CongresbroChure

32

Bouw en energie: winst voor de klant 10de EnErgiEcongrEsvoorwoord

Jef LembrechtsVoorzitter van

de Vlaamse Confederatie Bouw

Bart Tommelein Viceminister-president van de

Vlaamse Regering,

Vlaams minister van Begroting,

Financiën & Energie

De woningpas en epc+: twee parels aan De kroon van het renovatiepact!

Het Renovatiepact 2050 is dit jaar zijn vierde jaar ingegaan. En het pact is zeker geen vodje papier. Het doel is om ervoor te zorgen dat we onze gebouwen beter renoveren en de energieprestatie van onze woningen verhogen. Belangrijk is dat we daarbij instrumenten ontwikkelen die dit proces naar ener-giezuinigheid ondersteunen en liefst nog versnellen. Een van de belangrijkste instrumenten is de Wo-ningpas, die nog voor de zomer haar intrede zal doen. De Woningpas is een digitaal paspoort dat alle relevante informatie van een woning bevat: energetische aspecten, de bodem, de vergunde werken, de woningkwaliteit,… kortom alle data en attesten waarover de overheid beschikt. Aanvankelijk zul-len alleen de eigenaars en de bevoegde instanties de Woningpas kunnen raadplegen, later ook kopers, huurders, energiedeskundigen, architecten, enz. Je zal op termijn ook zelf informatie kunnen toevoegen over energetische investeringen, met nieuwe gegevens en facturen van de uitgevoerde werken. Een energiedeskundige kan de energiescore van je woning updaten.

Naast de Woningpas, doet ook het EPC+ zijn intrede, al is het daarop nog even wachten, tot 1 januari 2019. Anders dan bij het EPC nu, dat enkel standaardaanbevelingen doet, geeft het opgewaardeerde EPC+ meer informatie over hoe je jòuw woning specifiek energiezuiniger maakt. In het opgewaardeerde EPC+ staat hoe je de verschillende onderdelen van je woning (dak, spouwmuren, binnen- en buitenmuren,…) het best renoveert om aan de langetermijndoelstelling voor 2050 te voldoen, wat de geschatte kostprijs is en hoe energie-efficiënt de woning ná de ingreep zal zijn. Interessant is ook de invoering van een energielabel. Net zoals bij elektro-apparaten krijgen woningen een energielabel, waarbij A (groen) een energiezuinige woning is en F (rood) een onvoldoende.

Naast deze twee belangrijke instrumenten heeft de Vlaamse regering voor het eerst ook langetermijn-doelstellingen vastgelegd, die de bouwheer en de bouwsector een duidelijk streefdoel bieden. De Vla-ming kan om die doelstelling te bereiken, kiezen voor een totaalaanpak (een renovatie van minstens 75 procent van de gebouwschil), of voor een aanpak met afzonderlijke maatregelen (de isolatiewaarde ver-hogen van de gebouwschil, een energie-efficiënte verwarmingsinstallatie, maar ook ventilatie). Wie kiest voor de afzonderlijke maatregelen, streeft naar een EPC-score van maximaal 100. Die energiescore zal wel nog gedifferentieerd worden volgens gebouwtype (appartement, gesloten, halfopen of open bebou-wing). Wie kiest voor een grondige renovatie krijgt een doelstelling van E60 opgelegd. In beide gevallen haal je een EPC-label A en voldoe je aan de langetermijndoelstellingen.

Jaar na jaar zullen wij – ik spreek dan ook namens mijn gewaardeerde collega’s, minister van Milieu Schauvliege en minister van Wonen Homans – het Renovatiepact evalueren en bijsturen. Wij besteden ook aandacht aan communicatie met de burger. Dankzij een gerichte campagne zijn meer en meer men-sen nu al vertrouwd met het begrip BENOveren, wat staat voor ‘beter renoveren’. De volgende stap is ervoor te zorgen dat de burger makkelijker alle informatie over energie- en renovatiepremies kan terug-vinden en aanvragen. Maar het stopt natuurlijk niet bij een betere communicatie, er is bij de evaluatie van het Renovatiepact ook afgesproken dat een werkgroep zich zal buigen over een betere integratie van de verschillende premies. Kortom, in onze werkkoffer bevinden zich hoe langer hoe meer tools om van de renovatie van ons woningpatrimonium een economisch en ecologisch succes te maken.

10de energiecongres : winst voor De klant Dankzij bouwschil en technieken!

De jubileumeditie van het energiecongres schuift drie pijlers naar voren : de energetische uitdaging bij niet-residentiële gebouwen; de optimalisatie van technieken en de herculesopdracht om tegen 2050 alle woningen in Vlaanderen energiezuinig te maken. Die aspecten zullen uitgebreid worden besproken tij-dens de drie parallelle workshops. De rode draad doorheen de plenaire delen is de efficiënte afstemming van de verschillende bouwonderdelen, met een focus op bouwschil en technieken, opdat de klant zoveel mogelijk winst kan boeken uit zijn energie-investeringen. Daarin schuilt bovendien het belang van door-gedreven samenwerking tussen de bouwberoepen onderling, en met andere belangrijke partners zoals studiebureaus, architecten en niet het minst de bouwheren. Dit om de vooropgestelde desiderata van de klant maximaal in te vullen met voldoende zin voor haalbaarheid en betaalbaarheid.

EnErgiEvErEisTEn & dEsidEraTa van dE kLanTNaarmate vereisten van overheidswege – onder meer op het vlak van energie - steeds strenger worden, kan de omzetting van die eisen de keuze van opdrachtgevers beperken. Ook kunnen steeds compactere woonvormen sommige isolatiematerialen ongeschikt maken. Tegelijk kunnen andere vragen ontstaan zoals op het vlak van zonnewering en koeling, gezondheid en lawaaibeheersing. De meerwaarde van de bouwprofessional bestaat er dan ook in toenemende mate in het grote aantal eisen, onder meer op het vlak van energiepeil, ventilatie, hernieuwbare energie, het tegengaan van stofemissies, de recycleer-baarheid van producten, de toegankelijkheid van gebouwen en hun aanpassing aan klimaatverandering zo te vertalen dat de desiderata van klanten maximaal worden ingevuld. Het komt erop aan deze eisen te verzoenen met behoeften rond niet gereglementeerde domeinen, zoals comfort en design, en optimaal te combineren met betaalbaarheid op korte termijn en gebruiksvriendelijkheid op langere termijn. De ideale situatie is dat behoeften, vraag en aanbod optimaal op elkaar afgestemd zijn.

Immers, om technieken correct te laten werken, is een goede afstelling cruciaal. Het is immers van be-lang dat de klant een optimaal rendement haalt uit haar of zijn energie-investeringen. Denk maar aan de gedegen, gecombineerde installatie van een ventilatiesysteem, pv-panelen en een warmtepomp. Dat streven moedigt bovendien de ontwikkeling aan van semi-intelligente apparaten die in de (nabije) toe-komst zullen kunnen communiceren met andere objecten verbonden aan de woning en zelf beslissingen nemen. Dit alles om nog efficiënter warmte en elektriciteit in te zetten zonder dat de klant er zelf veel eigen energie in moet steken.

krEdiETBELEid voor EnErgiE-invEsTEringEn Energetische investeringen doen de kwaliteit en comfort van het woningenbestand in Vlaanderen stijgen. Sterker nog, ze zijn noodzakelijk wil Vlaanderen haar eigen BENOvatiedoelstelling tegen 2050 halen. Het is dan ook van groot belang dat het kredietbeleid hierop ten volle inzet en via creatieve innovatie de leenvoorwaarden voor die investeringen begunstigt. De terugbetalingscapaciteit van de bewoners van een energie-efficiënte woning zal bovendien stijgen aangezien de maandelijkse energiekosten tot een minimum worden herleid. Stimulansen zijn hoognodig aangezien van de 3 miljoen woongelegenheden in Vlaanderen ongeveer 85 % dient gerenoveerd te worden. De Vlaamse Confederatie Bouw levert in samenwerking met het WTCB een bijdrage hiertoe met de ReCalculator. Deze gratis tool voor VCB-leden berekent de reële energiebesparing die een renovatie oplevert. Ook in de EU wordt er binnen het project EeMaP (Actieplan voor Energie-efficiënte Hypotheken) over nagedacht om hypothecaire kredieten af te stemmen op energieverbruik. In overleg met de Vlaamse Confederatie Bouw promoten zij momenteel de ReCalculator op het Europese niveau. Een kredietbeleid gericht op de versnelde renovatie van het wo-ningpatrimonium zal immers de hypothecaire markt optimaliseren. Ik wens u als deelnemer van het 10de Energiecongres veel vernieuwende inzichten en nieuwe blijvende contacten toe.

4 5

Eandis | infrax

visiEsamen BEnoveren, dat werkt!Waarom BEnoveren?

BENOveren, dat is renoveren, maar dan in de overtreffende trap. Nog grondiger renoveren dan we de voorbije jaren al de-den, dus met extra aandacht voor de energieprestatie. Dat is geen overbodige luxe: ruim de helft van het Vlaamse woning-bestand dateert van voor 1970. Het doel is om tegen 2050 alle bestaande woningen in Vlaanderen energiezuiniger te maken (tot energieprestatiepeil E60) – dus even zuinig als de huidige nieuwbouwwoningen.

Een geBENOveerde woning biedt heel wat voordelen:• Een lagere energiefactuur,• Meer wooncomfort,• Financiële meerwaarde bij de verkoop van de woning,• En het is goed voor het klimaat

Het bestaande premiesysteem werd aangepast en werkt totaalrenovatie in de hand. Hoe meer je renoveert, hoe meer premie je ontvangt.

BEnoveren zonder zorgen! Samen BENOVeren is efficiënter én goedkoper dan alleen je huis onder handen nemen. Wil je BENOveren zonder zorgen? Kies dan voor een aanpak in groep, waarbij je de ondersteuning krijgt van een ‘BENOvatiecoach’. Collectief renoveren kan van zodra er minimaal 10 woningen / appartementen in dezelfde buurt mee instappen. Samen met je buren laat je één van onderstaande renovaties uitvoeren:

• Dak- of zoldervloerisolatie• Isolatie van de buitenmuren (langs de buitenzijde, langs de binnenzijde of in de spouw)• Vloerisolatie op volle grond (of plafonds van kelders/verluchte ruimtes onder een verwarmde ruimte)• Hoogrendementsbeglazing• Zonneboiler• Warmtepomp• Ventilatiesysteem

De BENOvatiecoach, een onafhankelijke vakexpert die een samenwerkingsovereenkomst heeft met Eandis en Infrax, begeleidt het project van A tot Z. Hij licht de woning door en geeft je passend advies, vraagt voor jou de offertes aan, volgt de uitvoering van het project op en begeleidt je tot slot bij de aanvraag van de premies. In ruil daarvoor ontvangt hij een burenpremie van € 400 per woning / appartement waar het renovatiewerk werd uitgevoerd.

