Wat betekent de Wwft voor jou?

Whitepaper

Een megaschikking en haar naschokken

September 2018: een schok voor de financiële instellingen in Nederland. De enkele jaren terug door de Staat geredde bank ING moest een enorm schikkingsbedrag aan justitie betalen. Het bedrag van 775 miljoen euro haalde de krantenkoppen.

Wat was er gebeurd? Het Openbaar Ministerie (OM) verweet ING jarenlang en structureel de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) te hebben overtreden. Tussen 2010 en 2016 hadden klanten ING-bankrekeningen gebruikt bij het witwassen van honderden miljoenen euro’s. ING werd dus schuldwitwassen verweten; de bank had geen actie ondernomen op de signalen die er wel waren.

De Wwft schrijft voor dat ING als bank een poortwachtersfunctie heeft. Deze wet heeft tot doel financiële criminaliteit zoals witwassen en terrorismefinanciering zoveel mogelijk te voorkomen. Het uiteindelijke doel is het waarborgen van de integriteit van de financiële markten. Op grond van de Wwft moeten financiële instellingen onder meer cliëntenonderzoek doen en ongebruikelijke transacties melden bij de Financial Intelligence Unit.

Ook onze consultants zien dagelijks hoe druk banken en andere financiële instellingen bezig zijn hun zaken op orde te krijgen. Meer dan tien jaar na de invoering van de Wwft is er een koortsachtige inhaalslag om de interne kennis en capaciteit op Wwft-gebied op orde te krijgen. Veel organisaties zijn echter (nog) niet volledig compliant, waardoor ze hoge boetes en in het slechtste geval zelfs verlies van hun vergunning riskeren.

Wie aan het begin van zijn carrière in de financiële wereld staat, moet zeker de hoofdpunten van de Wwft kennen. Deze whitepaper richt zich op deze doelgroep. Op de volgende pagina’s geven we achtergronden en praktische tips. We illustreren een en ander aan de hand van voorbeelden uit de praktijk.

Heb je na het lezen van dit document toch nog vragen over deze belangrijke wet en wat deze voor jouw werkzaamheden kan betekenen? Op de laatste pagina van dit document hebben we een interessante aanbieding voor je!

2

In deze whitepaper

Opmerking vooraf

Voor de leesbaarheid wordt in deze whitepaper de mannelijke vorm gebruikt bij het benoemen van personen. Overal waar ‘hij’ of ‘hem’ staat, kun je dus ook ‘zij’ of ‘haar’ lezen.

Pers en politiek waren in rep en roer door dit schandaal. Het was ook een wake-up call voor de financiële sector. Al snel wist de NOS te melden dat banken massaal op zoek waren naar personeel voor controle op witwassen, financieren van terrorisme en andere criminele praktijken.

1

2

Achtergronden van de Wwft

In juli 2008 ondertekent minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). De opstellers van de wet vinden de aanpak van witwassen cruciaal voor een stabiel en integer financieel stelsel en voor een effectieve bestrijding van allerlei vormen van ernstige criminaliteit.

Het versluieren van de criminele herkomst van opbrengsten van misdrijven stelt criminelen namelijk in staat om buiten het bereik van opsporingsinstanties te blijven en ongestoord van hun vergaarde vermogen te genieten. Een ander risico is dat ze hun criminele winsten gebruiken om posities te verwerven in bonafide ondernemingen.

3

De wet wordt aangenomen in een periode dat media en autoriteiten steeds vaker melding doen van onderwereld-infiltratie in de bovenwereld. Verder is het besef gegroeid dat terroristische aanslagen geld kosten. Het droogleggen van de financiële bronnen van terroristische organisaties vermindert hun slagkracht.

De wet geldt voor een hele reeks partijen: banken, andere financiële ondernemingen en aangewezen natuurlijke personen, rechtspersonen of vennootschappen handelend in het kader van hun beroepsactiviteiten (zie p. 4). Wat vraagt de Wwft concreet van deze partijen? Dat beschrijven we in de volgende paragraaf.

3

Voor welke organisaties geldt de Wwft?

