VredesMagazine4-2015 05-09-2013 17:05 Pagina 1 redesredes … · 2015-09-21 · Dealen met Iran...

Dealen met Iran

VredesMagazineredes agazineJaargang 8 nummer 4 4e kwartaal 2015 Prijs euro 2,50

DOSSIER: De internationaleanti-oorlogsbeweging

EEEErrrraaaassssmmmmuuuussssaaaallll 555500000000jjjjaaaaaaaarrrraaaaccccttttuuuueeeeeeeellll

Dealen met Iran

VredesMagazine4-2015 05-09-2013 17:05 Pagina 1

2 VREDESMAGAZINE nr. 4-2015

VREDESMAGAZINE 27 AUGUSTUS 2015 Uitgave van de vereniging VredesMedia waarin samenwerken: Haags Vredesplatform (HVP), Humanistisch Vredes-beraad (HVB), Vredesbeweging Pais, Samenwerkingsverband Stop de Wapenwedloop, Antimilitaristies Onderzoekskollektief VD AMOK, Women’s InternationalLeague for Peace and Freedom (WILPF) afdeling Nederland. REDACTIE: Jan Bervoets, Carmen Chan, Boudewijn Chorus, Hans Feddema, Benno Houweling, KeesKalkman, Klaas Meijer, Anke Polak, Martijn de Rooi, Jan Schaake, Guido Schokker, Thelanie Vink, Egbert Wever. AAN DIT NUMMER WERKTEN NAAST DEAUTEURS MEE: David Jan Donner, Chris Geerse, Tjark Reininga. De auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van een geplaatst stuk. De tekst van artikelenmag worden overgenomen op voorwaarde van bronvermelding. Copyrights van foto‘s en tekeningen berusten bij de desbetreffende fotograaf/illustrator.FOTOREDACTIE: Anne Vaillant. FOTOGRAFEN EN ILLUSTRATOREN: Christian Aslund, Henri van Avezaath, Frank Feiner, Peter Hodsoll, Benno Houweling,Niana LIu, Len Munnik, Martijn de Rooi. VORMGEVING: Jimmy Slothouwer. DRUKKER: Drukkerij Mezclado, Tilburg. ABONNEMENTEN: Een jaarabonnement opVredesMagazine (4 nummers) kost 10 euro. U kunt een abonnement nemen via [email protected] of 015 7850137.GIFTEN: Bedragen die abonnees meerovermaken worden beschouwd als gift voor het werk van de in VredesMagazine samenwerkende organisaties. CONTACT VREDESMEDIA: Vlamingstraat 82, 2611LA Delft, 015 7850137, [email protected]. REDACTIEADRES: Lauwerecht 55, 3515 GN Utrecht, 030 8901341, artikelen naar [email protected]. KOPIJ-SLUITING VOLGEND NUMMER: 8 november 2015. VERSCHIJNINGSDATUM VOLGEND NUMMER: 16 december 2015. ISSN 1876-0724C

olo

fo

nc

om

me

nt

aa

r

De vijf permanente leden van deVN-veiligheidsraad plusDuitsland sloten in juli een

nucleaire overeenkomst met Iran. Het isverheugend dat de Verenigde Staten enIran na bijna twee jaar onderhandelenen 35 jaar vijandschap een akkoordhebben bereikt in Wenen. Als het onderde huidige politieke omstandigheden opeen mislukking was uitgelopen, zou hetal jaren etterende conflict kunnenescaleren en leiden tot onvoorspelbaregevolgen voor de regio. Beide partijenhebben tijdens de succesvolle onder-handelingen aanzienlijke concessiesgedaan, die de extreme vijandigheid diedoor de jaren heen in de VS isopgebouwd zal helpen matigen.

In de Westerse media is Iran steevastneergezet als een land dat bezig zou zijnmet de ontwikkeling van kernwapens.Maar volgens onafhankelijkedeskundigen, waaronder Dan Joyner, ende historicus en onderzoeksjournalistGareth Porter zijn er geen bewijzen voordeze beschuldigingen. Het zou gaan om‘bewijsmateriaal’ dat geconstrueerd is opbasis een situatie van vóór 2002, waarbijIran zijn kernenergieprogrammamogelijk zou hebben willen aanwendenvoor militaire bedoelingen. Porter toontmet een overvloed aan bewijsmateriaalaan dat Iran – in elk geval sinds 2002 –de verplichtingen die het is aangegaanonder het non-proliferatieverdrag(NPV) keurig naleeft.

Eigenlijk gaat het niet over kern-wapens, maar heeft het vooral eenpolitieke betekenis. Het laat zien datgeschillen tussen staten niet met wapenshoeven worden beslecht, maar dat erook over kan worden onderhandeld. Datbetekent een belangrijke omwenteling in

de politieke verhoudingen tussen de VSen Iran. De vijandschap vond zijnoorsprong in de Amerikaansestaatsgreep in Iran in 1953, waarbij dedemocratisch gekozen premierMohammad Mosaddegh vanwegeoliebelangen werd afgezet. De tiran sjahMohammad Reza Pahlavi verving dedemocratie met zijn autoritairmonarchistisch regime. In 1979 kwamvia een revolutie de geestelijk leiderKhomeiny aan de macht. Studentenbezetten de Amerikaanse ambassade engijzelden vijftien maanden lang 52personeelsleden. Dat leidde weer totvergelding van de Amerikanen. De VSsteunden de Iraakse dictator SaddamHoessein in de oorlog met Iran (1980-88). In 1988 schoten de VS een civieltoestel van Iran Air neer, waarbij alle 290inzittenden werden gedood.(Washington beweert dat het eenongeluk was.) Ondanks een handreikingvan Iran aan Washington in 2003, deeldepresident Bush het land in bij de “As vanhet Kwaad”. Toen het kernenergie-programma van Iran zich uitbreidde,viel de VS hun computers aan metmalware (Stuxnet), waarmee het deeerste cyberwar in de geschiedenislanceerde. Tegelijkertijd legde Washing-ton economische sancties op en trofdaarbij vooral de olie- en gasproductie,de belangrijkste inkomstenbron vanIran. Kortom, in de afgelopen 36 jaarwas de relatie tussen beide landenvijandig, antagonistisch, niet productief,en vaak gewoon gemeen. Het nucleaireakkoord bindt de VS en Iran tot eenjarenlang engagement en laat de deuropen voor een hechtere relatie. Daarmeeis een enorme vooruitgang geboekt in derelaties tussen de beide landen.

Dealen met IranHelaas wordt het enthousiasme

getemperd door de Amerikaansepolitieke beschouwingen over deovereenkomst in het AmerikaanseCongres. Naast republikeinen hebbeninvloedrijke democratische senatorenals Chuck Schumer zich tegen hetakkoord uitgesproken. President Obamaheeft aangekondigd zijn veto te zullenuitspreken. Maar het zou best kunnenzijn dat Schumer c.s. voldoende stem-men weet te winnen om de overeen-komst alsnog te verwerpen. Een grootdeel van het probleem is dat de regeringObama weinig onderneemt tegen dehardnekkige beeldvorming dat Iran erop uit zou zijn om kernwapens teverwerven.

Westerse multinationale onder-nemingen staan te trappelen om naopheffing van de sancties weer zaken tegaan doen met Iran, een opkomendegrootmacht in het Midden-Oosten.Vooralsnog kijkt Iran voor uitbreidingvan handel vooral naar het Oosten.Zowel Iran als Turkije hebben concretestappen gezet om lid te worden van deShanghai Samenwerkingsorganisatie,een unie van economische samen-werking in Eurazië, waarvan naast –vanzelfsprekend – China, en Ruslandinmiddels ook India en Pakistan deeluitmaken. Als het zover zou komen dathet Amerikaanse Congres de nucleaireovereenkomst afwijst, zal dat een enormgezichtverlies betekenen voor deregering Obama en de tanende invloedvan de VS in de regio verder doenversnellen.

Henk van der Keurhttp://blog.splijtstof.info


VREDESMAGAZINE nr. 4-2015 3

inh

ou

dDEALEN MET IRAN 2De politieke betekenis van het nucleaire akkoord

Henk van der Keur

VORMING VAN MYTHE EN STAAT DOOR ISIS 4Terrorismedeskundige Napoleoniverklaart verwarring in het Westen

Jan Schaake

ERASMUS NA 500 JAAR NOG STEEDS ACTUEEL 6Interview met Rein Heijne,medeoprichter Huis van Erasmus

Marian van Stiphout

TERUGBLIK ONTMOETINGS-DAG VREDESORGANISATIES 10

Benno Houweling

MANIFEST TEGENVERHOGING DEFENSIEBUDGET 11AANSLAGEN OPPALESTIJNEN ZIJN GEEN INCIDENTEN 12Geweld van kolonisten is inherentaan Israëlische bezettingspolitiek

Martijn de Rooi

WAAROM TTIP EEN BEDREIGINGVORMT VOOR DE DEMOCRATIE 15VS willen EU in handelsverdrag dwingen

Kees van der Pijl

FOTOPAGINA’S IRAANSE MARTELARENCULTUS 18

Foto’s Martijn de Rooi

DOSSIER 21De internationale anti-oorlogsbeweging

Frank Feiner, Kees Kalkman, Jan Schaake

EN VERDER:

COLUMN 9Hans Feddema

COLUMN 14Boudewijn Chorus

WAPENHANDEL VOOR BEGINNERS, DEEL 2 14Martin Broek

SPRINGSTOF 17Mark Akkerman

OVERZICHT VAN AANGESLOTEN ORGANISATIES 20KORTE BERICHTEN 33OORLOGSMEDAILLE 35

Geart Bosma

GEDICHT WAPENBROEDER 36Tekst van antimilitaristische smartlap 1915-1918

VOORPAGINA:Winkelier inIsfahan (Iran)maakt het V-teken,november 2014.Foto: Martijnde Rooi

Cre

dit:

Tek

enin

g: L

en M

unni

k



Jordaanse terroristenleider Al-Zarqawi,die zich in 2003 in Noord-Irak ophield.Tot die tijd had niemand van hem en zijnorganisatie gehoord en behoorde hij niettot het Al-Qaida-netwerk. Maar omdatPowell hem noemde als Al-Qaida’ssteunpilaar in Irak “werd de Jordaniërvan de ene dag op de andere de nieuwe ji-hadistische ster, waarna sponsors hem enzijn groep overlaadden met geld,” aldusNapoleoni. Ze beschrijft hoe zijn groepdaarna als ‘Al-Qaida in Irak’ in het net-werk van Osama bin Laden werd opge-nomen en een jihadistische opstand te-gen de Amerikaanse bezetter én tegen desjiitische opstandelingen begon. Na dedood van Al-Zarqawi in 2006 werd degroepering verslagen door een coalitie

van Amerikanen en Iraakse stammen.In 2010, zo stelt Napoleoni, was de or-

ganisatie, die zich onder haar nieuwe lei-der Al-Baghdadi ‘Islamitische Staat inIrak’ (ISI) was gaan noemen, op stervenna dood. Maar het machtsvacuüm in Sy-rië bood uitkomst. Net als een groot aan-tal andere jihadistische groeperingen lietISI zich rijkelijk sponsoren door vermo-gende lieden uit Koeweit, Qatar en Saoe-di-Arabië. In korte tijd werd ISI de be-langrijkste jihadistische organisatie. Tienjaar nadat Colin Powell probeerde de we-reld ervan te overtuigen dat Al-Zarqawieen grote bedreiging vormde voor de in-ternationale veiligheid, “gebruikte IS de

In haar boek De terugkeer van hetkalifaat analyseert Loretta Napoleonide snelle opkomst van IslamitischeStaat en de resulterende verwarringin het Westen.

De verovering van Mosul, de be-dreiging van de jezidi’s, en hetuitroepen van het kalifaat door

Islamitische Staat (in Irak en Syrië; IS ofISIS), leidde niet alleen tot de vormingvan een door de Amerikanen geleideWesters-Arabische coalitie tegen IS, maarook tot een grote hoeveelheid publicatiesover de achtergronden van deze schijn-baar uit het niets opgekomen terroristi-sche organisatie.

Onder deze publicaties neemt De Te-rugkeer van het Kalifaat van terrorisme-deskundige Loretta Napoleoni een eigenplaats in, omdat ze, zoals de ondertitelaangeeft, niet alleen “de stormachtige op-komst van Islamitische Staat” zelf analy-seert, maar ook “de verwarring in hetWesten.” Het gaat haar voortdurend omhet onderscheid tussen het slimme, pro-pagandistische gebruik door IS van eendoor onszelf gefabriceerd beeld versushet werkelijke doel van deze organisatie.

MYTHEVORMINGDe opkomst en het succes van IS, zo legtNapoleoni uit, komen grotendeels voortuit een succesvolle mythevorming, waar-voor de basis werd gelegd door de Ameri-kaanse minister van Buitenlandse ZakenColin Powell aan de vooravond van deAmerikaans-Britse invasie van Irak in2003. Omdat er geen overtuigend bewijswerd gevonden voor het bestaan van demassavernietigingswapens die een oor-log moesten rechtvaardigen, besloot deAmerikaanse regering de suggestie tewekken dat Irak samenwerkte met Al-Qaida. Op aangeven van de Koerdischegeheime dienst werd een verbindendeschakel gevonden in de persoon van de

IS liet zich inspireren door de stichting van de staat Israël

Vorming van mythe en staatdoor IS

LORETTA NAPOLEONI

Foto

: Pet

er H

odso

ll


sociale media om een nieuwe, al even val-se serie angstaanjagende mythes te ver-spreiden. En net als een decennium eer-der lijkt de wereld alleszins geneigd erinte geloven.” Napoleoni benadrukt dat Al-Baghdadi en zijn volgelingen het belangbegrijpen van de virtuele wereld “en on-ze neiging tot irrationeel gedrag als we temaken hebben met mysterieuze enangstaanjagende zaken als terrorisme.”

Volgens Napoleoni zijn de geweldda-digheden van IS helemaal niet zo uitzon-derlijk als algemeen wordt gesteld; ze ko-men in alle recente oorlogen voor. Wat ISanders maakt, is dat de schokkende beel-den van deze barbaarsheden niet beperktblijven tot de direct betrokkenen, maaractief worden verspreid, voor propagan-dadoeleinden en om angst aan te jagen.“Dat angst een veel machtiger verove-ringswapen is dan religieuze prediking, isiets wat Al-Qaida nooit heeft begrepen,”aldus Napoleoni. “Ook heeft IS ingeziendat extreem geweld als nieuwsfeit goedverkoopt.” Tegelijkertijd verspreidt ISonder islamitische jongeren de bood-schap van een islamitische heilstaat in deveroverde gebieden, waar je als moslimvoluit moslim kunt zijn en je niet achter-gesteld of gediscrimineerd hoeft te voe-len.

STAATSVORMINGDe daadwerkelijke vorming van een isla-mitische staat in grote delen van Irak enSyrië is een ander onderscheid met Al-Qaida, dat vooral een paradijs in hethiernamaals beloofde. Dat verschilvormde al de tegenstelling tussen Al-Zar-qawi en Bin Laden. Waar laatstgenoemdevooral de Amerikanen te lijf wilde enaanslagen in het Westen wilde plegen,stond de eerste in de jaren negentig al destichting van een islamitische staat voorogen.

Napoleoni beschrijft hoe de vormingen erkenning van de staat Israël daarbijeen rol speelde. De aanleiding voor Al-Zarqawi’s streven was de officiële erken-ning, in 1994, door de Jordaanse regeringvan Israël als een joodse staat op hetgrondgebied van het voormalige islami-tische kalifaat. De stichting van die jood-se staat fungeerde ook als voorbeeld vanhoe een tijdloos religieus verleden tot eenhedendaagse staat kan leiden. Al-Zarqa-wi signaleerde hoe een groep daardoorgeïnspireerde gewapende zionisten in dejaren veertig het Britse leger in Palestinawist te verslaan, en hoe Israël een joodstehuis vormt met een grote aantrek-

kingskracht op joden die zich waar ookter wereld vernederd of onveilig voelen.

Om in navolging van de joodse staateen islamitische staat te kunnen stichten,moest het grondgebied hiervan wordengezuiverd van inwoners die volgens ISgeen moslim zijn. Vreemd genoeg trektNapoleoni haar parallel hier niet doornaar de verdrijving van de Palestijnse be-volking uit grote delen van het huidigeIsraël, maar vergelijkt ze de door IS bega-ne ‘genocide’ met het lot van de joden inNazi-Duitsland. Deze verschuiving vande vergelijking wordt nog merkwaardi-ger als ze vervolgens stelt dat deze geno-cide niets te maken heeft met een aloudereligieus-ideologische strijd, maar heelpraktisch met het streven naar een ho-mogene bevolking.

Waar andere jihadistische groeperin-gen, veelal met financiële en andere steunvan buitenaf, vooral een bestaande staattrachtten te ontwrichten, creëert IS in hetdaardoor ontstane machtsvacuüm eennieuwe staat. Opvallend was, constateer-den ook de externe financiers in de Golf-regio, dat ISIS niet zozeer het Syrische re-geringsleger aanviel, maar andere jiha-distische groeperingen, en wel om eenbelangrijke economische infrastructuurin handen te krijgen. Door deze te exploi-teren heeft ze zich inmiddels financieelonafhankelijk gemaakt van externesponsoren, en is ze dus niet meer gevoe-lig voor eventuele druk van die zijde.Sterker nog, door een islamitische staat testichten en daarenboven het kalifaat uitte roepen, vormt IS niet alleen een ideo-logische, maar mogelijk ook een reële be-dreiging voor de regeringen van de Golf-staten, die door hun bevolking steedsmeer als corrupte oligarchen worden be-schouwd. Napoleoni benadrukt dat IS inde eerste plaats een bedreiging voor depolitieke status-quo in het Midden-Oos-ten is. Vandaar de vreemde situatie dataan de coalitie die IS bestrijdt landendeelnemen die IS tot voor kort steunden.

BESTRIJDINGJuist het feit dat IS claimt een staat te wil-len zijn en er ook tamelijk succesvol inslaagt om iets dergelijks op te bouwen,plaatst de internationale gemeenschapvolgens Napoleoni voor een probleem.Terrorisme is aan te pakken met juridi-sche en politionele middelen, maar hoebestrijd je een organisatie die een staatclaimt te zijn?

Net als Paul Aarts afgelopen zomer inde NRC, speelt Napoleoni met de ge-

dachte IS als staat te erkennen: “Zou hetniet beter zijn zo’n staat op te nemen inde internationale gemeenschap, waar-door hij gedwongen zou worden het in-ternationaal recht te erkennen?” Het al-ternatief is volgens haar “een regelrechteoorlog met de inzet van buitenlandsegrondtroepen ter plaatse, waardoor meerslachtoffers zouden worden gemaakt on-der onschuldige burgers en het Midden-Oosten compleet gedestabiliseerd zouraken.”Ook bekritiseert ze de aanpak vande coalitie, die zich beperkt tot luchtaan-vallen en het “steun geven aan iedere par-tij die bereid is IS op de grond te bestrij-den, waardoor de toch al enorme schaalvan de moderne oorlog bij volmacht nogzal worden vergroot.” Die aanpak zal vol-gens Napoleoni bovendien inhouden datandere groepen worden aangemoedigdde weg van IS te volgen en de vormingvan een eigen staat na te streven, waarbijze met name de Koerden noemt. Ze be-sluit haar boekje met: “Het is duidelijkdat buitenlandse interventie geen eindzal maken aan de destabilisering van deregio – dat is nooit zo geweest en zal ooknooit zo zijn – en er is dringend behoefteaan een nieuwe en meer pragmatischeaanpak om nog meer dood en verderf tevoorkomen.”

De uitdaging blijft – ook voor ons – diete ontwikkelen.

Jan Schaake

Loretta Napoleoni. De terugkeer van het kalifaat –

De stormachtige opkomst van de Islamitische Staat en de

verwarring in het Westen. Uitgeverij Balans, 2015.

€ 12,50 (vertaald uit het Engels, 2014).




van was, en de vredesorganisatie Pais enkomt voort uit het project ‘RondomErasmus’, dat in 2001 werd georganiseerdin het kader van Rotterdam CultureleHoofdstad van Europa.