Meer informatie? of geïnteresseerd om in een project in te stappen? surf dan naar www.eandis.be/nl/de-burenpremie-ook-voor-jou of https://www.infrax.be/nl/Mijn-premies/burenpremie

EandisBrusselsesteenweg 199

9090 MELLE

infraxKoning Albert II laan 37

1030 BRUSSEL

6 7

voorstelling 10 de energiecongres

bouw & energie:

winst voor de klant

dankzij bouwsChil en teChnieken

voorstelling 10de energiecongres

10de Energiecongres: “BouW & EnErgiE: WinsT voor dE kLanT dankziJ BouWschiL En TEchniEkEn”

De 10de editie van het Energiecongres zet opnieuw in op voorlopers in energie-efficiënt, innovatief (ver)bouwen richting comfortabel wonen. Naast technische hoogstandjes gaat er ook ruim de aandacht naar betaalbaarheid; juridische noodwendigheden; en organisatiestructuren die een rol kunnen spelen in een bouwproject van tekenta-fel tot onderhoud.

3 invalshoeken

• Energetische uitdaging van niet-residentiële gebouwen• Optimalisatie van technieken: meten is weten• Elke woning tegen 2050 energiezuinig

Innovatieve materialen en technieken die het verschil maken voor de klant staan centraal. De synergie tussen installaties & bouwmaterialen maken vooruitstrevende en vooral inspirerende bouwprojecten mogelijk die het 10de energiecongres vorm geven. Dit initiatief is een forum voor alle stakeholders in de bouwsector om de toege-voegde waarde van nieuwe materialen en systemen vanuit de eigen invalshoek te benaderen. Tijdens de netwerk-momenten in het standhoudergedeelte kunnen de deelnemers niet alleen diverse professionals ontmoeten, maar ook diverse bouwmaterialen en -systemen beter leren kennen.

wie?Voorlopers in energie-efficiënt (ver)bouwen

• Aannemers• Installateurs• Studiebureaus• Architecten• Fabrikanten / Invoerders• Kredietinstellingen• Beleidsmensen• Energiedeskundigen• Eigenaars• Syndici• e.a. stakeholders

eventpartnersBouw en energie: winst voor de klant 10de EnErgiEcongrEs

8 9

het 10de energiecongres, in samenwerking met:

WTcB

Het WTCB is het wetenschappelijke en technische kenniscentrum van en voor de 85000 aan-gesloten Belgische bouwbedrijven. Beheersing van het energiegebruik en het binnenklimaat in gebouwen is daarbij een belangrijk thema waarmee WTCB de bedrijven ondersteunt in de ontwikkeling van duurzame gebouwen. ondErzoEk En innovaTiEOnderzoeksactiviteiten worden, zoals alle activiteiten van het WTCB, gestuurd door de Technische Comités om ze zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij de noden van de sector. Onderzoeksprojecten als Instal2020, Groene Gevels, Groen Licht Vlaanderen 2020, circulaire economie, industrialisatie en IoT toepassingen … tonen de weg en dit in samenwerking met bedrijven. Daarnaast komen ook de “nieuwe” thema’s zoals BIM en ICT, Smart Buildings, … ruim aan bod. onTWikkELing, norMaLisaTiE, cErTificEring En goEdkEuringOp vraag van overheden of bedrijven werkt het WTCB mee aan de ontwikkeling van nieuwe producten, normen, bestekteksten, rekenregels, uitvoeringsvoorwaarden en kwaliteitskaders (isolatie, luchtdichtheid, ventilatie, hernieuwbare energie,…). inforMaTiEvErsprEiding En sTEun aan BEdriJvEnWTCB brengt de opgedane kennis en informatie direct naar de bouwbedrijven, via Tech-nische Voorlichtingsnota’s, rapporten, rekentools, bouwnormen, vorming en opleiding (800 informatiesessies en themadagen voor bouwprofessionals in 2017), productinformatie en direct advies aan de bouwbedrijven (meer dan 20.000 per jaar). Via de website is een zeer omvangrijk informatieaanbod beschikbaar: www.wtcb.be

Bouw en energie: winst voor de klant 10de EnErgiEcongrEseventpartners

ori: representatieve organisatie van advies- en ingenieursbureaus

ORI behartigt de belangen van advies- en ingenieursbureaus in België, levert diensten naar haar leden en stimuleert innovatie en creativiteit in de sector. Ondertussen telt ORI ruim 50 leden, samen goed voor ongeveer 5.000 werknemers, in de meest uiteenlopende expertisedomeinen. De concrete projecten – zowel in de publieke als private sector – omvatten jaarlijks circa 14 miljard euro aan investeringen.

ORI stelt zich als ambitie om de Belgische advies- en ingenieursbureaus en hun toegevoegde waarde meer zichtbaarheid te geven. Hiervoor streeft ORI naar een verruiming van het maatschappelijk debat, waarbij specifieke aandacht uitgaat naar de cruciale rol van advies- en ingenieursbureaus inzake de huidige en toekomstige uitdagingen voor de samenleving (zoals slimme oplossingen tegen klimaatsverandering volgens de principes van de circulaire economie).

De bouwsector staat voor grote uitdagingen. Er is nood aan een efficiëntere bouwsector, meer keten gericht en met de focus op duurzaamheid in de ruime zin. De gebouwen moeten energie-efficiënter zijn. De kost over de hele levenscyclus (Life Cycle Cost) is maatgevend voor ontwerpbeslissingen. Advies- en ingenieursbureaus hebben de kennis en ervaring in huis om oplossingen te vinden voor de enorme uitdagingen waarmee de bouwsector gecon-fronteerd worden. De klimaatveranderingen vereisen een innovatieve en duurzame aanpak, gericht op een toekomst waarbij economische, sociale en ecologische aspecten hand in hand gaan. Ieder project is immers anders en heeft een eigen aanpak en toepassingen nodig. Advies- en ingenieursbureaus zijn eigenlijk dag in dag uit op zoek naar goede en duurzame oplossingen die de samenleving ten goede komen. Onze leden beschikken over een schat van expertise en ervaring om creatieve en innovatieve oplossingen op maat aan te bieden. Maar liefst 75% van duurzame oplossingen komt namelijk tot stand door een duurzaam ontwerp. Architecten, aannemers, ingenieurs e.a. moeten via hun ontwerp er dan ook voor zorgen dat energiebewust ontwerpen en uitvoeren een vanzelfsprekende keuze wordt. De advies- en ingenieursbureaus ontwerpen en begeleiden de uitvoering van energie-efficiënte gebouwen en toepassingen voor hernieuwbare energie (zoals installaties voor biomassa, wind- en zonne-energie, recuperatie van restwarmte en geothermie), de koppeling ervan aan het net en distributie via intelligente energienetwerken.

ORI heeft zich als organisatie geëngageerd om de CO2 voetprint van de leden te verlagen met dezelfde waarden als het ambitieniveau uitgesproken op de Vlaamse Klimaattop voor 2030ORI vertegenwoordigt haar leden op federaal, regionaal en lokaal niveau in platforms en netwerken zoals het VBO en Voka. Daarnaast is ORI ook op internationaal niveau actief als lid van de organisaties EFCA (Europees) en FIDIC (wereldwijd).

10

programma 10 de energiecongres

bouw & energie:

winst voor de klant

dankzij bouwsChil en teChnieken

12 13

TOELICHTING BIJ DE PARALLELLE WORKSHOPSNa de plenaire inleiding kan u tijdens het energiecongres deelnemen aan een van de drie parallelle sessies. Deze editie wordt er ingezet op niet-residentiële gebouwen, technieken en elke woning energiezuinig tegen 2050.

Telkens wordt er gefocust op 4 kernvragen :

• Welke technieken zijn er voorhanden en wat is technisch haalbaar?• Hoe de betaalbaarheid vrijwaren? • Welke juridische risico’s en aansprakelijkheden in acht nemen?• Welke organisatiestructuren spelen een rol?

drie par allelle work shopsEnErgEtischE uitdaging van niEt-rEsidEntiëlE gEbouwEn

optimalisatiE van tEchniEkEn: mEtEn is wEtEn ElkE woning tEgEn 2050 EnErgiEzuinig

EnErgETischE uiTdaging van niET-rEsidEnTiëLE gEBouWEn De energieprestatie hangt af van een aaneenschakeling van ver-schillende onderdelen in het bouwproces die op elkaar dienen te worden afgestemd. Hoe kunnen we organisatorisch efficiënt en kosten-optimaal energiezuinige gebouwen realiseren van bij het ontwerp tot na de uitvoering. Daarnaast komen de verwachtin-gen steeds hoger te liggen op het vlak van het onderhoud, want bepalend voor de blijvende prestatie van een gebouw. Deze workshop gaat in op instrumenten om de energie-efficiëntie van overheids- en bedrijfsgebouwen aan te moedigen.

Moderator Wim Boydens (boydens engineering)“Niet residentiele gebouwen zijn niet in één of enkele typologieën te vatten. Het gebruik, de vorm, de toegepaste technieken en de energiestromen variëren sterk. Een dergelijk project energie-efficiënt ontwerpen, neer te zetten en in gebruik optimaal te laten presteren is bijgevolg geen sinecure en het opzoeken van interessante interacties met het omgevende gebied een met drempels bezaaid pad.

In het land van de baksteen en de maag blijft het moeite kosten om het brede publiek en het beleid duidelijk te maken welke kennis momenteel nodig is om die schijnbaar evidente opdracht telkens weer tot een goed einde te brengen. De uitdaging is voelbaar op diverse schaalniveaus en de beleidsdoelstellingen zijn meetbaar naar de toekomst toe. Vluchten kan niet meer. Waardering van kennis en transparantie van de werkelijke prestaties zullen het volgende decennium kenmerken. Integratie wordt een sleutel tot succes hierbij. Eenvoud in de toepassing, maar complexiteit in de onderbouwing.”

programma

13.00 u onThaaL – standhoudergedeelte

13.30 u pLEnairE inTro – presentatie: Goedele Wachters

vErWELkoMing Jef Lembrechts (Voorzitter VCB)

WinsT voor dE kLanT via schiL En TEchniEkEn Marc dillen (Directeur-generaal VCB)

updaTE van hET rEgLEMEnTairE kadEr Luc peeters (Administrateur-generaal VEA)

ThErMischE opsLag in gEBouWEn En sMarT grid glenn reynders (EnergyVille/KUL)

14.30 u sTarT 3 paraLLELLE Workshops

concrete cases inclusief vragenronde met gastsprekers en experts.

