1

VOORWOORD

Dit boekje is een samenstelling van stukken die ik schreef voor de Nederlandse Vereniging van Spiritualisten Harmonia, voor mijn internet blog, of gewoon omdat ik ze wilde schrijven. Sommige hebben in het tijdschrift Harmonia Nederland gestaan Het verbindende thema is, zoals de titel aangeeft, 'wereldwonderen'. Of alles ook werkelijk waar is kan en wil ik niet beoordelen. De een z'n waarheid hoeft niet die van de ander te zijn. De verhalen komen uit alle windstreken. U zult er genoeg goden en geesten in tegenkomen, in de vorm van religieuze overtuigingen, folklore, tradities, verhaaltjes, parabels, persoonlijkheden en magische ervaringen uit heden en verleden. De stukjes zijn niet herschreven voor dit boekje, ik heb ze gebruikt zoals ze oorspronkelijk bedoeld zijn. Daarom kan het een enkele keer zijn dat u hetzelfde onderwerp of dezelfde persoon in verschillende stukken tegenkomt. Het schrijven van deze stukjes is voor mij een ontdekkingsreis. Spirit is overal, en het is prachtig en ook voor u misschien inspirerend hoe mensen overal en altijd weer vorm hebben gegeven aan hun overtuiging. De Geest heeft vele gezichten. Loes Modderman, Nijmegen 2012

2

INHOUD

1. Boomgeest 2. Cao Dai 3. Ceremoniële thee 4. Dansend naar God 5. Geluid en Levitatie 6. Aapjes 7. Heilige schildpad 8. Het ontstaan van het Chassidisme 9. Aghori 10. Black Elk 11. Haargrens en wortelmens 12. Ex Voto's 13. Japanse geesten 14. Wali Sanga 15. Dia de Los Muertos 16. Kachina's 17. Liefde en dood in Azië 18. Staatsorakel 19. Het scheppen van de Golem 20. Het wezen van de boom 21. Feng Shui in China 22. Kokopelli 23. Het mysterie van de magische pop 24. Maroti Baba 25. Kudde van Hoop 26. Goetheanum 27. Een Japanse legende 28. De Toradja's van Sulawesi 29. Derventi 30. De pelgrim en de hond 31. Eliah de Tisbiet 32. Een mystieke ervaring 33. De Sutra's 34. De Ndebele 35. Hopi Visie 36. Het magische klooster 37. Chinees geestenfestival 38. Ligt het lekker? 39. De magie van Finland 40. Heilig vuur 41. Kontomblé 42. De heilige letter Alef 43. De Koreaanse soldaat 44. De oude Yogi heilige 45. Oomoto-Kyo 46. Braziliaans Spiritisme 47. Regenbooglichaam 48. Gebedssnoeren 49. Ginseng 50. Marie Laveau

3

1. BOOMGEEST Owen Burnham, de schrijver van 'African Wisdom' , groeide op bij de Bambara van Mali en Senegal. Meegenomen in de tradities en geheimen van de stam door zijn vriend Aliou Diatta en diens familie, is er weinig in de magische overlevering van de Bambara waarover hij niet uit eigen ervaring kan spreken. Het volgende verhaal is opmerkelijk. Owen en Aliou gaan het oerwoud in om de boomgeesten om raad te vragen. Ze moeten op reis, en die trip is niet zonder gevaar. Hoe Afrikanen de tekenen lezen is voor ons moeilijk te begrijpen, maar als aan de kant van een kraakheldere poel in het bos staan, zien ze een vis die zich opzij rolt in het water. Aliou weet daardoor dat ze naar een bepaalde boom moeten gaan die een eind verder in het oerwoud staat. Burnham schrijft:

"De boom was een ongelofelijk gezicht. Immense, fysiek en spiritueel een reus. Hij scheen te zoemen toen we naderden. We stopten aan de rand van de cirkel van stenen om de boom, en Aliou gooide een rode Cola noot in de cirkel, en ik een witte. De atmosfeer was geladen. Geritsel van dieren in de begroeiing. Plotseling en onverklaarbaar klonk er een luid, hol klinkend Bam, Bam, Bam uit de boom. Het geluid nam toe in snelheid en intensiteit tot we een stap terug deden naar buiten de cirkel. Onmiddellijk stopte het. Toen we weer naderden begon het weer, en iedere keer dat we in en uit de cirkel stapten nam de intensiteit toe. Aliou kon de boom niet naderen zolang dat geluid klonk, en pas bij de zevende poging stond de boom hem toe dichterbij te komen. Het was overweldigend, en makkelijk de meest intense en spectaculaire manifestatie van de natuur die ik ooit had beleefd. Ik kon zien dat de boom kerngezond was. De massieve stam verhief zich zeker 50 meter recht de lucht in, waar zijn kroon zich vermengde met die van andere bomen . De stam was niet hol. Aliou bracht offers van wijn en melk en goot die op de stenen en de wortels. Zelfs nu nog bleef de boom zoemen. Om beurten vroegen we de boom om raad voor onze reis. Het bos rondom hield de adem in. Mijn huid tintelde op een vreemde elektrische manier die de aanwezigheid van geesten bewijst. Aliou zweette hevig. Hij instrueerde me bij de boom te blijven terwijl hij terugging naar het meer om wat water te halen. Alleen zijn in de cirkel was vreemd. De boom zoemde, terwijl de rest van het woud doodstil was. Ik had het gevoel te zullen flauwvallen. En zachtgroen licht scheen uit de kroon van de boom te vloeien naar de wortels. Het licht omcirkelde de basis en de stenen eromheen, en trok zich toen terug in de boom. Aliou was teruggekomen, en hij stootte me aan, wijzend naar een schorpioen die uit het niets was verschenen. Aliou las de sporen, en even later zagen we een duizendpoot die dezelfde bewegingen maakte als de schorpioen. Voor Aliou was het duidelijk: onze reis zou twee dagen moeten worden uitgesteld. Ik herinner me hoe ik de boom bedankte . Mijn lichaam trilde oncontroleerbaar toen ik wat water nam om rond de cirkel te gieten. We legden nog wat palmnoten in de cirkel en verlieten die achterwaarts, waarbij we opletten dat we de stenen niet aanraakten. Toen begon de boom weer te drummen, luider en luider, sneller en sneller. Ik rende achter Aliou aan terwijl de boom maar doorging. We stopten bij de poel en luisterden - tot het na een paar minuten ophield. De hele ervaring was onverklaarbaar en ongelofelijk krachtig. Aliou vertelde me dat hij ook het groene licht had gezien en dat het twee keer om mij heen had gecirkeld voor ik zo duizelig werd. Het had niet de bedoeling mij kwaad te doen, anders was ik er zeker niet meer geweest. We stelden onze reis twee dagen uit, en de dag waarop we zouden hebben gereisd, was er een vijandelijke aanval van rebellen in de stand Jarume. Er waren veel slachtoffers. Als we waren vertrokken zoals we hadden gepland, waren we bijna zeker gedood. Sindsdien ben ik nog naar verschillende andere heilige plekken geweest, maar nooit meer heb ik zo'n machtige ervaring gehad als toen. Mijn respect voor bomen is sindsdien enorm toegenomen. .

4

2. CAO DAI Het westers Spiritualisme begon 'officieel' in 1848, hoewel spiritisme - het erkennen van het bestaan van en het spreken met geesten - natuurlijk niet een kwestie was van 'nooit eerder en toen ineens'. Geloof in een geestelijke wereld hoort bij mensen, overal en altijd. En ook in andere culturen houden mensen seances en worden boodschappen doorgegeven, want Gene Zijde valt nou eenmaal niet het zwijgen op te leggen. Een recente Vietnamese stroming die gebaseerd is op spiritistische openbaringen is Cao Dai, gesticht in 1926 door Ngo Van Chieu, een ambtenaar in dienst van de Fransen van wie Vietnam toen nog een kolonie was. Chieu was goed opgeleid en wist veel van diverse godsdiensten. Daarbij had hij grote interesse in spiritisme. Tijdens een seance in april 1926 had het medium een boodschap voor de de aanwezigen: "Al die verschillende godsdiensten hebben de wereld weinig goeds gebracht. Daarom heeft God besloten Zelf te komen om de mensheid de weg te wijzen". De spirit die doorkwam was Cao Dai, wat zoiets betekent als 'Hoog Paleis , de naam van de hoogste God.