Rein: “Eind negentiger jaren is er van-uit de Verenigde Naties een oproep ge-weest, om tijdens het eerste decenniumvan de nieuwe eeuw aandacht te gevenaan het bevorderen van de cultuur vanvrede en geweldloosheid voor de kinde-ren in de wereld. Toen in 2001 RotterdamCulturele Hoofdstad werd, hebben wij dekans gegrepen om subsidie te krijgen om‘Rondom Erasmus’ op te zetten, een pro-ject met lezingen en een debat in de Lau-renskerk. Dat najaar, dat was dus kort na9/11, presenteerden we een vredesmani-fest met het voorstel dat er in Rotterdameen vredescentrum moest komen. Datmanifest werd tijdens de afsluitende bij-eenkomst in november aan wethouderHerman Meijer aangeboden, die boodterstond subsidie aan voor een scholie-renproject, ook weer passend in die op-roep van de VN.

Dat geld hebben we besteed aan eenproject met Formaat, een theatergroepdie deed aan participatief drama. For-maat heeft een opzet voor een interactieftoneelstuk Geweldloosheid in beeld ge-maakt en dat is ook uitgevoerd in samen-werking met een aantal scholen in Rot-

de leiders – de vorsten – en de paus en hijvraagt zich af: hoe kan dat nou, de mensheeft allerlei mooie eigenschappen, hoekan hij zo gemakkelijk veranderen in eenbarbaars wezen?”

Erasmus’ gedachtegoed leent zich ookin onze tijd voor een verhaal dat kan bij-dragen aan de bevordering van toleran-tie, verbondenheid, verantwoordelijk-heid, respect en geweldloze conflicthan-tering. Zijn opvattingen van vijfhonderdjaar geleden over onderwijs, over ver-draagzaamheid, over het omgaan metverschillen tussen mensen en zelfs inaanzet over mensenrechten hebben nogsteeds een sterke zeggingskracht.

“Volgend jaar willen we een manifestover Dulce Bellum Inexpertis uitgeven.2016 wordt het Erasmusjaar Rotterdam.Ook Gouda, waar hij opgroeide, wil eraandacht aan besteden, we hebben daar-over contact met het Gouds Erasmus Ge-nootschap. En toevallig vandaag kreeg ikeen mail van de Nederlandse ambassadein Zwitserland (Erasmus is begraven inde kathedraal van Bazel, waar hij ooklang heeft gewoond) waarin men mee-deelde dat ze volgend jaar een Erasmus-jaar willen vieren. Dat is leuk dat dat zoop elkaar aansluit.”

Huis van Erasmus ontstond in 2005 uiteen initiatief van het Humanistisch Vre-desberaad, waar Rein destijds voorzitter

“Desiderius Erasmus begint zijn Dulce Bellum Inexpertis1 (zoet is de oorlog voor hen die hem niet kennen) metde vaststelling dat men oorlog zou moeten verfoeien en uit moeten bannen. ‘Daar er niets goddelozers,rampzaligers, verderflijkers, hardnekkigers, schandelijkers, kortom de mens [ ] onwaardigers bestaat danoorlog. En toch is het verwonderlijk hoe gemakkelijk, hoe onberaden en om hoe geringe redenen heden ten dageeen oorlog wordt ondernomen en hoe wreed en barbaars hij wordt gevoerd.’ Hij vraagt zich af: ‘welke bozegeest, welke verderfelijke, roekeloze furie toch wel het eerst de menselijke ziel een zo beestachtige drang heeftingeblazen, dat dit zachtzinnige schepsel, door de Natuur vredelievend en welwillend geschapen, [ ] met zulkeen woeste verdwazing, zulk een waanzinnige verwoedheid zijn medemensen tracht te verdelgen.’500 Jaar na het verschijnen van Dulce Bellum Inexpertis blijkt er weinig te zijn veranderd. Ondanks vooruitgangop terreinen als kunst, wetenschap, techniek en economie kan op het gebied van oorlog en vrede, geweldlozeconflicthantering eerder van een achteruitgang gesproken worden. Terwijl mensen zouden kunnen leren van hetverleden, weten zij geen lessen uit de geschiedenis te trekken. Ook het politieke leiderschap blijkt door deeeuwen heen onverminderd hardleers.”

In gesprek met Rein Heijne

Erasmus 500 jaar ennog steeds actueel

Deze tekst van Rein Heijne maaktduidelijk waar hij op dit mo-ment mee bezig is; niet zo ver-

wonderlijk want hij is al jarenlang be-trokken bij Huis van Erasmus, een kleinestichting die zich inzet om zijn gedachte-goed een eigentijdse invulling te geven.In de huiskamer van Rotterdam CS hebik een gesprek met hem.

Rein: “Erasmus heeft veel over oorloggeschreven. We zijn met Huis van Eras-mus nu bezig om dat wat hij in zijn bro-chure van 1515 schreef aan de actuele si-tuatie te spiegelen. Want wat hij toenschreef is nog steeds zeer actueel. Hijmaakte een analyse van de mens in vredeen de mens in oorlog, van de invloed van

REIN HEIJNE

Foto

: Ann

e H

eijn

e

ROTTERDAM NA HET BOMBARDEMENT VAN 1940



terdam. Het doel was de jeugd hun me-ning over geweld en geweldloosheid telaten geven.”

Zo is het Huis van Erasmus ontstaan?“Nou, nog niet gelijk. In 2003 kwam ervanuit de gemeente een idee voor eenErasmushuis. Er werd een initiatiefgroepgevormd, een grote groep mensen vanverschillende organisaties, met iemandvan het Erasmiaans Gymnasium, iemandvan de bibliotheek, een paar hooglerarenvan de Erasmus Universiteit, onder an-deren ook Heleen Pott, een filosofe diewij vanuit het Humanistisch Vredebe-raad kenden. Het was een behoorlijkgroot gezelschap. En er was een project-manager aangesteld. Het frustrerendewas dat het allemaal ging richting pro-motie Rotterdam, city marketing.

“Tijdens vergaderingen heb ik regel-matig gewezen op het belang dat er be-hoorlijke aandacht voor het gedachte-goed moest komen. Maar dat werdvoortdurend afgehouden. Uiteindelijkkwam er een Erasmushuis waaraan wijniet mee wilden werken. We hadden in-middels ook een eigen clubje, een pro-jectgroepje, daar hebben we dat aan deorde gesteld: we krijgen geen kans om devredescultuur in beeld te brengen. Toenhebben we besloten om onze eigen vari-ant op te zetten. Uiteindelijk werd datHuis van Erasmus.

“Wij zijn als kleine club vooral voortgaan borduren op onderwijs en jonge-ren. Voor hen hebben we een leerwerk-boek ontwikkeld: Erasmus voor de klas.Dat is heel goed aangeslagen. Het is eennog steeds lopend project. Jaarlijks op 28oktober, de geboortedag van Erasmus,gaan nieuwe leerlingen van het Erasmi-aans Gymnasium met dit leerwerkboekop pad naar hun basisschool.”

Rein Heijne, een humanist in hart ennieren. Waar is je belangstelling uitvoortgekomen? Wil je iets vertellen overje jeugd?

“Ik ben in Rotterdam geboren, kort voorhet uitbreken van de Tweede Wereldoor-log, een paar jaar voor het bombarde-ment op Rotterdam in mei 1940. Ik hebdat bombardement zelf niet bewust be-leefd maar wel de emotie van mijn ou-ders. Ze leefden in Rotterdam-West, dusze hadden zelf geen schade geleden, maarhet heeft toch veel impact gehad. Ik her-inner me zeer goed de verhalen, later. Ikkan me ook herinneren, toen zat ik al opde hbs, dat ik er met vrienden over praat-

te en dat we ons afvroegen: hoe kon datnou gebeuren, hoe kan een beschaafdenatie tot zoveel geweld en tot zulke enor-me vreselijke dingen komen? En dan zieje weer een documentaire over die oorlogen dan zie je die beelden van Rotter-dam... onbegrijpelijk.”

Heb je daar verder iets mee gedaan?Wat ben je na de middelbare schoolgaan doen?

“Na de hbs ben ik chemische techniekgaan studeren. Na m’n studie ben ik via

enkele kleine bedrijfjes in de research te-rechtgekomen, stofjes bij elkaar doen enkijken wat daar uitkomt, dus zeg maarprobleemoplossing in kleine glazen buis-jes. In een van die bedrijfjes werkte ikmet een ingenieur, Van Gijsen, die brachtaf en toe wel eens een politiek onderwerpter sprake waar we over discussieerden.Dat voedde mijn maatschappelijke be-trokkenheid ook.

“Begin zestiger jaren ben ik naar eenEngelse multinational gegaan, ICI (Im-perial Chemical Industries), om daar re-search te gaan doen. Er kwamen fusies en

het werd op een gegeven moment opge-splitst; daardoor kwam ik bij andere be-drijven terecht, tot mijn stomme verba-zing ook bij het Duitse BASF, nou dathad niet zo’n frisse rol gespeeld in deTweede Wereldoorlog. Inmiddels is ICItotaal van de aardbodem verdwenen. Ikdeed ook daar veel onderzoekswerk,maar in plaats van grammetjes, werdenhet nou tonnen. Polymeren, zoals poly-ethyleen. Ik heb er met veel plezier ge-werkt, ik was bezig met het oplossen vanproblemen, productmatig of met klach-

ten van klanten. Zestien jaar geleden benik met vervroegd pensioen gegaan. Dathad niet met de aard van het werk te ma-ken, maar met al die veranderingen enfusies. Er kwamen nieuwe bazen en colle-ga’s gingen weg, dat had veel invloed opde sfeer.

“Tussendoor, in mijn vrije tijd was ikbezig met het Humanistisch Vredesbe-raad. Dat was eind tachtiger jaren. Om-dat ik in dat industriegebied werkte, inEuropoort, zijn mijn vrouw en ik inRockanje gaan wonen, een dorpje aan dekust vlakbij Europoort. Daar kwam ik in

ERASMUS,STANDBEELDVOOR DELAURENS-KERK,ROTTERDAM



contact met mensen met wie ik de Hu-manistische Samenlevingsgroep heb op-gericht, een werkgroep van het Huma-nistisch Vredesberaad, het HumanistischOverleg Mensenrechten en Hivos. Wewilden proberen de krachten te bundelenen op die manier iets op te zetten. Toenben ik ook landelijk in het bestuur vanhet Humanistisch Vredesberaad terecht-gekomen en uiteindelijk ben ik daarvoorzitter geworden. In de tijd dat ikdaar voorzitter was kwam dat initiatiefvan de VN. Zo is het ongeveer gegaan.

“Maar, terugkomend op dat vreselijkebombardement op Rotterdam: uitgaan-de van die vraag hoe dat in ’s hemels-naam kon gebeuren heb ik onlangs, en

dat heb ik in eerste instantie voor mezelfgedaan om alles een beetje op een rijtje tezetten, een artikel geschreven over de20ste eeuw: Een barbaarse eeuw. Mijnuitgangsstelling daarin is de industriëlerevolutie en de strijd tussen arbeid en ka-pitaal. Dat is in die eeuw ontwikkeld metalle kwalijke gevolgen van dien.”

Rein in het artikel: In deze beschouwingwil ik beschrijven hoe de gewelddadighe-den in de 20ste eeuw het gevolg waren vande ideologische strijd tussen het nieuwe in-dustriële kapitalisme en het in de tweedehelft van de 19de eeuw opkomende socia-lisme. Vanaf 1914 stond de 20ste eeuw inhet teken van de strijd tussen socialisme(eerlijke en rechtvaardige welvaartsverde-ling) en het kapitalisme (uitbuiting, heb-

zucht en zelfverrijking). Die strijd werd ge-voerd door de kapitalistische elites (aristo-cratie, ondernemers, industriëlen) tegende opkomende socialistische en democrati-sche krachten en ging vaak gepaard metveel barbaars geweld.

Rein: “Ik heb een boekje gelezen van deFranse socialist en politicoloog, GilbertAchcar, een van oorsprong Libanesehoogleraar en schrijver van een grootaantal boeken over terrorisme en imperi-alisme. In dat boek schrijft hij dat in dejaren vijftig, tijdens de Koude Oorlog ende strijd tegen het communisme, allerleiislamitische groepen werden gestimu-leerd en getraind door de CIA en dat al-

lerlei progressieve bewegingen werdenaangevallen om het zogenaamde com-munisme te bestrijden, toen al! Dat was,zou je kunnen zeggen, de Arabische lentein de vijftiger jaren. De Verenigde Statensteunden in die tijd fundamentalistischegroepen, ook de Moslimbroederschap,allerlei groeperingen als ze maar tegendie progressieve bewegingen in gingen.”

Je haalt Achcar aan in je artikel.“Ja, er zit veel eigen inbreng in dat artikel,maar ik heb ook veel van anderen geci-teerd. Ik heb daarvoor wat literatuuron-derzoek gedaan. Zo heb ik een paar boe-ken van een Amerikaans historicus enpoliticoloog, Michael Parenti, gelezen.Hij analyseert het Amerikaans imperi-

um, het kapitalisme, de Staat en de rolvan de democratie als legitimatie van dekapitalistische staat. Hij schrijft ergens“de Koude Oorlog was een oude oorlog,”omdat al lang voor de Tweede Wereld-oorlog geageerd werd tegen het commu-nisme.2 Lang voordat de Sovjets ooit eenmilitaire bedreiging voor het Westenzouden kunnen vormen zag het de SovjetUnie als een politieke dreiging, als het ge-vaar van een alternatief maatschappelijksysteem. Ook een belangrijk boek voormij is Een kleine geschiedenis van de GroteOorlog van historicus Koen Koch.3 En depublicaties van Leon Wecke, een pole-moloog. Hij heeft veel geschreven overvijandbeelden, zoals het beeld van deSovjet-Unie tijdens de Koude Oorlog enhij deed onderzoek naar de beeldvor-ming van het zogenaamde terrorisme.”

Ik vraag Rein of ik zijn artikel mag le-zen zodat ik het kan gebruiken voor ditinterview; een paar dagen later krijg ikeen pdf thuisgestuurd met Een barbaarseeeuw. Zeer boeiend om te lezen.

In de epiloog daarvan schrijft ReinHeijne: Tijdens de Koude Oorlog was hetvijandbeeld eenduidig, namelijk het blokvan het reëel bestaande socialisme in deSovjet Unie en Oost Europa. Hoewel na deval van de Muur korte tijd sprake was vaneen “vredesdividend” werd al heel snel eennieuw vijandbeeld gecreëerd, te weten “hetinternationale terrorisme” en werd de waron terror uitgeroepen. Maar met die waron terror lijkt het geweld zich als een boe-merang tegen onszelf te keren. Politiekemanipulatie, geweld en het loon van deangst bedreigen belangrijke democratischeen humanistische waarden.

Daar de maatschappij niet op stel ensprong is te veranderen, is het noodzakelijkdat er weer een geloofwaardig progressiefalternatief voor het neoliberalisme ont-staat. De strijd tegen de neoliberale globa-lisering is onze grootste hoop op het ver-slaan van reactionaire tegenstromen.

Marian van Stiphout

1 Dulce bellum inexpertis is in het Nederlandsvertaald door Nico van Suchtelen onder de ti-tel Oorlog, feestgelag ter ere van Erasmus(1936). Een herdruk daarvan verscheen in1969 in de Wereldbibliotheekreeks.

2 Zie: Contrary Notions: The Michael ParentiReader, 2007

3 Koen Koch: Een kleine geschiedenis van deGrote Oorlog; 1914-1918, Ambo, Amsterdam2010

Meer informatie:

www.huisvanerasmus.nl

HET BOVENLICHT VAN DE LATIJNSE SCHOOL, DEVENTER. VERTALING: “WE LEREN NIETVOOR SCHOOL MAAR VOOR HET LEVEN”.



Hegemoniestrijdgrootmachten

In de 20ste eeuw leidde een hegemoniewedijvertussen Europese grootmachten tot de vorig jaar

herdachte bloedige Wereldoorlog I van 1914 - 1918,waardoor er een eind kwam aan Keizerrijk Oostenrijken het Osmaanse Sultanaat. Afgezien van depsychische trauma’s, die de frontenoorlog in Frankrijkmet zich meebracht en de neutraliteits-schending vanBelgië, leidde deze mede tot 1) een grote interne crisisin Tsaristisch Rusland, waardoor de Sovjets aan demacht kwamen en 2) een onnodige extra vernederingvan Duitsland via ‘Versailles’ in 1919; iets wat laterdoor Hitler werd benut om het Duitse volk achter zichte krijgen. Hegemoniestrijd kan dus op rampenuitlopen. Vandaag te meer, nu het tevens nucleairegrootmachten betreft. Spelen met vuur om thans aante zetten tot eenzelfde haantjesgedrag, dat in 1914genoemde wereldbrand deed ontstaan. Toch lijkt dathet geval. We vielen in 2003 uit geopolitiek eneconomisch gewin zonder VN-mandaat Irak binnen,waarvan H.J.A. Hofland terecht zegt: “In geen oorlogzijn zoveel mensen gedood en ontworteld.” (DeGroene 6-8-2015). Een agressie, die nu zelfs een ISbaarde. Een inval, waarmee Bush junior en BlairRusland en China erg voor het hoofd stootten. Wededen dat laatste ook – in strijd met het VN-besluitinzake Libië om alleen de machtige luchtvloot vandictator Kadaffi in de lucht te neutraliseren – door detroepen op de grond aan te vallen, tot woede vanRusland en tot vreugde van de rebellen. We deden dattoen EU-politici de corrupte staat Oekraïne, in let wel‘de onderbuik van Rusland’, openlijk versterkten inhun wens hun neutraliteits-status op te geven. Wedoen dit door als NAVO arrogant Erdogan cartblanche te geven de verhoudingen met de Koerden opscherp te zetten. We deden dit door uit mededogenmet Oekraïne, Rusland economisch (licht) teboycotten. Een ‘eigen rechtertje spelen’, hoebegrijpelijk ook, dat de ‘gewonde Russische beer’ nogautocratischer doet opereren dan het al deed. Net alsin de jaren voor 1914 lijkt confrontatiepolitiek helaasweer troef. Natuurlijk vinden Republikeinen, als de‘scheldende’ en ‘botte bijl’ hanterende Trump, datniet genoeg. Evenmin een Leon de Winter, die Obamauiteraard verfoeiend in mainstreambladen als Trouw(22-7-2015) en De Telegraaf (5-8-2015), prominenthet Westen de wacht aanzegt, dat dit niet lang meerzal bestaan. Tenzij ze haar oude imperiale rol weer terhand neemt, met ook meer militaire spierballen,wapens etc. dan nu. Hoe bedenk je het anno 2015? Ditook gezien de attitude en bezweringen die leidden totWereldoorlog I.

Hans Feddema

Co

lu

mn

FE

DD

EM

A

INGEZONDEN BRIEF

Toen ik 18 jaar was nameen vriendinnetje mijmee naar haar ouders. Zij

bleken tijdens de TweedeWereldoorlog NSB’ers te zijngeweest. In de decennia die sindsde oorlog waren verstreken bleekhun geloof in de Nazi-propaganda niets aan kracht tehebben ingeboet. Om deimplicaties van hun collaboratiete ontkennen deden ze aangenocide-revisionisme. Zijgeloofden wel dat er Jodenwaren vermoord, maar dat er inwerkelijkheid veel minderslachtoffers waren en dat devernietigingskampen het werkwaren geweest vancommunisten.

Tegenwoordig zien we iets ver-gelijkbaars gebeuren met de ge-nocide tegen de Tutsi’s in Rwan-da. In 1994 is 75% van deze min-derheidsgroep systematisch uit-gemoord door Hutu-extremis-ten. Natuurlijk ontkennen veeldaders hun betrokkenheid, maarin toenemende mate zien we ookvoorbeelden van revisionisme.De Nederlandse genocidever-dachte Jean Claude Iyamuremyebeweert bijvoorbeeld dat eenmassamoord waarbij hij betrok-ken zou zijn geweest niet ge-pleegd is door de Hutu-militiewaartoe hij behoorde, maar doorhet RPF, het rebellenleger dat eeneind maakte aan de slachtpartij.

Anders dan over Nazi’s is er inNederland weinig kennis over

In VredesMagazine 2015-3 gaat Paul Kuiper in op de dilemma’srond de uitlevering van genocideverdachten aan Rwanda.Aanleiding vormde een artikel in het ‘webzine’ Ravage. Hierin uitde auteur Jos van Oijen scherpe kritiek op het standpunt van ondermeer PAX en een aantal Afrika-deskundigen om Rwandezen dieverdacht worden van betrokkenheid bij de genocide niet uit televeren aan Rwanda. Kuiper betoogt in VredesMagazine dat erweliswaar veel gebeurd is aan de opbouw van het rechtsstelsel inRwanda, maar wijst er tevens op dat Rwandese tegenstanders vanhet regime Kagame wel degelijk gevaar lopen. Van Oijen reageertop het artikel van Kuiper met een ingezonden brief.