EnErgETischE

uiTdaging van

niET-rEsidEnTiëLE

gEBouWEn

Moderator

Wim Boydens

(Boydens Engineering)

Energieprestaties van het Vlaamse overheidspatrimonium en bedrijfsgebouwen: stand van zaken prof.dr.ir.-arch. griet verbeeck (uhasselt)

Energie-efficiënte overheids-gebouwen & burgemeester-convenantenalex verhoeven (vvsg)

Praktische case: administratief centrum van Leopoldsburg diego nogales (gemeente Leopoldsburg)

opTiMaLisaTiE

van TEchniEkEn:

METEn is WETEn

Moderator

kris van dingenen

(Techlink)

Slimme meter en het capaciteitstarief: wie wint erbij? Thierry van craenenbroeck (vrEg)

Tool voor gebouwen op basis van artificiële intelligentie: impact op het leefcomfort, de energiekosten Matthijs de deygere (3E)

Regeltechniekenprof. dr. ir. Lieve helsen (ku Leuven)

Artificiële intelligentie bij technieken: zelflerend systeem voor verwarmings-installaties Thijs peirelinck (kuL/Energyville)

ELkE Woning TEgEn 2050

EnErgiEzuinig

Moderator

Jan van vaerenbergh

(Eandis)

Woningen tegen 2050 BENO-proof: installaties paul van den Bossche (WTcB)

BENOveren in mede-eigendom: uitdagingen en oplossingen prof. greta de ruyter

Praktische case: energetisch optimum bij SHM’s Luc stijnen (Zonnige Kempen, warmtenetten)

16.30 u pauzE – standhoudergedeelte

17.00 u pLEnair sLoT – presentatie: Goedele Wachters

Panelgesprek met Glenn Reynders (EnergyVille/KUL); Lieven Van Medegael (Facilitair bedrijf);

Frank Mellaerts (Studiebureau Stabo) en Marc Dillen (VCB)

viceminister-president van de vlaamse regering en vlaams minister van Begroting,

financiën en Energie Bart Tommelein

18.30 u nETWErking met hapje en drankje – standhoudergedeelte

3 parallelle workshops

14

programma3 parallelle workshops

vCb-initiatieven DuurZAAMHEID En EnErgIEZuInIgHEID In DE BOuW AAnMOEDIgEn

opTiMaLisaTiE van TEchniEkEn: METEn is WETEn Dankzij technieken is het mogelijk de meest complexe installaties on-middellijk af te stemmen aan de werkelijke, veranderende (verbruik)situatie. Van woningen tot kantoorgebouwen of hoogtechnologische zorginfrastructuur zijn de mogelijkheden legio. Door middel van een ge-bouwbeheersysteem kunnen technische installaties zoals HVAC, ver-lichting, toegangscontrole enz. slim aangestuurd worden geïntegreerd met hernieuwbare energietechnologieën en een energiemanagement-systeem. Het optimale rendement halen uit die installaties dankzij re-geltechnieken of nieuwe slimme, zelflerende applicaties is nu in volle opgang.

Moderator kris van dingenen (Techlink)“De technieken en mogelijkheden van gebouwbeheersystemen evolueren gestaag, maar de grote uitdaging in het optimaliseren van het energieverbruik in gebouwen zit in het inregelen van de installaties. Gelet op de grote diversiteit van inzetbare technieken alsook het verschil in gebrui-kersgedrag, bestaat er geen unieke aanpak om optimalisaties te realiseren. Vooreerst moet men natuurlijk beschikken over een energiemanagementsysteem die de energieverbruiken registreert. Dit is niet standaard inbegrepen in alle gebouwbeheersystemen. Optimalisaties kunnen dus enkel maar bereikt worden door doelbewust het effectieve energieverbruik te monitoren en na grondige

analyse, acties te nemen. Vanzelfsprekend moeten ook deze acties geëvalueerd worden en desgevallend nog bij-gestuurd worden. Spijtig genoeg komt men in gebouwen vaak niet toe aan de optimalisatie en stopt men na de ople-vering. Het is natuurlijk een werk van lange adem om tot een bepaald optimum te komen, maar het loont wel. Zelfle-rende tools kunnen dit werk voor een bepaald stuk overnemen en gaan hun optimalisaties zelfs continu doen.”

ELkE Woning TEgEn 2050 EnErgiEzuinig Tegen de achtergrond van het renovatiepact dient er dringend verder werk te worden ge-maakt van energie-efficiënte ingrepen in het bestaande gebouwenpark. Op het niveau van eengezinswoningen tot wijken en appartementen houdt een toekomstgerichte renovatie rekening met het evoluerend gebruik van een woning – in ruimtegebruik door het gezin, maar ook met de nodige flexibiliteit om de steeds snellere evolutie in materialen en tech-nieken te kunnen integreren. Een voorbeeld van kwaliteitsvol renoveren van appartemen-ten in mede-eigendom komt aan bod.

Moderator Jan van vaerenbergh (Eandis)“BENOveren – dat is BEter reNOveren - is het werkwoord dat vorig jaar geïntroduceerd werd naar aanleiding van het sluiten van het Renovatiepact tussen de Vlaamse overheid en diverse sectoror-ganisaties. De uitdaging is groot: omdat het overgrote deel van ons woningbestand gebouwd werd in een periode waar woningen nog helemaal niet werden geïsoleerd, moet er nu dus harder worden verwarmd: duur, inefficiënt en slecht voor het milieu! En daar moeten we iets aan doen. De doel-stelling van het Renovatiepact zijn dan ook niet min: tegen 2050 moet elk huis en elk appartement even energiezuinig zijn als een energetisch performante nieuwbouwwoning van vandaag. Daarom

moeten we vanaf nu anders gaan denken over onze woningen, appartementen en wijken. Vooruitdenken vooral. Fi-nancieel bijv. met de BENOpass die een bijkomende premie garandeert als er binnen de 5 jaar 3 energiebesparende maatregelen gerealiseerd worden. Of organisatorisch met een BENOvatiecoach die met kennis en kunde alle buren in het appartement ontzorgt bij de energiebesparende werken.”

16 17

vCb-initiatievenduurzaamheid en energiezuinigheid in de Bouw aanmoedigen

energieconsulentenprojectLeden van de Vlaamse Confederatie Bouw kunnen rekenen op het advies en de begeleiding van twee energieconsulenten rond de trends in energetische oplossingen en de nieuwste bouwtechnologieën. Deze dienstverlening wordt deels ondersteund door het Vlaams Energieagentschap (VEA). Naast advie-zen, tips tot constructieve oplossingen of bevragingen rond premies, worden ook opleidingen hernieuw-bare energie, een technische BEN-website en vernieuwende werkgroepen verder ontwikkeld. Raadpleeg de VCB-energieconsulent voor al uw vragen rond Bouw en Energie: tim.vanhelden@vcb.be

De Vlaamse Confederatie Bouw heeft een BEN-demowebsite op de rails gezet, waar aannemers hun BEN-bouwprojecten kunnen voorstellen. De website beschrijft voornamelijk de technische aspecten van uw Bijna Energie Neutrale (BEN) demowoningen. De nadruk wordt zowel op gebouwschil als op technieken gelegd. Het doel is jaar na jaar een trend te onderscheiden in het aantal gerealiseerde BEN-wooneenheden. Niet alleen willen we de evolutie opvolgen van het aantal aannemers die bouwen vol-gens de BEN-vereisten, maar ook pogen wij voorkeuren in bouwpraktijk en technieken te onderscheiden. Hebt u een BEN-demowoning die de expertise en vakkennis van uw bedrijf weerspiegelt? Aarzel niet en publiceer die op de VCB-website.

registreer u via www.vcb.be/ben-projecten-publiceer vervolgens kunt u uw woning(en) online plaat-sen. Wij hopen u alvast als BEn-aannemer te verwelkomen.

www.benovatieprojecten.be De baseline van de Vlaamse Confederatie Bouw, ‘Bouw, Energie en Milieu’ maakt meteen duidelijk dat klimaat, duurzaamheid en energie belangrijke aspecten zijn voor onze organisatie. We streven ernaar de energiedoelstellingen verder uit te werken. Onze aannemers zijn voorlopers. Op vlak van BEN-bouwen, maar ook op vlak van BENOveren. Op deze site vindt u enkele projecten die voldoen aan de BENO-vatiedoelstellingen. Om de renovatiegraad van ons Vlaams woningpatrimonium op te drijven en om de energieprestaties van onze woningen sterk te verbeteren, hebben de Vlaamse overheid en diverse sec-tororganisaties uit de bouwwereld de handen in elkaar geslagen en een Renovatiepact afgesloten. De uiteindelijke ambitie is om tegen 2050 elk huis of elk appartement even energiezuinig te maken als een energetisch performante nieuwbouwwoning van vandaag. Inspirerende voorbeelden en filmpjes vindt u via www.benovatieprojecten.be

De recalculatorDe ReCalculator geeft een inschatting van de reële energiebesparing na renovatie. De ReCalculator maakt deze inschatting op basis van een dataset die de woningkenmerken en het reëel energieverbruik van meer dan 10 000 woningen bevat. Zo houdt de reCalculator rekening met een eventueel gewijzigd gebruikersgedrag na renovatie.

Meer weten ? www.renofase.be/renosave/

ET’air voor EEn gEzond BinnEnkLiMaaT Uit een recent onderzoek blijkt dat de sociaaleconomische kost van binnenluchtvervuiling in Frankrijk 19 miljard euro per jaar bedraagt. Een bedrag dat doet duizelen, maar dat wel meteen het belang van een goed binnenklimaat duidelijk maakt. De VCB is al een tijdje nauw betrokken bij de problematiek van de ventilatie van arbeidsplaatsen. Maar ook bij de bouw en renovatie van residentiële woningen wordt een gezond binnenklimaat steeds belangrijker. Denk aan de BEN-verplichting voor nieuwbouw vanaf 2021 of aan de BENOvatiedoelstelling die een energiezuinig en -efficiënt Vlaams woonpatrimonium beoogt tegen 2050. In de transitie naar energiezuinige woningen en naarmate de gebouwen beter geïsoleerd worden en de luchtdichtheid verhoogt neemt het belang van ventilatie toe om een goede binnenluchtkwaliteit te garanderen. Ons doel is met alle betrokken partners een opleiding ontwikkelen rond binnenluchtkwaliteit die u, de bouwprofessional, ten goede moet komen. We maken eerst een code van goede praktijk op, daarna wordt de opleiding getest en uitgerold in onze buurlanden.

Meer weten ? bertrand.waucquez@vcb.be en tim.vanhelden@vcb.be

rEnosEEc RenoseeC (Renovaties met sociale, ecologische en economische meerwaarde via collectieve aanpak) beoogt de uitrol van een business model voor de collectieve, duurzame en betaalbare renovatie van particuliere eengezinswoningen. Het project richt zich op de aaneengesloten woningtypologie in de 19de-eeuwse gordel van Gent (Sint-Amandsberg). Doelpubliek is een mix van noodkopers. Samenwer-king en innovatie over de volledige bouwketen van fabrikanten, aannemers, architecten tot social profit organisaties en onderzoekers staan hierbij centraal. RenoseeC brengt twee elementen samen tot een opschaalbaar en vermarktbaar geheel: (1) de catalogus van oplossingen met gestandaardiseerde reno-vatie-modules, financieringsmodellen en een juridisch kader en (2) een gebruiksvriendelijk draaiboek dat de gecoördineerde, geïntegreerde en gefaseerde implementatie van de catalogus vooropstelt. Gezien de maatschappelijke focus van RenoseeC gaat bijzondere aandacht naar de doorgedreven procesbe-geleiding en ontzorging van deelnemers en de sensibilisering en activering op schaal van de wijk. Het Renoseec-project wordt uitgevoerd met de steun van het IWT.