Vijf jaar eerder had Chieu een visioen gehad van een Alziend Oog, en dat zou het symbool van de nieuwe godsdienst worden. De openbaringen kwamen op tijd. Vietnam, waar het Boeddhisme aan het verwateren was en het Christendom van de Fransen niet aansloeg, had behoefte aan een nieuwe richting en een nieuw spiritueel leiderschap. Mede daardoor kon het kersverse geloof zich snel verspreiden in Vietnam en onder Vietnamezen in andere delen van de wereld. Cao Dai maakte gebruik van de ideeën van veel verschillende religies, waaronder het Taoïsme, Boeddhisme, Confucianisme, Hindoeïsme, Christendom en niet te vergeten het Spiritualisme. Cao Dai doet in zijn universele leer een beroep op zowel Oosterse als Westerse tradities, en probeert die, net als het Baha'i geloof en de Soefi's doen vanuit een Islamitische achtergrond, de eenheid van godsdiensten te benadrukken. Seances bleven Chieu voorzien van nieuwe impulsen en leerstellingen. De Cao Dai 'leer' is nu vastgelegd in een heilige tekst: de Than Ngon Hiep Tuyen. In 1975 werd de Cao Dai verboden toen de Communisten aan de macht kwamen, en het hoofdkwartier verhuisde naar Canada waar nu een grote groep aanhangers woont.

Cao Dai is een monotheïstische godsdienst. Vegetarisme, karma en reïncarnatie, spiritisme en een universele kijk op religie onderbouwen de leerstellingen. Hoewel er dus maar één God, Cao Dai wordt erkend, zijn er ook een aantal tussenpersonen in de vorm van geesten. Zo zijn het Jeanne D'Arc, Shakespeare en Lenin, naast Jezus, Boeddha en Lao Tse, die hun wil en ideeën doorgeven via een medium dat met een lange pen of kalligrafie penseel de boodschappen vastlegt. In het verleden maakte men graag gebruik van 'pneumatografie', een methode waarbij blanco papier in een gesloten envelop achter het altaar werd gehangen. Na het gebed en de meditatie: voila! - de blanco vellen waren gevuld met goddelijk schrift. De belangrijkste Tempel staat nog altijd in de heilige stad Tay Ninh, ten noorden van Ho Chi Minh City. De 'pausen' van Cao Dai hadden daar hun zetel. Tegenwoordig is er geen hoofd meer, nadat de laatste 'paus' in 1956 door de communisten werd verdreven. De aanhangers van Cao Dai hopen dat de heilige stoel ooit weer bezet zal worden. Cao Dai kent veel festivals en rituelen die 4 maal per dag in de tempel worden uitgevoerd. Die rituelen bestaan uit gebeden, offers van wierook,

thee en wijn. Wat direct opvalt is de kleurrijke prachtig versierde stijl van de tempels, vol symboliek in oude zowel als nieuw ontworpen motieven. Wie de wonderlijke tempel nadert heeft het gevoel in Disneyland terecht te zijn gekomen: talloze stijlen en symbolen versieren het terrein. En van alle kanten wordt men bekeken door het Goddelijk Oog. God ziet u, ook in Noord- Vietnam.

5

3. CEREMONIELE THEE Nu ook in Nederland thee een volksdrank van velerlei smaakjes is geworden en in spirituele kringen de koffiedrinkers aan het uitsterven zijn, is het misschien leuk om eens te kijken naar de culturen waar thee al sinds eeuwen omgeven is door spirituele ceremoniën. Er zijn een aantal thee-ceremonies in de wereld die bekend zijn, zoals de Japanse, Chinese en de Britse, om er een paar te noemen. Engelsen denken niet meteen dat hun theedrinkgewoonten bijzonder zijn, maar dat zijn ze wel. De Engelse rituelen gaan gepaard met gebloemde theekopjes en speciale versnaperingen. Het lijkt meer een materiële aangelegenheid dan een gewijde, ook omdat de 'High tea' (voor de lagere klassen) en de 'Low Tea' (vreemd genoeg voor de betere standen) een uitgelezen gelegenheid was en is om de laatste nieuwtjes en roddels uit te wisselen. Maar de thee is altijd hetzelfde gebleven, en in de laatste honderden jaren hebben alle klassen van maar één echte authentieke soort Engelse thee genoten. Thee die voor alle omstandigheden een hulp-, kalmerings- en

geneesmiddel schijnt te zijn, en wanneer iemand in de stress raakt is de toverformule "let's put the kettle on" - laten we de ketel op het vuur zetten. Zo worden lichaam én geest gelaafd, en dat is toch de definitie van spiritualiteit. Onlangs kocht ik een snuisterij in een winkel met Oosterse hebbedingetjes, u kent ze wel. Boeddhabeeldjes en kommetjes en kunstvoorwerpen voor een doorgaans betaalbare prijs. Iemand vóór mij kocht een Chinese theepot van zwart bewerkt metaal. De Chinese eigenaar van de winkel gaf gratis een lezing over hoe die pot behandeld moest worden, verhit, gekoeld, gewassen. Dat was nieuw voor mij. Ik bedacht dat een pot kopen bij Blokker een stuk eenvoudiger, maar zeker minder stijlvol was geweest. En minder prijzig. De Chinese theeceremonie wordt 'Gong Fu' genoemd; hetzelfde woord als 'Kung Fu'. Nee, het gaat niet over vechten om een kop thee. Het vreedzame ritueel is zo genoemd omdat het gaat om het bereiken van de uiterste beheersing. Een ritueel is niet zomaar iets! Want het gaat de Chinezen om het bereiken van de meeste smaak en de beste geur en kleur in iedere kop thee. Daarvoor zijn er speciale regels voor het voorverwarmen van de pot, het vochtig maken van de bladeren en de hoeveelheid thee die er gebruikt wordt binnen heel korte tijd. Is dat dan niet eerder sensueel dan spiritueel? Misschien. Maar het spirituele aspect voor de Chinezen is in hun liefde voor de theeplant en de hemelse geneugten die zij de mens verschaft. Zo kan een aandachtige ceremonie de genieter via zijn zintuigen dichter bij het Hogere brengen.

De Japanse thee-ceremonie is beroemd om zijn spirituele kwaliteiten, en wordt soms zelfs vergeleken met een religie. Een Japanner schreef: "Wanneer thee wordt gemaakt met water dat uit de peilloze diepten van de geest komt, kunnen we spreken van een ware Cha-no-yu (thee ceremonie)." In Japan worden spirituele activiteiten als 'een weg' aangeduid. Een weg leidt naar een doel van vervolmaking en men kan hem volgen. Zo is er een weg van bloemschikken, een weg van de dichtkunst, en weg van het zwaard, enz. De Japanse Cha-do, de 'Weg van de Thee" heeft zijn historische

wortels waarschijnlijk in de 12de eeuw, maar sommigen plaatsen het rituele theedrinken al veel eerder. Chinese monniken zouden het gebruik naar Japan

hebben gebracht. Zeker is dat de 'Weg van de Thee' door miljoenen vanaf de 16de eeuw op dezelfde wijze wordt beoefend; een 400 jaar oude praktijk die zijn weerga niet kent, en zich nu verspreid heeft over minstens 23 andere landen. Zo'n gebruik is het waard om onderzoek naar te doen, want blijkbaar heeft het Japanse thee-ceremonieel een grote psychologische aantrekkingskracht. Niet dat het een eenvoudige opgave is om de leer naar letter en praktijk te volgen...behalve dat men er uren voor op de knieën moet zitten, moet men zich ook nog eens zo'n 200 (!) verschillende procedures eigen maken voor men een Japanse kop thee kan zetten en serveren. Een uitstekende oefening voor 'mindfulness' !

