Wat is er straks nodig om vanuit de robuuste basisteams contextgedreven te kunnen werken? Inleiding Op donderdag 12 januari hebben een aantal chefs van teams in de zogeheten proeftuin contextgedreven werken en andere betrokkenen bij deze proeftuinteams gesproken over de randvoorwaarden die gesteld kunnen worden aan de werking van de robuuste basisteam binnen de Nationale politie. Op grond van de huidige ervaringen omtrent het werk binnen deze teams is een aantal wensen en eisen geformuleerd die binnen de robuuste teams vervuld moeten zijn om contextgedreven werk mogelijk te maken. In deze memo worden de resultaten van deze sessie weergegeven. 1) Verbinding buiten Contextgedreven werken betekent vanuit de verbinding met de omgeving je werk doen. Het team moet verbinding met de omgeving hebben of maken. De teams in de proeftuin hebben daar het afgelopen jaar veel energie aan besteed.

a) De verbinding moet worden gelegd. Een team moet de dingen doen die daarvoor nodig zijn en daarvoor ook de ruimte krijgen, bijvoorbeeld: - teamleden in gesprek laten gaan met bewoners; - kritische burgers uitnodigen; - een eigen website in te richten; - social media in de volle breedte gebruiken. De blokkades die hierop liggen, belemmeren het ontstaan van verbinding.

b) Daarbij moet het team de dingen doen die voor het gebied daadwerkelijk belangrijk zijn, bijvoorbeeld: - het bureau openstellen, zodat mensen binnen kunnen komen; - zaken aanpakken die voor de bewoners van belang zijn. Buurtsignaal kan helpen om te richten; - de burger bepaalt wat belangrijk is, niet de politie e.d.

c) Om tot duurzame balans in de wijk en aanpak van criminaliteit te komen moeten burgers worden betrokken. Dat kan bijvoorbeeld door: - volontairs uit het gebied in te schakelen. Daarmee worden burgers uit het gebied betrokken bij het politiewerk; - een robuust team is een team waar burgers en partners deel van uitmaken, bijvoorbeeld de wijkraadvoorzitter, de jeugdwerker, winkeliers, de wijkagent, etc.; - indien mogelijk en zinvol worden problemen samen met bewoners aangepakt.

2) Organisatie van het werk Als de context leidend is, in hoe je het werk doet, dient de organisatie zo min mogelijk vooraf te fixeren. De organisatie dient het werk t.b.v. die context mogelijk te maken en te faciliteren. Belangrijke aspecten daarbij zijn:

a) De inzet van mensen wordt bepaald door de context. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt laag, in het team. De functiescheiding dient vooraf zo beperkt mogelijk te zijn. Daarbij gaat het om: - zo min mogelijk gelabelde formatie, maar inzetten naar gelang de context; - de teamchef gaat over de inzet, dat ligt niet bij sturing vanuit procescriteria; - zo min mogelijk overdrachtsmomenten als gevolg van functiescheiding. Overdracht leidt tot verlies van tijd en tot ontstaan fouten; - voor de robuuste basisteams betekent dit dat noodhulp niet weggezet moet worden als apart fenomeen binnen het team. Noodhulp werkt ook in de context en wordt ingezet o.b.v. wat nodig is. Dat kan door de straatdienst. - in het roosteren moeten niet de systeemeisen voorop staan, maar de eisen buiten. Roosters moeten op basis van de kennis van wijkagenten worden gemaakt; - het helpt als de inzet van studenten door de teamchef kan worden geregeld; - gebiedseisen gaan voor proceseisen. Ondersteunende medewerkers zijn dienend aan oplossing van problemen in het gebied.

b) De afhandeling van zaken gaat via zo min mogelijk schakels en wordt niet gestuurd door systeemeisen, maar door de noodzaak buiten. Dat kan een aantal consequenties hebben, bijvoorbeeld: - i.p.v. dat de meldkamer filtert worden alle meldingen doorgezet naar de eenheid.

