“Energie besparen is een niet te missen kans om de fi nanciële gevolgen van de economische crisis wat te verzachten. Zo kunnen we er mede voor zorgen dat de behandeling, service en faciliteiten voor patiënten en cliënten in de zorginstellingen op peil blijven,” aldus André de Reus voorzitt er beroepsvereniging FMGezondheidszorg. Naast kostenbeheersing spelen volgens hem ook morele overwegingen een rol om energie te besparen: “Juist zorginstellingen hebben een taak een bijdrage te leveren aan het terugdringen van de CO2-uitstoot.”

KennisDe Reus benadrukt dat besparen op energie veel meer is dan lampenuitdoen en de thermostaat omlaag draaien. “Denk aan maatregelen in de catering, want juist de voedselproductie is een geweldige energieslurper of aan de manier waarop we gebouwen binnen en buiten laten reinigen. Ook in deze onderdelen van ons brede vakgebied kunnen we veel winnen door te besparen.” Volgens De Reus is er al veel belangstelling onder facilitairmanagers voor energiebesparing. “Maar het gaat nu eenmaal om specifi eke kennis van technieken en gedragsbeïnvloeding die niet iedereen noch elkeinstelling in huis kan hebben. Juist dat is wat we met dit symposium willen bereiken: een fl inke impuls aan kennisverspreiding over energie besparen.”De beroepsvereniging organiseert het symposium samen met Agentschap NL, onderdeel van het ministerie van Economische Zaken. “Agentschap NL isbij uitstek de specialist in het toepassen van duurzaamheid in bedrijven en instellingen en dus ook energiebesparing. We zijn blij dat zij hun kennis metfacilitair managers willen delen, tijdens maar ook na zeven oktober,” stelt De Reus vast.

“Met dit symposium willen we een fl inke impuls geven aan kennisverspreiding over energie besparen.”

“Liever besparen dan bezuinigen”

Voorzitt er beroepsvereniging FMGezondheidszorg André de Reus

Jaarlijks 115 miljoen euro besparen kan

Volgens TNO Centrum Zorg en Bouw kan de zorgsector tussen de 12 en 25% energie besparen. Dit komt overeen met een jaarlijkse gemiddelde kostenbesparing van 115 miljoen euro en een reductie van de CO2-emissie van ongeveer 600 kton per jaar.

In samenwerking met Agentschap NL maakte TNO een inschatt ing van de potentiële energiebesparing in de zorgsector. Hiervoor is een onderverdeling gemaakt in ziekenhuizen, verpleeghuizen, verzor-gingshuizen en de gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidszorg en jeugdzorg. Deze indeling is zo gekozen, omdat er verschil is in gebouwvormen, bezett ingsgraden, installatie concepten en energiever-bruik. Het jaarlijkse energieverbruik van de totale zorgsector bedraagt ruim 900 miljoen kubieke meter gas en 2,3 miljoen MWh electriciteit. Vergelijkbaar met ruwweg 600.000 huishoudens.

Cluster

ZiekenhuizenVerpleeghuizenVerzorghuizenGHZ/GGZ/Jeugdzorg

Totaal

Gas (*1000 m3/jaar)

237.600213.000210.000240.000

900.600

Electriciteit(MWh/jaar)

741.600518.300511.000584.000

2.345.900

Primair(PJ/jaar)

15,212,312,113,8

53,3

CO2-emissie(kton/jaar)

842672662757

2,932

Energiekosten(M€/Jaar)

163130128146

567

energiegebruik per cluster

Energiebesparende maatregelenOp basis van het percentage instellingen dat de energiebesparende maatregel heeft doorgevoerd, maakte TNO een inschatt ing van het maximaal te behalen percentage en het energiebesparende eff ect ervan.Hieruit blijkt dat ziekenhuizen veel energie kunnen besparen met dak- en vloerisolatie, HR-ketels en systeemoptimalisatie. Voor nieuwbouw biedt warmte- en koudeopslag nog veel mogelijkheden.