6

4. DANSEND NAAR GOD William Seabrook, een man die schreef over bijzondere dingen die hij op zijn reizen tegenkwam, geeft in: 'Adventures in Arabia' (1928) een ooggetuige verslag van een groep dervishen en hun befaamde danstraditie. Wij kennen de Islam hoofdzakelijk als een godsdienst die onze westerse wereld kopzorgen geeft, en daarbij vergeten we helaas meestal dat in de Middeleeuwen de Islam een rijke en hoogstaande religie was waar het barbaarse Christendom uit die dagen een hoop van kon leren. Zoals iedere religie kent de Islam afsplitsingen van de moederstam, en zoals iedere religie heeft ze haar meer exoterische en esoterische stromingen. De esoterische traditie vinden we vooral in het Soefisme, de verzamelnaam voor verschillende ordes waarvan sommigen al in de 7de eeuw n.Chr. ontstonden, dus heel vroeg in de geschiedenis van de Islam. Het bekendst is de Soefi orde van de Mevlevi geworden, in het leven geroepen door ' Mevlana' Jelal-ad-Din Mohammed Rumi (1207-1273). Rumi was een mysticus en dichter en een geestelijk leider die een grote aanhang heeft gekregen en nu als een heilige wordt vereerd in Turkije. Wie ooit in Konya is geweest heeft zeker zijn graf bezocht. Rumi is in het Westen buitengewoon populair geworden, en talloze boeken zijn er verschenen met vertalingen van zijn gedichten en uitspraken. Zijn belangrijkste boek is de 'Masnavi'. Uit al zijn werk spreekt die intense wens om met God, de 'Geliefde' verenigd te worden in een doorlopend dienen en bidden. Mystiek draait in elke godsdienst in wezen om hetzelfde, en in de mystieke praktijk vallen alle

verschillen en dogma's weg. Wat blijft is de relatie van de mens tot zijn God, die de God van iedereen is. Een van de redenen waarom de Mevlevi zich onderscheiden van andere ordes is hun danstraditie. De orde van de Dervishen werd kort voor Rumi's dood in 1273 gesticht. Hij beschouwde de dans naast gebed en muziek als een van de wegen (dhikr) die direct tot contact met God kunnen leiden. Die traditie is tot op de dag van vandaag levend gebleven en het centrum van de orde van de Mevlevi is nog steeds gevestigd in Konya, hoewel de danspraktijk onderwezen en beoefend wordt op veel meer plaatsen op de wereld, zelfs hier in Nederland. Maar nu terug naar William Seabrook. Hij beschrijft hoe hij kennis maakte met Sheikh el Melewi, die de naam had een heilig man te zijn, maar afgaand op diens humor en sociaal gemak en zijn voorkeur voor lekker eten had Seabrook daar geen hoge pet van op. Maar schijn bedriegt. Die avond legt de Sheikh aan Seabrook uit wat de innerlijke motivatie is van de Dervish: " Woorden, mijn zoon , kunnen het uiteindelijke geheim niet overbrengen. Want God is de heilige harmonie in alle dingen - in het cirkelen van de aarde en de sterren, in de hartslag van het menselijk lichaam, in de adem van het leven zelf. Alle paden leiden naar God, en ieder mens moet kiezen wat voor hem het beste pad is. Maar je wilt horen over het pad dat de Melewi hebben gekozen en hoe, door ritme, wij ons zoeken te verbinden met de goddelijke harmonie." Wij hebben ontdekt dat er drie stadia zijn. Het eerste is simple vreugde. De ziel is geëxalteerd maar vredig. Zij schijnt haar identiteit te verliezen maar de hele schepping te omarmen Het tweede stadium is macht. Macht om de gedachten van anderen te begrijpen, verre gebeurtenissen te zien, wonderen te verrichten. Zulke krachten zijn mysterieus, maar niet mysterieuzer dan de Westerse telegraaf of telefoon, die je door afstemming op een bepaalde golflengte in verbinding kan stellen met wat op een afstand gebeurt. Het derde stadium is positieve eenheid, waarin de ziel niet alleen wordt overstroomd door emotioneel geluk, maar bewust visioenen creëert van schoonheid en glorie. In die staat en verder ligt het uiteindelijke mysterie, dat onuitsprekelijk en niet te vatten is en ook gevaarlijk voor sommige geesten, want het kan machtige krachten vrijmaken, die zowel goed als kwaad kunnen veroorzaken. Maar al die dingen klinken hol, tenzij je er zelf betekenis aan kan geven. Misschien dat onze rituelen je daarbij kunnen helpen." Dan doet Seabrook nauwkeurig verslag van die rituelen: het dansen van de Dervishen. Hij vertelt:

7

"Het orkest, bestaande uit vier mensen met bruine hoge hoeden en bruine mantels, zit al klaar. Dan komen er twaalf Dervishen binnen, achter elkaar, met bruine hoed en zwarte mantels, blootsvoets, gebogen hoofd en armen over de borst gekruist. Ze gaan tegenover elkaar op hun knieën zitten op de dieprode dansvloer. Hun leeftijd gaat van hooguit 20 tot middelbaar. Een dertiende Dervish komt binnen en neemt plaats in het midden van de dansvloer. Hij is de ceremoniemeester. Zijn mantel is bruin, net als die van de muzikanten. Dan komt de Sheik binnen, maar de dansers blijven roerloos staan. De muziek begint. Enkele hymnen worden gespeeld, traditionele muziek waarmee het dansen wordt ingeleid. Dan klinkt er een langzame mars. De Dervishen staan als één man op en beginnen in de rondte te lopen, waarbij ze steeds buigen in de richting van

Sheikh el Melewi. Drie maal gaan ze rond. Dan verandert de muziek in een vreemd ritme. De mars stopt. De ceremoniemeester ontdoet de dansers van hun lange zwarte mantel. Nu staan ze in hun witte wijde jurken met een strakke gordel, met een kort hesje erop in verschillende donkere kleuren. De Dervish die het eerst z'n mantel heeft uitgedaan gaat naar de Sheik, buigt en kust zijn hand. Sheikh el Melewi kust de hoed van de Dervish. Intussen speelt het orkest en geeft de drum het ritme aan. De Dervish begint langzaam de 'Zikr', het draaien. Hij legt zijn hoofd op zijn linker schouder, sluit z'n ogen en terwijl hij zijn linker hiel als steunpunt gebruikt komt zijn rechter voet in beweging. Beide voeten blijven dicht bij elkaar. De draaiing wordt

