rusland. Niets uit WATCH

mag worden gereproduceerd, geheel of gedeeltelijk en in

welke vorm dan ook, zonder schriftelijke toestemming

van de uitgever vooraf. WATCH is met de grootste zorg

samengesteld. De redactie is echter niet aansprakelijk voor

eventuele onjuistheden in deze uitgave. WATCH behoudt

zich het recht voor om ingezonden (pr-)materiaal zonder

kennisgeving vooraf geheel of gedeeltelijk te publiceren in

de Nederlandse en/of buitenlandse edities. Over prijs-

vragen en/of speciale acties kan niet worden gecorrespon-

deerd.

WATCH is an international design and style magazine

published in the Benelux and Russia. All pr-material, either

texts or photo's sent to us for editorial use can be published

in any of these countries without prior notice. All rights

are reserved. Information about licensing: info@watch-

magazine.nl.

vo

or

wo

or

d

i n t e r n a t i o n a a l d e s i g n - e n s t i j l m a g a z i n e

najaar 2008

www.watch-magazine.nl nl-ru

€5,95

Gordon RamsayVloeken met sterren

PlusWonderschoon geluid uit buizenInterieurtrends 2009Dalia Nosratabadi fotografeert plassen

Spectaculair mooi

AmrâthAmsterdamVisueel tovenaar

PabloHelman

Legends of BMWFinanciële tips van Van LanschotNautische architectuur van DijkstraTraveltips China

Terugblik 2008

HauteHorlogerie

zoekt balans


Wie loodst uw vermogen door deze crisis heen?Het zal u niet ontgaan zijn. Het zijn roerige tijden. Een kredietcrisis, hoge olieprijzen,

onzekere tijden voor onroerend goed en de beurzen staan weer laag. Sommige

analisten zeggen dat dit nog maar het begin is. We willen u niet bang maken, maar

dit is wel een tijd die vraagt om sturing van uw vermogen. Dat noemen we bij

Van Lanschot ‘Vermogensregie’. Dat juist wij in staat zijn om u door deze woelige

tijden heen te loodsen, bewijst ons lange bestaan. Van Lanschot overleeft al sinds

1737 fi nanciële crises. Maak een afspraak met een private banker in uw regio en

ervaar hoe private Private Banking kan zijn. Ervaar het verschil.

www.vanlanschot.com

watch 00:16

SPOTLIGHT

KUNSTWERK

Voorzichtig! Dit horloge wijkt dermate af van wat u

gewend bent te zien dat uw zintuigen ervan in de war

kunnen raken. Dat is althans wat MB&F zelf vindt van

de Horological Machine No3, kortweg HM3. En het moet

gezegd, Maximilian Büsser en zijn Vrienden hebben een

punt. De HM3 (circa € 57.000,-) is typisch zo'n horloge waar je

blik aan blijft kleven. Want zagen we ooit eerder een horloge

met aan de vóórzijde de beweeglijke rotor, omringd door een

cirkel van cijfers en geflankeerd door twee opstaande

conussen die qua uiterlijk nog het meest weg hebben van

scheepskompassen? Toch is deze dynamische sculptuur van

techniek, metaal en glas 'slechts' een complex horloge dat

keurig de tijd en datum aangeeft. Form follows function is

hier ver te zoeken, want MB&F, waarin ondermeer Jean-Marc

Wiederrecht (winnaar van Best Watchmaker-award tijdens de

2007 Grand Prix d'Horlogerie in Genève), Maximilian Büsser

en designer Eric Giroud hun talenten etaleren, lijken zich bij

de HM3 nadrukkelijk te focussen op -technische-

vernieuwing. Zo is bijvoorbeeld het uurwerk achterstevoren

in de kast geplaatst, om de bewonderaar een optimale blik te

gunnen op zowel het massief gouden slingergewicht als de

snel wiebelende balans. Reden genoeg dus om Maximilian

Büsser wat vragen voor te leggen. Wij treffen hem tijdens zijn

vlucht van Parijs naar Kuala Lumpur.

UUww nniieeuuwwssttee hhoorrllooggee iiss eehh...... nnooggaall áánnddeerrss.. BBeenntt uu vvaann mmeenniinngg ddaatt

ddee hhoorrllooggee--iinndduussttrriiee ttee ccoonnsseerrvvaattiieeff iiss?? OOff mmiisssscchhiieenn zzeellffss ssaaaaii??

“Absoluut niet! Dat ik een persoonlijk en creatief pad

bewandel in de horlogerie betekent niet dat ik de meer

klassieke kant ervan niet waardeer. In feite zijn mijn

Horological Machines niets anders dan een ontmoeting

tussen 400 jaar traditie en mijn eigen creatieve dromen. De

HM-serie doet veel mensen ook denken aan Jules Verne: het

zijn nieuwe takken die ontspruiten aan een bestaande

boom.”

WWaatt hheeeefftt iinn uuww ooppttiieekk vvoooorrrraanngg:: tteecchhnniieekk ooff ddeessiiggnn??

“Geen van beide; zij horen hand in hand te gaan. Sommige

merken leggen teveel nadruk op een van beide kanten en

dat resulteert in onevenwichtige, soms zelfs lelijke

producten. Design zonder horologische diepgang heeft voor

mij geen waarde en een fantastische complicatie in een

armzalig design is een gemiste kans.”

BBeenntt uu vvaann mmeenniinngg ddaatt uuww bbiijjzzoonnddeerr ddeessiiggnn eeeenn hhoorrllooggee

ffuunnccttiioonneelleerr mmaaaakktt?? OOff ccoommffoorrttaabbeelleerr?? OOff sslleecchhttss mmooooiieerr??

“Geen van allen. Het is een kunststuk en als zodanig

ontwikkeld vanuit een egoïstisch perspectief. Dat is wat wij

-als MB&F- willen creëren en dragen. In tegenstelling tot

producten die aan bepaalde eisen moeten voldoen om er

meer te kunnen verkopen, creëren wij vanuit een holistische

visie een mechanische sculptuur. Dat gezegd hebbende: ook

onze horloges moeten praktisch en functioneel zijn. En de

schoonheid ervan ligt altijd in de visie van de toeschouwer.”

IInnddiieenn uu aauuttoo''ss zzoouu oonnttwweerrppeenn iinn ppllaaaattss vvaann hhoorrllooggeess,, zzoouuddeenn

zzee eerr ddaann eevveenn vveerrrraasssseenndd uuiittzziieenn??

“Leuk dat je dat vraagt, want ik wilde een auto-ontwerper

worden van mijn 4e tot mijn 18e. Ik vind dat tegenwoordig

nog maar weinig auto's iets van een ziel hebben. Ze zijn zo

verschrikkelijk klant/industrie/mode-afhankelijk geworden

qua design. Gelukkig zijn er een paar kleine merken die zich

daar aan onttrekken en de spirit levend houden: Wiesmann,

Morgan, TVR (helaas ter ziele nu)... Als ik auto's zou

ontwerpen, dan zouden ze in lijn liggen met dit soort

merken.”

DDeennkktt uu ddaatt ddee hhuuiiddiiggee ffiinnaanncciiëëllee ssiittuuaattiiee iinn ddee wweerreelldd eeffffeecctt

hheeeefftt oopp ddeessiiggnn iinn hheett aallggeemmeeeenn??

“Op design niet. Op de perceptie van waarde zeker wel.

Intrinsieke waardes en ambachtelijkheid zullen volgens mij

nu extra waardering gaan krijgen, terwijl 'show business' -iets

dat ongebreideld kan toenemen als het ons financieel voor

de wind gaat- een stapje terug moet doen.” GGBB

Watch 27 Spotlight 11-12-2008 10:49 Pagina 16

watch 00:18

SPOTLIGHT

Dit indrukwekkende propellerblad heeft een

doorsnede van 8,15 meter, wordt aangedreven door

een elektromotor van vijf megawatt en genereert

windsnelheden tot 250 kilometer per uur. Het doel? Het

terugdringen van brandstofverbruik en CO2-uitstoot in de

nieuwe generatie personenauto's van Volvo.

De Zweedse autofabrikant bouwde deze nieuwe windtunnel

recentelijk in haar testcentrum in Göteborg als vervanger

van de vorige installatie uit 1986. Die was twintig jaar

geleden cutting edge technology, maar Volvo zegt nu dat

haar oude opstelling een nogal onrealistisch beeld van de

luchtstroming rond de auto opleverde. In de oude

windtunnel stond de auto namelijk stil in de luchtstroom.

De betrouwbaarheid daarvan zou volgens Volvo

vergelijkbaar zijn met het doen van aerodynamische

metingen aan een auto die in een orkaan stilstaat op een

parkeerplaats.

Om te zien hoe de nieuwe windtunnel -volgens Volvo een

van de meest geavanceerde ter wereld- een rijdende auto

beter simuleert, nemen we een kijkje in de 15,8 meter lange

testruimte. Daar staat de auto opgesteld op een draaiend

platform met een diameter van 6,6 meter waarmee de hoek

van de auto ten opzichte van de luchtstroom heel

nauwkeurig instelbaar is. Het enorme propellerblad met

WINDTUNNEL MET WEGDEK

zijn negen bladen van koolstofvezel bootst vervolgens de

rijwind zorgvuldig na tot snelheden van 250 km/h en met

een nauwkeurigheid van 0,05 meter per seconde.

Een belangrijke innovatie is dat de nieuwe windtunnel ook

de luchtstromingen langs de onderkant en de wielen kan

nabootsen, die samen verantwoordelijk zijn voor maar liefst

vijftig procent van de totale luchtweerstand van een auto.

Vier steunpunten houden de auto nauwkeurig in balans

terwijl de vier wielen met hun volle gewicht elk op een

stalen band rusten die de wielen laten meedraaien met de

nagebootste rijsnelheid. Direct onder de auto ligt een vijfde

stalen band van 5,3 meter lengte en een meter breedte die

met snelheden tot 260 km/h kan meebewegen en zo het

onder een rijdende auto door razend wegdek nabootst.

Volgens Volvo, die als enige autofabrikant een dergelijke

windtunnel bezit, betaalt de investering van twintig miljoen

euro zich nu al terug. Dankzij nieuwe, maar natuurgetrou-

we meetgegevens wisten de ontwerpers met wijzigingen aan

de spoilers, de onderkant, het dak en de kofferbak de lucht-

weerstand van de nieuwe Volvo C30 DRIVe met ruim tien

procent te verlagen. Dit vertaalt zich direct in een lager

brandstofverbruik van meer dan 0,1 liter per honderd

kilometer en voor elke gereden kilometer ongeveer drie

gram minder CO2-uitstoot. PPSS

Tim Walker, Volvo Cars Aerodynamics

Technical Specialist, was zo verstandig om de

propeller stil te zetten voor hij ging poseren.


Filmmakers weten hoe onevenredig belangrijk muziek en klank is voor

wat ze u willen laten beleven. De emotie, de spanning, de angst, de

opluchting… Zonder geluid blijft er bitter weinig van over.

Het WATCH luidsprekersysteem is vanuit die gedachte ontwikkeld.

Wilson Audio wordt al meer dan dertig jaar gedreven door de passie om

u te laten ervaren wat live muziek bij u thuis kan betekenen. Dat we met

diezelfde focus en expertise nu ook multikanaals home-theatersystemen

bouwen, was niet meer dan een logische stap.

Dealers NederlandAmsterdam Raf Hifi Rijnstraat 139-168 Amsterdam Home Fidelity Sumatrakade 331-333 Hilversum Raf Hifi Langestraat 77-92

Leiden CAC Nieuwe Rijn 17 Rotterdam Multifoon Alexandrium Alexandrium III Watermanweg 229/AUithoorn Krijtenberg Hifi Dorpstraat 15 Nijmegen Mijn Hifi Hertogstraat 139

Dealers BelgieAntwerpen Alpha Hifi Pelikaanstraat 126 Bruxelles New Music Chaussee d´Ixelles 343-345 Gent Kijk & Luister Bagattestraat 157

www.audiac.nl [email protected] 030-6049000

W A T C HW i l s o n A u d i o T h e a t e r C o m e s H o m e

W i l s o n A u d i o . H o o r w a t u a l t i j d m i s t e .

watch 00:20

Heel soms kunnen roest en deuken in een auto een

pre zijn en zelfs waardeverhogend werken. Hangt er

natuurlijk wel vanaf over wat voor auto het gaat.

Wees gerust: bij uw lease-Passat zal het niet zo snel lukken,

maar bij een klassieker als deze Talbot-Lago T150 C SS uit

1939 wel. Het merk Talbot-Lago, dat bestond van 1935 tot

1958, was bekend om zijn sportieve automobielen met fraaie

carrosserieën. Het merk is vandaag de dag zeer begeerd bij

verzamelaars.

Dat bleek wel toen deze Talbot-Lago onlangs door Bonhams

in de VS werd geveild. Het was een van de topstukken op de

veiling, die gehouden werd bij het meest prestigieuze klassie-

kerconcours ter wereld, dat van Pebble Beach in Californië.

Deze Talbot-Lago heeft een 4,0 liter zescilinder van 140 pk

met drie carburateurs, goed voor een kruissnelheid van zo'n

150 km/h. Met dit type is in 1938 een derde plaats op Le

Mans behaald. Nota bene met een toer- en niet eens met een

raceversie. Terecht vergeleek Bonhams het met het nu uit de

showroom halen van een Ferrari 599GTB en daarmee ineens

derde worden op Le Mans.

Naast sportief zijn Talbot-Lago's meestal van een fraai

koetswerk voorzien. Deze heeft een gestroomlijnde

Aerocoupé-body van de Parijse carrossier Pourtout. De lijnen

zijn getekend door Georges Paulin, die voor Pourtout werkte.

Er zijn slechts vier Talbots met een dergelijk koetswerk

gemaakt. Twee daarvan staan in besloten particuliere

collecties en één schijnt er ergens in onderdelen te liggen. Dit

is de vierde.

De auto, gemaakt in 1939, overleefde de oorlog en kwam

vlak daarna in handen van de rijke amateur-racer Pierre

Boncompagni, die er begin jaren vijftig onder het

pseudoniem 'Pagnibon' enige races en hillclimbs mee reed

voor het team 'Ecurie Nice'. In 1953 verongelukte

Boncompagni met zijn Ferrari, waarna de Talbot naar

Amerika ging. Sinds 1960 bevond de auto zich bij een

verzamelaar uit Zuid-Californië.

Het meest aantrekkelijke aan de auto is dat hij ongerestau-

reerd is en voorzien van prachtig patina. Je kunt er als het

ware de originaliteit, de eerlijkheid, zeg maar het 'leven' aan

af zien. Dat was, vooral in Amerika, lange tijd niet belangrijk.

Ongerestaureerde auto's, zelfs al waren ze in goede conditie

en vaak zelfs nog rijdbaar, werden met name in de VS tot een

dermate hoge standaard gerestaureerd dat ze mooier waren

dan dat ze ooit uit de fabriek kwamen. Overgerestaureerd.

Terwijl veel van die auto's met de hand waren gemaakt en

juist daarom verschillende oneffenheden vertoonden. Bij de

restauraties werd dit weggewerkt. Vervolgens werd er nooit

meer mee gereden en werden ze van concours tot concours

gebracht met een trailer, hetgeen dit soort auto's de bijnaam

'trailer queens' gaf.

Er is nu gelukkig een omgekeerde trend waarneembaar: té

'mooie' auto's krijgen zelfs minpunten op concoursen. Deze

Talbot, niet alleen uniek, maar ook nog untouched, werd dus

in de goede periode aangeboden. De veilinghamer viel bij

liefst 4.400.000 dollar, bijna drie miljoen euro. Voor het merk

Talbot-Lago een wereldrecord. MMvvddZZ

SPOTLIGHT

PATINA


Am

ster

da

m P

.C. H

oo

ftst

raa

t 70

107

1 C

B T

el. 0

20 -

670

44

77

ww

w.z

egn

a.co

m

watch 00:22

SPOTLIGHT

INNOVATIEKRACHTSommige luidsprekermerken zijn innovatiever dan

anderen. Zo werd Bowers & Wilkins wereldberoemd met

haar Nautilus luidsprekers. Deze speaker viel niet alleen

enorm op door zijn uiterlijk, maar ook door zijn

muzikale prestaties en prijskaartje. B&W kon er jaren

mee vooruit en paste allerlei ontwikkelingen en

ontwerpkeuzes uit de Nautilus toe in haar toplijn. De

architect van deze luidsprekerlegende: Laurence Dickie.

Dickie vertrok en kwam na enige omzwervingen bij Vivid

Audio in Zuid-Afrika terecht. En daar flikte hij het kunstje

weer. Hij ging verder waar hij met de Nautilus gebleven

was en daarmee verder in vorm, materialen en driver-

constructies dan nagenoeg alle andere luidsprekerfabri-

kanten. Het resultaat was de B1 en daarna de K1. Daarna

volgden twee kleinere luidsprekers en voor wie dacht dat

de K1 al verschrikkelijk goed was, kwam de G1 Giya (€

29.900,-) als een levendige donderslag bij heldere hemel.

Deze manshoge luidspreker is qua vorm zonder twijfel de

minst conventionele van het assortiment, maar voor wie

goed kijkt zijn ook in deze G1 Giya dezelfde ontwerpprin-

cipes te ontdekken als in de andere modellen -inclusief de

al lang niet meer geproduceerde Nautilus. De G1 Giya is

een luidspreker waar veel over te zeggen valt, maar die je

eigenlijk eerst moet horen. Vind je het uiterlijk eerst niet

fraai, dan kijk je daar ná beluistering gegarandeerd heel

anders tegenaan.

IInnffoo:: wwwwww..tteerrrraassoonn--aauuddiioo..nnll


THE DRESSED FOR SUCCESS COLLECTION

P.C. Hooftstraat 75-81 Amsterdam · Kruiskade 63-65 Rotterdam · Noordeinde 6 Den Haagwww.oger.nl

6001071_WATCH.indd 16001071_WATCH.indd 1 04-08-2008 11:37:0004-08-2008 11:37:00

watch 00:24

Watch 27 Ramsay 11-12-2008 09:13 Pagina 24

00:25 watch

WATCH ICOON

Gordon Ramsay is in de VS inmiddels net zo'n grote ster als in Groot-Brittannië en andere

Europese landen. Dat is een direct gevolg van zijn succesvolle tv-programma's 'Hell's

Kitchen' en 'Ramsay's Kitchen Nightmares', die grote hits zijn geworden bij het Amerikaanse

publiek. Geen wonder dus dat hij besloot om afgelopen zomer nog maar eens een restaurant

te openen in The States: Gordon Ramsay at the London, gelegen in West Hollywood, L.A.

Inmiddels is ook dit restaurant al beloond met een Michelin-ster, hetgeen de teller voor het

Ramsay-imperium op een dozijn van die begeerde sterren wereldwijd zet....

TTeekksstt:: Samantha Wilson; Gerben Bijpost, FFoottoo''ss:: Matthew Stansfield (portret); Tom Shelby (restaurant)

gord on ramsay

Gordon Ramsay is alom gerespecteerd

om zijn kookkunsten. Maar als je aan

hem denkt zie je geen gerechten voor

je, maar hoor je hem in de eerste plaats toch

vooral praten, of beter gezegd: foeteren.

Misschien is het juist wel dat soms tenen-

krommende contrast tussen zijn fijngevoelig-

heid voor culinaire zaken en ongelooflijk

grove taalgebruik wat hem zo boeiend en

vervolgens wereldberoemd heeft gemaakt.

Voor wie de laatste jaren op Mars heeft

gebivakkeerd en Gordon Ramsay nog niet

kent: misschien herinnert u zich de briljante

film Scarface van Brian de Palma, met in de

hoofdrol Al Pacino. Een van de weetjes van

deze rolprent is het feit dat het woord 'fuck'

er misschien wel vaker in gebezigd wordt

dan dat er kogels rondvliegen, namelijk 207

keer. Dat is welgeteld 1,22 maal per minuut.

Wat dit met Gordon Ramsay te maken heeft?

Hij overtreft dit minuutgemiddelde in iedere

tv-uitzending op zijn sloffen. En blijkt

desondanks, of misschien wel juist daardoor,

mensen te kunnen inspireren om boven

zichzelf uit te stijgen. In zijn tv-shows redt hij

zo het ene na het andere noodlijdende

restaurant van een schijnbaar onafwendbare

ondergang.

Ramsay's grove taalgebruik laat zich heel wat

makkelijker verklaren dan zijn culinaire

hoogbegaafdheid. Hij werd geboren in

Schotland maar groeide op in het Engelse

Stratford-upon-Avon. Zijn vader was een

alcoholist die zijn moeder mishandelde en

zijn broer kon niet van de heroïne afblijven.

De jonge Gordon had maar een ambitie:

ontsnappen aan dit deprimerende milieu.

Dat leek hem te gaan lukken toen hij rond

zijn twaalfde als talentvolle voetballer werd

gescout door de Schotse voetbalclub Glasgow

Rangers. Een beloftevolle carrière als prof

werd echter in de kiem gesmoord door een

ernstige knieblessure.

Ramsay verlegde zijn interesses en ging aan

het werk in de horeca, met als achterliggende

hoop dat hij straks, als kok, veel zou kunnen

reizen en zo Engeland kon ontvluchten. Het

bleek een gouden greep. Ramsay genoot zijn

opleiding bij verschillende chefs in diverse

restaurants, waaronder Albert Roux in

Londen en Guy Savoy en Joel Robuchon in

Parijs, tot hij in 1993 een aanstelling verwierf

als chefkok in het nieuwe restaurant

Aubergine. Nauwelijks drie jaar later werd

het restaurant beloond met twee Michelin-

sterren.

Niet lang daarna volgde echter een geschil

met het management van Aubergine,

hetgeen de toen 31-jarige Ramsay er toe

bracht de stoute schoenen aan te trekken en

onder eigen naam een eigen restaurant te

openen in de Londonse wijk Chelsea. Daar

bewees hij in no-time dat zijn eerdere star-

rating geen toevalstreffer was: drie jaar na de

opening stond Gordon Ramsay's eigen

restaurant al te boek met drie Michelin-

sterren, qua prestatie een unicum voor een

chefkok afkomstig uit Schotland. Vanaf dat

moment breidde Ramsay's imperium zich

snel uit en naast restaurants en pubs in UK,

Ierland, Frankrijk, US, Japan en Dubai mag

hij zich nu ook (mede)eigenaar noemen van

het Britse opleidingsinstituut voor chefkoks,

st rmaker


watch 00:26

de Tante Marie School of Cookery. Daarnaast

heeft Gordon Ramsay een aantal boeken op

zijn naam staan en vertolkt hij sinds 1998 de

hoofdrol in een aantal tv-programma's, die de

topchef en best verdienende kok ter wereld

een reputatie hebben bezorgd als 'the foulest

mouth in food'.

Gordon Ramsay's nieuwste en trendy eetgele-

genheid in Tinseltown wordt natuurlijk

bezocht door showbiz-maatjes, waaronder

usual suspects als David en Victoria

Beckham. Maar ook WATCH ging een kijkje

nemen in Gordon Ramsay at the London en

had een vermakelijk gesprek met de chef-

kok. Daarbij bleek eens te meer dat de

Ramsay op televisie dezelfde is als de Ramsay

in real-life en hij zich bepaald niet inhoudt

als het aankomt op het afkraken van de

concurrentie en van mensen die kritiek

hebben op zijn eten. Voor de goede orde, we

zijn immers een net magazine, hebben we

zijn favoriete woordje op de volgens ons

meest toepasselijke wijze maar een beetje

gecensureerd.

WWAATTCCHH:: OOmm ttee bbeeggiinnnneenn,, ggeeffeelliicciitteeeerrdd mmeett

ddee nniieeuuwwee MMiicchheelliinn--sstteerr.. HHeett rreessttaauurraanntt zziieett

eerr ffaannttaassttiisscchh uuiitt..

RRaammssaayy:: Je had het van tevoren moeten zien!

We moesten stevig renoveren. Ik heb

samengewerkt met dezelfde ontwerper die

ook het London-restaurant in New York heeft

gedaan en me letterlijk overal mee bemoeid,

tot aan het tafellinnen toe. Ik heb er dan ook

veel geld in gestoken, zo'n zeven miljoen

dollar, dus het moest goed worden. Het moest

perfect zijn.

OOpp hheett iinntteerrnneett ggaaaann sstteemmmmeenn oopp ddaatt ddee

ppoorrttiieess ttee kklleeiinn zzoouuddeenn zziijjnn??

Het gaat om de smaak, en de unieke

ervaring. Ik eet liever wat minder als de

kwaliteit beter is. Wat voor een mafketel gaat

nu eten, neemt een hapje, maakt een foto en

slaat dan thuis snel aan het bloggen om te

zien hoeveel f ng reacties erop komen?

Die zogenaamde culinaire kenners vormen

een Al Qaeda-netwerk.

VViinnddtt uu hheett wweell eeeennss vveerrvveelleenndd aallss uu eeeenn

sslleecchhttee rreecceennssiiee kkrriijjggtt??

Het zit zo: kritiek kan me geen f

schelen. Koken is mijn beroep. Mijn

vermogen om van voedsel iets magisch te

maken zal ik nooit verliezen. Hoe we ook in

de grond worden geboord. F die lui. Ik

sta toch altijd weer op.

UUww ggrroooottssttee ccoonnccuurrrreennttiiee iinn LL..AA.. bbeessttaaaatt uuiitt

ggeelleeggeennhheeddeenn aallss MM CCaafféé ddee CChhaayyaa,, ddaatt

hheelleemmaaaall mmaaccrroobbiioottiisscchh iiss..

Dat is in, maar ik zou het nog niet aan mijn

f ing konijn voorschotelen. Vergeet niet

dat bij uit eten gaan alles draait om het

genot. Ons menu is toegesneden op het

individu. Hier eten is bijna net zoiets als een

maatpak bestellen. Het moet bij je persoon-

lijkheid passen, zodat je drie of vier gangen

kunt eten zonder dat je na afloop het liefst

meteen naar bed gaat. Ik heb een hekel aan

die stomme blogs waarin ze het hebben over

wat mensen hier eten en foto's nemen en

zeggen dat de porties te klein zijn.

WWaatt kkuunnnneenn ggaasstteenn vveerrwwaacchhtteenn vvaann eeeenn

ddiinneerr iinn uuww rreessttaauurraanntt iinn LL..AA..??

Alles is precies uitgebalanceerd. Heel weinig

room, heel weinig boter. We hebben het

perfect afgesteld. En we gebruiken voor 90%

producten uit de regio, van de vis tot de

groente.

WATCH ICOON

Gordon Ramsay at the London, gelegen in West Hollywood, L.A is een paar maanden na opening al beloond met een Michelin-ster


pastoe.indd 1pastoe.indd 1 17-11-2008 13:30:3017-11-2008 13:30:30

watch 0 0 : 2 8

UU lliijjkktt hheett eerrgg bbeellaannggrriijjkk ttee vviinnddeenn oomm

iinnggrreeddiiëënntteenn ppllaaaattsseelliijjkk ttee bbeettrreekkkkeenn??

Kinderen weten tegenwoordig niet waar hun

f ing eten vandaan komt. Ze moeten

begrijpen dat dit eten niet vanuit Tesco in de

keuken belandt. Veel kinderen zijn dik

tegenwoordig -en dan doel ik op serieus

overgewicht- en dat is de schuld van de

ouders. Doe er de f iets aan! Ga naar

buiten en haal ze weg voor de computer, for

f 's sake.

IIss hheett mmooeeiilliijjkk oomm eeeenn rreessttaauurraanntt iinn LL..AA.. ttee

lleeiiddeenn tteerrwwiijjll uuww vvrroouuww eenn kkiinnddeerreenn iinn

LLoonnddeenn wwoonneenn??

Ik wil een zekere consistentie bewaren, en

dat zit hem vooral in de training van mijn

mensen. Mijn plan is tien dagen hier, twintig

dagen weg. Tien dagen in Londen, tien dagen

in New York, en dan tien dagen hier.

IInnmmiiddddeellss bbeenntt uu eeeenn ggrroottee nnaaaamm iinn ddee VVSS,,

mmaaaarr ttooeenn uu uuww eeeerrssttee rreessttaauurraanntt ooppeennddee iinn

NNeeww YYoorrkk vviieell ddaatt nniieett zzoo ggooeedd bbiijj ddee

ppllaaaattsseelliijjkkee bbeevvoollkkiinngg..

De ellende die ik in New York moest

ondergaan was inderdaad ongelooflijk. Het

was zoiets van: trek mijn broek maar omlaag

en hang m'n reet aan een paal op Times

Square en kom allemaal maar in de rij staan

om me van achteren te pakken. Ik kon

f ing niets goed doen. Maar uiteindelijk

hadden we in dat eerste f ing jaar wel

mooi een omzet van 25 miljoen dollar!

UU hheebbtt 1199 rreessttaauurraannttss wweerreellddwwiijjdd eenn

ppooppuullaaiirree tteelleevviissiieesshhoowwss aaaann wweeeerrsszziijjddeenn vvaann

ddee AAttllaannttiisscchhee OOcceeaaaann.. WWaatt iiss uuww

bbeellaannggrriijjkkssttee mmoottiivvaattiiee??

Kijk, ik creëer iets heel moois. En wat moet

ik anders doen? Er nu mee ophouden en als

een ouwe zak op een f ing jacht gaan

zitten, alvast maar met pensioen gaan? Dat is

nu juist het mooie, ik ben 42 en ik ben pas

net begonnen. Ik neem nooit iets zomaar

voor lief, daar werken we te hard voor.

