Vrijzinnig

Hattem

en

omgeving

Vrijzinnig

Heerde

en

omgeving

twee luik

contact informatie

tweeluik contact en informatieblad van de vrijzinnigen:

Vrijzinnig Hattem en omgeving website: www.npb-hattem.nl e-mail: info@npb-hattem.nl

voorganger ds. Foekje Dijk, Welsummerweg 12

7722 RS Dalfsen tel. 0529-435598 e-mail: steen.dijk@ planet.nl bestuur: voorzitter: B. Schutte, Potmarge 5, 8032 LC Zwolle

tel. 038-4536287 secretaris: J. Hoeksema, Novalieweg 22, 8051 AH Hattem tel. 038-4443362 penningmeester: B.Dane, Veldweg 47, 8051 NN Hattem tel. 038-4443781 bankrek.nr.: NL25 RABO 0325722404 koster: G.A.Dijk-Smilde, tel. 038-4441525 contactcommissie: M. van Melle, tel. 038-4545089

Vrijzinnig Heerde en omgeving website: www.vrijzinnigen-heerde.nl

e-mail: info@npb-heerde.nl

voorganger: Ineke Adriaansz, Hofstraat 7, 8261 BW Kampen tel.038-4651987 email: inekeadriaasz@gmail.com bestuur: voorzitter: W.J.J. Leeuwis, Pr.Bernardlaan 14. 8181 AL Heerde tel. 0578-691800 secretaris: A.W.B.Bredenoord, Gelriaweg 19, 8161 RK Epe tel. 0578-612129 penningmeester: A.Eilander, Hagedoornstraat 2, 8181 GX Heerde tel. 0578-691893 bankrek.nr.: NL39 RABO 0326512314 koster: H. Meerdink, Wilhelminalaan 37, 8181 BA Heerde tel.: 0578-692131

JAARGANG 39 no. 3 TWEELUIK mei/juni 2016

TUSSEN PASEN EN PINKSTEREN Je staat er vaak niet bij stil, maar het moet voor nieuwkomers in Nederland en dus in confrontatie met de Nederlandse taal soms onmogelijk zijn om er ook maar iets van te begrijpen. Neem nu bijvoorbeeld deze uitdrukking: ‘Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen’. Wanneer dit gezegde gebezigd wordt, is de toehoorder er zeker van dat datgene wat beloofd of gezegd wordt, beslist niet zal gebeuren! Zo zit onze taal vol van weetjes die voor een nieuwkomer schier onoverkomelijke barrières van begrip kunnen vormen. Hoewel, ook al spreekt een mens vloeiend Nederlands, ben je in die Hollandse cultuur als het ware ingebakken, dan nóg is het soms onmogelijk om goed te begrijpen wat een ander probeert te zeggen of uit te leggen. Goed luisteren vergt een enorm aandachtig en zorgvuldig toetsen of het wel klopt wat je denkt te horen. Te zeer wordt hetgeen, dat door de ander gezegd wordt, vaak gekleurd met eigen ervaring, die zo heel anders kan zijn, maar wel met dezelfde woorden wordt benoemd. Communiceren is een geweldig ingewikkelde zaak. In het huidige tijdsgewricht, waarin we bijna bezwijken onder de communicatiemiddelen, lijkt het wel of er minder verstaanbaarheid is dan ooit. Misverstanden roepen ruzies op, te haastig gegeven commentaar op een gebeurtenis kan ongecontroleerde woede uitbarstingen oproepen…. Luisteren, écht luisteren naar elkaar is en blijft verdraaid moeilijk. Ook binnen geloofsgemeenschappen is het zaak om goed te luisteren: wat zegt de ander ten diepste, wat bedoelt hij of zij? Heb ik het goed begrepen? Met name in de periode tussen Pasen en Pinksteren een vraag om even hartgrondig bij stil te staan. Immers, Pasen is het feest van de opstandigheid en Pinksteren is hét feest van de communicatie. Tussen die beide feesten beweegt zich het verlangen om onderlinge verstaanbaarheid aan te moedigen. Om niet te snel te reageren. Om even na te denken en wellicht te vragen of je het goed begrepen hebt. Ja, met name binnen onze geloofsgemeenschappen een belangrijke opdracht om zorgvuldig en met aandacht met de ander om te gaan. Dit moet mogelijk zijn! Wist u overigens dat in het evangelie naar Johannes Pasen en Pinksteren wel degelijk op één dag vallen?

Warme groet, Foekje Dijk

1

Agenda Hattem/Heerde Er zijn geen activiteiten voor de komende maanden.

INLEVEREN VOLGENDE KOPIJ De redactie verzoekt u uw kopij voor het volgende nummer uiterlijk donderdag 23 juni a.s. te zenden aan:

voor Hattem en Omstreken: Carolien Schoemaker, Keppelskamp 84, 8051 LZ Hattem e-mailadres: c.h.schoemaker@lijbrandt.nl

voor Heerde, Epe en Wapenveld

W.J.J. Leeuwis, Prins Bernhardlaan 14, 8181 AL Heerde e-mailadres: lepex@planet.nl

2

Algemeen Hattem/Heerde INAUGURATIE LAURENS TEN KATE De vreemde vrijheid: Albert Camus ontmoet Herman Finkers Op zoek naar nieuwe betekenissen van vrijzinnigheid en humanisme in de 21ste eeuw. Dat is het vertrekpunt van Laurens ten Kate bij zijn inaugurele rede, die hij op woensdag 11 mei uitspreekt vanwege zijn benoeming als bijzonder hoogleraar Vrijzinnige religiositeit en humanisme aan de Universiteit van Humanistiek te Utrecht. ‘Hoe is die vreemde vrijheid van het scheppen mogelijk in een tijd van ideologieën die de mensen in hun greep houden?’ Deze vraag van de Franse schrijver en denker Albert Camus, geformuleerd in een lezing in 1954, klinkt ruim zestig jaar later heel anders: de ideologieën waarnaar Camus verwijst, hebben grotendeels afgedaan. De mens is vrijer dan ooit, de enige ideologie die ons resteert is dan van de wereld als neoliberale markt. Toch is de vraag naar een andere vrijheid, die Camus als ‘scheppen’ aanduidt, actueler dan ooit. Camus is iets op het spoor: vrijheid is een confrontatie met het vreemde, in de wereld, in onszelf. Daarom noemt hij haar ‘vreemde vrijheid’. In 2009 zingt de cabaretier Herman Finkers in zijn programma Na de pauze een liedje getiteld ‘Dus daarboven in de hemel’, dat hem volgens velen onmiddellijk tot de ‘belangrijkste theoloog van Twente’ maakt. Finkers verheldert de ‘vreemde vrijheid van het scheppen’ op een speelse manier: de hemel hebben we verzonnen… maar als zodanig bestaat hij. Wie de hemel bezingt, laat hem in dat zingen opengaan. In deze vreemde vrijheid worden feit en fictie op elkaar betrokken; hun onderlinge tegenstelling, tot grote hoogte gebracht in de moderne cultuur, wordt op het spel gezet.