Genocide-revisionismeHutu-extremisten. Dat verklaartwaarom een aantal van hen hierjarenlang onder de radar heeftkunnen leven en waarom de me-diacampagne van hun advocatenzo succesvol verloopt. Als ver-dachten door rechters in het on-gelijk worden gesteld, doen deadvocaten hun pleidooi gewoonopnieuw in de pers. Er is tochniemand die hun beweringencontroleert. Desnoods zijn er bijonze zuiderburen wel ‘deskundi-gen’ te vinden die hun vriendenen bekenden uit deze voormaligeBelgische kolonie willen steunen.

Om sympathie te genererenhoeven de advocaten, eventueelvia bevriende journalisten, alleenmaar de suggestie te wekken dathun cliënten in de oppositie zit-ten tegen het huidige regime vanRwanda. Hun ‘verzet’ wordt inkleurrijke verhalen beschrevenin kranten, tijdschriften en inopen brieven van bekende Ne-derlanders. Soms gebeurt datzelfs onder verwijzing naar ge-heime zolderkamertjes, alsof hetniet over extremisten gaat maarover moderne Anne Franks.Overlevenden die over de geno-cide hebben getuigd, worden ge-negeerd of zwartgemaakt.

Helaas zijn teveel partijen nietgeïnteresseerd in historische do-cumenten of rechtbankuitspra-ken. Is collaboratie niet altijd hetgevolg van zulke onnadenkend-heid?

Jos van Oijen



In het gastvrije EMMA, Centrum voorWereld, Vrede en Milieu in Utrecht,kwamen zaterdag 6 juni zo’n kleine

veertig vredesactivisten bij elkaar voor dejaarlijkse ontmoetingsdag van vredesor-ganisaties. De dag is bedoeld om ervarin-gen uit te wisselen en de onderlinge sa-menwerking te bevorderen.

Deze keer hadden Henk Blom vanKerk en Vrede en Maarten van der Werfvan Doopsgezind Wereldwerk de dagvoorbereid.

Opvallend was het grote aantal gratisboeken. Een aantal organisaties ruimden

hun overtallige boeken op. Aan het eindbleven nog veel boeken liggen.

Het thema van de dag was ‘Georgani-seerde verandering…’Als inspiratie hier-voor gaf Maarten een inleiding over dekanteltheorie van professor Jan Rot-mans.

Jan Rotmans zegt in zijn boek ‘Veran-dering van Tijdperk’, dat Nederland dekomende decennia zal transformerennaar een nieuwe samenleving, waarin demachtsverhoudingen zoals we die nukennen vanaf onderop worden omge-gooid.

Als vredesbeweging kunnen wij hieruitinspiratie putten, in de richting die wijbelangrijk vinden. Daarvoor is passie,humor en doorzettingsvermogen nodig.Mensen spelen daarin verschillende rol-len. Zo is de een een koploper die nieuwewegen inslaat; de ander een kantelaar dieorganisatorisch en communicatief sterkis en de derde een verbinder die vooraleen netwerker is. Meestal weet ieder welwaar zijn grootste kracht ligt.

Na de inleiding kwamen de ‘RagingGrannies’ van Vrouwen voor Vrede aande beurt. Zij zongen vol passie, humor endoorzettingsvermogen vredesliederen enwisten met een paar nummers ook de

zaal aan het meezingen te krijgen.De deelnemers gingen vervolgens uit-

een in ‘werkplekken’. Iedere werkplekhad een thema, zoals: waarden, inspire-rende voorbeelden, waar ga je voor, eigenbeweging (over je eigen rol) of welke rolhebben ouderen.

Ieder was vrij om uit een van de dezevoorbereidde thema’s te kiezen. Niet zo-zeer was het resultaat van de gesprekkenvan belang, maar meer het proces van dediscussies. Vanwege het mooie weerzocht iedereen de tuin van Emma op.

Na een heerlijke (vegetarische) lunchgingen twee nieuwe rondes van ‘werk-plekken’ van start, steeds in een anderesamenstelling.

Na uitwisseling van een aantal conclu-sies was er voor de aanwezige organisa-ties de gelegenheid om via een kortepitch een boodschap uit te dragen. Op-merkelijk was het plan van Pais, Kerk enVrede en het Humanistisch Vredesbe-raad om op praktisch gebied nauwer tegaan samenwerken.

Volgend jaar staat er weer een ontmoe-tingsdag op de agenda.

Benno Houweling

Met dank aan Vrouwen voor Vrede

FONDSVREDESPROJECTENHEEFT U NODIG!Nog altijd voeren er mensen actie voor vrede.Zij kunnen uw steun goed gebruiken! Fonds Vredesprojecten steunt kleine radicalevredesacties aan de basis. Help mee.

IBAN NL54 INGB 0004738565t.n.v. Fonds Vredesprojecten

Terugblik ontmoetingsdagvredesorganisaties

Foto

: Ben

no H

ouw

elin

g

SAMENKOMST IN DE TUINVAN HET EMMAHUIS, UTRECHT



In april jl. is door een initiatiefgroep bestaande uit oud-PvdA-politicus Harry J. van den Bergh, oud-Commandant der Strijd-krachten Dick Berlijn, oud-VVD-politicus Arend Jan Boekes-

tijn, voormalig topambtenaar bij defensie Lodewijk Casteleijn,oud-CDA-minister van defensie Hans Hillen, generaal-buiten-dienst Cees Homan en oud-PvdA-politicus Gerrit Valk een ‘Mani-fest over versterking van de Nederlandse defensie’ uitgebracht datpleit voor een verhoging van de defensieuitgaven van ons land met1,5 miljard euro. Het Manifest is ondertekend door 31 personagesuit de wereld van de defensiepolitiek in de ruimste zin van hetwoord (d.w.z. tot en met voormalig vredesvoorman Mient Jan Fa-ber).

OorlogIsGeenOplossing.nl keert zich met klem tegen deze op-roep om redenen die zich laten samenvatten onder de volgendehoofdjes.

1 De verantwoordelijkheid van het Westen in het oproepen vande in het Manifest gesignaleerde ‘dreigingen’ wordt gene-geerd

In plaats van in te zetten op een wereldorde gericht op vrede, recht-vaardige ontwikkeling en herstel van de biosfeer van de aarde, ishet Westen onder Amerikaanse leiding onmiddellijk na de ontbin-ding van de Sovjet-Unie in 1991 begonnen aan een opmars die onsinmiddels tot aan de Russische grenzen heeft gebracht en die hetMidden Oosten en Noord Afrika in brand heeft gezet. In tegenstel-ling tot onze buurlanden heeft Nederland in geen enkele van de af-zonderlijke conflicten (Joegoslavië, Afghanistan, Irak, Libië, Jemen,Syrië. Oekraïne…) afstand genomen van de Amerikaanse c.q.NAVO-politiek.

2 Geen enkele ‘dreiging’ is veroorzaakt door militaire zwaktevan Westerse, NAVO- of Nederlandse zijde

Alle ontwikkelingen die nu als ‘dreiging’ worden gepresenteerd, da-teren uit de periode nadat de Verenigde Staten de Sovjet-Unie in dewapenwedloop heeft verslagen. Sindsdien schommelt het Ameri-kaanse defensiebudget op een niveau van ongeveer de helft van demondiale militaire uitgaven, meer dan de daarop volgende 10grootste landen bij elkaar. Wat ons bedreigt zijn de gevolgen vaneen door het Westen afgedwongen regimeverandering in een aantallanden, ongelijkheid en armoede in de wereld, uitputting van debiosfeer (van klimaatverandering tot visbestanden), en niet een te-kort aan defensie-inspanning in Nederland.

3 Het Manifest geeft blijk van een ongefundeerde nostalgienaar de militaire doctrine van de Koude Oorlog

De verkleining van de krijgsmacht wordt in het Manifest breed uit-gemeten, maar niet gekoppeld aan de gewijzigde taakstelling vande NAVO: van een verdediging tegen een grote conventionele inva-sie in een eigen sector naar een mobiele wereldwijd opererendestrijdmacht. Vervanging van de zware pantsereenheden naar lich-tere, verkleining van het Eerste Legercorps met zijn twee parate di-visies (en één mobilisabele) van dienstplichtigen, naar 9 bataljons

MANIFEST TEGEN DE VERHOGING VANHET DEFENSIEBUDGET

Aan het eind van de ontmoetingsdag werd ook het onderstaande manifest van OorlogIsGeenOplossing.nl gepresenteerd

beroepsmilitairen vloeien daar rechtstreeks uit voort. Als men daarbezwaar tegen heeft, was het 50-jarig bestaan van de NAVO tijdensde Kosovo-oorlog in 1999, toen gekozen is voor ‘out of area’-missies, het moment geweest om te protesteren. Dat een terugkeernaar de militaire situatie van voor 1991 een reële optie zou zijn endat met die optie de veiligheid van Nederland gediend is, kan geenserieuze defensiespecialist volhouden.

4 De in het Manifest gesignaleerde ‘dreigingen’ zijn niet metelkaar te vergelijken en vragen elk om een aangepast ant-woord

Dat Rusland op de militaire activiteiten aan zijn grenzen reageertmet eigen machtspolitiek neemt niet weg dat er door Moskou ookvoortdurend is geprobeerd spanningen te verminderen. InAfghanistan heeft de NAVO gebruik kunnen maken van bases inRusland. In Syrië kwam Rusland de VS en het Westen te hulp doorde strijdgassen van het regeringsleger elders te laten vernietigen, inIran door oplossingen voor verrijking van uranium aan te dragenmet garanties tegen misbruik. Dat Rusland zich actief verzet tegenintegratie van Georgië en Oekraïne in de NAVO kan moeilijk alsdreiging tegen Nederland worden beschouwd. Daarom moet dewens van Rusland om te onderhandelen en af te zien van sanctiesworden gehonoreerd.

Wat terrorisme van jihadisten betreft, hier draagt het Westen eengrote verantwoordelijkheid aangezien het dit vanaf 1978 in Afgha-nistan heeft gesteund, direct en via bondgenoten zoals Saoedi-Arabië. Om de voedingsbodem voor rekrutering van jihadistenweg te nemen, is geen versterking van de Nederlandse defensie no-dig, maar bestrijding van werkeloosheid en armoede, zowel hier alsin het Midden Oosten en Afrika.

5 De Nederlandse bijdrage aan een stabilisering van de inter-nationale verhoudingen zal moeten bestaan in herstel van deinternationale rechtsorde

Zo onnodig als het is dat Nederland een nog grotere bijdrage levertaan de destabilisatie van de internationale verhoudingen, zo drin-gend is het dat wij helpen de internationale rechtsorde te herstel-len. Het Manifest verwijst hier wel naar, maar vergeet te vermeldendat de aanvallen op Joegoslavië en de invasie van Irak plaatsvondenzonder VN-mandaat en dat in Libië een mandaat om de burgerbe-volking te beschermen werd uitgelegd als een vrijbrief voor regi-meverandering. Nederland heeft een lange traditie van inzet voorhet volkenrecht, al was dit vooral ingegeven door welbegrepen(economisch) eigenbelang en minder door altruïstische motieven.In plaats van in te zetten op verdere militarisering van onze buiten-landse politiek, is extra investeren in onderhandelingen, conflict-beheersing en (ontwikkelings)samenwerking, dringend geboden.

Dit manifest is inmiddels door een tiental vredesorganisaties enenkele tientallen personen ondertekend. Ook u kunt ondertekenendoor een e-mailtje met uw naam en eventuele functie te sturennaar: [email protected].

(zie www.tinyurl.com/oorloggeenoplossing)



Eind juli werd de wereld opge-schrikt door een gruwelijke aan-slag op de Westelijke Jordaanoe-

ver. In het Palestijnse dorp Duma werdendiep in de nacht bij twee huizen brand-bommen naar binnen gegooid. Een babyvan anderhalf stierf in de vlammen, ter-wijl zijn broertje van vier en beide ouderslevensgevaarlijk gewond raakten. Eenweek later stierf ook de vader. De daderswisten te ontkomen, maar op de murenvan de gebouwen was graffiti achtergela-ten. In het Hebreeuws stond er “Wraak”en “Lang leve de Messias” – teksten waar-mee gewelddadige kolonisten uit de zo-geheten Israëlische nederzettingen in Pa-lestina aanslagen plegen te “onderteke-nen”.

Algemeen werd met afschuw en ver-ontwaardiging gereageerd op de aanslag,ook in Israël. In diverse steden vondendemonstraties plaats en luid klonk deroep om de “joodse terroristen” aan tepakken. Geschokte commentatoren stel-den dat het de hoogste tijd was voor zelf-onderzoek; waar kwamen deze rotte ap-pels vandaan? De Israëlische regering lietzich evenmin onbetuigd. Premier Neta-nyahu stelde resoluut: “De staat Israëltreedt hard op tegen terreur, ongeachtwie de daders zijn.” Minister van Onder-wijs Bennett benadrukte: “Terreur is ter-reur.” En minister Shaked van Justitie zei:“Er is geen joods of Arabisch, links ofrechts, alleen een gevecht tussen dekrachten van het licht en de duisternis.”

KOLONISTENGEWELDHet zijn helaas holle woorden. De bittererealiteit is dat de staat Israël geweld vanIsraëlische kolonisten juist per definitieanders behandelt dan geweld van Pales-tijnen, en dat de Israëlische regering zelfsverantwoordelijk is voor de “joodse ter-reur”. Het is om te beginnen immers deIsraëlische regering die sinds de bezettingvan de Palestijnse Westoever en Oost-Je-ruzalem in 1967 een actief beleid van ko-

reau voor de Coördinatie van Humani-taire Zaken van de VN 399 aanvallen vankolonisten op Palestijnen en hun eigen-dommen. In 93 gevallen raakten Palestij-nen gewond: ze waren bekogeld met ste-nen, geslagen met knuppels of bescho-ten. In de overige gevallen werden eigen-dommen vernield: huizen, schuren, au-to’s, moskeeën, kerken, oogsten, boom-gaarden. Aanslagen met brandbommenop huizen kwamen in dat jaar meerma-len voor, maar de bewoners wisten het erlevend vanaf te brengen.

Geregeld wordt op autowrakken enmuren van uitgebrande gebouwen hetHebreeuwse woord voor “prijskaart”achtergelaten. De daders duiden hiermeeaan dat de aanslag een vergelding is vooreen gebeurtenis of maatregel die hen nietzint. Zulke aanslagen zijn het werk vanreligieuze fanatici, in wier ogen Palestij-nen minderwaardige wezens zijn die al-leen al door hun aanwezigheid het god-gegeven joodse land bezoedelen. Ze zijnook gericht tegen de Israëlische autoritei-ten, die volgens de extremisten veel teweinig doen om het vermeende joodserecht op de Westoever vorm te geven. Demeest radicale onder hen wijzen het ge-zag van de autoriteiten ronduit af. Dat is

lonisering voert. Dat het koloniseren vanbezet gebied een schending van het inter-nationaal recht is en de kolonisten zichdus illegaal op Palestijns grondgebied be-vinden, wordt door de regering botwegontkend. Inmiddels wonen er circa drie-kwart miljoen Israëlische kolonisten inPalestijns gebied, verspreid over circa150-200 nederzettingen, waar Palestij-nen niet welkom zijn.

Daarnaast zijn er nog ongeveer hon-derd “outposts”, door kolonisten gestich-te buitenposten bij bestaande nederzet-tingen die niet alleen krachtens interna-tionaal recht, maar ook volgens Israëli-sche wetgeving onrechtmatig zijn. Zeworden echter doorgaans ongemoeid ge-laten en na verloop van tijd zelfs van wa-ter en stroom voorzien. Niet zelden wor-den deze buitenposten uiteindelijk doorde Israëlische autoriteiten officieel er-kend, zo blijkt uit het eerder dit jaar ver-schenen rapport “Under the Radar” vanhet Nederlandse kenniscentrum TheRights Forum en de Israëlische mensen-rechtenorganisatie Yesh Din.

Geweld van kolonisten tegen Palestij-nen komt voor sinds de eerste nederzet-tingen werden gesticht en is in de loopder jaren verhevigd. In 2014 telde het Bu-

Aanslagen op Palestijnen zijDe recente aanslag op een Palestijns gezinmaakte in Israël verontwaardigde reacties los.Voorbijgegaan wordt aan het feit dat hetgeweld van kolonisten tegen Palestijneninherent is aan Israëls politiek van bezettingen kolonisering.

'GEEN VREDE ZOLANG ER NEDERZETTINGEN ZIJN' HANGT VOOR OMARMOSKEE IN DEPALESTIJNSE STAD BETLEHEM (2009)



In het artikel ‘De vrede blijft uit in WestSahara’ van Frank Willems in Vredes-Magazine 2015/3, p. 9-10 zijn helaas enigeonjuistheden geslopen. Hieronder derectificaties.

Inleiding: – West-Sahara is niet oorspronkelijk Spaans

Marokko, maar de Spaanse Sahara.– Het Internationaal Gerechtshof heeft niet

“de claims van Spanje en Mauritanië” ophet gebied afgewezen, maar die vanMarokko en Mauritanië.

– Mauritanië heeft zich niet in 1991 maar

in 1979 uit de strijd teruggetrokken.Tekst: – Mauritanië heeft toen geen

wapenstilstand gesloten met Marokko,maar met Polisario. (Tegenwoordigonderhouden Mauritanië en de Saharawirepubliek diplomatieke betrekkingen)

– Het graf, dat de aanleiding was tot deaanklacht van genocide tegenMarokkaanse functionarissen, ligt niet in“het Algerijns woestijngebied” maar inhet bevrijde deel van West-Sahara.

De redactie

en zijn geen incidenteneen systeem dat zal moeten verdwijnenteneinde de komst van de Messias te be-spoedigen. Uit die opvatting komt ookhun overtuiging voort dat moskeeën enkerken, als plaatsen van afgoderij, legitie-me doelwitten zijn.

IMMUNITEITDe Israëlische regering heeft eerder har-de kritiek op het kolonistengeweld geuit,en ook vaker maatregelen aangekondigd.Maar in de praktijk genieten gewelddadi-ge kolonisten immuniteit en weten zijzich zelfs vaak beschermd door Israëli-sche militairen. Uit onlangs gepubliceer-de cijfers van Yesh Din blijkt dat klachtenvan Palestijnen over kolonistengeweld inéén op de veertien gevallen resulteren ineen tenlastelegging, en slechts in 1,9 pro-cent van de gevallen tot een veroordeling.“Voor Palestijnen gelden geen rechtsre-gels, alleen geweldsregels”, concludeertde organisatie. Slechts in uitzonderlijkegevallen wordt er, onder enorme interna-tionale druk, opgetreden, zoals tegen demannen die een jaar geleden een Pales-tijnse tiener ontvoerden en levend ver-brandden.

Ook de Israëlische mensenrechtenor-ganisatie B’Tselem hekelt de cultuur vanstraffeloosheid. Zij stelt dat de aanslag inDuma “slechts een kwestie van tijd” was,en “dat we de volgende moord kunnenzien aankomen”. In schril contrast metdeze straffeloosheid staat de aanpak vanPalestijns geweld tegen bezettingstroe-pen of Israëlische kolonisten. Op Pales-tijnse aanslagen wordt met grof geweldgereageerd. Een goed voorbeeld is hetoverdonderende offensief dat werd inge-zet naar aanleiding van de moord op driejonge kolonisten in juni 2014: Palestijnsesteden en dorpen werden uitgekamd, en-kele duizenden woningen en kantorenvan talloze instellingen en organisatiesoverhoop gehaald, circa duizend Palestij-nen van hun bed gelicht en vastgezet, ende huizen van de gezinnen van de ver-meende daders opgeblazen. Tijdens deoperatie werden meer dan tien Palestij-nen doodgeschoten en vielen honderdengewonden. Het is een kenmerkend voor-beeld van het systeem van collectieve be-straffing dat de Israëlische autoriteitenjegens de Palestijnen hanteren.

Even kenmerkend is het preventief ar-

resteren van zogenaamde verdachten.Honderden Palestijnen zitten voor onbe-paalde tijd in “administratieve detentie”– zonder aanklacht, zonder recht op pro-ces. Jongeren die stenen gooien naar be-zettingstroepen of kolonisten wachten aleven draconische straffen en lopen hetgerede risico te worden doodgeschoten.Gemiddeld bijna eens per week wordt opde Westoever een Palestijn door Israëli-sche militairen gedood. Een enkele keerkondigen de autoriteiten onder druk vanbuitenaf een onderzoek naar zo’n “inci-dent” aan, waarvan gewoonlijk nooitmeer iets wordt vernomen.