sneller, en geleidelijk ontvouwen zich de armen, de rechter met gebogen elleboog, de hand naar boven gericht, en de linker arm uitgestrekt, met de handpalm naar beneden. Als de snelheid toeneemt waaiert de wijde rok uit tot hij bijna horizontaal een cirkel vormt boven de wijde broek. Eén voor een gaan de twaalf dansers door ditzelfde ritueel, tot ze allemaal dansen in een wervelend spektakel. Hun gezichten zijn uitdrukkingsloos, sereen. Ze zijn in trance. Na 11 minuten staat de ceremoniemeester op en stampt op de vloer. Dat is het teken om te stoppen. Niet iedereen staat meteen stil; sommigen zijn zo diep in trance dat ze het signaal niet horen. Geen sprake van duizeligheid, iedereen staat onbewogen stil. Langzaam marcheren ze weer drie maal in de rondte, en ieder begint zijn tweede draaisessie wanneer de Sheik is gepasseerd. Deze keer duurt die 19 minuten. Nog een derde sessie volgt, en wanneer die ten einde is krijgen de dansers hun zwarte mantel weer omgehangen. De muziek stopt. In de stilte komt de zware stem van Sheikh el Melewi: "De man van God is begeesterd zonder wijn. De man van God staat boven goed en kwaad. De man van God staat boven religie en boven ontrouw. De man van God is opgegaan naar de plaats waar alles Een is." "En ik realiseerde me", schrijft Seabrook, "dat hier de sleutel lag tot het diepe innerlijke geloof van de Dervishen. Voor deze geëxalteerde zielen is God noch Vader, noch Meester of Rechter. God is het leven zelf. En voor elk van hen, wanneer hij de eenheid beleeft met de schepping door een extatisch visioen, is de geheime 100ste naam van God... "Ik". (In de Islam heeft God 99 namen) De volgende dag toen de Sheikh me naar mijn bevindingen vroeg, vertelde ik hem wat ik gedacht had. Zijn gezicht werd strenger dan ik het het tot nu toe had gezien. Hij hief een waarschuwende vinger: "Pas op, mijn zoon. Daarin ligt een diep gevaar, en de destructie van zwakke geesten. De dwaas, verblind door een verlichting die te groot is voor zijn begrip, roept uit "Ik ben God!" en wordt vernietigd voor zijn godslastering." En hij haalde Rumi aan, die heeft geschreven: "Als mensen zich verbeelden dat ze Allah aanbidden, dan is het Allah die zichzelf aanbidt." Toen, zachter, vertelde de Sheikh mij over een mystiek visioen dat hij persoonlijk had gehad, en dat zowel waarheid als dodelijk gevaar inhield. Het had hem geleken alsof hij een bergtop beklom op zoek naar God, en tenslotte kwam hij bij een grote witte troon, maar hij durfde niet omhoog te kijken naar wie er op die troon zat. "Durf je ogen op te slaan! "riep een stem. Hij keek omhoog, en het gezicht dat hij zag was - zijn eigen gezicht. "Ik begon te voelen", eindigt Seabrook zijn verhaal, "dat de dingen die ik gehoord had over Sheikh el Melewi van de Arabieren die hem een heilige noemden, in de diepe betekenis waar waren. En ik bedacht dat, trots en gevaarlijk als zijn leer scheen, die niet ver verwijderd was van de Christelijke mysticus die zegt dat geen mens God kan vinden dan in zijn eigen hart."

8

5. GELUID EN LEVITATIE Hoe de piramidebouwers en de ontwerpers van de vele steencirkels hun arbeid voor elkaar kregen is nog altijd onderwerp van speculatie, en er wordt behalve getheoretiseerd ook nogal wat uitgeprobeerd in de praktijk, met meer of minder succes, en meer of minder overtuigingskracht. Het blijft een feit dat we, waar documenten ontbreken, kunnen doorspeculeren tot we een ons wegen. De bewijzen van ongekende bouwkundige prestaties worden er niet anders van. Dat geluid bijzondere eigenschappen heeft weten we wel. Trillingen kunnen vernietigen, en iedere architect houdt daar rekening mee. Geluidstrillingen vormen patronen, maar kunnen die ook in chaos veranderen. Dat geluidsgolven ook de zwaartekracht kunnen opheffen is een veld van speculatie, en hier en daar aarzelend bewijs. Er zijn mensen geweest die zeiden dat ze dat geheim hadden ontdekt. Nikola Tesla (1856-1943) en John Worrell Keely (1827-1899) ► waren

zulke uitvinders. In onze tijd is het de Canadese technicus John Hutchison die geconfronteerd werd met spontane levitaties die hij vaak zelf niet meer kon herhalen. Dat de military onmiddellijk op zijn hielen zat bewijst dat er wel degelijk iets aan de hand was. Zijn experimenten staan nu bekend als 'het Hutchison Effect'. Op YouTube staan filmpjes met leviterende voorwerpen. Dan is er nog Ed Leedskalnin (1887-1951), die wonderlijke Let die vanwege liefdesverdriet zijn Coral Castle optrok in Florida, en niemand weet hoe die 50 kilo wegende ziekelijke man dat in zijn eentje voor elkaar kreeg. Over hem ergens anders meer. Nu een overstap naar Tibet, land van de ongekende magische mogelijkheden. In een boek van David Hatcher Childress staat een verhaal over een Zweedse arts en Tibetkenner, Dr. Jarl, die via een Tibetaanse vriend werd gevraagd een belangrijke lama in zijn klooster te behandelen. Daarvoor reisde Dr. Jarl in de jaren 80 naar Tibet. Hier volgt het verhaal over wat er gebeurde. "Nadat Dr. Jarl toestemming van de authoriteiten had gekregen arriveerde hij met een Yak- karavaan bij het klooster, waar de oude lama en zijn (Jarls) vriend woonden. Dr. Jarl nam daar voor enige tijd zijn intrek, en vanwege zijn vriendschap met de Tibetanen leerde hij een heleboel dingen waar andere vreemdelingen niet mee in aanraking kwamen.

Op een dag nam zijn vriend hem mee naar een plek in de buurt van het klooster en hij liet hem een begroeide helling zien die in het noordwesten werd begrensd door hoge klippen. In een van de rotswanden, op een hoogte van ongeveer 250 meter was een grote opening die er uitzag als de ingang van een grot. Voor de opening was een platform waar de monniken een muur aan het bouwen waren. De enige toegang tot het platform was vanaf de top van de klip en de monniken lieten zichzelf van daar af met touwen zakken. In het midden van de helling, ongeveer 250 meter van de klip vandaan, stond een platte steen met een komvormige holte in het midden. Die holte had een doorsnee

9

van een meter en een diepte van 15 cm. Een stuk steen van een meter breed en lang werd in die kom gemanoevreerd door Yaks. Toen werden 19 muziekinstrumenten in een cirkel geplaatst op een afstand van 63 meter van de steen. Die afstand werd nauwkeurig uitgemeten. De muziekinstrumenten bestonden uit 13 drums en 6 trompetten. (dan volgt een uitvoerige beschrijving van de maten van de muziekinstrumenten, hun materiaal en gewicht die ik omwille van de plaatsruimte weglaat) Alle drums waren aan één kant open, terwijl de andere kant een bodem had van metaal waar de monniken op sloegen met zware leren stokken. Achter ieder instrument zat een rij monniken. Toen de steen in positie was gebracht gaf de monnik achter een kleine drum een signaal om het concert te beginnen. De kleine drum had een scherp geluid en kon boven de andere instrumenten uit gehoord worden. Alle monniken zongen en chantten een gebed, waarbij het tempo versnelde en er een ongelofelijk lawaai ontstond. De eerste 4 minuten gebeurde er niets, maar toen het tempo en het volume toenam begon het grote stuk steen te wiegen en te wiebelen, en ineens ging het de lucht in, en het bewoog zich met grote snelheid in de richting van het platform voor de grot op een hoogte van 250 m. Na drie minuten daalde de steen langzaam op het platform.

Voortdurend werden nieuwe stenen aangevoerd en op die manier transporteerden de monniken 5 of 6 blokken steen per uur over een afstand van 500 m. Af en toe spleet een steen, die dan werd afgevoerd. Hoewel meerdere Tibet-reizigers hadden geschreven over deze methode, was Dr. Jarl de eerste buitenlander die het ook werkelijk zag gebeuren en uitvoerig opmat en berekeningen maakte van wat hij waarnam. Hij benadrukt dat het hier niet ging om een religieus fenomeen maar om een wetenschappelijk reproduceerbare manipulatie van materie waar de Tibetanen blijkbaar het geheim van hadden ontdekt. Twee films maakte Jarl ervan, die bij zijn terugkomst op het wetenschappelijk instituut waar hij werkte onmiddellijk in beslag werden genomen als 'classified' : geheime informatie.

Ongetwijfeld voor gebruik door de Military. Ze zijn nooit vrijgegeven.