Meer weten? www.renoseec.com

rEc2Het REC2 project brengt 9 (Vlaamse, Waalse en Franse) organisaties samen met de ambitie om een grens-overschrijdend kanaal op te richten voor het hergebruik van materialen door een beroep te doen op korte circuits. Hiermee willen ze lokale middelen en knowhow valoriseren en de economische ontwikkeling van grensoverschrijdende gebieden stimuleren. Gemeenschappelijke acties werden opgesteld om:• de algemene en/of technische problemen van ondernemingen te analyseren en hen te begeleiden bij het zoeken naar oplossingen,• ondernemingen te stimuleren om synergiën te vormen en grensoverschrijdende werkgroepen op te richten omtrent afvalbeheer en het installeren van korte circuits,• succesverhalen voor te stellen aan ondernemingen in de grensoverschrijdende gebieden,• het hergebruik van materialen te stimuleren door in het grensgebied nieuwe innoverende processen voor de behandeling van afval in te voeren

Meer weten ? ansy.poelmans@vcb.be

18 19

vCb-initiatievenduurzaamheid en energiezuinigheid in de Bouw aanmoedigen

‘groEn in dE BouW’Binnen het project Groen in de Bouw wordt er een kenniscentrum opgebouwd dat de toepassing van natuur-technische milieubouw moet stimuleren. Niet enkel bij infrastructuurwerken, maar ook bij andere bouwprojecten kan dit een positieve meerwaarde creëren.

Een betere kennis van producten en technieken moet het vertrouwen in deze verhogen en zo de toepas-sing ervan stimuleren. De uitbouw en opvolging van een bijhorend nTMB-Zorgsysteem moet een hogere kwaliteit van de materialen en uitvoering bewerkstelligen.

Ook levende materialen kunnen hier een grote rol spelen. Zo zorgt schaduw voor minder opwarming van gebouwen, wat zelf weer van invloed is op het energieverbruik van het gebouw.

Meer weten ? karl.fonteyne@vcb.be

fLux50De Vlaamse Confederatie Bouw is een partner van de cluster Flux50 waarbij vooral ingezet wordt op slim-me renovatie met kosteneffectieve oplossingen richting klimaatdoelstellingen 2030/2050. Het bedrijven-consortium Flux50 helpt diverse types van bedrijven (grote en kleine, start-ups en spin-offs) bij het beden-ken van innovatieve en commercieel succesvolle oplossingen op het vlak van energie. Dit om Vlaamse bedrijven de kans te geven om hun producten, diensten en multidisciplinaire energie-oplossingen in een zo realistisch mogelijke setting te ontwikkelen van labo-omgeving tot ontplooiing op de internationale markt. Immers, het federaal planbureau voorspelt dat de energietransitie kan zorgen voor 81 000 extra jobs. De Vlaamse Confederatie Bouw zal zich samen met haar projectpartners toespitsen op het luik ‘in-telligente renovatie’. Dit project verenigt commerciële en economische opportuniteiten.

Meer weten ? bertrand.waucquez@vcb.be

confEdEraTiE BouW - groTE TEchnischE insTaLLaTiEsEen aantal jaar geleden is binnen de Confederatie Bouw een nationaal overlegplatform opgezet voor de grote technische installatiebedrijven. Zij worden door de evolutie van de technologie en de markt geconfronteerd met specifieke problemen en uitdagingen. De grote technische installateurs voelen dan ook een groeiende behoefte aan belangenbehartiging die gericht is op die specifieke knelpunten. Gespe-cialiseerde bedrijven in grote technische installaties zijn niet meer weg te denken in de bouw. Niet alleen staan zij in voor de technische aspecten die de kwaliteit, het comfort en de energiezuinigheid van onze gebouwen aanzienlijk bevorderen. Ook voorzien zij continu in het onderhoud van deze uiteenlopende systemen zoals HVAC (heating, ventilation, and air conditioning), warmtekrachtkoppeling, smart grids, diverse hernieuwbare energietechnieken enz.

Op de bouwplaatsen zien we dat de specialisaties van aannemers en deze technische installatiebedrij-ven steeds meer verbindingen krijgen. Met dit initiatief kunnen we in grotere synergie en met één stem de belangen van onze leden verdedigen en hun beter op de hoogte houden van de meest recente evoluties in hun specialisatie op het vlak van wetgeving, technologie, beroepsopleiding enz. Prioritaire onderwerpen vandaag zijn o.a. BIM, LEAN bouwen, digitalisering, werken in bouwteam, maintenancecontracten, PPS, ESCO’s en hernieuwbare energietechnieken.

Het gaat om een strategische actie die gevoerd wordt door de Vlaamse Confederatie Bouw en verschil-lende gewest- en beroepsfederaties.

Meer weten ? nicola.loxham@vcb.be

TEchLink, Linking TEchniciansFedelec en ICS slaan de handen in mekaar en vormen voortaan Techlink. Door deze fusie tellen we bijna 3000 leden, waardoor onze vakfederatie de grootste is in de sector. Onze stem wordt gehoord. Techlink maakt deel uit van de Confederatie Bouw, dit is de grootste federatie voor de bouwsector in België. Sa-men met deze koepelorganisatie vertegenwoordigen we uw bedrijf op lokaal, gewestelijk, nationaal én Europees niveau. Techlink is daarnaast ook actief in heel wat organisaties binnen de installatie- en de bouwsector.

MultidisciplinairHet aantal bedrijven dat zowel op de elektro-, als de HVAC- en de sanitairmarkt actief is, neemt steeds toe. Techlink sluit aan bij deze trend door alle technici uit deze sectoren te verenigen, zonder de kenmer-ken van elk beroep uit het oog te verliezen.

vakgebondenIn de sectorraden ‘Elektrotechniek’ en ‘HVAC & Sanitair’ komen de vakgebonden materies aan bod. Hierdoor vinden ook bedrijven die zich specialiseren in één vakgebied bij ons hun gading.

Waarom lid worden van Techlink en confederatie Bouw ? • Sociaal, juridisch, fiscaal en technisch advies• Ondersteuning bij certificering en erkenning voor openbare aanbestedingen• Sectorcomités en werkgroepen rond hernieuwbare energie, beveiliging, ArEI, HVAC, sanitair,..• Infosessies, online updates en een vakmagazine• Exclusieve ledenvoordelen bij autoverdelers, verzekeraars, …• netwerkmomenten met sectorgenoten• Vertegenwoordiging in paritaire comités en sectororganisaties

Meer weten? Bel naar 02/896.96.10 of surf naar www.techlink.be

Een beroepsfederatie van

20 21

confEdEraTiE BouW afWErking

Wat?Binnen de Confederatie Bouw is de ‘Confederatie Bouw Afwerking’ de overkoepelende instantie voor verschillende beroepsfederaties binnen de afwerkingssector. Wij ondersteunen onze leden uit de afwer-kingssector met informatie, evenementen, infosessies, opleidingen en nog zo veel meer. Ook verdedigen we de belangen van de afwerkingssector. De Confederatie Bouw Afwerking is in de eerste plaats een dienstverlenende organisatie: voor informatie, advies of bijstand kunnen aannemers steeds bij ons te-recht.

voor wie?Leden van de Confederatie Bouw worden automatisch ondergebracht bij de desbetreffende beroepsor-ganisatie. De ‘Confederatie Bouw Afwerking’ heeft schrijnwerkers, schilders, stukadoors, glazeniers, de platte daken en de isolatiebedrijven onder haar dak.

activiteiten?Via evenementen als de Vlaamse Houtproef motiveren we jongeren en zorgen ervoor dat ze fier kunnen zijn op hun beroepskeuze. Ook organiseren we events zoals de Belgian Roof Day en de Dag van de Af-werking. Initiatieven die intussen hun plaats veroverd hebben in het landschap van de vakbeurzen.

informatieverstrekkingIn onze gespecialiseerde vaktijdschriften informeren wij u over de beroep gerelateerde onderwerpen en activiteiten. De Confederatie Bouw Afwerking voorziet verder in specifieke dienstverlening voor de aangesloten leden en staat in nauw contact met de opleidingscentra en onderwijsinstellingen.

contact: afwerking@confederatiebouw.be 02 545 57 57

isoLaTiEdag: 500 kiJkLusTigEn MakEn kEnnis MET vErschiLLEndE isoLaTiETEchniEkEn

Op 18 november 2017 organiseerde de Vlaamse Confederatie Bouw met enkele partners de eerste editie van de Isolatiedag. Deze dag stond in het teken van het na-isoleren van bestaande woningen en werd door meer dan 500 kijklustigen bezocht.

Vlaanderen telde in 2015 2.6 miljoen gebouwen, samen goed voor iets meer dan 3 miljoen woongelegenheden. Uit een peiling uitgevoerd door het Vlaams Energieagentschap blijkt dat 18 procent van deze woningen nog steeds zonder dakisolatie zit, dat 11 procent nog altijd enkel glas heeft en dat de buitenmuren bij 53 procent van de Vlaamse woningen nog steeds niet geïsoleerd zijn.

Marc Dillen, directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw: “De Vlaamse Confederatie Bouw bere-kende dat het huidige renovatieritme voorlopig niet hoger ligt dan 0,61 procent per jaar. Om tegen 2050 héél het Vlaams woonpatrimonium onder E60 of EPC-kernwaarde van 100 kWh/m²/jaar te krijgen, moet jaarlijks minstens 2,7 procent van het woningpatrimonium grondig gerenoveerd worden. Er is dus nog heel wat werk aan de winkel om deze doelstelling te realiseren. Met de eerste Vlaamse isolatiedag pro-beren we als bouwsector ons steentje bij te dragen.”

Er is dus nog heel wat werk aan de winkel om het Vlaamse woningpark energiezuiniger en –efficiënter te maken. Door een Isolatiedag te organiseren, willen wij, als Vlaamse Confederatie Bouw, de dalende trend van de na-isolatie van woningen tegengaan én het (isolatie-)aannemersberoep nog eens in de kijker plaatsen.

Tim Van Helden, beleidsmedewerker Energie: “Veel mensen zijn al mee met de korte- en langetermijn-doelstellingen, maar we merken toch ook dat heel wat mensen zich toch ook nog niet bewust zijn van de verplichtingen opgelegd door de overheid. Denk aan de dakisolatienorm (2020), dubbelglasnorm (2023) en de BENOvatiedoelstellingen (2050). Er is nog een zware inhaalbeweging nodig om die doelstelling te behalen.”

In elke provincie waren er verschillende deelnemende woningen waar isolatietechnieken aan bod kwa-men. Denk aan het na-isoleren van de spouwmuren, het dak of de vloer. De werven van de Vlaamse Con-federatie Bouw bevonden zich in Hasselt, Zonhoven, Kessel-Lo, Lichtaart, Hertsberge, Aalter, Beveren en Beernem. De VCB dankt de volgende leden voor hun medewerking: Chercheye, Eltherm, Filip Geerts, Insaver, Isolblow, Isoprofs, Isotrie, Isowit en Verhelst.

Op elke werf werd er een uur informatie gegeven waar er zowel uitleg werd gegeven over de gehan-teerde technieken, de isolatiewetgeving als over de verschillende premies voor energiebesparende in-vesteringen.

Ook in het najaar van 2018 plannen we opnieuw een isolatiedag. Heeft u interesse om mee te werken? Laat dit dan aan Tim Van Helden weten. Hij is beleidsmedewerker Energie bij de Vlaamse Confederatie Bouw.

vCb-initiatievenduurzaamheid en energiezuinigheid in de Bouw aanmoedigen

Minister van Energie, Bart Tommelein, in actie tijdens de isolatiedag.