Medewerkers uit het gebied vragen uit, gaan indien nodig ter plaatse en handelen de melding af. In principe worden meldingen direct afgehandeld; - als zaken niet direct afgehandeld kunnen worden, moet schone overdracht plaats vinden. Alle gegevens worden aangeleverd die nodig zijn om er mee verder te kunnen. Zaken worden niet over de schutting gegooid; - de bewoners worden snel geïnformeerd over de afhandeling.

c) de aanpak van zaken is gericht op probleemoplossing op maat. Samen met partners wordt gewerkt aan duurzame oplossingen. Hierbij: - gaat het om kerncompetenties en wordt niet krampachtig vastgehouden aan kerntaken. Als actie nodig is dan kan de politie vanuit haar kernkwaliteit indien nodig toch handelen; - parallel aan direct ingrijpen kan met partners en burgers worden gewerkt aan oplossingen waarbij voorkomen van incidenten van belang is. Het helpt als partners ook contextgedreven werken.

3) Kwaliteitseisen

Ten aanzien van enkele aspecten kunnen kwaliteitseisen worden gesteld. a) Informatie en analyse zijn ook voor contextgedreven werken van belang. Daarbij gaat het om:

- informatie is geen doel op zich. Er wordt alleen informatie geregistreerd die nodig is voor de afhandeling van het probleem en het opbouwen van kennis; - in de analyse moet straatinformatie voldoende gewicht krijgen; - in de analyse gaat het niet alleen om beschrijving van een probleem, maar ook om mogelijke oplossingsrichtingen, er moet intelligentie in;

b) Leiderschap. Bij contextgedreven werken hoort leiderschap dat : - uitgaat van verantwoordelijkheid en ruimte geeft. Vooraf wordt vertrouwd op vakmanschap, verantwoording en feedback achteraf. - medewerkers krijgen de ruimte om zelf aan te geven welke resultaten ze denken te kunnen halen. Ze kunnen aangeven wat zij denken dat goed is om te doen. - gericht is op oplossing van problemen buiten en durft te kiezen voor aanpak van problemen in het gebied en daarmee ook durft te kiezen om dingen soms niet te doen.

c) Vakmanschap. Medewerkers moeten om kunnen gaan met ruimte en verantwoordelijkheid en kunnen handelen vanuit de behoefte van de omgeving waarin ze werken. - ze moeten naar bevind van zaken kunnen handelen. Met name voor jongere collega's is dat lastig. Die zijn opgeleid in protocollen en procedures. Vakmensen moeten ze coachen. - Er is een verschil tussen professionals en professioneel werken. Iedereen moet binnen zijn eigen domein professioneel werken. Dienstbaarheid is daarbij een belangrijke competentie. - de succesvolle manier van werken (en daarmee een robuust team) kun je niet bedenken, die ontstaat. Mensen moeten daarbij van elkaar kunnen leren.

d) Sturing. De sturing ligt vooral aan de buitenkant van de organisatie. De interne sturing dient daarop aangepast te zijn, bijvoorbeeld: - de top van de organisatie is gericht op het bewaken van het groter geheel;: - maatstaf voor succes zit aan de buitenkant. Doen we de dingen die er toe doen en doen we ze goed; - prestatie-indicatoren hebben te maken met outcome en indiceren hoe goed we ons werk doen. Kernvraag is: ontstaat er in een wijk een duurzame balans? Problemen worden vanuit de context geprioriteerd; - bij de sturing is het wenselijk om indicatoren te hebben over de ontwikkeling van het gebied. In Haarlem wordt gebruikt gemaakt van kleuren waarmee incidenten worden gekarakteriseerd, daarmee is op een kaart inzichtelijk of het gaat om eenmalige of zich herhalende incidenten.

4) Effecten Deze manier van werken heeft andere effecten in een gebied. Gedacht kan worden aan: - meer waardering van en vertrouwen in de politie bij de burgers; - snellere aanpak en afdoening van problemen; - burgers en partners nemen meer verantwoordelijkheid voor hun eigen handelen in relatie tot de veiligheid in het gebied; - meer duurzame oplossing van veiligheidsproblemen

5) Tot besluit - contextgedreven werken is geen project, maar een manier van werken: - robuuste basisteams zijn pas echt robuust als de burgers en de partners in de context deel uitmaken van het team. Zo'n team ontstaat niet, maar ontwikkelt zich. - Contextgestuurd werken gaat niet vanzelf, ook dat moet geleerd en ontwikkeld worden. Bv leren hoe we problemen/hotspots in de wijk herkennen (in termen van SARA: hoe scannen we). Ook om te leren is ruimte nodig.

Namens het platform proeftuinen contextgedreven politie, Peter van Os, 18 januari 2012