3

En dat maakt het noodzakelijk ons denken over religie radicaal te herzien. Want religie is misschien iets heel anders dan de zekerheid dat er een God en een hemel bestaat. Natuurlijk ‘bestaan’ ze, maar dan in ons handelen en spreken, in ons zingen, hier en nu. ‘De vreemde vrijheid en de vreemde mens die klinken bij Camus en Finkers’, zo licht Laurens ten Kate toe, ‘zijn ook de vrijheid die klinkt in het woord ‘vrijzinnigheid’, de mens die klinkt in het woord ‘humanisme’. In mijn inaugurele rede onderzoek ik de mogelijkheden om vrijheid van een nieuwe, tegendraadse betekenis te voorzien. Ik vertrek vanuit de these dat het neoliberalisme een radicale consequentie is van de moderne cultuur: het gaat uit van de idee dat menselijke vrijheid gelijk staat aan zelfverwerkelijking en zelfontplooiing.

Ik analyseer de schijnbare vanzelfsprekendheid van deze werkelijkheid kritisch, als een vorm van religie. Ik kritiseer dat moderne vrijheidsbegrip, maar laat ook zien dat de wortels ervan mede liggen in het christendom en breder, in de monotheïstische tradities. Vervolgens verken ik de mogelijkheden om een ander vrijheidsbegrip te ontwikkelen. Deze vrijheid bestaat juist in de ervaring van en de blootstelling aan de grenzen van het ‘zelf’, en verwijst naar de transcendentie van de vrijheid.’ De inaugurele rede van Laurens ten Kate wordt gehouden op woensdag 11 mei (aanvang 15:00 uur) en is vrij toegankelijk voor alle geïnteresseerden. Locatie: Academiegebouw Hogeschool Utrecht (Domplein 29). De leerstoel Vrijzinnige religiositeit en humanisme is geïnitieerd door de Stichting Stimulering Vrijzinnig Gedachtengoed, die het vrijzinnig denken en handelen in de Nederlandse samenleving wil bevorderen. Deze Stichting is een gezamenlijk initiatief van Vrijzinnigen Nederland, de Algemene Doopsgezinde Sociëteit en de Remonstrantse Broederschap. Conferentie UCUU ‘Winds of Change’ Van 17 tot 26 juli 2016 vindt de ICUU conferentie plaats in Mennorode. Het thema van deze Engelstalige conferentie is: WINDS OF CHANGE: Global Connection and Climate Change. Klaas van Egmond, hoogleraar Geowetenschappen (in het bijzonder Milieukunde en Duurzaamheid) aan de Universiteit Utrecht, is een van de hoofdsprekers. U bent van harte welkom om een deel van de conferentie bij te wonen. Op de website www.icuu.net kunt u zich registreren voor deze conferentie. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het landelijk bureau in Amersfoort 033 468 90 00 of bureau@vrijzinnigen.nl.

4

LEZING ‘GELOVEN, ZO KAN HET OOK’ door drs. Aart van Lunteren op 12 april 2016 in Heerde Naar deze lezing over vrijzinnigheid was lange tijd uitgekeken. En we hadden ons best gedaan hiervoor extra aandacht te genereren, o.a. door een advertentie in De Schaapskooi. Aart van Lunteren begint zijn lezing met het aansteken van de Paaskaars. Hij houdt van symbolen en rituelen. Van Lunteren is een plezierige spreker en begint met eerst iets te vertellen over zijn achtergrond. Hij is afkomstig uit een gereformeerd-synodaal nest. Dominees leerden op de universiteit allerlei dingen die ze in de kerk en op de kansel niet durfden te vertellen en daarom o.a. ging Van Lunteren theologie studeren. Hij is vrijzinnig geworden in zijn puberteit. Hij wijst op het pas verschenen boek Liberaal christendom.

De auteurs hadden ook kunnen kiezen voor de titel Vrijzinnig christendom. Vrijzinnig is niet zo zeer een inhoud als wel een houding, een benaderingswijze, een bepaalde mentaliteit. Waar staan vrijzinnigen nou voor? We horen meestal waar ze niet voor staan. Vrijzinnigen beseffen te weinig, meent Aart van Lunteren, welk voorrecht het is dat je in een land mag wonen waar je vrijzinnig mag geloven, waar je invulling mag geven aan je geloof en daar ook voor uitkomen. Vrijzinnig geloven spreekt niet vanzelf. In veel kerken is nog sprake van top/down denken. Vrijzinnigen zijn geneigd zelf uit te zoeken wat ze wel en niet willen geloven. Hij haalt het gedicht van De Genestet aan, die zegt ook: je moet het zelf uitzoeken. Vrijzinnig is: van binnenuit, van onderop, dus niet top/down. Jezus heeft een liberale interpretatie van de joodse wet. Jezus neemt de vrijheid en de vrijmoedigheid met een eigen interpretatie te komen. In elke religie heb je een rechter-, linker- en middenflank.

5

Er zijn altijd stromingen die de nadruk leggen op de leer, of die de nadruk leggen op de ethiek. Zonder geloofsbeleving, bevindelijkheid, gaat het ook niet. Het is een spanningsveld. Neem het een en het ander, en speel de zaken niet tegen elkaar uit. Vrijzinnigen zijn sterk ethisch gericht gelovig, met besef van de mystieke inslag, de spiritualiteit.

Vrijzinnigheid heeft zijn wortels in twee stromingen: de Verlichting en de Romantiek. Immanuel Kant is de grote verdediger van de Verlichting. Hij zegt: gebruik je eigen verstand. Dat vormt de grondslag van het moderne denken. Als reactie op de Verlichting kwam de romantiek op: intuïtie, gevoel, emotie, fantasie, verbeelding, onderbewuste. Vrijzinnigheid is gekleurd door beide: rede én gevoel.

In deze tijd is het besef dat wij moeten leren te leven met een volwassen afhankelijkheidsgevoel. Vrijzinnigen doen pogingen om het te zeggen, zoeken naar woorden. Ida Gerhardt zei: ik probeerde mijn hele leven het onzegbare te zeggen. Het zijn vaak woorden in beeldtaal. Die beelden en woorden kunnen zich vertalen in mythen, gelijkenissen, metaforen. Dan zitten wij op het niveau van het symbolisch bewustzijn. De traditie van de kerk is een verhalentraditie. Vrijzinnigen geven een positieve betekenis aan de psychologie en hebben nieuwe aandacht voor verhalen als mythische verhalen, die tot veel verrassende ontdekkingen leiden. Je hoort niet zo veel van vrijzinnigen, dat beaamt Van Lunteren. Ze zijn tamelijk introvert, ze vallen niet zo op, maar je vindt ze overal, in de wereldwinkel, in het vluchtelingenwerk, enz. maar meestal is het individueel. Veel vrijzinnigen hebben hun sporen verdiend in de samenleving. Nadat er gelegenheid was tot het stellen van vragen en gedachten-uitwisseling, sloot Aart van Lunteren af met een tekst uit Matt. 14: 22-23, de bekende tekst van Jezus die over het water loopt en interpreteert die tekst op een vrijzinnige manier. Een verrassende afsluiting van een bijzondere avond.