4

Uiteraard geldt de wet ter voorkoming van witwassen voor banken. De Wwft is echter ook van toepassing op een hele reeks andere partijen. Allereerst spreekt de wet van ‘andere financiële instellingen’. Hieronder worden verstaan:

• Beleggingsinstellingen• Beleggingsondernemingen• Bemiddelaren in levensverzekeringen• Betaaldienstagenten• Betaaldienstuitvoerders die optreden in opdracht

van een betaaldienstverlener met andere EU lidstaat vergunning

• Betaaldienstverleners

• Elektronischgeldinstellingen• Instellingen voor collectieve belegging en

effecten (icbe)• Instellingen niet zijnde een bank die toch

bancaire activiteiten verrichten• Levensverzekeraars• Verhuurders van safes• Wisselinstellingen

De Wwft kan ook van toepassing zijn op natuurlijke personen, rechtspersonen of vennootschappen handelend in het kader van hun beroepsactiviteiten. Daarbij gaat het om:

• Accountants• Advocaten• Belastingadviseurs• Domicilieverleners• Handelaren / verkopers van goederen• Makelaars of tussenpersonen in zaken van grote

waarde

• Notarissen• Pandhuizen• Speelcasino’s• Taxateurs• Trustkantoren

De Wwft geldt voor iedereen die bij een van bovenstaande organisaties werkt. Alle medewerkers moeten de wet dus in hoofdlijnen kennen, niet alleen de financieel experts!

5

Instellingen moeten cliëntenonderzoek doen

Ongebruikelijke transacties moeten worden gemeld

1

2

‘Know your customer’ is een van de basisprincipes van de Wwft. Met het cliëntenonderzoek komen instellingen te weten met wie ze zaken doen. Het onderzoek moet worden verricht voordat een in- en/of verkooptransactie of bemiddelingsopdracht wordt uitgevoerd of voordat een zakelijke overeenkomst met de cliënt wordt gesloten en diensten geleverd.

Hoe het cliëntenonderzoek er uitziet, is afhankelijk van de cliënt waar de instelling mee te maken heeft en of vooraf een verhoogd risico op witwassen of terrorismefinanciering wordt vermoed.

Een belangrijk onderdeel van cliëntenonderzoek is het vaststellen en vastleggen van de identiteit van een klant. Deze eis geldt niet alleen voor het eerste contact met een cliënt. Ook bij een duurzame relatie en bij het verlenen van bepaalde incidentele transacties, moet tot identificatie worden overgegaan.

De instellingen waarvoor de wet geldt, moeten op basis van zowel objectieve als subjectieve indicatoren ongebruikelijke transacties binnen veertien dagen aan de Financial Intelligence Unit (FIU) melden. Met haar analyses van gemelde ongebruikelijke transacties legt deze overheidsdienst transacties en geldstromen bloot die te relateren zijn aan witwassen, financiering van terrorisme of onderliggende misdrijven. Nadat transacties verdacht zijn verklaard door het hoofd van de FIU, worden deze ter beschikking gesteld aan diverse handhavings- en opsporingsdiensten.

De Wwft in hoofdlijnen

In de Wwft wordt niet dwingend voorgeschreven hoe een instelling iets moet bereiken, maar slechts wát bereikt moet worden. De benadering van de wet is risico-georiënteerd. Instellingen moeten zelf een inschatting maken van de risico’s die bepaalde cliënten of producten met zich meebrengen. Vervolgens moeten ze hun inspanningen aanpassen op deze risico’s.

Concreter leidt dit tot de volgende verplichtingen:

Wat betekent dit in de praktijk?

Meldingsplichtige instellingen moeten de identiteits-gegevens van hun cliënten vragen en deze gegevens ook controleren, vastleggen en de komende vijf jaar bewaren.

Verder wordt onderzoek gedaan naar wie de klant daadwerkelijk is, met wie hij zaken doet, de herkomst van het vermogen en of iemand een politiek prominent persoon is (PEP, zie kader p. 6). Bij organisaties wordt ook onderzoek gedaan naar de uiteindelijke belanghebbende (UBO, zie kader p. 6).

