1.1

Deel 1 - van Jozef Israëlkade naar het Henrick de Keijserplein.

Start Jozef Israëlkade 94 hoek Mauvestraat 67.

U staat hier in het uitbreidingsplan Zuid van Berlage, onderdeel van de 20-40 gordel. Deze bouwperiode, de Amsterdamse School, kent twee type funderingen nl: 1) De Amsterdamse houtenpaalfundering vaak in combinatie met een Rotterdamse

houtenpaalfundering, bestaande uit houtenpalen met daarover een houtconstructie, zoals het in de 19e eeuw tot ca 1925 werd toegepast.

2) Houtenpalen met daarover een betonconstructie, vanaf ca 1922.

Betonbalk met houtenpalen.

Amsterdamse houtenpaalfundering.

Houtenpalen

kesp

plaat

schuifhout

plaat

kesp

schuifhout

plaat

plaat

Houtenpaal plaat

Houtenpalen

Rotterdamse houtenpaalfundering.

1.2

Het bouwblok aan de van Woustraat/Jozef Israëlkade/Mauvestraat/Carillonstraat is gebouwd op een betonfundering met houtenpalen (in 1923), terwijl het tweelingblok

verderop aan de andere kant van de Carillonstraat nog gebouwd is met een Amsterdamse houtenpaalfundering (in 1922).

Deel van de archieftekening, ontwerp uit 1923 Tekening van het onderzoek uit o.k. beton 60 cm – NAP. 2003, 78 cm – NAP, dus

ca 18 cm gezakt in 80 jaar.

Foto van de poer uit de bovenstaande tekeningen.

Kenmerk van de 20-40 gordel is dat de funderingen vrij hoog zijn aangelegd, vaak op 50 cm min NAP. De gemiddelde grondwaterstand komt in dit gebied overeen met het waterpeil van het Amstelkanaal, hier naast de Jozef Israëlkade en dat is ca 40 cm min NAP, de extreem lage grondwaterstand is ca 60 cm min NAP.

60 cm –

78 cm – NAP50 cm – NAP

Betonpoer

Houtenpalen

1.3

Doordat de funderingen bij gebrek aan draagvermogen veel gezakt zijn, meer dan 15 cm in De Pijp, staan de funderingen toch onder water. Bij droogstand zou het hout gaan rotten en zouden de palen, na meer dan 80 jaar, volledig weggerot zijn.De problemen met de funderingen in deze buurt ontstaan niet alleen door droogstandin het verleden, maar vooral door de plaatselijke extreem slechte kwaliteit van de 1e

zandlaag of zelfs het ontbreken van de 1e zandlaag.Een ander algemeen probleem is het gewicht van de extreme ophogingen voor de oprit naar de bruggen, wat het extreem voorover zakken van panden veroorzaakt. Bij de hoeken van de Van Woustraat met de Jozef Israëlkade met meer dan 14 cm.De absolute zetting is hier dus 14 cm plus circa de gemeten zetting van 18 cm (zie funderingsonderzoek op de vorige pagina) is ongeveer 32 cm.

Verder langs de Jozef Israëlskade naar nr 81.

Voorbeelden van een slechte kwaliteit zandlaag zijn:Jozef Israëlskade 81- 87 en de Talmastraat 21- 29 waar we straks langskomen,beide een Amsterdamse houtenpaalfundering.Het zettinggedrag van dit bouwblok, waar we voor staan, is gemonitord via meetbouten. Meetbouten zijn vaste punten in de gevel waarmee de zakkingsnelheid gemeten kan worden. Door de zakkingsnelheid van de panden te meten, is te bepalen waar funderingherstel nodig is om in de toekomstige exploitatie periodescheurvorming te voorkomen. Onder deze panden is daarom in 1997 een nieuwe fundering gemaakt. Geheide stalen buispalen met daarover een betonvloer, die via nokken de muren draagt. Hiermee is het plaatselijk snelle zettinggedrag door gebrek aan draagvermogen opgelost. Maar hierdoor komt de fundering tot stilstand, waardoor er zettingverschil tussen de nieuwe en de oude fundering kan optreden. Om de plaats van eventuele toekomstige scheuren te bepalen zijn hier dilataties gemaakt.