6. AAPJES De aapjes van Horen, Zien, en Zwijgen. We kennen ze allemaal. Vroeger stonden ze op elk dressoir. Ik weet niet hoe het met u is, maar ik heb altijd gedacht dat die uitdrukking, onbegrijpelijk vorm gekregen in die drie aapjes, betekende dat je dient te zwijgen over wat je ziet en hoort. Afgaand op de apen begreep ik daar niets van. Want hoe kun je horen met je handen voor je oren, of zien met afgedekte ogen. En apen kunnen immers helemaal niet spreken? Maar nu is mij het licht opgegaan. In het Spiritualistische tijdschrift 'Two Worlds' van februari 2010 staat een verhaal over de oorsprong van dit enigmatische verzamelobject. Het blijkt dat er oorspronkelijk nog een vierde wijze aap in het spel is: 'Do No Evil' - of in goed Nederlands:

gedraag je; een aapje met de handjes in de schoot. De Engelse versie verklaart een hoop. Hoor, zie, spreek en doe geen kwaad. Een heel andere betekenis dus dan die de meesten van ons hebben gelegd in 'Horen, zien...en zwijgen.' Maar wat is nu de oorsprong van het drie-of viertal? Op de 17de eeuwse Japanse Nikko Toshogo Shrine staan drie apen afgebeeld; de neerslag van een hele oude traditie die teruggaat op Confucius ( 551-479 v. Chr.) van wie alle vier de gedragsregels overgeleverd zijn. Maar drie is een magisch getal dat meer voor de hand ligt dan vier, en dus heeft de traditie er maar een aapje afgehaald.

Maar juist de vierde aap is de aap van de persoonlijke verantwoordelijkheid. Doe geen kwaad. De keuze die we steeds weer hebben en waarin de andere drie uitspraken zijn inbegrepen. De schrijfster van het artikeltje vergelijkt de vier Confuciaanse regels met de zeven principes van het Spiritualisme. Je zou ze ook met de Tien Geboden kunnen vergelijken. Het komt uiteindelijk op hetzelfde neer. De Japanse woorden voor 'Zie geen kwaad, hoor geen kwaad, spreek geen kwaad en doe geen kwaad' zijn veel leuker dan in het Nederlands: Mizaru, Kikazaru, Iwazaru en Shizaru. Waarbij de suffix 'zaru' betekent 'doe niet' . En daar hebben we dan meteen de link naar de apen, want 'saru' betekent 'aap' in het Japans. Een woordgrapje met culturele consequenties.

10

7. HEILIGE SCHILDPAD Een verhaal uit Bali, gevonden op internet, schrijver anoniem. In de zomer van 2002 vonden een stel mannen een reuzenschildpad op het strand, bijna 2 meter lang en 1,5 m breed, honderden kilo's zwaar en waarschijnlijk oeroud. Misschien had het dier daar net eieren gelegd en was ze uitgeput bezig haar weg terug te zoeken naar de zee. Hoe dan ook, de mannen vonden het nodig haar dood te slaan, in de hoop dat ze haar konden verkopen. Maar de Balinesen herkenden een 'tapak dara' , een teken van een godheid op haar rug, en een dier met zo'n teken is bad luck als je hem doodt, koopt of verkoopt.

Toen de mannen in Denpasar geen geluk hadden lieten ze het dode dier achter in het dorp Klungkung, voor het huis van een Brahmaan. Het nieuws van de schildpad werd snel bekend, en er begonnen vreemde dingen te gebeuren. Mensen raakte door een geest bezeten. Die maakte zich bekend als de godheid Ida Bhatara Lingsir van de Klotok tempel - die op dat moment net gerestaureerd werd - en hij was razend op de mannen die hem in zijn schildpadgedaante hadden gedood. De priesters van de tempel gaven samen met de bevolking de schildpad een rituele begrafenis.. Tegelijk deden de priesters een oproep aan de mannen die de schildpad gedood hadden om een verzoenings- ritueel uit te voeren en hun misdaad te bekennen. Maar geen van hen durfde uit te komen voor hun daad. Na de begrafenis werd bekend dat de mannen vreemde verwondingen hadden op hun rug, alsof ze door iemand waren geslagen. Mangku Gibah, de priester van de Klotok tempel ▼, drong nogmaals aan op rituele verontschuldiging, maar de mannen waren hardnekkig en haalden hun schouders op. Via een jongeman die als medium de schildpad-geest vertolkte bleek dat de schildpad naar Klungkung was gestuurd om voorspoed te brengen aan de bevolking. De jongeman vroeg de beulen om offers aan de godheid, weer zonder resultaat. Het was duidelijk dat er vreselijke dingen stonden te gebeuren.

De volgende dag zag iemand dat het graf van de schildpad bloedde. Vers bloed lag er naast het graf, en de mensen die de tempel en het graf bezochten zagen er bloed uitkomen. Dat schokte de bevolking van Klungkung. Er zou een hele grote ceremonie gehouden moeten worden om de schildpadgod tot rust te brengen.. Men begon nu vreemde dingen te zien, o. a. een grote vuurbal die op de tempel van Ewatu Klotok rustte. Was dat een goed of een slecht teken? Men besloot dat het wel een goed teken moest zijn. Mediamieke personen verklaarden dat de geest van de schildpad blij was met de renovatie van de Klotok tempel, en dat hij gecremeerd wilde worden. Daartoe moest hij eerst

worden opgegraven. Dat gebeurde. Twee hogepriesters leidden het crematieritueel en tienduizenden mensen woonden het bij, zodat er 7 uur lang verkeeropstoppingen waren. Velen raakten in trance. De dode schildpad werd gebaad en er werden offers gebracht. Enkele helderzienden zeiden dat er duizenden onzichtbare wezens aanwezig waren. De as van de schildpad werd in de fundering van de tempel geplaatst opdat zijn geest voor altijd de gemeenschap zou beschermen.

11

8. HET ONTSTAAN VAN HET CHASSIDISME

Wie ooit in in Jeruzalem is geweest kent de zwarte figuren met een hoed op die staan te wiegen voor de Klaagmuur, of met haastige tred zich reppen naar een van de tientallen kleine synagogen van de wijk Mea Shearim. Maar ook tot wie er niet geweest is zijn zulke beelden doorgedrongen via de televisie. Minder bekend is dat veel van deze mannen aanhangers zijn van het Chassidisme, een beweging die in de 18de eeuw in Polen ontstond en van daaruit zich verspreidde in de hele Ashkenazisch Joodse wereld: die van oost- en midden Europa. Die wereld, die rijke cultuur werd volledig uitgeroeid door de Nazi's, en heeft zich in oost Europa nooit meer hersteld. Het gedachtengoed verhuisde naar Israël, en ook in Amerika en Canada, Amsterdam en Antwerpen heeft het Chassidisme vaste voet gekregen. Maar de ontwikkeling van geloof en spiritualiteit is onlosmakelijk verbonden met de cultuur waarin men leeft. Moderniseert of verdwijnt de cultuur dan verandert de

mens, en dus zijn religie. Hoe is Chassidisme ontstaan? Daarvoor moeten we terug naar de 17de eeuw, toen Israël Ben Eliëzer, beter bekend als de Baal Shem Tov (meester van de goede naam), of de acroniem 'Besht' (1698-1760) werd geboren in Okopy, nu een deel van de Oekraïne. Israël was van nature een mysticus die niets liever deed dan in de natuur contact zoeken met God. Zijn vrome ouders stierven jong, en Israël was niet vaak meer op school te vinden. Hij was het gelukkigst zwervend in de uitgestrekte bossen. Niemand wist precies wat er met hem aangevangen moest worden, en toen hij ouder werd verdiende hij jarenlang de kost als hulpje van onderwijzers: kinderen naar school brengen en weer thuis afzetten. Maar het duurde nog tot 1734 voor zijn buitengewone gaven, en ongetwijfeld ook zijn charisma hem volgelingen bezorgde. De nieuwe beweging heette het 'Chassidisme', wat ongeveer 'getrouwen' betekent. Wat de 'Besht' zo bijzonder maakte - en ook erg omstreden bij tijdgenoten - was zijn nadruk op de innerlijke beleving en het directe contact met God. Dat is iets, zei hij, wat is weggelegd voor iedereen, en niet alleen voor Torah-geleerden. Zijn tegenstanders vonden hem veel te vrijzinnig, maar juist in een cultuur waarin veel joden door hun harde levensomstandigheden niet in staat waren veel te studeren, waren de mystieke inspiratie van de Besht, zijn nadruk op de vreugde van het geloof en zijn respect voor elk mens een bevrijding.