4

6

De Wwft en de vierde EU anti-witwasrichtlijn

In 2018 trad de herziene Wwft in werking. Hiermee werd de vierde EU anti-witwasrichtlijn in de Nederlandse wetgeving geïmplementeerd. Belangrijke wijzigingen waren:

• De definitie van de ultimate beneficial owner (UBO) werd aangepast. Als een cliënt een rechtspersoon en geen natuurlijk persoon is, moet je als Wwft-plichtige instelling de uiteindelijk belanghebbende bepalen, de UBO. Dat hoeft niet de persoon te zijn die de transactie daadwerkelijk doet, want de transactie kan worden gedaan door een tussenpersoon of een zakelijk waarnemer.

• Er wordt geen onderscheid meer gemaakt tussen binnenlandse en buitenlandse politically-exposed persons (PEP’s). Onder PEP’s verstaan we personen die een prominente politieke functie bekleden of hebben bekleed en de directe familieleden of naaste geassocieerden van deze personen. In het geval dat de cliënt of de UBO een PEP is, dienen verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen te worden getroffen, zoals passende maatregelen om de bron van het vermogen en van de middelen vast te stellen en toestemming van het hoger leidinggevend personeel voor het aangaan of voortzetten van deze zakelijke relatie of het verrichten van de transactie.

• De inrichting van een compliance- en auditfunctie wordt verplicht, wanneer dit evenredig is aan de aard en omvang van de onderneming.

Wat betekent dit in de praktijk?

Je moet als medewerker van een meldingsplichtige instelling bedacht zijn op transacties die niet bij de normale bedrijfsvoering van de klant passen. Een andere indicator: grote bedragen die de klant contant stort.

De geruchtmakende zaak rondom ING geeft een sprekend voorbeeld van een ongebruikelijke transactie. Het OM verweet de bank toen onder meer dat een handelaar in damesondergoed circa 150 miljoen euro had witgewassen via haar bankrekeningen bij ING. Het had de bank duidelijk moeten zijn dat de geldstromen weinig te maken hadden met handel in lingerie en dus ongebruikelijk waren. Het monitoringssysteem van ING maakte wel melding van ongebruikelijke geldstromen, maar die werden door de bank onterecht en vrijwel zonder nader onderzoek, aan de kant geschoven als ‘niet ongebruikelijk’.

Boete bij non-compliance

Voor de integriteit van je eigen organisatie en omdat terrorisme en criminaliteit ons allemaal raken, is het bijna vanzelfsprekend dat je de Wwft uiterst serieus neemt. Bovendien kan non-compliance leiden tot een boete, strafvervolging of het verlies van je vergunning.

Regelmatig publiceren de vakmedia over personen en instellingen die worden vervolgd op basis van de Wwft. Zo kreeg de eigenaresse van een administratiekantoor in Rijswijk een boete opgelegd van 10.000 euro, waarvan 4000 voorwaardelijk. De rechtbank verweet haar een serie ongebruikelijke transacties niet te hebben gemeld. Expliciet werd in het vonnis verwezen naar de volgende risico-indicatoren die de vrouw had genegeerd: transacties die niet passen in de normale bedrijfsuitoefening en onverklaarbare discrepantie tussen geld en goederenstroom.

In de volgende paragraaf gaan we dieper in op de risico-indicatoren waarop de financiële wereld tegenwoordig moet letten.

5

6

7

Zo herken je mogelijke risico’s

Om compliant te zijn is het van belang om risico’s te herkennen. Het Bureau Financieel Toezicht (BFT) heeft leidraden gepubliceerd voor alle groepen die zich aan de Wwft moeten houden. De leidraad voor onder meer accountants, belastingadviseurs en administratiekantoren noemt mogelijke risico-indicatoren, die ook voor de bredere financiële wereld nuttig zijn.

De leidraad met daarin de volledige lijst risicofactoren kun je downloaden van de website van het BFT. Ons advies is deze lijst niet uit het hoofd te leren, maar vooral de achterliggende denkwijze te begrijpen. Wie op basis van deze indicaties anders leert kijken, zal minder snel in louche zaken terechtkomen. Hieronder lichten we enkele door het BFT genoemde risico-indicatoren nader toe.