VViinnddtt uu hheett lleeuukk oomm eeeenn cceelleebbrriittyy ttee zziijjnn??

Mensen denken dat dit een glamoureuze

wereld is. Ik, Nigella (Lawson), Jamie Oliver,

enzovoort. F glamour. Het is verrekte

hard werken. Ik sta écht in de keuken.

HHooee bbeenntt uu bbeeggoonnnneenn mmeett kkookkeenn??

Koken is een van de weinige banen ter

wereld waar je geen diploma's voor nodig

hebt. Dat om te beginnen. En dus krijg je te

maken met gemengde achtergronden en

emoties en verschillende niveaus van vastbe-

radenheid om succesvol te worden. Ik denk

dat je gewoon passie moet hebben voor wat je

wilt bereiken.

HHeebbtt uu hheett iiddeeee ddaatt uu iinn pprrooggrraammmmaa''ss zzooaallss

''KKiittcchheenn NNiigghhttmmaarreess'' eenn ''HHeellll''ss KKiittcchheenn'' ooookk

eeeenn bbeeeettjjee ddee rrooll vvaann eeeenn ppssyycchhiiaatteerr ssppeeeelltt??

Ja, het is een gepassioneerde, maar lastige

situatie. Je moet de barrières doorbreken. Ze

wijzen op hun shit. Zij hebben mislukkingen

meegemaakt. Ik heb zelf trouwens ook een

keer een restaurant moeten sluiten omdat ik

de chefkok kwijtraakte, maar dat beschouw

ik niet zozeer als een mislukking. Maar

belangrijker nog, ze nemen mijn

opmerkingen persoonlijk op, in plaats van

dat ze objectief naar mijn advies luisteren.

Het is een soort bokswedstrijd. Maar ik ben

daar niet om een gevecht te winnen, ik ben

daar om de oorlog te winnen. Eerst moet je

door een halve week heen waarbij ze een

pesthekel aan je hebben. Dan op tweederde

weten ze het niet zeker meer, is het onbeslist,

en dan worden ze plotseling je beste vriend,

en dat is mooi als het werkt. Maar als het niet

werkt krijg jij nog altijd de schuld.

WWaatt zziijjnn ddee iinnggrreeddiiëënntteenn ddiiee ddee sshhooww zzoo

ssuucccceessvvooll mmaakkeenn??

Wat ik er mooi aan vind is dat ik me in een

wespennest steek. Ik maak hun restaurant

tot mijn territorium en ik neem het altijd

persoonlijk op. Dat kan soms vreemd

overkomen, want ik ben bijvoorbeeld geen

Italiaanse of Mexicaanse kok, maar ik heb

wél verstand van eten. Ik doe dit werk al 21

jaar. Als iemand dan besluit om mijn advies

niet op te volgen... Ik bedoel, ze hebben me

zélf uitgenodigd. Dat kan heel frustrerend

zijn. Maar ze kunnen gewoon een eind

oplazeren als ze niet naar me willen

luisteren.

UU lliijjkktt zziicchh eerr nnooooiitt ddrruukk oomm ttee mmaakkeenn ooff uu

iieemmaanndd bbeelleeddiiggtt..

Iemand zei eens tegen me: “Heb je nooit het

idee dat iemand je een mep gaat verkopen?”

En ik zei: “Waar heb je het over?” Hij zei: “Kijk

je thuis nooit zelf naar een aflevering?” En ik

zei: “Nee, dat zou toch te zielig zijn?” Ik heb

het toch zelf meegemaakt!

MMaaaarr ddee eemmoottiieess llooppeenn ssoommss wweell eerrgg hhoooogg oopp

iinn ddiiee kkeeuukkeennss iinn ''NNiigghhttmmaarreess''..

Ik wil niet als Dr. Phil klinken, maar samen

koken is nu eenmaal een emotionele aangele-

genheid. Je brengt meer tijd door met je

personeel dan met je eigen gezin. De relaties

gaan ongelooflijk diep. Diep qua gevoelig-

heden, onzekerheden....En dat kan ik goed

vatten, want vroeger was ik zelf ook onzeker.

WATCH ICOON

Macrobiotisch is in, maar ik zou het nog niet aan

mijn f ing konijn voorschotelen.


Verk

rijgb

aar

bij:

Am

ersf

oort

:Orium

Goudsmeden,G

rote

Sin

tJa

nstr

aat5

Am

ster

dam

:QPExclusieve

Horloges,

Will

emsp

arkw

eg15

4–JuwelierHarryTrom

p,R

okin

48

Arn

hem

:Alexand

ervanderHoven

Sieraden,

Ben

tinck

stra

at4

Bus

sum

:Juw

elierGeerling,

Wilh

elm

inap

lant

soen

1D

enB

osch

:AtelierCober,

Ker

kstr

aat5

7D

enH

aag:

Horloge

Platform

Nederland

,N

oord

eind

e15

7A–JuwelierChristia

nneDings,

Fred

erik

Hen

drik

laan

115

Emm

en:JuwelierArnvanEss,

Not

.Oos

tings

traa

t4–6

Haa

rlem

:Strego

Juweliers,G

rote

Hou

tstr

aat4

7–49

Hee

rlen

:Juw

elierOostwegel,G

elee

nstr

aat5

5H

elle

voet

slui

s:Clockwise,

Wes

tkad

e41

Maa

strich

t:JosNaebers

Juwelier,

Hav

enst

raat

10–1

2N

ijmeg

en:Juw

eliervan

Baal,

Bro

erst

raat

53

Noo

rdel

oos:

AtelierChrisSom

mer,

Ove

rslin

gela

nd2

3O

ss:JuwelierMarijnissen,

Ker

kstr

aat9

Zw

olle

:ProotEd

elsm

eden

,Po

stho

ornb

rede

hoek

14.

Voor

mee

rin

form

atie

:in

fo@

timec

ompa

ny.n

l,Te

lefo

on0

570

514

20

0,

ww

w.g

lash

uett

e.co

m.

Afge

beel

dm

odel

:Tangen

teva

naf

€9

20

,00

WATCH-4_TIMECOMPANY_NOMOS_2.qxp:NOMOS 07.11.2008 8:07 Uhr Seite 1

watch 00:30

Het jaar 2008 was geen hoogtepunt in de algehele geschiedenis van

de mechanische horlogemakerij, maar er gebeurden toch

interessante dingen.

TTeekksstt:: Elizabeth Doerr

terugblik haute horlogerie 2008

zoekend naar de balans

A. Lange & Söhne presenteerde 's werelds

eerste tourbillon met seconde-stop in 2008.

Wtch. #27 Horloge Jaaroverzicht 08 11-12-2008 11:09 Pagina 30

WATCH TERUGBLIK HAUTE HORLOGERIE 2008

00:31 watch

De horloge-industrie heeft de afgelopen twintig jaar

een geweldige groei doorgemaakt, waarbij meer

innovatieve technologie werd geïntroduceerd dan in

de vier eeuwen die eraan vooraf gingen, terwijl tegelijkertijd

de basisprincipes van de mechanische horlogemakerskunst

onveranderd bleven. Dat er de laatste decennia veel is

gebeurd zal niemand verbazen, want ook op andere gebieden

zijn gigantische technologische sprongen verricht. Wie had

zich twee jaar geleden voorgesteld dat digitale televisie nu al

gemeengoed zou zijn? En wie had ooit gedacht dat je toegang

tot internet gewoon in je broekzak bij je zou kunnen

dragen? Zelfs mijn schoonmoeder heeft

nu GPS-technologie in haar auto, iets

wat decennia lang geheel

voorbehouden is geweest aan het

leger.

Verborgen high-tech

Misschien bent u zich er niet

van bewust, maar uw kwaliteits-

horloge bevat hoogstwaar-

schijnlijk ook staaltjes van

dezelfde soort technologie. Veel

bedrijven zullen het niet

specifiek vermelden in hun

advertenties, maar een groot

deel van de merken in het luxe

segment maakt tegenwoordig

gebruik van LIGA, een

lithografisch procedé waarmee

men microcomponenten van

nikkel of goud laat 'groeien',

voor de vervaardiging van

bepaalde pietepeuterige

onderdelen, waarvan sommigen

niet eens zichtbaar zijn met het

blote oog. Eén bedrijf introduceerde

in 2007 zelfs een nieuwe vorm van

LIGA, gecombineerd met het

siliciumprocedé DRIE, hetgeen het

mogelijk maakt om goedkoop en

eenvoudig perfecte nikkel-siliciu-

monderdelen te fabriceren die geen

afwerking behoeven. Ze kunnen

zelfs zo worden gevormd dat twee in

de traditionele horlogetechniek als

afzonderlijke onderdelen

beschouwde componenten nu uit

één stuk worden vervaardigd. Maar

over dit soort technieken zullen merken gewoonlijk niet

opscheppen - behalve dan in het geval van Sigatec en Ulysse

Nardin (die de LIGA/siliciumtechnologie introduceerden).

Nieuw! Maar ook echt verkrijgbaar?

Het zijn vooral de 'autonome' doorbraken die horlogebedrij-

ven exclusief kunnen claimen die in de pers terecht komen.

Terwijl het eerlijk gezegd vaak nog jaren kan duren voordat

ze ook in werkelijkheid kunnen worden toegepast, áls dat al

gebeurt.

Een goed voorbeeld is de wedloop om de uitvinding van een

nieuwerwets soort echappement dat er niet alleen anders

uitziet dan de bestaande modellen, maar ook een grotere

nauwkeurigheid en stabiliteit biedt. Een bijzonder

echappement, geïntroduceerd in 2008, kwam van Girard-

Perregaux; het is echter nog niet verschenen in een werkend

horloge en dat wordt ook niet verwacht tot 2010. Een ander

voorbeeld is het nieuwe siliciumechappement met hoog tril-

lingsgetal van Chopard, dat voorlopig alleen nog is te vinden

in het prototype dat president-directeur Karl-Friedrich

Scheufele van het merk draagt sinds Baselworld 2008.

En dan is er nog het Gyrotourbillon 2 van Jaeger-

LeCoultre, dat echt lijkt te werken. Geïnspireerd

door een idee van John Arnold uit 1782

maakte Jaeger-LeCoultre een cilindrische

veer, die ooit werd bedacht voor

achttiende-eeuwse chronometers, tot

werkelijkheid voor het polshorloge.

Dit mag echter geen verbazing

wekken: met de ruim duizend

technici die werken in de fabriek te Le

Sentier betracht Jaeger-LeCoultre, ook

bekend als de 'horlogemaker van de

horlogemakers' de uiterste zorg om

uitsluitend nieuwe producten en

technologieën te introduceren die

ook echt werken en die binnen

een redelijk tijdsbesef kunnen

worden afgeleverd.

Op dit gebied heeft ook het bedrijf

The British Masters zich flink gema-

nifesteerd. Deze in La Chaux-de-

Fonds gevestigde onderneming

presenteerde de nieuwe Graham

Chronofighter Trigger

Tourbillograph in november aan een

select groepje journalisten, hoewel de

officiële lancering pas voor februari 2009

gepland is. De reden voor deze sneak-

preview is dat dit gloednieuwe horloge na

een ontwikkelingsperiode van een volle

vier jaar reeds wordt geleverd aan diverse

markten - nog vóór de officiële lancering!

Eindelijk een merk dat begrijpt wat

sommige klanten zo frustreert. Bovendien

is niet alleen de productie razendsnel,

maar dit exclusieve transparante

tourbillon, gecombineerd met een

Graham-triggerchronograaf met

geïntegreerd zuilenrad, gaat een stuk minder kosten dan wat

een grotere naam zou rekenen voor een vergelijkbaar

product, namelijk 105.000 Zwitserse franc (= circa 68.000

euro, te vermeerderen met btw. red.).

De innovatie staat nooit stil bij A. Lange & Söhne; een

gegeven dat dit Duitse merk jaar na jaar heeft gedemon-

streerd sinds de heroprichting in 1994: in 2008 presenteerde

dit merk dan ook als eerste een tourbillon met stil te zetten

seconden. Het is niet het eerste waar je aan denkt bij de

De Reverso Gyrotourbillon 2 van

Jaeger-LeCoultre bevat een werkende

cylidrisch gevormde spiraalveer; een

unicum in de horlogerie.


watch 00:32

Badollet stopt zijn investeringen vooral

in personalisatie.

De eenvoudige

uitvinding van een

nieuwe edelstalen veer

was dé oplossing voor een

probleem waar veel

andere tourbillonmakers

zich al lang het hoofd

over braken

bepaalde clientèle wordt aangetrokken die zich graag laat

verwennen. Tegelijkertijd hebben ze ervoor gezorgd dat

sommige van hun producten slechts één eigenaar kunnen

hebben vanwege de uniciteit ervan. Badollet door gebruik

van opvallende organische producten en Louis Moinet door

maar liefst een stukje van de maan in te bouwen in het

nieuwste werkstukje van dit kleine bedrijf uit Saint Blaise.

Stukjes ruimtepak van kamikaze-marketeer

Over de maan gesproken, ook

Romain Jerome biedt momenteel

een emotionele ruimtereis aan. Na

de gemengde gevoelens

opwekkende stijl van de Titanic

DNA-serie kwam het Geneefse

bedrijf onder leiding van kamikaze-

marketeer Yvan Arpa in november

2008 met het debuut van zijn

volgende 'legende'. Van roest tot stof:

de succesvolle speurtocht van Arpa

naar ongewone materialen is nog

door geen enkel ander bedrijf

geëvenaard. Met stukjes van de

Apollo 11, de Soyuz, ISS-

ruimtepakken en zelfs van de maan

zelf slaat het nieuwe horloge van

Romain Jerome, toepasselijk Moondust genaamd, aan bij

liefhebbers van sensatie overal ter wereld.

Maar op het gebied van complicaties kon ook Romain

Jerome er niet aan ontkomen om in 2008 werkelijk iets

kinetische activiteit van een tourbillon, maar het is een

volslagen logische volgende stap, een opgave waar de

industrie al sinds 1986 grote moeite mee had. De eenvoudige

uitvinding van een nieuwe edelstalen veer om de balans stil

te zetten was de oplossing van de Saksen voor een probleem

waar veel andere tourbillonmakers zich al lang het hoofd

over braken.

Hogere prijzen door diamanten of uniciteit

Toch was in 2008 het aantal

vernieuwingen, waarvan we er in

2005 zoveel zagen, vrij schaars, dus

sommige bedrijven besloten in

plaats daarvan het luxe-element van

hun producten te benadrukken.

Misschien kon men niet aan genoeg

uurwerken komen om de produc-

tiecijfers op te voeren, dus besloten

veel bedrijven hun prijzen maar

eens stevig op te krikken, veelal

door de toevoeging van diamanten

aan bestaande modellen: prijs- in

plaats van productieverhoging is

natuurlijk ook een manier om meer

geld te verdienen.

In dit kader hebben twee nieuwe

merken van de luxe uniciteit van hun producten en diensten

hun belangrijkste marketingboodschap gemaakt. Badollet en

Louis Moinet bieden beide een dienstverlening aan waar veel

grotere bedrijven slechts van kunnen dromen, waarmee een

Girard-Perregaux's nieuwe echappement is reeds

geïntroduceerd, maar wordt niet voor 2010 in een

horloge verwacht.


00:33 watch

absurds te presenteren: de Titanic DNA

Day&Night is een dubbele tourbillon

verbonden door een differentieel, die

niet de tijd aangeeft, maar slechts

weergeeft in welke periode van twaalf

uur van de dag (of nacht) de drager zich

bevindt. Wat Arpa verkoopt als 'de

ultieme luxe' is in feite dan ook niet

meer dan een kinetische sculptuur -

maar wel een die direct was

uitverkocht.

Op en over het randje

Over absurditeiten gesproken, de trend

richting absolute overbodigheid werd in

2008 voortgezet: Harry Winstons Opus

8, een mechanisch horloge dat een

opzettelijke nabootsing is van een lelijk

futuristisch kwartshorloge uit de jaren

zeventig, en de WX1 van DeWitt

illustreren hoe onaantrekkelijk

'technische' horlogemakerij kán zijn,

met prijzen die de miljoen euro

benaderen. Het klinkt misschien

cynisch, maar hopelijk zijn dit de laatste

stuiptrekkingen van een tijdperk dat ten einde komt, nu veel

mensen die zich dit konden en wílden veroorloven in tranen

voor de deur van hun effectenmakelaars staan.

Maar zoals bekend, ieder nadeel heeft zijn voordeel. Dus deze

over-, pseudo- of non-creativiteit (kiest u

naar believen) van sommige merken

opent ook de deur voor kleinere

bedrijven, die soms wel interessante en

praktische of nieuwe elementen

introduceren. Een voorbeeld hiervan is

het jonge Kobold Watch Company, met

zijn hoofdkantoor in het Amerikaanse

Pittsburgh, Pennsylvania. Dit jaar heeft

Kobold twee belangrijke bekendmakin-

gen gedaan die te maken hebben met

de introductie van een nieuwe versie

van een degelijk basisproduct uit de

Kobold-collectie. De Spirit of America,

een handmatig op te winden horloge

dat Michael Kobold creëerde om zijn

bewondering voor zijn nieuwe

thuisland uit te drukken, is nu voorzien

van een nieuw automatisch

manufactuur-uurwerk gebaseerd op

een verzameling klassieke en bijna

vergeten Pforzheim Förster-

mechanieken. Dit is een truc die

mentor Gerd-Rüdiger Lang vijfentwintig

jaar geleden met succes toepaste om

Chronoswiss goed op de kaart te zetten, door indertijd de

overgebleven Enicar ébauches te benutten als basis voor een

manifactuur-uurwerk. Kobold completeert het geheel met

een in de VS vervaardigde roestvrijstalen kast. Uiteraard is het


De Spirit of America van Kobold: een

uniek manufactuur-uurwerk, gevat in

een edelstalen kast 'made in USA'.

Wat Arpa verkoopt als 'de ultieme luxe' is in feite dan ook niet meer

dan een kinetische sculptuur.

Louis Moinet's

Magistralis bevat een

echt stukje maan-

meteoriet.


watch 00:34


Een van de zij-effecten zou

kunnen zijn dat er meer ruimte

en waardering gaat ontstaan voor

onafhankelijke ambachtslieden.

Romain Jerome continueert zijn zoektocht

naar ongebruikelijke materialen, liefst

afkomstig uit de ruimte

Roger Smith is een van de zeldzame volledig onaf-

hankelijke ambachtslieden die handgemaakte

horloges produceren. Dit is zijn Series 2.

atelier van het bedrijf in Pittsburgh voorzien van nieuwe

apparatuur om dit soort activiteiten mogelijk te maken, en

daarmee is het een van de weinige bedrijven buiten

Zwitserland die dit soort investeringen aandurven.

En de verwachtingen?

In grote lijnen krijgen segmenten die de afgelopen jaren al

problemen hadden door de óverbelasting van de capaciteit

van toeleveranciers het nu misschien pas echt moeilijk

vanwege de financiële crisis. Maar misschien -en hopelijk-

valt het effect van de crisis op dit marktsegment juist wel

mee; de tijd zal dat uitwijzen. Hierdoor zou 2009 wel eens het

interessantste jaar kunnen worden sinds het intreden van de

mechanische renaissance. Een van de zij-effecten zou

bovendien wel eens kunnen zijn dat er meer ruimte en

waardering gaat ontstaan voor het werk dat kleine, onafhan-

kelijke ambachtslieden onvermoeid blijven voortbrengen op

diverse afgelegen locaties, zoals Roger Smith op het Isle of

Man en Volker Vyskocil in Nettetal, Duitsland. Deze

ambitieuze vaklui vervaardigen zeer kleine aantallen (tussen

de één en tien stuks per jaar) compleet handgemaakte

polshorloges op volledig traditionele wijze, zonder de hulp,

bemoeienis of invloed van de Zwitserse industrie. Niet alleen

blijft er altijd vraag naar deze unieke producten door de

weinigen die écht begrijpen wat het betekent om een

volledig handgemaakt object aan te schaffen, ook laten ze

zich op geen enkele wijze beïnvloeden door trends of

financiële crises. Bovendien, omdat ze op geheel traditionele

wijze worden vervaardigd van hoogwaardige, maar gewone

materialen, zal reparatie nooit een probleem zijn - ook niet

over 200 jaar, als we internet wellicht hebben ingebouwd in

ons eigen hoofd en GPS in de wijsvinger.


No. 8638M

ilano

- R

oma

- M

osca

- N

ew Y

ork

- P

arig

i - T

okyo

- P

orto

Cer

vo -

Can

nes

sa

nton

isho

es.c

om

watch 00:36

Watch 27 Nosratabadi 04-12-2008 09:26 Pagina 36

00:37 watch

De meeste mensen vinden het maar niets als de regen

met bakken uit de lucht valt. Fotografe Dalia

Nosratabadi leeft er juist van op. Vlak na een grote

plensbui trekt zij er op uit om de reflectie van grote

wereldsteden in de waterplassen te vangen met haar

camera.

TTeekksstt:: Martine Zeijlstra, FFoottoo’’ss:: Dalia Nosratabadi

WATCH NOSRATABADI

wachten opde regen

Wie een blik werpt op foto's van

Dalia Nosratabadi, waant zich in

een vreemde, verwarrende wereld.

De gebouwen lijken te golven. Soms baden

ze in een lieflijk licht en is het net alsof je

naar een aquarel kijkt. Op een volgende

afbeelding knallen de kleuren van de foto af.

Roze rood licht straalt je tegemoet. Maar zijn

de gebouwen nu opgetrokken uit

knalkleuren, of is er iets anders aan de hand?

Want op een andere afbeelding lijkt de lucht

doorkliefd met groene rijstplantjes en grote

flatgebouwen zijn korrelig en voorzien van

levensgrote herfstbladeren. Een paar benen

zweven onderaan de plaat.

“Ik probeer de werkelijkheid te vermorzelen

met mijn foto's,” zegt Nosratabadi. “Ik

fotografeer graag plaatsen en dingen die veel

mensen bekend voor komen. De Eiffeltoren,

de gele taxi's van New York city, het Chrysler

gebouw, Japanse tekens op uithangborden.

Maar ik fotografeer het zo, dat mensen ervan

in de war raken.”

Werken met reflecties

Alle foto's die Nosratabadi schiet, zijn

genomen vlak na een regenbui. Ze reist de

hele wereld over om bekende iconen van het

stadse leven te vangen in de reflectie van

waterplassen. De Eiffeltoren op haar foto is

omgeven door veel woekerend gras en rond

de toren zijn allerlei ondefinieerbare vormen

te zien. “De mensen herkennen de bekende

gebouwen dus wel, maar ze snappen er niets

meer van,” zegt Nosratabadi. “Op mijn

exposities zie je altijd mensen met hun hoofd

half schuin naar mijn foto's kijken. Daar zou

ik ook nog graag eens een foto van maken!

Ze gaan soms naar huis met hoofdpijn van

het kijken en piekeren, omdat ze in eerste

instantie denken dat het nep is, wat ze zien.

Ik vind al die reacties fascinerend.”

Zelf is Nosratabadi ook altijd verrast als ze

het resultaat ziet, omdat ze nooit precies

weet wat er in de reflectie te zien zal zijn. “Ik

heb het nu al vaak gedaan, dus ik weet nu

een beetje wat ik kan verwachten, maar soms

mis ik de details, zoals sigarettepeuken in

een plas, of kleine blaadjes, of hoe de

structuur van het asfalt is. Als er veel water in

de plas ligt, lijkt de foto soms net een aquarel.

Maar als er weinig water is, wordt de

ondergrond heel overheersend. Het levert

een veel korreliger en soms ook kleurrijker

resultaat op.”

Ze wijst naar de foto die ze nam in Japan, en

waar de rode kleuren van de plaat spatten.

“Daar lag weinig water, waardoor je de rode

stenen goed kunt zien. En er was nog genoeg

reflectie in het water voor de fietser. Dat

maakt het fotograferen van plassen voor mij

zo bijzonder. Iedere minuut kan het weer

anders zijn. Een plas droogt op, water


watch 00:38

verandert continue. Het is geen

raamreflectie. Je grijpt dus echt het moment.

Zoals toen in Japan, met die fietser. Ik zag

hem aan komen rijden, en wist dat dit dé foto

zou worden. Hij draaide zijn wiel, waardoor

er een perfecte symmetrie ontstond tussen

hem, zijn fiets en de gebouwen om hem

heen. Dat was geweldig.”

Onvoorspelbaarheid van de natuur

Nosratabadi is voor haar werk afhankelijk

van hemelwater. Ze lacht breeduit bij de

vraag of ze niet een paar waterflessen mee

kan nemen om zo haar eigen waterplassen te

maken. “Dat zou handig zijn, maar zo werkt

het niet. Ik zou me een breuk tillen omdat je

veel water bij je moet hebben om een diepe

plas te creëren.”

Maar zelfs als Nosratabadi met waterflessen

zou gaan zeulen, is het nog onmogelijk om

zelf een goede plas voor een geschikte foto te

maken. “Ik weet niet waar ik moet gieten.

Dat kan ik niet uitrekenen. Ik moet de

natuur haar werk laten doen en dan de

plassen opzoeken. Daarom ga ik altijd

minstens een maand ergens heen. Ik ben

echt afhankelijk van het weer. Als het in die

maand niet regent, ga ik dus voor niets. Daar

is helaas niets aan te doen.”

Wie denkt dat de foto's van Nosratabadi tot

stand komen met behulp van regen en wat

mazzel, heeft het mis. Het fotograferen van

plassen lijkt misschien eenvoudig, maar een

interessante, verwarrende foto die de

werkelijkheid aan diggelen slaat, is niet

zomaar gemaakt. Het is niet voor niets dat

het werk van Nosratabadi soms net

aquarellen lijken, en dan weer schilderijen in

de meest heftige kleuren. Nosratabadi is van

oorsprong kunstenares. Ze studeerde aan St

Lucas in Brussel, Scenografie aan het ENSAV

in La Cambre, en behaalde ook nog haar

bachelor Image Arts op het ERG in Brussel. In

haar huis in Brussel hangt, behalve een grote

foto van eigen hand, ook een aantal

kunstwerken die ze zelf schilderde.

“Ik vond het moeilijk om een schilder te

zijn,” zegt Nosratabadi. “Buiten in de stad lijkt

alles steeds sneller te gaan en ik zat maar de

hele dag binnen aan mijn schilderijen te

werken. Je bent erg in jezelf gekeerd als

schilder. Ik voelde me eenzaam. Daarom heb

ik op een dag mijn camera gepakt, en ben

naar New York City vertrokken. Toen ik

terug kwam, ontdekte ik dat ik een foto had

gemaakt van een waterplas, met daarin het

Chrysler-gebouw. De foto was mislukt, maar

het idee vond ik meteen fantastisch. Ik ben

daarna meteen terug gegaan, om nog meer

foto's te maken van de waterplassen in New

York.”

Na de fotosessies in New York kreeg

Nosratabadi de smaak te pakken. Ze koos

definitief voor de fotografie. “Ik wilde de wijde

wereld in. Reizen, andere mensen en andere

culturen ontmoeten. Nu kan ik aan anderen

laten zien wat ik ontdek, door middel van

mijn fotografie. Ik hou ervan om in grote

steden zijn. Er is veel herrie, maar er gebeurt

ook veel op straat. Ik wil die dynamiek

vangen, ik houd van die drukte. Daar ben ik

wel achter gekomen, door de fotografie. Ik

zou niet graag het platteland willen

fotograferen. Daar word ik slaperig van, want

er gebeurt vrijwel niets. Als ik rustig wil

worden, ga ik wel schilderen. Geef mij maar

de stad.”

Gek meisje

Achter iedere foto van Nosratabadi gaat een

verhaal van haar culturele ontdekkingstocht

en haar gevoelens schuil. “Als ik ergens

fotografeer, maak ik veel contact met

mensen. Sommige mensen denken dat ik

een 'crazy girl' ben, als ze me een foto van

een regenplas zien maken. Of ze denken dat

ik iets kwijt ben, en komen heel bezorgd op

me af.”

In ieder land wordt anders op haar

gereageerd. In Japan praatte niemand tegen

Nosratabadi tijdens haar werk. “Ze bleven me

daar van een afstand aanstaren met een blik

die duidelijk verraadde dat ze dachten dat ik

gek was. Maar in Israel bleven de jongens

maar tegen me aan praten. Daar waren ze

vrij brutaal. Op het moment dat ik een foto

maakte van een plas in New York City, liep er

net een assistent van een galerie langs. Hij

was meteen razend enthousiast. Door die

foto heb ik veel interessante mensen in New

York leren kennen.”

De reizen laten Nosratabadi niet alleen

kennis maken met andere mensen en

andere culturen, maar ook met haar zelf.

“Iedere foto laat zien hoe ik me op dat

moment voelde. Neem deze foto van New

York.” Ze laat een sombere foto zien van een

reflectie van een donker gebouw dat bijna

korrelig is door de structuur van de straat.

“De foto straalt iets dramatisch uit. Het was

ontzettend koud die dag dat ik de foto nam.