Rondom de Besht ontstonden vele wonderverhalen. Het is zeer waarschijnlijk dat hij helderziend was en een healer en dat hij tijdens zijn leven veel onverklaarbare dingen deed, waarbij de geheimen van de Naam van God een rol speelden. Bij zijn dood in 1760 liet de Besht een rijke geestelijke erfenis na, die werd opgepakt door enkelen van zijn volgelingen, die ieder hun eigen 'school' begonnen. Uit die vaak heel verschillende richtingen ontstonden dynastieën die elk genoemd werden naar hun stichter. Het Chassidisme bloeide en verspreidde zich na enkele generaties over heel oost- en midden Europa, en zorgde voor een kleurrijke geschiedenis die door o.a. Martin Buber en Elie Wiesel prachtig is beschreven. Er is een enorme hoeveelheid Chassidische wijsheden en korte en langere verhalen die hun oorsprong vinden in deze warme en Messias-gerichte beweging die een enorme invloed heeft gehad op de joodse cultuur. De voertaal was, en is nog steeds, het Jiddisj, een taal die geschreven wordt met Hebreeuwse letters maar een mengeling is van middeleeuws Duits, Slavische talen

en Hebreeuws. Het Chassidisme is zeker niet uitgestorven en ook al is de cultuur zoals hij in Europa bestond

vernietigd door de Nazi's, in sommige Chassidische groepen in Israel, Europa en Amerika is de cultuur herrezen en de vitaliteit nog altijd aanwezig. De structuur is hetzelfde als in het begin: een 'Rebbe' staat aan het hoofd van vaak honderden of duizenden volgelingen, en ook al leven die volgelingen vaak verspreid over de wereld, de Rebbe is het centrum van hun bestaan, en een 'farbrengen',of een 'Tish' - een vrolijke bijeenkomst met de Rebbe wordt door zoveel mogelijk volgelingen bijgewoond. De laatste decennia is het Chabad-Chassidisme sterk in opkomst. Veel jongeren voelen zich weer aangetrokken tot het traditionele leven en de krachtige spiritualiteit van deze vorm van Jodendom. Uiterlijk mag het er zwart en orthodox uitzien, maar innerlijk gaan de Chassidim nog steeds 'dansend naar God' .

12

9. AGHORI Het Hindoeïsme kent vele variaties, zoals iedere godsdienst. Zoveel goden en gebruiken en zoveel mystiek, dat kan niet anders dan leiden tot extreme praktijken die wij als Westerlingen moeilijk kunnen begrijpen. Zo zijn er de Aghori, leden van een sekte die tamelijk extreem is en al haar kaarten op de god Shiva zet. Voor de Aghori is Shiva verantwoordelijk voor alles in het universum, en is iedere steen, dier, boom of gedachte een uitdrukking van Shiva, en dus perfect. Die perfectie ontkennen betekent de heiligheid van het leven ondermijnen, en de goden schaden. De Aghori ontstonden in de 14de eeuw. Veel Hindoes veroordelen de sekte vanwege hun extreme praktijken die elders taboe zijn. Aghori leren dat ieder kind geboren wordt zonder onderscheid te maken tussen goed en kwaad, leven een dood, schoon en vuil, donker en licht. Pas gaandeweg, door opvoeding en ervaring, leert het kind te kiezen voor de meest gebruikelijke opvattingen.

Omdat de Aghori alles accepteren als een volmaakte uitdrukkingwijze van Shiva, maken zij dat onderscheid niet. Daarin overschrijden ze grenzen die de meeste mensen maagpijn bezorgen. Dode lichamen zijn geen taboe voor hen, en kannibalisme komt voor. Vaak leven Aghori op crematieplaatsen waar ze dicht bij de dood zijn. Het verkennen van de grenzen van geest en materie is voor velen een doel op zich. Voor de Aghori is energie en stof één en hetzelfde, niet alleen als filosofisch of natuurkundig concept, maar in de praktijk van hun leven. Swami Rama, een Yogi die een boek schreef over zijn eigen leven en zijn ontmoetingen met andere yogi's, vertelt van zijn ontmoeting met een aghori. Hij heeft op zijn tochten van de man gehoord en wil hem opzoeken, maar de Aghori staat slecht bekend en het valt niet mee een gids te vinden die de weg weet. Uiteindelijk is een pandit - een plaatselijke geletterde man - bereid hem te begeleiden, maar hij waarschuwt Rama voor de vuiligheid van de aghori en voor zijn onbehouwen gedrag. Vlak voor zonsondergang vinden de twee mannen de Aghori zittend tussen zijn grot en de Ganges. Hij is 75 jaar en bijna twee meter lang; een indrukwekkende figuur met een lange baard, gekleed in alleen een jute lendendoek. De pandit wil meteen vertrekken, maar hij wordt er opuit gestuurd om water uit de Ganges te halen. Als hij terugkomt met het water krijgt hij een hakmes in z'n handen geduwd: "Er drijft een lijk in de rivier. Haal het aan land, en brengen me een paar pond van het dijbeen en kuitspierenvlees." De pandit reageert bang en geschrokken, maar de Aghori dreigt hem dat als hij niet doet wat hem wordt opgedragen, hij zelf door de Aghori in mootjes gehakt zal worden. Hij gaat op weg, en keert terug met het vlees. Bij het snijden heeft hij in de zenuwen zijn eigen vingers opgehaald en die bloeden hevig. De Aghori raakt ze terloops aan, en de wonden dichten zich, zonder een litteken achter te laten. De pandit doet het vlees in een pot, en dan belijden Rama en de pandit dat ze vegetariërs zijn en niet van het vlees zullen eten. "Wat dachten jullie", zegt de Aghori, "dat ik wel vlees eet?" Na tien minuten moet de pandit de pot met vlees gaan halen. "Ik denk niet dat ik het overleef", fluistert de pandit. "Ik kan beter zelfmoord plegen". De Aghori, die intussen drie kommen heeft gehaald, zegt de pandit het eten te serveren. Als de deksel van de pot gaat blijkt er het heerlijkste eten in te zitten, een mengsel dat rasguli heet, gemaakt van kaas en suiker, en het lievelingsgerecht van veel Indiërs. Puur vegetarisch, geen vlees te bekennen. En de smaak - als de beste Raguli die ze ooit hebben geproefd. De resten krijgt de pandit mee om onder de dorpelingen te verdelen. Rama blijft bij de Aghori omdat hij meer wil weten over diens vermogen materie te veranderen. Die legt hem uit dat een lijk niets meer is dan stof, en dus gegeten kan worden als ieder ander vlees. Hij beschrijft zichzelf als een wetenschapper die de wetten beproeft van materie en energie, en de onderliggende principes wil ontdekken. Door zelf de 'vorm' van dingen te veranderen maakt hij slechts gebruik van de wetten van Moeder Natuur. Al dertien jaar leeft de aghori in zijn grot, en zijn reputatie voorkomt dat mensen hem opzoeken. Voor zijn levensonderhoud heeft hij niemand nodig, de stenen transformeert hij in voedsel. Rama schrijft: "De volgende morgen voerde hij een hele reeks van dergelijk transformaties voor me uit. Hij zei me het zand aan te raken, en het veranderde door zijn toedoen in amandelen en cashewnoten. Ik had eerder van deze wetenschap gehoord en kende haar grondbeginselen, maar ik had de verhalen erover nauwelijks geloofd." De Aghori zegt: "De wet die over materie en energie gaat is steeds dezelfde. Het universele principe onder alle verschijnselen is nog altijd onbekend bij moderne wetenschappers, maar het is beschreven in de Vedanta en wetenschappers uit de oudheid wisten ervan." De Aghori, schrijft Rama, leefde nog 21 jaar in zijn grot zonder een mens te zien. Wie zal zeggen welke geheimen hij in die jaren ontdekte.