INHERENT AAN DE BEZETTINGHet kolonistengeweld is geen kwestie vaneen paar ontspoorde rotte appels, maarinherent aan Israëls bezetting en koloni-sering van Palestina. Zulke terreur wordtaangewakkerd in het systeem van onder-drukking van de Palestijnen dat op zich-zelf een veelzijdige vorm van terreur is.Een systeem waarin kolonisten onderburgerlijk Israëlisch recht vallen en in depraktijk immuniteit genieten, terwijl Pa-lestijnen onder militair recht vallen envrijwel rechteloos zijn. Een systeem datop logische gronden steeds vaker wordtaangeduid met de term Apartheid. Eensysteem bovendien dat drijft op de per-ceptie dat Palestijnen onbetrouwbare enpotentieel gevaarlijke “Arabieren” zijndie erom vragen onderdrukt te worden.Het zijn uitgerekend de ministers die deaanslag in Duma op hoge toon veroor-deelden die daarin de toon zetten.

Premier Netanyahu liet zijn veroorde-

ling van de aanslag in Duma gepaardgaan met de woorden: “Wat ons onder-scheidt van onze buren is dat wij moor-denaars in ons midden tot het eind toevervolgen, terwijl zij pleinen vernoemennaar kindermoordenaars.” Minister Ben-nett is een van de mensen die onophou-delijk pleiten voor de Israëlische annexa-tie van het grootste deel van de Palestijn-se Westoever. En minister Shaked schreeften tijde van de laatste Israëlische veld-tocht tegen Gaza – die niet, zoals in Du-ma, één Palestijns kind het leven kostte,maar meer dan vijfhonderd op Facebookdat de complete Palestijnse bevolking devijand was waarmee Israël in oorlog was,en dat de moeders van Palestijnse marte-laren gedood moesten worden:“Zij moe-ten hun zoons volgen, niets zou recht-vaardiger zijn. Zij moeten gaan, net als dehuizen waarin zij de slangen grootbrach-ten. Anders worden daar nog meer kleineslangen opgevoed.”

De commentatoren die aandringen opsoul-searching hebben gelijk: de Israëli-sche samenleving heeft dringend behoef-te aan zelfonderzoek. Niet naar rotte ap-pels, maar naar het wezen van een sa-menleving die het vanzelfsprekend vindtom miljoenen Palestijnen decennialangte onderdrukken en meent op bijbelsegronden aanspraak te kunnen maken opPalestijns grondgebied. Gevreesd moetechter worden dat die noodzakelijkeexercitie nog lang uit de weg zal wordengegaan. En daar kunnen de Palestijnenniet op wachten.

Martijn de Rooi



Het is een zomerse maan-dagochtend als ik in dekranten lees: Turkije ge-

bruikt bommenwerpers tegenKoerdische dorpen; het VerenigdKoninkrijk voert wapenleveran-ties naar Egypte op; SaoediArabië doet voordeel met Ameri-kaanse leveringen in de oorlogmet Jemen; Zuidoost-Azië moetzich zwaarder bewapenen tegenChina.

Deze specifieke berichten latenmeer in het algemeen drie van debelangrijkste redenen zien, waar-om wapenhandel aan bandenmoet worden gelegd. Dat zijnoorlog, spanningsgebieden enmensenrechten. Dat niet gele-verd moet worden aan landen inoorlog en daar waar de mensen-rechten ernstig worden geschon-den zou voor zich moeten spre-ken, maar ook leveringen aanspanningsgebieden kennen risi-co’s. Zwaar bewapende staten dieconflicten hebben, gaan eerderover tot een gewapend treffen,blijkt uit decennia lang onder-zoek.

Een vierde reden is de verhou-ding tussen militaire uitgaven af-gezet tegen de omvang van deeconomie van het afnemendeland. Wapens worden immersbetaald uit overheidsbudgettenen gaan zo ten koste van onderandere sociale uitgaven, bijvoor-beeld voor gezondheidszorg. Eris dan ook wel gesteld, dat wa-pens doden ook al worden zeniet gebruikt. Denk hierbij aangrote wapenaankopen van armeAfrikaanse en Aziatische landendie zich hiervoor soms diep in deschulden steken. Het geldt nietvoor de genoemde voorbeelden:Saoedi-Arabië en Turkije zijn rijken Egypte kan rekenen op miljar-den steun uit de VS.

In het officiële EU-wapenex-portstandpunt en internationalewapenhandelverdrag (ATT) staatnog een aantal redenen voor wa-penexportbeperkingen, zoals de

Zorgen om Duitsland

Toen twee jaar geleden Edward Snowden deonvermoede reikwijdte van de NSA onthulde en

daarbij duidelijk werd dat de dienst zelfs de regeringenvan bondgenoten in Europa stelselmatig afluisterde, leekmet name Duitsland de kwestie serieus op te pakken.Niet alleen Angela Merkels ‘Handy’ bleek al jarenafgeluisterd, hetzelfde gold voor haar ministers en meerdan honderd andere invloedrijke politici. Merkelsverontwaardigde reactie, dat je zoiets toch niet vanvrienden mocht verwachten, gaf enige hoop dat ditvarkentje thuis én in Washington gauw gewassen zouworden. Maar nee. Afgelopen juni staakte het Duitse OMhet strafrechtelijk onderzoek naar dit afluisterschandaal,bij gebrek aan concrete verdachten. Kort nadien kwameen tegengestelde staatstactiek aan het licht met dedagvaarding van redacteuren van het prominente blogNetzpolitik.org. Dit veelgelezen nieuwsblog haddocumenten gepubliceerd over hoe intensief Duitseveiligheidsdiensten activiteiten van burgers op internetnatrekken. De hoogste baas van het OM wilde deblogredactie, ongetwijfeld op instigatie van hogerhand,vervolgen voor landverraad. Een aanval op de persvrijheid,die hem zelf de kop kostte. Maar dat bij onze oosterbureneen klimaat heerst waarin justitie, toch al beticht vantegenzin bij de vervolging van rechtsradicalen met hunlaffe brandstichtingen in asielzoekerscentra, linksejournalisten meent te kunnen aanpakken omonthullingen over afluisterpraktijken baart toch zorgen.Zorgelijker is nog, dat Berlijn ook Snowdens eerdereonthullingen blijft bagatelliseren. Zoals het feit dat deeigen inlichtingendienst BND handen spandiensten aande NSA heeft verleend bij het bespioneren vanstrategische Europese (ook Duitse!) bedrijven. Daaroverheerst al twee jaar diepe stilte, of geeft men eenverwijzing naar het parlementaire onderzoek dat isingesteld. Onoprecht, nu de commissie van deBundestag die dit onderzoek uitvoert heeft verklaard datén de BND zelf én de verwante Verfassungsschutz hetonderzoek actief tegenwerken. Zo worden dossiersincompleet aangeleverd en zijn op documenten helepassages in plaats van alleen namen van agenten ofinformanten met zwarte viltstift onleesbaar gemaakt.Gelukkig heeft Duitsland nog een goed functionerendekritische pers, die niet aflaat deze zaken aan de kaak testellen. En andere. Zo schrijft Jakob Augstein in DerSpiegel (34/2015) onder de kop ‘Gewissenlos’, datDuitsland aan de Griekenlandcrisis 100 miljard euroheeft verdiend. Dat de dit jaar door Berlijn verleendeuitvoervergunningen voor wapenexporten al de totalewaarde aan wapenleveranties van 2014 hebbenovertroffen. Terwijl Bondspresident Gauck trots heeftverklaard, dat Duitsland inmiddels zo ‘volwassen’ isgeworden, dat het land gebruik van militair geweld alslaatste middel niet langer bij voorbaat moet afwijzen.

Boudewijn Chorus

Co

lu

mn

CH

OR

US

Wapenhandel voor beginners, deel 2

Kritiek, maar waarom?veiligheid van bondgenoten, dehouding van de afnemer tegen-over terrorisme en het gevaar datwapens elders dan bedoeld te-rechtkomen.

Wapenhandel is een deel vande economische-, buitenlandse-en defensiepolitiek van landen.Steun aan bondgenoten, het op-bouwen van invloed en relaties inde krijgsmachten van de afne-mende landen, het terugverdie-nen van investeringen in durewapensystemen voor nationaalgebruik, winst maken door ex-port, het versterken van een landtegen een gezamenlijke vijand(terrorisme, misdaad, onwelge-vallig regime) zijn een paar vande redenen waar industrie enoverheid vaak een gezamenlijkbelang hebben. Dat verklaart deleveranties aan landen die eigen-lijk geboycot zouden moetenworden.

Wat te weinig genoemd wordtals reden tegen wapenhandel zijnde wapens die krijgsmachten ge-woonweg sterker maken, zoalstanks, jachtvliegtuigen, marine-schepen en onderdelen daarvoor.Antimilitaristen en vredesbewe-ging zouden dit punt meer moe-ten benadrukken, want zij rich-ten zich immers ook tegen mili-taire machtspolitiek en dan ho-ren daar ook bij de vuurleidings-systemen, onderzeeboottechno-logie, F-16 of JSF-onderdelen enonderdelen van voertuigen enzwaar geschut.

Martin Broek


VREDESMAGAZINE nr. 3-2015 15VREDESMAGAZINE nr. 2-2014 15

Ten eerste zou het een mijlpaal zijnin de afbraak van de democratie.Wat we weten van het plan is let-

terlijk het omgekeerde van wat zich in dejaren zestig aandiende op het punt van deverhouding tussen multi-, of beter, trans-nationale ondernemingen en nationalestaten. Ten tweede gaat het om de vraagof de EU economisch nauwer met de VSverweven raakt dan wel aansluiting zoektbij Azië, waar de dynamiek van de econo-mische ontwikkeling zich meer en meernaar toe verplaatst.

Eind jaren zestig, begin jaren zeventigwas er in de hele wereld sprake van eendemocratiseringsgolf die tot een kriti-scher houding tegenover het transnatio-nale kapitaal leidde. De pogingen om VS-wetgeving inzake export naar het Sovjet-blok ook voor dochterondernemingenvan Amerikaanse bedrijven in Frankrijkte laten gelden, of de betrokkenheid vano.a. ITT bij het ten val brengen van deprogressieve regering van Allende in Chi-li, riepen een tegenbeweging op om bui-tenlandse investeerders aan door de Ver-enigde Naties ingestelde gedragscodes teonderwerpen. In de plannen van de on-gebonden ontwikkelingslanden lag denadruk op het bevorderen van economi-sche ontwikkeling en industrialisering;de internationale vakbeweging legde hetaccent op arbeidsverhoudingen en de-mocratisering van ondernemingen. DeEuropese sociaal-democratie, die die

naam toen zeker nog verdiende, probeer-de beide aspecten te verenigen in bij-voorbeeld het project voor een Recht-vaardige Internationale Orde (waarbij inNederland figuren als Tinbergen enPronk waren betrokken), of de commis-sie onder leiding van de Westduitsebondskanselier Willy Brandt.

NEOLIBERAALBegin jaren tachtig zette een tegenbewe-ging in die niet de soevereiniteit van destaten maar die van het kapitaal als uit-gangspunt nam. In het rapport aan deTrilaterale Commissie van 1975, ‘De cri-sis van de democratie’, was de stelling ge-poneerd dat de mogelijkheden voor be-volkingen om eisen aan hun regeringente stellen, tot een overbelasting van destaat hadden geleid. Het terrein waaroverpolitiek beslist kon worden moest daar-om, aldus Samuel Huntington en zijn

TTIP als ‘Umwertung aller Werte’

Waarom TTIP een bedreigingvormt voor de democratie

Het verdrag voor een Trans-atlantische Handels- en Investerings-zone (Engels, TTIP) waarover op ditmoment in het diepste geheim tussende Verenigde Staten en de EuropeseUnie onderhandeld wordt, heefttwee aspecten.

Foto

: Chr

isti

an A

slun

d/G

reen

peac

eGLOBAL ACTION DAY.KOPENHAGEN, DECEMBER 2009



mede-auteurs, drastisch worden inge-perkt.

Het neoliberale programma vanmarktwerking en privatisering dat metThatcher in Engeland, Reagan in de VS,en met enige vertraging ook in de restvan West-Europa werd ingevoerd, boodhier de oplossing: door de economie teonttrekken aan de staat en dus aan de de-mocratie (en in de Europese landen wasdat ook het geval), verviel de mogelijk-heid om politieke eisen te stellen die metlonen en welvaart, handel en investerin-gen en andere economische zaken te ma-ken. Dat was immers voorbehouden aande ‘markt’, die dankzij de privatisering inomvang toenam ten opzichte van de staaten de publieke sector. Door ‘Nobelprij-zen’ (in werkelijkheid een prijs van deZweedse Centrale Bank) toe te kennenaan economen werd nog eens benadruktdat economie niet een kwestie is van po-litieke voorkeuren maar van wetenschap,die aan experts moet worden overgela-ten.

Daarmee sloeg de poging om de trans-nationale ondernemingen aan het belangvan de nationale economieën en de be-volking ondergeschikt te maken, om inhet tegendeel. Dit zou echter op zich ge-nomen nog altijd een tijdelijke ontwik-keling kunnen zijn geweest. Want welis-waar was de coalitie van vakbeweging enontwikkelingslanden in het defensief ge-drongen (en daarbij speelden ook onder-linge problemen en fricties mee op hetvlak van de democratie, zeker als we be-denken dat het Sovjetblok er ook onder-deel van uitmaakte), maar in principesloot dat een herstel niet uit. Dezer dagenzien we dat in Griekenland – stel nu eensdat de EU die hier het belang van ‘demarkt’ vertegenwoordigt, toch zou wij-ken voor de herhaalde eis van de bevol-king om een eind te maken aan de absur-de afbraakpolitiek die het land steedsverder de afgrond indrijft!

BILATERAAL NAAR ALOMVATTENDVandaar dat de VS al in 1977 met een bi-lateraal verdragsontwerp inzake investe-ringen (afgekort ‘BIT’) op de proppenkwam om het onteigenen of anderszinsaan regels onderwerpen van buitenland-se vestigingen te bemoeilijken en eenduurzaam wettelijk kader te scheppenwaarin een economische politiek dievoorbijgaat aan de belangen van het ka-pitaal in feite onmogelijk zou worden ge-maakt. Bij geschillen zou arbitrage dedoorslag moeten geven. Een bedrijf kon

zich daarbij al beroepen op verliezen diegeleden worden als gevolg van nationaleregulering (de ‘regulatory takings’-doc-trine).

In 1982 werd door de regering-Reaganhet eerste BIT gesloten (met Egypte endaarna nog negen andere ontwikkelings-landen). Inclusief de verplichting tot ar-bitrage bij geschillen, het vrijelijk in- enuitvoeren van kapitaal, en in het alge-meen het erkennen van de Amerikaansewetgeving en rechtsprincipes inzake deverhouding tussen politiek en markt.Maar dit was pas het begin. Vanaf 1989,toen een BIT met Canada werd geslotendie als basis voor de latere NAFTA, dien-de werden nog eens 27 BITS gesloten, enelke BIT is een miniatuur-TTIP, tussende VS en één ander land.

De verplichte arbitrage is daarbij dehoeksteen. Want onder een BIT kan iede-re buitenlandse onderneming die zich be-nadeeld voelt door beperkende regelge-ving (of het nu gaat om bescherming vanmilieu of gezondheid, vakbondsrechten,consumentenbescherming, enz.) dezeaanvechten en arbitrage eisen. En hoewelhet verdrag (de BIT) publiekrechtelijk is,nl. gesloten tussen staten, is de arbitragegeprivatiseerd en overgedragen aan eengemeenschap van vnl. Amerikaanse ad-vocatenkantoren die zich hierop hebbentoegelegd. Daarbij moeten ‘de staten’ ove-rigens niet meer worden gezien als tegen-standers van de transnationale onderne-mingen. Er vinden tegelijkertijd uitge-breide trainingsprogramma’s plaats omervoor te zorgen dat degenen die in eenbepaald land met regelgeving en handha-ving belast zijn (bij-)geschoold wordenin de principes van vrijhandel en vrij ka-pitaalverkeer, die samen met de afbouwvan de sociale bescherming en vakbonds-rechten de kern van het neoliberale pro-gramma uitmaken.

In een wereld waarin de machtspositievan de arbeid door de verdubbeling vanhet aanbod van loonarbeid tot rond 3,1miljard mensen (als gevolg van de ‘ope-ning’ van China, India,Vietnam en de in-storting van het Sovjetblok) na 1991drastisch is verzwakt, is het moment ge-komen om al deze BITs te gaan samen-voegen tot een integraal systeem waarinalle sociale, ecologische en economischeregelgeving in de wereld door het kapi-taal moet worden goedgekeurd. Dat is debetekenis van de TTIP: een ‘Umwertungaller Werte’ als we het vergelijken met dedemocratiseringsbeweging van de jarenzestig en zeventig.

Dat brengt ons bij het tweede aspect,het touwtrekken om Europa, d.w.z. deEU, nauwer aan de VS te binden. Dit omeen halt toe te roepen aan en toenaderingtot de ‘BRICS’, en dan vooral China enIndia (Rusland, Brazilië en Zuid-Afrikazijn daarbij vooral als grondstoffenleve-ranciers betrokken, wat hun economieënniet ten goede komt).

VERSTERKING ATLANTISCH BLOKVanaf het begin van de twintigste eeuwhebben Britse en Amerikaanse strategenzich zorgen gemaakt over wat HaroldMackinder het Euraziatische ‘Hartland’noemde. Wie deze centrale landmassanamelijk beheerste, zo was de redene-ring, zou ook de wereldheerschappij be-machtigen. In 1922 werd deze vrees con-creet doordat de Duitse Weimarrepu-bliek en de Sovjetstaat die uit de Russi-sche Revolutie was voortgekomen, hetVerdrag van Rapallo sloten nadat beidenvan de schuldenconferentie in het nabu-rige Genua waren uitgesloten. Sindsdienkunnen we spreken van een ‘Rapallo-syndroom’ omdat elke keer wanneer zo’ntoenadering zich aandient, een Brits-Amerikaanse reactie volgt – te beginnenmet het Dawes-plan van 1924, dat Duits-land door een kapitaalinjectie weer tijde-lijk in het anti-Sovjetkamp terugbracht.

In onze tijd is het de in Polen geborenAmerikaanse strateeg Zbigniew Brze-zinski die de theorieën van Mackindernieuw leven heeft ingeblazen. Als aristo-cratische Pool is hij daarbij vooral gebe-ten op Rusland, en wat laconiek als hetgaat om China. Maar nog steeds is het zodat telkens waneer zich een ontwikkelingaftekent waarbij Europa aanschuift bijAzië, er een initiatief volgt om de Anglo-Amerikaanse invloed weer te bevestigen.De politiek om direct of via de NAVO despanning in (Oost-)Europa op te voerenlijkt er in dit verband op gericht om sa-men met een TTIP een verwijdering metRusland en Azië tot stand te brengen diede EU nadrukkelijk binnen de Ameri-kaanse invloedssfeer houdt.

Kees van der PijlProfessor Emeritus, School of Global

Studies, University of Sussex



Springstof Samenstelling: Mark Akkerman, www.stopwapenhandel.org

ThaleswapenontwerpschendtwapenembargoMyanmar

Een militaire radar van Nederlandsontwerp is geëxporteerd naar Myan-

mar, ondanks een Europees militair em-bargo dat alle militaire leveringen naardit land verbiedt. De export vond plaatsvia een Indiaas bedrijf. Thales zelf beves-tigt dat de door hen ontwikkelde langeafstandsradar LW-04 aan de basis staatvan het nu door het Indiase bedrijf Bha-rat Electronics geleverde systeem.

Hoewel het gaat om een ouder ont-werp moet de zaak ernstig worden geno-men. Een wapenembargo is het krachtig-ste middel om wapenhandel te beperkenen dient gehandhaafd te worden. DeTweede Kamerfractie van de SP steldeover deze kwestie vragen aan de minis-ters Koenders en Ploumen, die bij hetschrijven van deze pagina nog niet warenbeantwoord.

Bharat Electronics werkt vaker nauwsamen met Thales Nederland. In 2012werd nog een joint venture gestart voorhet ontwikkelen en marketen van civieleen militaire radars voor de Indiase en deglobale markt.

(met dank aan Martin Broek)

Pensioenfonds-investeringenin JSF

Uit het nieuwe onderzoek ‘Pensioen-geld voor de JSF’ van Stop Wapen-

handel blijkt dat Nederlandse pensioen-fondsen voor miljarden beleggen in be-drijven die betrokken zijn bij de ontwik-keling en productie van de F35, beter be-kend als de Joint Strike Fighter. Dit ge-vechtsvliegtuig zal de F16 opvolgen.