22 23

foto

BA

M C

ontr

acto

rs

Integratie van fotovoltaïsche panelen in de incubator Greenbizz te Brussel

teChnieken en materialen riChting

ben & benoveren

SyNERGIE TUSSEN ENERGIE-NEUTRALE GEBOUWEN EN BOUWMATERIALEN & SySTEMEN

De vooruitstrevende, inspirerende bouwprojecten die het 10de energiecongres vormgeven, zijn enkel mogelijk dankzij innoverende materialen en systemen. Dit initiatief wil louter een forum bieden aan alle stakeholders in de bouwsector om de toegevoegde waarde van nieuwe materialen en systemen, die van belang zijn om energieneu-trale gebouwen te realiseren, vanuit de eigen invalshoek te benaderen. Samen buigen de deelnemers, gastspre-kers en fabrikanten zich over hun concrete toepassing in recente bouwprojecten die een duurzame en energiezui-nige aanpak hanteren.Met dit energiecongres willen we dus geen selectie van producten naar voren schuiven om een certificering op te kleven. De aansprakelijkheid voor deze materialen en systemen blijft de verantwoordelijkheid van de respectieve-lijke fabrikanten en invoerders. De verschillende toepassingen en installaties kunt u terugvinden aan de hand van de drie pijlers van energiezuinig bouwen: 1. Behoeftebeperking = energie-efficiëntie aan vraagzijde

2. Energieterugwinning en energie uit duurzame bronnen (hernieuwbare energie)

3. Efficiënt energiegebruik van eindige bronnen en rendementsoptimalisatie = energie-efficiëntie

aan productiezijde

2524

teChnieken en materialen riChting ben & benoveren

1 BEHOEFTEBEPERKING

3 EFFICIëNT

ENERGIEGEBRUIK

2 ENERGIETERUGWINNING

(HERNIEUWBARE ENERGIE)

BEhoEfTEBEpErking Het voorkomen van energieverbruik is prioriteit nummer één. Er wordt getracht zoveel mogelijk verspilling en onnodig verbruik tegen te gaan. Elke kWh die niet nodig is, betekent een financiële en ecologische besparing.

In de bouwsector komt dit in eerste instantie neer op de bouwkundige maatregelen die de buitenschil en het volume van de woning omvatten. Dit noemt men ook de ‘pas-sieve’ maatregelen die geen hulpenergie vragen. We wensen de compactheid zo groot mogelijk te maken en de warmte en koude vraag te beperken aan de hand van een goede thermische isolatie (dak, muren, vloer), het voorkomen van koudebruggen, een goede luchtdichtheid; een slimme zonwering (maakt airconditioning onnodig), opslag van energie via gebouwmassa enz.

Deze eerste stap is vaak ook de best renderende stap. Deze maatregel maakt het in eerste instantie mogelijk om energiezuinige technieken te gebruiken die de resterende verminderde energievraag en koellast opvangen.

26 2726

teChnieken en materialen riChting ben & benoveren

EnErgiE uiT duurzaME BronnEn De tweede stap in de Trias Energetica is de benodigde energie - die men in de eerste stap tot een minimum heeft proberen te beperken - zoveel mogelijk op een duurzame manier op te wekken. Dit kan door het gebruik van reststromen of energie uit hernieuwbare energiebronnen.

Onder reststromen plaatsen we de energie die gewonnen wordt door middel van warmteterugwinning. Ingaande en uitgaande warmtestromen worden gekruist in een warmtewisselaar om zo de koudere ingaande stroom voor te verwarmen met de warmere uitgaande stroom. Voorbeelden hiervan zijn WTW van ventilatielucht en douchewater.

Er zijn tal van duurzame energiebronnen, maar in gebouwen gaat het doorgaans om PV-panelen, zonneboiler, warmtepomp of biomassa. Meer bepaald omdat er bij de opwekking van deze hernieuwbare energie een verbeterde CO2-uitstoot is. Sinds 2014 geldt de verplichting een minimum aandeel hernieuwbare energie toe te passen in nieuwbouwwoningen en voor nieuwbouw kantoren en scholen.

27

EfficiënT EnErgiEgEBruik van EindigE BronnEn En rEndEMEnTsopTiMaLisaTiE

De laatste stap in de Trias Energetica behandelt het efficiënt gebruik van technieken. Enkel de resterende energiebehoefte (na de behoeftebeperking en na de opwekking van duurzame energie), mag ingevuld worden op een conventionele manier (bijv. met fossiele brandstoffen) maar dan wel aan een maximaal rendement (bijv. een conden-satieketel).

Het is dus de bedoeling om de werking van de verschillende installaties voor verwar-ming, warm tapwater, koeling, ventilatie en de verlichting te optimaliseren. Bijv. door gebruik van lage temperatuur verwarming, LED-verlichting, korte leidinglengte enz.

BehoefteBeperking

28

BehoefteBeperking

29

producTgEgEvEnsSOLEA FIX dorpelondersteuningen

In het geval van een geïsoleerde gevel (isolatie + pleisterwerk), kunnen de stenen dorpels niet gewoon afsteunen op de isolatie. Om de veiligheid van de arbeiders alsook van het onderhoudspersoneel te garanderen, dienen onder de dorpels winkelhaken te worden voorzien ter ondersteuning.

De Solea Fix bestaat uit een winkelhaak in gegalvaniseerd of roestvast staal en wordt standaard uitge-rust met een Thermi-K thermische onderbrekingsplaat.

Voor een volmaakte aansluiting van de isolatie, zijn Solea Fill opvulblokken beschikbaar die, dankzij uitsparingen op maat, perfect passen rondom de Solea Fix winkelhaken.

ToEpassingsgEBiEd: Residentieel, zowel nieuwbouw als renovatie.

ToEpassingsvoorWaardEnVereiste draagstructuur voor verankering: gewapend beton, volle betonblokken, holle betonblokken gevuld met mortel of kalkzandsteen.Berekend voor het eigengewicht van een stenen of betonnen dorpel en het gewicht van een persoon op het uiteinde van de dorpel, 2 elementen per 150 cm.

prEsTaTiEciJfErs En karakTErisTiEkEnsolea fix dorpelondersteuning:

Materiaal: gegalvaniseerd (standaard) of roestvast staalAfmetingen: 9 standaardtypes beschikbaar i.f.v. niveauverschil A en isolatiedikte Ls, ook maatwerk mogelijk

Thermi-k thermisch onderbrekingsplaatje:Thermische geleidbaarheid : 0,16 W/mKDikte: 6 mmStandaard voorzien op elke Solea FixOok beschikbaar op maat van Korbo-consoles (op bestelling)

solea fill isolatieblok:Samenstelling: PIR (EPS op aanvraag voor hechting pleisterwerk)Ook Korbo Fill isolatieblokken beschikbaar voor de consoles van Korbo metselwerkondersteuningen

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEnStenen dorpels mogelijk maken in combinatie met bepleisterde geïsoleerde gevels, met een beperking van het warmteverlies.

producTgEgEvEns Plaka Teplo: Thermisch isolerende spouwhaken

De Plaka-Teplo is een spouwhaak met een hoge thermische weerstand die toelaat om warmteverlies via de spouwmuren te verminderen.

De Teplo spouwhaken zijn vervaardigd uit basaltvezels, die gebonden zijn met een epoxyhars. Ze ver-vangen de traditionele spouwhaken in gegalvaniseerd of roestvast staal bij hoge thermische behoeften aan het bouwwerk.

ToEpassingsgEBiEd: Residentieel, passiefbouw, BEN

De lage thermische geleidbaarheid van slechts 0,7 W/mK laat toe om deze spouwhaken uit te sluiten uit de berekening van de U-waarde van de muur volgens de norm EN ISO 3946 (voorwaarde: <1,0 W/mK).Bij berekening van de nodige isolatie in functie van een beoogde U-waarde kan dus, door het gebruik van Plaka Teplo spouwankers, de isolatiedikte in de wand gereduceerd worden.

ToEpassingsvoorWaardEnBinnenspouwblad bestaande uit beton, kalkzandsteen, terracotta of hout (model L).Installatie mogelijk zowel voor als na de plaatsing van de isolatie.

prEsTaTiEciJfErs En karakTErisTiEkEnThermische geleidbaarheid : 0,7 W/mKSamenstelling: Basaltvezels gebonden met een epoxyharsAfmetingen: lengte en diameter variëren in functie van de spouwbreedte (max. 300 mm)

Minder spouwhaken vereist volgens NBN EN 1996-1-1+A1 ANB (bij grote spouwbreedte).Rekenvoorbeeld voor spouw 300 mm breed en windbelasting 2500 Pa:- Plaka Teplo: 5 st/m² vereist- Traditionele stalen spouwhaak Ø 4: 10 st/m² vereist

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEnBeperken van warmteverlies via de spouwhaken.

pLaka-TEpLo

plaka belgiumplaka belgium

soLEa fix

pLaka BELgiuM

Industrielaan 21740 TernatT +32 2 582 29 45E info@plakagroup.bewww.plakagroup.com

pLaka BELgiuM

Industrielaan 21740 TernatT +32 2 582 29 45E info@plakagroup.bewww.plakagroup.com

BehoefteBeperking

30

BehoefteBeperking

31

reynaers aluminium

MasTErLinE 10

rEynaErs aLuMiniuM

Oude Liersebaan 266 2570 DuffelT 015/30 88 66E info@reynaers.bewww.reynaers.be

contact: Peter OttevaereMarketing & Communication Manager BeluxE peter.ottevaere@reynaers.com

producTgEgEvEnsDe ramenreeks Masterline 10 werd specifiek ontwikkeld voor toepassing in passiefbouw. De ramen voldoen aan de allerstrengste eisen op vlak van thermische prestaties en luchtdichtheid. Masterline 10 is een uitbreiding op het Masterline gamma dat in 2016 gelanceerd werd. De nieuwe reeks wordt gro-tendeels opgebouwd uit dezelfde profielen en accessoires waardoor het aantal nieuwe componenten beperkt blijft en het toepassingsgebied enorm groot is. Bijkomend voordeel is dat dit hoogwaardige pro-duct kan aangeboden worden aan een competitieve prijs en dat de verwerkers niet dienen te investeren in nieuwe tools om deze ramen te fabriceren.

Het hoogisolerende karakter wordt bekomen door de integratie van nieuwe innovatieve materialen en de opbouw van de thermische onderbreking.

ToEpassingsgEBiEd Residentieel – passiefbouw

De Masterline 10 profielen zijn ontworpen om te voldoen aan de hedendaagse bouwtrends. De profielen laten toe om heel grote glaspartijen te integreren met extreme thermische prestaties en werden getest op de hoogste inbraakwerendheid. Door het enorm brede aanbod is het Masterline gamma zowel geschikt voor woning- en appartementsbouw als voor toepassing in publieke gebouwen waar het dage-lijkse, intensieve gebruik om een robuust en betrouwbaar systeem vraagt.

WELkE opLEiding is vErEisT voor insTaLLaTiE?Het Masterline aluminium profiel vereist een perfecte uitvoering.