13

10. BLACK ELK (1863-1950)

Black Elk, een Indiaan van de Oglala Sioux stam en zoon van een medicijnman, werd bekend in het westen door een boek over zijn levensvisie en visioenen. In 1930 bezocht John G. Neihardt de toen 67 jarige medicijnman en schreef op wat Black Elk hem vertelde. In 1904 werd Black Elk bekeerd tot het Katholicisme en noemde hij zich Nicholas Black Elk. Het boek' Black Elk Speaks' is vertaald als "Zwarte Eland spreekt' , en uitgegeven bij Bruna (2007) Black Elk beschrijft zijn visioenen, die al jong begonnen. Hij zegt daarover: "Ik was 4 jaar oud en ik speelde alleen toen ik voor het eerst de stemmen hoorde. Het was of iemand mij riep, en ik dacht dat het m'n moeder was, maar er was niemand. Dat gebeurde verschillende keren, en het maakte me bang, zodat ik snel naar huis holde. Toen ik 5 werd maakte m'n grootvader een boog en pijlen voor me. Het gras was jong, en ik zat op een paard. Er kwam een donderbui aan van waar de zon ondergaat, en net toen ik het bos in wilde rijden langs de beek zag ik een vogel op een tak. Dit is geen droom, het gebeurde echt. Ik richtte mijn grootvaders boog om op de vogel te schieten, toen de vogel sprak en zei: "Luister!" Een stem roept je!" Toen keek ik omhoog naar de wolken, en twee

mannen kwamen daarvandaan, met hun hoofd naar beneden alsof ze pijlen waren, en terwijl ze daalden zongen ze een heilig lied en de donder was als het geluid van drummen. Ik zal het voor je zingen. Het lied en het drum ritme waren zo: Let op, een heilige stem roept je. Over de hele hemel roept een heilige stem. Ik zat daar naar de mannen te staren, en ze kwamen uit het noorden. Maar toen ze dichtbij me waren zwenkten ze naar het westen, en plotseling waren het ganzen geworden. Toen waren ze weg, en de regen kwam met hevige windvlagen. Ik vertelde dit visioen aan niemand. Ik dacht er graag aan, maar ik was bang om het te vertellen." Op zijn 9de had Black Elk zijn grootste visioen dat hij aan John Neihardt vertelde in 1931. Black Elk was toen 68 jaar. In dat visioen ontving hij het 'Morgenster kruid', en er kwamen twee spirits op hem af die zeiden: "Zie, het centrum van de Aarde, waar wij je heen zullen brengen." Black Elk vertelt: "Toen ik keek, zag ik grote bergen met rotsblokken en bossen . Ik zag alle kleuren van het licht die uit de bergen naar de vier windrichtingen flitsten. Ze namen me mee naar de top van de hoge bergen vanwaar ik over de hele aarde kon kijken. Toen zeiden ze me moedig te zijn, want ze zouden me naar het centrum van de aarde brengen. De twee mannen gingen tegenover me staan en de Morgenster scheen tussen hen in in het oosten... Ze hadden een kruid in hun handen en dat gaven ze me, zeggende: Zie dit; hiermee zul je alles wat je op aarde onderneemt volbrengen. En ze gaven mij het kruid en bevalen me het op de aarde te laten vallen, en toen het de aarde raakte wortelde het en groeide en bloeide. Je kon een straal licht uit de bloem zien komen die naar de hemel reikte, en alle schepselen van het universum zagen dit licht. ".

Black Elk is al als 12-jarige jongen betrokken bij

gevechten met de Amerikaanse cavalarie in de Battle of Little Big Horn, en in 1876 wordt hij gewond in de 'Massacre of Wounded Knee', waar het overgrote deel van de Lakota, mannen, vrouwen en kinderen vermoord wordt.

Op een gegeven moment gaat Black Elk op zoek naar het kruid dat hij in zijn visioen heeft gezien. Visionaire ervaringen mengen zich met actuele gebeurtenissen. Black Elk

leeft in een mythische werkelijkheid. Als hij het kruid heeft gevonden in de aardse dimensie begint zijn werk als healer en spiritueel leider van zijn volk. Ook toen hij bekeerd was bleef hij tot zijn dood zowel een Christen als een Lakota medicijnman, en een invloedrijke bruggenbouwer tussen zijn eigen en de geïmporteerde cultuur. Zijn graf is een eenvoudige steen, maar in de nacht dat hij stierf was de hemel een schouwspel van dansend Noorderlicht, waarmee een profetie werd vervuld dat een Teken zijn dood zou markeren.

14

11. HAARGRENS EN WORTELMENS In China gebeuren vreemde dingen. Misschien hebben we het wel ergens gelezen: in 2007 is er een steen gevonden. Nou is dat op zich niet ongewoon, natuurlijk. Maar deze steen moet hebben gedroomd dat hij een dier was. Of misschien wel een mens. De 30 cm lange, gladde muisgrijze steen heeft 15 cm lange haren, en ze schijnen, onder de juiste condities, te groeien. Het haar is grover dan menselijke haren, en tussen steen en haar zit een dun laagje 'huid' . Hij werd gevonden ergens op een strand in China en bevindt zich na een oponthoud in Chengdu nu in een vitrine in een gebouw in Beijing.

De waarde van de steen is meer dan een miljoen dollar. Hairy is niet enig in z'n soort; er zijn nog twee andere exemplaren, beide in een museum in Taiwan. Of die haren misschien een andere kleur hebben is onbekend. Natuurlijk lijkt het een grap, maar de grens tussen levende en dode materie is niet te trekken. Wie weet kwamen harige stenen vroeger wel vaker voor. In principe niet gekker dan vleesetende planten of de vele vormen van leven die kenmerken hebben van zowel planten als dieren. De verbijsterde boer Zheng Dexun in Langzong, China, groef een poligonum multoflorum, of liever Chinees Knotweed op en vond deze mensvormige wortel van 62 cm hoog. Het leek hem beter die maar weer aan de aarde terug te geven... ► Een ander kocht het vreemde mannetje rechtsonder, van dezelfde plant. En dan dit: een Chinees uit de Shandong provincie was aan het inkopen doen en zag deze wortel in een groentestalletje. ▼ Hij kocht de 30 cm lange wortel voor 600 yuan, ongeveer €50.- Niet goedkoop, maar dan heb je ook wat. Volgens de koper heeft hij niets gedaan aan het wonderlijk voorkomen van dit wortelpaar, dat afkomstig is van een plant die medicinaal wordt gebruikt in China,

vooral voor de verlaging van cholesterol. Toeval? Grapje van moeder natuur? In ieder geval ziet het paar er gezellig uit.

En ook nu weer is dit niet een unicum. Wie Harry Potter heeft gelezen of gezien is bekend met de 'mandrake root' , de wortel van de mandrake, 'alruin' of ook wel 'mandragora' plant die in de oudheid en de middeleeuwen werd gebruikt voor magische praktijken , en waaraan veel wonderen werden toegeschreven. Wel deed je er goed aan om was in je oren te stoppen als je een mandrake wilde ontwortelen, want de plant kon ijselijk gillen. Volgens de overlevering ontstond de plant wanneer het zaad van een gehangene op de grond drupte. De Romeinse naturalist Plinius de Oude (23-79 A.D.) had handige tips voor het opgraven van een mandrake wortel: zorg

dat hij net even boven de grond uitsteekt - en bind dan je hond eraan. Stop was in je oren en loop weg. De hond zal je volgen, de wortel uit de aarde trekken en in plaats van zijn baas sterven. Daarna kan de wortel helemaal zonder risico gehanteerd worden. Wat een opluchting.