ABP is met ruim 1,8 miljard dollar be-leggingen in de 31 onderzochte bedrijvenveruit de grootste investeerder. Het doorPFZW belegde bedrag komt ruim bovende half miljard euro. Andere pensioen-fondsen die in veel bedrijven beleggenzijn PMT, PME en de pensioenfondsenvoor bouw, vervoer, grafische bedrijvenen woningcorporaties.

Beleggen in de F35 betekent investerenin een aanvalsvliegtuig, ontwikkeld voorgrootschalige bombardementen. Het be-tekent ook investeren in het vasthoudenaan de Nederlandse kernwapentaak. Bo-vendien geeft Nederland met deelnameaan JSF-productie een deel van zijn wa-penexportcontrole uit handen, omdat indiverse Memoranda of Understanding isvastgelegd dat de VS bepaalt aan wie hetvliegtuig geleverd gaat worden. Toestel-len met Nederlandse onderdelen kunnendaardoor geleverd gaan worden aan lan-den waar Nederland zelf een zeer terug-houdend wapenexportbeleid voor voert.

Dit zijn geen zaken waar pensioendeel-nemers hun geld uit willen krijgen. Re-cent onderzoek in opdracht van Trouwtoonde aan dat 80% van de pensioen-deelnemers niet wil dat er in de wapenin-dustrie belegd wordt, zelfs niet als datveel rendement oplevert

Half september vond in Londen weerde tweejaarlijkse wapenbeurs DSEI

plaats, de grootste van de wereld, metruim 30.000 bezoekers uit meer dan 120landen. Met steun van de overheid na-men ook diverse Nederlandse bedrijvendeel waaronder TenCate en Photonis(nachtzichtapparatuur). Er was ook eenspeciaal Holland Pavilion, gecoördineerddoor de NIDV, de koepelorganisatie vande wapen- en security-industry. Alexan-der Schnitger, commandant van de Ko-ninklijke Luchtmacht, was een van desprekers op de bijbehorende conferentie.

De Britse regering hield de lijst met of-ficieel uitgenodigde internationale dele-gaties stil tot de start van de beurs. Bij

Industriële lobbyvoor hogeredefensieuitgaven

De wapenindustrie heeft al enige ja-ren te maken met een terugloop in

orders uit Westerse landen. Hoewel ditgecompenseerd werd door een groei inwapenuitgaven in met name het Mid-den-Oosten en Zuidoost-Azië, wordtvooral in Europa en de Verenigde Statenstevig gelobbyd voor meer geld voor de-fensie.

In de Verenigde Staten gaven de vijftiggrootste wapenleveranciers in het tweedekwartaal van dit jaar 58,5 miljoen dollaruit aan lobby voor meer uitgaven voordefensie. Van dat geld werden honderdenlobbyisten ingeschakeld.

De CEO van de Britse wapengigantBAE Systems pleitte voor hogere militai-re uitgaven van NAVO-lidstaten, met eenverwijzing naar een groeiend Russischdefensiebudget en de vermeende drei-ging van moslimextremisten. Hij trekthierin gelijk op met diverse topmilitai-ren: de Britse defensiechef Houghton ende Nederlandse Commandant der Strijd-krachten Middendorp luidden de nood-klok over tekortschietende financiëlemiddelen.

Nederlandse bedrijven opwapenbeurs DSEI

eerdere edities was het een komen engaan van delegaties uit landen in conflic-tregio’s, landen met interne conflicten ennotoire mensenrechtenschenders.

De jaarlijkse beurs en conferentie vande NIDV zelf vindt op 19 novemberplaats in Ahoy in Rotterdam. Het themais “Cruciale capaciteiten, een nieuwe kijkop veiligheid” waarbij gewezen wordt opde opkomst van cybersecurity, de inzetvan de krijgsmacht binnen Nederland ende vraag om zwaarder materieel voor depolitie.

VredesNieuwsWilt u het nieuws van en voor devredesbeweging sneller enuitgebreider? Abonneer u dangratis op onze e-mailnieuwsbriefVredesNieuws via:www.vredesbeweging.nl/nieuws/aanmelden.php



Martelaren spelen eenvooraanstaande rol in desjiitische islam. Bijzondereverering genieten ondermeer Ali, de neef enschoonzoon vanMuhammad op wie hetsjiisme teruggaat, en metname diens zoon Husayn,die in het jaar 680 bijKarbala (Irak) door desoennieten werd gedood.In het sjiitische bolwerkIran is die verering alomzichtbaar, met nametijdens de rouwmaandMuharram. Ook zijn overalafbeeldingen te zien vanmartelaren uit de oorlogmet Irak (1980-1988).

Tekst en foto’s:Martijn de Rooi

Martelarencultus in Iran

KERMANSHAH: AFBEELDING VAN IMAM HUSADE MARTELARENBEGRAAFPLAATS MET GRAVEN VAN SLACHTOFFERS UIT DE OORLOG TUSSEN IRAN EN IRAK, ISFAHAN.

NAIN: AFBEELDING VAN ABBAS,HALFBROER VAN HUSAYN, DIEOOK BIJ KARBALA WERD GEDOOD.

HAMADAN: MUURSCHILDERING VAN EEN MILITAIR DIEOMKWAM IN DE OORLOG TEGEN IRAK.



EELDING VAN IMAM HUSAYN BIJ KARBALA.

HAMADAN:BEELDHOUWWERKTER HERDENKING

VAN DE OORLOGTEGEN IRAK.

QOM: WANDKLEED MET DE AFBEELDINGVAN IMAM HUSAYN EN DE MOSKEE INKARBALA WAAR HIJ BEGRAVEN LIGT.IN DE WINKEL VAN DE MARTELARENBEGRAAFPLAATS IN ISFAHAN.



WILPF- WOMEN’S INTERNATIONALLEAGUE FOR PEACE AND FREEDOM Laan van Nieuw Oost-Indië 252, 2593 CD,Den Haag tel: 070 3974682 (secretariaat) of 0345615105 (penningmeester), e-mail: [email protected]

VD AMOKLauwerecht 55,3515 GN Utrecht030 8901341www.vdamok.nl

VD AMOK is de voortzetting van de samenwerking tussen deVereniging Dienstweigeraars (VD) en het AntimilitaristiesOnderzoekskollektief (AMOK). We doen onderzoek op het gebiedvan oorlog en vrede en leveren zo een bijdrage tot een radicalevredesbeweging in de vorm van berichtgeving en analyses. VoorVredesMagazine maken wij de onderzoeksdossiers.

Giften ter ondersteuning van ons documentatiecentrumen kantoor (waar ook Vredesmagazine wordt gemaakt) zijnwelkom op NL28INGB 0005 5676 07 t.n.v. VD AMOK Utrecht.

HAAGS VREDESPLATFORMSecretariaat: Jan Bervoets, Valkenboskade 461,2563 JC Den Haag, tel [email protected].

Vredesdiner op 6 november. Thema: bedreiging van onze demo-cratie door oorlogsplannen.

VREDESBEWEGING PAISVredesbeweging Pais is de Nederlandse takvan War Resisters’ International. Onze wortelsgaan terug tot de Eerste Wereldoorlog.

Vredesbeweging Pais staat voor het ideaal van een wereld zonderoorlog en voor een geweldloze, duurzame en rechtvaardige samen-leving. We zijn daarvoor op vele manieren actief in Nederland envia de WRI in de hele wereld.

Wilt u lid worden, ons steunen of zelf meedoen, kijk dan op:www.vredesbeweging.nl of bel: 015-7850137.

STOP DE WAPENWEDLOOPStop de wapenwedloop is van oorsprong een"samenwerkingsverband", ontstaan bij deopkomst van de massabewegingen, zoalstegen de neutronenbom aan het eind van dejaren zeventig jaren en die tegen de plaatsingvan kruisraketten, bijna 30 jaar geleden.

Het vraagstuk van de strijd tegen oorlog heeft vele facetten. Hoeoorlog bestreden moet worden, daarover zullen wel verschillendebenaderingen blijven bestaan. Maar deze strijd moet welplaatsvinden, en daartoe blijft een boven partijen en richtingenuitstijgende vredesbeweging een noodzaak.

HUMANISTISCH VREDESBERAADPostbus 235, 2300 AE Leiden, 06-31275464,[email protected]

Wij zoeken mensen die mee willen helpen bij onze missie, bel ofmail ons.

Het Vredesmagazine en zijn organisaties

VredesMagazine wordt gratistoegezonden aan leden van hetHVP, Pais en ook aan donateursvan Stop de Wapenwedloop enVD AMOK. Als uVredesMagazine regelmatig opuw deurmat wilt vinden kunt udus lid of donateur worden vaneen of meer van dezeorganisaties. Zie debeschrijvingen op deze pagina.Een abonnement zonder ergenslid of donateur van te worden isook mogelijk via opgave aan:VredesMagazine, Vlamingstraat82, 2611 LA Delft [email protected].

Abonneeworden

In drie maanden tijd al meer dan 10.000 tweetsvan overal ter wereld, ontleend aan zo’n 140

bronnen. Al tegen de 150 followers. De tweetsgaan over zeer actuele en diverse onderwerpen enacties waar de vredesbeweging waar ook terwereld bij betrokken is. Ook de Nederlandseorganisaties worden geretweet.

Enkele twitteraars fungeren als correspondent,zoals Lexis Rendón in Venezuela die bericht overwat gaande is in Zuid- en Midden-Amerika, enRuth Hiller uit Israël over het verzet tegen deIsraëlische politiek. Er komen er meer.

Dagelijks meer dan 100 nieuwe tweets: eenkorte tekst met meestal een afbeelding en eenlink naar een uitvoeriger webpagina. Tweets

geven ook toegang tot de contactgegevens van deinformatiebron. Doelstelling is binnen een jaarmeer dan 1.000 followers vooral van de nieuwegeneratie vredesactivisten, die gewend is veelinformatie snel te selecteren en te verwerken.

Doe mee! Maak een eigen gratistwitteraccount aan op <twitter.com> enfollow@vredesbeweging. Zegt het voort en helpmee de doelstelling ruim te bereiken.

Ben je een ervaren twitteraar en je wilt eens perweek een uurtje besteden aan het selecteren enretweeten, neem dan contact op per mail.

@vredesbeweging is een initiatief vanVredesbeweging Pais.

FOLLOW @vredesbeweging


AMOKVDOnderzoeksdossier

DE INTERNATIONALEANTI-OORLOGSBEWEGING

Dit dossier is een product van VD AMOK. Redactie: Frank Feiner, Kees Kalkman, Jan Schaake

WRI – mondiaal netwerk tegen de oorlogIFOR – internationaal zijn door regionaal werken

Niet werven voor het stervenVrouwen lopen voor vrede in Korea

Foto

: II

SG /

AR

CH

IEF

WR

I

AUTORITJE MET OA ELSA EINSTEIN TIJDENS WRI BIJEENKOMST, 1921



AMOK OnderzoeksdossierVD

log werden nieuwe geweldloze actieme-thoden ontwikkeld, waar de WRI-be-stuurders wel even aan moesten wennen.Burgerlijke ongehoorzaamheid was vooroudgediende pacifisten niet geweld-loos... Maar toen zij in de praktijk de ef-fectiviteit zagen begon de WRI met hetuitgeven van publicaties over geweldlozedirecte actie van onder meer April Car-ter. In 1968 haalde de WRI het wereld-nieuws met een actie in vijf Oost-Euro-pese hoofdsteden. Door gelijktijdig het-zelfde pamflet in verschillende landsta-len te verspreiden werd protest aangete-kend tegen het met militair geweld on-derdrukken van de Praagse Lente.

Inmiddels werden steeds meer ver-spreid over de wereld grote conferentiesgehouden. Met medewerking van decommunistische Wereldvredesraad inOost-Europa werd als protest tegen deKoude Oorlog op een schip dat op deDonau van Wenen uit stroomafwaartsvoer een conferentie gehouden. Bij dehoofdsteden werd aangelegd voor bij-eenkomsten. En op een conferentie inWarschau over opvoeding voor een we-reld zonder oorlog, was onder meerBram van der Lek spreker. In de wandel-gangen ontstond daar contact met dissi-denten, oorlogstegenstanders waarmeede WRI al enkele jaren contact had opge-bouwd. In 1971 ondernam de WRI Ope-ration Omega in Bangladesh dat door Pa-kistan werd geïsoleerd en onderdrukt. Inde jaren negentig jaren zette het BalkanPeace Team zich in om delen van de be-volking met verschillende achtergrondenmet elkaar verbonden te houden.

VIJF CONTINENTENIn de 21ste eeuw is de WRI pas echt eenwereldwijd pacifistisch en antimilitaris-tisch netwerk geworden. Het is een platteorganisatie. Er is geen sprake van cen-traal genomen besluiten of directievenaan aangesloten organisaties. Jaarlijksebijeenkomsten van de WRI-council, waarverslagen en plannen worden doorgeno-men, leiden tot instemming op basis vanoverleg. De laatste jaren heeft de WRIzich meer gericht op Zuid-Amerika enAfrika en nu wordt opnieuw Azië belicht.De Council-bijeenkomsten en seminarsworden vanuit vijf continenten goed be-zocht en de betrokkenheid is groot. De

De Nederlander Bart de Ligt was een ge-ziene spreker en schreef ook een boek-werkje voor de WRI. Vanzelfsprekendzijn de activiteiten van de WRI aan detijd gebonden. Aanvankelijk was er soli-dariteit met de sociale strijd, naderhandwaren de crisisjaren en de opkomst vanhet nationaal-socialisme reden om tewijzen op de oorlogsdreiging. De WRIhielp linkse Spanjaarden te ontkomenaan de vervolging van het Franco-regimeen ving vluchtelingen in de Pyreneeënop. Vanuit Londen werd georganiseerddat een groot aantal joodse gezinnen uitWenen naar Engeland konden komen.De oorlogsjaren waren voor pacifisten enantimilitaristen overal moeilijke jaren.Oorlogstegenstanders werden snel alsverraders gezien.

MAKE LOVE NOT WARDe principieel geweldloze strijd in Indiategen de koloniale overheersing onderleiding van Mahatma Gandhi was voorde WRI een eyeopener. Narayan Desai enDevi Prasad kregen leidende positiesbinnen de WRI. De organisatie stondopen voor nieuwe generaties en actievor-men. Devi Prasad was verguld van deFlowerpower-beweging en hun sloganMake Love Not War.

De massale demonstraties tegen deatoombom van begin jaren zestig warennog tamelijk keurig geweest. Vanuit deprotestbeweging tegen de Vietnamoor-

Die verklaring is eenduidig. Alleoorlogen worden afgewezen,dus ook oorlogen die bevrijding

zouden moeten brengen, alsook huma-nitaire militaire interventies of militairevredesmissies, de termen die tegenwoor-dig worden gebruikt. Al deze activiteitenworden slechts gebruikt om een politiekof economisch belang te dienen. Alleoorlogen veroorzaken lijden, vernieti-ging en een nieuwe structuur van over-heersing.

De activiteiten van de WRI voor deTweede Wereldoorlog bestonden vooraluit het zenden van diplomatieke missiesen het propageren van verzet tegen oor-log. Dienstweigeraars werden al ge-steund, maar voor erkenning van hetrecht op dienstweigeren moest nog langgestreden worden. Regelmatig werdeninternationale conferenties gehouden.

War Resisters’ International (WRI) iseen wereldwijd pacifistisch enantimilitaristisch netwerk met meerdan 80 aangesloten groepen, dieactief zijn in meer dan 40 landen. Albijna 100 jaar onderschrijven de ledende verklaring die opgesteld werd bijde oprichting: “Oorlog is een misdaadtegen de mensheid. Daarom ben ikvastbesloten geen enkele vorm van oorlog testeunen en te streven naar het wegnemenvan alle oorzaken van oorlog.”

WRI – een mondiaal netwerk tegen de

Foto

: Fra

nk F

eine

r

LULEA, ZWEDEN. ACTIE VAN DIRECT ACTION FOR PEACE EN EAN NA EEN WRI SEMINAR.ACTIVISTEN BETREDEN IN HET KADER VAN DE SERIE ‘OORLOG BEGINT HIER’ EEN GROOTMILITAIR OEFENTERREIN. JULI, 2011.



kracht van de WRI komt voort uit de ge-richtheid op actie, het verbinden vanmensen door mobiliseren van verzet enhet organiseren van steun en solidariteit.Lokale groepen en mensen worden be-trokken bij de geweldloze campagnes.Mensen die zich tegen oorlog verzettenen de oorzaken aan de kaak stellen, wor-den ondersteund.

Vanuit het Bureau in Londen wordt aandrie programma’s gewerkt. Voor elk pro-gramma is er een staflid.

1. HET RECHT HET DODENTE WEIGERENDienstweigeraars worden ondersteund,vooral in landen waar de repressie grootis. Dan gaat het om het bijwonen vanrechtszaken, bezoeken aan dienstweige-raars, lobbyen en organiseren van juridi-sche bijstand. Verder wordt documenta-tie bijgehouden over dienstplicht en re-krutering wereldwijd, met name overtre-dingen van mensenrechten worden ge-monitord. Internationale organen wor-den geïnformeerd om weigeraars tegenhun eigen regering te beschermen. Op dewebsite staat de database over de dienst-weigeraars in detentie en jaarlijks is ereen dag van het gewetensbezwaar en eenPrisoners for Peace Day, waarbij ook vre-desactivisten worden betrokken. Er iskort geleden een gids voor dienstweige-raars verschenen over internationalemensenrechten.

2. GEWELDLOOSHEIDVele vormen van geweldloosheid wordengepromoot, van actieve weerstand tegenmilitarisme en non-coöperatie met on-derdrukkende machtssystemen tot hetaangaan van dialoog en werken aan alter-natieven. Bewegingen die geweldlozemethoden voor sociale verandering ge-bruiken worden verbonden door work-shops, uitwisseling van ervaringen entrainingen in geweldloze actie.

Over internationale wapenhandelwordt het oorlogsprofiteurs-project ge-draaid. Op een seminar in Barcelonawerd onder andere geconcludeerd dat erniet meer alleen sprake is van een mili-tair-industrieel complex, maar dat er eendirecte relatie is met de opbrengst vangrondstoffen, milieuschade, watertekort


en leefbaarheid. In oktober komt op eenseminar in Seoel aan de orde hoe indus-triële en handelsbelangen het stoppenvan oorlogsgeweld welhaast onmogelijkmaken. Er wordt dan ook actie gevoerdbij een wapenbeurs.

In Lulea in Zweden werd een seminargehouden en actie gevoerd. Er is daar eenoefenterrein ter grootte van de provincieUtrecht waar gevechtstactieken wordengeoefend op basis van strategieën die mi-litair zijn uitgedacht. Democratische be-sluitvorming heeft het nazien.

In Kaapstad was het onderwerp hetcontinuüm van geweldloosheid. De sa-menhang van geweld op alle niveaus,binnen het gezin, binnen de gemeen-schap en door de staat is zowel bij de es-calatie in de geweldspiraal aanwezig,maar ook als er gedeëscaleerd wordt.Daarom kan oorlog bestrijden niet an-ders gebeuren dan door bestrijding vangeweld op alle niveaus. Ten slotte is on-langs een geactualiseerde nieuwe drukvan het handboek voor geweldloze cam-pagnes uitgebracht.

3. TEGENGAAN VANMILITARISERING VAN DE JEUGDDit nieuwe programma richt zich op devele manieren waarop jeugd en jongerengeleerd wordt het militaire systeem enmilitaire waarden als normaal te aan-vaarden. Het gaat veel verder dan het ver-zet tegen rekrutering. Het begint al metde vanzelfsprekendheid van War Games.

En dan militairen in de klas die komenvertellen dat het leger de beste, de groot-ste en meest effectieve vredesbeweging is.Op de site antimili-youth.net vindt actu-ele berichtgeving plaats. Onlangs is voordit nieuwe programma een staflid aange-trokken.

De WRI zal in 2021 100 jaar bestaan.Het voornemen is dat ook in Nederlandmet een manifestatie kracht bij te zetten.De WRI is altijd met de tijd meegegaan,terwijl generaties vredesactivisten elkaaraflosten. In 2021 zal de generatie die debloei van de jaren zestig en zeventig alsjonge activisten inhoud heeft gegevennauwelijks nog present zijn, laat staat aanacties deelnemen. Het is spannend welkeinvulling de nieuwe generatie leden zalgeven aan de verklaring die dan wellichtnog steeds door elk lid onderschrevenwordt: “Oorlog is een misdaad tegen demensheid.....”