Diet Bredenoord

6

Hattem en Omgeving VAN HET BESTUUR BESTUURSVERGADERING DINSDAG 15 MAART 2016 Mededelingen

Via Aart Eilander van Vrijzinnig Heerde bereikte ons het bericht dat onze oud- organist Cor Schultink op 89- jarige leeftijd is overleden.

Een vervolgvergadering van het door de burgerlijke gemeente Hattem georganiseerde project Samen Hattem werd bijgewoond door Bas Dane en Jannes Hoeksema. Een zestal aanwezigen vertelde iets over hun activiteiten in Hattem: Vervoer gehandicapten, deelname aan de Participatieraad, asielzoekers in De Noordgouw, bestuurlijke vernieuwing en over (een beperkt aantal) werklozen in Hattem. Aandacht hiervoor past bij ons beleidsplan 2016 -2017 waarin we aangeven extra aandacht te willen hebben voor de maatschappelijke problemen van deze tijd.

Automatische Elektrische Defibrillator (AED) Het bestuur van de Notenhof besloot tot de aanschaf van een AED- apparaat en vroeg of wij mee wilden doen met de aanschaf. We hebben besloten dat te doen. Gerrie Dijk en Henk Schoemaker hebben zich desgevraagd bereid verklaard zich zo mogelijk in het gebruik van het apparaat te bekwamen. Dank daarvoor! Jubileum Zowel in de bestuursvergadering als in een gesprek met de jubileumcommissie op woensdag 16 maart hebben we uitvoerig overlegd over het komende 100- jarige jubileum in 2017. Gedacht wordt aan drie soorten activiteiten:

1. Een feestelijke herdenkingsdienst onder leiding van Foekje Dijk op zondag 27 augustus 2017, zo mogelijk te combineren met de startlunch

2. Uitgave van een jubileumboekje. Uiteraard met aandacht voor de geschiedenis van eerst NPB later Vrijzinnig Hattem e.o. Maar ook over de toekomst van de vrijzinnigheid, en columns die Foekje schreef in De Dijkpoorter.

7

3. En verder activiteiten in de sfeer van onze lezingen met het thema “Omzien naar … Als het lukt aandacht voor Natuur, andere culturen, ethiek, en weer als het lukt een Preek van de Leek door een bekende Nederlander.

Met dit alles is de jubileumcommissie voortvarend aan het werk. Dat zijn de dames Klaar Bergman, Foekje Dijk, Jeanne Ilsink, Carolien Schoemaker en de heer Aart Wassing. Algemene ledenvergadering zondag 24 april Verder moest de algemene ledenvergadering van zondag 24 april voorbereid worden. Alle leden en begunstigers hebben intussen de agenda met bijlagen ontvangen. We hopen op een goede opkomst. Maar als dit nummer van Tweeluik verschijnt, weten we dat al. Brief Beste medekerkgangers U zult wel denken, waarom komt Ebe Ebens niet meer bij ons in Hattem. Op donderdag 11 februari ben ik tijdens een fietstochtje, samen met mijn vrouw omgevallen met de fiets, doordat de linkervoet van de trapper gleed en ik mijn evenwicht verloor. Ik kwam met mijn rechterdijbeen tegen de trottoirband aan en de fiets kwam boven op me. Gelukkig waren er twee flinke jongedames die me overeind hebben geholpen. Ogenschijnlijk was het heel goed afgelopen, maar bij het naar huis lopen bleek dat niet alleen de fiets stuk was, maar dat ook het rechterdijbeen behoorlijk beschadigd was. De volgende dag naar de huisarts die een flinke kneuzing constateerde, waar ik wel zes weken zoet mee was/ben. Dus niet fietsen, niet me per auto verplaatsen. Ook is er een foto gemaakt maar gelukkig was er niets gebroken. Zondag 28 februari gaat om ongeveer 12.15 de bel, en tot mijn grote verbazing staat daar Martine van Melle met een grote bos bloemen voor onze deur. Voor mij! Van het bestuur van Vrijzinnig Hattem. Ik was er beduusd van. Allen heel hartelijk dank voor deze zeer gewaardeerde attentie, ook mede namens mijn echtgenote Alie, en dan voorlopig tot later, Allen onze hartelijke groeten, Alie en Ebe Ebens. BUITEN DE DEUR HATTEM Woensdag 4 mei is er zoals gebruikelijk op het raadhuisplein om 20.00 uur de dodenherdenking met twee minuten stilte. Deze plechtigheid wordt om 20.15 vervolgd met een concert van het Vocaal Ensemble Cantabile met solisten Klara de Vries en Aart Mateboer met medewerking van het Apeldoorns Symfonie Orkest. Toegang gratis.

Jannes Hoeksema 8

FOEKJE “sprakeloos” Het is paaszondag, bijna halftwaalf, de samenkomst is afgelopen. Wat is het geval? Foekje heeft zo juist gehoord dat ze op 1 april 10 jaar herder is van “het kuddeke in Hattem”, om met haar eigen woorden te spreken. Ze staat met de handen ten hemel geheven, ze is sprakeloos. Niet van de hemel, zoals je zou kunnen denken, maar gewoon van dit aards gebeuren. Foekje zonder woorden, bijna ondenkbaar. Volkomen verrast: “waar zijn die 10 jaar gebleven”, kon ze nog uitbrengen. Het was een moment om bij stil te staan en enige woorden aan te weiden. De woorden treft u hieronder aan. Met dank aan Carolien, ons collectieve geheugen.

Foekje leest de kinderen het boek “De gulle boom” voor.

Bart Schutte FOEKJE Op 1 april 10 jaar herder van “het kleine kuddeke in Hattem”. Om met jouw woorden te spreken. Het is je tweede lustrum of is het een jubileum? Nauwkeurig speurwerk leert dat bij een dienstverband van 25 jaar sprake is van een echt jubileum en is de werkgever min of meer gehouden een feest te geven. Hoe het ook zij, 10 jaar is een gedenkwaardig moment en mag niet zomaar voorbij gaan en is het waard om bij stil te staan.

9

Een felicitatie is dan ook op zijn plaats en ik denk dat ik dat namens het hele “kuddeke” mag doen.