Min vijftien graden. Het leek wel of ik een

eeuwigheid op het goede moment moest

wachten. Een totaal gestoorde man crosste in

zijn auto de straat over, het stoplicht was

rood, en in die halve seconde die ik had

tijdens het oversteken, heb ik die foto

genomen. Ik had het ontzettend koud, maar

ik was helemaal gelukkig. De foto heeft iets

apocalyptisch, en tegelijkertijd is de

opluchting te zien, die ik op dat moment

voelde. En op momenten dat ik heel vrolijk

ben, zie je dat ook terug op foto's. Want dan

Het fotograferen van plassen lijkt misschien

eenvoudig, maar een interessante,

verwarrende foto die de werkelijkheid aan

diggelen slaat, is niet zomaar gemaakt.


00:39 watch

WATCH NOSRATABADI


watch 00:40

knallen de kleuren van de afbeelding af. Het

is bijna psychologisch.”

Door de reflectie van de wereldsteden in de

plassen, zien de foto's er niet uit als standaard

foto's die je bij iedere toeristenwinkel kunt

kopen. Foto's zijn vaak een momentopname,

waarop heel duidelijk te zien valt, of de

afbeelding uit de jaren vijftig komt, of

tientallen jaren later is geschoten. Dat geldt

niet voor de foto's van Nosratabadi. “Voor

mijn gevoel, kunnen de foto's net zo goed in

de jaren vijftig zijn genomen. Ze zijn tijdloos

geworden, door de reflectie van het

stadsbeeld in de regenplassen.” En door het

reflecteren lijken de foto's niet alleen tijdloos,

maar ook vol beweging te zitten.

Die dynamiek en de liefde voor grote steden

zijn Nosratabadi op het lijf geschreven. Ze is

geboren in Teheran, Iran. Een stad met veel

lawaai, vervuiling, maar ook met een enorme

dynamiek. Toen Nosratabadi negen was,

vond de revolutie plaats in het land. Ze

vertrekt met haar familie uit het land. “Ik

had toen nog helemaal niet door wat er in

Iran aan de hand was. Ik vond het alleen

maar heel spannend om te verhuizen naar

een heel ander land en om een andere taal te

leren. Dat gevoel heb ik altijd gehouden. Ik

wilde voor altijd blijven reizen, nieuwe talen

ontdekken en nieuwe vrienden maken. Een

nieuw leven. Dat heb ik nog steeds. Ik leef

niet in het verleden, en niet in de toekomst.

Ik denk niet meer dan een paar dagen

vooruit. Het leven is veel spannender op die

manier. Ik neem meer risico, maar dat maakt

me niet uit. Ik hou van die spanning, ook in

mijn werk. Ik heb die vrijheid nodig. Je weet

nooit wie je ontmoet en waar je heen gaat, als

je op reis gaat. Ik beslis zo weinig mogelijk

van te voren. Het enige wat ik check, is het

weer.”

Meer werk van Dalia Nosratabadi is

te zien op www.dalianos.com. Dalia

Nosratabadi exposeert regelmatig bij

Absolute Art Gallery in Knokke en

Brugge: www.absoluteartgallery.com

Door de reflectie van de wereldsteden in de plassen, zien de foto's er niet uit

als standaard foto's die je bij iedere toeristenwinkel kunt kopen.

WATCH NOSRATABADI


JAC

OB

JEN

SEN

is a

tra

dem

ark

of

JAC

OB

JEN

SEN

HO

LDIN

G A

pS

and

is u

sed

un

der

lice

nse

by

JAC

OB

JEN

SEN

BR

AN

D A

pS.

Generation to generation...

For cordless conversations...

Telephone 80 DECT

Draadloze DECT telefoon met

een 4-lijnen display.

Display- en toetsverlichting.

Kan zowel staan als worden

opgehangen.

Draadloze gesprekken voeren

en ontvangen.

Bereik: binnen 50 meter en

buiten 300 meter.

12 uur gesprekstijd en

7 dagen stand-by stand.

GAP compatibel: 6 handsets

per basistoestel.

•

•

•

•

•

•

•

(Adviesprijs EUR 249,-)

Leonardo Specials

Tel. +31 (0)36 535 88 80

[email protected]

www.leonardospecials.nl

www.jacobjensen.com

JJ-watch-num-25.indd 1 16-06-2008 16:22:09

the legend of bmw

vallen en opstaan

BMW IIIA VLIEGTUIGMOTOR (1918)BMW is voortgekomen uit de in 1913 opgerichte Rapp-Motorenwerke, bouwers

van vliegtuigmotoren. Dat wordt weerspiegeld in het bekende blauwwitte logo, dat

een draaiende vliegtuigpropeller voorstelt.

Midden in de Eerste Wereldoorlog wordt BMW's revolutionaire IIIa-vliegtuigmotor

ontwikkeld door ingenieur Max Friz. De carburateur van de 185 pk sterke

zescilinder motor is speciaal ontworpen voor het vliegen op grote hoogte.

Vermogensverlies in de ijle lucht wordt drastisch gereduceerd, waardoor een grote

voorsprong op de concurrentie behaald kan worden. De productie begint in 1918,

maar voor de Duitse luchtmacht is dat al te laat. De motor, waarvan zo'n 700

exemplaren zijn vervaardigd, is onder meer toegepast in de Junkers F.13, de Fokker

C.I en de Fokker D.VII.

Op grond van het Verdrag van Versailles mag BMW direct na de Eerste

Wereldoorlog geen vliegtuigmotoren meer bouwen, maar later wordt de productie

weer opgepakt. Beroemd is de 132-stermotor, die in de driemotorige Junkers Ju-52 is

gebouwd.

BMW bouwt tot 1999 vliegtuigmotoren. In dat jaar doet BMW de aandelen van de

vliegtuigmotorenafdeling geheel over aan Rolls-Royce, die de jaren daarvóór al

partner van BMW op dit gebied is.

BMW is vandaag de dag een stevig in de schoenen staand merk, bekend om

zijn sportieve, maar ook luxueuze automobielen en snelle, oerdegelijke

motorfietsen. Zoals in elke bedrijfshistorie zijn er pieken en dalen geweest.

Het merk BMW heeft legendarische modellen voortgebracht, maar ook

-soms mede daardoor- op de rand van de afgrond gestaan. Om daar

vervolgens telkens weer sterker uit te komen en de toppositie te bereiken die

het nu heeft. Een greep uit het palmares van de sinds 1916 bestaande

Bayerische Motoren Werke uit het Zuid-Duitse München.

TTeekksstt:: Martin van der Zeeuw FFoottoo’’ss:: BMW

watch 00:42

Watch 27 BMW 04-12-2008 09:35 Pagina 42

00:43 watch

BMW R32 (1923)“Alleen BMW-rijders 'fietsen' het hele jaar door. De anderen zijn mooiweerrijders”, hoorden we ooit een fervent motorrijder zeggen. Eigenlijk

zegt dit genoeg. De basis voor deze oerdegelijke motorfietsen is al vlak na de Eerste Wereldoorlog gelegd. BMW maakt na 'Versailles' van de

nood een deugd en vervaardigt motoren voor boten, vrachtwagens en motorfietsen. Voor de laatste categorie is een tweecilinder boxermotor

ontwikkeld, de M2 B 15, gebaseerd op een Engelse Douglas-motor. In 1922 besluit BMW een sterkere versie van deze boxer in een eigen

motorfiets in te bouwen: de R32, opnieuw een ontwerp van Max Friz. Een jaar later wordt de R32 gepresenteerd in Berlijn en zorgt daar voor

de nodige sensatie. De boxer is dwars ingebouwd in het buisframe voor betere koeling. De aandrijving geschiedt door middel van een cardan,

die onderhoudsvriendelijker is dan de tot dan toe gebruikelijke ketting of riem. Beide principes worden nog steeds door BMW toegepast.

“Alleen BMW-

motorrijders 'fietsen' het

hele jaar door.

De anderen zijn

mooiweerrijders.”

WATCH DESIGN

Watch 27 BMW 04-12-2008 09:38 Pagina 43

watch 00:44

BMW 507 (1956-1959)Inmiddels iconische sportwagen, destijds bedoeld om te concurreren met de succesvolle 300SL van Mercedes-Benz én om de Amerikaanse

markt te veroveren. Dat laatste is een idee van importeur Max Hofmann, die een jonge industrieel ontwerper, Albrecht Graf Goertz, aan BMW

voordraagt om de auto te tekenen. Krachtbron wordt een naar 150 pk opgeschroefde 3,2 liter V8 uit een oudere BMW-limousine, de 502.

Opvallend in het ontwerp van de 507 zijn de horizontaal in plaats van verticaal geplaatste BMW-'nieren', de luchtinlaten aan de zijkant en de

'Italiaanse' portiergrepen, die naar buiten komen als je op een knopje drukt.

De BMW 507, in 1955 gepresenteerd in New York en het jaar daarop in productie gegaan, wordt marketingwise een mislukking. Met 26.500

Duitse mark is hij gewoon te duur; voor minder koop je een Jaguar of een Aston Martin. Bovendien heeft BMW dan nog niet de racehistorie

én de goede reputatie van Mercedes. Ook Amerika loopt niet warm voor de 507: er worden daar slechts 39 verkocht, waarvan één aan Elvis

Presley.

Op elk van de 251 geproduceerde exemplaren moet BMW geld toeleggen, hetgeen er mede toe leidt dat het bedrijf bijna ten onder gaat.

Tevens waagt BMW zich een jaar of twintig niet meer aan de bouw van sportauto's. Pas sinds enkele jaren krijgt de 507 erkenning: een goed

exemplaar is een kwart miljoen euro waard.

Op elke 507 moet BMW geld toeleggen,

waardoor het bedrijf bijna ten onder gaat.

Watch 27 BMW 04-12-2008 09:40 Pagina 44

00:45 watch

BMW 1800 (1963-1972)Krap vijftien jaar na de Tweede Wereldoorlog verkeert BMW financieel gezien in zwaar weer, deels door een verkeerde 'modellenpolitiek'. De

twee belangrijkste modellen zijn de grote 501/502 limousines en de Isetta, een van de vele 'Kleinwagen' die Duitsland na de oorlog weer op

wielen zet. Daar tussenin zit weinig. De GT-achtige 503 en de sportieve 507 mislukken. De kleine 700 is succesvol, maar genereert niet

genoeg geld. Mercedes-Benz hijgt BMW in de nek en heeft zelfs overnameplannen. BMW heeft behoefte aan een middenklasser, een

volumemodel.

Totdat aandeelhouder Herbert Quandt de financiën ter beschikking stelt om een dergelijk model te ontwikkelen. In 1961 wordt de vierdeurs

1500 sedan op de autoshow in Frankfurt gepresenteerd. De orders stromen binnen, waarmee de onderneming wordt gered. In 1963 kan

BMW voor het eerst sinds 20 jaar weer dividend uitbetalen. De 80 pk, 1,5 liter motor uit de 1500 vormt de basis voor andere modellen. In 1963

wordt de motor opgeboord tot 1.733 cc en komt het model 1800 op de markt, een auto die 90 pk heeft en een voor die tijd ongekende

acceleratie levert van 0 tot 100 km/h in 13 seconden. De 1800 wordt opgepikt door tuningbedrijven als Alpina, die nog sterkere versies

uitbrengen. BMW zelf komt in 1964 met de 110 pk ti-versie (Touring International), waarmee weer met toerwagenraces wordt begonnen. Nog

verder gaat BMW met de 1800 TI/SA. Dit is een pure racer, die in 1965 de 24 Uur van Spa wint. De BMW 1800 is geproduceerd tot 1972. De

familie Quandt is nog steeds grootaandeelhouder van BMW.

WATCH DESIGN

Watch 27 BMW 04-12-2008 09:43 Pagina 45

watch 00:46

BMW M1 (1978-1981)Nieuwe poging van BMW, twintig jaar na de 507, om de concurrentie op sportwagengebied te lijf te gaan, ditmaal met name gericht op

Porsche, Ferrari en Aston Martin. Bedoeld als homologatieauto voor de Procar-races: er moeten binnen twee jaar tijd vierhonderd exemplaren

worden gebouwd. Hiertoe roept BMW de hulp in van Lamborghini, maar deze komt in liquiditeitsproblemen. Op dat moment is er slechts

een handvol M1's vervaardigd. De productie wordt overgenomen door verschillende toeleveringsbedrijven, waaronder Marchesi uit het

Italiaanse Modena voor het chassis en Baur uit Stuttgart voor het mechaniek. Het ontwerp van de kunststof carrosserie komt van Giugiaro's

Italdesign en de wielen zijn een speciaal ontwerp van Campagnolo. Bijzonder is dat Giugaro twee BMW-logo's op de achterzijde plakt. De M

staat voor de dan nieuwe sportafdeling van BMW: Motorsport.

De standaardversie van deze auto met middenmotor haalt 277 pk uit de 3,4 liter zescilinder, maar de Groep 5-raceversie met turbo levert

zelfs meer dan 800 pk. Bekende Nederlandse M1-coureurs zijn Toine Hezemans en Jan Lammers.

Ook de BMW M1 krijgt pas erkenning nadat hij reeds lang uit productie is. In zijn tijd is het eveneens geen succes vanwege de hoge prijs: een

ton in Duitse marken. Niettemin is de M1 de voorloper van de huidige M-serie, die vandaag de dag staat voor de sportiefste uitvoeringen van

een bepaald BMW-model. Er zijn circa 450 M1's geproduceerd. Onlangs presenteerde BMW een stylingstudie als hommage ter gelegenheid

van het 30-jarig bestaan van de M1.

De BMW M1 krijgt pas erkenning nadat hij

reeds lang uit productie is.

Watch 27 BMW 04-12-2008 09:45 Pagina 46

WATCH DESIGN

0 0 : 4 7 watch

BMW Z8 (2000-2003)Liefst vierhonderdduizend gulden kost deze BMW Z8, als hij in 2000 op de markt komt. Daarmee is hij even duur als een Ferrari 360

Modena of een Aston Martin DB7 Vantage. In Nederland kunnen slechts enkelen de Z8 aanschaffen, niet zozeer vanwege het geld (of het

gebrek daaraan), maar omdat ons land maar een paar exemplaren krijgt toegewezen. De auto is immers bedoeld voor de Amerikaanse

markt.

Een bekend verhaal, inderdaad. Even bekend als de fysieke trekken van de Z8, waarin (bewust) die van de 507 zijn te herkennen. En daar blijft

het niet bij. Net als de 507 in zijn tijd is de Z8 een in alle opzichten hightech automobiel. Neon- en xenonlichttechnologie, aluminium space

frame, runflat-banden en een door BMW Motorsport gebouwde, 400 pk sterke vijfliter V8, die de auto in 4,7 seconden van stilstand naar 100

km/h trekt. Remmen doet de Z8 zomogelijk nog beter: vanuit 100 km/h staat hij in 2,5 seconde stil.

James Bond maakt wel de grootste promotie voor de Z8: de auto speelt een rol in de Bond-film 'The World Is Not Enough' uit 1999. Van de Z8

zijn tot en met 2003 circa 5.700 exemplaren geproduceerd.

BRABHAM/BMW BT54 (1985)Als motorenleverancier van Formule 2-auto's

begeeft BMW zich in de jaren zeventig in de

kringen van de formuleracewagens. BMW waagt in

1982 de stap naar de Formule 1 door een

samenwerking aan te gaan met de Engelse

constructeur Brabham. Met succes: Nelson Piquet

haalt met de Brabham/BMW BT52 in 1983 het

wereldkampioenschap binnen. Het is het eerste

jaar dat dit kampioenschap wordt behaald door

een auto met een turbomotor. Eentje die ook nog

eens direct was afgeleid van een standaardblok, te

weten een 1,5 liter viercilinder, aangepast door

BMW's motortovenaar Paul Rosche.

Met de afgebeelde BT54 wint Piquet in 1985 nog de

Franse Grand Prix, maar vertrekt dan naar

Williams. Brabham verdwijnt langzamerhand van

het Formule 1-toneel. BMW trekt zich in 1987

terug uit de Formule 1 om in 2000 weer terug te

keren door een samenwerking met Williams. Vijf

jaar later wordt dit beëindigd en koopt BMW

constructeur Sauber op. De 2008 BMW/Sauber-

racer is voorzien van een 2,4 liter BMW P86/8-

motor zonder turbo en wordt gereden door Nick

Heidfeld en Robert Kubica.

Watch 27 BMW 04-12-2008 09:47 Pagina 47

watch 00:48

Watch 27 Freixenet 03-12-2008 17:19 Pagina 48

00:49 watch

WATCH FREIXENET

Catalonië is de bakermat van cava. Op

zo'n veertig kilometer ten zuidwesten

van Barcelona, in de Catalaanse regio

Penedes, ligt Sant Sadurní d'Anoia: het

centrum van de cavastreek en thuisbasis van

Freixenet. Dit authentieke familiebedrijf

werd in 1889 door Pedro Ferrer Bosch en

Dolores Sala Vivé opgericht en vernoemd

naar hun landgoed Freixenada. Het concern

groeide uit tot een wijnimperium met eigen

wijnhuizen over de hele wereld. Al 25 jaar is

de cava van Freixenet, met een productie van

maar liefst 130 miljoen flessen per jaar, de

meest verkochte ter wereld. Internationaal

geniet het merk extra bekendheid dankzij

opvallende reclamecampagnes rond de

Kersttijd: TV commercials waarin

Hollywoodsterren als Demi Moore, Paul

Newman, Sharon Stone, Antonio Banderas en

Penelope Cruz reeds de hoofdrol speelden.

Koninklijke cava

Die minispeelfilms worden getoond in een

videopresentatie, onderdeel van de

rondleidingen die dagelijks aan de talrijke

bezoekers van Freixenada gegeven worden.

Een bezoek aan de drie wijnkelders, waar in

het oude gedeelte de productie van de cava

stap voor stap gevolgd kan worden, en een

proeverij maken eveneens deel uit van de

rondgang. WATCH had de eer om dat laatste

samen met Business Development Manager

Diego Jimenez in Freixenada's Koninklijke

Zaal te beleven. Deze zaal werd in 1987 ter

ere van een bezoek van de toenmalige

koning van Spanje ingericht. Toen werd

namelijk de eerste fles van Freixenet's

topcava, de Reserve Real, ontkurkt. Helaas is

deze koninklijke cava nog niet in Nederland

verkrijgbaar. Volgens Jimenez komt dat,

omdat de Nederlandse consument nog niet

klaar is voor een cava uit de topklasse. Wel

worden bij ons de Cordon Negro (seco in de

iconische zwarte fles), Carta Nevada (semi

seco), Cordon Rosado (brut rosé) en met name

die laatste variant steeds geliefder.

Familiair leiderschap

Diego Jimenez (1970) is aangetrouwd lid van

de Ferrer familie. Volgens hem zijn naast een

lange termijnvisie, vooral familiair

leiderschap en passie de belangrijkste

factoren achter de Freixenet's succesverhaal.

“Werken voor een familiebedrijf doet je

cava proeven in catalonieGezellig een 'cavaatje' drinken. Onze Zuiderburen zijn er verzot op, maar

Nederlanders lijken vaak iets terughoudender wanneer het om het vloeien

van goudkleurige bubbels gaat. “Zonde,” vindt Diego Jimenez van Freixenet,

want volgens hem drink je een glas cava niet alleen tijdens speciale

gelegenheden. WATCH vloog naar Barcelona en nam een blik achter de

schermen van het traditionele wijnhuis.

TTeekksstt:: Kirstin Hanssen FFoottooggrraaffiiee:: Pim Kersten

..

Diego Jimenez


watch 00:50

bovendien realiseren dat je werkt voor de

toekomst; voor je nalatenschap.” Dat de

persoonlijke betrokkenheid van de

familieleden zeer groot is, blijkt ook uit het

verhaal over Jose Ferrer, zoon van Pedro

Ferrer en Dolores Sala en sinds 1998

President of Honour. Hij woont nog steeds op

het landgoed en staat iedere ochtend om

acht uur op om een kijkje bij het bedrijf te

nemen. Diego Jimenez vertelt vol

enthousiasme over zijn werk en leven. Als we

hem vragen waar volgens hem 'het goede

leven' voor staat, volgt het antwoord direct:

“Werken voor een prachtig bedrijf, een

familie hebben die van je houdt, je zowel

fysiek als mentaal goed voelen en kunnen

genieten van een goede maaltijd en drank;

van samen zijn met familie en vrienden.”

Volgens Diego is het drinken van een

mousserende wijn niet enkel weggelegd voor

een speciale gelegenheid. “Voor mij vindt het

ultieme cavamoment plaats wanneer ik na

een drukke werkdag thuiskom en met mijn

geliefde een glas kan delen. Ook vind ik het

heerlijk om cava te drinken tijdens het

koken. Onze slogan luidt niet voor niets

Unplan the Moment.”

wwwwww..ffrreeiixxeenneett..ccoomm


00:51 watch

WATCH FREIXENET

CAVA INS & OUTS

Een mousserende wijn mag alleen cava heten als hij geheel

volgens de Methode Traditionelle (tweede gisting op fles) is

gemaakt, afkomstig is uit de cavastreek (Penenedes, Catalonië)

en voldoet aan de regels die gelden voor een D.O.

(Denominations of Origin).

Spaanse champagne

Cava is halverwege de 19e eeuw ontstaan door een verandering in druivensoorten en dankzij het

idee van Jose Rabentos. De wijngaarden waren in die tijd ernstig aangetast door de druifluis

(phylloxerae). Toen nieuwe wijnstokken ingeplant werden, werd gekozen voor witte i.p.v. de

traditionele rode druiven, want Rabentos had rondgereisd in de Franse champagnestreek en wilde

een champagneachtige wijn maken. In 1872 slaagde hij erin de eerste Spaanse mousserende wijn

te maken: champaña de cava. Dit leidde tot protest van de Fransen en dus werd de naam

eenvoudigweg cava, ofwel 'kelder'.

v.e.c.p.r.d.

Het etiket en de kurk garanderen dat de wijn een cava is. Als D.O. wijnen worden alle cava's,

inclusief Freixenet, door de wet geautoriseerd om specifieke etiketten te dragen. De kurk van een

cava is altijd bestempeld met het logo van de maker en een vierpuntige ster. Cava is goedgekeurd

door de omschrijving v.e.c.p.r.d. Dit staat voor Vino Espumoso de Calidad Producido en una Región

Determinida (mousserende kwaliteitswijn geproduceerd in een specifieke regio). Wijnen met deze

omschrijving vallen onder de topcategorie van wijnen, erkent door de EEG.

Productieproces

De cava's van Freixenet worden gemaakt van drie regionale druifsoorten. Gedurende drie weken

wordt hiervan middels een gistingsproces wijn gemaakt. Freixenet beschikt over vijftig tanks van

600 duizend liter en zes tanks met de dubbele inhoud. In totaal is dat dus 37 miljoen liter!

Wanneer de drie wijnsoorten klaar zijn worden ze gemengd en worden gist en rietsuiker

toegevoegd, voor het ontstaan van een natuurlijk koolzuurgas in de wijn. De wijn wordt gebotteld

en op fles, met de hals naar beneden, begint de tweede fermentatie. De flessen worden dagelijks

geroteerd. Na de 'rustperiode' worden de halzen van de flessen op de kop ingevroren. De tijdelijke

kurk wordt verwijderd en door de druk in de fles wordt het bevroren bezinksel als het ware uit de

fles geduwd. Wat overblijft is cava. Na het opnieuw kurken en het etiketteren is deze brut nature

direct geschikt om gedronken te worden. Door er een mengsel van reservewijn en suiker aan toe

te voegen ontstaan de types als brut (extra droog), seco (droog) en semi seco (medium). Ideale ser-

veertemperatuur van cava: 7 à 8 ˚C.

Cava, champagne of sekt?

Mousserende wijn is de categorie waarbinnen zowel champagne, cava als sekt vallen. De streek

van herkomst en de methode van produceren bepaalt de soortnaam van de wijn. Champagne mag

alleen champagne heten als het afkomstig is uit de Franse streek en gemaakt is volgens de

Methode Champagnoise. Cava is afkomstig uit Spanje, gemaakt volgens de Methode Traditionelle.

Sekt is afkomstig uit Duitsland en kan worden geproduceerd volgens de Methode Traditionelle, de

Methode Granvas (Cuvée Clos of Charnat) of er worden koolzuurhoudende gassen toegevoegd aan

de wijn (Vino Gasificado). In de groep overige mousserende wijnen vallen alle mousserende wijnen

uit andere landen, die tevens met behulp van diverse methodes gemaakt kunnen worden.


Wie het kleine bootje niet eert, is

het grote jacht niet weert. Zo zou

de tegelspreuk kunnen luiden

aan de wand bij Dijkstra &

Partners - actief sinds 1969.

Op de Amsterdamse

Kruithuisstraat, naast de

legendarische scheepswerf

't Kromhout, ontwerpen

Dijkstra en acht andere

zeilfanaten bloedmooie dagzeil-

bootjes en kapitale zeiljachten.

Vooral in die laatste categorie is

het bureau wereldvermaard.

WATCH sprak met naval

architect Thijs Nikkels over de

ins & outs. “Gouden kranen zijn

voor ons bijzaak, zeilen is de

belangrijkste factor.”

TTeekksstt:: Renson van Tilborg

watch 00:52

beroep:

Watch 27 Dijkstra 04-12-2008 09:12 Pagina 52

00:53 watch

WATCH NAVAL ARCHITECT

Holland heeft de afgelopen decennia

naam gemaakt met de bouw van

grote schepen, met een ware “Spirit

of Tradition”-revival als resultaat. Oftewel:

boten met de klasse van weleer, gegoten in

een modern jasje van koolstofvezel of andere

hightech materialen. Wie nu naar de Cariben

of het Middellandse zeegebied gaat treft daar

vele Hollandse bootontwerpen of in ons land

gebouwde schepen aan van een tijdloze

schoonheid. Het lijkt als in de Gouden Eeuw,

toen onze scheepsbouwkunst ook wereldwijd

opzien baarde. Een van de hoofdrolspelers in

deze nieuwe Gouden Eeuw is Dijkstra &

Partners.

Thijs Nikkels, naval architect en managing

director, werkt bij Dijkstra & Partners sinds

1991. Net als vele andere bureaus in de

jachtbouw heeft het kantoor de afgelopen

jaren de wind mee gehad, met als

hoogtepunten de bouw van twee van

's werelds grootste en mooiste zeiljachten: de

Maltese Falcon en de Athena, respectievelijk

86 en 90 meter lang.

“Maar we bouwen niet alleen grote

luxejachten hoor,” stelt Nikkels. “We

ontwerpen ook met liefde open boten

-zonder kajuit- van 13 meter.

Unieke exemplaren

Ons specialisme is klassieke boten vertalen

naar moderne varianten. Meestal gaat het

daarbij om one offs: boten waarvan er maar

één rondvaart op de zeven zeeën. De Athena

naval architectFo

to: S

arge

ntin

i


watch 00:54

is daar een goed voorbeeld van: een klassieke

schoener voor moderne tijden. En we

ontwerpen momenteel een Spirit of

Tradition-zeiljacht van 126 meter.

Het schaalmodel van dit jacht staat op de

grond in het hart van het bureau. Ook langs

de wanden en zelfs aan het plafond prijken

verkoop- en studiemodellen. Alles hier ademt

zeilen. De meeste medewerkers die hier,

verscholen achter hun cadcamschermen,

werken, zijn HTS scheepsbouwers, evenals

Nikkels. Ze zijn dus technisch zeer wel

onderlegd. Rijst de vraag: waar komt hun

gevoel voor schoonheid -het handelsmerk

van het bureau- vandaan?

Nikkels: “Die doen we op door heel veel

jachten te zien en door mee te varen.

Iedereen zeilt hier. We varen vaak mee op de

jachten van onze klanten en komen dan in

jachthavens waar de mooiste schepen liggen.

Soms sluiten we ons kantoor om mee te

doen aan wedstrijd. Afgelopen najaar deden

aan de Super Yacht Regatta op Palma vijf

jachten van onze hand mee. Toen hebben we

ons met z'n achten verdeeld over die vijf

boten. En dit jaar staan er Spirit of Tradition

wedstrijden op de agenda op Sardinië en St.

Tropez.”

Wat Nikkels maar wil zeggen: het is goed

toeven bij Dijkstra & Partners. “Iedereen hier

moet alles kunnen, maar elk van ons heeft

tevens een specialisme. Gerard is

pragmatisch ingesteld, altijd op zoek naar

nieuwe innovatieve oplossingen. Bij elk

nieuw ontwerp kijkt hij of er nog sterker

materiaal kan worden ingezet, of een nog

praktischer techniek. Bij de Maltese Falcon

zijn de masten 58 meter hoog en dienen

2400 vierkante meter zeil in toom te houden.

Dan moet je ook wel op zoek naar het

lichtste en sterkste koolstof.”

Over de Maltese Falcon gesproken: hoe

kwam die opdracht eigenlijk op hun

tekentafel terecht? Nikkels: “Het begon bij

ons voorstel om een DynaRig-systeem te

hanteren, waarbij de zeilen in de masten

verstopt zitten. Perkins vond dat zo

interessant, dat hij meteen bij ons

langskwam. Aan het eind van de dag waren

we geestverwanten. Hij durfde het risico met

ons aan, ook al was er nooit eerder een

DynaRig-systeem van dit formaat gebouwd.”

Maar liefst driehonderd vaklieden hebben

vijf jaar lang aan de Maltese Falcon gewerkt

voordat zij zo'n drie jaar geleden door

Perkins werd gedoopt met een fles vintage

champagne. Het is niet alleen een van de

grootste, maar ook een van de snelste en

meest geavanceerde zeilschepen ter wereld.