Frank Feiner

Frank Feiner vertegenwoordigtVredesbeweging Pais in de WRI Council.Vijftig jaar geleden was hij twee zomers

vrijwilliger op het WRI-bureau in Londen.In 1968 werd hij in Boedapest

gearresteerd als deelnemer aan debovengenoemde WRI-actie.

De informatie van dit artikel is mede ontleend aan

de website van de WRI: www.wri-irg.org

en de oorlog van bijna 100 jaar

RECHTS DE BEKENDE NEDERLANDSE ANTIMILITARIST HEIN VAN WIJK ( 1947)

Foto

: Arc

hief

WR

I



Ze kwamen uit Engeland, Duits-land, Oostenrijk en Nederland.De plaats van de oprichting – het

huis van de Nederlandse pacifist en anar-chist Kees Boeke in Bilthoven – was ookgoed gekozen. Nederland was in de oor-log neutraal geweest, had redelijke ver-

bindingen met naburige landen en de lo-kale arbeidersbeweging had een stevigeantimilitaristische traditie.

De conferentie vormde een organisatieop basis van een door alle leden indivi-dueel te onderschrijven verklaring (voorde tekst zie het hieraan voorafgaande ar-tikel van Frank Feiner). In die jaren wa-


ren de ervaringen van de ‘Grote Oorlog’nog vers en de wens om herhaling tevoorkomen leefde bij brede massa’s. Hetwas ook een revolutionaire tijd, waarinhet verband tussen het uitbannen van deoorlog en een grondige maatschappijver-andering in antikapitalistische zin ge-

makkelijk was te leggen. De WRI steldevanaf het begin het doorbreken van hetisolement van de dienstweigeraars in deverschillende landen en de praktischesteun aan het dienstweigeren centraal.Maar de visie en de beoogde strategie wa-ren veel breder. Het ging erom dat een“pacifistische minderheid, die van tevo-

ren een gelofte had afgelegd om geensteun aan de oorlog te geven, de publiekeopinie kon mobiliseren en de regeringenweerhouden van een oorlogsverklaringdoor ze ervan te overtuigen dat er onvol-doende steun voor de oorlogsvoering be-stond.”1

In veel opzichten was het een optimis-tische tijd waarin een aantal nieuwe or-ganisaties werd opgericht. Op dezelfdeplek bij Kees Boeke was vanuit religieuzekringen twee jaar eerder ook IFOR opge-richt met vergelijkbare doelstellingen.Maar kennelijk was er daarnaast ook be-hoefte aan een niet-religieuze pacifisti-sche en antimilitaristische organisatie.Tijdens de Eerste Wereldoorlog warenvoor het eerst op enige schaal ook anti-oorlogsactiviteiten zonder religieuze ba-sis ondernomen.Verder was er natuurlijkeen onderscheid met het toenmalige li-beraal-burgerlijke pacifisme, dat zichvooral bezighield met het voorkomen enbeëindigen van oorlogen door middelvan vredesconferenties en internationaleverdragen. Deze stroming wilde daarbijechter strikt binnen de wet blijven endienstweigeren was vrijwel overal ille-gaal. Hoewel antimilitaristische ideeën(niet alleen de oorlog stoppen, maar ookde oorzaken wegnemen) binnen de WRIgemeengoed waren, was er wel een dui-delijke grens met andere antimilitaristenwaar het de strikte geweldloosheid be-trof. Volgens het in de jaren tachtig ver-schenen boek De Wapens Neder is de op-richting van Paco zelfs een onmiddellijkereactie op de onduidelijke of uitblijvendestellingname ten aanzien van geweld vaneen andere in die tijd opgerichte organi-satie, het Internationaal Antimilitaris-tisch Bureau (IAMB). Ik denk dat hetmeningsverschil ook verband hield metde revolutionaire ontwikkelingen in eenaantal Europese landen in deze naoor-logse jaren. Tegen de Russische revolutiewerd door een aantal grote mogendhe-den een interventieoorlog gevoerd. De

De bevolking mobiliseren omde regeringen te stoppen

Als oprichtingsjaar van de War Resisters’ International (WRI) geldt 1921 – zijhet dat de ontstane organisatie toen nog Paco heette. Paco betekent ‘vrede’ inhet Esperanto. Het idee van een nieuwe, eenvoudig te leren taal, die inter-nationale tegenstellingen kon helpen overbruggen paste goed bij de oprichtersdie voor een behoorlijk deel afkomstig waren uit kringen van dienstweigeraarsuit de Eerste Wereldoorlog en degenen die hen ondersteund hadden.

Het begin van de WRI

Foto

: IIS

G /

AR

CH

IEF

WR

I

WRI COUNCIL IN BILTHOVEN,1937



revolutie kon zeker in het begin op veelsympathie rekenen en dat bracht devraag met zich mee of ze dan niet ookmet militair geweld moest worden verde-digd.

De WRI had hier een duidelijk princi-pe (strikte geweldloosheid), maar het di-lemma zou later terugkomen in deSpaanse Burgeroorlog, toen de WRI geenofficieel standpunt innam (kennelijk wa-ren de meningen verdeeld), maar zichwel inspande met humanitaire hulpver-lening aan de burgerbevolking en op-vang van politieke vluchtelingen.

TOTAALWEIGERAARSDe zetel van de WRI werd al vrij snel ver-plaatst van Nederland naar Engeland enook de naam Paco bleef niet lang, maarwerd vervangen door War Resisters’ In-ternational. De reden daarvan lijkt dat deorganisatorische kracht van de Engelsetak (onder meer de Peace Pledge Union)veel groter was. De activiteiten in dezebeginperiode zijn publicitair en propa-gandistisch: programmatische verklarin-gen, brochures en pamfletten, alles in

AMOK OnderzoeksdossierVDmeerdere talen, rondreizende sprekers ennatuurlijk de driejaarlijkse internationa-le conferenties als ontmoetingspunt. Eenbelangrijk discussiepunt in de begintijdwas of er gestreefd moest worden naarvormen van vervangende dienstplicht.

Hier stonden de totaalweigeraars (indeze tijd ‘absolutisten’ genoemd) tegen-over de meer pragmatisch ingesteldendie het al een stap vooruit vonden als ver-vangende dienstplicht een recht zou wor-den. De totaalweigeraars hadden eenpunt, wanneer ze zeiden dat vervangendedienst in oorlogstijd de angel uit hetdienstweigeren haalde, omdat het in veelgevallen toch een ondersteuning van deoorlogsinspanningen zou zijn, maar danzonder wapens. Aan de andere kant wasin veel landen de situatie dermate repres-sief dat zo’n eerste stap toch een aantas-ting van de militaristische mentaliteitkon betekenen en soms meer toegesne-den was op de nationale situatie. Het lijktof er uiteindelijk een modus vivendiwerd gevonden in de zin dat vervangendedienst in vredestijd kon worden nage-streefd, maar dat in oorlogstijd elke me-

– dat steeds opnieuw gedacht wordt datconflicten met militair geweld opgelostkunnen worden, dat de War on Terror zowerkelijk gewonnen kan worden, datvredesmissies werkelijk vrede brengenterwijl steeds opnieuw uiteindelijk nieuwgeweld wordt uitgelokt..?

– dat internationaal militaire strategieënworden uitgedacht en tactisch wordengeoefend, nog voor er sprake kan zijn vandemocratische besluitvorming en zoalternatieven ontbreken, laat staangeweldloze conflictoplossing..?

– dat de militarisering van de samenlevingal begint met Wargames voor kinderen,dat militairen voor de klas komen omonderwijs te geven en het leger duidenals de grootste en meest effectievevredesbeweging, en datwerkgelegenheid, avontuur envaderlandsliefde bij de rekrutering voorhet beroepsleger centraal wordengesteld en niet het zinloos doden engedood worden..?

– dat mensen een vreedzaam bestaanonmogelijk wordt gemaakt en moetenvluchten voor het oorlogsgeweld van

plaatsen waar sinds mensenheugenisvele generaties gewoond hebben en datdit geweld en onrecht voortwoekert....?

– dat we denken... er valt toch niks tegen tedoen, het heeft geen zin meer en dat wedus nalaten onze stem te verheffen,nalaten in actie te komen of nalatenvredesacties tenminste financieel enmaterieel te steunen..?

NEE! Oorlog is nooit normaal! HELP!

War Resisters’ International is een wereldwijdnetwerk van antimilitaristen en pacifistenmet rond 80 aangesloten organisaties engroepen in meer dan 40 landen actief.Netwerken van activisten zijn en wordenopgezet op vijf continenten met o.a.trainingen, seminars, informatie-uitwisseling en actie. En vanzelfsprekendworden dienstweigeraars envredesactivisten gesteund die repressiemoeten doorstaan om een vreedzamesamenleving op te bouwen, waarbijgeweldloosheid een uitgangspunt is.

Internationaal samenwerken voor hetontwikkelen en voeren van succesvolle actie

gebeurt efficiënt en effectief zonder franjeof poeha. Maar de kosten zijn nietteminhoog. Het werk van de WRI is afhankelijkvan ruimhartige financiële steun. De WRI isvolstrekt onafhankelijk, geld komt vanprivate fondsen en particulieren, naastcontributies van leden en lidorganisaties.

De Nederlandse sectie van de WRI,Vredesbeweging Pais, roept u daarom op omgul en naar vermogen te geven voor de WRI.Een deel van de lezers treft hiervoor bij ditnummer een acceptgirokaart aan. Anderenkunnen doneren via bankrekening NL27INGB 0003 7723 49 t.n.v. VredesbewegingPais te Delft o.v.v. ‘gift WRI’.

Vredesbeweging Pais is een hetAlgemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).Giften zijn daarom fiscaal aftrekbaar. Voorgrote en bijzondere giften zoals legaten,kan contact worden opgenomen met depenningmeester [email protected] of 015-785.01.37.

Voor uw steun zijn zeer veelvredesactivisten wereldwijd u zeererkentelijk.

Vredesbeweging Pais

dewerking moest worden geweigerd.De War Resisters gaan door tot op de

dag van vandaag met een breed scala vanantimilitaristische activiteiten en initia-tieven. Ze hebben ook in recente tijd eenbelangrijke rol gespeeld in bredere bewe-gingen, zoals de anti-globaliseringsbewe-ging.

Kees Kalkman(met dank aan Bart Horeman)

Verder lezen:– Caroline Moorehead, Troublesome People –

Enemies of War 1916-1986 (Hamish Hamilton

1987)

– Devi Prasad, War is a Crime Against Humanity –

The Story of the War Resisters’ International

(WRI, 2005)

– De Wapens Neder – De ontwikkeling in het

denken over sociale acties, geweldloze strijd en

antimilitarisme in Nederland (De Haktol 1985)

1Recensie door Christian Scharnefsky van‘Scott Bennett, Radical Pacifism – The WarResisters League and Gandhian Nonviolencein America 1915-1963’ www.hsozkult.de/publicationreview/id/rezbuecher-6384

Is het soms normaal dat er oorlog wordt gevoerd..?




Jarenlang was gewerkt aan de sa-menstelling van een divers en per-spectiefrijk programma, maar de

uiteindelijke conferentie werd gedomi-neerd door de aan de vooravond ervanuitgebroken Kosovo-oorlog. Ondanksalles stond toch weer een Noord-Atlanti-sche discussie centraal. En dat tot groteverontwaardiging van de omvangrijkedelegatie uit Soedan die vertwijfeldvroeg: “Wat is er mis met ònze oorlog?”

Het logo van de International Fellow-ship of Reconciliation (IFOR) omvat eenwereldkaart. Tot een paar jaar geleden,was dat een projectie waarin niet de At-lantische maar de Grote Oceaan min ofmeer in het midden stond. Een afwijken-de projectie, waardoor je een heel anderbeeld van de wereld krijgt. In plaats vanin het midden, liggen de Amerikaanseoostkust (met New York en Washington)en West-Europa aan de rand van dekaart; ze vallen er bijna af. In hun plaatsligt China centraal.

naar Japan (waar later een afdeling werdopgezet), tijdens de Koude Oorlog naarhet Oostblok, maar ook naar Vietnam, enna de Koude Oorlog naar Irak, voormaligJoegoslavië, weer naar Irak en de laatstejaren veel naar Iran. Vooral de Ameri-kaanse FOR, veruit de grootste IFOR-af-deling, is hierin heel actief. Europese af-delingen richten zich op Israël/Palestina,Latijns-Amerika en in het geval vanFrankrijk en Engeland op een aantalvoormalige Franse en Engelse koloniënin Afrika.

FINANCIËLE STEUNMeer nog dan de geografische spreidingblijkt uit deze schets de dominantie vande Westerse afdelingen binnen IFOR alsspelbepaler en financier. De genoemdeactiviteiten leidden wel tot contacten enpartnerorganisaties, maar door de eisendie hieraan worden gesteld kwam het inde betreffende landen zelden of nooit totvolwaardige afdelingen, die een stemhebben in de vierjaarlijkse internationaleIFOR-Council of ledenvergadering eneen vertegenwoordiger kunnen hebbenin de internationale bestuursorganen.

Daarnaast blijken de Westerse afdelin-gen, ondanks sterk teruglopende inkom-sten, nog altijd in staat zelf hun interna-tionale activiteiten te financieren, terwijlde andere afdelingen daartoe in meer ofmindere mate afhankelijk zijn van finan-ciële steun van de Westerse afdelingen endus in een afhankelijkheidsrelatie ko-men. De mondiale machtsverhoudingenzetten zich dus gewoon door binnen eeninternationale organisatie die zich hier-tegen verzet. Het lukt de Zuidelijke afde-lingen onder deze omstandigheden nietom voldoende tegenmacht te vormen ende Westerse agenda, die Kosovo bijvoor-beeld laat prevaleren boven Soedan, tebeïnvloeden.

De IFOR-gerelateerde groepen in La-tijns-Amerika hadden dit in de jaren ze-ventig al door en in plaats van zich bijIFOR aan te sluiten, verenigden zij zichin een eigen Latijns-Amerikaans net-werk, SERPAJ. Dit werd georganiseerd alssterk regionaal netwerk met een eigen se-cretariaat dat zich richt tegen de politie-ke, economische en militaire dominantievan de Verenigde Staten in de regio. SER-

IFOR – Internationaal zijn door reDe lopende reeks honderdjarige herdenkingenvan belangrijke momenten in de geschiedenisvan oorlog en vrede begon in 1999 met hetHague Appeal for Peace: een grootschaligeherdenking door ruim 8.000 vredesactivistenuit de hele wereld van de Eerste HaagseVredesconferentie van 1899.

De geschiedenis van IFOR begint met een conferentie van leden van verschillendeEuropese kerken, die aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog in Konstanz werd

georganiseerd om vanuit de kerken de dreigende oorlog te voorkomen. Terwijl deconferentie nog aan de gang was, brak de oorlog uit en bevonden de deelnemers uit degeallieerde landen zich plotseling op vijandelijk gebied. Door zijn contacten aan het Duitsekeizerlijk hof wist één van de deelnemers, Friedrich Siegmund-Schultze, een speciale trein teregelen om de Britse delegatie het land uit te krijgen. Hij reisde tot Keulen met hen mee entoen hij daar de trein verliet drukte hij de Engelse Quaker Henry Hodgkin de hand waarbij zevaststelden dat hun landen in oorlog waren, maar zij niet, want “omdat we één in Christuszijn, kunnen we nooit in oorlog verkeren”.

In december 1914 stichtten Britse deelnemers aan de conferentie met gelijkgezinden deFellowship of Reconciliation. Een jaar later volgde de oprichting van de Amerikaanse FOR enwerden in Europa soortgelijke organisaties opgericht. Na de Eerste Wereldoorlog kwamenvertegenwoordigers van deze fellowships bij elkaar in het huis van Kees Boeke in Bilthovenom daar in oktober 1919 de ‘International Fellowship of Reconciliation’ op te richten. Dezeorganisatie was tot de jaren zestig exclusief christelijk, maar onder invloed van deVietnamese boeddhistische monnik en vredesactivist Thich Nhat Hanh, werd gaandewegvoor een interreligieuze basis gekozen, hoewel de meeste afdelingen (ook die in India enJapan!) voornamelijk christelijk zijn.

Als we op die kaart echter de versprei-ding van de (volwaardige!) IFOR-afde-lingen intekenen, dan blijkt het zwaarte-punt nog steeds in West-Europa en deVerenigde Staten te liggen, met daarnaasteen aantal afdelingen in Centraal-Afrika(de meeste daarvan zijn pas recent als af-deling toegelaten – in 2005 waren het ermaar vier) en verder op het Indiaseschiereiland en de eilandenrijken in deGrote Oceaan. In de rest van Azië envooral het Midden-Oosten zijn (op Pa-lestina na) geen IFOR-afdelingen en datgeldt ook voor Oost-Europa. Latijns-Amerika is een apart verhaal, waar wenog op terug komen.

Hoewel IFOR begon als een ‘broeder-schap’ van mensen en organisaties uitlanden die elkaars vijand waren (zie ka-der), heeft dit verzoeningswerk in deloop van de afgelopen eeuw steeds meerhet karakter gekregen van missies vanuitde Westerse wereld naar landen die hetWesten als vijand zag: in het Interbellum




koloniale verleden waardoor de vliegreisvan het ene naar het andere Afrikaanseland veelal via de hoofdstad van de voor-malige kolonisator moet gaan.

Vertegenwoordigers van de Zuidelijkeafdelingen gebruikten de vierjaarlijkseIFOR Councils dan ook om, in de margevan het officiële programma, onderlingte overleggen en informatie uit te wisse-len. Daarnaast bood het met name doorhet Nederlandse Ministerie van Ontwik-kelingssamenwerking gefinancierde Wo-men Peacemakers Program (zie elders indit dossier) een mogelijkheid voor(vrouwelijke) vredesactivisten uit Afrikaen Azië voor geregeld onderling overleg,

PAJ beschouwde IFOR als zusterorgani-satie en pas tijdens de Council van 2014heeft ze zich als volwaardig lid aangeslo-ten, maar dan als regionaal verband enniet als dertien losse leden.

Ook binnen de Europese IFOR-afde-lingen werd de afgelopen tien jaar de re-gionale samenwerking versterkt in devorm van een jaarlijkse Europese IFOR-conferentie waar de twaalf Europese af-delingen informatie uitwisselen en totgezamenlijke Europese projecten encampagnes komen. In Azië en Afrika luktdat niet. In Azië zijn de afdelingen te di-vers en in Afrika vormen niet alleen de fi-nanciën een hoge drempel, maar ook het

or regionaal te werkenmet name nadat dit programma tien jaargeleden regionaliseerde en er naast eeninternationaal kantoor in Nederland ookregionale kantoren in Ghana en India ge-opend werden. In Ghana was ik in 2009als internationaal voorzitter van IFORgetuige van een meerdaagse bijeenkomstwaar de politiek-economische situatie inde diverse subregio’s op het Afrikaansecontinent in kaart werd gebracht en waarbijvoorbeeld de toenemende rol die Chi-na daarin speelt heel anders werd beoor-deeld dan we in het Westen gewend zijn.

UITWISSELINGENVoor velen binnen IFOR bestaat het in-ternationale karakter van de organisatievooral in de internationale uitwisselin-gen, contacten en programma’s. Dat dezede Westerse dominantie in de wereld eer-der bevestigen dan daadwerkelijk tegen-spreken, wordt daarbij voor lief geno-men. Ik heb wel eens het idee gehad datde Westerse dominantie binnen de We-reldraad van Kerken effectiever tegenspelkrijgt dan binnen IFOR, waar de kerkenop het Zuidelijk Halfrond in de jaren zes-tig het mondiaal racisme al op de agendazetten en de Oosters-orthodoxe kerkentijdens de Koude Oorlog het gezichts-punt van de Sovjet-Unie en tegenwoor-dig dat van Rusland laten doorklinken.Dat wordt vaak als last ervaren, maar hetstimuleert het kritisch reflecteren opvanzelfsprekendheden die mondiale do-minantie nu eenmaal met zich meebrengt.

Hoe gek het ook klinkt, in de loop vanmijn internationaal voorzitterschap vanIFOR ben ik er steeds meer van overtuigdgeraakt dat een internationale vredesbe-weging als IFOR pas echt internationaalkan zijn door zichzelf in regionale ver-banden op te splitsen en deze kritischmet elkaar te laten interacteren. Het mo-del waar SERPAJ feitelijk voor heeft ge-kozen en waar de Europese afdelingennaar op weg zijn. De grootse IFOR-afde-ling, de FOR in de VS, vormt feitelijk eenregio in zichzelf. De uitdaging is hoe ditin Afrika en Azië te realiseren.