>> Als het gaat om energie en klimaat

congreskrant zorg | 01

Energie besparingin de zorg

Voor het onderzoek zijn ruim twee-duizend facilitair managers, gebouw-beheerders, installateurs en adviseursondervraagd. Er is onder meer gekekennaar de resultaten van de campagneSlimme Energie (zie kader) en dewijze waarop Agentschap NL facilitair managers en gebouwbeheerders het beste kan ondersteunen bij energie-besparing in kantoren, zorg- enonderwijsinstellingen.

MaatregelenNet als voorgaande jaren blijkt ook uit dit onderzoek dat energiezuinigeverlichting (62%), het goed afstellenvan de klimaatinstallatie (53%) en het toepassen van regelaars (51%) de meest populaire maatregelen zijn. HansScherpenzeel, programma-adviseur utiliteitsbouw bij Agentschap NL:“Vooral energiezuinige verlichting werdde afgelopen drie jaar veel genoemd.

Daaronder verstaan we onder meer spaarlampen, LED lampen, hoog-frequente verlichting, schakelingenop basis van bewegingssensoren endaglichtafh ankelijke schakelingen.”Bij het goed afstellen van klimaat-installaties gaat het om het optimaalafstemmen van onderdelen van het systeem, zoals opwekker, regelingen,distributie en afgift e. Met regelaarsworden de instellingen van schakel-tijden op het klimaatsysteem bedoeld.

Motieven: fi nanciën en (binnen)milieuOpvallend is dat fi nanciële motieveneen grote rol spelen bij energie-besparing. Maar liefst 79% van defaciliair managers vindt het aandeel vande energiekosten in de totale kostengroot genoeg om maatregeleninteressant te maken. VolgensScherpenzeel is men eerder gemotiveerd om kosten te besparendoor de economische crisis. “Maar gelukkig blijft een groeiend aantalfacilitair managers het milieu alsbelangrijke beweegreden noemenom energie te besparen. Dat is nu 37%,

Cluster

ZiekenhuizenVerpleeghuizenVerzorghuizenGHZ/GGZ/Jeugdzorg

Totaal

Primair(PJ/Jaar)

1,883,183,153,57

11,78

energiegebruik per cluster

(%)

12,4%25,9%26,1%25,9%

22,1%

CO2 emissie(kton/Jaar)

82166164186

598

(%)

9,7%24,7%24,8%24,6%

20,4%

Energiekosten(M€/Jaar)

15,8332,0931,8135,99

115,720

(%)

9,7%24,7%24,8%24,6%

20,4%

Verpleeg- en verzorgingshuizenIn verpleeg- en verzorgingshuizen is de meeste energiewinst te behalen met dak- en gevelisolatie, diverse verlichtingsmaatregelen en systeemoptimalisatie. Evenals voor ziekenhuizen is voor nieuwe verpleeg- en verzorgingshuizenwarmte- en koudeopslag een aantrekkelijke energiebesparende maatregel.

BesparingspotentieelHet verschil tussen de huidige en maximaal mogelijke penetratiegraad en het eff ect van de energie besparende maatregelen leiden tot een realistisch energie-besparingspotentieel. Deze tabel geeft aan hoeveel energiebesparing mogelijk isen hoeveel dat scheelt op de energierekening.

Gezondheidszorg investeert

Facilitair managers in de zorg laten zien dat zij het thema duurzaamheid serieus nemen. Daarmee lopen zij in betrokkenheid voor op andere collega’s die verantwoordelijk zijn voor kantoorgebouwen. Het is een van de conclusies uit een jaarlijkse evaluatie van energiebesparing in gebouwen, uitgevoerd in opdracht van Agentschap NL. De resultaten werden februari 2010 gepubliceerd.

Facilitair managers en gebouwbeheerders, dat kan slimmer! Door het nemen van de juiste energiebesparende maatregelen neemt het comfort in gebouwen toe, daalt het ziekteverzuim en gaat de energierekening omlaag. De campagne Slimme Energie stimuleert facilitair managers en gebouwbeheerders maatregelen te nemen. In een factsheet die speciaal voor het FMG-congres is ontwikkeld, vindt u een overzicht van instrumenten die in het kader van onder meer Slimme Energie zijn ontwikkeld. De campagne Slimme Energie wordt door Agentschap NL uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer/Wonen, Wijken en Integratie (VROM/WWI). Meer informatie vindt u op www.slimmeenergie.nl.