Daarnaast beschikt de klipper over een zee

aan ruimte en genoeg luxe om het een

Maar liefst driehonderd

vaklieden hebben vijf

jaar lang aan de Maltese

Falcon gewerkt voordat

zij zo'n drie jaar geleden

door Perkins werd

gedoopt met een fles

vintage champagne.

Foto

: Lou

ie P

siho

yos


00:55 watch


miljardair en zijn relaties naar de zin te

maken. Niet in de laatste plaats kan de

Maltese Falcon met een minimale

bemanning worden gevaren, met dank aan

de electrisch/hydraulisch bedienbare masten

en zeilen. Als Perkins wil, kan hij zijn 86

meter lange 'ultra luxury private vessel' in

zijn eentje besturen vanuit zijn kapitale kapi-

teinscockpit.

Inmiddels zeilt Perkins over de oceanen met

zijn nieuwe speeltje en staat Dijkstra &

Partners in de zeilwereld bekend als de

innovator onder de scheepsarchitecten.

“There's more carbon in Falcon's masts than

in a Stealth Bomber,” zo claimde de

miljardair bij de tewaterlating. “Let wel,” zegt

Nikkels, “zeilen is voor ons de belangrijkste

factor, al die toeters en bellen komen op de

tweede plaats. Of we concurrentie hebben?

Wereldwijd zijn er nog geen tien soortgelijke

bureaus, maar ieder heeft zijn eigen niche.

Laten we het er dus maar op houden dat

niemand in elkaars vaarwater hoeft te

zitten.”

In 2007 mochten Dijksta & Partners in

Venetië drie prijzen in ontvangst komen

nemen voor de Maltese Falcon, waaronder

'Sailing Yacht of the Year'. De kans is dus

groot dat dit droomjacht weer een nieuwe

droomopdracht oplevert. “Maar,” meent

Nikkels, “ik persoonlijk vind het net zo'n

uitdaging om een prachtige dagzeilboot te

ontwerpen. Een archetypisch bootje met

maar één functie: zeilen. Daar stop ik graag

mijn liefde in.”

Nog één vraag: waar is Gerard eigenlijk?

“Zeilen met zijn eigen Bestevaer op de

Azoren.”

ECODESIGN VOOR GREENPEACE

Voor het eerst in haar bestaan laat Greenpeace een nieuw schip bouwen, gedoopt de Rainbow Warrior III. Ontwerp: Dijkstra &

Partners. Nikkels: “We zijn tot een ecodesign gekomen, waarbij voorstuwing geschiedt door zowel motoren als wind. Inzet is

om tot een zo laag mogelijk brandstofverbruik te komen. En omdat de meeste Greenpeace-bemanningsleden weinig

zeilervaring hebben, gebeurt het optuigen van de zeilen semiautomatisch. Je drukt op een knop en het zeil wordt uit- of

ingerold.” Al met al draagt de Rainbow Warrior III uit waar Greenpeace voor staat: zorg voor het milieu. Nikkels: “De boot is in

eerste instantie gemaakt om te zeilen. Alleen wanneer het weer het niet toelaat, worden de motoren gestart.”


watch 00:56


BOOT TE KOOP Z.G.A.N.Als hij een spreekwoord voor zichzelf zou moeten formuleren, is de kans groot dat Tom Perkins uitkomt bij 'Hoge masten

vangen veel wind'. De eigenaar van de Maltese Falcon, een van de allergrootste privézeiljachten die over de oceanen zwerft, staat

namelijk graag in het middelpunt van de belangstelling. Sterker nog: zijn ego is net zo groot als zijn bankrekening, en die

bedraagt een slordige 12 miljard dollar. Perkins, 76 jaar, heeft zijn appeltje voor de dorst vergaard als venture capitalist en als

topman bij Hewlett Packard.

Na ruim twee jaar schijnt Perkins al een beetje uitgekeken te zijn op zijn 86 meter lange spelevaartje. De Maltese Falcon staat

namelijk te koop. Voor zo'n 115 miljoen euro is hij van u. Exclusief bemanning.

ENDEAVOUR II:ULTRAMODERNE

J-CLASS REPLICA

In 1937 werd de originele, door Charles

Nicholson ontworpen, Endeavour II te

water gelaten op de Engelse Nicholson's

werf. Endeavour II was ontworpen en

gebouwd om de strijd met de J-Class

-destijds een nieuwe zeilklasse- jachten

in de America's Cup van 1937 aan te

gaan. Met een maximale waterlijnlengte

van 87 ft, de grootste in de J-Class vloot,

daagde Endeavour II Ranger uit, maar de

uitdager verloor de race. Met de nieuwe

replica's van Ranger (2004) en Endeavour

II is er een nieuwe kans om tegen elkaar

te racen.

Voor een bestaande klant hebben

Dykstra & Partners nu de ontwerp-

opdracht aangenomen voor de replica

van het grootste J-Class jacht dat tot op

heden is gebouwd. Endeavour II zal in

Alustar en met een carbon mast worden

gebouwd, en wordt daarmee het lichtste

J-Class jacht ooit - Made in Holland.


C M Y K Ebel Advertisement 2008 230x297 mm Calitho 09-08-49284 Tekton Magazine: Watch (NL) Edition: Dec. 2008

©20

08E

bel

1911 TEKTONEbel kaliber 139 – Automatische chronograaf met unieke weergave van de functies,

skeleton design wijzerplaat, handgestikte horlogeband van alligatorleer.

MEESTERSCHAP IN TECHNOLOGIE EN DESIGNZéér hoogwaardig geconstrueerde horloges met geavanceerde functies, aangedreven door COSC-gecertificeerde Ebel-mechaniek.

Ieder horloge is ontwikkeld, geassembleerd en getest in de ateliers van Ebel in Zwitserland. Nauwkeurig gedetailleerde multi-level wijzerplaten. Saffier glas met dubbelzijdige ontspiegeling voor optimale leesbaarheid. Waterdicht tot 20 atm.

www.ebel.com

EB_Adv_Watch_AmsDiam_NL.qxd 23.9.2008 14:14 Uhr Seite 1

dubbel design

Deel I: Bell & RossBBRRUUNNOO BBEELLAAMMIICCHH,, GGEEBBOORREENN:: 13 SEPTEMBER 1965, PARIJS, FFUUNNCCTTIIEE:: DESIGN MANAGER

watch 00:58

Bell & Ross en Glashütte Original; WATCH legde aan twee leeftijdsgenoten,

verantwoordelijk voor het design bij twee zeer verschillende

horlogemerken, dezelfde vragen voor. Een interessant vergelijk...

Watch 27 Design B&R 03-12-2008 16:20 Pagina 58

00:59 watch

DESIGN Hotshots

[[ZZiiee vvoooorr DDeeeell 22,, GGllaasshhüüttttee OOrriiggiinnaall,, ppaaggiinnaa 6688]]

Ons motto daarbij is dat het essentiële nooit mag

worden overvleugeld door het -feitelijk- overbodige.

HHooee zzoouu uu hheett DDNNAA vvaann BBeellll && RRoossss wwiilllleenn

oommsscchhrriijjvveenn??

Een team van designers en specialisten dat

zich heeft verzameld rond een uniek project:

het ontwikkelen van een utilitair horloge.

Meester horlogemakers, ingenieurs,

designers en professionele gebruikers

combineren hiertoe hun kennis en ervaring.

Ons motto daarbij is dat het essentiële nooit

mag worden overvleugeld door het -feitelijk-

overbodige.

WWeellkkee ttrreenndd iinn hhoorrllooggeeddeessiiggnn vvoooorrzziieett uu

vvoooorr ddee kkoommeennddee ttiieenn jjaaaarr??

Techniek en ethiek zullen meer en meer

met elkaar verweven raken. Eisen van

gebruikers veranderen. Er is nu meer

interesse in het algemeen belang, terwijl

horloges typisch het individu dienen. Aan de

ene kant zal een horloge daarom een

kunstobject worden, aan de andere kant een

niet vervuilend gebruiksvoorwerp; een

opzichtig, gecompliceerd object voor de een,

een 'non-object' voor de ander, de 'non-

consumer'.

WWaatt iiss hheett eeeerrssttee mmeerrkk wwaaaarr uu eevveenn eeeenn

kkiijjkkjjee ggaaaatt nneemmeenn aallss uu eeeenn hhoorrllooggeebbeeuurrss

bbeezzooeekktt??

TAG Heuer, vanwege zijn avant-gardistische

kwaliteiten.

WWeellkk ssoooorrtt kkllaanntt hheeeefftt uu vvoooorr ooggeenn aallss uu

oonnttwweerrpptt vvoooorr BB&&RR??

Een actieve stadsmens.

WWaatt zziieett uu aallss ddee bbeellaannggrriijjkkssttee ooff mmeeeesstt

iinnvvllooeeddrriijjkkee ddeessiiggnnttrreenndd vvaann ddee aaffggeellooppeenn

jjaarreenn??

Apple's avant-garde technologie, gevat in een

clean en helder design.

WWaatt vvoooorr ssoooorrtt aauuttoo rriijjddtt uu??

Een Smart!

EEnn wwaatt vvoooorr aauuttoo zzoouu uu wwíílllleenn rriijjddeenn??

Een ultra lichte en extra platte door zonne-

energie aangedreven wagen.

WWeellkkee ddeessiiggnneerr bbeewwoonnddeerrtt uu vvoooorraall eenn

wwaaaarroomm??

Jonathan Ive, de designer van Apple. En

natuurlijk Luigi Colani, de ontwerper die Bio-

design bedacht. Ik bewonder vooral de

volharding en eigenwijsheid die hij aan de

dag legt met betrekking tot zijn ideeën.

WWaatt iiss hheett eeeerrssttee wwaatt uu mmeeee zzoouu nneemmeenn

wwaannnneeeerr uu nnaaaarr MMaarrss zzoouu mmooeetteenn

eemmiiggrreerreenn??

Mijn draagbare Apple-computer.

GGeelloooofftt uu iinn hheett ccrraaddllee--ttoo--ccrraaddllee ddeessiiggnn

ccoonncceepptt?? EEnn iiss ddiitt ttooeeppaassbbaaaarr oopp ddee hhoorrllooggee

iinndduussttrriiee??

Cradle-to-cradle design is een krachtig

raamwerk waar binnen we kunnen

nadenken over hoe we mooie producten met

een gezondere basis kunnen maken, die

bovendien een positief effect hebben op de

wereld om ons heen. Producenten van tennis-

schoenen, mobiele telefoons, kantoorgebou-

wen, meubels, printers en kleding leren

hierdoor om extra na te denken over wat er

in hun producten gebruikt wordt en dat de

wijze waarop zij hun consumenten bedienen

geen milieutechnische filantropie is, maar

een serieuze aangelegenheid. Ik kan geen

reden bedenken waarom het cradle-to-cradle

concept niet ook kan worden toegepast op de

horloge industrie.

WWaatt iiss uuww ffaavvoorriieettee hhoorrllooggee iinn ddee BBeellll && RRoossss

ccoolllleeccttiiee eenn wwaaaarroomm??

De Instrument BR03 94, vanwege zijn

formaat (42 mm) en het vrij radicale design.

Het is een echt instrument-horloge, een

professioneel stuk gereedschap.

AAllss uu zziicchh nniieett bbeezziigg zzoouu hhoouuddeenn mmeett hheett

oonnttwweerrppeenn vvaann hhoorrllooggeess,, wwaatt zzoouu uu ddaann ddooeenn??

Auto's ontwerpen. Zonder enige twijfel.

KKuunntt uu oonnss iieettss vveerrrraasssseennddss oovveerr uuzzeellff

vveerrtteelllleenn??

Jawel, ik draag over het algemeen niet mijn

eigen horloges.

Watch 27 Design B&R 03-12-2008 16:27 Pagina 59

watch 00:60

Wtch 27 Amrath 03-12-2008 16:43 Pagina 60

00:61 watch

WATCH AMRÂTH

amsterdamshistorischehommage aande zeven zeeenHet Amsterdamse Scheepvaarthuis wordt beschouwd als het eerste gebouw

dat geheel werd gebouwd volgens de stijl van de Amsterdamse School.

Na een restauratie en verbouwing van tien jaar tot een prachtig vijfsterren-

hotel ging WATCH op bezoek.

TTeekksstt:: Jules Marshall FFoottooggrraaffiiee:: Floris Leeuwenberg

..


watch 00:62

Toen de Amsterdamse scheepsmagna-

ten van begin 20e eeuw opdracht

gaven tot de bouw van een opvallend

hoofdkantoor voor hun onlangs

gecombineerde activiteiten waren ze zich er

niet bewust van dat ze een hele nieuwe

beweging in de architectuur inluidden. Het

resulterende Scheepvaarthuis, een

combinatie van traditioneel vakmanschap

op het hoogste niveau met de nieuwste

bouwtechnieken, stond er alsof het lag

aangemeerd aan de historische waterkant

van de stad, een monument van glas-in-lood,

siersmeedijzer en met de hand

gebeeldhouwde maritieme iconografie.

Het collectief van jonge architecten en

ontwerpers die het bouwden en inrichtten

zouden vervolgens een hele reeks openbare

gebouwen, stadsmeubilair en arbeiderswo-

ningen produceren waardoor het aanzien

van de stad voorgoed veranderde.

Stadsplanonderzoekers van overal ter wereld

zouden de aldus geboren Amsterdamse

School, zoals men de Nederlandse versie van

art nouveau en Jugendstil is gaan noemen,

komen bewonderen.

De haven raakte echter in verval en in 1981

verliet de laatste rederij het gebouw. De

Amsterdamse School was uit de mode

geraakt en het majestueuze maritieme icoon

leidde een kwijnend bestaan als kantoor van

het gemeentelijk vervoersbedrijf. Maar in

1996 kocht de hotelketen van de familie Van

Eijl het gebouw en in 2008 werd het, na een

nauwgezette restauratie en verbouwing,

heropend als het Grand Hotel Amrâth.

De term 'icoon' wordt in de public-relations-

cultuur van tegenwoordig te gemakkelijk

aan allerlei gebouwen toegeschreven,

waardoor het woord sterk aan inflatie

onderhevig is. Maar zelden zal een gebouw

deze betiteling zo terecht hebben ontvangen

als het Amrâth, waarin een rijke geschiedenis

en bijzondere materialen zijn gecombineerd

met het beste van de hedendaagse hotelin-

dustrie om een waarlijk maar verwaarloosd

monument van de stad nieuw leven in te

blazen.

Inefficiënte Amsterdammers besluiten tot

samenwerking

“De industriële revolutie brak in Nederland

pas laat uit,” vertelt Alice Roegholt, directrice

van Het Schip, het museum van de

Amsterdamse School, als toelichting op het

kader waarin het Scheepvaarthuis werd

gebouwd. Als eeuwenlang centrum van de

zeilscheepvaart kende Amsterdam aan het

begin van de 20 eeuw tientallen kleine

rederijen, elk met hun eigen personeel,

burelen, enzovoort. Dit was inefficiënt en de

concurrentie was te groot, waardoor ze niet

konden opboksen tegen havensteden die

sneller waren overgeschakeld op stoom, zoals

Liverpool, Antwerpen en Hamburg.

Het was een roerige tijd voor Amsterdam en

Nederland, met name in de haven.

Eeuwenlang waren schepen vanuit het

Oosterdok uitgevaren via de Zuiderzee, maar

die was verzand geraakt. Dankzij de aanleg

van het Noordzeekanaal konden in het

westen van de stad diepere havens worden

gegraven.

Onder het motto 'De zee scheidt de mensen;

de scheepvaart brengt ze bijeen' besloten de

zes grootste maatschappijen een

samenwerking aan te gaan en een modern

kantoorgebouw neer te zetten om zich daar

gezamenlijk in te vestigen. Ze wilden de

positie van Nederlands als vooraanstaand

handels- en scheepvaartland herstellen en de

moderne wereld laten zien dat Amsterdam

ook bij de tijd was.

Ze wilden iets uit een nieuwe traditie en de

opdracht ging naar het bureau Van Gendt en

de jonge architect Johan Melchior van der

Meyde, die al prijzen had gewonnen voor zijn

tekeningen maar van wie nog nooit een

gebouw was verwezenlijkt, kreeg de leiding.

Hij haalde er twee bevriende ontwerpers bij,

Michel de Klerk en Piet Kramer, die aan het

interieur gingen werken.

Vanaf 1850 groeide Amsterdam sterk met

nieuwe eilanden, werven en woningen voor

nieuwkomers van het Nederlandse

platteland. Er was genoeg werk in de haven,

maar aanstellingen waren onzeker en

telkens maar voor één dag. Er ontstond een

industriële arbeidersklasse en “er groeide een

beweging zonder naam,” aldus Roegholt.

Er waren regelmatig opstootjes in buurten

die in de geschiedenisboekjes niet vermeld

zijn. Maar in 1903 groeide een klein incident

uit tot een landelijke staking, met

dokwerkers en spoorwegarbeiders in de

voorhoede. Het was het grootste arbeidscon-

flict in de Nederlandse geschiedenis en

leidde tot het ontstaan van de vakbeweging.

De dokwerkers wonnen een vrije dag per

week en een veertigurige werkweek. In 1911

eindigde een nieuwe staking van dokwerkers

in een nederlaag, en overal in Europa

ontstond een sfeer waarin arbeiders en intel-

lectuelen moesten kiezen om zich al dan

niet aan de kant van de kapitalistische bazen

te scharen.

In Nederland resulteerde dit alles in een

sociaal-democratisch contract zoals we dat

nog altijd kennen: een trend richting vaste

aanstellingen, vrouwenemancipatie,


WATCH AMRÂTH

00:63 watch


watch 00:64

algemeen onderwijs, het ontstaan van

woningbouwverenigingen - kortom, de

grondvesten van het Nederlandse sociaal

contract zoals dat nog altijd bestaat.

De reden voor deze geschiedenisles is dat alle

onrust de kunstenaars niet onberoerd liet.

“De Amsterdamse School was niet expliciet

politiek, maar deze kunstenaars reageerden

op de gebeurtenissen,” vertelt Roegholt.

Kramer en De Klerk hadden zich gespeciali-

seerd in het ontwerpen van nieuwe

woningen voor arbeiders. “Niets is te mooi

voor de arbeider, die het zo lang zonder heeft

moeten doen,” merkte de laatste ooit op.

“Ze waren zich bewust van de ironie van

'bouwen voor de bazen', vertelt Roegholt,

“maar ze hadden het werk nodig en besloten

om het dan ook goed te doen.” Gezien de

aard van de opdrachtgever en de locatie,

dezelfde plaats waar de Nederlandse ontdek-

kingsreiziger Cornelis Houtman in 1595

vertrok op de eerste reis naar Oost-Indië, koos

het trio voor een alomvattend maritiem

thema, met veelvuldige verwijzingen naar de

Hollandse handelsgeschiedenis, ontdekkings-

reizen en scheepvaart.

De 'leugen' van de architect

De Klerk wilde bij de tijd zijn en de vruchten

van de industriële revolutie inzetten: het

werd het eerste gebouw van beton in het

land, hoewel hij om redenen van esthetiek

bakstenen liet bakken (in meer dan 200

verschillende vormen) om het casco te

bedekken, een besluit dat hem op de

benaming 'leugenaar' kwam te staan van

bepaalde critici.

Het is moeilijk te zeggen wie van de

ontwerpers verantwoordelijk was voor welke

onderdelen; het was een 'gesampt

kunstwerk'. Elk voorwerp -van de stoelen en

tafels tot de lamphouders, vloerkleden en

bakstenen- werd geheel nieuw gecreëerd,

hoewel er helaas weinig documentatie is

overgebleven. Alles diende ter symbolisering

van de glorie van de scheepsindustrie, de

romantiek van de grote zeereizen.

De ontwerpers lieten 65 Indonesische

ambachtslieden overkomen om handgeschil-

derde lederen wandkleden, houtsnijwerk en

bas-reliëfs te maken, waarvan de sensationeel-

ste voorbeelden te vinden zijn in de

Beraadzaal (vergaderzaal). Naast mahonie,

teak en andere exotische houtsoorten

werkten zij met diverse baksteensoorten;

speciale mallen voor reliëfbakstenen en

vuurvaste stenen werden vervaardigd en er

werden verschillende soorten natuursteen

gebruikt, waaronder graniet, verschillende

marmersoorten en diorietporfier.

De ontwerpers lieten

65 Indonesische

ambachtslieden

overkomen om

handgeschilderde

lederen wandkleden,

houtsnijwerk en

bas-reliëfs te maken.


00:65 watch

WATCH AMRÂTH

Ornamenteel smeedijzerwerk, glas-in-lood en

textiel werden in grote hoeveelheden

toegepast in het gebouw.

Het in twee fasen geconstrueerde gebouw ligt

als een grandioze oceaanboot van baksteen

gemeerd aan de kade, in de vorm van een

omgevallen hoofdletter A. De hoofdingang in

de punt van de A -de 'boeg' van het gebouw-

op de hoek Prins Hendrikkade/Binnenkant,

wordt bekroond door een trapvormige toren

met koperkleurige Engelse lei en de

voorrand van het dak is bedekt met

scheepstouwen, golven en vissenkoppen.

De rest van het gebouw waaiert van hieruit

naar achteren uit en werd twaalf jaar later

(1926-28) uitgebreid, hetgeen al gepland was

in de eerste bouwfase (1913-16): er waren

meteen al voldoende bakstenen gebakken

om beide fasen te kunnen voltooien.

Het wordt nu beschouwd als het eerste

gebouw dat volledig werd gebouwd volgens

de Amsterdamse School en betekende een

sprong vooruit in de carrière van veel van de

betrokken kunstenaars en ontwerpers. Er

ging geen manifest uit, maar overal in

Nederland werd de kenmerkende

combinatie van een zakelijke aanpak en een

esthetische uitdrukking van de zuivere

lijnen van het moderne leven geciteerd en

nagevolgd. Na 1915 werd het de dominante

Nederlandse stijl voor zowel interieurs als

exterieurs, en tevens voor de grafische kunst.

Er verrezen hele nieuwe wijken voor

arbeiders, gelegen tussen appartementen

voor de middenstand, bibliotheken en

scholen.

Post W.O. II

In de campagne voor nieuwe gebouwen na

de Tweede Wereldoorlog vervaagde de

invloed van de School. Het land was rijp voor

het modernisme en de V.S., Zweden en de

New Towns van Groot-Brittannië werden het

nieuwe rolmodel. Bak- en natuursteen

maakten plaats voor beton, meer groene

ruimte, een nadruk op verkeer, en in plaats

van één domante bouwstijl werd een

spectrum aan stijlen gebruikt.

De haven van Amsterdam verloor het van

het heropgebouwde Rotterdam en in 1981

verliet de laatste rederij het Scheepvaarthuis,

waarna het majestueuze gebouw een

anoniem bestaan leidde als kantoorgebouw

van het Amsterdamse Gemeentelijk

Vervoersbedrijf. De oorspronkelijke

lamphouders, waaronder kroonluchters, en

het van houtsnijwerk voorziene meubilair

werden gelukkig op de bovenverdiepingen

opgeslagen.

Ooit waren zij het grote voorbeeld voor het

coöperatieve credo van de polder, maar nu

werden Van der Meyde, Kramer en De Klerk

bekritiseerd: ze waren kunstenaars, geen

architecten. “De modernisten haatten de

Amsterdamse School,” vertelt Roegholt. “Hij

was alom tegenwoordig - op postzegels, in

glas-in-lood, meubilair.”

Een groot deel van dit erfgoed is verloren

gegaan door botte renovaties en stadsontwik-

keling. Tragisch, vindt zij, en vergelijkt de

schoonheid en invloed van de School op

Amsterdam met die van Gaudi (die slechts

zes gebouwen verwezenlijkte) op Barcelona,

of die van Macintosh op Edinburgh. Pas door

een retrospectief in het Stedelijk Museum in

1972 begon men zijn mening te herzien en

door een heropleving van de belangstelling

kon nog net worden voorkomen dat een

aantal buurten geheel tegen de grond

gingen. Inmiddels worden overal in de stad

gebouwen hersteld en gerenoveerd.

Nieuwe kans voor het Scheepvaarthuis

Het pronkstuk van deze herwaardering

wordt gevormd door het Scheepvaarthuis, dat

in 1996 werd overgenomen door het

Nederlandse concern Amrâth Hotels &

Restaurants, eigendom van de familie Van

Eijl. Het inrichten van een vijfsterrenhotel op

deze unieke locatie was een langdurig en


watch 00:66


00:67 watch

kostbaar proces, waarbij wat in essentie nog

altijd een kantoorgebouw was, hoe imposant

en historisch ook, werd omgebouwd tot 175

vijfsterrenkamers en 30 suites, waarbij

onderweg vele horden moesten worden

genomen en rekening moest worden

gehouden met de beperkingen gesteld door

de gemeentelijke monumentencommissie.

Het grootste deel van het monumentale

houten steenwerk van het oorspronkelijke

gebouw is behouden gebleven, hetgeen het

nieuwe hotel een statige, robuuste en eer-

biedwaardige uitstraling geeft. De oorspron-

kelijke wandverlichting, plafondlampen en

luchters die bij een renovatie in 1972 werden

verwijderd zijn schoongemaakt,

gerestaureerd en weer aangebracht en het

oorspronkelijke meubilair is uit depot

gehaald.

Elementen van de oorspronkelijke kantoor-

functie van het gebouw zijn tevens behouden

gebleven. De balies zijn intact gebleven maar

nu puur decoratief, het keldergewelf biedt nu

plaats aan een wijnkelder, waar onlangs een

bar is geopend en de oorspronkelijke pater-

nosterlift werkt nog (maar neemt voor de

veiligheid geen passagiers mee).

Om meer licht binnen te laten in het

gebouw zijn de glas-in-loodramen verkleind

en is de oorspronkelijke betimmering

vervangen door lichtere houtsoorten. Toch

heerst in delen van het hotel nog een

stemmingvolle, duistere sfeer. Nieuwe inrich-

tingselementen, zoals wandkleden voor de

Beraadzaal, sculpturen en bekleding zijn

gecreëerd door Nederlandse kunstenaars

zoals Gertie Bierenbroodspot en Christie van

der Haak. Ze lieten zich inspireren door de

oorspronkelijke inrichting en het resultaat is

een geslaagd huwelijk tussen oud en nieuw.

Psychedelische ervaring

De meest imposante elementen zijn

misschien wel het verfijnde ijzersmeedwerk

van het centrale trappenhuis, bekroond door

een indrukwekkende glas-in-loodkoepel, de

directeurskamers op verschillende

verdiepingen van de hoek Prins

Hendrikkade/Binnenkant en de Beraadzaal

op de derde verdieping aan de Prins

Hendrikkade, volledig ontworpen door de

interieurontwerper T. Nieuwenhuis.

Alle kamers -elk met een unieke vorm als

gevolg van het monumentale karakter van

het gebouw- zijn ontworpen door de

architect Ray Kentie volgens een nautisch

thema. Ook heeft hij voor de bordjes in het

hotel een nieuw lettertype ontworpen

gebaseerd op de esthetica van de

Amsterdamse School.

Er zijn tien suites van meer dan 60 vierkante

meter, waaronder de Torensuite die zich

uitstrekt over drie verdiepingen en een

panoramisch uitzicht van 360 graden over de

stad biedt, en de Oosterse suite met dakterras.

Natuurlijk zijn tevens alle moderne

faciliteiten aanwezig die je van een luxehotel

mag verwachten, van een wellness-spa van

250 vierkante meter met zwembad tot Ray's

Club, een sfeervolle receptiezone annex bar,

genoemd naar de architect van het hotel.

De ongewone vorm van het hotel geeft het

gebouw enigszins een M.C. Escher-gevoel, in

het bijzonder rondom het centrale

trappenhuis, terwijl het verfijnde smeedijzer-

werk doet denken aan H.R. Giger.

De kwaliteit van de bouwmaterialen in

combinatie met de uitgebreide details

creëren tezamen een welhaast psychedeli-

sche ervaring, waarbij de innerlijke geest

wordt ontspannen en betoverd door een

uiterlijke omgeving die bijna krankzinnig

decoratief te noemen is. In elk hoekje vindt

je wel een inktvismotief, een zeemonster, een

opgerold touw; elk houten oppervlak is

voorzien van een afbeelding van Neptunus of

een Hollandse ontdekkingsreiziger, een

tafereel uit een Javaans rijstveld, de suiker-

plantages van Paramaribo of een andere

parel van het Hollandse handelsrijk dat via

de Oost- en West-Indische Compagnie vanuit

ditzelfde gebouw bestierd werd.

De familie Van Eijl verdient applaus omdat

ze zich kosten noch moeite gespaard hebben

bij de restauratie van een van de 'vergeten'

schatten van Amsterdam. Je kunt erover

twisten in hoeverre een vijfsterrenhotel kan

worden beschouwd als het 'teruggeven aan

de stad' van zo een belangrijk monument,

maar de restaurantprijzen zijn opzettelijk

laag gehouden zodat iedereen de herstelde

grandeur kan komen ervaren, en Alice

Roegholt geeft elke zondag een rondleiding

WATCH AMRÂTH

GGRRAANNDD HHOOTTEELL AAMMRRÂÂTTHH

PRINS HENDRIKKADE 108

1011 AK AMSTERDAM

TEL: +31 (0) 20 552 0000

WWW.AMRATHAMSTERDAM.COM

KAMERS: 250-650 EURO.

SUITES 470-2500 EURO.