Dilatatie 2 type meetbouten

1.4

Tekening stalen buispaalbetonvloer

Stalen buispalen zijn meestalopgebouwd uit elementen van ca 1,5tot 2 m. Het eerste element heeft een voetplaat en als dat in de grond geheid is,

wordt het volgende element er op gelast. Zo wordt de paal net zo lang gemaakt als nodig is (12 – 18 m lang). Onderin de paal zit een grindprop om te voorkomen, dat de paal wordt stukgeslagen. Daarnawordt de paal met beton gevuld en zo ontstaat er een massieve paal in de grond.Over de nieuwe palen komt een dikke betonvloer (ca 350 mm dik), die in de muren is ingekast, via deze betonnokken wordt het pand gedragen.

Stalenbuis element

valblok

Heistelling voor het heien van stalen buispalen in de woning.

Het laten zakken van hetvalblok in de stalen buispaal.

1.5

Naar hoek Jozef Israëlskade 76 met de Penseelstraat.

Op de hoek met de Penseelstraat en in de David Blesstraat (hierachter) zijn recent(voor splitsing) 2 inspectieputten gegraven, aantasting is gering maar in de grenen palen wel actief en in de vurenhouten kesp en langshout (de platen en het schuifhout) niet, zie inzet.

Doorsnede van de Amsterdamse Foto van de fundering zoals het hiernaastfundering ter plaatse van de gevel. getekend is.

(Archieftekeningen)

Doorsnede van de Rotterdamse Plattegrond fundering.

fundering (t.p.v. de enkele rij palen).

1.6

Verder naar het Henriëtte Ronnerplein 13.

Henriëtte Ronnerplein, links is een van de toppers van de Amsterdamse School samen met de P.L. Takstraat, waar we zo langs komen. Beide zijn dan ookRijksmonument. Rechts zijn inspectieputten gegraven t.p.v. Henriëtte Ronnerplein 13 en t.p.v. Henriëtte Ronnerstraat nr 17. Bij een van de 2 inspectieputten is een extra paal aangetroffen, vermoedelijk een proefpaal of een bijpaal t.g.v. paalbreuk bij een van de 2 andere palen, zie tekening van de inspectieput hier onder.

3 palen in plaats van 2

3e paalmet “halve kesp”.

Bijzonder is ook de bouwmuurplaat van dennenhout, in de put van de Talmastraat.

1.7

Via Henriëtte Ronnerstraat naar de Talmastraat 19-21.

Aan het eind van de straat komen we in de Talmastraat, rechts aan de overkant liggen nr 21-29 (Amsterdamse houtenpaalfundering) waar in 1985, funderingsherstel is uitgevoerd (een nieuwe fundering met betonnen drukpulspalen). De scheefstand bij 19-21 is nog goed zichtbaar in het gerepareerde metselwerk.

Op de sonderingen (6 t/m 8) hieronder, is duidelijk de verschillen in de kwaliteit van de 1e

zandlaag te zien. Een sondering is een verticale grondverkenning, waarbij de horizontale uitslag van de grafiek maatgevend is voor de draagkracht van de grond, hoe groter de uitslag en hoe dikker de zandlaag des te sterker. Stippellijn is het normale niveau van de 1e zandlaag.

De paallengte werd aangepast aan de kwaliteit van de zandlaag, maar met de beperkte geotechnische kennis en onderzoek mogelijkheden van toen, is de funderingskwaliteit ter

plaatse van een slechte of ontbrekende zandlaag altijd aanzienlijk slechter.

sondering 7geen

1e zandlaag

sondering 8slechte

1e zandlaag

sondering 6normale

1e zandlaag

Houten heipaal

Situatie tekening sonderingen

1.8

Grondwater.