Tevens mogen we onszelf feliciteren, omdat we al 10 jaar lang van jouw herderskwaliteiten, in al zijn facetten, gebruik mogen maken. En die kwaliteiten mogen best eens voor het voetlicht gebracht worden. Deze zin heb ik enkele maanden geleden ook uitgesproken, onkundig van het feit dat jouw tiental in Hattem zo dichtbij was. Ik vermoed namelijk dat het velen ontgaan is dat jij enkele maanden geleden 25 jaar predikant was in Assen, een echt jubileum met een feest. Op dat mooie feest mocht ik jou

namens Hattem toespreken. Toen heb ik een aantal van je kwaliteiten voor het voetlicht gebracht. In een paar maanden veranderen die niet. Ik ontkom dan ook niet aan herhalingen aan jouw adres. Je moet het me maar niet euvel duiden. Echter, in herhaling kan een ook grote kracht schuilen, zeker als jouw voorgangerskwaliteiten aan de orde zijn.Bij het overdenken van de woorden die ik tot jou zou willen richten, werd ik sterk beïnvloed door de gebeurtenissen van de afgelopen week: de aanslagen en het overlijden van een voetbalicoon, die zelfs “de verlosser” werd genoemd. Het zingevingsvraagstuk kwam bij mij levensgroot in beeld. En dan is het een groot goed dat wij een klein onderkomen hebben, in onze uitgangpunten ook wel de herberg voor zinzoekers genoemd. Een nog groter goed is dat wij jou als waardin mogen hebben.

10

Als ik aan deze waardin denk komt tegelijkertijd een woord naar boven: poëzie. Het brengt me bij een gedicht van Joost Zwagerman uit zijn postuum verschenen bundel “Wakend over God”. Ik heb lang getwijfeld of ik dit bij een toch feestelijke gebeurtenis als deze, zou moeten voorlezen. Ik heb besloten het te doen.

Omdat het voor mij iets zegt over de gebeurtenissen van afgelopen week en een belangrijke kwaliteit van jou. Het gedicht heeft als titel “Plicht”.

PLICHT Er zijn zo van die dagen Dat God, droef te moede, Niet meer in mij gelooft Maar heeft Hij daar ook reden toe? Kijk om je heen. Een roedel rare voetbalhooligans, barre volkstuintjes, nare scholen waar men het kind verkeerde sommen leert, een nijdig strovuur, uitbreidend tot een wereldbrand. 11

In deze noodtoestand ben ik Hem niet van nut. Wat moet Hij ook met mij? Worstelend met mens en ding heeft Hij wel iets anders aan Zijn hoofd. Wat en wie heeft Hij ter beschikking? Er staan een politiemacht, vijf schoffels en drie harken, beter onderwijs en een brandweerkorps op Zijn repertoire. Dat is wat magertjes. Hij had iets meer, een Eeuwig Licht, beloofd. Dat Hij mijn bestaan intussen flink betwijfelt, maakt het er niet beter op. Met lede ogen zie ik krachteloos onmachtig Zijn besluiteloosheid aan. Ik verzaak, en prompt stokt ook God De leegte vonkt, de wereld dooft. Geen wonder dat Hij soms niet in mij gelooft.

Over het gedicht valt veel te zeggen, slechts bij één regel wil ik stil staan: “Hij had iets meer, een Eeuwig Licht, beloofd”. Jij bent – althans voor mij - in staat, te midden van het onbegrijpelijk wereldgebeuren, dat “Eeuwige Licht” in je overdenkingen te benoemen en gloed te geven. En dat is kunst en kwaliteit. Nu val ik terug op aantal woorden uitgesproken in Assen. Simpel, omdat betere en andere woorden me ontbreken. Ik heb daar “een overdenking” gehouden aan de hand van de elementen die jij gebruikt voor een overdenking: een schriftlezing en een gedicht. Voor de lezing heb ik gekozen Spreuken 31, de verzen 10 en 26. Vers 10: Een sterke vrouw, wie zal haar vinden? Vers 26: Ze spreekt wijze woorden, wat ze zegt zijn liefdevolle lessen. Maar nu het gedicht, bundel na bundel heb ik afgezocht, maar nergens vond ik het gedicht “Foekje”. Mij restte niets anders dan zelf de pen ter hand te nemen. Op het gevaar af, evenals “ de Vijftigers” beschimpt en verguisd te worden, omdat ik eveneens alle dichterlijke conventies over boord gooi. Dus toch een klein gedicht, getiteld “Foekje”.

12

FOEKJE een vrouw het hoge noorden is haar niet noord genoeg van Capelle onder Rinsumageest tot Dantumadeel fries geadeld een vrouw dwalend in de bibliotheek die bijbel heet het niet gezegde zegbaar maakt in een caleidoscoop van vrijzinnigheid

een vrouw een woordenvrouw in overdenking taal geeft aan zoeken, twijfelen en vrijheid nieuwe beelden om bij te leven een vrouw met pastorale aandacht voor geborgenheid naar elkaar de ander dragend en verdragend in een onbegrepen wereld

Kortom, een sterke vrouw we hebben haar gevonden. Foekje heel, heel veel dank voor 10 jaar liefde en zorg voor Hattem.

Bart Schutte

13

AUTODIENSTEN Als u naar de kerk gebruik wilt maken van vervoer, dan kunt u bellen met het nummer dat achter de datum van de dienst staat vermeld. Indien u geen gehoor krijgt, probeert u dan een van de ander nummer, mogelijk hebben de chauffeurs onderling geruild: 8 mei tel. 4445243 Theo van Nee 22 mei tel.: 4443377 Henk Schoemaker 5 juni tel.: 4442895 Marc Ilsink 19 juni tel.: 4443362 Jannes Hoeksema COLLECTEBONNEN Collectebonnen á € 2,50 per stuk zijn te verkrijgen door € 50,- of collectebonnen á € 5,- per stuk zijn te verkrijgen door € 100,- of een veelvoud daarvan over te maken op rekeningnummer 325722404 t.n.v. penningmeester NPB Hattem onder vermelding van collectebonnen. Wij zullen dan zorgen dat u zodra de overboeking binnen is dat u de collecte bonnen bezorgd krijgt.

Bas Dane, penningmeester DE BLOEMEN GINGEN NAAR… De bloemen van de kerk gingen de afgelopen periode naar: 13 mrt Albertine de Hoop 27 mrt. Noor Slump-van Duinen 10 apr. Daniëlle Schoemaker 24 apr. Gezinus van Dijk

14

TIBETAANS GEBED Met de kindernevendienst van 10 april hebben we ons laten inspireren door een tibetaans verhaal. In het verhaal komen gebedsvlaggetjes voor, met de kinderen hebben we ons verdiept in de betekenis en achtergrond ervan.

In Tibet kun je ze overal tegenkomen: lange slingers van vierkante vlaggetjes van stof. Ze wapperen in de wind, op het dak van ieder klooster en iedere tempel, op de hoogste bergtoppen, maar ook op de dagen van huizen. Ieder jaar op nieuwjaardag, als de winter op zijn eind loopt, hangen de mensen in Tibet nieuwe gebedsvlaggetjes op. Ze zijn er in vijf kleuren en elke kleur heeft een betekenis: blauw (lucht), wit (wolken), rood (vuur), geel (aarde) en groen (water). Op elk vlaggetje staat een gebed afgedrukt en een afbeelding van Lungta, het met juwelen versierde drakenpaard. Het brengt de gebeden van de mensen naar de goden. Een voorbeeld van zo’n gebed is:

Moge alle wezens gelukkig zijn, of ze nu zwak of sterk zijn, lang, breed of gemiddeld, klein of groot. Moge alle wezens zonder uitzondering gelukkig zijn, Of ze nu wel worden gezien of niet, Of ze nu dichtbij leven of ver weg, Gobren zijn of nog geboren moeten worden. Moge alle wezens gelukkig zijn.