MMUUSSEEUUMM HHEETT SSCCHHIIPP

SPAARNDAMMERPLANTSOEN 140

1013 XT AMSTERDAM

TEL: +31 (0) 20 418 2885

WWW.HETSCHIP.NL

OPEN: WOE-ZON 13.00-17.00 UUR

(OOK OP AFSPRAAK; BEL VOOR DE RONDLEIDING

OP ZONDAG DOOR HET AMRÂTH)

aan belangstellenden. Voor elke liefhebber

van 20e-eeuwse design en architectuur die

naar Amsterdam komt is, al valt een

overnachting wellicht buiten de financiële

mogelijkheden, een bezoek aan Grand Hotel

Amrâth een echte must.

De ongewone vorm van het hotel geeft het gebouw

enigszins een M.C. Escher-gevoel.


dubbel design

Deel II: Glashütte Original

DDRR.. FFRRAANNKK MMÜÜLLLLEERR, GGEEBBOORREENN:: 5 MAART 1965, HAMBURG, FFUUNNCCTTIIEE:: MANAGING DIRECTOR

watch 00:68

Bell & Ross en Glashütte Original; WATCH legde aan twee leeftijdsgenoten,

verantwoordelijk voor het design bij twee zeer verschillende

horlogemerken, dezelfde vragen voor. Een interessant vergelijk...

Watch 27 Design Glashutte 03-12-2008 16:33 Pagina 68

00:69 watch

DESIGN Hotshots

HHooee zzoouu uu hheett DDNNAA vvaann GGllaasshhüüttttee OOrriiggiinnaall

wwiilllleenn oommsscchhrriijjvveenn??

Binnen de Glashütte Original-collecties

onderscheiden we twee benaderingen: de

Senator-lijn bestaat uit horloges met een

klassieke of historische inslag. Dit zijn

horloges met een tijdloze elegantie, met een

retro uitstraling, met traditionele materialen,

zoals porselein of email. De Pano-collectie is

meer een moderne interpretatie van het

polshorloge. Hierin durven we meer te expe-

rimenteren met kleuren, vormen, materialen

et cetera, zonder overigens echt 'gek' te

willen doen.

Generaliserend -en dat geldt voor onze hele

collectie- hanteren we twee mantra's:

Glashütte Original kan bogen op meer dan

160 jaar bestaan - en evolutie komt ook bij

ons eerder dan revolutie. Verder is een

synthese van vorm en functie voor ons

fundamenteel. Al onze horloges voldoen aan

de Duitse kernwaarden innovatie,

technologie, betrouwbaarheid en functionali-

teit. De designs focussen op puurheid,

netheid, structuur en delen overeenkomstige

kenmerken als je kijkt naar bijvoorbeeld de

lugs of de kast.

WWeellkkee ttrreenndd iinn hhoorrllooggeeddeessiiggnn vvoooorrzziieett uu

vvoooorr ddee kkoommeennddee ttiieenn jjaaaarr??

De trend zal zijn dat er geen trend meer is.

Qua esthetiek leven we al in een wereld met

ontelbaar verschillende smaken. Sommige

horlogeliefhebbers houden van platte

horloges, met 'normale' afmetingen, andere

zien liever iets dat groot en opvallend is.

Terwijl de ene een klassieke wijzerplaat

verlangt, wil de andere in het geheel geen

wijzerplaat. We zien het gebruik van nieuwe

materialen oprukken, terwijl ook oude,

traditionele materialen zich moeiteloos

handhaven. Ieder jaar weer worden we op de

horlogebeurzen overspoeld met noviteiten.

De variëteit in horloges weerspiegelt de

individualisering van maatschappijen. Het is

dan ook een logische ontwikkeling dat veel

hoogwaardige manufactures in toenemende

mate verzoeken binnenkrijgen voor horloges

die moeten voldoen aan individuele wensen.

WWaatt iiss hheett eeeerrssttee mmeerrkk wwaaaarr uu eevveenn eeeenn

kkiijjkkjjee ggaaaatt nneemmeenn aallss uu eeeenn hhoorrllooggeebbeeuurrss

bbeezzooeekktt??

Geen voorkeur. Ik hou ervan om me te laten

verrassen.

WWeellkk ssoooorrtt kkllaanntt hheeeefftt uu vvoooorr ooggeenn aallss uu

oonnttwweerrpptt vvoooorr GGllaasshhüüttttee OOrriiggiinnaall??

Een cultureel ontwikkelde kosmopoliet met

een individuele smaak, zelfverzekerd,

modern, maar met respect voor traditie.

WWaatt zziieett uu aallss ddee bbeellaannggrriijjkkssttee ooff mmeeeesstt

iinnvvllooeeddrriijjkkee ddeessiiggnnttrreenndd vvaann ddee aaffggeellooppeenn

jjaarreenn??

Ook hier, vrees ik, zijn er teveel om op te

noemen. Maar wellicht ontbeer ik het

overzicht om echt goed te kunnen oordelen

over de invloeden van architectuur, meubels,

mode, auto's et cetera.

WWaatt vvoooorr ssoooorrtt aauuttoo rriijjddtt uu zzeellff??

Een zwarte Mercedes-Benz ML. Vanwege het

comfort (familie auto), betrouwbaarheid (laat

me nooit in de steek), schoonheid en

motorvermogen.

EEnn wwaatt vvoooorr aauuttoo zzoouu uu wwíílllleenn rriijjddeenn??

Een Mercedes-Benz 300 SL Roadster. Waarom?

Is het mogelijk om het onverklaarbare uit te

leggen? Hetzelfde geldt overigens voor de

Porsche Spyder 550, de Ferrari 250 GTO, de

Aston Martin DB5, en, en, en.....

WWeellkkee ddeessiiggnneerr bbeewwoonnddeerrtt uu vvoooorraall eenn

wwaaaarroomm??

Ik bewonder er teveel om er één te kunnen

noemen.

WWaatt iiss hheett eeeerrssttee wwaatt uu mmeeee zzoouu nneemmeenn

wwaannnneeeerr uu nnaaaarr MMaarrss zzoouu mmooeetteenn

eemmiiggrreerreenn??

Een goede reep chocolade!

GGeelloooofftt uu iinn hheett ccrraaddllee--ttoo--ccrraaddllee ddeessiiggnn

ccoonncceepptt?? EEnn iiss ddiitt ttooeeppaassbbaaaarr oopp ddee hhoorrllooggee

iinndduussttrriiee??

In alle aspecten van ons leven heeft de focus

op ecologische consequenties een enorme

zwaarte gekregen -en terecht.

Milieutechnische zaken zijn ook binnen de

horloge industrie zeker relevant en zullen

Al onze horloges voldoen aan de Duitse kernwaarden innovatie,

technologie, betrouwbaarheid en functionaliteit.


watch 00:70

[[ZZiiee vvoooorr DDeeeell 11,, BBeellll && RRoossss ppaaggiinnaa 5588]]

DESIGN Hotshots

steeds meer aandacht krijgen. Denk alleen

maar eens aan de honderden miljoenen

batterijtjes die ieder jaar nodig zijn om al die

kwartshorloges aan het werk te houden.

Echter, in hoeverre een concept als cradle-to-

cradle impact zal hebben op onze bedrijfstak

zullen we moeten afwachten. De horloge-

industrie is namelijk traditioneel én

conservatief. Maar voor zover het luxe

horloges betreft: die zijn meestal mechanisch

en zowel goud als platina kunnen prima

worden gerecycled. En de meeste lederen

bandjes kunnen uiteindelijk waarschijnlijk

ook probleemloos als compost dienen.

WWaatt iiss uuww ffaavvoorriieettee hhoorrllooggee iinn ddee GGllaasshhüüttttee

OOrriiggiinnaall ccoolllleeccttiiee eenn wwaaaarroomm??

Natuurlijk heb ik mijn persoonlijke smaak

en daarom ook een paar favorieten... Maar

die ga ik hier echt niet noemen. Ik ben altijd

heel trots wanneer we een horloge

ontwikkelen dat succesvol blijkt onder onze

fans en klanten, terwijl ik er zelf niet zoveel

gevoel bij heb, omdat het bijvoorbeeld een

dameshorloge is. De taak voor ons designers

is namelijk niet om onszelf te plezieren,

maar de mensen búiten de Glashütte

Original ateliers. Daar ligt de echte

uitdaging.

AAllss uu zziicchh nniieett bbeezziigg zzoouu hhoouuddeenn mmeett hheett

oonnttwweerrppeenn vvaann hhoorrllooggeess,, wwaatt zzoouu uu ddaann ddooeenn??

Ik zou me in ieder geval veel vaker vervelen

in mijn leven. Het is een van de mooiste

privileges denkbaar, de mogelijkheid hebben

om je creatief uit te drukken. Zeker wanneer

je horloges mag ontwerpen, omdat die zo

relevant zijn, in historisch, praktisch,

filosofisch, esthetisch of sociaal opzicht.

KKuunntt uu oonnss iieettss vveerrrraasssseennddss oovveerr uuzzeellff

vveerrtteelllleenn??

Ik ben het met Douglas Admas eens dat het

fundamentele antwoord luidt '42'.


DIE ZE IT GEHÖRT D IR

MeisterSinger Perigraph, Automatisch uurwerk met datum-aanduiding, Behuizing 43 mm (ook verkrijgbaar in 38 mm), 995 Euro Winkelverkoopprijs

“De meest belangrijke tijd in ons leven is altijd de tegenwoordige tijd.” Leo Tolstoy

ww

w.m

eist

ersi

nger

.de

O. a. verkrijgbaar bij: Alkmaar: Juwelier Rense de Boer, Langestraat 52 Amersfoort: van Hell Juweliers, Utrechtsestraat 28 Amsterdam: bofb jewellery & watches, Rokin 116 M; QP Exclusieve Horloges, Willemsparkweg 154 (hoek Cornelis Schuytstraat); Strego Juweliers, Rijnstraat 60 Apeldoorn: van Hell Juweliers, Hoofdstraat 133 Arnhem: Juwelier Punte, Rijnstraat 33 Barendrecht: Juwelier Ettema, Middenbaan 57 – 59 Barneveld: Ibink Juwelen, Jan van Schaffelaarstraat 30 Breda: Levens Time Center, Nw. Ginnekenstraat 4 Bussum: Juwelier Geerling, Wilhelminaplantsoen 1 Den Haag: Sieralex Juwelier, Denneweg 112; Juwelier Christianne Dings, Frederik Hendriklaan 115; Juwelier van Willegen, Hoogstraat 15 Doetinchem: Juwelier Kopmels, Boliestraat 56 Eindhoven: Juwelier C. van de Kerkhof, Rechtestraat 38 Ermelo: Wajer Juwelier Hans van Sloten, Stationstraat 81A Groningen: Juwelier De Schatkamer, Stoeldraaierstraat 3 Haarlem: Juwelier Driessen, Barteljorisstraat 1 Heerlen: Juwelier Oostwegel, Geleenstraat 55 Heerenveen: Popma & Popma Juwelier, Dracht 37 Hellevoetsluis: Clockwise, Westkade 41 Hengelo (Ov.): Kwekkeboom Juweliers, Brinkstraat 8 Maastricht: Jos Naebers Juwelier, Havenstraat 10 – 12 Middelharnis: Juwelier Keuvelaar, Zandpad 32 Mijdrecht: Juwelier van Beek, Dorpsstraat 36 Nijmegen: Juwelier van Baal, Broerstraat 53 Oisterwijk: Juwelier van Dijk, Kerkstraat 9 Oss: Juwelier Marijnissen, Kerkstraat 9 Oudewater: Juwelier Reijersen, Korte Havenstraat 16 Rijssen: Saffi er Juweliers, Haarstraat 11 Roermond: Pijpers Horlogerie, Neerstraat 82 Roosendaal: Vergouwen Juweliers, Raadhuisstraat 27 – 29 Rotterdam-Hillegersberg: Fred Helmer Juwelier, Bergse Dorpsstraat 97A ’s-Hertogenbosch: Willem van de Berg Haute Horlogerie, Verwerstraat 91 Sittard: Juwelier Jan de Wever, Brandstraat 3 Utrecht: Helsloot Juweliers, Oudkerkhof 20 Venlo: Nellissen Juwelen, Markt 4 Vianen: ’t Juweliershuis Reijersen-van Buuren, Voorstraat 15 Voorschoten: Juwelier van Dam, Schoolstraat 89 – 91 Zwolle: Juwelier Geerink, Diezerstraat 104

Agent: Time Company, [email protected], Tel. +31 570 514200

MS_Perigraph_Watch_23-09-2008.indd 1MS_Perigraph_Watch_23-09-2008.indd 1 04.09.2008 12:53:17 Uhr04.09.2008 12:53:17 Uhr

watch 00:72

HE T AC H T S T EW E R E L DWO N D E R?primaluna prolo gue eight cd-speler

Chinese waar overspoelt al decennia lang en in toenemende mate

onze markt. De kenmerken zijn: goedkoop en veelal een luxe

uitstraling gekoppeld aan een beperkte levensduur. Dat geldt ook

voor audioproducten.

TTeekksstt:: Henk Peters

Watch 27 HiFi 11-12-2008 10:56 Pagina 72

0 0 : 7 3 watch

WATCH HIFI

leiden door iemand die al jaren wereldwijd

eigen audioproducten heeft verkocht:

Herman van den Dungen. Produceer

vervolgens in China bij vijf verschillende

fabrieken en zorg dat je bij iedere

productierun zélf aanwezig bent om te

controleren of alles volgens afspraak

verloopt. Het nu ontstane gerecht laat zich

totaal niet vergelijken met Pekingeend,

maar is in audiotermen vertaald zeker zo

smakelijk.

ProLogue One

De verovering van de wereld begon voor

PrimaLuna met de ProLogue One

geïntegreerde buizenversterker. Door zijn

absurd vriendelijke prijs, fraaie afwerking

en goede muzikale prestaties werd dit

product wereldwijd overladen met

audiofiele awards. Hetzelfde gebeurde met

de PrimaLuna producten die volgden. Het

waren allemaal versterkers. De ProLogue

Eight is dan ook de eerste bron uit de

PrimaLuna-stal. En het is meteen een heel

bijzonder apparaat.

Spartaans

Een eerste blik op het uiterlijk leert dat de

cd-speler op dezelfde manier behuisd is als

de andere producten uit de ProLogue-serie.

Het (kosten-)voordeel hiervan laat zich

raden. Maar er valt nog wel wat meer op: de

Spartaanse bediening. Er wordt wel een

afstandsbediening bijgeleverd maar die

beperkt zich echt tot de hoogst

noodzakelijke functies: play, pause, stop,

open, skip, repeat en fast forward en

backward. Geen programmeerbare

geheugens, nee zelfs geen directe

nummertoegang. Aan en uit zet je de

speler met een schakelaar op de zijkant.

Muziek

Alle producten van PrimaLuna kenmerken zich door hun

focus op de muzikale beleving, wat waarschijnlijk de reden is

waardoor dit merk -dat als cult-merk begon- inmiddels

behoorlijk mainstream geworden is. Aan dit uitgangspunt is

echter nooit getornd en het geldt dus ook onverkort voor de

PL8. Maar de PL8 gaat wel een stapje verder. Waar je in

audioland grofweg twee stromingen kunt onderscheiden -zij

die gaan voor het meest transparante geluid en zij die

helemaal warm worden van een lekker muzikaal geluid-,

probeert de PL8 beide uitgangspunten in één apparaat te

verenigen. En dat lukt deze eigenzinnige cd-speler bijzonder

goed. Voor iedereen die nog wel eens een cd draait en mp3

vooral iets voor onderweg vindt, is de PrimaLuna PL8

(richtprijs € 2.250,-) een must om te beluisteren. Het zou

zomaar uw laatste cd-speler kunnen worden.

Sinds een jaar of tien zijn Chinese

merken die high-end-kwaliteit voor

een vijfde van de normale prijs

zeggen te bieden, niet meer te tellen. De

meeste hiervan zijn overigens maar

kortstondig op de Europese markt

aanwezig en daarna al snel weer

verdwenen. De importeurs lopen stuk op

de middelmatige, en zelfs wisselende,

kwaliteit van de apparaten. De reden

hiervoor is dat men in China alles

namaakt. En daar gaat men heel ver in.

Gerelateerd aan audioapparatuur uit zich

dat bijvoorbeeld in het wegvijlen van

goedkope merknamen op goedkope

onderdelen en het opdrukken van dure

merknamen op die nog steeds heel

goedkope onderdelen. Zo pakt de Chinese

fabrikant weer een stukje marge terug op

de Europese distributeur die denkt snel

en goedkoop klaar te zijn.

PrimaLuna

Het valt dan ook alleen maar te

bewonderen dat er ook audiomerken zijn

die hun productie in China laten

plaatsvinden en wél constante kwaliteit

weten te leveren. Een voorbeeld hiervan is

het overbekende Musical Fidelity, maar

ook het stilletjes aan net zo bekend

wordende -Nederlandse- PrimaLuna.

Pekingeend

Het recept van PrimaLuna is eigenlijk

simpel. Ontwerp in Nederland. En neem

daarvoor een ontwerper in de arm die zijn

sporen bij het zeer gerenommeerde

Goldmund heeft verdiend: Marcel Croese.

Voeg dat slimme ontwerp samen met een

alweer slimme en robuuste vormgeving

door Ron Simons en laat de hele operatie

KlokEen van de belangrijkste

onderdelen van een cd-speleris de klok. Die 'klokt' het

digitale signaal -wanneer hetgoed is- zo nauwkeurig, dat de

digitale informatie in exacthetzelfde tempo en op exacthetzelfde tijdstip van digitaalnaar analoog wordt omgezet

als dat het van analoog digitaalwerd. Wanneer de klok

minieme timing-foutjes maakt,zijn die hoorbaar als 'jitter'.

Dat is hoorbaar als een digitalerafelrand aan het geluid. Jitter

is de grootste vijand vandigitaal opgeslagen muziek enkan op verschillende plaatsen

in de keten ontstaan. Eenultraprecieze klok is dan ook

een voorwaarde voor echtpuur muziekgenot. Nu zijn er

verschillende merken cd-spelers die dit soort precieze

klokken bevatten. Deze spelerszijn echter zonder

uitzondering twee totmeerdere malen zo duur als de

PrimaLuna PL8.Volstrekt uniek is dat de

toegepaste klok in de PL8 eenbuis bevat. PrimaLuna beweert

hierdoor een preciezerresultaat te halen. Metingengedaan door verschillende

onafhankelijke tijdschriftengeven ze hierin gelijk. Het

maakt de PL8, zeker in dezeprijsklasse, de enige in zijn

soort.

Info: www.primaluna.nl

Watch 27 HiFi 11-12-2008 10:58 Pagina 73

watch 00:75 navigator

w a t c h n av i g a t o r

fashion

belle van `t hoff

living

finance: van lanschot

pablo helman

films

kijken, lezen en luisteren

travel report china

column: watch out

76-83

86-89

90-93

94-95

96-98

100-101

102-105

106-113

114

Watch_27_Navigator 12-12-2008 15:24 Pagina 75

watch 00:76

CORNELIANICOLBERT : CORNELIANI

SHIRT : CAMOSHITA

PANTALON : CAMOSHITA

SJAAL : ETRO

POCHET : OGER

subtlest ylish

Watch_27 Looks/Fashion 11-12-2008 09:33 Pagina 76

00:77 watch

WATCH LOOKS

CARUSOCOLBERT : CARUSO

COLTRUI : OGER

POCHET : OGER


watch 00:78

ATTOLINIPAK: ATTOLINI

SHIRT: RALPH LAUREN

DAS: BORRELLI

POCHET: OGER


00:79 watch

WATCH LOOKS

ISAIAMANTEL: ISAIA

COLBERT: ISAIA

SHIRT: MAFFEIS

PANTALON: INCOTEX

DAS: OGER

SJAAL: COLOMBO


watch 00:80

WATCH LOOKS

TOM FORDTOTAL OUTFIT : TOM FORD

Voor

info

rmat

ie: w

ww

.oge

r.nl


WATCH LOOKS

00:81 watch

WWee zziitttteenn lleetttteerrlliijjkk eenn ffiigguuuurrlliijjkk iinn nnooggaall

ddoonnkkeerree ttiijjddeenn.. WWaatt iiss ggeeppaassttee kklleeddiinngg vvoooorr

eeeenn rreecceessssiiee??

We zien de terugkeer van de 'dress-up

stemming' voor 2009. Men wil weer dressed

for success zijn -of in ieder geval als zodanig

voor de dag komen. Ook de das komt weer

terug in het modebeeld, omdat men

wederzijds respect wil tonen tijdens

belangrijke meetings.

BBeenn jjee ssoowwiieessoo vvaann mmeenniinngg ddaatt aallggeemmeeeenn

hheeeerrsseennddee sstteemmmmiinnggeenn hheett mmooddeebbeeeelldd

bbeeïïnnvvllooeeddeenn?? DDaatt IIttaalliiaaaannssee oonnttwweerrppeerrss

bbiijjvvoooorrbbeeeelldd mmeett iieettss vvrroolliijjkkss vvoooorr ddee ddaagg

kkoommeenn oopp hheett mmoommeenntt ddaatt IIttaalliiëë wweerreellddkkaamm--

ppiiooeenn vvooeettbbaall wwoorrddtt??

Dat klopt absoluut. Alles wordt wat

bescheidener om een deal binnen te kunnen

halen. Het is nu dus van belang om níet met

je Porsche voor te komen rijden bij een

belangrijke deal. Dat zien we ook terug in de

dassen, die duidelijk subtieler worden:

dunner, smaller en kleiner geknoopt, met

een meer ingetogen motief. En qua kleuren

zien we subtiele, afgevlakte kleuren zoals

grijs, mogelijk in combinatie met ruiten in

drie-delige en dubbel-breasted pakken.

WWaatt zziijjnn vvoooorr ddeezzee wwiinntteerr ooppvvaalllleennddee

kklleeuurreenn eenn ttrreennddss??

Terwijl men zakelijk bescheiden wil zijn,

verwent men zichzelf in zijn vrije tijd juist

met uitbundige patronen en harde knal-

kleuren. Deze uitgesproken kleuren zien wij

terug in dikke kleurrijke streep-jasjes met

pyjama-achtige broeken. En veel gebruik van

zijde met Aziatische prints. Dat laatste klinkt

misschien wel heel erg uitbundig.... en dat is

ook zo.

LLaaaatt jjiijj jjee ppeerrssoooonnlliijjkk iinn jjee ddooeenn eenn llaatteenn

bbeeïïnnvvllooeeddeenn ddoooorr nneeggaattiieevvee

bbeeuurrsssstteemmmmiinnggeenn??

Nee, niet persoonlijk. Ik let wel, net als

vroeger overigens, op de financiën. Maar ik

ga niet anders leven als voorheen. Andersom

durf ik qua kleding nu juist meer, omdat ik

money & modeZe hebben niets en tegelijkertijd álles met elkaar te maken: geld

en mode. WATCH vroeg Sander Lusink, marketing director bij

Oger, om zijn visie op dit onlosmakelijke duo.

vind dat je juist in deze tijd

jezelf moeten laten zien. Dus

loop ik juist nu in drie-delige

pakken. Wij geloven dat

winnaars bij winnaars willen

horen en dat ook uit willen

stralen. Kijk alleen wel uit met

het Porsche-verhaal, want de

klant denkt al snel dat híj die

betaald heeft.

WWaatt hheebb jjee eerrvvaarreenn aallss

mmooddiisscchh hhooooggtteeppuunntt vvaann

22000088??

De intrede van het

herenmerk Tom Ford bij ons

in de winkel. Heel de

modewereld heeft hierop

zitten wachten en wij zijn er

trots op dat wij als enige in

Nederland deze lijn mogen

verkopen.

IIss ddee ppooppuullaarriitteeiitt vvaann TToomm

FFoorrdd mmeerrkkbbaaaarr ttooeeggeennoommeenn

ddoooorr hheett ffeeiitt ddaatt JJaammeess BBoonndd

zziicchh ddoooorr ddiitt llaabbeell llaaaatt kklleeddeenn??

Ja, dat kun je wel zeggen.

Daniel Craig ziet er dan ook

top uit in de film en niet in de

laatste plaats dankzij deze

Tom Ford pakken.

NNoogg vveerrrraasssseennddee ttiippss??

Jazeker: we lanceren de

duurste heren en dames jeans

ter wereld op de

openingsavond van de

Miljonair Fair 2008. En deze

wordt volgend jaar in onze

winkels leverbaar...


watch 0 0 : 8 2

Robuuste maar elegante items.

Donkere maar chique kleuren.

Sobere maar stijlvolle uitstraling.

De looks van winter 08/09!

in sti jl dewinter in. . .

SERIEUS FASHION-ITEMDe bril als modeaccessoire is aan een opmars bezig. Brillen zijn zelfs zo hip dat er een toenemende vraag

is naar een bril met vensterglas. Vooral in het uitgaansleven doen brillen het goed en dan vooral hippe

modellen geïnspireerd door celebs als Madonna en Johnny Depp. Zo is het dikke, kunststof montuur een

echte hit. Het modebeeld lonkt daarmee heel duidelijk naar de seventies. Het Andy Warhol type montuur

is niet weg te denken en sluit volledig aan bij de fashion van 2009 waarin wijde pijpen en hoge tailles niet

te missen zijn. De kunstzinnige zwarte monturen zijn een grote hit, maar ook de bruine tint wordt veel

gespot in deze retro-vintage look. Voor op de werkvloer zijn de wat kleinere, jaren vijftig monturen

populair. Maar die zijn niet minder opvallend! De veren (pootjes) zijn fors en vaak voorzien van trendy

kleuren en dessins. Denk aan de dubbele neusbrug voor modieuze mannen en dames vliegen weg met

het vlindermodel! De laatste trend in oogmode is ongetwijfeld 'de ronde vorm' in de kleuren zwart, bruin,

goud en zilver, kunststof of metaal; het maakt niet uit!

MMeeeerr iinnffoo:: HHeett HHuuiiss OOppttiicciieennss,, wwwwww..hheetthhuuiiss..nnll,, SSppeeccssaavveerrss,, wwwwww..ssppeeccssaavveerrss..nnll

TITANIC JASWie denkt dat oud zeildoek linea recta op de

scheepsvuilnisbelt belandt, heeft het mis. Boeji

maakt er namelijk jassen en tassen voor jong

en oud van. Het merk gebruikt zelfs zeildoek

van 50 jaar oude botterzeilen! De jacks bestaan

uit twee afritsbare delen, zodat je ze ter land en

ter zee kunt dragen. Het zeil van de buitenjas is

bewerkt met leer en andere verrassende

materialen. Iedere jas is voorzien van een eigen

nummer zodat je nooit eenzelfde exemplaar

tegenkomt. Voor de trendy mannen van

Nederland heeft BOEJI ook laarzen in de

collectie. Deze laarzen (€ 398,-) bestaan uit zeil

met leer, wat deze laarzen een krachtig en stoer

uiterlijk geeft. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbooeejjii..ccoomm


00:83 watch

WATCH LOOKS

MOOIE METGEZELModieus op weg naar de werkplek of sportief op pad voor een stevige wandeling. Aan

de voeten is er wat Van Lier betreft dit seizoen keuze uit verschillende enkelhoge

leren schoenen met vetersluiting. De strakke, klassieke modellen zijn leverbaar in de

kleuren cognac, zwart en bruin (prijzen vanaf 174,90). Deze Goodyear gemaakte

collectie is vervaardigd uit kalfsleer of suède en voorzien van een elegante leren zool.

De stoere versie heeft een robuuste zool van rubber, terwijl de leest van dit model

zorgt voor veel bewegingsvrijheid. Verkrijgbaar in verschillende leer/suède

combinaties (prijzen vanaf € 149,90). MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..vvaannlliieerr..nnll

MADE IN ARGENTINAMet de nieuwe reis- & sporttassen van Pampa Bags ga je elegant de winter in. Pampa Bags zijn stijlvol met

een sobere en stoere uitstraling én van een uitmuntende kwaliteit. De tassen zijn handgemaakt op de

Argentijnse pampa's en van 100% Argentijns koeienleer. De nieuwste modellen: een rolkoffer Carito

Mochila (€ 530,-) en een ingenieuze tas voor sport & outdoor activiteiten Zapataro (€ 450,-). Mannen kunnen

zich nu 'fashionable' op het sportveld laten zien met deze stoere leren sporttas met afritsbare bodem

waarin de natte en vieze sportkleren en schoenen kunnen worden opgeborgen. Pampa Bags is gevraagd

om speciaal voor het jaarlijkse golftoernooi van het mondaine Royal Mougins Golf Resort aan de Franse

Rivièra -waar de crème de la crème van het Nederlandse bedrijfsleven aan deelneemt- de Zapatero te

ontwerpen. De Zapatero is verkrijgbaar in het donkerbruin (marrón), roodbruin (suela) en kaneel (canela).

De Carito Mochila rolkoffer van Pampa Bags is een casual reiskoffer op wieltjes vervaardigd van Argentijns

runderleer. Een handzame koffer die als handbagage kan worden gebruikt maar ook als rugzak: de

achterkant is afritsbaar en verbergt hengsels. Zakelijk op reis? De laptop kan worden opgeborgen in de

afritsbare voorkant met verschillende praktische vakjes. De Carita Mochila is verkrijgbaar in het

donkerbruin (marrón), roodbruin (suela) en kaneel (canela). MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..ppaammppaabbaaggss..ccoomm

SAMSAM gaat ons deze herfst en winter vergezellen op lange trektochten door de natuur en is ook ons maatje als we een

snowboardtripje boeken. Deze stoere veterboots zijn gemaakt van soepel leer wat zorgt voor optimaal draagcomfort

tijdens koude dagen. De profielzool biedt stevige grip en de schoen heeft opvallende stiksels op de zijkant. SAM is in

zowel zwart als bruin verkrijgbaar in de maten 40 tot en met 46 voor € 99,95. MMeeeerr iinnffoo:: BBuuggaattttii,, ++3311((00))117722--442255997711..