• Het BFT vraagt om extra oplettendheid bij autoschadebedrijven, pizzeria’s, snackbars, autopoetsbedrijven, Oosterse toko’s en afvalverwerkingsbedrijven. Bij deze bedrijven zijn de inkoopkosten zeer laag en/of is het eenvoudig om het aantal klanten te vervalsen. Hierdoor kunnen zij zwart geld als omzet aanslaan op de kassa.

• Bordelen en massagesalons liggen niet alleen onder een vergrootglas vanwege contante geldstromen, maar ook door gebleken incidenten op het gebied van mensenhandel.

• Extra aandacht verdienen ook schilders- en bouwbedrijven, dit in verband met mogelijke zwarte omzet en/of mogelijke steekpenningen.

• De handel in autobanden, schroot, computeronderdelen of mobiele telefoons leent zich voor BTW-carrouselfraude, reden waarom het BFT deze bedrijven uitlicht. De belwinkels worden ook genoemd in verband met prepaid kaarten waarmee aanzienlijke bedragen worden witgewassen. Verder pompen deze winkels gigantische hoeveelheden (contant) geld rond in de carrousels.

7

• Grote sommen contant geld zijn altijd een risico-indicator. Het BFT noemt in deze context antiekhandelaren, casino’s, wisselkantoren en autohandelaren. Juweliers en botenhandelaren zijn extra riskant, omdat ze luxegoederen met een moeilijk te bepalen waarde verkopen.

• Tijdens onderzoeken naar vastgoedfraude is een aantal landen of staten met een hoger witwasrisico naar voren gekomen. Extra oplettendheid is dus nodig wanneer zaken wordt gedaan met zogeheten belastingparadijzen: Andorra, Curaçao, Delaware, Panama, Zwitserland, de Kaaimaneilanden, Guernsey, Jersey, de Britse Maagdeneilanden, Anguilla, Liechtenstein, Luxemburg en Hong Kong.

• Qua oplettendheid met buitenlandse handel is het verder belangrijk om de sanctiewetgeving in het vizier te houden. De EU Sanctions Map geeft per land een handig overzicht van alle organisaties en personen waarvoor sancties gelden. Naast de usual suspects als Iran en Rusland, bevinden ook de Verenigde Staten zich op deze lijst. Kortom, het is zaak niet te snel te concluderen dat ‘sancties toch niet aan de orde zijn’.

• Er moet ook worden gelet op landen die financiering of ondersteuning verschaffen voor terroristische activiteiten óf waar terroristische organisaties actief zijn. Hierbij kun je denken aan landen als Irak, Jemen, Koeweit, Qatar, Saudi-Arabië en Syrië.

8

9

1. Een bankmedewerker gaat in gesprek met de potentiële klant. Waarom wil hij juist bij déze bank cliënt worden? Hoeveel vermogen wordt ingebracht bij het openen van de rekening? Hoe gaat hij de producten gebruiken? Wat voor geldstromen zullen binnenkomen op de rekening? Gaat de klant contante stortingen verrichten? Gaat hij geld naar buitenlandse partijen sturen of krijgt hij geld overgeboekt van die partijen?

2. Naar aanleiding van de antwoorden wordt beoordeeld of er reden is voor meer onderzoek. In dat geval wordt het dossier doorverwezen naar de acceptatiedesk. Tegelijkertijd wordt het dossier al doorgestuurd naar de Customer Due Diligence (CDD)- of Know Your Customer (KYC)-analisten. De acceptatiedesk schat de risico’s in en stelt de klant waar nodig aanvullende vragen. Ook kan deze afdeling om aanvullende bewijsstukken vragen, zoals de jaarcijfers of – voor een natuurlijk persoon – de aangifte inkomstenbelasting.

3. Bij acceptatie van de klant wordt hij onderverdeeld in een risicocategorie. De CDD-analisten zijn nu aan zet. Bij een laag ingeschat risico komt de klant alleen nog terug in geautomatiseerde controles op basis van slimme algoritmes, die bijvoorbeeld aanslaan door een overboeking naar Syrië of een storting van een 500 euro-biljet. Bij een hogere risicocategorie wordt een cliënt vaker onderzocht. Analisten onderzoeken periodiek het productgebruik, de vastgoedportefeuille en de ontwikkeling van het vermogen.