Nina Treep

15

LIJF & LEDEN

Het is altijd een beetje ‘tricky’ om iets over mogelijke ziekenhuisopnames of anderszins van onze leden te schrijven. Immers, tussen de verschijning van Tweeluik en het schrijven van de kopij zit enige tijd. En in die tijd kan er van alles gebeuren. In ieder geval is nu bekend dat van bovenstaande niets het geval is. Wel weten we dat ook binnen onze geloofsgemeenschap in betrekkelijke anonimiteit wel zorgen zijn. Achteruitgang van lichamelijke of geestelijke vitaliteit. Zorgen over gezondheid, zowel van oud als van jong. De meesten van u weten dat in mijn ‘stal’ (lees: studeervertrek) regelmatig een kaars brandt voor al deze zorgen! Vaak laat ik dat ook even weten, soms ook niet. Mocht het u ter ore komen, dat iemand – of wellicht uzelf! – het nodig heeft om even geborgen te worden in het licht van die kaars, laat u het mij dan alstublieft weten. Want ja, omzien naar …. betekent ook dat we blijven communiceren met elkaar! Zie ook het stukje in deze Tweeluik over ‘Tussen Pasen en Pinksteren’. Ik wens ons allen veel inspiratie en dat het pinkstervuur van de betrokkenheid op elkaar, zo nu en dan flink op mag laaien!

Warme groet, Foekje Dijk

Onze geloofsgemeenschap kent een contactcommissie, die graag op de hoogte gehouden wil worden van het wel en wee van de leden. Zij zorgt er voor dat dit wel en dit wee ook bekend raakt bij onze predikant, voor zover zij nog niet op de hoogte is. Graag vragen wij u om, wanneer er iets met u zelf, of wanneer u toevallig hoort dat er ongemak is met anderen, dit door wilt geven aan de coördinator van de contactcommissie: Martine van Melle, Wipstrikkerallee 118, 8023DM, Zwolle telefoon 038-4545089. Veel dank alvast!

16

Heerde - Epe - Wapenveld KORTE TERUGBLIK op de ledenvergadering op 31 maart 2016 De ledenvergadering werd bijgewoond door 16 leden en namens de afdeling Hattem was de heer Schutte aanwezig. Wij mogen ons verheugen over de uitbreiding van ons ledenaantal en een toenemende belangstelling voor onze geloofsgemeenschap. De heer Han Verbuijs treedt terug als lid van de Activiteitencommissie. Namens de afdeling spreekt de voorzitter hem toe en bedankt hem voor zijn vele werk in deze commissie en biedt hem een attentie aan. De heer Marnix Hammer is bereid deel uit te gaan maken van de activiteitencommissie. Dit stelt het bestuur zeer op prijs. Wij hebben het jaar 2015 af kunnen sluiten met een betrekkelijk klein nadelig saldo. De begroting 2016 ziet er minder rooskleurig uit. Voorganger en bestuur werken aan het indienen van een plan om voor dit jaar een innovatiesubsidie te verwerven. In ieder geval zullen we ook andere beleggingsmogelijkheden nagaan. Het grootste deel van de avond werd besteed aan het bespreken van de aanbevelingen van de Commissie Verkenningen, die vorig jaar haar werk gestart heeft en mede heeft nagedacht over de toekomst van onze afdeling. De commissie heeft een analyse gemaakt en de sterke en de zwakke kanten in kaart gebracht. Als uitgangspunt is geformuleerd dat wij ruimte zoeken voor ontmoeting en inspiratie. De commissie heeft zich gebogen over onze vieringen, onze boodschap naar buiten, ons gezicht in de pers, ons logo en een motto. Er is nagedacht of we ons gebouw een iets frissere uitstraling kunnen geven en of wij iets aan de verlichting kunnen doen. Hoe kunnen wij uitnodigend en open zijn? Er zijn al wat zaken in gang gezet. De inrichting en opstelling zijn al wat aangepast.

Er is een nieuw naambord geplaatst in de tuin.

17

Op het gebied van muzikale ondersteuning hebben wij nu dankzij Gerben Rorije meer mogelijkheden en zijn geluidsboxen geplaatst. Men is het erover eens dat onze vieringen niet zo standaard en traditioneel zijn. Het bestuur probeert ook nieuwe gastpredikanten uit te nodigen, die voor een nieuwe blik kunnen zorgen. We zijn ons bewust van de beperkte financiële middelen. De leden worden uitgenodigd te reageren op deze aanbevelingen. O.a. het volgende wordt naar voren gebracht. Mensen die hier voor de eerste keer komen, zijn meestal heel lovend over ons kerkje. Dit moet wel zo blijven. We hechten aan de sfeer. In de basis moet er niet te veel veranderd worden. Over het al dan niet dragen van een toga wordt verschillend gedacht. De commissie blijft in tact en zal nog bijeen komen. De heer Cotterink is bereid de commissie zo nodig te ondersteunen. De voorzitter is blij dat wij in alle rust en openheid hebben kunnen brainstormen tijdens deze ledenvergadering. Een en ander wordt vervolgd. De voorzitter wil de leden graag namens de afdeling een kleine attentie aanbieden voor hun inspanningen. Omdat de onderlinge discussie veel tijd in beslag nam, houden wij de film over de provincie Gelderland nog te goed, wordt besloten. Met deze belofte wordt de ledenvergadering afgesloten. Herman van Wenum overleden Op 7 april jl. overleed de heer Herman Cornelis van Wenum, de man van Trudi van Wenum-Boers, vriendin van onze afdeling. Herman en Trudi trouwden in 2013 en gingen in Lelystad in het huis van Herman wonen. Vele jaren ging Trudi van Wenum-Boers jaarlijks voor in een dienst in Heerde; we deden nooit tevergeefs een beroep op haar. In verband met de ernstige ziekte van haar man moest zij de viering in dit jaar afzeggen. De afscheidsdienst werd geleid door ds. Anja van de Poppe van de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap Flevoland. Herman van Wenum zal door velen met veel respect en waardering herinnerd worden. Wij wensen Trudi van Wenum en de kinderen en kleinkinderen veel sterkte. ‘Om los te laten is liefde nodig’, is een uitspraak van Nelson Mandela en de tekst die voor de kaart was gekozen. Gerrit Jan Bos overleden Wij ontvingen van de familie bericht dat op vrijdag 22 april in alle rust, tijdens het lezen van zijn krantje, de heer Gerrit Jan Bos is overleden. De familie is natuurlijk erg verdrietig, maar is in de wetenschap dat Gerrit Jan Bos is gegaan op de manier zoals hij dat wenste. Jarenlang ging de heer Bos uit Laag Soeren, zeker één keer per jaar, voor in een dienst in Heerde. In 2014 leidde hij voor het laatst bij ons een viering.