REISJE LANGS DE RIJNSpeciaal voor diegene die tijdens de winter graag de zon opzoeken, komt Gant met de

Cruise Collection: modieus met een nautisch thema en helemaal in de bekende stijl van

Gant. In de collectie vind je een moderne interpretatie van sterren en strepen op een

elegante maar toch speelse wijze in de hoofdkleuren marineblauw, rood, wit en

kobaltblauw, geaccentueerd met zilver. Tijdens je vakantie heb je voor ieder moment van

de dag een passende outfit. Van sportief jack tot zwembroek. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..ggaanntt..ccoomm

VINTAGE BAGDeze mooie vintage schooltas is geïnspireerd op

de zadeltassen die vroeger over de zijkant van het

paard hingen, minder groot, maar met voldoende

ruimte voor het belangrijkste. De tas heeft een

handige verstelbare schouderband. Ontworpen in

een combinatie van een waterwas, gevette bruine

lederstukken en een suède flap voorzien van 2

gespen. De zeer eigentijdse stijl en de goede

kwaliteit maakt deze tas ideaal voor dagelijks

gebruik. De prijs is € 465,-.

MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..mmaarrllbboorrooccllaassssiiccss..ccoomm

TTeekk

sstt:: E

lise

Gla

udem

ans


NEW GOLD BR-S INSTRUMENT 39mm . Mechanical movement with manual winding . 18 K pink gold or grey gold

Information and catalog Benelux: + 31 (0) 20 222 48 59 . e-mail : [email protected] www . bellross.com . Amsterdam: Reuter Diamonds: +31 (0)20 623 35 00 . QP Exclusieve Horloges: +31 (0)20 623 64 43 . Harry Tromp: +31 (0)20 625 76 56 . Nijmegen: J.M.W. Kamerbeek: +31 (0)24 322 55 39 Eindhoven: Vandekerkhof: +31 (0)40 244 53 03 Laren: Köhler Juweliers: +31 (0)35 538 24 31 . HALEM: Santos Juweliers: + 31 (0)23 551 61 21 . Maastricht: Leon Martens Juwelier: + 31 (0) 43 325 63 63

watch 00:86

Interieurarchitect Belle van 't Hoff maakt naam

met haar 'slow spaces'. Reden voor WATCH om

een gesprek aan te gaan over het ontwerpen en

inrichten van ruimtes. En over haar levensmotto:

slowly but surely.

interieurtrend 2009

slow is geen trend, maar een levensbehoefte

Project Cas Spijkersacademie te Boxmeer: lounge.

Watch 27 Belle 04-12-2008 09:01 Pagina 86

00:87 watch

WWAATTCCHH:: SSllooww iinn ddeezzee ssnneellllee ttiijjddeenn??

VVaann ''tt HHooffff:: Jazeker. Júist in deze snelle tijden. Dat is het

bestaansrecht van slow spaces. We leven in een wereld waar

alles draait om meer en sneller. We laten ons opjagen door

mobieltjes, e-mailen, internet. En rennen allemaal achter

onszelf aan. 'Doe alles tegelijk, dan verlies je geen seconde en

leef je volop.' Maar 'multitasken' -het schijnt dat vrouwen er

sterren in zijn- blijkt funest voor ons gevoel van welbevinden.

Hersenonderzoek heeft het ook bewezen: ons brein is niet

bedoeld om meerdere dingen tegelijk doen. Een multitasker

doet alles half. Marjoleine de Vos noemt dat in een van haar

prachtige essays in NRC 'oppervlakkig gerommel'.

Uiteindelijk zit je uitgeput op de bank. Met het knagende en

onvervulde gevoel dat je nóg niet alles gedaan hebt wat je

wilde doen.

WWaatt hheeeefftt ddaatt mmeett jjee hhuuiiss ooff jjee wweerrkkpplleekk ttee mmaakkeenn??

Alles. 100% aandacht, daar gaat het om. Om iets je volle

aandacht te geven, moet je eerst 'vertragen'. Een omgeving

kan je daartoe uitnodigen. Een mens is bereid om te

vertragen -in 'slow mode' te gaan- als de ruimte hem een

gevoel van welbevinden geeft. Een ruimte moet de gebruiker

daartoe 'verleiden'. Dat kan op allerlei manieren. 'Beleving' is

daarbij het sleutelwoord. Beleving van een ruimte heeft

bijvoorbeeld alles te maken met natuurlijke lichtinval en

doorkijken. Zon- en maanlicht dat door de ruimte draait.

Kunstlicht dat je naar behoefte instelt. Daardoor kun je als

gebruiker spelen met functies van een ruimte. En blijft een

ruimte je verrassen.

GGaaaatt ssllooww nniieett tteenn kkoossttee vvaann ffuunnccttiioonnaalliitteeiitt??

Absoluut niet. Functionaliteit is alleen geen rigide

vertrekpunt. Je ziet het zo vaak in bouwontwerpen. Elke

ruimte heeft een vaste, onveranderlijke functie. En dicteert

wat de gebruiker daar moet doen. Dat vind ik een gemiste

kans. Het gaat voorbij aan hoe wij als mensen in elkaar

zitten. Op het ene moment wil je cocoonen op de bank. Op

een ander moment wil je op diezelfde plek werken. Met slow

spaces kan dat: mijn ontwerpen voegen zich naar de

gebruiker. Een slow space nodigt mensen uit om te variëren,

om te spelen met functies. Op heel zintuiglijke wijze. Met

vernuftige oplossingen die het gebruik van de ruimte

vergroten.

JJee oonnttwweerrppeenn wwoorrddeenn ooookk ''ssppeeeellss'' ggeennooeemmdd..

Spelen is voor elk mens dé manier om uit de sneltrein te

stappen. Als je iemand kunt verleiden om te spelen, is hij

weer een beetje kind. En dus zichzelf. Wat dat betreft is mijn

theaterachtergrond ook een bron van inspiratie. Ik heb ooit

op de toneelschool gezeten, trad op als zangeres. Die liefde

WATCH LIVING

Project Garden of Eden te Naarden: slaap- en ont-

spanningsruimte met sauna en douche.


watch 0 0 : 8 8

voor kunst, theater en film zie je ook terug in mijn

ontwerpen. Verleiden tot kunst verheffen, dat is wat er

gebeurt bij slow spaces. Esthetiek. Natuurlijke materialen.

Met zorg gemaakte materialen. Ja, zelfs geuren hebben een

plaats in slow spaces. De geurkaarsen van Mona di Orio

bijvoorbeeld, zijn daar een mooi voorbeeld van. Wat die

kunnen doen voor de beleving een ruimte, dat is fenomenaal.

Het zijn allemaal aspecten die ervoor zorgen dat je kunt

'wegzakken' in slow spaces. Zodat je de tijd neemt om te

doen wat je moet of wilt doen.

HHeett ggeebbrruuiikk vvaann ggeeuurreenn,, ttoocchh eeeenn ttrreenndd dduuss??

Ik noem het een nieuwe mogelijkheid. Ik laat mij niet meer

leiden door trends. Ik ontwerp menselijke ruimtes. Ruimtes

die met volledige aandacht voor de mens, de gebruiker van

de ruimte, zijn ontworpen. Mijn ontwerpen beginnen met

een zoektocht naar de eigenheid van de gebruiker.

Authenticiteit. Als je dan toch een trend wilt benoemen, is

dat er eentje. Hier in het westen krijgen we steeds meer

weerstand tegen de gekunstelde producten van de

consumptie maatschappij. Er is een enorme behoefte aan

zaken die echt zijn, origineel. En dus op maat en persoonlijk.

BBiijj ssllooww iiss ddee kkllaanntt kkoonniinngg??

Als het gaat om 100% aandacht voor de mens, voor het

ontdekken van zijn of haar woon- of werkwensen, is het

antwoord 'ja'. Maar als je bedoelt concessies aan zorgvuldig-

heid is het antwoord 'nee'. Ik neem de tijd om zorgvuldig te

zijn. Eenvoudig omdat je volle aandacht geven aan één taak,

de enige manier is om tot een goed resultaat te komen.

DDuuuurrtt hheett bboouuwwpprroocceess llaannggeerr mmeett ssllooww??

Nee, voor het bouwproces zelf maakt dat niets uit. Wat dat

betreft zijn wij een gewoon bureau. Wij begeleiden projecten

van het eerste schetsontwerp tot en met de oplevering. En dat

betekent dus ook: snel schakelen. Het werk -en de

toegevoegde waarde- van slow zit 'm vooral in de fase

daarvoor. De meeste opdrachtgevers hebben vage wensen,

dat is heel logisch. Wij helpen mensen ontdekken wat hun

wensen zijn, waar ze nu echt behoefte aan hebben. En dat

kost iets meer tijd dan een gemakkelijk, functioneel

plannetje in elkaar draaien. Maar het resultaat is er ook naar.

Slow spaces overtreffen vrijwel altijd de verwachtingen van

opdrachtgevers. Eenvoudig omdat ik ontwerp voor de

opdrachtgever, niet ter meerdere eer of glorie van mijzelf.

ZZiiee ooookk:: www.bellevanthoff.com

Project Casco IJoever te

Amsterdam: badgelegenheid.

Project restauratie en

verbouw 19e eeuws

Woonhuis te Amsterdam:

boekenkast en badkamer.


0 0 : 8 9 watch

WATCH LIVING

TIPS VOOR INSPIRATIE

KKEEUULLEENN

IMM Koln

Open voor publiek 24 en 25 januari 2009

www.imm-cologne.com

PPAARRIIJJSS

Maison et object

Open voor publiek zondag 25 januari 2009

www.maison-object.com

SSTTOOCCKKHHOOLLMM

Stockholm Furniture Fair

Open voor publiek 8 februari 2009

www.stockholmfurniturefair.com

LLOONNDDOONN

Ecobuild

3-5 maart 2009

www.ecobuild.co.uk

MMIILLAAAANN

Salone Internazionale del Mobile

Zondag 26 april open voor publiek

www.cosmit.it

NNEEWW YYOORRKK

International Contemporary Furniture Fair (ICFF)

Open voor publiek dinsdag 19 mei 2009

www.icff.com

Project Pied à Terre : doorkijk badkamer.


watch 00:90

WOODSTOCKKrukjes om overal bij te zetten. Je kunt er op

zitten, als tafeltje gebruiken, mee stapelen,

als kunstvoorwerp neer zetten, noem maar

op. Uitgangspunt is de kubus, niet alleen

vanwege de strakke vorm maar ook omdat

het een stevig model is. In zwart, zilver of wit

maar ook in een aantal felle tinten!

MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbrraannddvvaanneeggmmoonndd..ccoomm

FLUIDBoekenkast of

kamerscherm in

draadstaal. Het frame

op zich is al leuk om

neer te zetten.

Verkrijgbaar in dubbel

of enkel blok. De

scharnieren laten het

model in elke gewenste

vorm zetten. MMeeeerr iinnffoo::

wwwwww..ddeessaallttoo..iitt

PODEEen tikje brutaal: zo oogt het nieuwe designmerk Pode. Deze collectie lekkere

ligbanken, geometrische laktafeltjes, kleurige kussens en gekke retro-poufjes

ademt een beetje Italiaans van sfeer, maar heeft oer-Hollands comfort. Voor het

ontwerp tekenen jonge designers als Andreas Reichert (Berlijn) en Tineke

Beunders (in 2008 cum laude afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven).

De kracht van de Pode collectie ligt in de ingrediënten: elk Pode product is

voorzien van een ijzersterke romp uit de keuken van designfabrikant Leolux,

het 'Q-frame'. Verder benadrukt Pode de kwaliteit van de afwerking.

MMeeeerr iinnffoo:: zziiee wwwwww..ppooddee..nnll

LONGLEGSMet een eiken poot en een hoogglans ovaal tafelblad haal je een

eigenzinnige tafel in huis. Longlegs, een ontwerp van het jonge

meubelmerk Arp, heeft een kruispoot in het midden waardoor je, niet

gehinderd door de poten, overal kan aanschuiven. Het blad kan in

elke gewenste kleur gespoten worden. Leverbaar van 160 cm lang tot

300 cm lang. Prijs vanaf € 3800,-. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..aarrppddeessiiggnn..ccoomm

inspiratienodig?Geniet van design en kleur!

Watch 26 Living 10-12-2008 16:23 Pagina 90

00:91 watch

WATCH LIVING

ROBUUST TAFELENStoer doch zacht, zwaar doch luchtig. Staal in zijn

puurste vorm, enkel om constructief te zijn

gecombineerd met massief eiken. Wat ook weer wat

warmte en gezelligheid uitstraalt. Deze twee

materialen keren elke keer terug in de ontwerpen

van Anton de Groof. Hij kan er kort over zijn: “Er is

geen boutje teveel gebruikt om deze robuuste tafel

te laten ontstaan. Alles wat kan afleiden van de

puurheid is weg gelaten.” En zo is het.

Eettafel Wing is verkrijgbaar vanaf € 2675,-.

MMeeeerr iinnffoo:: ++3311((00))7733--66112266007700..

ROLF BENZDeze natuurlijke, gebreide plaids van 100%

scheerwol hebben een afmeting van 130 x 180

cm. Heerlijk om onder weg te kruipen op een

kille koude avond en tegelijk een prachtig

sieraad voor iedere bank of stoel. Van Rolf Benz

in wit, bruin, grijs, bruin gemêleerd en zwart

voor € 345,-. MMeeeerr iinnffoo eenn vveerrkkooooppaaddrreesssseenn::

wwwwww..rroollff--bbeennzz..ccoomm

[B]CREADe meubels van [B]crea zijn 100%

Nederlandse producten. Ontwerper

Eric Titulaer vind zitten eigenlijk maar

saai. Zo kwam hij op het idee een

zitmeubel te ontwerpen met een

schuin zitvlak met afgeronde randen,

zodat je er op elke manier op kunt

zitten. Passief maar ook actief. De Salto

doet denken aan een startblok in een

zwembad. Ook prima geschikt voor

outdoor gebruik. Dankzij de schuine

top blijft er nooit regenwater op staan.

De Salto van [B]crea is standaard

leverbaar in verschillende kleuren

kunststof. Hij kan naar wens ook

worden bekleed met stof of leer.

MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbrreeaa..nnll

MODULARIZAR is een nieuw verlichtingselement van Modular met een kenmerkende egaal

afgeronde, symmetrische en haast vrouwelijke vormgeving. IZAR is een futuristisch

puzzelsysteem dat bestaat uit volwaardige units waarvan de basisvorm, een driebenige

afgeronde ster, zowel op zichzelf als in combinatie met meerdere IZARs kan staan. Met

behulp van een verbindingsstuk kunnen meerdere IZAR toestellen met elkaar verbonden

worden en waar nodig niveauverschillen (schuine wanden en plafonds, balken...) overbrugd

worden. Door de eenvoud is het een ontwerp dat zowel boven een salon- of eettafel of in

bijvoorbeeld een bar of restaurant mooi staat. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..mmoodduullaarr..ccoomm


watch 00:92

uniekelichtobjecten

Het juiste licht op de juiste plaats is heel

bepalend voor het interieur. Niet alleen qua

sfeer maar ook door bijzonder design kan

een lamp de inrichting extra allure geven.

BUIGEND BAMBOEDave Keune bedacht deze lamp

van bamboelatjes genaamd Plint.

Minimalistisch vormgegeven met

een uittrekbare bamboe kap. De

hele kap kan met de hand

geopend en gesloten worden

dankzij het flexibele bamboe. Op

deze manier functioneert de

lampkap als mechanische

dimmer. Er is een Plint en een

Plint Large.

MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..ppeerrlleeii..nnll

IN DESIGN OF THE ROSE!De roos is de bloem van de liefde en wie deze

kroonluchter boven de tafel heeft hangen weet dat

het met de liefde wel goed zit! De prachtige roosjes

van staal stralen iets fragiels uit terwijl de kleur

zwart juist een imposante indruk geeft.

MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbrraannddvvaanneeggmmoonndd..nnll

XXXLHoezo grote lamp? Eden Design ging op zoek naar een grote lamp die een omsloten

lichtsfeer moest creëren. Na een lange zoektocht, zonder resultaat, hebben ze

uiteindelijk besloten om zelf een megalamp te ontwerpen met de 'sfeer' van een koepel.

Het resultaat is Sphere, een soort reuzeklok, een halve maan... Een leuke gadget is het

bolletje, een fijn gevoelig, op aanraking sturend klepeltje dat zorgt voor de lichtsturing.

De Sphere hangt aan een staalkabel en is verkrijgbaar met 1 tot 4 standaard peer-lampen

of ronde buislampen. Hierdoor is er een ruime keuze in vermogens (van 40 tot 250 watt)

en ook in lichtkleuren. Alle modellen zijn verkrijgbaar met dimmer, in kleur naar keuze

en in drie maten: 90/140/178 cm. Twee andere extra grote lampen uit de collectie van

Eden Design zijn de XL(amp) en Big Light Bulb. Leuk aan de XL(amp) is dat hij ook

leverbaar is met foto's of teksten op de kap. VVoooorr mmeeeerr iinnffoo:: wwwwww..eeddeennddeessiiggnn..bbee


00:93 watch

TTeekk

sstt:: E

lise

Gla

udem

ans

MODERNE RETROParaaf kan worden getypeerd als strak en sierlijk en is een prachtige

retrolamp vertaald naar de tegenwoordige tijd. Elke lamp is eendi-

mensionaal opgebouwd uit een strip gebogen bandstaal en geplooid

als een middeleeuwse kraag. De Paraaf is vanaf € 780,- verkrijgbaar als

kroonluchter, wandlamp, staande lamp en tafellamp. De ontwerper

van Paraaf, Jacco Maris, werkt op ambachtelijke wijze zodat iedere

lamp uniek is! MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..jjaaccccoommaarriiss..ccoomm

HANDENOMHOOG OF...

Zoek je iets aparts voor op je

nachtkastje? Zet dan de Gun-lamp van

Philippe Starck naast je bed. Stoer en

mooi tegelijk! In goud met zwarte kap

of zilver met witte kap.

MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..fflloosswweebb..nnll

BORSTEL OF BEZEM?Geen van beide! Wat je ziet is een

strakke moderne lamp, genaamd

Broom, met rechtop staande RVS

staafjes. Er is een hangen

wandlamp, een leeslamp, een

staande, een dubbele en een

badkamerlamp... Ontwerp is van

Studio Brand van Egmond.

MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..bbrraannddvvaanneeggmmoonndd..nnll

GIPSWANDJEDe Skygarden heeft misschien nog wel een mooiere binnen- dan buitenkant: sierlijk gips met barokke motieven. Het ontwerp is van

Marcel Wanders. In vier kleuren leverbaar. MMeeeerr iinnffoo:: wwwwww..fflloosswweebb..nnll

WATCH LIVING


watch 0 0 : 9 4

PART I: EEN HUIS IN FRANKRIJK OF SPANJE

op ti jd?Nu alles in de wereld lijkt te draaien om geld kan ook WATCH niet

heen om een eigen financiële column. En wie anders zou hieraan

invulling moeten geven dan Van Lanschot Bankiers, Nederlands

oudste onafhankelijke bank, opgericht in 1737.

Wtch. #27 Column Lanschot 11-12-2008 09:01 Pagina 94

0 0 : 9 5 watch

WATCH FINANCIEEL

Wanneer ben je op tijd? Is er een perfecte timing

mogelijk in deze markt? Ik doel op het kopen van

een huis in Frankrijk of Spanje. Het zal u niet

ontgaan zijn dat de huizenprijzen in deze landen onder druk

staan. Er is sprake van een zogeheten kopersmarkt. Ik wil

hier niet de indruk wekken dat ik een onroerend goed

specialist ben, maar door mijn werk -het financieren van

woningen in het buitenland- heb ik

regelmatig contact met lokale

makelaars. En zij spreken inderdaad

over een kopersmarkt. Zij adviseren

om de verkoop nu voor een half jaar

te 'parkeren'. Hun verwachting is wel

dat de markt na een tijdelijke dip

weer zal aantrekken. Maar is dat zo?

Afwachten kan lonen

Ik kan me wel vinden in hun advies

om de verkoop tijdelijk 'on hold' te

zetten. Ook lijkt het hen niet

verstandig om een exclusief huis in

de topcategorie te koop te zetten,

indien je de woning niet noodzakelij-

kerwijs dient te verkopen. De

woning wordt dan al snel door

meerdere makelaars overgenomen

omdat een exclusieve woning een

stokpaardje kan zijn om kopers aan

te trekken. Dit heeft echter een

averechts effect op de exclusiviteit en

dus op de prijs.

Verschillende markten

Daarnaast kunnen we de markt in

Frankrijk en Spanje niet over één

kam scheren. In Spanje is -kort door

de bocht geschreven- in het lagere segment teveel gebouwd.

De overvloed aan woningen drukt de prijs en dit heeft weer

zijn weerslag op de waarde van woningen in het hogere

segment, die hun prijs vaak wél waard zijn. In Frankrijk zijn

de huizenprijzen onevenredig hard gestegen. Maar beide

regio's lijden tevens onder de huidige kredietcrisis. Dus of de

markt over een half jaar weer gaat aantrekken? Daar durf ik

mijn handen niet voor in het vuur te steken. De prijsdaling is

volgens specialisten in de markt aan het afvlakken, iedere

verkoper heeft uiteraard een bodemprijs waartegen hij zijn

huis wil verkopen en deze lijkt voor veel verkopers in Spanje

inmiddels wel bereikt. Maar je ziet ook dat kopers traditiege-

trouw willen wachten tot het voorjaar. Wat daarop wel van

invloed kan zijn is de potentiële druk van bijvoorbeeld

banken om huizen gedwongen te verkopen. Het is lastig om

daar een goede inschatting van te maken. Het is dus sterk

afhankelijk van de hypotheekportefeuilles en de

ontwikkeling daarvan in het komende

halfjaar. De kans dat zich meer kopers

op de markt begeven in het voorjaar is

groot, wat weer vertrouwen geeft voor

de verkoper. Dit kan een prijsopdrij-

vend effect teweeg brengen. Maar goed,

kredietcrisis of niet, voor sommigen

biedt de huidige marktsituatie weer

kansen om juist nu te kopen. En dat

zal waarschijnlijk nog wel een tijdje zo

blijven.

Wat kunnen wij voor u doen?

Daar waar het bij Spaanse en Franse

banken momenteel steeds lastiger

wordt een financiering rond te krijgen

gaat onze dienstverlening gewoon

door. Hebt u een huis op het oog in

bijvoorbeeld Frankrijk en/of Spanje,

neem dan contact met ons op. Wij

begeleiden u graag bij de aankoop en

financiering van uw huis. Misschien

wilt u het huis uit eigen middelen

bekostigen of kiest u ervoor het te

financieren door middel van een

hypothecaire lening op het

buitenlandse huis of door de

overwaarde op uw Nederlandse huis te

benutten. De keuze om wel of niet te

financieren en welk onderpand u gaat belasten hangt af van

uw totale financiële situatie, zowel zakelijk als privé. Allerlei

financiële, juridische, fiscale en praktische aspecten moeten

in een advies betrokken worden. Aangezien het kopen van

een huis in buitenland sterk afwijkt van wat u gewend bent

in Nederland, (zoals de juridische en fiscale consequenties en

de lokale regelgeving) brengen wij u graag in contact met

specialisten die u op elk vakgebied behulpzaam kunnen zijn.

Zodat u, wellicht al in het voorjaar, rustig kunt genieten van

uw huis in het buitenland.

Ilse Eland is specialist KroonWonen

Buitenland bij van Lanschot Bankiers.

T: +31 73 548 8814

E: [email protected]

De kans dat zich meer kopers op de markt begeven in het voorjaar

is groot, wat weer vertrouwen geeft voor de verkoper.

Wtch. #27 Column Lanschot 11-12-2008 09:03 Pagina 95

watch 0 0 : 9 6

WATCH & LISTEN

MAGIËR VAN DE ACTIE

PABLO HELMANDe Indiana Jones-filmreeks en vele andere filmproducties staan

bol van de actiescènes. Filmmakers kunnen tegenwoordig dan

ook bijna niet meer zonder hun visual effect supervisors, dè

architecten van actiescènes. Pablo Helman is zo'n 'architect'.

TTeekksstt:: Carmen Nelstein

Wtch. #27 Pablo Helman 03-12-2008 17:11 Pagina 96

0 0 : 9 7 watch

WATCH & LISTEN

Pablo Helman werkte ondermeer aan The Bourne

Supremacy, Star Wars: Episode I, War of the Worlds,

The Spiderwick Chronicles en in het verleden aan The

Lost World: Jurassic Park. De zomerhit Indiana Jones and the

Kingdom of the Crystal Skull is alweer de vijfde film waarin

hij met Steven Spielberg heeft samengewerkt. In het

interview dat WATCH met hem had in Amsterdam vertelde

hij over zijn visuele effecten en de samenwerking met Steven

Spielberg.

WWaaaarr bbeeggiinn jjee aallss jjee aaaann zzoo''nn ggiiggaannttiisscchh ffiillmmpprroojjeecctt ggaaaatt

wweerrkkeenn??

Eerst lees ik het script en vervolgens

vertel ik Steven Spielberg wat ik op

het gebied van visuele effecten denk

te kunnen bijdragen aan de film.

Voor deze film was het belangrijk dat

Steven, executive-producer George

Lucas en ik op één lijn zaten omdat

hij visueel identiek zou moeten

worden aan de vorige Indiana Jones-

films.

HHooee hheebbbbeenn jjuulllliiee ddaatt vvoooorr eellkkaaaarr

ggeekkrreeggeenn??

Steven gebruikte dezelfde

cameralenzen als in de vorige

Indiana Jones-films, veertig jaar oude

Panavision-lenzen. Dat zie je af aan

de film. Die heeft een heel

authentieke sfeer.

EEnn ttoocchh zziieett ddee ffiillmm eerr ddyynnaammiisscchh uuiitt..

Dat is Steven's inbreng. Hij neemt bijna altijd een hele

actiescène op in één shot en dat is uniek. Dat geeft dynamiek.

Tijdens de opnames beweegt hij de camera, maar hij wil het

ook altijd zo hebben dat de camera ook beweegt tijdens een

visueel effect. Verder schieten de meeste regisseurs eerst hun

mastershots (totaalshot) en daarna nemen ze pas close-ups

van de acteurs. Steven doet het precies andersom. Hij weet

exact wat hij wil hebben en begint meestal met het opnemen

van een close-up. Waarom? Omdat een acteur dan nog

helemaal fris is. Als je voor eenzelfde scène al tachtig

opnames hebt gedaan en je doet als laatste nog een close-up,

kan een acteur vaak niet meer zoveel geven. Heel slim van

hem, maar als je erover nadenkt lijkt het alleen maar logisch.

HHeett lliijjkktt aallssooff ddee ffiillmm oopp eecchhttee llooccaattiieess iiss ooppggeennoommeenn eenn nniieett

zzoozzeeeerr iinn ddee ssttuuddiioo..

Dat is iets wat wij beiden wilden. Geen film die voor het

merendeel in de computer is gemaakt, maar juist op locatie

geschoten. Dat maakt een film ook realistischer. Voor de

scène waarin Indiana Jones wordt achtervolgd terwijl hij

langs een klif rijdt, hebben we in Brazilië gefilmd. Daarna

zijn we naar Hawaii gegaan en hebben daar opnames

gemaakt van een prachtig plateau. Vervolgens zijn we de

studio weer ingedoken, waar ik die twee beelden in de

computer aan elkaar heb geplakt en in die achtervolgingsscè-

ne heb verwerkt. Nu ziet die locatie eruit als een magische

plek waar je naartoe zou willen gaan voor een vakantie.

Alleen moet je dan wel een tijdmachine hebben om tegelij-

kertijd naar Brazilië en Hawaii te kunnen gaan, haha.

WWaatt iiss ddee aaffwweeggiinngg oomm aall ddaann nniieett ggeebbrruuiikk ttee mmaakkeenn vvaann eeeenn

vviissuueeeell eeffffeecctt??

Om te beginnen drukt het de budgetkosten omdat je niet

naar een locatie hoeft af te reizen met een hele filmcrew -

handig omdat we allemaal een dagje ouder worden. En vaak

is het voor de acteurs een stuk veiliger. Zo is er bijvoorbeeld

een scène waarin Indiana Jones en zijn gevolg over gladde

trappen moeten rennen. Dat risico kun je niet lopen met

acteurs. Dus laten we ze over gewone

trappen rennen en teken je het water

er later in met de computer. De

kijkers weten waarschijnlijk wel dat

het niet echt is wat ze zien -omdat ze

dat inmiddels wel weten- maar ze

zien het er niet aan af.

WWaatt iiss hheett ggeevvoollgg vvaann vviissuueellee eeffffeecctteenn

oopp hheett ssppeell vvaann eeeenn aacctteeuurr??