Bij nr 22 zit een peilbuis in het trottoir,waarmee de grondwaterstand gemonitord wordt.De straat waarop u staat is ca 0,7 m plus NAP (maaiveld = 0,69 m). De grondwaterstand varieert hier van –0,5tot 0,1 m plus NAP. Bij een hoge grondwaterstand staat u dus maar 60 cmboven het water.

We gaan links naar de Burgermeester Tellegenstraat, maar kijk eerst even omhoog.

Ook de vormgeving van de schoorstenen van de Henriëtte Ronnerstraat is uniek, deze hebben de vorm van een “Hamer”.Voor ons ligt Coöperatiehof (anno 1927). Gebouwd op betonnen funderingsbalken met houten palen, waarvan het totale heiregister in het archief aanwezig was. Uit het heiregister bleek, dat er op basis van een proefpaal eerst de paallengte werd bepaald. Tijdens het heien viel de kalendering (de zakking bij 30 slagen) soms tegen, en dan werd er weer een proefpaal geslagen om een nieuwe paallengte te bepalen. Ook werd er geconstateerd dat tijdens het heien soms een paal brak, en hiervoor werd dan een extra paal bijgeslagen. Net zo iets als op de foto van de Henriëtte Ronnerstraat 17.Ondanks het zorgvuldig heien van toen zijn er toch problemen ontstaan (forse scheurvorming), namelijk op diverse plekken was het zettingverschil veel te groot.Aan de hand van meetbouten is bepaald waar in de toekomst nog problemen zouden optreden.Bij dit project is, vanwege de omvang, gekozen voor plaatselijk aanvullend draagvermogen, waarmee zettingen te beïnvloeden / te reduceren zijn.

1.9

We gaan links en lopen nu in de Burgemeester Tellegenstraat richting hoek Pieter Lodewijk Takstraat met uitzicht op de panden van de Dageraad.

Uit de zettingmetingen bleek dat de 2 hoeken van Coöperatiehof tegenover de PieterLodewijk Takstraat, t.g.v. negatieve kleef van 2 kanten, plaatselijk gebrek aan draagvermogen hadden. Op beide hoeken (nr 29 en 31) is er 1 stalen buispaalbijgeheid om het zettingproces af te remmen, en daarmee de scheurvorming te verminderen respectievelijk te voorkomen.

We gaan verder door de Burgemeester Tellegenstraat (naar nr 13) tot de poort rechts en gaan onder de poort door.

We zijn nu in het Coöperatiehof, links scheurdede overgang van de laagbouw naar de hogere bebouwing heftig, hier was maar een oplossing mogelijk, namelijk reparatie van het metselwerk, funderingvernieuwing van het hele complex was veel te duur. Deze reparatie is nu al meer dan 20jaar oud (1988) en het gaat redelijk goed, zie foto’s (De funderingingreep voor het complex was voor 25 jaar, i.v.m. de exploitatie periode).

inzet nr 31Coöperatiehof nr 5 met haarscheurtjes

1.10

We lopen over het Coöperatiehof onder de andere poort door en gaan linksaf tot tegenover Burgemeester Tellegenstraat nr 55.

Hoek Burgemeester Tellegenstraat / Lutmastraat was een groot funderingsprobleemdoor een extreme slechte zandlaag.Hier is ingrijpend aanvullend draagvermogen met meerdere palen uitgevoerd.Na reparatie trad eerst weer scheurvorming op, omdat de nieuwe fundering niet op spanning gebracht was (er is eerst vervorming nodig voordat de nieuwe fundering werkt). De oude scheurvorming bij nr 55 onder het dak is nog goed te zien en komt langzaam weer terug. Zie foto.

Burgemeester Tellegenstraat 55.

Zandvlakte van de polder ophoging voordat Coöperatiehof was gebouwd,rechts Henrick de Keijserplein met clubhuis.

We lopen verder naar de Lutmastraat en gaan linksaf. We lopen langs de nieuwbouw naar het Henrick de Keijserplein.

Einde wandeling in de 20-40 gordel.