18

We wisten via zijn dochter dat hij ernstig ziek was en hadden met haar af en toe contact. We hebben goede herinneringen aan de lange tijd dat wij hem gekend hebben. Met een vriendelijke groet voor u allen,

Diet Bredenoord

DE BLOEMEN GINGEN NAAR…. De bloemen van de kerk gingen de afgelopen periode naar: 6 maart Mw. D. Groothedde 20 maart Mw. J. Gerritsen - de Boer 27 maart Dhr. A.J. van Nes 3 april Mw. Mijnssen - van der Horst 17 april Dhr. H.J. Maten PENNINGMEESTER Het eerste kwartaal van 2016 hebben we al weer afgesloten. De belangrijkste inkomsten zijn als volgt onderverdeeld: Collecten t.b.v. Pastoraat, kerk en tuin 1e kwartaal Totaal € 724,90 2015: € 654,00 ( 1 collecte minder) Giften Extra giften boven de contributie t/m 22-04-2016 Totaal: € 540,- 2015: € 640,- Contributie Totaal: € 6.525,= (t/m 22-04-2016) Dit is 84% van het jaarbedrag. Namens het bestuur bedanken we iedereen voor de financiële bijdrage, gegeven in welke vorm dan ook. Aart Eilander

19

WIE KENT NOG DOMINEE BARTHOLD VAN GINKEL? (20) Voor de V.P.R.O.-microfoon hield Ds. Van Ginkel enkele voordrachten en trachtte, als houtskooltekeningen, negen ‘ twistgesprekken met God’ te schetsen. 4. HET DOODSGEHEIM, NIET TE TILLEN (1) Edith Piaf zong het lied: ‘Les trois cloches’ op haar wereldtournee. In de dorpen van Frankrijk luidt de eerste kerkklok bij de geboorte, de tweede bij een trouwpartij en ten slotte begeleidt de derde klok in langzaam, obsederend tempo de begrafenisstoet. In ‘Les trois cloches’ stijgt boven de derde klok de rouwklacht van Edith Piaf omhoog. Die derde klok is ons onafwendbaar lot. Als mens zijn wij opgenomen in het grote natuurproces van geboorte, bloeitijd en sterven.

Je loopt over de Dam. Een orgelman speelt daar zijn lied. Ineens overvalt het je; al die mensen krioelend op het Damrak… Over zeg vijftig jaar zal niemand weten dat zij er ooit geweest zijn… Professor Cramer zei eens: als je, je geloof wilt zien wankelen, moet je de kerkgeschiedenis bestuderen. Altijd weer, altijd weer, als in de kerk een man verscheen van wie iedereen zei: op die man was het wachten, werd zo’n figuur midden in zijn werk overvallen door een ontijdige dood. Wáár zijn in Frankrijk de priester-arbeiders gebleven? Deze mannen die de godsdienst een nieuw gezicht gaven. Mannen die de trap der sociale paria’s afliepen tot de laatste trede.

20

Kardinaal Suhard, de ziel van deze overrompelende beweging, stierf plotseling en zijn opvolger stopte het werk. De zoon van een keuterboer, Johannes XXIII, zette voor het eerst sinds vele eeuwen de kerk in de glans van een universele liefde die alle godsdiensten en alle politieke overtuigingen omvat hield. Na vijf jaar luidde voor hem de derde klok. Binnen de kleinere horizont van ons eigen leven worden wij steeds weer geconfronteerd met het raadsel van een ontijdige dood. Ik denk aan de vrouw die haar enige zoon verloor in het verzet. Sinds die tijd werd zij geobsedeerd door deze enen gedachte: Anderen verliezen bij een ongeluk het liefste wat zij hebben. Zij staan verlamd van verdriet bij de brokken van hun leven. Denk aan de 37.000.000 doden in de tweede wereldoorlog. Waar zijn die soldaten toch? Samen naar het front en och… Wie van ons wéét dat nog? Wie van ons wéét dat nog? Duizenden mensen voeren met God een twistgesprek over het absurde van een afschuwelijk sterven. In de bijbel staat een vader – koning David – bij zijn dode zoon en hij kan het niet verwerken. Absalom, mijn zoon! Absalom mijn zoon! Een andere gelovige – koning Saul – beneemt zichzelf het leven in een vlaag van gelovige radeloosheid. Een joodse priester komt naast hem staan. Deze priester strekt zijn hand uit naar de donkere hemel en zingt op oosterse wijze een klaagzang die je door merg en been gaat. Niet een geborneerde klaagzang van: zo gaat het met een mens die zijn geloof verliest, neen een klaagzang die de dode Saul vasthoudt en tot God zegt: waarom moest een mens zo ondergaan? Een man die tot de besten van ons volk behoorde. Waarom moest hij een zinloze dood vóór zijn tijd sterven? Er zijn in de bijbel mensen die het wel willen erkennen dat zij van het sterven niets begrijpen. Prediker schrijft: soms overvalt mij de gedachte dat mensen moeten sterven als een dier; dat mens en dier bij hun dood uiteenvallen in stof. Vanuit het boek Job zegt een stem: soms denk ik: een mens is nog minder dan een boom. Een gevelde boom kan nog uitlopen met zijn wortel…maar een mens wordt tot as. Zo staan zij ook vreemd tegenover het doodsgeheim.

Aart Eilander 21

IN MEMORIAM Op vrijdag 11 maart 2016 is Cor Schultink, op de prachtige leeftijd van 89 jaar overleden; zijn vrouw Jenny is hem anderhalf jaar geleden voorgegaan. Cor was oud-organist van NPB- Heerde, Hattem en zelfs nog Wapenveld. Ook is hij 25 jaar organist geweest in de Andreas Kerk te Hattem. Ik was bijna 40 jaar bevriend met Cor; waarvan 13 jaar als collega bij de Fa. Wehkamp te Zwolle. Hij was degene die mij introduceerde in de ‘wereld van de vrijzinnigheid’, door mij uit te

nodigen in een dienst van Ds. Barthold van Ginkel te Hattem. Deze theoloog heeft mij nooit meer los gelaten en het resulteerde uiteindelijk in een lidmaatschap van de NPB.

In 1990 ging Cor met de VUT; in deze nieuwe periode van zijn leven ging hij vaak met mij mee, wanneer ik voor Wehkamp ‘en route’ was. Onderweg, meestal naar België maar ook naar Duitsland, gingen onze gesprekken vaak over religie en de geschiedenis die daar mee samenhangt; met als hamvraag: waar kom ik vandaan en waar ga ik naar toe? Na mijn zakelijke bezoekjes bezochten we regelmatig kathedralen, monumenten en oude (oorlog) begraafplaatsen.