Acteurs vinden het niet leuk om

tegenover een blue screen (blauw

scherm) te acteren en ik snap dat. Het

lijkt mij ook moeilijk om te acteren

tegenover een ingebeelde

tegenspeler, want dat is wat dat blue

screen voorstelt. Een acteur moet een

goed ontwikkeld inbeeldingsvermo-

gen hebben. Zo wordt in deze film

een personage aangevallen door

mieren. Dan ben je wel aangewezen

op visuele effecten. Je kunt een acteur nu eenmaal niet het

risico laten lopen dat hij door honderden mieren wordt

gestoken. Je laat de acteur die actie dus spelen tegenover een

blue screen en later heb ik die mieren in die scène geplakt.

Toen ik met Harrison Ford zo'n scène moest opnemen,

vertelde ik hem dat hij zich moest inbeelden dat hij voor een

tempel staat die instort. Hij kwam die ochtend ontspannen

naar mij toe met een kop koffie in zijn hand en ik veront-

schuldigde mij bij voorbaat al voor die blue screen-opname.

Het enige wat hij laconiek zei, was: 'Buddy, als deze scène

mislukt, weet jij wie er verantwoordelijk voor is. Jij en niet ik.'

Hij is het inmiddels gewend, maar bottomline blijft dat geen

acteur voor zijn lol voor zo'n scherm gaat staan.

HHooee zziiee jjiijj ddee ttooeekkoommsstt vvaann vviissuueellee eeffffeecctteenn??

Inmiddels is de technologie zo ver dat we bijna een complete

film uit een computer kunnen toveren. Water en vuur

kunnen we met een computer zó mooi en realistisch maken;

dat geldt trouwens ook voor vele andere natuurverschijnse-

len. Maar inmiddels kunnen we een acteur óók digitaliseren,

zoals in Beowulf is gedaan. Daarin zijn de bewegingen en

stem van Anthony Hopkins opgenomen en digitaal

geprojecteerd. Ik ben er geen voorstander van omdat een

mens van vlees en bloed nu eenmaal realistischer overkomt.

En al helemaal wanneer het Anthony Hopkins betreft. Een

veel betere acteur kom je niet vaak tegen, nietwaar? Soms is

Pablo Helman


watch 0 0 : 9 8

WATCH & LISTEN

IInnddiiaannaa JJoonneess--ffiillmmrreeeekkss

Raiders of the Lost Ark (1981)

Indiana Jones and the Temple of Doom (1984)

Indiana Jones and the Last Crusader (1989)

Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull (2008)

INDIANA JONES AND THE KINGDOM OF THE CRYSTAL SKULL

CCAASSTT:: Harrison Ford, Cate Blanchett, Shia LaBeouf

RREEGGIIEE:: Steven Spielberg

RREELLEEAASSEE:: DVD is nu verkrijgbaar

1957, ten tijde van de Koude Oorlog. Wanneer een Sovjetteam

van plan is om het geheim van mysterieuze kunstvoor-

werpen, beter bekend als de Crystal Skulls, wil ontrafelen, is

archeoloog/avonturier Dr. Henry 'Indiana' Jones weer

gedwongen om in actie te komen. EExxttrraa''ss:: uitgebreid

filmmateriaal met behind-the-scenes extras.

het wel nodig. Bijvoorbeeld in Avatar, waaraan ik

nu bezig ben met James Cameron. Dat gaat over

iemand die naar een andere wereld reist en

fysiek een ander persoon wordt, namelijk een

'avatar'. Afgezien van dit voorbeeld ben ik van

mening dat omdát je iets uit een computer kunt

toveren, je het nog niet per sé hoeft te doen.

WWaatt iiss hheett ggrroooottssttee vveerrsscchhiill ttuusssseenn SStteevveenn

SSppiieellbbeerrgg eenn GGeeoorrggee LLuuccaass??

Steven houdt ervan om op een filmset te staan.

Hij vindt het heerlijk om met acteurs te werken

en vindt een blue screen een noodzakelijk

kwaad. Hij houdt eigenlijk niet van visuele

effecten, maar ze zitten wel in bijna al zijn films,

haha. Dit in tegenstelling tot George Lucas. Hij

houdt meer van post-productie en kan niet

wachten tot de opnames erop zitten en hij aan

de computer de film nog eens lekker kan

bewerken. Twee uitersten dus.

BIOGRAFIE PABLO HELMAN

Pablo Helman (1959) is geboren en getogen in Argentinië

waar hij musicus (drums) werd. Nadat hij en zijn band vier

albums hadden gemaakt, wilde Helman zijn focus verleggen

en muziek gaan schrijven voor films. Hij verhuisde naar

Amerika waar hij aan UCLA muziekcompositie ging

studeren. Vervolgens schreef hij muziek voor televisiepro-

gramma's. Bij de televisie hadden ze een editor nodig. Dat

heeft hij zeven jaar gedaan. Daar kreeg hij een baan als

digitale samensteller bij Star Trek - The Next Generation.

Van daaruit werkt hij voor Apollo 13, Independence Day.

Inmiddels heeft hij de visual effects voor 21 films gedaan. Zijn

volgende project is Avatar van regisseur James Cameron

(Titanic), vanaf december in bioscopen.

Afgezien van dit voorbeeld

ben ik van mening dat omdát

je iets uit een computer kunt

toveren, je het nog niet per sé

hoeft te doen.

Annnnd.... action!U wilt de prestaties van Pablo Helman (nog) eens op u gemak bestuderen? In samenwerking met Paramount Pictures verloot WATCH 5Indiana Jones: Kingdom of the Crystal Skull-pakketten, bestaande uit de dvd en een uniek Indiana-sleutelhanger. Eén pakket bevat bovendieneen originele Indiana-hoed! Indien u hiervoor in aanmerking wilt komen: stuur een e-mail met uw n.a.w.-gegevens naar [email protected] o.v.v. Indiana.


Regi

ster

ed d

esig

n

Eberhard & Co. celebrates 120 years of history with a very special chronograph: Chronographe 120ème Anniversaire.

120 years. In each and every detail.

EbERhaRd & Co. S.a. - biEnnE - SuiSSE - www.eberhard-co-watches.ch | beneLux agent: TimE Company - ph. +31 570 514.200

watch 0 0 : 1 0 0

WATCH & LISTEN

CHANGELINGCCAASSTT:: Angelina Jolie, John Malkovich

RREEGGIISSSSEEUURR:: Clint Eastwood

RREELLEEAASSEE:: nu in bioscopen

Sociaal-maatschappelijke misstanden, corruptie, wanprestatie en intimidatie van de

zittende macht (al dan niet in staat van oorlog), en het individu dat met

waardigheid, eergevoel, durf en doorzettingsvermogen zijn doel voor ogen houdt,

zijn zaken die we met een gerust hart kunnen overlaten aan Clint Eastwood, de

regisseur. Prijzenswaardig ook dat de voormalige westernacteur deze

eigenschappen niet alleen voorbehoud aan zijn helden. Hoe vernieuwend kan

iemand zijn op 78-jarige leeftijd! Hilary Swank won met haar rol als heldin - in

Million Dollar Baby - zelfs een Oscar. En Angelina Jolie weet ook weg met haar

opdracht in Changeling. Eastwood's heldin in dit indringende waargebeurde

horrordrama heet Christine Collins. Zij gooide in 1928 de knuppel in het

hoenderhok van de LAPD. In die tijd werden aan de lopende band moorden

gepleegd in Los Angeles en veel daarvan schoof dit korps onder het tapijt. Corruptie

vierde dan ook hoogtij in de City of Scandal. Collins treft na thuiskomst een leeg huis aan. Geen spoor van haar negenjarige

zoon. Wat volgt is een litanie aan vruchteloze bezoeken aan de LAPD. De mediadruk wordt opgevoerd totdat het geplaagde

korps na vijf maanden met een jongen op de proppen komt. Dat de moeder haar kind niet in het joch herkent, heeft het korps

geen oren naar. Zij scoren: mission accomplished. Ondanks grove tegenwerking van hun kant, laat zij het er niet bij zitten. Als

een pittbull bijt ze zich vast in haar zoektocht naar haar zoon en niet zonder risico.

Dat de 'heldin' haar herintrede maakt in Hollywood is grotendeels op het conto van de oude Eastwood te schrijven.

PS. Voor Clint Eastwoodfans: op 22/1 gaat de opgepoetste versie van de Sergio Leone klassieker The Good, The Bad & The Ugly

in première.

Wtch. #27 Films & Books 04-12-2008 08:52 Pagina 100

0 0 : 1 0 1 watch

TTeekk

sstt:: C

arm

en N

elst

ein

FROST/NIXONCCAASSTT:: Frank Langella, Michael Sheen, Oliver Platt

RREEGGIIEE:: Ron Howard

RREELLEEAASSEE:: 15/1

Nu met de verkiezingen net achter de rug, het einde van het

Bush-tijdperk in zicht en de komende inauguratie van de

eerste zwarte president van de V.S. is deze film prima

getimed. Het jaar is 1977, drie jaar na zijn afzetting (vanwege

het Watergate schandaal) heeft nog geen enkele journalist

Nixon weten te strikken voor een interview.

Het lukt David Frost, een Britse tv-persoonlijk-

heid, type snelle oppervlakkige jongen. Frost

betaalt grof voor het interview waarin hij

Nixon het excuus wil ontlokken waar het

Amerikaanse volk naar snakt. Nixon hapt toe

omdat hij van lichtgewicht Frost weinig denkt

te vrezen. In vier interviews van negentig

minuten -die aanvoelen als een uitputtende

bokswedstrij - wordt dan ook snel duidelijk

dat Frost inderdaad te licht is tegenover

Tricky Dick. Deze doet zijn naam eer aan

door sluw, voordat de camera's lopen, een

vileine opmerking te maken over Frost's

nichterige Italiaanse instappers. Frost wankelt

en wordt onder de tafel gekletst door Nixon.

Wat een kruisverhoor moet worden, is één grote reclamespot

voor Nixon. Totdat de talkshowhost bij zinnen komt en er

een journalist van formaat opstaat én de film zijn

geëxalteerde climax krijgt.

Frank Langella en Michael Sheen (Tony Blair in The Queen)

die in 2007 dit verhaal al op Broadway speelden, zijn goed aan

elkaar gewaagd als sparringspartners in dit door Ron Howard

vakkundig geschetste politieke arena. In de bioscoopzaal

dringt zelfs het angstzweet van Frost door terwijl Nixon juist

een geur van zelfgenoegzaamheid uitscheidt.

WATCH & LISTEN

SYNECDOCHE, NEW YORKCCAASSTT:: Philip Seymour Hoffman, Emily Watson,

Samantha Morton

RREEGGIIEE:: Charlie Kaufman

RREELLEEAASSEE:: 5/2

Toen regisseur Spike Jonze (Being John

Malkovich, Adaptation) wegens tijdgebrek voor

de klus bedankte, besloot scenarioschrijver

Charlie Kaufman zelf aan het roer te gaan staan.

Zijn regie-debuut is net zo'n conceptuele

mindfuck als zijn vorige hersenspinsels

(bovengenoemde films en Eternal Sunshine of

the Spotless Mind). En Seymour Hoffman past

helemaal in het Kaufmankader. Hij speelt

theaterdirecteur Caden Cotard, een intelligente

weirdo wiens lijf èn leven in staat van verval

verkeren. Hij plast en poept bloed en zijn vrouw

(Catherine Keener) neemt op een dag de benen

naar Berlijn. Vanaf dat moment is de realiteit uit

het plot. Uiteraard geheel in Kaufmanstijl: totale

vervreemding. Om orde aan te brengen, zet

Cotard een megaproductie op poten in een

hangar die over zijn eigen leven moet gaan. Het wordt een gebed zonder

eind met diverse vrouwen die figureren in zijn leven en zijn werk.

Doordat Kaufman grappen uithaalt met de tijd, raak je de draad kwijt.

Greep op het leven krijgen, pogingen de banaliteiten en futiliteiten van

het leven een plek te geven, de zoektocht naar de ultieme waarheid; met

zijn films lijkt Kaufmans te zeggen 'doe geen moeite, het lukt je niet'. En

misschien is dat wel de kracht van zijn films. Die herkenbaarheid geeft

troost.


watch 0 0 : 1 0 2

WATCH & LISTEN

STERREN-COLLECTIE

IN EUROPA

Wie naast het vuistdikke boek van Geert Mak nog een gaatje over

heeft in zijn boekenkast moet nu opletten: vanaf begin december

is namelijk ook de tv-serie met alle achttien delen van In Europa

voor iedereen verkrijgbaar (richtprijs € 79,95). Achttien weken lang trok

deze prachtige VPRO-televisieserie, gemaakt naar aanleiding van het

gelijknamige boek, gemiddeld meer dan één miljoen kijkers. Daarmee was

het een van de best bekeken documentaireseries ooit. In de serie laat

eindredacteur Roel van Broekhoven de kijker door de eerste helft van de

vorige eeuw reizen, in het voetspoor van de auteur. Per aflevering staan een

locatie en een jaar centraal: de verschrikkingen van de tweede slag bij Ieper

1915, de natie verscheurende burgeroorlog in Madrid 1937, de uitputtende

slag om Stalingrad in 1943 et cetera. De meeslepende verhalen van

ooggetuigen en direct betrokkenen zorgen ervoor dat de geschiedenis nooit meer vergeten wordt. De voice-over is gedaan door

Geert Mak zelf. Bijna 11 uur op negen dvd's, aangevuld met zes cd's, waarvan twee met achtergrond informatie over de tot-

standkoming van het boek en vier met klassieke muziek van componisten uit de twintigste eeuw, van Gustav Mahler tot

Edward Elgar en van Dimitri Shostakovich tot Richard Strauss. Een ultiem document voor iedereen die geïnteresseerd is in de

Europese geschiedenis.

DDiissttrriibbuuttiiee:: BBrriiddggee EEnntteerrttaaiinnmmeenntt GGrroouupp iinn ssaammeennwweerrkkiinngg mmeett VVPPRROO TTVV.. ZZiiee ooookk:: wwwwww..iinneeuurrooppaa..nnll

Er zijn van die dingen waar je nooit genoeg

van hebt. Een daarvan is de dvd-

verzamelbox gestoeld op kwaliteit. We

belichtten in WATCH reeds eerder een collectie,

waarin de filmkeuzes waren ingegeven door het

belang dat de rolprent ooit had voor een bepaalde

filmstroming of de stijl van een regisseur. De

collecties die Universal Pictures nu op de markt

brengt zijn vooral gebaseerd op de iconische

status van de sterren die erin voorkomen, met

namen als Robert de Niro, Clint Eastwood, Sean

Penn, Robert Redford en John Wayne. Naast deze

Hollywood-legendes presenteert Universal echter

ook een serie waarin de Franse sterren Brigitte

Bardot, Jean-Paul Belmondo, Alain Delon en

(Oostenrijks-Franse) Romy Schneider de hoofdrol

vertolken.

De boxen vormen zonder meer een mooie

aanvulling op de verzameling, maar het blijft een

jammerlijk feit dat het belangrijkste selectiecrite-

rium om te bepalen welke film wel en welke niet

in de boxen terecht kwam was gelegen in de vraag

of de rechten van de rolprent al dan niet in

handen waren van Universal Pictures.

Consequentie is dat de boxen wisselend zijn in

omvang én kwaliteit. Zo bevat bijvoorbeeld de box

van Sean Penn slechts drie films, maar die zijn wel

stuk voor stuk ijzersterk. Daar tegenover staat

echter de box van Clint Eastwood die weliswaar

zes films bevat, maar waarvan de jongste (The

Eiger Sanction) afkomstig is uit 1975 -en iedere

Eastwood-liefhebber weet dat deze briljante

filmmaker toen nog niet eens aan zijn sterke

periode was begónnen. Wie derhalve zijn privé-

collectie wil beperken tot uitsluitend de béste

films van de grootste sterren heeft geen andere

keuze dan op jacht te gaan naar enkelvoudige

dvd's van diverse productiemaatschappijen -ervan

uitgaande dat al die films ook daadwerkelijk ooit

op dvd zijn of worden uitgebracht. Mocht u

daarentegen vooral streven naar een zo compleet

mogelijke collectie van iedere filmster of gewoon

wat minder kieskeurig zijn, dan zijn boxen als

deze natuurlijk een absolute must-have.

Actie!WATCH helpt u

graag bij hetverrijken van uwverzameling. Insamenwerkingmet Universal

Pictures verlotenwe daarom tweecomplete Icon-collecties (1 x

Hollywood en 1x Franse films).Wilt u hiervoorin aanmerkingkomen? Stuurdan een e-amilmet uw n.a.w.gegevens [email protected]

o.v.v. Frans ofHollywood.


0 0 : 1 0 3 watch

WATCH & LISTEN

TTeekk

sstt:: K

eyw

ords

, Elis

e G

laud

eman

s

DE WREDE HAND VAN VAL MCDERMIDUUiittggeevveerriijj SSiijjtthhooffff,, € 1199,,9955

IISSBBNN 997788 9900 221188 00113366 00

Dit is de vijfde thriller rondom Tony Hill. Nu

staat er een voetbalclub centraal waar

meerdere gifmoorden plaatsvinden.

Ongelooflijk knap hoe de boeiende maar

bijna onwaarschijnlijke verhaallijnen bij

elkaar komen. Een gedegen opgebouwd plot

dat in alle stadia een onderhuidse spanning

in stand weet te houden. Ook verstaat Val

McDermid de kunst om een subtiele sfeer

van emoties rond de hoofdpersonen te

schetsen die voor de lezer zeer suggestief

werkt. Een prettig en intelligent taalgebruik

maakt dit boek tot bijzonder plezierige

lectuur!. Extra: in ieder exemplaar van De

Wrede Hand zit een gratis dvd met één van de

afleveringen van Wire in The Blood, de

tv-serie die is gebaseerd op de Tony Hill thrillers.

DE ZEVENDE DAG VAN DAVID ELLISUUiittggeevveerriijj TThhee HHoouussee ooff BBooookkss,, € 1188,,5500

IISSBBNN 997788 9900 444433 22112299 66

Aanvankelijk vergezocht lijkend scenario

brengt de lezer toch steeds weer op een

dwaalspoor. De gruwelijke moorden waar het

in het boek uiteindelijk om draait, blijken

toch op verrassende wijze in het verhaal te

passen. Maar wel heel anders dan je dacht!

Zeer spannende thriller, goed geschreven en

boeiend vanaf de eerste pagina door

verfrissende originaliteit.

DE PRIMEURS VAN MARC DECLERCQUUiittggeevveerriijj FFoonnttaaiinnee,, € 4499,,9955

IISSBBNN 997788 9900 55995566 228866 88

Nooit geweten dat sint-jakobsschelpen licht

en donker kunnen onderscheiden door een

vijftigtal groene oogjes langs de rand van de

schelp? Of dat een predikant uit Terneuzen

de eerste was die aardperen n Europa teelde?

Culinair journalist Marc Declercq vertelt in

dit heerlijke leesboek alles over bekende en

minder bekende seizoensproducten. Chef-

kok Patrick Caignau schreef er eenvoudige

maar lekkere recepten bij.

WESTERN OM TE ZIEN

De western is dood, lange leve de western.

Gelukkig zíjn er nog regisseurs -en productie-

maatschappijen- die het genre aandurven,

want de kans op succes lijkt tegenwoordig minimaal.

Kevin Costner zette in 1990 nog een succesvolle film

neer met Dances With Wolves, maar wist met het

toch aardige Open Range (2003) nauwelijks meer

publiek te trekken, evenmin als Andrew Dominik

met The Assassination of Jesse James by the Coward

Robert Ford (met toch Brad Pitt in de hoofdrol). Ook

Clint Eastwood liet nog niet zo héél lang geleden zien

nog best raad te weten met paarden en cowboys,

getuige de prachtige films Pale Rider (1985) en het

vier Oscars winnende Unforgiven (1992), maar verder

was het de laatste decennia toch erg rustig in het

Wilde Westen.

Maar nu was er opeens 3:10 To Yuma van regisseur

James Mangold (Copland, Walk the Line), een remake

van de gelijknamige klassieker uit 1957. Helaas, de

film draaide in het hele land in slechts vier bioscopen

en was vrijwel direct alweer uit roulatie. Zonde! Deze

prachtige karakterfilm toont namelijk zowel Russell

Crowe als Christian Bale in één van hun beste rollen.

Regisseur James Mangold was zeventien jaar oud

toen hij het origineel van de film voor het eerst op

televisie zag. “De film maakte grote indruk op me

omdat de vragen die erin gesteld werden over

moraliteit, moed, eer en familie erg complex waren.

De karakters van Ben Wade en Dan Evans zijn ook

veel ingewikkelder dan de simpele zwarte en witte

hoeden. Het verhaal bood niet alleen actie, maar ook

claustrofobie, wat uniek is voor het genre; deze twee

tegengestelde personages werden gedwongen om

heel erg dicht op elkaar te zitten.”

Het resultaat is een film die het aanzien méér dan

waard is en een veel groter publiek verdient. Daarom,

voor wie hem nog niet heeft gezien: de dvd is vanaf

half december verkrijgbaar. DDiissttrriibbuuttiiee:: DDuuttcchh

FFiillmmWWoorrkkss.. SSppeecciiaall 22 DDiisscc DDVVDD SStteeeellbbooookk EEddiittiioonn;;

€ 2244,,9999 ooff BBlluu--rraayy:: € 2299,,9999

BOEKEN


watch 0 0 : 1 0 4

WATCH & LISTEN

TESTAMENT VAN DE SEVENTIES(10 cds & 5 dvds - Universal)

Muziekliefhebbers die beweren dat de seventies maar saai

waren vergeleken met de legendarische sixties, zijn geen

echte muziekliefhebbers. In de jaren zeventig kwamen tal

van stromingen tot bloei waarvoor in het decennium

daarvoor de basis werd gelegd. Ga maar na: hardrock,

countryrock, prog en symfonisch, singer-songwriter, soul.

Qua supersterren was er voor elk wat wils: David Bowie, Kate

Bush, Deep Purple, Elton John, Neil Diamond, Rod Stewart,

Diana Ross, Stevie Wonder, Demis Roussos, Abba. Wie het

liever wat dichter bij huis hield, had ook niets te klagen:

Golden Earring, Earth & Fire, The Cats, Rob de Nijs, Focus.

Vergeet ook niet de opkomst van de synthesizer, de

doorbraak van reggae en het feit dat albums net zo

belangrijk werden als singles. En als het allemaal te serieus

dreigde te worden, dan kenden de seventies (net als ieder

ander decennium) een aantal interessante tegenstromingen.

Glamrock bracht de fun terug in pop, disco liet zien dat je

gewoon mocht blijven dansen, en punk bewees dat iedereen

een bandje kon beginnen. Testament van de Seventies (200

songs, 100 video's plus alle belangrijke nieuws- en tv-items)

blijft boeien. En de beste kersthit blijft toch gewoon Merry

Xmas Everybody van Slade?

JOHNNY CASHAt Folsom Prison (Legacy Edition - Sony)

“I shot a man in Reno, just to watch him die.” Zinloos geweld

in een notendop, Johnny Cash schreef het al in 1955, in het

nummer Folsom Prison Blues. 13 jaar later gaf hij, op eigen

verzoek, twee concerten in deze zwaar bewaakte gevangenis

om er een live album van te maken. Hij zag zichzelf als een

man met een missie: om de gevangenen een hart onder de

riem te steken. En om de buitenwereld erop te attenderen

dat gevangenen ook mensen zijn. De schaduwkanten van

het bestaan, het leven van verstotenen - het vormt een van de

voornaamste thema's in het werk van Johnny Cash. Het

succes van deze concerten (een jaar later gevolgd door het

beroemde San Quentin-optreden) komt voort uit zijn inle-

vingsvermogen in de situatie en de mentaliteit van zijn

publiek. Via songs vol zwarte humor (Cocaine Blues, 25

Minutes To Go), heimwee, verlangen (Green Green Grass Of

Home, Send A Picture of Mother, I Still Miss Someone),

armoede en uitzichtloosheid (Dark As A Dungeon, I Got

Stripes) plaatst hij zich op het niveau van de gevangenen en

creëert hij tegelijkertijd zijn eigen mythische status als The

Man In Black. Op de 2 cds staan beide complete concerten

inclusief voorprogramma's en gastoptredens (Carl Perkins,

Statler Brothers, June Carter). De bijgevoegde dvd bevat een

boeiende documentaire, met als wrang hoogtepunt het

tragische lot van Glen Sherley, een Folsom Prison-gevangene

annex songwriter van wie Johnny Cash deze dag een song

(Greystone Chapel) ten gehore bracht.


0 0 : 1 0 5 watch

WATCH & LISTEN

TTeekk

sstt:: P

eter

Bijp

ost

KANYE WEST808s & Heartbreak (Universal)

Je bent een succesvol producer en rapper. Dan sterft je moeder (tijdens

plastische chirurgie - door jou betaald) en laat je vriendin je na vier jaar in de

steek. Je raakt in een crisis, wilt de ellende van je af schrijven. Gangsta-rap

clichés volstaan niet meer en dus besluit je te zingen. Met behulp van een

Auto-Tune (want zingen kun je, net als veel andere rappers, eigenlijk niet).

Zie daar 808s & Heartbreak. 808s slaat op de Roland TR-808, een oude

drumcomputer uit de 80s die hier simpele retro-beats verzorgt. En het

gekke is, het werkt allemaal. Je moet even door de soms pathetische teksten

(geen greintje humor hier) en de computergestuurde zangmelodieën heen

luisteren om te horen dat Kanye het meent. Hoogtepunten zijn Love

Lockdown, Welcome To Heartbreak, Coldest Winter (met Tears For Fears

sample) en Say You Will. Sfeervol en indringend album.

THE SOUND OF THE SMITHS(2cd - Warner)

Slechts 5 jaar, 4 albums en een reeks unieke singles hadden ze nodig om één van

de invloedrijkste Britse bands van de jaren tachtig te worden. Emo-pop zou je het

nu noemen. Morrissey wist als geen ander de alledaagse grauwe werkelijkheid

van de jonge adolescent te verwoorden in poëtische, intelligente teksten waarin

romantiek, eenzaamheid, wanhoop, verlangen, cynisme en zwarte humor elkaar

afwisselden. Gecombineerd met zijn klagelijke, excentrieke stem en het

kleurrijke, heldere gitaarspel van Johnny Marr resulteerde het in een oeuvre dat

nog altijd fris en tijdloos klinkt. Op The Sound Of.. zijn hoogtepunten als Hand In

Glove, The Headmaster Ritual, Panic, Bigmouth Strikes Again, There Is A Light

That Never Goes Out en How Soon Is Now door Marr zelf geremastered en dat

hoor je. Een tweede cd vol b-kantjes, live- en album-tracks maken dit tot de

Smiths-compilatie die alle eerdere overbodig maakt.

SNOW PATROLA Hundred Million Suns (Universal)

The Editors, U2, Coldplay: het zijn de ijkpunten waarmee Snow Patrol

ook op dit vijfde album mee vergeleken kunnen worden. In

verschillende songs voel je de climax, het stadion-meezingrefrein, al

aankomen (If There's a Rocket Tie Me To It, Take Back The City,

Disaster Button). Toch is deze plaat gelukkig geen herhaling van Eyes

Open met de zoetsappige hit Chasing Cars, waarmee wereldwijd werd

doorgebroken. De sfeer is wat opgewekter, Gary Lightbody's teksten

vermijden de romantische clichés en hier en daar is ruimte voor wat

experiment. Zoals in The Golden Floor, een spannende combinatie

van akoestische gitaar en een opvallende ritmetrack. Of in The

Lightning Strike, een ambitieus drieluik van 16 minuten, waarvan

vooral de symfonische rock van What If The Storm Ends?, compleet

met blazers en achtergrondkoortjes, en het mooie slot (Daybreak) de

aandacht vasthouden. Een duistere spanning maakt Lifeboats tot een

ander hoogtepunt. Mooie plaat met voldoende scherpe kantjes.


watch 00:106

HONGKONG

BEST VIEW

Hongkong is met recht een stad met wow-factor. Ooit een bescheiden

Brits koloniale handelspost, die onstuitbaar uitgroeide tot een van de

meest fascinerende havensteden ter wereld, in 1997 weer gretig door

moederland China omarmd. 'Highlight' is onbetwist de unieke

skyline van Hong Kong Island met zijn spectaculaire wolkenkrabbers,

die elke avond stipt om acht uur met een kleurige lichtshow worden

getooid. Vanuit de lobby van het InterContinental in Kowloon district

(vrij vertaald 'de negen draken') bestaat het meest grandioze, nog

steeds ononderbroken uitzicht daarop. Maar ook hun restaurant

Nobu, gesitueerd op de mezzanine, kan bogen op een dito

panoramische view. Nobu is overigens zonder meer ook de beste

'Japanner'van Hongkong, zowel qua design als gebodene, en bijtijds

reserveren voor een tafeltje is dan ook sterk aan te raden. Aan de

sushibar zit je immers met je rug naar het raam...

1188 SSaalliissbbuurryy RRdd..,, KKoowwlloooonn.. TT ((++885522)) 22772211 11221111;;

wwwwww..iinntteerrccoonnttiinneennttaall..ccoomm

8geef acht

Tekst: Cila van der Endt FFoottooggrraaffiiee:: David Lindsey MMeett ddaannkk aaaann:: Cathay Pacific Airways en VNC Travel

China is een land van superlatieven en extremen. Met name metropolen als

Hongkong, Sjanghai en Beijing doen hun uiterste best elkaar telkens

opnieuw te overtroeven; hoger, fraaier, sneller, beter. Aangezien het cijfer

8 voor Chinezen bovendien als een geluksgetal geldt, ditmaal geen top tien

maar onze 'top acht' in elk van deze steden. Sla acht op Les Musts de Mao.