Jan Schaakevan 2006 tot 2010 internationaal

voorzitter van IFOR




Van zo’n budget kunnen vredes-activisten alleen maar dromen:de Bundeswehr heeft in 2013

alleen al voor advertenties in pers, radioen TV 20,7 miljoen euro uitgegeven. Inhet jaar 2008 bedroegen de totale uitga-ven voor personeelsadvertenties nogmaar 3,78 miljoen. Tot 2010 was er eenmin of meer geleidelijke stijging tot 5,1euro. Daarna gingen de remmen los; in2011 ging het al om 8,55 miljoen enin 2012 om 20,34 miljoen. Dit is een toe-name van zeker meer dan 500% in vijfjaar.

Bovenop deze advertentiekosten ko-men nog de uitgaven om op te treden tij-dens jaarbeurzen (3,8 miljoen) en allerleivormen van jongerenmarketing zoals ad-venture camps. Voor het jaar 2013 voor-zag de defensiebegroting onder de post‘jongerenwerving’ 30 miljoen euro. Tweejaar eerder werd hiervoor nog maar 16miljoen euro ingezet. Dan laten we depersoneelskosten van het terrein be-roepsadviezen (554 formatieplaatsen)nog buiten beschouwing: 22,4 miljoeneuro.

De snelle toename van deze reclame-uitgaven wordt door de Bondsregeringgemotiveerd met de opschorting van de

dienstplicht die “moet worden gecom-penseerd met extra maatregelen voorpersoneelswerving.”

In feite had de Bundeswehr al in delaatste jaren van de dienstplicht te kam-pen met een rekruteringsprobleem, datsindsdien alleen maar erger is geworden.Voor de nu ingestelde “vrijwillige dienst-plicht” komt nauwelijks iemand de deuruit en van degenen die intekenen op diemilitaire snuffelstage haakt een kwart alin het eerste halve jaar af. Steeds minderjongeren hebben zin om uitgerekend aante kloppen bij de enige Duitse ‘werkge-ver’ wiens profiel in hoge mate bestaat uitdoden (en gedood te worden).

De oplossing zou zijn om op te houdenmet doden – maar dat is kennelijk eenkomische gedachte. De Bundeswehrdenkt er anders over. Om toch genoeg re-kruten te lokken helpt kennelijk alleenwerving onder het motto: we doen er nogmaar een schepje bovenop.

De afzonderlijke reclamemedia wor-den daarbij gevarieerd bespeeld. In 2013profiteerden bijvoorbeeld vooral de TV-kanalen, ze kregen 7,5 miljoen en daar-mee drie miljoen meer dan in het jaar er-

voor. Op de tweede plaats kwamen de ge-drukte media met 4,2 miljoen en de radi-ozenders met 4 miljoen. Aan werving ophet internet werd 3,7 miljoen uitgegeven.In de bioscopen werd met 80.000 euronog maar weinig reclame gemaakt. Blijk-baar leest de doelgroep van de militairewervers niet erg veel, maar kijkt lievernaar de buis (een woordspeling die doorde generatie van de platte schermen ver-moedelijk al niet meer begrepenwordt...).

HOGER ONTSPANNINGSGEHALTEVolgens de sociologen van de Bundes-wehr moet er vooral geworven wordenwaar veel mensen bijeen zijn. Ook is hetvan belang dat niet alleen de jongerenzelf, maar ook hun ouders, vriend(inn)-en en partners worden aangesproken.Voor de jongeren zelf is het advies omaan hun belevingswereld aangepaste in-ternetactiviteiten en “bijeenkomsten meteen hoger ontspanningsgehalte” te orga-niseren.

Puur kwantitatief wordt het als eensucces beschouwd. Het bereik van dewervers nam toe van 10,2 miljoen perso-nen in 2011 naar 12,3 in 2012. Dat bete-kent overigens alleen maar dat de recla-me voor de Bundeswehr door dit aantalpersonen is waargenomen, wat zij er ver-der mee gedaan hebben is een anderezaak. Daarbij komt dan nog de inzet vande jeugdofficieren en loopbaanadviseursop scholen en bij arbeidsbureaus. In hetjaar 2013 werden totaal bijna 120.000jongeren bereikt via seminars, fora, ka-zernebezoek en (het meest) optreden inde lessen. Bij de lessen van de jeugdoffi-cieren is over het algemeen aanwezigheidverplicht, bij de loopbaanadviseurs is hetvrijwillig. Althans op papier: het bijwo-nen in klassikaal verband laat anders ver-moeden. In 2013 werd 1,2 miljoen euroaan reclame in de openbare ruimte uitge-geven, onder meer met grote borden.Opvallend is het voetbal als reclameme-dium voor de Bundeswehr. Tussen 2010en 2012 zijn er hierover met 28 sportver-enigingen overeenkomsten gesloten, on-der meer met Hertha BSC Berlin(127.000 euro), Hamburger SV (71.000)en Hannover 96 (55.000). Het gaat daar-bij om advertenties in de clubbladen enspandoeken op de velden.

Niet werven voor het stervenDe uitgaven voor propaganda van de Bundes-wehr zijn enorm gestegen. Presentie op jaar-beurzen en ‘events’ zijn voor de Bundeswehronmisbaar, om nieuw kanonnenvoer terekruteren. Protest daartegen is noodzakelijken mogelijk.

In 2012 begon de War Resisters’ International een project om de militarisering van dejeugd tegen te gaan. Het ging over de “vele manieren waarop jonge mensen over de hele

wereld worden aangemoedigd om het leger en de militaire waarden als iets normaals teaccepteren en kritiekloos te ondersteunen.” (website WRI – wri-irg.org/programmes/militarisationofyouth)

De WRI stelde vast dat militarisering verder ging dan rekrutering van jongeren voor hetleger. De strijdkrachten infiltreren en beïnvloeden ook het onderwijs en de openbare ruimtemet ‘carrièreplanning’, parades en militaristische videospelletjes.

Rond dit thema werd in 2012 in Darmstadt een conferentie georganiseerd. Ookpubliceerde de WRI hierover een boek, ‘Sowing Seeds: The Militarisation of Youth and Howto Counter it’.

Het bijgaande artikel uit ZivilCourage 2014/3, het blad van de DFG-VK (één van de grotereDuitse vredesorganisaties die is gelieerd aan de WRI), levert materiaal voor deze campagnein Duitsland.

Een speciale website brengt nieuws voor de campagne: www.antimili-youth.net.



VD

Om het beeld compleet te maken zijner nog de 18 muziekkorpsen van de Bun-deswehr met 3.000 optredens per jaarwaarvan in 2013 er 736 buiten de kazer-nepoort plaatsvonden. Militaire muziekis “het visitekaartje van de Bundeswehr,intern en naar buiten toe,” aldus de eigenwebsite.

VERZET EN PERSPECTIEVENWe moeten het hier ook nog hebben overeen andere reden waarom de wervings-activiteiten van de Bundeswehr meer zijngaan kosten. De Bondsregering signa-leert “hogere uitgaven voor beveiligings-maatregelen bij de banenmarkten van deBundeswehr”. Er is met andere woordeneen toenemend protest tegen de militari-sering van de openbare ruimte. Websiteszoals www.bundeswehr-wegtreten.orgdocumenteren een baaierd van protest-acties. In principe moet de Bundeswehrer nu bij elk standje op een jaarbeurs re-kening mee houden dat ze ‘bezoek’ vanantimilitaristen krijgen. Op het gebiedvan de jongerenwerving worden hier ookstatistieken over bijgehouden. Afgelopenjaar wordt er melding gemaakt van 39protestacties – in werkelijkheid zijn heter nog wel wat meer geweest.

De sociologen van de Bundeswehrhebben er in verband met de laatste opi-niepeiling opnieuw op gewezen datsteeds meer mensen alleen via de media

een beeld krijgen van de Bundeswehr.Om deze afhankelijkheid te beperken enweer meer ‘direct’ in beeld te zijn advise-ren de sociale wetenschappers een ‘dagvan de Bundeswehr’ in te stellen, waarbijde propaganda en de personeelswervingin het hele land gecoördineerd actiefgaan dingen naar de gunst van het pu-bliek. In het regeerakkoord benadrukkenCDU en SPD bovendien de rol van de“feestelijke eedaflegging” als “uitdruk-king van de verankering van de Bundes-wehr in de maatschappij.” Daaruit blijktwel de ambitie van de grote coalitie omde militarisering van de maatschappijdoor te zetten, maar tegelijkertijd ookeen zekere radeloosheid. Het aantalopenbare eedafleggingen is in 2013 welvan 68 naar 93 gestegen – maar omdat ermaar enkele duizenden vrijwilligers zijnis het feitelijk uitgesloten om dit nog ver-der op te schroeven. Open dagen op dekazernes zijn er sowieso al. En origineleconcepten om het leger geliefd te makenheeft deze regering ook niet. Onlangsheeft een enquête weer laten zien hoeweinig de Duitsers ervoor voelen oorlogte voeren.

Toch valt er geen verandering te ver-wachten in de massale aanwezigheid vande Bundeswehr op volksfeesten en jaar-beurzen. Ze zullen er op los blijven gaanmet speciale events en alles op alles zettenom leerlingen en lerarenkorps te beïn-

vloeden. Het regeerakkoord is zonderomhaal enthousiast over de uitbreidingvan die beïnvloeding: “De jeugdofficie-ren leveren belangrijk werk bij het ver-strekken van informatie over de op-dracht van de Bundeswehr. We juichentoe dat zoveel mogelijk onderwijsinstel-lingen gebruik maken van dit aanbod.”

Verzet hiertegen blijft broodnodig omduidelijk te maken dat de Bundeswehreen ‘werkgever’ is die zijn eigen personeelen de concurrentie in geval van twijfel dedood injaagt. En sowieso schadelijk isvoor de gezondheid.

Hoe vanzelfsprekend het voor ons ookis, sommige jongeren moeten we tochvertellen dat ze uit Afghanistan getrau-matiseerd, gewond of dood terug kun-nen komen en dat de schade niet gecom-penseerd kan worden door een hoge bui-tenlandtoelage. En dat de inzet in hetbuitenland niets te maken heeft met debij de werving beloofde ‘coole locaties’.

Ulla Jelpke en Frank Brendle

Vertaling en bewerking: Kees Kalkman.

MET EEN FLASH-MOB MET HET MOTTO 'KRIEG ISTKEIN FUNSPORT" DEMONSTREERDEN RUIM

200 JONGEREN TEGEN DE WERVING VANHET DUITSE LEGER OP EEN JONGERENMARKT.

DORTMUNDT, NOVEMBER 2014




Toen ik het vliegtuig uit Zuid-Ko-rea nam terug naar Zimbabwe,voelde ik me opgetogen en vol-

daan over de betrokken, geweldloze cam-pagne waaraan ik had deelgenomen: deWomenCrossDMZ Vredesmars 2015. Op24 mei, de Internationale Vrouwendagvoor Vrede en Ontwapening, hebbendertig vrouwen uit vijftien landen de Ge-demilitariseerde Zone overgestoken alseen symbolische roep om vrede in enhereniging van Korea. We troffen elkaarvooraf in Beijing om de visa te halen voorhet bezoek aan Noord-Korea. Daarnagingen we naar Pyongyang voor een reisvan vier dagen vol ontmoetingen metvrouwen die vertelden over hun oorlogs-ervaringen en hun verlangen naar vredeen hereniging. We namen deel aan vre-desmarsen in Pyongyang en Kaesong. Op

24 mei staken we over naar Zuid-Koreawaar we in twee dagen een vredesconcerten een vredessymposium meemaakten.

Het bericht van de Zuid-Koreaansevrouwen die we ontmoetten, stemdeovereen met dat uit Noord-Korea: alle-maal willen zij vrede, ontwapening enhereniging voor Korea. Een van de cam-pagnedoelen van WomenCrossDMZ2015 is een formeel einde van de Kore-aanse Oorlog, door de Wapenstilstands-overeenkomst van 1953 te vervangenmet een permanent vredesverdrag, zoalsvastgelegd in Artikel 4 paragraaf 60. Demars riep op tot hereniging van de Kore-

aanse families die zo tragisch door dekunstmatig door mensen opgeworpengrens gescheiden zijn. Ook werd er opge-roepen tot het verminderen van de mili-taire spanning op het Koreaanse schierei-land en tot de beëindiging van de sanc-ties jegens Noord-Korea, waar vrouwenen hun families zo onder lijden. En ten-slotte werd er bij de leiders op aange-drongen de bewapeningsuitgaven in tezetten voor de verbetering van het wel-zijn van de bevolking en voor de bescher-ming van het milieu.

Nu al mis ik de vredesactivisten metwie ik deze week samen was, vrouwenmet veel wijsheid, kracht en passie. Iktrok op met de Nobelprijswinnaars Mai-read Maguire (Ierland) en Leymah Gbo-wee (Liberia). De rest van de deelne-merslijst leest als een wereldwijde wie-is-wie van vrouwenvredeswerkers. Vrou-wen die grenzen hebben verlegd, leidershebben uitgedaagd, en overal ter wereldhebben bemiddeld en onderhandeldover vrede en mensenrechten. Hun in-spanningen hebben bijgedragen aan destabiliteit van staten en de veiligheid vanvrouwen en hun gemeenschappen doentoenemen. Wij zijn ons ervan bewust, dat

Vrouwen lopen voor vredein Korea

Op 24 mei 2015, ter gelegenheid van detwintigste verjaardag van de InternationaleVrouwendag voor Vrede en Ontwapening, iseen internationale delegatie van dertigvrouwenvredesstrijders, onder wie NetsaiMushonga (lid van de InternationaleAdviesraad van Women Peacemakers Program,WPP) de twee mijl brede GedemilitariseerdeZone (DMZ) tussen Noord- en Zuid-Koreaovergestoken, als een symbolischevredesactie. WPP is blij dat ze actief aan ditunieke en moedige initiatief van Women CrossDMZ heeft kunnen deelnemen. Kijk voor meerinformatie over Women Cross DMZ op dewebsite (https://www.womencrossdmz.org)

Women Peacemakers Program (WPP) werd in 1997 opgericht op aandringen vanvrouwenvredesactivisten die meer genderbewustzijn wilden binnen de

internationale vredesbeweging en meer erkenning voor het vredeswerk van vrouwen. WPP,dat aanvankelijk een programma was van de International Fellowship of Reconcilitation,werd in 2012 een onafhankelijke organisatie. Het doel bleef gelijk: de cruciale rol dievrouwen spelen in de vredesopbouw onder de aandacht brengen en de stem vanvrouwenvredesactivisten versterken. WPP wil dit bereiken door middel van gender-sensitieveactieve geweldloosheid (Gender-Sensitive Active Nonviolence (GSANV).

In 2009 heeft het werk van WPP zich ook uitgebreid naar masculiniteit en de relatiehiervan tot oorlog en vrede. WPP is gevestigd in Den Haag en is sinds 2012 ookpartnerorganisatie van de WRI.

TIJDENS DE BIJEENKOMST. RECHTS MEDEA BENJAMIN (CODE PINK)

Foto

: Nia

na L

iu




vrede en veiligheid noodzakelijk zijnvoor de ontwikkeling van elk land of ge-bied. Onze groep bestond uit dertigvrouwen die, met messcherpe wijsheiden inzicht, onbevreesd, innovatief en instaat de omstandigheden diepgaand teanalyseren, op zoek zijn naar actief ge-weldloze oplossingen.

HET GROTE VERDRIET VANOORLOGOnze missie begon met ons vertrek uitBeijing naar Noord-Korea. In de vijf da-gen die we in Noord-Korea verbleven,hadden we een programma vol officiëlebezoeken, onder andere aan een kleuter-school en een ziekenhuis. Bij deze bezoe-ken kreeg ik de indruk dat in het land eenalgemeen gevoel van diepe onveiligheidheerst die samenhangt met het voortdu-rende conflict met Zuid-Korea. De moedzonk me bij herhaling in de schoenen bijhet zien en horen van de gevolgen van detoenemende militarisering van het ge-bied. In mijn ogen bieden massavernieti-

gingswapens niemand veiligheid, zekervrouwen niet.

Tijdens het vredessymposium inNoord-Korea hadden we gelegenheidvrouwen te ontmoeten en hun verhalenover de oorlog te horen. Zij spraken overhet verlies van talrijke familieleden envrienden – mannen, vrouwen, meisjes enjongens – en over de oorlogslittekens, dieze hun hele leven mee moeten dragen.Hun ervaringen illustreerden het groteverdriet dat oorlog veroorzaakt en denoodzaak vrede te sluiten op het Kore-aanse schiereiland. Deze vrouwen voelende gevolgen van de oorlogssfeer direct;zij betalen de tol voor de permanenteoorlogstoestand en de economischesancties tegen Noord-Korea. Ze verlan-gen naar vrede meer dan iets anders, aan-gezien de huidige situatie feitelijk oorlogbetekent. De vrouwen willen vrijheid,vrede, stabiliteit en harmonie.

De wereld is nog niet zover om actievegeweldloosheid te begrijpen als middelom geweld en onrecht te overwinnen,

noch aan het oplossen van allerlei con-flicten zonder nieuw geweld te veroorza-ken. Maar op 24 mei, toen in Noord-Ko-rea 2.000 vrouwen met ons meeliepen en2.000 in Zuid-Korea, een afstand van 3,6kilometer, roffelden meer dan een mil-joen stappen voor vrede.

VROUWEN GEWELDLOOSMOBILISEREN VOOR VREDETerugkijken op de gebeurtenissen van 24mei vervult me met waardering en op-winding vanwege de sterke geweldlozeboodschap die we deelden met onze Ko-reaanse zusters. Aan Noord-Koreaansezijde liepen zo’n 5000 vrouwen bijna eenkilometer met ons mee, gekleed in kleur-rijke traditionele gewaden. Na de marsnamen we afscheid van hen en gingen inde bus naar Panmunjom, waar de wa-penstilstandsovereenkomst was gete-kend door de Verenigde Staten, de bevel-hebber van de Verenigde Naties die Zuid-Korea vertegenwoordigde, Noord-Koreaen China. In het gebouw ontvouwden we

VROUWEN STEKEN SAMEN DE GEDEMILITARISEERDE ZONE IN KOREA OVER, 24 MEI

Foto

: Nia

na L

iu



AMOK OnderzoeksdossierVDons WomenCrossDMZ 2015 kleed enzongen ons vredeslied. Voor ieder vanons was dat een emotionele ervaring: westonden in de zaal waar de strijdendepartijen 63 jaar geleden besloten hunoorlog te beëindigen, maar verzuimdeneen vredesverdrag te ondertekenen omde vijandigheden te staken.

Bij het oversteken van de Gedemilita-riseerde Zone heb ik er bij de Koreaansevrouwen op aangedrongen bij iedere ge-legenheid elkaar de hand toe te steken, ende Zone fysiek of symbolisch over te ste-ken. Daarvoor kunnen ze 24 mei aangrij-pen (de Internationale Vrouwendag voorVrede en Ontwapening) of Internationa-le Vrouwendag 8 maart om verder tebouwen aan vrede in hun regio. Mijndrie mede-delegatieleden lazen onze ver-klaring voor en benadrukten de nood-zaak van een vredesverdrag voor het Ko-reaanse schiereiland.

Toen we in Zuid-Korea aankwamen,troffen we onze gastvrouwen zeer opge-wonden en juichend aan. We liepen on-geveer twee kilometer in de Gedemilita-riseerde Zone aan Zuid-Koreaanse kant,langs een heel hoog hek. Tijdens het af-sluitende vredesconcert – en tijdens hetvredessymposium op de volgende dag –klonken boodschappen over de nood-zaak van vrede en ontwapening op hetKoreaanse schiereiland en over de strijdvoor vrede op alle niveaus. Die bevestig-den ook de rol van vrouwen bij de vre-desopbouw en wezen erop dat Resolutie1325 van de Veiligheidsraad spreekt overgelijke betrokkenheid van vrouwen inhet bestuur en de vredesopbouw, en overhun bescherming tegen oorlog en ge-weld.