22

Rond 2003 werd Cor zijn vrouw Jenny getroffen door een herseninfarct en werd op genomen in Wendhorst; zij kregen een woning aan de Zeis in Heerde en verhuisden vanuit Hattem. Er brak weer een nieuwe episode aan in zijn leven; elf jaren bezocht hij zijn vrouw tweemaal daags op Wendhorst. Een hele klus, maar hij heeft er nooit over geklaagd. Sinds het overlijden van Jenny ging de gezondheid achteruit en werden de gesprekken wat ‘vager’. Gelukkig kon hij een kamer krijgen op Brinkhoven, waar hij 15 maanden, naar tevredenheid, heeft gewoond. Een dag voor Cor zijn 89e verjaardag werd hij, wegens een longontsteking, opgenomen in het Ziekenhuis te Zwolle. Helaas is hij niet meer teruggekeerd naar Heerde; een week erna is hij rustig ingeslapen en vertrokken naar het ‘onbekende land’. Laat mij stilaan hiervandaan heel ver voorgoed de tijd in gaan. (tekst kaart)

Op donderdag 17 maart hebben we samen met familie en vrienden, in uitvaartcentrum Memento Mori, afscheid van hem genomen en begraven op “Engelmanskamp“ aan de Elburgerweg te Heerde. Het was een dienst waar dankbaar terug werd gekeken op het leven van Cor; de kinderen waren trots dat ze zo’n lieve, markante en dankbare vader hadden gehad.

Wonen overal nergens thuis, aarde mijn hemel, mijn vadershuis. Stijgende sterren, de lach van de maan mensen die dromend een stem verstaan, COR VEEL GELUK.

Aart Eilander

23

BEDEVAART EN PALING Nu stellen mensen, en artsen in het bijzonder, zich dagelijks vragen omtrent de risico's bij het toepassen van bepaalde medicamenteuze of heelkundige behandelingen, bij vaccinaties, het dragen van een ongunstige gen-variatie en andere, soms experimentele behandelingen. Het concept risico bereikte onze Westerse wereld in de 12e eeuw. Aanvankelijk werd het in de handel toegepast. Handelaren uit Pisa en Genua namen het woord 'resicum' over van het Arabische woord 'rizq'. In de handel werd een financiële vergoeding berekend en uitbetaald voor de levensrisico's bij verre reizen en het risico van verlies of beschadiging van verhandelde waren. In zekere zin is de bedevaart, vroeger en nu, ook een vorm van risicobeheersing en speelt de bedevaart een grote rol in het leven van velen. Alleen al in Nederland zijn er 663 officiële bedevaartplaatsen, afgezien van de talloze individuele plaatsen met een persoonlijke betekenis. Beevaart, Beeweg, Genadereis, Heiligvaart, Pelgrimage, Pelgrimstocht, Romeria, Begankenis en Bedevaart zijn alle een (pelgrims)reis naar een bedevaartsoord die een bijzondere betekenis geeft binnen een religie. Het kan zijn dat die plaats verbonden is met de stichter of een heilige van een religie of op een andere manier een belangrijke plaats inneemt in de geschiedenis van een religie. Het kan ook een plaats zijn van een openbaring, een verschijning, een verlichting of een religieus bovennatuurlijk wonder, als stigmata of bloederige tranen van een Mariabeeld. Redenen voor het ondernemen van een bedevaart kunnen zijn: om na te denken over een hogere waarheid, God of het leven; om respect te betuigen; om inspiratie te krijgen; om tot bezinning te komen en afstand te nemen van het dagelijkse hectische bestaan. Ook om genezing of gezondheid te zoeken, andere mensen te ontmoeten of gewoon om de ‘ervaring’. In de katholieke traditie betreft een bedevaart een reis naar een plaats waar een heilige wordt vereerd en waar volgens ooggetuigenverslagen verschijningen hebben plaats gevonden, meestal van Maria, een engel of een heilige. De belangrijkste doelstelling die bedevaartganger voor ogen had was wellicht het verdienen van een aflaat voor zijn zonden, waardoor de pelgrim hoopte zijn perspectief op het hiernamaals te verbeteren en zich zo een plaats te verzekeren.

24

Nu staan de bezinning op geloofs- en levensvragen, het met zichzelf in het reine komen op de voorgrond. Tot de vier voornaamste verre of overzeese bedevaartsoorden in de Westerse wereld behoorden Jeruzalem met het lege graf van Christus en Rome met het graf van de H. Petrus. De enige Westerse plaats buiten Rome, waar het graf van een apostel vereerd kon worden was Santiago di Compostella. Als vierde was er de Kathedraal van Canterbury waar Thomas Becket (1118-1170), de aartsbisschop van de stad in 1170 op bevel van Koning Hendrik II vermoord werd. Kort na zijn dood waren er talrijke miraculeuze genezingen op die plaats en werd Thomas Becket heilig verklaard, wat zorgde voor een nieuw en bloeiend bedevaartsoord. Louter medisch gezien kennen bedevaarten twee kanten aan de pelgrim en zijn gezondheidstoestand. Aan de ene kant vertrekt een zieke pelgrim met de hoop op een miraculeuze genezing van zijn kwaal dankzij zijn spiritueel en fysiek contact met de relieken en de helende interventie van de vereerde heilige; aan de andere kant vertrekt een gezonde pelgrim langs wegen die zijn gezondheid mogelijk in gevaar brengen. In dit verband verschenen dan ook hier en daar gezondheidsadviezen die ten doel hadden de gezondheidsrisico's te beperken. Dus preventie avant la lettre. Met name in de 11e en 12 e eeuw was er een bloeitijd in bedevaarten o.a. door de kruistochten. Een m

erkwaardig handschrift uit de jaren 1130-1140 is de Codex Calixtinus, ook wel liber Sancti Jacobi genoemd, het boek van de heilige Jacobus. Hoewel het boek genoemd wordt naar paus Calixtus II (1050-1124) is de auteur waarschijnlijk de Franse monnik Aymerie Picaud. Het bestaat uit 5 boekdelen en is op de eerste plaats een religieus boek, dat de legendes van het leven, het sterven en de mirakels van de H. Jacobus verhaalt. Daarnaast komt een deel van het boek over als een reisgids voor bedevaartgangers naar Santiago di Compostella. Hierbij staan de gezondheidsadviezen voor pelgrims in 2 passages in het 5e deel. Er wordt gewaarschuwd voor insectenbeten en drijfzanden in Les Landes en er is een gedetailleerd relaas van rivieren die de pelgrim moet oversteken. Ook wordt er gewaarschuwd voor het drinken van water uit sommige waterlopen, dodelijk voor mens en paard. Ook worden de gevaren vermeld verbonden aan het consumeren van bepaalde spijzen, waaronder voor welke soort paling dan ook! Dit moet ook ons aanspreken. De middeleeuwers vertoonden een ambivalente houding tegenover paling.