40

50

60

90

80

70

100

0

10

20

30

Dak

isol

atie

Gev

elis

olat

ie

Vloe

risol

atie

Gla

siso

latie

Dag

licht

afh

anke

lijke

ve

rlich

ting

Verli

chtin

gspl

an

Spie

gelo

ptie

k ar

mat

uren

Aanw

ezig

heid

sdet

ectie

Veeg

scha

kelin

g

War

mte

pom

p

WKO

Syst

eem

opt

imal

isat

ie

HR-

kete

ls

Penetratiegraad maatregelen ziekenhuis (%)Pe

rcen

tage

(%)

Penetratiegraad maatregel 2008 (%) ziekenhuis

Eindsituatie (%) ziekenhuis

40

50

60

90

80

70

100

0

10

20

30

Dak

isol

atie

Gev

elis

olat

ie

Vloe

risol

atie

Gla

siso

latie

Dag

licht

afh

anke

lijke

ve

rlich

ting

Verli

chtin

gspl

an

Spie

gelo

ptie

k ar

mat

uren

Aanw

ezig

heid

sdet

ectie

Veeg

scha

kelin

g

War

mte

pom

p

WKO

Syst

eem

opt

imal

isat

ie

HR-

kete

ls

Penetratiegraad maatregelen verpleging/verzorging (%)

Perc

enta

ge (%

)

Penetratiegraad maatregel 2008 (%) zorg

Eindsituatie (%) zorg

02 | congreskrant zorg

Zorginstellingen gunstige uitzonderingIn de zorgsector staat het onderwerp energiebesparing in gebouwen hoger op de agenda en worden maatregelen sneller genomen dan in andere sectoren. Volgens Hans Scherpenzeel, programma-adviseur utiliteitsbouw bij Agentschap NL, is dit een gevolg van de maatschappelijke functie die zorginstellingen vervullen. “Daarnaast zijn gebouwbeheerders van kantoren over het algemeen wat terughoudender met uitgaven vanwege de economische crisis. Zorginstellingen zijn daar wat minder gevoelig voor.”

tegen 30% in jaar hiervoor.” Ook het verbeteren van het binnenmilieu enhet reduceren van klachten vanmedewerkers blijken belangrijkedrijfveren om energie te besparen. Maar liefst 84% van de facilitair managers noemt een gezond binnen-milieu zelfs als voornaamste reden.Het valt de programma-adviseur utiliteitsbouw op dat facilitair managers in de zorg een gezond binnenmilieu enhet afnemen van klachten(respectievelijk 88% en 83%)belangrijker vinden dan facilitair managers in de utiliteit (respectievelijk 81% en 73%) om met energie besparing aan de slag te gaan. De gezond-heidssector heeft het afgelopen jaar beduidend meer geïnvesteerd dan huncollega’s in energiezuinige verlichting (10%-punt meer), het goed afstellen vanklimaatinstallaties (14%-punt meer) enstooklijnen (11%-punt meer).

Laat u horen!Opvallend is dat de evaluatie van de campagne Slimme Energie aantoont dat slechts 30% van de facilitair managers vindt dat er voldoende budget is voor energiebesparing. In 2009 bedroeg dit percentage nog 39% en het jaar daarvoor 47%. Conclusie: de facilitair manager mag best wat meer zijn stem laten horen. Het management of de directie ondersteunt energiebesparing nog onvoldoende. De facilitair manager is, naast de energie-inkoper en de vastgoedbeheerder, de belangrijkste partij om hen hierin te adviseren. Hij kan deze beslissers beïnvloeden. Daarom moet hij ervoor zorgen dat hij energie consequent in de bedrijfsvoering opneemt.

‘‘Gedragsverandering levert het meeste op’’Energiebesparing staat vaak voor maatregelen als het vervangen van een lamp en ketel door duurzame varianten. Facilitair manager Kees Kellendonk van Stichting De Noorderbrug vindt dit soort maatregelen zinvol, maar ze halen niet het maximale rendement uit energiebesparing. Samenvoegen van informatie over energieverbruik, gericht meten en gedragsverandering leveren meer op.