Daarom worden voor de Reynaers Partners en Installers regelmatig productopleidingen georganiseerd in het Reynaers Training Centre. Deze opleidingen omvatten de fabricage en de plaatsing van het schrijnwerk.

prEsTaTiEciJfErs En karakTErisTiEkEn• Vaste beglazing tot max. 800 kg en opengaande ramen tot 2,8m hoogte• nauwelijks luchtverlies: beste klasse ‘4’• Waterdichtheid tot 1200Pa (orkaankracht) • Thermisch: minimale uf waarden tot 0,76 W/m²K

rEfErEnTiEsMasterline 10 is sinds januari 2018 beschikbaar.

LEvEnsduur & duurzaaMhEidGarantie: 10 jaar garantie op het aluminium schrijnwerk (zie systeemgarantie Reynaers Aluminium)Aluminium schrijnwerk is niet onderhevig aan weersinvloeden. Het onderhoud beperkt zich tot reiniging met een niet agressief product (4x/jaar).

Duurzaamheid: Aluminium is het basismateriaal voor dit systeem. Aluminium is 100% recycleerbaar met behoud van zijn eigenschappen. +/- 95% van het aluminium dat verwerkt wordt in de bouw wordt gerecycleerd.

Het glas kan eenvoudig gescheiden worden van het aluminium en op zich gerecycleerd worden.

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEnDe Masterline 10 reeks werd speciaal ontwikkeld voor passiefbouw. Het voldoet dus ook aan de strengste eisen op vlak van thermische prestaties en luchtdichtheid. Dit resulteert in een betere E-peil of S-peil van de woning en een optimale energiehuishouding.

ThErMo BrEak

plaka belgium

producTgEgEvEns THERMO BREAK thermische onderbrekingen

De Thermo Break is een hoogwaardige thermische isolator die gebruikt kan worden tussen binnen-en buitenelementen, zowel horizontaal als verticaal, om het warmteverlies ter hoogte van de bouwknoop te verminderen.

De Thermo Break is een synthetische harde plaat met een hoge druksterkte en een grote thermische weerstand.

ToEpassingsgEBiEd: Residentieel, zowel nieuwbouw als renovatie.

Voor het thermisch onderbreken van staal/staal en staal/beton verbindingen.

Voornaamste toepassingen: balkons, balustrades, luifels, buitentrappen, gevelsystemen, intern/extern structuurverbindingen, …

De thermobreak biedt een passende oplossing om structurele bouwknopen thermisch te onderbreken wanneer het Isotec wapeningssysteem niet kan worden toegepast.

ToEpassingsvoorWaardEnDe Thermo Break platen dragen enkel drukkrachten over. De dwars- en trekkrachten dienen te worden overgedragen door bouten, draadstangen of wapeningsstaven.

Om plaatselijk warmteverlies te vermijden raden wij u aan dit product te combineren met bouten in roestvast staal ( = 15 W/mK) omdat deze een grotere thermische weerstand hebben dan standaard stalen bouten ( = 50 W/mK).

prEsTaTiEciJfErs En karakTErisTiEkEn

Type TB 100 Type TB 300Thermische geleidbaarheid : 0,292 W/mK 0,187 W/mKMax. ontwerpbelasting (druk): 70 N/mm² 250 N/mm²Elasticiteitsmodulus: 2586 N/mm² 5178 N/mm²Samenstelling: Speciale nylon versterkte composiet

Dikte: 5, 10, 15, 20 en 25 mm, max. 2 platen combinerenAfmetingen: steeds geleverd op maat en voorzien van gaten volgens tekening klant

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEnBeperken van warmteverlies via structurele bouwknopen.

pLaka BELgiuM

Industrielaan 21740 TernatT +32 2 582 29 45E info@plakagroup.bewww.plakagroup.com

BehoefteBeperking

32 33

pittsburgh Corning europe n.v.

producTgEgEvEnsFOAMGLAS® - cellulair glas isolatie

• Platen van 60x45cm of panelen van 120x60cm• Dikte 4 – 20cm

ToEpassingsgEBiEd Zowel residentieel als niet-residentieel

• Platte daken• gevelisolatie• Binnenisolatie• Ondergrondse toepassingen• Koudebrugonderbreking

WELkE opLEiding is vErEisT voor insTaLLaTiE?• Makkelijk te plaatsen• Opleiding mogelijk in het trainingscentrum in Tessenderlo• gratis werfbijstand door technische dienst

prEsTaTiEciJfErs En karakTErisTiEkEnkarakteristieken:

• Lambda-waarde vanaf 0,036• Druksterkte van 400kPa tot 2900kPa• Waterdicht• Waterdampdicht• Onbrandbaar (Brandklasse A1)• Ongevoelig voor ongedierte• Ecologisch• Maatvast

certificaten:• ATg• ETA• nature Plus

rEfErEnTiEs• Parkeerdaken: Delhaize, Shopping genk, Westland Shopping, Carrefour, Kortrijk Xpo, …• Ziekenhuizen: uZ Leuven, AZ Zeno Knokke, AZ Sint-Jan Brugge, uZ Antwerpen, uZ gent, …• Onderwijs: universiteit gent, uLB, Hogeschool gent, …• Zwembaden: Knokke, Sint-Truiden, Halle, Beringen, Hoogstraten, Zeebrugge, …• Andere referenties: Europese Commissie, nATO, MAS, Museum M, Watergroep, …

LEvEnsduur & duurzaaMhEid• Omwille van de karakteristieken van het product behoudt het zijn isolatiewaarde doorheen de tijd• Vervaardigd van gerecycleerd glas• Productieafval wordt hergebruikt in het productieproces

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEn• Als isolatiemateriaal beperkt FOAMgLAS® het energieverlies van gebouwen en dat gedurende de hele levensduur van een gebouw.• Toepasbaar in de gehele bouwschil• Specifieke producten voor het oplossen van koudebruggen.

foaMgLas®

piTTsBurgh corning EuropE n.v. foaMgLas®

ALBERTKADE 1 3980 TESSENDERLOT O2 352 31 82E info@foamglas.bewww.foamglas.be

producTgEgEvEns D60

Ventileren is een absolute must. Het is al jaren een verplichting bij nieuwbouw en ingrijpende energeti-sche renovaties. Maar ook wie zijn bestaande woning niet helemaal verbouwt, heeft nood aan ventilatie. Denk maar aan de vele na-geïsoleerde woningen die te kampen hebben met vocht- en schimmelvor-ming. Hiervoor biedt Vasco de ultieme oplossing: decentraal ventileren.

Het concept is even geniaal als eenvoudig: het aanzuigen van verse lucht en het afvoeren van vervuilde lucht gebeurt met één enkele ventilatie-unit. Het is niet nodig om luchtkanalen weg te werken zoals bij een ventilatiesysteem C of D, terwijl u toch optimaal en energiezuinig ventileert mét warmteterugwin-ning! En dat door eenvoudig een decentrale ventilatie-unit te monteren in de gewenste ruimte. Enige voorwaarde is dat de ruimte grenst aan de buitenomgeving.

De decentrale ventilatie-units van Vasco zijn ideaal voor kleinere renovaties en als nabehandeling bij reeds geïsoleerde woningen die niet over een ventilatiesysteem beschikken. De unit stelt woningeige-naars in staat om efficiënt en zonder veel moeite hun leef comfort te verhogen.

De maximale capaciteit van de units kunnen ingesteld worden tussen 50 en 80 m³/h per stap van 5 m³/h. Dankzij de energiezuinige EC ventilatoren wordt het verbruik beperkt tot het minimum.

ToEpassingsgEBiEd Woningbouw

ToEpassingsvoorWaardEn• nog geen ventilatie aanwezig• ruimte grenst aan buitenomgeving

WELkE opLEiding is vErEisT voor insTaLLaTiE?Geen

prEsTaTiEciJfErs En karakTErisTiEkEn

*Maximale capaciteitsinstelling standaard (60 m³/h) optioneel (80 m³/h)

Ventilatorstand 1 2 3 1 2 3

Capaciteit (m³/h) 21 42 60 21 56 80

Vermogen (Watt) 3,6 5,9 9,6 3,6 8,4 16

Spanning (Volt) 230 230 230 230 230 230

(*Afhankelijk van de oppervlakte van de woning)

rEfErEnTiEsNieuw product bijgevolg nog geen voorbeelden van realisaties of referenties beschikbaar.

LEvEnsduur & duurzaaMhEidGemiddeld 15 jaar

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEnDankzij warmteterugwinning draagt de D60 bij aan een lager E-peil van de woning.

vasCo

d 60

vasco

Kruishoefstraat 503650 DilsenT 089/79 04 11E info@vasco.euwww.vasco.eu

rendementsoptimalisatie

34 35

producTgEgEvEnsNiva ventilo convector – Verwarmen & Koelen

Een ventilo-convector is een toestel dat aangesloten moet worden op een warmtebron, bijvoorbeeld een verwarmingsketel of een warmtepomp. Indien de warmtepomp ook een koelfunctie heeft, kan deze ook als koelbron (koud water) gebruikt worden voor de ventilo-convector. De Niva ventilo werkt op lage watertemperaturen en is dus zeer interessant in combinatie met een warmtepomp. De ventilo-convector kan in alle ruimtes van de woning toegepast worden, maar vormt vooral in de slaapkamer een absolute meerwaarde, omdat we daar behoefte hebben aan zowel verwarming als aan koeling, vooral tijdens warme zomernachten. De ventilo-convector verwarmt of koelt de ruimte in korte tijd van 18 naar 22°C of van 28 naar 24°C.

Types en maten

Type Bestelcode Breedte Hoogte Diepte 45/40/20 35/30/20 Gewicht Inhoud (L mm) (H mm) (D mm) (Watt) (Watt) (kg) (l)

fc75 11600-01 750 610 140 1114 506 18 0,47 fc95 11600-02 950 610 140 2004 971 21 0,80 fc115 11600-03 1150 610 140 3162 1698 24 1,13

(Conform EN442-1 : 2014: radiatoren en convectoren)

ToEpassingsgEBiEd Woningbouw

ToEpassingsvoorWaardEMoet aangesloten worden op een warmte- en/of koeltebron

WELkE opLEiding is vErEisT voor insTaLLaTiE?Geen

rendementsoptimalisatievasCo

niva vEnTiLo convEcTor

vasco

Kruishoefstraat 503650 DilsenT 089/79 04 11E info@vasco.euwww.vasco.eu

prEsTaTiEciJfErs En karakTErisTiEkEn

Technische gegevens fc75 fc95 fc115

algemene gegevens Verwarmingsvermogen bij 45/40/20 °C W 1114 2004 3162 Waterdebiet l/h 192 345 545 Drukverlies kPA 9,47 7,93 21,78 Verwarmingsvermogen bij 35/30/20 °C W 506 971 1698 Totaal koelvermogen bij 7/12/27°C 50% RV W 990 1829 2884 Voelbaar koelvermogen W 742 1370 2163 Waterdebiet l/h 170 313 496 Drukverlies kPA 7,2 8,4 22,5 Maximale werkdruk bar 10 10 10 Hydraulische aansluiting ¾”EK ¾”EK ¾”EK ventilator gegevens Maximaal luchtdebiet m³/h 162 320 461 Medium luchtdebiet m³/h 113 252 367 Minimum luchtdebiet m³/h 55 155 248 Elektrische gegevens Voedingsspanning V/ph/Hz 230/1/50 230/1/50 230/1/50 Maximaal opgenomen vermogen W 11,27 18,49 19,86 Maximale opgenomen stroom A 0,05 0,08 0,09 Opgenomen vermogen bij minimum snelheid W 6,6 7,2 7,3

geluidsgegevens Geluidsdruk bij maximaal luchtdebiet* dB(A) 42 43 45 Geluidsdruk bij medium luchtdebiet* dB(A) 33 36 37 Geluidsdruk bij minimum luchtdebiet* dB(A) 22 24 24 Geluidsdruk bij temperatuur setpunt* dB(A) 19 20 22

(*Gemeten op 1 meter afstand volgens ISO 7779)

rEfErEnTiEsHet gaat om een gloednieuw product, bijgevolg nog geen voorbeelden van realisaties of referenties beschikbaar.