WENNEN AANVROUWENVREDESWERKERSEr bestaat groot wantrouwen tegen onzeWomenCrossDMZ 2015 Vredesmars.Sommige journalisten, die onze campag-ne niet begrijpen, noemen ons “naïef enonnozel.” In de loop van de gebeurtenis-

sen, zowel in Noord- als in Zuid-Korea,ga ik steeds behoedzamer met mijnwoorden om, en met de antwoorden dieik geef. Niet zonder reden: onze interna-tionale delegatie voelde uit eerste handhoe antwoorden en verklaringen uit huncontext gehaald werden, en zelfs fout ge-citeerd door de nationale en internatio-nale media. De Noord-Koreanen probe-ren onze missie te tonen als één van soli-dariteit met de regering en haar leiders,in plaats van als een roep om ontwape-ning, vrede en hereniging. En bij onzebinnenkomst in Zuid-Korea staan er eenpaar boze demonstranten met bordendie ons voor verraders uitmaken en onsuitnodigen naar Noord-Korea terug tegaan. Daar bestaat het beeld dat wij ge-bonden zijn aan de Noord-Koreaanse re-gering en haar beleid. Onze missie blijktpolitiek zo gevoelig, dat in de media vanverschillende kanten aan de neutraliteiten legitimiteit van onze delegatie en onzevredesmars getwijfeld wordt.

De wereld is niet gewend aan onafhan-kelijke vrouwen die liever voor hun eigenzaak opkomen dan aan het lijntje te lo-pen van een regering of een manlijke lei-der. Onmiddellijk zie ik het patriarchaaten geweldsculturen aantreden om onzemissie te veroordelen. De wereld ziet vre-destichters doorgaans als machtige man-nen die gaan onderhandelen en geenmillimeter toegeven. En die, als er geenovereenstemming bereikt wordt, eenland altijd nog de vrede in kunnen bom-barderen! Hoe rampzalig deze tactiek is,kunnen we zien in Irak, Libië, Syrië en Je-men, waar de gruwelen van de oorlogblijven groeien. In al deze voorbeeldenwerd extreem geweld gebruikt zonderdat stabiliteit tot stand kwam; integen-deel, het heeft de cultuur van oorlog engeweld bestendigd. De wereld is niet ge-wend aan vrouwen die opstaan en ver-houdingen tot stand brengen die nood-zakelijk zijn voor het creëren van vrede.

Het is jammer dat een deel van de me-dia onze rol als vredestichters en activis-ten voor verandering in Korea niet heeftwillen begrijpen. Vrouwen zijn in alle tij-den grote vredestichters geweest, maarde samenleving heeft geweigerd hun in-zet te aanvaarden en hen uitgesloten vande onderhandelingstafels en de regerin-gen. Met onze mars hebben we belang-stelling gecreëerd voor het bestand vanzeventig jaar tussen Noord- en Zuid-Ko-rea en de absurditeit laten zien van hetbestaan van een sterke, gedemilitariseer-

de zone zoveel jaar na het einde van deKoude Oorlog. Onze inzet heeft gehol-pen belangstelling te wekken voor despanning op het Koreaans schiereiland,de ongecontroleerde bewapening en deGedemilitariseerde Zone. En wij blijvenonze zusters in Korea steunen bij hun po-gingen de Zone fysiek en symbolischover te steken.

EERSTE STAP VAN EEN LANGE REISIn deze intensieve week heb ik de schade-lijke verbanden ontdekt tussen oorlog enmilitarisering overal ter wereld. In de Ge-demilitariseerde Zone liggen rond eenmiljoen landmijnen en ik krijg kippenvelals ik er aan denk hoeveel het gaat kostenom die te verwijderen. Ik kreeg boven-dien informatie uit de eerste hand overde gevolgen van oorlog en geweld, vanzowel Noord- als Zuid-Koreanen. Overde bombardementen, de doden, de ver-nietiging van voedselvoorraden, de mar-telingen, de verkrachtingen, en het meestnog over de voortdurende angst voor eennieuwe aanval. Beide Korea’s hebben wa-penvoorraden opgebouwd vanwege dedreiging van de niet beëindigde oorlogvan 1950-1953, en die middelen zijn ont-trokken aan de ontwikkelingsfondsen.

Ik geloof echt dat het oversteken vande Gedemilitariseerde Zone een briljantvoorbeeld is van vreedzaam verzet tegende oorlogstrommels. Zoals in de slotver-klaring van de delegatie is aangegeven, isdit een eerste stap naar civiele diploma-tie; maar er ligt nog een lange weg voorons. Deze actie past perfect in de missievan het Women Peacemakers Programom vrouwen overal ter wereld te mobili-seren met actieve geweldloosheid aanvrede te werken. Door mijn betrokken-heid vanuit WPP heeft die haar solidari-teit laten zien met de vrouwen die overalter wereld leven in gebieden met conflic-ten en oorlog.

Sinds ons vertrek bid ik dat de vrou-wen van Noord- en Zuid-Korea elkaaropnieuw de handen toesteken en de Ge-demilitariseerde Zone overbruggen. Eenvan de laatste bolwerken van de KoudeOorlog moet geslecht worden en de tienmiljoen families die sinds zeventig jaargescheiden zijn moeten die grens net zovrij kunnen oversteken als overal ter we-reld normaal is.

Netsai Mushonga

Vertaling: Tjark Reininga

In mijn ogen bieden

massavernietigingswapens

niemand veiligheid, zeker

vrouwen niet.



KORTE BERICHTEN

Just Peace Festival

Van 18 t/m 21 september is er in DenHaag het Just Peace Festival. De aard

van dit festival wordt duidelijk als je zietdat het geopend wordt met Het GroteVredescollege Vechten voor vrijheid doorde Commandant der Strijdkrachten.Toch kunnen enkele activiteiten interes-sant zijn voor mensen uit de vredesbewe-ging. Bij een enkele is zelfs enig verbandmet de vredesbeweging aanwezig.

Tijdens het Just Peace Festival zijn erhardloopwedstrijden, debatten, muziek-optredens en (foto)tentoonstellingen.Een aantal internationale organisatiesopenen eenmalig hun deuren voor hetpubliek. Er is zelfs een kinderspeurtochtin het Vredespaleis.

Vredesweek

De landelijke Vredesweek is dit jaarvan 19 t/m 27 september. Het mot-

to is deze keer Vrede verbindt. Hier treft uberichten aan over verschillende activi-teiten in de Vredesweek. Er zijn er na-tuurlijk veel meer. Daarvoor raadpleegt ude agenda op ambassades.paxvoorvre-de.nl en/of www.aktieagenda.nl.

Walk of Peace

Je kunt meedoen aan de Walk of Peaceop zondag 20 september in Den Haag.

Ontmoet anderen die zich voor vrede in-zetten. Bezoek verwachte en onverwach-te plekken in de stad. Laat je inspireren.De Walk of Peace is bedoeld voor ieder-een die iets voor vrede wil doen. Jong enoud; iedereen is welkom mee te lopen enmee te doen aan activiteiten om zelf bij tedragen aan vrede. Deze wandeling wordtgeorganiseerd door PAX en de Raad vanKerken, in samenwerking met Kerk enVrede en de Haagse Gemeenschap vanKerken.

Meld je aan op www.walkofpeace.net

Grensdoden

De dag voor Allerzielen, zondag 1november, vindt op de steiger voor

museum De Hermitage in Amsterdameen herdenking plaats van de overlede-nen aan de Europese buitengrenzen. Bij

de herdenking nemen verhalen over om-gekomen migranten een belangrijkeplaats in.

Aan de buitengrenzen van Europa spe-len zich dagelijks drama’s af. Mensen dieop zoek zijn naar een beter en veiliger le-ven, verdrinken in zee of komen op ande-re manieren onderweg om. Meestalnaamloos, in stilte. Het aantal dodenneemt de laatste jaren alleen maar toe.Een belangrijke oorzaak is het strengemigratiebeleid van de EU, dat vluchtelin-gen dwingt risicovolle routes te nemen.

Meer info: 06-81673263 (GerardMoorman)

Ban de bom

Rond het feest van Onnozele Kinde-ren (27 of 28 december) is er een

onnozele actie bij de vliegbasis Volkelvoor een kernwapenvrije toekomst. Komerheen en neem een stukje brandhoutmee voor het vuur en/of kinderspeel-goed voor in ’t prikkeldraad van de basis.De actie zal strikt geweldloos en vriende-lijk van karakter zijn.

Op de vliegbasis Volkel (Brabant) lig-gen 10 tot 20 kernbommen van het typeB61. Als wij niets doen, dan worden dezekernwapens vanaf 2018 vervangen doorB61-12 atoombommen. Deze zijn betergeleidbaar en in vernietigingskracht re-gelbaar zodat ze breder en makkelijkeringezet kunnen worden dan de huidigekernwapens.

Meer info: www.noelhuis.nl

Guantanamo

De Liga voor de Rechten van deMens heeft een brief aan de Neder-

landse regering geschreven over de opna-me van Guantanamo gevangenen in Ne-derland. De Liga vindt dat er een heleverkeerde discussie is ontstaan in de Ne-derlandse samenleving. De regering zouduidelijk moeten maken dat het hier gaatom slachtoffers van mensenrechten-schendingen. Het zou vanzelfsprekendmoeten zijn dat ze hier opgevangen wor-den. Temeer daar Nederland een land iswaar veel internationale gerechtshovengevestigd zijn. Zo’n land zou niet alleenin woord maar ook in daad de mensen-rechten moeten respecteren.

Burgerinitiatief

De campagne Teken tegen Kernwa-pens van PAX heeft succes gehad.

Ruim 40.000 handtekeningen werdenverzameld. Genoeg om de Tweede Kamerte laten debatteren over een verbod opdeze massavernietigingswapens. Numoeten we er nog voor zorgen dat deTweede Kamer instemt met een verbodop kernwapens.

Manifeest

Het collectief Nacht van de Vrede zetop zaterdag 19 september een

nieuw evenement neer: Het Manifeest.Het programma leidt de bezoekers langsvijftien theaters en andere inspirerendelocaties in Amsterdam. Entertainmenten verdieping wisselen elkaar af of smel-ten samen tijdens een theaterstuk, ballet-voorstelling, literaire voordracht, stand-up comedy én meer.

Het Manifeest vormt het startsein vande landelijke Vredesweek.

Meer info: www.nachtvandevrede.nl

Generaal over IS

In een interview met Al Jazeera Englishstelt oud-generaal Michael Flynn, die

een topfunctie bij de CIA bekleedde, dathet Amerikaans buitenlands beleid eenrol heeft gespeeld bij het ontstaan van deIslamitische Staat (IS). Drone-operatieskomen voort uit een “falende strategie”,en wat betreft de martelmethoden die deCIA gebruikt bij detentie en verhoorhoopt Flynn dat meer mensen verant-woordelijkheid gaan nemen. VolgensFlynn is de militaire invasie in Irak eenstrategische misser geweest, die sterkheeft bijgedragen aan het ontstaan vanIS.“We hebben zeker olie op het vuur ge-gooid,” zegt hij in het interview tegenjournalist Mehdi Hasan. “Absoluut, zon-der twijfel.”

Fietsen voor Gaza

Van vrijdag 24 tot zondag 26 juli fiets-te een internationaal gezelschap van

50 renners onder het motto Cycling4Ga-za van Alkmaar naar het InternationaalStrafhof in Den Haag. Doel van de tocht



was om fondsen te werven voor professi-onele hulp aan mentaal beschadigde kin-deren in Gaza.

Unicef schat dat 373.000 getraumati-seerde kinderen in Gaza urgente psycho-sociale hulp behoeven. In de door drieoorlogen zwaar getroffen Gazastrook isdergelijke hulp echter amper beschik-baar. Een speciaal op kinderen gerichtproject van het Palestine Children’s Re-lief Fund (PCRF) moet daar veranderingin brengen. Cycling4Gaza heeft de finan-ciering van dit project tot doelstellingvoor 2015 gekozen.

Wereldvredes-index 2015

Van de Wereldvredesindex is de editie2015 verschenen. Daaruit blijkt een

toenemende tweedeling in de wereld. Insommige landen, veelal in Europa, is desamenleving vreedzamer en welvarenderdan ooit, terwijl andere in een neer-waartse spiraal verkeren. Sedert 2008 isde wereld als geheel minder vredig ge-worden.

Het volledige rapport vindt u in deleeszaal van het Vredesmuseum op Inter-net www.vredesmuseum.nl

NVMP-symposium

Onder de titel Kernwapens, ons eenzorg organiseert de NVMP, ver-

eniging voor Gezondheidszorg en Vre-desvraagstukken, een symposium op 26september, 13-17 uur in De Balie te Am-sterdam.

Het is een symposium voor artsen enandere geïnteresseerden over de me-disch-humanitaire gevolgen van het ge-bruik van kernwapens en stellingnamevanuit de gezondheidszorg daartegen-over. Centraal staat de boodschap dat degevolgen zo desastreus zijn dat structure-le medische hulp een illusie is. De enige

optie is preventie, oftewel eliminatie vandeze massavernietigingswapens.

Meer info: www.nvmp.org

EU maant Israël

De Raad van Buitenlandse Zakenvan de EU heeft op 20 juli Israël

opgeroepen af te zien van plannen om debevolking van Susiya en Abu Nwar teverdrijven en hun dorpen te vernietigen.Verder stelde de EU dat Israël zich aanhet internationaal recht moet houden endat overeenkomsten tussen de EU en Is-raël niet van toepassing zijn op de sinds1967 bezette gebieden.

VredesschepenGaza

Op 28 juni zijn de 4 schepen die methulpgoederen onderweg waren

om de Israëlische blokkade van Gaza tebreken door de Israëlische marine on-derschept. Dit ondanks een klemmendpleidooi van de Israëlische vredesbewe-ging Gush Shalom voor het doorlatenvan de schepen en het openstellen van dehaven van Gaza.

Venezuela

De overheid van Venezuela brengtmensenrechtenactivisten, waaron-

der meerdere leden van War Resisters’ In-ternational, in gevaar door o.a. hun reis-gegevens te publiceren. Het bestuur vande WRI heeft een verklaring uitgegevenwaarin wordt opgeroepen de activisten testeunen.

@vredesbeweging

Vredesbeweging Pais is nu ook actiefop Twitter! Volg de dagelijkse tweets

op www.twitter.com/vredesbeweging alsje snel wilt weten waar, waartegen en

vooral waarvoor overal ter wereld ge-weldloos actie wordt gevoerd. Het gaatom acties tegen oorlog en oorlogsvoor-bereiding, tegen uitbuiting en onder-drukking en tegen uitputting van de na-tuur. En vóór peoples power, mensen-rechten, emancipatie, vóór een vreedza-me, eerlijke en leefbare samenleving, lo-kaal en mondiaal.

Aanval opJerusalem Hug

Rob Schrama schrijft ons: Op 28 meijl. werd ons vredesevenement Jeru-

salem Hug aangevallen door een agres-sieve meute uit Oost-Jeruzalem. Ledenvan de familie van mijn Palestijnsevriend Arafat Abu Rass raakten gewonden moesten naar een Israëlisch zieken-huis (oogchirurgie, gebroken arm,hoofdletsel, kneuzingen, shock). Erwordt geld ingezameld voor de zieken-huiskosten.

Meer info: www.jerusalemhug.org

Kernwapenverbod

Meer dan honderd lidstaten van deVerenigde Naties hebben aange-

geven te willen werken aan een wereld-wijd verbod en eliminatie van kernwa-pens door de humanitarian pledge testeunen. Nederland laat het opvallendgenoeg afweten. Dit werd pijnlijk duide-lijk tijdens de herzieningsconferentie vanhet non-proliferatieverdrag, die onlangsin New York werd afgerond.

Tentoonstellingen

In het Vredesmuseum Gouda, Turf-markt 30 is t/m 31 december de ten-

toonstelling Zicht op Vrede, over de ge-schiedenis van de internationale vredes-beweging, te zien. Deze periode wordtvan 4 t/m 28 november onderbrokenvoor de reizende Anne Frank tentoon-stelling Laat me mezelf zijn van het AnneFrank Huis.

Verder: 11 sept. t/m 8 okt.: tentoonstel-ling Vergeven – Verzoenen in Oud-Beij-erland.

Meer info: www.vredesmuseum.nl/info/agenda.php of 015-7850137.

Meer en uitvoeriger VredesNieuws vindt uop: www.vredessite.nl/nieuws



SIGNALERINGEN

Nu de voorbereiding voor de DerdeWereldoorlog eindelijk weer mag, zit hetministerie van defensie een beetje metde Vredesmedaille in de maag. Tja, zewillen toch liefst weer eenoorlogsmedaille. Zou het ministerie vandefensie binnenkort ook weer hetMinisterie van Oorlog mogen heten? Ennu spreken we van het ‘uitschakelen’ of‘onschadelijk maken’ van een vanoverheidswege benoemde vijand,binnenkort mogen we ze weer ‘doden’.Het woord ‘vermoorden’, nl. met opzetiemand doodmaken, blijft voor het legereen taboe. Moord valt meestal niet zogoed bij de publieke opinie. Hetperspectief dat je als soldaat grote kansloopt vermoord te worden past dus ookniet binnen het jargon. Je ‘sneuvelt’ of‘valt’. De vijand ‘legt het loodje’.

Defensie zit nu op een nieuwe naamvoor de medaille te broeden. Wie heefter een suggestie? Braafhalsmedaille?Rouwdouwmedaille? Ik ben benieuwdwat ze ervan maken.

Ik moest even denken aan het

Medailles, vlaggetjes enopgenaaide strepen op hetuniform zijn belangrijke

parafernalia om de zelfwaardering vaneen militair op te krikken als hij(tegenwoordig ook zij) terugblikt op hetnut van zijn/haar bijdrage aan hetkrijgstoneel. Ik weet nog van de lagereschool, hoe blij ik was als juf eenvlaggetje of vrolijk stempelafdrukje bijeen rekensom of dictee plaatste: eenkinderhand is gauw gevuld.

Na de vorige Koude Oorlog moest ernieuw nut voor het leger wordenbedacht, dus ‘vredesmissies’ deden hetgoed om enige acceptatie bij het bredepubliek te vinden. Vrede en missie, daarkan een Nederlands Christen weinigkwaads achter zoeken. Hiervoor bedachthet defensieministerie dus ook eenVredesmedaille als decoratie, eenmedaille die van overheidswege nooitaan een dienstweigeraar of antimilitaristzal worden verstrekt. Die komen nietverder dan het gebroken geweertje uiteigen kring te ontvangen.

Oorlogsmedaillestripverhaal over Bulletje en Bonestaak,twee pubers die als verstekeling met eenRotterdams vrachtschip een wereldreisbeginnen. Op de eerste aanlegplaats inLonden gaan ze de stad bekijken. Dekoksmaat vraagt hen of ze wel eens eenheld hebben gezien. Nou, dat lijkt henwel indrukwekkend. Om de hoek van destraat komen ze die dan tegen – op eeninvalidenkarretje. Ik meen me van hetplaatje te herinneren dat deoorlogsveteraan zelfs een bordje om denek had met het opschrift: Held. Meteen medaille heb je dan nog iets om blijmee te zijn.

Op het rechterplaatje vond je dan demedaillehouder op de voorgrond en depasserende generaal met privéchauffeurop de achtergrond.

Geart Bosma

(Het plaatje moeten we helaas om auteurs-

rechtelijke redenen achterwege laten. red.)

Op 19 augustus voer met dezeshonderd schepen grote vloot van

Sail Amsterdam ook de Chileenseviermaster de Esmeralda binnen. In

de nadagen van zijn bestaan lag dezeals oefenschip voor de marine voor

anker. Tijdens de dictatuur vanPinochet diende de Esmeralda als

folterplaats voor politiekegevangenen. Enkele tientallen

overlevenden en nabestaanden inNederland protesteerden tegen hetfeestvieren in dit ‘schuldige’ schip.

Voor meer informatie:www.mapuche.nl.

Esmeralda

Foto

: Hen

ri v

an A

veza

ath


WapenbroederTekst op wijs van smartlap uit 1914-1918.Archief Appelscha, dossier “Is het hier oorlog?”

ik had een wapenbroeder, geen dapperder dan hijde oorlog riep ons samen, de trommel sloeg – wij kwamenen gingen zij aan zij – en gingen zij aan zij

ik had een wapenbroeder, ik heb hem nu niet meerhij is in de strijd gebleven, hij verloor zijn jonge levenviel op het slagveld neer – viel op het slagveld neer

er vielen duizendtallen op ‘t bloedig veld van eeromdat zij als soldaten hun broederplicht vergatendie zegt: de wapens neer! – die zegt: de wapens neer!

ja broeder, ‘k zie u weder, dat lenigt mijn verdrietdaar waar geen angst of vrezen of oorlog meer zal wezen,daar kent men ‘t scheiden niet – daar kent men ‘t scheiden niet


VredesMagazine4-2015 05-09-2013 17:05 Pagina 1 redesredes … · 2015-09-21 · Dealen met Iran...

Documents

Transcript of VredesMagazine4-2015 05-09-2013 17:05 Pagina 1 redesredes … · 2015-09-21 · Dealen met Iran...