Facilitair manager Kees Kellendonk

kinderen en volwassenen, mensen met niet-aangeboren hersenletsel en doven. De organisatie telt 85 grote en kleine locaties verspreid over vier provincies. Het energiebudget wordt decentraal beheerd. In 2010 besloot De Noorderbrug het energieverbruik met 10% te verminderen. “Hoe minder geld we uitgeven aan energie, hoe meer er overblijft voor de zorg voor onze cliënten”, zegt Kellendonk.Tot voor kort werkten de locaties met verschillende energieleveranciers. Kellendonk bracht alles onder in één contract. “Als je energie wilt besparen, moet je eerst weten hoeveel je verbruikt. Zo’n nulmeting kun je makkelijker uitvoerenmet één energieleverancier.”

GedragsveranderingKellendonk en de nieuwe energieleverancier kwamen tot de conclusie dat gedrags-verandering het meeste oplevert. “Wij hadden al geïnvesteerd in een aantalenergiebesparende maatregelen, zoals verlichting en centrale verwarming. Dat is prima, maar we vonden het te gemakkelijk om het daarbij te laten. Ook onze medewerkers en cliënten hebben een rol in energiebesparing. Energiebesparendemaatregelen mogen geen excuus zijn om bijvoorbeeld het licht aan te laten als er niemand is.”Met de energieleverancier ontwikkelde Kellendonk een monitoringstool, waarmee de locaties hun energieverbruik kunnen meten. Een campagne, gericht op gedrags-verandering, compleet met beloningen voor succesvolle energiebespaarders, loopt door tot medio 2011. “De eerste gunstige resultaten zijn al te melden: mensen vinden energiebesparen leuk. Dan volgen de percentages vanzelf.”

congreskrant zorg | 03

‘‘Mensen vinden energie-besparen leuk. Dan volgen de percentages vanzelf.”

Aangenaam, duurzaam en energiezuinig koelen

De zomers worden steeds warmer. En dan zijn zieken en ouderen extra kwetsbaar. Zeker als het binnenshuis te warm is. Daarom mag het volgens algemeen gehanteerde richtlijnen niet warmer worden dan 25,5 graden Celsius. Goede koeling in het gebouw is dus cruciaal. Dit kan wel leiden tot meer energieverbruik en hogere kosten. Ook hogere eisen aan comfort dragen hieraan bij. Toch gaan energiebesparing en een aangename temperatuur goed samen. Agentschap NL helpt u de juiste keuzes te maken.

Voordat u een koelinstallatie aanschaft ,raden wij u aan te beginnen met het voorkómen van hoge binnen-temperaturen. Dat kan door bouw-kundige maatregelen te nemen. Eengoede zonwering houdt veel warmtetegen. En ook Hf-verlichting of eenandere energiezuinige variant verlagende warmtelast. Als u eerst deze maat-regelen neemt, kunt u volstaan met eenkoelinstallatie van lagere capaciteit

Persoonlijk koelconceptOm u te helpen bij uw zoektocht naar een eff ectief en zuinig koelconcept,heeft Agentschap NL de koel moduleontwikkeld. Deze is te vinden op www.slimmeenergie.nl. Invullen kost tienminuten. Aan de hand van enkele gege-vens, zoals gebouwkenmerken, aanwe-zigheid van zonwering en koelwensen,berekent de module direct het meest nutt ige en energiezuinige koelconcept voor de zorginstelling. Naast advies,geeft de module uitleg over systemenals de compressiekoelmachine,warmte-opslag en de warmtepomp.

Nederland kent inmiddels tientallen bedrijven die energie-diensten overnemen. Hun kernactiviteit is het opwekken,distribueren en leveren van aardgas, elektriciteit, warmteen koude. Ze gebruiken hiervoor de modernste systemen,waarbij energiebesparing en hernieuwbare energie centraalstaan. Ze beschikken over de specialistische kennis die detoepassing van deze systemen vereist. Ook zorgen ze voor dejuiste schaalgroott e waarop ze het meest rendabele ener-giesysteem ontwikkelen én fi nancieren. Aanleg, kwaliteits-bewaking, onderhoud en exploitatie zijn in één hand. Dat leidt tot milieuwinst, kostenbesparing en comfortverhoging.