LEvEnsduur & duurzaaMhEidGemiddeld 15 – 20 jaar.

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEnUitermate geschikt in combinatie met lage watertemperatuur warmtepompen.

36 37

rendementsoptimalisatie

honEyWELL BuiLding soLuTions

honEyWELL BuiLding soLuTions

Hermeslaan 1HB-1831 DiegemT +32 2 728 28 28E info.hbs.be@Honeywell.com www.buildingsolutions.honeywell.com

honeywell building solutions

producTgEgEvEnsHoneywell Building Solutions

As a global company, Honeywell designs and manufactures technologies to address some of the world’s toughest challenges linked to global macro trends, such as energy efficiency, clean energy generation, safety and security, globalization and customer productivity.

At Honeywell Building Solutions (HBS), we address these challenges specifically within the building environment.

Our focus is installing, integrating and maintaining the systems that keep your facility safe, secure, comfortable, productive and energy efficient.

We’re also a global leader in energy services, working with organizations to conserve energy, optimize building operations and leverage renewable energy sources.

We can help you with:• Energy efficiency, security and reliability• Sustainability• Smart grid• Microgrid and on-site power generation• Integrated security• Building controls, automation and management• System service, maintenance and optimization• Smart buildings

Our experience and knowledge are found in a wide-range of solutions, from simple service and main-tenance of HVAC systems to comprehensive design, installation, integration and ongoing optimization of multiple facility and management systems, all combined into one streamlined point of operation.

Whether you have a single building or are a global, multi-site organization, we can keep you performing at your best with our local support — no matter where you are in the world.

SolutionsWe have the solutions you need to keep your facility performing at its best:

• Energy• HVAC & Building Management Systems• Fire & Life Safety• Instant Alert• Integrated Security• Intelligent Buildings• Service• Mobile Web & Cloud Apps• Connected Services

ToEpassingsgEBiEd Honeywell designs and manufactures technologies to address some of the world’s toughest challenges in these industries:

• Airports• Commercial Buildings• Data Centers• Education, Higher education• government• Health Care• Public Events & Stadia• Pharmaceuticals• PPP/TAM• utilities• Integrated resorts

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEnAs leaders in the energy industry, we strive to provide our customers with unequalled energy solutions with the breadth and depth that will work for you.

That’s why half of the entire Honeywell portfolio is linked directly to energy efficiency, and why we have completed over 5,000 efficiency projects that are expected to deliver more than $5 billion in energy and operational savings around the globe.

Honeywell can provide cost-effective solutions that can help dramatically reduce energy use and improve performance and comfort, including:

• Energy retrofit and mechanical upgrades• Building envelope upgrades• Lighting upgrades• Control upgrades• Water consumption and wastewater infrastructure improvements• Central utility plants• renewable energy sources• Ongoing service and maintenance

38 39

rendementsoptimalisatiemitsubishi eleCtriC europe

Ecodan WarMTEpoMpEn

MiTsuBishi ELEcTric EuropE Bv BELgiuM

Autobaan 28210 LoppemT 050/40.48.48 E info@mitsubishi-electric.be E info@warmtepomp.bewww.mitsubishi-electric.be www.warmtepomp.be

producTgEgEvEnsDe Ecodan lucht/water warmtepompen voorzien in sanitair warm water, verwarming en eventueel koeling van woningen en bedrijfsruimten.

• Buitenunits met een vermogen van 4 kW tot 23 kW (cascade systemen tot 138 kW)• Cylinderunit: binnenmodule met 200 liter sanitair warm water tank geïntegreerd (netto inhoud)• Hydrobox: binnenmodule te gebruiken zonder koppeling met sanitair warm water tank of te koppelen met een externe sanitair warm water tank• Warmtepompmanager stuurt twee individuele verwarmingscircuits aan en regelt auto-adaptief en/of weersafhankelijk

De voordelen op een rij:• Toepasbaar in nieuwbouw- en renovatieprojecten• Positief effect op de energieprestatie van een woning• A++ over het hele Ecodan gamma• 100% verwarmingscapaciteit bij een buitentemperatuur tot -15°C• gegarandeerde werking tot een buitentemperatuur van -28°C (Zubadan) en -20°C (Power Inverter)• Voorlooptemperatuur tot 60°C bij -10°C buitentemperatuur (Zubadan) en 55°C bij -10°C buiten- temperatuur (Power Inverter)• Mogelijkheid om dit systeem te bedienen en beheren via de MELCloud app

ToEpassingsgEBiEd Ecodan lucht/water warmtepompen zijn inzetbaar voor elk type bouwproject, zowel voor residentiële nieuwbouw- als voor renovatieprojecten. Maar ook voor bedrijfsgebouwen bieden de Ecodan units een efficiënte verwarmingsoplossing. Door meerdere systemen aan elkaar te koppelen tot één cascadesy-steem, ontstaat er een betrouwbare installatie die compact is en voor een hoog rendement zorgt.

ToEpassingsvoorWaardEn• Warmtepompen presteren best wanneer ze worden toegpast in goed geïsoleerde woningen.• Maximale temperatuur afgiftesysteem van 60°C (indien hoger bivalente opstelling mogelijk)

WELkE opLEiding is vErEisT voor insTaLLaTiE?• Koeltechnische certificatie nodig voor de split-systemen• Wij raden installateurs aan om onze productspecifieke opleidingen te volgen

prEsTaTiEciJfErs En karakTErisTiEkEnSPF >4 (volgens de altran software berekeningsmethodiek)COP > 3.7 (A2/W35, getest volgens EN14511)Energie-efficiëntielabel A++Monovalente werking (geen elektrische back-up weerstanden aanwezig)

EHPA label (European Quality Label for Heat Pumps)SG-Ready label (Smart Grid Ready label)

rEfErEnTiEsEcodan systemen worden vooral in residentiële woningbouw of appartementsbouw toegepast, maar dienen evengoed voor handelsruimten, kantoren, rusthuizen, scholen, etc.

LEvEnsduur & duurzaaMhEid Bij Mitsubishi Electric hebben we al een lange traditie op het vlak van de beperking van CO2-emissies door geavanceerde techniek en bijzonder energie-efficiënte producten. Die traditie krijgt door het milieu-initiatief 2021 ook een vervolg in de toekomst. In het kader van dat initiatief engageren we ons tot milieubehoud op lange termijn, met de bedoeling om tegen het jaar 2021 een wereldwijde vermindering van de CO2-emissies met 30 % te bereiken. Daarbij gaan we zowel bij de productie als bij het gebruik en de recyclage van producten zuinig met onze natuurlijke rijkdommen om. Maar natuurlijk laten we het daar niet bij, want ook in de toekomst willen we ons aan de ontwikkeling van veel nieuwe innovatieve producten wijden – ten gunste van het milieu.

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEnDe Ecodan warmtepompen hebben een positief effect op de energieprestatie van uw woning. Zonder elektrische bijverwarming zorgen ze, in vergelijking met conventionele verwarmingssystemen, voor een significante verlaging van het E-peil. In combinatie met een goede isolatie en aangesloten op een PV-systeem voor zonnestroom is met een Ecodan verwarmingsinstallatie een BEN-woning (E-30) gemak-kelijk haalbaar.

40 41

rendementsoptimalisatie

ciTy MuLTi hvrf

producTgEgEvEnsCITy MULTI HVRF = Hybride VRF-systeem: wereldwijd het eerste 2-pijpssysteem voor gelijktijdig koelen en verwarmen met warmterecuperatie dat de voordelen van directe expansie en een waterdragend systeem combineert.

Dat is mogelijk danzij de Hybrid BC-controller (HBC) die uitgerust is met platenwarmtewisselaars waarin de energie-uitwisseling tussen koelmiddel en water plaatsvindt. Het systeem bestaat uit een R2-buiten-unit, de Hybrid BC-controller en Mitsubishi Electric ventiloconvectoren.

Het innovatieve systeem kenmerkt zich door de hoge energie-efficiëntie, individueel comfort in elke kamer, eenvoudige montage en onderhoudsarme werking. Daarnaast komt het systeem met een lagere vulhoeveelheid koelmiddel en is het dus optimaal voorbereid op de strenge eisen van de toekomst.

ToEpassingsgEBiEd

Het Hybrid City Multi systeem werd speciaal ontwikkeld voor moderne gebouwen met hoge eisen op het gebied van efficiëntie en comfort, zoals bijvoorbeeld hotels en kantoorgebouwen. Elke afzonderlijke bin-nenunit kan individueel in de verwarmingsmodus of koelmodus worden gebruikt. Dankzij de warmtere-cuperatie wordt warmte aan te koelen ruimtes onttrokken en voor de verwwarming van andere ruimtes gebruikt. Met deze energie-efficiëntie kunnen complete installaties voor verwarming en koeling worden omgezet in een systeem op hernieuwbare energiebronnen.

WELkE opLEiding is vErEisT voor insTaLLaTiE?• Koeltechnische certificatie nodig.• Wij raden installateurs aan om onze productspecifieke opleidingen te volgen.

rEfErEnTiEsHet HVRF-systeem werd reeds in verschillende hotels en kantoorgebouwen succesvol geïnstalleerd, zowel in België als wereldwijd.

LEvEnsduur & duurzaaMhEidBij Mitsubishi Electric hebben we al een lange traditie op het vlak van de beperking van CO2-emissies door geavanceerde techniek en bijzonder energie-efficiënte producten. Die traditie krijgt door het milieu-initiatief 2021 ook een vervolg in de toekomst. In het kader van dat initiatief engageren we ons tot milieubehoud op lange termijn, met de bedoeling om tegen het jaar 2021 een wereldwijde vermindering van de CO2-emissies met 30 % te bereiken. Daarbij gaan we zowel bij de productie als bij het gebruik en de recyclage van producten zuinig met onze natuurlijke rijkdommen om. Maar natuurlijk laten we het daar niet bij, want ook in de toekomst willen we ons aan de ontwikkeling van veel nieuwe innovatieve producten wijden – ten gunste van het milieu.