GRANDEUR

Niet ver daar vandaan verrees exact 80 jaar geleden het

eerbiedwaardige Peninsula, dat inmiddels mag worden

gerekend tot de categorie legendarische grand hotels.

Daarbinnen huist tevens een reeks van chique

restaurants, waaronder al 55 jaar Gaddi's, met als

eigentijdse 'roerganger' de talentvolle David Goodridge.

Spreekt het klassieke decor u mogelijk niet zo aan,

reserveer dan voor zijn funky 'chefs table' in de keuken.

Of bestijg de lift voor het spectaculair ogende Felix, een

origineel en nog immer 'cool' design van niemand

minder dan Philippe Starck. Een champagnebar en

glazen dansvloer completeren het geheel maar vergeet

vooral niet ook een kijkje te nemen in de toiletten!

SSaalliissbbuurryy RRdd.. KKoowwlloooonn.. TT ((++885522)) 22992200 22888888

wwwwww..ppeenniinnssuullaahhootteellss..ccoomm

Wtch.#27 GreatGetaway 11-12-2008 10:17 Pagina 106

00:107 watch

TRAVEL REPORT CHINA

'TONGUE IN CHIC'Het splinternieuwe, op 08-08-08 geopende W Hotel in

Hongkong zal evenmin aflaten u te verbazen. Een

eigentijdse hoteltoren, boordevol fraaie en speelse

designgrappen op een nieuwe, strategisch gewilde

locatie van het ogenschijnlijk reeds overvolle

TsimShaTsui. Handelsmerk is ook hier natuurlijk

weer de befaamde Bliss Spa en hun onvolprezen

'whenever whatever' service voor de gasten. Mocht u

toevallig niet in de gelegenheid zijn om er ook

daadwerkelijk te logeren, wip dan toch zeker binnen

voor een ontbijt (een van de beste in Hongkong) of

lunch in Kitchen, dan wel een diner in restaurant

Fire. Je kijkt je ogen uit! Laatste pluim richting W is

bovendien hun alleszins aantrekkelijke wijnkaart.

11 AAuussttiinn RRooaadd WW,, KKoowwlloooonn SSttaattiioonn.. TT.. ((885522)) 33771177 22222222..

wwwwww..eexxpplloorreewwhhootteellss..ccoomm//hhoonnggkkoonngg..

TTiipp:: Slenter bij wijze van 'digestief' na afloop

door de hellende straatjes van Hollywood

Road en omgeving en vergaap u aan de

uitstallingen van Oosters antiek naast

contemporaine Chinese kunst in galerieën

als Schoeni. wwwwww..sscchhooeennii..ccoomm..hhkk

DIM SUMOver ontbijt gesproken: tijdens een bezoek aan Hongkong mag een dim

sum brunch beslist niet ontbreken. U weet wel, die overheerlijke

gestoomde of gefrituurde, met diverse delicatessen gevulde Kantonese

hapjes. De meest uitgelezen dag daarvoor is natuurlijk de zondag, maar

dan zit elk gereputeerd dim sum restaurant vaak al tjokvol ...dus laat dit

een waarschuwing zijn. Een goede -zo niet de meest exquise- keus

hiervoor is het Chinese restaurant Lung King Heen in het Four Seasons

hotel. De dim sum kaart van chef Chan is wereldberoemd, zeker nadat

hij als eerste Chinese chefkok DRIE Michelinsterren verwierf. Geniet ook

van hun theekaart én de onberispelijke service van het bedienende team.

wwwwww..ffoouurrsseeaassoonnss..ccoomm

IN OPMARSWanchai is nog steeds een puur Chinees volksbuurtje maar wel eentje in duizelingwekkende opkomst, vergelijkbaar

met het Meatpacking in NYC. Onnodig te zeggen dat trendy restaurants, winkels en - zeker na de expo ART HK 08 - tal

van galerieën er hun deuren openden. Zo kreeg een gerestaureerd pandjeshuis een nieuwe horecabestemming en

duikt de signaalrode entree van de avant-garde galerie Ooi Botos onverwacht op tussen nederige marktkraampjes met

groenten, fruit en vis. Een opvallende deur van Jonathan Solomon als variant op en geïnspireerd door de traditionele

metalen winkelpuien. 55 GGrreessssoonn SStt.. WWaann CChhaaii.. TT ((++885522)) 99009922 77443366..


watch 0 0 : 1 0 8

STERRENREGEN

De (Michelin)sterrenregen die zojuist

neerdaalde over Hongkong bedacht zeker

'onze eigen' Hollandse chefkok Richard

Ekkebus met gulle hand. Al eerder maakten

wij in Watch melding van diens vergaande

culinaire capaciteiten maar die mening

blijkt nu ook van 'hogerhand' officieel

gestaafd. Richard's domicilie is restaurant

Amber in het zeer designer Landmark

Mandarin Oriental hotel te Central. Het

gesoigneerde eten en fraaie, enigszins

theatrale interieur van dit tussen kantoor-

wolkenkrabbers ingeklemde restaurant

maakt het gebrek aan uitzicht ruimschoots

goed. Je kunt je volledig concentreren op het

binnengebeuren.

1155 QQuueeeenn''ss RRdd..,, CCeennttrraall.. TT ((++885522)) 22113322 00006666;;

wwwwww..mmaannddaarriinnoorriieennttaall..ccoomm

HIGH SOCIETEA

SAVVA (spreek uit savour) in het Princes Building is hét

nieuwe trefpunt van CBD, zowel voor 'ladies that lunch',

afternoon tea-en of een business borrel na het werk. Een

simpel, stijlvol en 'cutting edge' nieuw geesteskind van HK

socialite Bonny Gokson, in samenwerking met designers

Calvin Tsao van Tsao & McKown NY en Team HC in

Hongkong. Lounges, private rooms en restaurants zijn

rondom voorzien van art en werden aaneengeschakeld

middels een 'muur' van levend groen. Niet alleen

verpletterend mooi van binnen maar ook buiten, gezeten op

het riante terras, al evenzeer indrukwekkend.

PPrriinnccee''ss BBllddgg 2255//FF,, 1100 CChhaatteerr RRdd..,, CCeennttrraall.. TT ((++885522)) 22553377 11338888..

Op hoog niveauCathay Pacific vliegt dagelijks vanaf

Amsterdam naar Hongkong met 15x per dag

een doorverbinding naar Sjanghai. Vanaf

november 2008 zijn de toestellen ingericht

met een vernieuwd cabine-interieur, met o.a.

gerieflijke flat beds in de business class en

werd bovendien een -inmiddels bekroonde-

first class geherintroduceerd, met

bijbehorende nieuwe Arrivals lounge op HK

Airport. Lang leve de luxe! Voor meer

info/reserveringen: www.cathaypacific.nl

EXTREEM EN INNOVATIEF

Ook 'X-treme Chef' Alvin Leung verruilde zijn oude

stek in het Central Business District gaarne voor een

spiffy nieuwe eetgelegenheid in Wanchai onder

dezelfde veelzeggende titel: Bo Innovation. Daar

verbluft en verblijdt hij zijn gasten opnieuw en

onvermoeibaar met zijn ludieke culinaire escapades -

deconstructie, moleculair enz. -in een grensverleggen-

de mix van Westerse versus Chinese kooktechnieken

en ingrediënten. Onthouden dus die naam: Bo

Innovation. Mét twee Michelin sterren!

SShhoopp 1133,, 22//FF,, JJ RReessiiddeennccee,, 6600 JJoohhnnssttoonn RRdd//1188 SShhiipp SStt..,,

WWaann CChhaaii.. TT ((++885522)) 22885500 88337711..

wwwwww..bbooiinnnnoovvaattiioonn..ccoomm

HONGKONG


0 0 : 1 0 9 watch

TRAVEL REPORT CHINA

SJANGHAI

HOOFD IN DE WOLKEN

Sjanghai is wellicht de meest Europees ogende stad van China, met veel invloeden

vanuit haar koloniale historie, rijkelijk gelardeerd met exotische Chinese

elementen. Flaneren over de legendarische Bund is voor iedereen een must. Maar

reken er wel op dat honderdduizend anderen dat mét u doen! Het uitzicht over de

zinbegoochelende, telkens veranderende skyline van Pudong is de beloning.

Onlangs verrees daar het hoogste hotel ter wereld, 492 meter verdeeld over 101

verdiepingen. Een sterk staaltje eco-vriendelijke architectuur door Kohn Pederson

voor het Park Hyatt, waarmee het naastgelegen 'zusje' Grand Hyatt in hoogte werd

verslagen. Het Park Hyatt is genesteld op de etages 79-93 plus daarboven nog een

'observatory' en is van top tot teen subliem ingericht en gedecoreerd door de

Amerikaans/Chinese designer Toni Chi, die zijn ideeën baseerde op de

traditioneel Chinese hutong bouwstijl, met een enigszins mysterieus aandoend

netwerk van intieme gangen en ommuurde binnenplaatsen. Het geheel werd

uitgevoerd in serene, ton sur ton aardetinten en edele, naturel materialen als steen

en hout; weelderig in hun eenvoud. Uiteraard kunt u in dit nieuwe hotel tevens

zwemmen in het hoogste zwembad ter wereld ...tot aan de dag natuurlijk, dat een

andere wolkenkrabber hen -letterlijk- weer voorbijstreeft.

110000 CCeennttuurryy AAvveennuuee,, PPuuddoonngg NNeeww AArreeaa.. TT ((++8866 2211)) 66888888 11223344

wwwwww..ppaarrkkhhyyaattttsshhaanngghhaaii..ccoomm

FLANEREN EN ONTDEKKENLangs de Bund pronken onver-

stoorbaar de neoklassieke en

zuivere art deco gebouwen van

vóór Mao's culturele revolutie;

een uniek stukje straat, dat

onlangs door UNESCO officieel

in bescherming werd genomen.

Op nr. 3 staat het gelijknamige

Three on the Bund, een kolossaal

gebouw dat door meesterarchi-

tect Michael Graves intern van

een totale facelift werd voorzien.

Op de begane grond vind je nu toplabels als Armani of Hugo Boss en daarboven

een reeks van restaurants, trendy clubs en bars, verdeeld over diverse verdiepingen,

een Evian Spa plus een modern art gallery. Absolute topper is voor ons het

restaurant van kookcoryfee Jean Georges Vongerichten, dat alleen een evenknie

kent in New York. 'Jean Georges Shanghai' wordt gerund door diens zakenpartner

en chefkok Eric Johnson. Woorden schieten te kort over zoveel superbe kwaliteit,

maar dat komt eigenlijk wel zo goed uit, want praten met je mondvol is immers

onbeleefd!

NNoo.. 33 TThhee BBuunndd 44//FF,, 33 ZZhhoonngg SShhaann DDoonngg YYii LLuu.. TT ((++8866 2211)) 66332211 77773333

wwwwww..tthhrreeee--oonn--tthhee--bbuunndd..ccoomm

ESPRIT UIT DOWN UNDER

Vrijwel schouder aan schouder hiermee staat nr. 5,

een voormalig bankgebouw, waarin eveneens diverse

designwinkels en restaurants huizen. M on the Bund

(mét terras) is een zusterrestaurant van Michelle in

Hongkong, dat door de pionierende Australische

Michelle Garnaut werd opgezet. Vijf jaar geleden

opende zij bovendien in hetzelfde gebouw de

Glamour Bar, die nog steeds geldt als dé meest hippe

hang out van Sjanghai.

77//FF NNoo.. 55 TThhee BBuunndd.. TT ((++8866 2211)) 66335500 99998888;; wwwwww..mm--

oonntthheebbuunndd..ccoomm;; wwwwww..mm--tthheeggllaammoouurrbbaarr..ccoomm..

Dring je dieper door tot in Puxi, via de diverse

zijstraatjes van de Bund, dan kom je terecht op een

van de mooiste art deco pleinen van de stad. In een

van de hoekpanden aldaar opende onlangs een

tweetal entrepreneurs uit Down Under het

restaurant Hamilton House. Nieuw-Zeelander

Richard behartigt er de zaken vóór de coulissen,

terwijl de Australische chefkok Philippe de (Franse)

sterren van het Zuiderkruis kookt. Echt een cuisine

tout court, zoals je die in een rechtgeaarde Franse

bistro mag verwachten.

113377 FFuusshhoouu RRdd//JJiiaannggxxii RRdd.. TT ((++8866 2211)) 66332211 55665588..


watch 0 0 : 1 1 0

ELITAIRWie wat meer privacy zoekt, moet zich onverwijld

vervoegen in de Kee Club, verscholen in een van de

mooist gerestaureerde villa’s van Sjanghai in een hofje pal

achter de bruisende Huai Hai Lu. Vanuit deze

hypermoderne winkelstraat kom je terecht in een oase

van sophistication, met elegant meubilair en een privé-

collectie schilderijen van museale kwaliteit, verzameld

door eigenaar Christian Rhomberg (inderdaad dezelfde

van de Kee Club in Hongkong). Niet-leden mogen

eventueel binnen als introducé of op voorspraak van de

conciërge van hun (vijfsterren)hotel.

779966 HHuuaaii HHaaii LLuu.. TT ((++8866 2211)) 33339955 00888888;; wwwwww..kkeeeecclluubb..ccoomm

1933In dit jaar werd in Sjanghai een abattoir gebouwd. Een slachthuis..?

hoor ik u bijna denken, maar geloof me, dit is niet zomaar utiliteits-

bouw als wel een voorbeeldig staaltje van vooruitstrevende architectuur

uit die dagen en bovendien het enige, nog overeind staande in een

wereldwijde serie van slechts drie abattoirs door de Britse architect

Balfours. Na jarenlang braak te hebben gelegen werd de restauratie van

het grimmig ogende betonnen art deco complex kundig opgepakt en

is nu vrijwel volledig heringericht als een cultureel centrum voor

beeldende kunsten, gelardeerd met ateliers, galerieën, horeca en een

reeks van ludieke dan wel modieuze bedrijfjes die méér willen

uitdragen dan de gemiddelde verkoopboodschap.

2299 SShhaajjiinngg RRdd,, HHoonnggkkoouu.. TT ((++8866 2211)) 66558855 33004488;;

wwwwww..aaxxoonnssccoonncceeppttss..ccoomm

BUBBELEN EN BORRELEN

Aan het einde van de Bund, daar waar de Huangpu rivier

een weidse bocht maakt, prijken de eveneens nieuwe

hoteltorens van Hyatt on the Bund. Een accommodatie die

niet alleen als enige kan bogen op een magnifieke view over

béide oevers maar tevens de grootste inpandige spa van de

stad (3000 m2!). Als het ware in het verlengde daarvan werd

het terras van de bar op de 32ste verdieping uitgerust met

een jacuzzi. Voor relaxen, borrelen en bubbelen met

uitzicht op Sjanghai.

119999 HHuuaannggppuu RRdd.. TT ((++8866 2211)) 66339933 11223344;;

wwwwww..sshhaanngghhaaii..bbuunndd..hhyyaatttt..ccoomm

Hedendaagse allure

Moganshan Lu is hét uitstalraam van Sjanghai voor moderne

Chinese kunst. Een afgelegen straat waarin een

aaneenschakeling van grote en kleinere galerieën en ateliers,

afgewisseld met wat eenvoudige huisjes en oninteressante, maar

broodnodige horeca. Want wie alles wil bekijken is hier

minstens een hele dag zoet.

SJANGHAI


0 0 : 1 1 1 watch

TRAVEL REPORT CHINA

MAGISTRAALDe Olympische Spelen in Beijing openden op 08/08/08 en de nasleep is nog alom zichtbaar.

Denk maar aan het unieke Bird's Nest stadion door Herzog De Meuron, de 'zwemkubus',

diverse hypermoderne hotels en winkelcentra maar vooral het prestigieuze, 50 verdiepingen

hoge gebouw voor CCTV, de Chinese televisie, door 'ons aller' Rem Koolhaas en diens OMA -

Office for Metropolitan Architecture. Wij vinden dit zonder omhaal Beijing's meest

verbluffende nieuwe eyecatcher. Een serene glazen poort van ontzagwekkende afmetingen in

een abstracte, enigszins Escher-achtige constructie, welke hoog boven het intense verkeersge-

woel uitrijst. Zien is geloven. GGuuaanngghhaa LLuu//33ee vveerrkkeeeerrssrriinngg..

DE VERBORGEN STAD

Op geringe loopafstand van Sanlitun werd het 4000 m2 grote ommuurde terrein van een oude machinefabriek uit 1949 omgetoverd

tot een ware ministad in een grootstad, met diverse bar/lounges en restaurants plus een galerie, gegroepeerd in en rond een

lommerrijke binnenplaats. Speciale aandacht daartussen verdienen de Noodle Bar en Duck de Chine, dat -u raadt het al- gespeciali-

seerd is in Peking eend als ook plaats biedt aan China's eerste Bollinger champagne bar.

CCoouurrttyyaarrdd 44,, GGoonngg TTii BBeeii LLuu ((aacchhtteerr PPaacciiffiicc CCeennttuurryy PPllaaccee)),, CChhaaooyyaanngg.. TT ((++8866 1100)) 66550011 11994499..

BEIJING


watch 0 0 : 1 1 2

HEMELSVroeger wemelde de hemel boven het Tiananmen Plein

van de kleurige vliegers maar tijdens de aanloop tot de

Olympische Spelen werd dit helaas verboden. Als remedie

tegen deze teleurstelling biedt de zgn. Peninsula

Aacademy onder meer vliegerlessen, waarbij je niet alleen

zelf een vlieger kunt maken in de workshop van meester

vliegermaker Wang Chi Feng maar deze eventueel ook

leert oplaten. Een unieke ervaring, al was het alleen al

door het bezoek aan zijn atelier, midden in een originele

hutong. Opera, lessen in kunst of koken behoren

eveneens tot de mogelijkheden. RRaaaaddpplleeeegg hhiieerrvvoooorr ddee

ccoonncciiëërrggee vvaann hheett PPeenniinnssuullaa vviiaa tteell.. ((++8866 1100)) 88551166 22888888 ooff

vviiaa ppbbjj@@ppeenniinnssuullaa..ccoomm

NIEUWE BESTEMMING

American Legation, een statig, uit 1903 daterend bolwerk pal

naast Tiananmen, herbergde eens het Amerikaanse consulaat

maar behelst nu een kersverse reeks designer shops en eetgelegen-

heden, zoals respectievelijk Versace, Patek Philippe en BCA (Beijing

Center for the Arts), het fraaie La Maison Bleue van chefkok

Daniel Boulud en Kantonees restaurant Zen. Ankh Concepts

bedacht bovendien diverse funky bars/restaurants voor de hippe

Aqua groep uit Hongkong. Voor elk wat wils dus.

LLeeggaattiioonn QQuuaarrtteerr,, 2233 QQiiaannmmeenn DDoonngg DDaa JJiiee,, DDoonnggcchheenngg..

THE OPPOSITE HOUSE

Het district Sanlitun is eveneens getransformeerd tot een levendig uitgaanscentrum met spraakmakende

architectuur in up-market winkels, bars en restaurants plus een niet minder adembenemend nieuw

design/kunsthotel. The Opposite House werd geheel vormgegeven door de Japanse architect Kengo Kuma, als

eerste hotel voor de Swire groep, en blijkt ondanks zijn zeer minimalistische, welhaast Zenachtige belijningen

een uiterst gerieflijke accommodatie met een unieke rijkdom aan ruimte. Bijzonder is bovendien de volledig

elektronische incheckfaciliteit van dit hotel maar ook het ongewone materiaalgebruik - zie onder meer het

roestvrijstalen zwembad en vierkante cederhouten sanitair op de kamers. In het inpandige restaurant Bei staat

jong kooktalent Max Levy bovendien garant voor een der beste eigentijdse Aziatische cuisines van de stad.

TThhee OOppppoossiittee HHoouussee,, TThhee VViillllaaggee,, NNoo.. 1111 SSaannlliittuunn LLuu,, CChhaaooyyaanngg.. TT ((++8866 1100)) 66441177 66668888;; ee--mmaaiill:: aannsswweerrss@@tthheeoopp--

ppoossiitteehhoouussee..ccoomm;; wwwwww..bbeeiirreessttaauurraanntt..ccoomm

BEIJING


0 0 : 1 1 3 watch

TRAVEL REPORT CHINA

KEIZERLIJKE ROMANTIEK

De internationaal vermaarde Aman hotelgroep

opende haar eerste 'city resort' in de wereld, en wel

in Beijing, op het terrein van de voormalige zomer-

residentie van keizerin Cixi. Enkele van de reeds

bestaande, eeuwenoude paviljoens in deze

monumentale paleistuinen werden daartoe

zorgvuldig gerestaureerd maar ter uitbreiding werd

nog een aantal in dezelfde elegante Ming dynasty

stijl bijgebouwd. U logeert er dus werkelijk op

keizerlijk niveau, omringd door Chinese kunst en

antiek, meesterlijk en tot in detail 'aaneengesmeed'

door Jean-Michel Gathy en Jaya Ibrahim tot een

onvergetelijke 'Aman' ervaring.

TThhee AAmmaann aatt SSuummmmeerr PPaallaaccee,, BBeeiijjiinngg,, 1155

GGoonnggmmeennqqiiaann RRdd.. TT ((++8866 1100)) 55998877 99999999;;

ee--mmaaiill:: tthheeaammaannssuummmmeerrppaallaaccee@@aammaannrreessoorrttss..ccoomm

GESETTELD GROEN

Green T. House is niet zomaar een restaurant

maar een happening. Ooit begonnen als een

bescheiden theehuisje, opgezet door de Chinese

designer JinR, houdt de sfeer in de inmiddels vier

vestigingen van Green T. House ongeveer het

midden tussen een boeddhistisch klooster en de

Supperclub. Het interieur vertoont een funky mix

tussen hippie, Song dynasty en avant-garde stijlen

en de keuken vertaalt dit in speelse gerechtjes.

Nieuwste uitspanning is Green T. House Living,

waaraan binnenkort tevens een spa wordt

toegevoegd, op een locatie nabij Beijing's nieuwe

luchthaven door Sir Norman Foster. The place to

be (seen).

NNoo.. 66 GGoonnggttiixxiilluu,, CChhaaooyyaanngg.. TT ((++8866 1100)) 66555522 88331100;;

wwwwww..ggrreeeenn--tt--hhoouussee..ccoomm

ART ZONELiefhebbers van hedendaagse kunst onthouden de cijfers 798, want deze vormen

de sleutel tot de ontdekking van een geheel nieuw kunstkwartier, ingericht op

een voormalig industrieterrein tussen de 4de en 5de verkeersringen rond Beijing.

Echte koopjes zijn daar weliswaar al niet meer te behalen en inmiddels is er ook

wat kitsch binnengeslopen maar, als het goed is, kijkt u daar wel doorheen.

Gewoon op uw eigen smaak vertrouwen en genieten.

VV..aa.. AAiirrppoorrtt EExxpprreesssswwaayy:: eexxiitt JJiiuuxxiiaannqqiiaaoo LLuu..


watch 00:1 14

Nostalgie is niet meer wat het was, zo dicht Victor Schiferli in zijn nieuwe bundel 'Toespraak in een struik'.

NOSTALGIE NAAR DE TOEKOMST

COLUMNWatch Out

Over zandstormen gesproken: het verhaal wil dat wijlen Sheik Maktoum bin Rashid, opperhoofd van de Verenigde Arabische

Emiraten, jaren geleden in de woestijn stond, even buiten 'zijn' stad Dubai, en tegen zijn gevolg zei dat uit die zandbak het

New York van de 21e eeuw zou kunnen verrijzen, als je er maar in gelooft. Zo gezegd zo gedaan: eind 2008 is Dubai een van de

snelst groeiende steden ter wereld. Er zijn vijfhonderd wolkenkrabbers in aanbouw en er zijn er nog 1.800 gepland. Elke

maand komen er 25 duizend nieuwe inwoners bij.

Goed beschouwd leed de in 2006 overleden Sheik aan een gezonde vorm van nostalgie: nostalgie naar de toekomst. Verlangen

naar wat komen gaat, in de vijfde versnelling liefst.

Diens opvolger, de kroonprins van Dubai, Sheik Mohammed bin Rashid Al Maktoum, gaf het Nederlandse UN Studio begin

dit jaar opdracht voor het bouwen van 's lands eerste museum voor moderne kunst in het eveneens momenteel in aanbouw

zijnde culturele district. “Het museum”, aldus de kroonprins, “zal een manifestatie zijn van Sheikh Mohammed bin Rashid's

strategische visie om de Verenigde Emiraten tot een kruispunt te maken voor multicultureel begrip. Het museum zal een

viering zijn van de kunst en kunstenaars van de regio.”

Starchitect Ben van Berkel van UN Studio presenteerde onlangs zijn ontwerp voor het museum dat aan de oevers van de Khor

Dubai rivier komt te staan. Aansluitend bij de locatie heeft hij een gebouw ontworpen dat expliciet verwijst naar de zeevaart-

geschiedenis van Dubai. Met zijn overhellende gevelvlakken en scherpe vouwen heeft de vorm van het gebouw inderdaad iets

weg van de boeg van een schip. Sterker nog: de Hollander in Arabische dienst spreekt zelf van een ode aan de traditionele

'dhow' die vroeger hier over de rivier voeren.

Welja, een Nederlandse architect die uit vormlust een voltooid verleden tijd-icoon verkoopt aan mensen die totaal toekomstge-

richt zijn. Terwijl Dubai met zijn Burj al-Arab al een ode aan de dhow hééft. Wat mankeerde de kroonprins dat hij nu juist

voor dit nostalgische ontwerp koos? Zand in z'n ogen misschien?

Zoals alles weggestorven in mist,

zandstormen, satellietverbindingen.

Nostalgie hoort onlosmakelijk bij de donkere dagen van dit jaargetijde. We verlangen tegen beter in naar een witte kerst. Net

als vroeger, waarbij we voor het gemak even vergeten dat het toen ook niet bepaald zwart zag van de witte kerstdagen. Zo

tegen het eind van het jaar spelen onze 'nostalgieklieren' op, zullen we maar zeggen. Ikzelf heb er ook last van. Dan zet ik bij

het invallen van de avond Jacques Brel op, de ongekroonde koning van het nostalgische levenslied. Of 'It was a very good year',

vertolkt door Sinatra (in The Sands). Heerlijke heimweemoedige tonen en teksten om naar te luisteren met een glas cognac uit

een goed jaar, idealiter bij een knapperend haardvuur.

Maar... als je niet uitkijkt kan nostalgie ook verworden tot een ziekelijk, ongezond verlangen.

Schiferli heeft dat goed door:

Verspilde tijd. De ziel een bospad,

een onverharde weg naar een veldje,

hoewel we dat graag ontkennen.

Je staat aan de rand van het bos,

blijft hangen in toen, je helt over

naar nu en je strandt in straks.

TTeekk

sstt:: R

enso

n va

n T

ilbor

g

Watch 27 Column 11-12-2008 11:24 Pagina 114

ONGELOOFLIJK EIGENLIJK HOE WE GEGROEID ZIJN

Made in Japan since 1927

ONGELOOFLIJK EIGENLIJK HOE WE GEGROEID ZIJN

HANDIG VAN DE UITVINDERS:EVERIO, DE KLEINSTE EN LICHTSTE HARDDISC CAMCORDERNa decennia van JVC camcorderevolutie is er nu de allernieuwste Everio, de kleinste en lichtste

harddiskcamcorder. Eindelijk een camcorder die je altijd fi lmklaar op zak kunt hebben, bijvoorbeeld voor

de mooiste YouTube-momenten. Extreem compact en boordevol handige techniek, zoals 35x zoom,

lasertouchcontrol, fi lmen op 30 Gb harddisk en micro-SD. Niet zo heel verwonderlijk dus, dat dit kleintje

het onlangs nog geschopt heeft tot Family Camcorder of the Year! Deze JVC Everio Jewels zijn verkrijgbaar

in Robijn Rood, Saffi er Blauw, Diamant Zilver en Onyx Zwart. Er is dus altijd wel een Everio die bij jou past.

Modellen: GZ -MG330 en GZ -MG435.

www.jvc.nl

324_8040 AD CAM 230x297.indd 1324_8040 AD CAM 230x297.indd 1 08-12-2008 10:33:4308-12-2008 10:33:43

We kunnen echt niet zeggen hoe lang een IWC meegaat. Wij bestaan pas 140 jaar.

Mechanisch chronograafuur-

werk | Automatische opwinding |

Kleine secondewijzer met stop-

functie (foto) | Ontspiegeld saffierglas |

Waterdicht 3 bar | 40,9 mm kastdiameter | Edelstaal

Hij bestaat al 120 jaar.

Portuguese Chrono-Automatic. Ref. 3714: Een IWC is gemaakt om een erfstuk te worden. En aangezien elke Portuguese zijn eigenaar zeker zal overleven, zijn de gegevens van elk afzonderlijk horloge in een grote

databank opgenomen. Zo weten de volgende generaties ook waar het horloge oorspronkelijk vandaan komt. Eventuele ruzies over de erfenis zal dat helaas niet kunnen voorkomen. IWC. Engineered for men.

IWC Schaffhausen, Zwitserland. www.iwc.com Nederland: telefoon 020 5246 777.

A-NL-291008_Watch_Magazine_P80.indd 1 23.10.2008 16:04:07 Uhr

WATCH Magazine

Documents

Transcript of WATCH Magazine