Zo werkt hetDe leverancier van energiediensten neemt de gehele zorg voor verwarming en koeling van een gebouw of gebouwen-complex op zich. Dit omvat de infrastructuur, de installatiesen het totale pakket van inkoop, distributie, omzett ing enlevering van warmte, koude, elektriciteit en aardgas. Hij kan

ook zorgen voor fi nanciering, beheer, onderhoud enklantenservice. Uw zorginstelling hoeft niet meer teinvesteren in gespecialiseerde kennis en kostbare installaties.Vaak zijn de maandelijkse lasten lager dan u tot nu toe kwijt bent aan gas- en elektriciteitsverbruik, afschrijvingen, beheer en onderhoud.

Interesse?Bent u geïnteresseerd, vraag dan de publicatie ‘‘www.agent-schapnl.nl/slimmeenergie/publicaties/wel_de_lusten_niet_de_lasten.asp” Wel de lusten niet de lasten’ op bij Agentschap NL of kijk op www.agentschapnl.nl/slimmeenergie/publicaties. De publicatieinformeert u over de voordelen van inkopen van energie-diensten, het aanbod van Energy Service Companies (ESCo’s)en hoe het uitbesteden van energiediensten in de prak-tijk werkt. Om u op weg te helpen bij het contracteren vaneen leverancier van energiediensten heeft Agentschap NL eenModelovereenkomst Energiediensten opgesteld.

04 | congreskrant zorg

Ziekenhuis Lievensberg profi teert van ESCoRegionaal ziekenhuis Lievensberg in Bergen op Zoom heeft sinds drie jaar energieprestratiecontracten met ESCo Honeywell Building Solutions. “Honeywell heeft de technische kennis om gebouwen te verduurzamen en maakt de voorgerekende energiebesparing waar”, vertelt Rob Moelker hoofd facilitaire dienst. Lievensberg telt ruim 350 bedden en er werken 100 specialisten en 1.600 andere medewerkers. “Door onze CO2-uitstoot te verminderen, willen we een bijdrage leveren aan een beter milieu”, zegt Moelker. Daarnaast zocht het ziekenhuis naar een manier om het gebouwbeheer te verbeteren en tegelijkertijd de kosten te beperken. “Tijdens onze zoektocht naar energiebesparende projecten klopte Honeywell aan”, zegt Moelker. “Het bedrijf presenteerde ons energiebesparende maatregelen tegen een kostenneutrale prijs. Dat we alle investeringskosten zouden terugverdienen met de energiebesparingen, was voor ons reden om voor samenwerking met een ESCo te kiezen.”

MaatregelenIn 2007 tekenden de partijen het energieprestatiecontract. Honeywell installeerde daarop binnen een half jaar een warmtepomp die ‘s zomers het gebouw koelt en ‘s winters warmte levert aan een luchtbehandelingskast. Het bedrijf plaatste ook een warmtekrachtkoppeling die voor het hele ziekenhuis elektriciteit opwekt. “Deze heeft een rendement van wel 95 procent”, vertelt Moelker trots. Jaarlijks leveren de nieuwe installaties het ziekenhuis een besparing van 101.000 euro op. Moelker is ook zeer te spreken over de Energy Manager. “Dat is een soort computer die ons energieverbruik nauwkeurig meet. Hierdoor kunnen we ons energieverbruik controleren en beheren.”

Vak apartHoneywell geeft Lievensberg nu jaarlijks advies over de energiehuishouding van het ziekenhuis. “We weten nu elk jaar vooraf wat we ongeveer aan energie kwijt zullen zijn dat jaar.” Deze inschatt ing neemt het ziekenhuis mee in de jaarbegroting. “Dit hadden we zelf nooit kunnen realiseren”, zegt Moelker. “Om de simpele reden dat wij deze expertise gewoon niet in huis hebben. En ik geloof dat geen enkel ziekenhuis kennis in huis heeft over de hoogwaardige techniek die nodig is om zo’n gebalanceerde energiehuishouding te krijgen. Het loont daarom beslist om energiebesparing uit te besteden. Het is echt een vak apart.”

‘‘Lagere kosten door uitbesteden energiediensten’’

Hebt u wel eens overwogen uw energiediensten uit te besteden? Waarschijnlijk nog niet. Toch kan dit voor uw zorginstelling interessant zijn. Steeds meer gebouwbeheerders en corporaties schakelen zogenoemde Energy Service Companies (ESCo’s) of Energie-Exploitatiemaatschappijen (EEM’s) in. Wat doen deze bedrijven? En wat kunnen ze voor u betekenen?