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWEnDe HVRF-systemen kenmerken zich niet alleen door hun lage vulhoeveelheid koelmiddel, maar ook door hun hoge energie-efficiëntie. Het Hybrid-systeem levert daarmee een doorslaggevende bijdrage aan de conformiteit met de actuele en ook toekomstige richtlijnen voor modern duurzaam bouwen.

mitsubishi eleCtriC europe

MiTsuBishi ELEcTric EuropE Bv BELgiuM

Autobaan 28210 LoppemT 050/40.48.48 E info@mitsubishi-electric.be E info@warmtepomp.bewww.mitsubishi-electric.be www.warmtepomp.be

rendementsoptimalisatie

hypEr hEaTing

mitsubishi eleCtriC europe

MiTsuBishi ELEcTric EuropE Bv BELgiuM

Autobaan 28210 LoppemT 050/40.48.48 E info@mitsubishi-electric.be E info@warmtepomp.bewww.mitsubishi-electric.be www.warmtepomp.be

producTgEgEvEnsDe lucht/lucht warmtepompen uitgerust met de innovatieve Hyper Heating technologie zijn geoptimali-seerd voor verwarming en werden specifiek voor koude klimaten ontwikkeld.

• Mono- en multisplit buitenunits uitgerust met de Hyper Heating technologie• Vloer- en wandunits geoptimaliseerd voor verwarming• Sturing ter plaatse en van op afstand dankzij de WiFi-interface

De voordelen op een rij:• Behouden verwarmingsvermogen tot op een buitentemperatuur van -15°C• gegarandeerde werking tot een buitentemperatuur van -25°C• Hoge seizoensgebonden energie-efficiëntie• geoptimaliseerde ontdooiingsmodus• Fluisterstille binnenunits met oog voor design• Fluisterstille buitenunits

ToEpassingsgEBiEd Hyper Heating lucht/lucht warmtepompen zijn inzetbaar voor elk type bouwproject, zowel voor residenti-ele nieuwbouw- als voor renovatieprojecten.

ToEpassingsvoorWaardEnWarmtepompen presteren best wanneer ze worden toegepast in goed geïsoleerde woningen.

WELkE opLEiding is vErEisT voor insTaLLaTiE?Koeltechnische certificatie nodig

prEsTaTiEciJfErs En karakTErisTiEkEnSCOP tot 4.4 (vloerunit 2.5kW) en 4.9 (wandunit 2.5kW)SEER tot 8.5 (vloerunit 2.5kW) en 9.1 (wandunit 2.5kW)Energie-efficiëntielabel A+ en A++Geluidsniveau vanaf 20 dB(A)

rEfErEnTiEsHyper heating warmtepompen worden voornamelijk in residentiële woningbouw toegepast.

LEvEnsduur & duurzaaMhEidBij Mitsubishi Electric hebben we al een lange traditie op het vlak van de beperking van CO2-emissies door geavanceerde techniek en bijzonder energie-efficiënte producten. Die traditie krijgt door het milieu-initiatief 2021 ook een vervolg in de toekomst. In het kader van dat initiatief engageren we ons tot milieubehoud op lange termijn, met de bedoeling om tegen het jaar 2021 een wereldwijde vermindering van de CO2-emissies met 30 % te bereiken. Daarbij gaan we zowel bij de productie als bij het gebruik en de recyclage van producten zuinig met onze natuurlijke rijkdommen om. Maar natuurlijk laten we het daar niet bij, want ook in de toekomst willen we ons aan de ontwikkeling van veel nieuwe innovatieve producten wijden – ten gunste van het milieu.

WELkE BiJdragE LEvErT hET producT ToT dE EnErgiEzuinighEid van gEBouWDe lucht/lucht warmtepompen met Hyper Heating technologie dienen perfect voor de vervanging van directe elektrische verwarming.

42 43

foto

VM

A

Hoogspanningsbord en transformator voor het Jan Palfijnziekenhuis

44 45

c v b a sTaBo

spEciaLisaTiEs STABO biedt een unieke combinatie van de verschillende ingenieursdisciplines: algemene technieken,duurzaamheid en stabiliteit.Wij hebben een veelzijdige expertise uitgebouwd in duurzaamheid: EPB-verslaggeving in Vlaanderen enBrussel, BREEAM, en dynamische modellering van gebouwen naar warmtevraag, koudevraag,daglichtintreding, overschrijdingsuren,…Wij zijn actief in de markt van de grote en multifunctionele gebouwen, ziekenhuizen, woon- en zorgcentra,kantoren, industriële gebouwen en scholen.

rEfErEnTiEs- U Gent studentenrestaurant diergeneeskunde: zero energy building- Erasmus: Henri Simonetlaan – Rond Punt Henri Simonet: EPB-adviseur: Passief 2015- BAM Contractors Zetel Oost: EO kantoorgebouw- Cadix “Het Eilandje” Antwerpen: BEN-appartementen- VitaS Peer: vervangingsnieuwbouw: BEn WZC- Booghuys OCMW Leuven: BEn WZC- Kleuterschool Werchter: BEN- Verschillende projecten rond Vaartkom Leuven

visiEVoor de realisatie van nul-energiegebouwen is het belangrijk dat de experts duurzaamheid en ingenieurstechnieken van in het prille begin nauw kunnen samenwerken. Dankzij de combinatie van deze disciplinesbinnen STABO, zijn wij de geschikte en betrouwbare partner om het project all round te begeleiden:

- de experts duurzaamheid volgen de volledige uitvoering van het gebouw van in de allereerste ontwerpfase mee op en dit zowel op het niveau van de gebouwenschil en de technologie als door het uitvoeren van dynamische simulaties van het gebouw.- de ingenieurs technieken begeleiden de klant vanaf het prille voortraject van de studie tot en met volledige realisatie, dit zowel voor energetisch geoptimaliseerde installaties (BEO: Boorgat energie Opslag), fotovoltaïsche installaties, warmtekrachtkoppeling en gebouwenschil) als voor nutsvoorzieningen en zij volgen de uitvoering van de werken nauwgezet op.

Bovenal biedt STABO adviesverlening op maat, strevend naar een evenwicht tussen het technisch haalbareen het vooropgestelde budget

c v b a sTaBo

Remylaan 2b,3018 Leuven (Wijgmaal)

T 016/50 81 00E info@stabo.be i www.stabo.be

Cadix Antwerpen

Universiteit Gent

46 47

BoydEns EnginEEring / BoydEns susTainaBLE EnginEEring group

spEciaLisaTiEsOnze diensten kunnen opgesplitst worden in 3 categorieën:

- Engineering van technische installaties: de technische uitwerking, ontwerp en opvolging van projecten.- duurzaam bouwadvies: hieronder vallen energie- en innovatiegebonden activiteiten zoals dynamische simulaties, daglichtstudies, certificering, audits, comfortstudies, medewerking aan ontwerpend onderzoek en bouwfysische evaluaties.- onderzoeks- en opleidingsgerelateerde projecten: samenwerking met onderzoek en stakeholders om conceptoptimalisaties en valorisaties te verfijnen, beleidsadviezen te formuleren, lezingen in het kader van opleidingstrajecten en sensibilisering.

Deze diensten werken samen om de behoeften van de gebruikers (comfort) en de investeerders (kosten efficiëntie en operationele kost) te definiëren en tegelijkertijd ook de beschikbaarheid van hernieuwbare energiebronnen en de klimaateigenschappen van de locatie te beoordelen.

Onze projecten omvatten een variatie van gebouwtypes in de gebouwde omgeving alsook gebiedsstudies, enwe passen bovenstaande diensten toe in zeer verschillende sectoren zoals zorg, hotels, vrijetijd (sport, cultuur, monumenten), industrie, datacenters, onderwijs, kantoren en woningen.

We zetten ons in om de maatschappelijke actoren bewust te maken van duurzame oplossingen en ondersteunen verenigingen die hier een actieve rol in spelen.

rEfErEnTiEs- Herman Teirlinckgebouw, passief GEOTABS kantoorgebouw voor 2.500 werknemers van de Vlaamse overheid te Brussel- Duurzame datacenters- Duurzame wijk Tivoli te Laken (258 passieve energiewoningen en 140 nul-energiewoningen)- Bouwblok D2 Cadixwijk te Antwerpen (passief gebouw)- Kantoorgebouw One on One te Luxembourg (BREEAM Excellent)- Kantoorgebouw Solarwind te Windhof, Luxemburg (passief BEN gebouw, CO2 neutraal, enkel hernieuwbare thermische opwekking)- Provinciehuis te Antwerpen (passief GEOTABS gebouw)- OCMW WoonZorgCentrum Ter Potterie te Brugge (Smartgeotherm pilootproject)- Plantentuin te Meise- Zwembaden te ronse, Oostduinkerke, Oostende, Kelmis,...- HeatRoad MIP-IWT project, implementatie thermische netten- GEOTABS EraSME, FP 7, ontwerp en optimalisatie van geothermische kantoorgebouwen met betonkernactivering- IWT proeftuin woningrenovatie, projecten de schipjes en de kielparktorens- Horizon 2020 europees gefinancierd onderzoeksproject ‘hybrid GEOTABS’ in combinatie met MPC (ism UGent, KU Leuven, en 9 andere Europese partners)

BoydEns EnginEEring / BoydEns susTainaBLE EnginEEring group

onze kantoren:Torhoutsesteenweg 109, 8210 Zedelgem

Noordkustlaan 10, 1702 Groot-BijgaardenRue Henri Koch 29, L-4354 Esch-sur-Alzette (Luxemburg)

Geleximco Building 14th floor, Hoang Cau Street 36, Dong Da District, Hanoi (Vietnam)

E boydens@boydens.bei www.boydens.be

visiENAAR IMPACT WERKEN.

De nulenergiewijk, of het nulenergiegebouw moet niet enkel via een statische berekening voor of na het bouwproject voldoen aan een vastgelegde definitie, ze moet dit in werkelijkheid ook kunnen waarmaken door een aansturing die rekening houdt met de dynamiek van het gebouw, de interactie met het net, de opslagmogelijkheden en het gedrag van het gebouw op langere termijn. Deze transitie vereist een sterke band tussen onderzoek en werkveld.

Het herevalueren van de economisch-financiële benaderingen van een gebouw over zijn volledige levensduur, het bepalen van de waarde van energie afhankelijk van het tijdstip en de wijze waarop ze werd omgezet, een correct in rekening brengen van de belasting die processen betekenen op onze omgeving...zijn opgaven voor de toekomst, met oplossingen waar we naar uit zien. Uit elk project zijn reeds positieve lessen te leren. We mogen vooral vooruit kijken, met een samengaan van durven denken en alertheid, steeds een breed duurzaam maatschappelijk doel voor ogen houdend. Voor ondernemend Vlaanderen liggen hier kansen om zich ook internationaal te onderscheiden.

WERKELIJKE IMPACT IS DE FOCUSOntwerpen met het oog op een duurzaam resultaat vereist ervaring en expertise in de voorspellingen, en meting ter toetsing en vervolmaking na realisatie van het project.

Alle nieuwe middelen, van BIM, dynamische simulaties, commissioning, voorspellende en optimaliserende regeling, tot remote energy management dragen hier direct en indirect toe bij.

Als we als samenleving werkelijk de nodige klimaatinspanning beogen dan moet deze actie ook collectief gebeuren.

knowledge is useless if it is not shared

Herman TeirlinckgebouwRender van ontwerp van zwembad in Ronse

foto

© F

ilip

Duj

ardi

n

48

vu Marc Dillen (directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw)Lombardstraat 34-42 – 1000 Brussel

E info@vcb.bei www.vcb.be