4. Leidt het onderzoek van de CDD-analisten tot de ontdekking van een ongebruikelijke transactie, dan wordt deze doorgezet naar de compliance-afdeling. Die doet verder onderzoek. Wanneer deze experts hier reden toe zien, doen ze een melding bij de FIU.

8

Een voorbeeld: de Wwft in het bankwezen

Hoe ziet de implementatie van de Wwft er in de dagelijkse praktijk uit? Laten we als voorbeeld de bancaire wereld nemen. Wat gebeurt er wanneer een klant een betaalrekening wil openen. De gemiddelde bank zet dan de volgende stappen (de details kunnen verschillen per organisatie):

Meer weten? Kom bij ons werken!

Tot zo ver de hoofdpunten uit de Wwft. Er is echter nog veel meer te vertellen! Kom bij ons werken en neem deel aan een intern opleidingstraject, waarin we onder meer ingaan op de details van de Wwft.

9

Versterk ons!

Adviseren, assisteren en auditen

Werken bij BAS Consultancy betekent ingezet worden op een grote diversiteit aan opdrachten en projecten bij gerenommeerde opdrachtgevers. Van onze consultants vragen we de bereidheid om in korte tijd veel te leren en de wil om elke dag weer beter te worden. Hoeveel tijd je besteedt aan je opleiding en ontwikkeling is voor ons dan ook een belangrijke graadmeter voor jouw succes. En daarmee voor ons succes!

De Wwft is met name belangrijk als je een carrière als Compliance Consultant bij BAS Consultancy ambieert. In die functie houd je je bezig met het adviseren, assisteren en auditen van bedrijfsrisico’s. Het gaat vooral om integriteitrisico’s die je wettelijk moet afdekken ter voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en het financieren van terrorisme. De rode draad is dat al onze opdrachten te maken hebben met het inschatten en beperken van integriteitrisico’s. Denk aan fraudeprojecten in de zorg, bij ministeries en in het vastgoed.

De inhoud van de opdrachten is heel divers en daarom zijn we op zoek naar professionals met verschillende vaardigheden en opleidingen. Zo kun je jezelf bijvoorbeeld ook verbreden richting Finance en Audit. Samengevat biedt dit in combinatie met compliance opdrachten veel ontwikkelmogelijkheden.

Nassauplein 252585 EC Den Haagwww.basconsultancy.nl/info@basconsultancy.nl070 – 312 20 80

Bronvermelding:

1. https://www.om.nl/@103953/ing-betaalt-775/2. https://nos.nl/artikel/2304967-honderden-vacatures-voor-anti-witwasafdelingen-banken-recruiters-benaderen-je-vaak.html3. https://www.fiu-nederland.nl/sites/www.fiu-nederland.nl/files/documenten/leidraad-wet-ter-voorkoming-van-witwassen-en-financieren-van-terrorisme-wwft-en-sanctiewet-sw-tbv-website-fin1.pdf4. https://www.fiu-nederland.nl/nl/wetgeving/wetgeving-algemeen/wwft5. Een handig overzicht van indicatoren per meldergroep is op de website van de FIU te vinden, https://www.fiu-nederland.nl/nl/Meldergroepen.6. https://www.om.nl/@103953/ing-betaalt-775/7. https://www.accountant.nl/nieuws/2019/12/geen-wwft-melding-6-mille-boete-voor-administratiekantoor8. Bureau Financieel Toezicht, ‘Specifieke leidraad naleving Wwft voor accountants, belastingadviseurs, administratiekantoren en alle overige instellingen genoemd in artikel 1a, lid 4, letter a en b Wwft (24 oktober 2018)’, online: https://www.fiu-nederland.nl/sites/www.fiu-nederland.nl/files/documenten/specifieke_leidraad_naleving_wwft_voor_accountants_en_belastingadviseurs.pdf.9. https://sanctionsmap.eu/#/main

Interesse? Dan leren wij jou graag kennen.

Solliciteren kan via onze website. Of neem contact op met onze Talent Acquisition Specialist:

Francis Meskers06- 200 00 029 francis.meskers@basconsultancy.nl