‘‘Besparen op verlichting? Ik zeg doen!’’

Onlangs vernieuwde Zorggroep Charim de verlichting in twee vestigingen. De investeringen leveren per direct een energiebesparing op van 34%. “We waren ervan overtuigd dat hierop een hoop te besparen viel. In de zorg brandt verlichting immers vaak 24 uur per dag”, vertelt facilitair manager Erik Hubertse.

Schoon licht bij Zorggroep Charim

Zorggroep Charim heeft zestien locaties in onder meer Zeist en Veenendaal.In woonzorgcentrum Mirtehof en Amandelhof in Zeist is de verouderde ver lichting vervangen. De zorginstelling werd geadviseerd door De Vos Groep. Financieeladviseur Gert van de Kraats van Charim hierover: “Ons uitgangspunt was maximaalrendement tegen minimale investeringen. Dat bleek mogelijk te zijn. Er valt al een hoop te besparen op verlichting met relatief simpele en goedkope maatregelen. In totaal hebben we 42.000 euro geïnvesteerd in nieuwe verlichting. Maar met de huidige energieprijzen is dat in minder dan drie jaar terugverdiend. En de prijzen stijgen alleen maar, dus hoogstwaarschijnlijk zijn we nog eerder uit de kosten.”De locatie Amandelhof gaat over circa vier jaar tegen de vlakte. Toch was Charimniet huiverig om ook daar nieuwe verlichting te installeren.

‘Je laat het geld op straat liggen, als je niets aan je verlichting doet’

Beperkte maatregelenVoordat Zorggroep Charim overging tot het nemen van Schoon Licht-maatregelenbedroeg het jaarlijks energieverbruik van deze verlichting circa 204.000 kWh, ofwel 27.800 euro per jaar. Met het nemen van beperkte maatregelen kon dit verbruik eenvoudig worden teruggebracht tot zo’n 135.000 kWh per jaar, wat overeenkomt met 18.400 euro. Een energiebesparing van 34 procent. Inmiddels zijn de buiten-lampen bij de entree en het gebouw vervangen door lampen met een lager watt age en eenzelfde lichtopbrengst. Ook zorgen daglichtensensoren voor het aan- enuitschakelen van de buitenverlichting. Verder zijn in de gangen tijdschakelaars geplaatst. Die regelen dat de verlichting ’s nachts minder sterk is. Zelfs dan gevende nieuwe lampen voldoende licht. “Dat is belangrijk, want de veiligheid van onzebewoners staat voorop. De zorg is onze eerste zorg, zeggen wij altijd”, aldusfacilitair manager Erik Hubertse.

Wilt u ook weten welke mogelijkheden uw organisatie heeft om snel op de kostenvan verouderde verlichting te besparen? Kijk dan op www.slimme-energie.nl.

Schoon Licht-maatregelenDe eenmalige investeringskosten bedroegen 42.000 euro. Voor dat bedrag zijn in beide gebouwen van Charim de volgende maategelen uitgevoerd: Alle conventionele TL-verlichting werd omgebouwd naar zogeheten hoogfrequente verlichting met 50% lager energieverbruik én een dubbele levensduur. Spots in de gangen werden vervangen door hoogfrequente lampen. Tijdschakelaars en daglichtenregeling werden aangebracht.

Koelconcept op maatGebruikers kunnen zelf aanklikken wat ze belangrijk vinden. Zo krijgt iemanddie thermisch comfort interessanter vindt dan investeringskosten, een ander overzicht dan iemand die de aanschaf-prijs wél het belangrijkst vindt. Met ééndruk op de knop rolt een persoonlijk koelconcept uit de printer, met bijbe-horend kostenoverzicht. Inclusief eenschatt ing van de totale terug verdientijden milieuwinst in de vorm van de hoeveelheid CO2-reductie.

FinancieringOok meer bedrijfsmatige aspectenkomen aan bod. Zo geeft de koel-module per type koelinstallatie advies over vijf fi nancieringsvormen: eigenbeheer, fi nancial lease, operationallease, ontzorging of outsourcing. Bijelke fi nancieringsvorm worden derisico’s en kosten over de levensduur vergeleken.