25

Ook al wezen de medisch adviezen de paling als voedsel af, toch werd paling gretig gegeten. Waarom dan toch in het medisch- wetenschappelijk denken in de Middeleeuwen zo in een negatief daglicht geplaatst? Sinds de oudheid werd de paling voor een hybride wezen aangezien. Zijn uiterlijk insinueerde een worm of een slang, twee dieren die gedeeltelijk onder de aarde leven; zijn voortplanting bleef duister (nog steeds), en volgens Aristoteles werd hij in het slijk geboren; hij was niet geschubd zoals andere vissen en kon verschillende dagen buiten het water over de grond kruipen; na zijn dood dreef hij niet aan het oppervlak van het water zoals andere vissen, maar zonk naar het element aarde op de rivierbodem. Die kenmerken verbonden de paling met de aardse dieren en maakte van hem een halfslachtig en onzuiver wezen dat zich op de grens bevond van de klasse der vissen. Ook Hildegard van Bingen stelde in haar natuurkundige teksten rond de tijd van het ontstaan van de Codex, dat paling een dubbelzinnige aard heeft, die van de wormen en die van de vissen. Het vlees van de paling heeft iets onzuiver; de consumptie ervan is voor een gezond persoon ongewenst, doch onschadelijk, maar ze verergert bij zieken allerhande aandoeningen onder meer welke gepaard gaan met koorts of met vochtuitstotingen van humoren. De keuze van het soort vis in de voeding hangt volgens haar af van 2 factoren: de zuiverheid van het eigen voedsel van de vis en zijn leefomgeving in het water. De paling voedt zich met ‘onzuiver’ voedsel in het slijk van de rivierbodem. Zijn lichtschuwheid was ook een ongunstig kenmerk. Ondanks de theoretische waarschuwingen en een morele afwijzing, werd paling aan tafel bijzonder gewaardeerd. Dit blijkt uit talrijke middeleeuwse geschriften, maar ook uit onderzoek van resten van menselijke voeding uit de 12e eeuw, waaruit blijkt dat paling tot de meest begeerde en veel gegeten voeding behoorde. Hoe valt deze tegenstelling met elkaar te rijmen? Het antwoord ligt in de bijzondere zorg bij de bereiding van deze vis. De paling werd extra gekookt om hem te zuiveren van zijn kwaadaardige eigenschappen en zo geschikt te maken voor de voeding.

26

De wetenschappers destijds verklaarden dit medisch gegronde argument om het probleem op te lossen als volgt: het braden zorgde ervoor dat de vochtige eigenschappen verdwenen (volgens de humorentheorie). Zo verdween ook het taboe omtrent het proeven en genieten van de paling! Wetenschap en geloof staan m.i. niet tegenover elkaar, maar naast elkaar en kunnen elkaar versterken! Alles overziend kunnen we stellen dat risicobeheersing een belangrijk aspect is van ons leven. Het begrip omvat een aantal facetten: je kunt risico's vermijden hetgeen je leven heel saai kan maken; je kunt risico’s verminderen door oorzaak gerichte maatregelen te nemen door gezond te leven: niet roken, gezond voedsel, voldoende lichaamsbeweging, kortom door je leven als het ware preventief te benaderen. Je kunt ook risico's accepteren na een goede risicoanalyse. In de gezondheidszorg moet men niet onder alle omstandigheden beloven dat men iedereen kan beter maken. Dat leidt tot polyfarmacie, steeds meer al dan niet onnodige behandelingen en dat is bovendien erg kostbaar. Soms moeten mensen leren accepteren dat niet alles te verhelpen c.q. te genezen is. Chronische pijn is soms iets dat je moet leren verdragen (b.v. A.C.T. = Acceptence and Commitment Therapie). Mensen hebben symptomen, cognitie en motivatie kunnen verminderd zijn,

toch kunnen ze, desondanks, heel goed een zinvol bestaan opbouwen! Zij moeten nieuwe doelen vinden en boven hun diagnose zien uit te stijgen. Zij moeten hun kwetsba arheden leren compenseren met hun weerbaarheid. Behandelaars moeten zich niet blind staren op alle technische mogelijkheden en biomarkers, maar de mens achter de diagnose blijven zien. Je kunt ook risico's overdragen: de verzekering, je partner, je arts. Tenslotte kun je je risico's uitbesteden aan een ander. In moderne termen wordt dit outsourcen genoemd. Het verrichten van een bedevaart kan ontlastend zijn. Je kunt je risico's in vertrouwde handen geven met trefwoorden als hoop, veerkracht, optimisme, zelfredzaamheid, steun , groei, ontwikkeling en autonomie. Behouden vaart!

Co Dullemond

27

Kerkdiensten Hattem, Sparrenlaan 3a: aanvang: 10.15 uur

8 mei Ds. Klaas Hendrikse Middelburg 22 mei Ds. Foekje Dijk Dalfsen 5 juni Dhr. A. Maris Apeldoorn 19 juni Mw. Ineke Adriaansz Kampen

Heerde, Julianalaan 2: aanvang: 10.00 uur

1 mei Mw. Ineke Adriaansz Kampen 15 mei Mw. Ineke Adriaansz Kampen Pinksteren 29 mei Mw. M.H. van Beek-den Hoed Ravenswoud 12 juni Mw. Ineke Adriaansz Kampen 26 juni Ds. H. Noordeman Arnhem

Wie vervoer naar de kerk wenst, kan bellen: voor Hattem: zie AUTODIENSTEN op pagina 14 voor Heerde: een bestuurslid

28

VRIJZINNIGE INZICHTEN Geloven als zoektocht

Geloof is geen vaststaande overtuiging maar een zoektocht naar zin en betekenis met steeds nieuwe vormen en inzichten. Richting gevende woorden daarbij zijn: vertrouwen, verlangen, verzet, vergeving, mededogen, hoop, zorg (voor mens en wereld), duurzaamheid, geborgenheid en uitdaging, afhankelijkheid en verantwoordelijkheid.

Geloofsgemeenschappen

De geloofsgemeenschappen willen een gastvrij onderkomen zijn voor iedere zinzoeker, een herberg waar levensvragen aan de orde komen, waar ontmoeting belangrijk is, waar mensen aandacht en zorg hebben voor elkaar en voor anderen.

Bronnen van geloof

Religieuze bronnen zijn de bijbel, de christelijke traditie, humanisme, elementen van andere godsdiensten, kunst en wetenschap, levensverhalen.

Geloofsbeleving Geloven is ook beleven: intens ervaren van het onzegbare, van het heilige binnen ons, om ons heen en boven ons uit, van het geheim van het bestaan, van verhelderende woorden, beelden en verhalen, van harmonie tussen hoofd en hart, van rustgevende klanken, stilte en leegte, van eenheid en heelheid, van schoonheid en troost, van warmte en liefde in een gemeenschap van mensen.

Mens en wereld

Ons verlangen gaat uit naar een humane samenleving waar mensenrechten gelden en waar verantwoordelijkheid wordt genomen voor een duurzame omgang met de aarde.

Pluriformiteit

Verschillen in opvatting van mensen met verschillende al dan niet kerkelijke achtergronden zijn niet bedreigend maar verrijkend; ze vragen om verdraagzaamheid, respect en kritische vragen.

Vormen en variatie

In diensten en activiteiten streven we naar diversiteit van voorgangers en inleiders, met variatie in vormgeving en onderwerpen met behoud van aansprekende rituelen.

Vrijzinnige Geloofsgemeenschap