AfstellenMaar liefst 70 tot 80% van de bestaande koelinstallaties is niet goed afgesteld.Daardoor is het te warm of te koud.

Met de Installatie Performance Scan(zie ook elders in deze krant) kan uw adviseur of installateur uw installatiescannen op energie-effi ciency en zohet energieverbruik, storingen encomfortklachten verminderen. Debesparingen kunnen oplopen tot 35%.U kunt de Installatie Performance Scaneenvoudig downloaden via de websitevan Agentschap NL.

Natuurlijke koelmiddelenIn de verpleging en verzorging wordt in rap tempo koeling gerealiseerd naar aanleiding van wet- en regelgeving entoenemende vraag naar comfort. Depositieve eff ecten van koeling kunnenook een schaduwzijde hebben. Veelinstallaties zijn namelijk energie-intensief en gebruiken zeer schadelijkekoudemiddelen, zoals R22. Vanaf 1 januari 2010 mag dit middel niet meer worden gebruikt om bestaandein stallaties bij te vullen. Maar er zijngoede alternatieven. Natuurlijkekoudemiddelen zijn energiez uinig enduurzaam. Nadert de levensduur vanuw installatie het einde? Kijk voor meer informatie over natuurlijke

koude middelen op www.slimme-energie.nl en www.agentschapnl.nl/rob.

Praktijk: koelen door verdampenEen aardig voorbeeld van een ener-giezuinig en duurzaam koelsysteemis adiabastische koeling: koelen door water te verdampen. Het werkt alsvolgt. De benodigde energie voor dekoeling wordt ontt rokken uit deomgeving. In een kunststof warmte-wisselaar loopt het water langs de wandnaar beneden. De langsstromende afge-zogen ventilatielucht zorgt dat kleinebeetjes water verdampen. De koude diehierdoor ontstaat, wordt overgedragenaan verse buitenlucht die vervolgensgekoeld het gebouw in wordt geblazen.Gemiddeld kan de buitenlucht zo’n acht graden Celsius in temperatuur wordenverlaagd. Verpleeghuis Bruggerboschuit Enschede verdiende de meerinveste-ring van 150.000 euro binnen twee jaar terug door een lagere energierekening.Fokko Boer, manager technische dienst van Bruggerbosch: “We houden nugeld over. Dat gebruiken we voor meer handen aan het bed.”

congreskrant zorg | 05

‘‘Zo controleert u uw klimaatinstallatie’’De Installatie Performance Scan

In tegenstelling tot wat veel gebouwbeheerders en facilitair managers denken, maakt een integrale check geen onderdeel uit van het regulier onderhoud van de installaties. Een Installatie Performance Scan (IPS) doet dat wel.

Wat is IPS?Met een Installatie Performance Scan kunt u het functioneren van klimaat-installaties in gebouwen vaststellen en verbeteren. De scan legt de nadruk op eenvoudig te realiseren aanpassingen die leiden tot een lager energieverbruik, minder storingen en minder comfortklachten. De scan is samen met marktpartijen ontwikkeld door Agentschap NL in opdracht van het ministerie VROM.

Hoe werkt het?De installateur of adviseur scant de bestaande klimaatinstallatie, zowelverwarming als koeling, op energie-effi ciëncy. Eerst worden de basisgegevensover gebouw en installatie ingevoerd. Daaruit volgen specifi eke vragen over deinstallatie. Na beantwoording verwerkt de IPS de gegevens en presenteert eenduidige aanbevelingen. Uniek is dat het gaat om een integrale check van opwekker, regelingen, distributiesysteem en afgift esysteem. De nadruk ligt opeenvoudig door te voeren aanpassingen en bescheiden investeringen.

Let op: nieuwe, verbeterde versie IPS In de tweede helft van de maand oktober dit jaar komt er nieuwe versie van deIPS beschikbaar. Naast adviezen over verbeteringsmogelijkheden kunnen nu deinstellingen worden bijgehouden en specifi caties opgeslagen. Dit kan gebruikt worden voor volgende inspecties bij periodiek onderhoud en beheer vangebouwinstallaties. Het werkt als een onderhoudsboekje met uitgevoerde inspecties, vergelijkbaar met dat van de periodieke autobeurten.

Wat levert het op?Uit onderzoek van TNO en Halmos is gebleken dat het optimaliseren van de instal-latie kan leiden tot een energie besparing van 5 tot 35%, een verminderde kans opstoringen en meer comfort.In de tabel hieronder kunt u zien wat een aantal maatregelen kan opleveren aan (energie)besparing in een kantoorgebouw van 4.500 m2. De investering van 960 euro voor het uitvoeren van de IPS is doorgaans snel terugverdiend. Zeker in verhoudingen tot de besparingen in de jaren erna.

Maatregel

Optimaliseren instellingen luchtbehandeling kast

Smoorklep piekketel hersteld

Isoleren appendages

Waterzijdig opnieuw inregelen + instellingen temp. regeling

Optimaliseren condensor koelmachine

Uitvoeren Installatie Performance Scan

Totaal

UitvoeringBijdrage energiebesparing%

5,2%

0,2%

0,2%

0,5%

1,0%

7,9%

Investering€

1.000

-

1.600

2.000

4.600

960

10.160

Besparing€/jaar

7.900

330

320

900

1.500

10.950

Terugverdientijd

0,1

n.v.t.

5

2

3

Bron: website Agentschap NL

Wilt u meer weten over de Installatie Performance Scan, kijk dan op www.slimmeenergie.nl.

06 | congreskrant zorg

Wilt u investeren in energiebesparing? Dan is het goed te weten van welke fi nanciële regelingen u gebruik kunt maken. Er zijn twee mogelijkheden. Groenfi nanciering en het verlaagde btw-tarief.

Groenfi nancieringDe Regeling groenprojecten is inhet leven geroepen om projecten te stimuleren die een positief eff ect ophet milieu hebben. De overheidstimuleert deze projecten onder meer door de fi nanciering van ‘groen-projecten’ aantrekkelijk te maken.Doordat de overheid een belasting-vvoordeel geeft aan ‘groene’ spaardersen beleggers kan de bank een lening met een lager rentetarief verstrekkenvvoor een groenproject. Als u investeert in duurzame maatregelen bij nieuw-bouw en renovatie, waardoor onder meer de energieprestaite vanhet gebouw verbetert, kunt uin aanmerking komen voor

Groenfi nanciering. Kijk voor meer informatie op: www.agentschapnl.nl/groenbeleggen.nl

BTWVanaf 1 oktober 2010 geldt het lage btw-tarief van 6% op arbeidskosten vanrenovatie en herstel aan woningen. Ook verpleeg- en verzorginstellingen waarinwordt gewoond, komen voor dezeregeling in aanmerking. Aannemers,klusbedrijven en andere ondernemersdie renovatie- /herstelwerkzaamhedenuitvoeren, mogen tussen 1 oktober 2010en 1 juli 2011 dit verlaagde tarief aan ufactureren. Kijk voor meer informatieop: www.minfi n.nl/Actueel/Besluiten.

congreskrant zorg | 07

Financiële ondersteuning

Dit is een publicatie in opdracht van:

Agentschap NLNL Energie en KlimaatCroeselaan 15Postbus 8242 | 3503 RE UtrechtT +31 (0) 88 602 92 00www.slimme-energie.nl

© Agentschap NL | oktober 2010Publicatie-nr. 2EGOU1009

Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld kanAgentschap NL geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten.

Agentschap NL is een agentschap van het ministerie vanEconomische Zaken. Agentschap NL voert beleid uit voor diverse ministeries als het gaat om duurzaamheid, innovatieen internationaal. Agentschap NL is hét aanspreekpunt voorbedrijven, kennisinstellingen en overheden. Voor informatieen advies, fi nanciering, netwerken en wet- en regelgeving.

De divisie NL Energie en Klimaat versterkt de samenleving doorte werken aan de energie- en klimaatoplossingen van de toekomst.

Divisie NL Energie en Klimaat voert in opdracht van het ministerie van VROM het programma ‘Energie & Gebouwde Omgeving’ uit. Wij bieden professionele marktpartijen en overheden ondersteuning bij energiebesparing, duurzameenergie en CO-reductie van de gebouwde omgeving.