15

12. EX VOTO Wie in overwegend katholieke landen kerken bezoekt, zal aan de wanden van die kerken soms bordjes, schilderijtjes of afbeeldingen aantreffen die allemaal luisteren naar de naam 'Ex Voto'. Ex Voto betekent 'vervulling van een belofte' . Ex Voto's worden ook wel 'votief offers' genoemd, en de geschiedenis van dit culturele verschijnsel gaat ver terug. Votief offers werden door vele religies gebracht, en uit archeologische vondsten is gebleken dat ze al in Neolitische (10.000 v. Chr.) nederzettingen werden gebruikt in de vorm van

figuurtjes of miniatuur gebruiksvoorwerpen. Egyptische, Soemerische, Griekse,Afrikaanse en Azteekse vondsten bevestigen de oudheid en de wijde verspreiding van het gebruik. Ex voto's zijn soms symbolisch, maar lang niet altijd. Vooral in bedevaartplaatsen die bekend staan om hun genezingen door interventie van heiligen hangen er soms grote hoeveelheden krukken, stokken of houten benen aan de wand. ► Zelfs overbodig geworden rolstoelen kan men aantreffen. Eigenlijk kan iedere als een wonder ervaren gebeurtenis inspiratie zijn voor een ex voto. Zo offerde de Engelse koning Henry III een gouden beeldje van zijn bruid in de schrijn van St. Edward, en koning Edward III liet een model van een schip achter op het graf van zijn vader, die hem blijkbaar gered had van een schipbreuk. Zulke scheepjes zijn vaak te vinden in kuststadjes waar opvarenden hun dank hebben gebracht voor wonderbare reddingen. Natuurlijk is Lourdes, met zijn vele erkende en niet erkende genezingen een plek waar veel ex voto's hangen, vooral op de muren van sommige kerken. Een bijzondere is die hieronder uit 1876, van een ontspoorde trein met pelgrims waar door Mariale interventie

geen slachtoffers vielen.... Ex voto offers hoeven niet altijd iets blijvends te zijn. Een kaars branden in dank of om hulp af te smeken, bloemen neerzetten bij een heiligenbeeld of dank- je-wel briefjes zijn ook gebruikelijke gebaren van gelovigen. Een oud gebruik was om een offer te brengen dat in gewicht gelijk was aan die van het zieke kind of de volwassen patiënt, in de vorm van een grote kaars, maar ook in graan, brood, of een ander product. In een geval groeide dat gebruik uit tot een feest: in 1263 verdronk een kind dichtbij de basiliek van St. Antonius in Padua, toen die nog in aanbouw was. De moeder bad tot de heilige , en beloofde dat als haar kind weer tot leven kwam, ze de armen een hoeveelheid graan zou geven gelijk

aan het gewicht van het kind. Natuurlijk werd haar zoon gered, en de vrouw hield haar belofte. Nu is 13 juni het feest waarop 'St. Antonius brood' wordt uitgedeeld, een gebruik dat nog steeds bestaat en waar men ook met internet geld voor kan overmaken....

Naast de vele vormen van 'echte' en symbolische ex voto's is er in Mexico een interessante vorm ontstaan, die 'Milagros' genoemd wordt: wonderen. Milagros zijn staaltjes van volkskunst, en geven heel precies de omstandigheden weer

waaronder het wonder is geschiedt: een operatie, een val, een ongeluk. Milagros betekent wonder. Sommige milagros zijn een stripverhaal. Leve het mirakel!

16

13. JAPANSE GEESTEN Japan heeft een rijk bestand aan geesten. Waarschijnlijk meer dan de meesten. In de Japanse cultuur zijn bovennatuurlijke monsters en geesten een wezenlijk onderdeel van geloof en folklore, en in de Japanse kunst staan die monsters en geesten afgebeeld, zoals op deze houtsnedes uit de 18de eeuw. ◄ Volgens het Japanse geloof hebben mensen een spirit, 'reikon' . Als iemand doodgaat verlaat de reikon het lichaam en blijft een tijd in een tussenwereld, in afwachting van de begrafenis en de rituelen daarna. Alleen als alle rituelen naar behoren zijn uitgevoerd kan de spirit zich bij de voorouders voegen. De reikon wordt gezien als beschermer van de familie, die ieder jaar in augustus, gedurende het Obon festival terugkeert

naar de aarde om dank te ontvangen voor bewezen diensten. Maar als iemand plotseling sterft door moord of zelfmoord, en de voorgeschreven riten zijn niet uitgevoerd, of als de spirit zich niet aan de aarde kan onttrekken door haat, hebzucht,

jaloersheid of exceptioneel verdriet, dan wordt de reikon een Yurei, een dolende geest, die in de fysieke wereld blijft hangen. Dit geloof vinden we in meer culturen, en er zijn ook bij ons genoeg aanwijzingen dat daar een kern van waarheid inzit. Aan het eind van de 18de eeuw werd de geest steeds populairder en in opera's, literatuur en de beeldende kunsten vinden we de Yurei steeds vaker terug. De eerste schildering van een klassieke Yurei is 'de Geest van Oyuki' Van Maruyama Okyo (1733-1795). ◄ Dit verhaal, over Okyo's liefde voor een geisha die stierf en hem in een droom verscheen, is vaak in Japanse films en in het Kabuki theater opgevoerd. Gaandeweg kregen Yorei een aantal attributen waardoor ze duidelijk te herkennen waren. Net als wij kent Japan het verschijnsel van spokende geesten en spook locaties. Yurei blijven meestal op een bepaalde plaats waar ze werden gedood of waar degene die ze haten of liefhebben te vinden is. Meestal verschijnen ze tussen 2 en 3 uur 's nachts, de tijd dat ook bij ons de sluier tussen deze en de andere wereld het dunst is. De meeste Yurei zullen uiteindelijk doorgaan naar de andere wereld wanneer hun hartstocht

afneemt of hun doel vervuld is. Maar sommigen blijven, omdat ze dat willen. Er zijn, net als bij ons, kastelen die een spookreputatie hebben, en het bos van Aokigahara, aan de voet van de Fuji, heeft een slechte reputatie door zijn grote aantrekkingskracht voor mensen die zelfmoord willen plegen. De beste manier om van een Yurei af te komen is hem te helpen zijn hartstocht af te leggen, zijn

moordenaar te vinden en zijn wensen in te willigen. Japan heeft uitzonderlijk veel kunst rond Yorei. De Zenshoan Tempel in Tokyo staat bekend om zijn collectie Yurei op 50 zijde-schilderingen die dateren van 150 tot 200 jaar geleden. Een variëteit van Yorei is er op afgebeeld. Alleen in augustus, de geestenmaand zijn ze te bezichtigen.

17

14. WALI SANGA Een van mijn meest bijzondere boeken is de 'Wali Sanga' van H.A.van Hien, een Nederlandse Regent op Java, die de moeite nam zich intensief te verdiepen in de Javaanse cultuur. Hij schreef daar een werk in 5 delen over: 'De Javaanse Geestenwereld', dat een enkele keer nog voor astronomische prijzen wordt aangeboden. Gelukkig zijn de eerste 2 delen onlangs verschenen bij Kessinger, een Amerikaanse uitgever die oude boeken herdrukt in een nieuw jasje. De Wali Sanga (ook wel 'Wali Songo') is een ander verhaal. Over van Hien zelf kan ik helaas niets vinden. Het boekje dateert van 1932. "Het is bekend", schrijft van Hien in zijn inleiding, "dat toen de Hindoes op Java het gezag voerden, kunsten en wetenschap op

een hoge trap van beschaving stonden. Van de vele Hindoe-Javaanse geschriften die nog op Java gevonden worden, is de Wali Sanga, geschreven en samengesteld door de negen Wali's van Java, een van de merkwaardigste." Op Java worden de Wali's vereerd als de verkondigers van de Islam, instrumenteel in de verspreiding van de nieuwe religie in de 13de en 14de eeuw. Of dat altijd vrijwillig gebeurde weten we niet. Historisch blijkt dat er waarschijnlijk tot midden 16de eeuw een religieuze Raad is geweest waar steeds 9 leiders deel van uitmaakten. Het is onwaarschijnlijk dat de 9 Wali's waar het hier om gaat gelijktijdig zitting in de Raad hadden. Hoewel het om historische figuren gaat, vaak van koninklijken bloede, is hun leven omgeven door legenden. Van Hien bestudeerde de Kadilangoe Demak, een Javaanse kroniek waarin de gang van zake werd vastgelegd. Hij schrijft: "De negen Wali's waren geestelijk lijders van vóór de invoering van de Islam, priesters die de graad van Adept hadden gekregen, zodat zij ten zeerste op de hoogte geweest moeten zijn van de druk beoefende occulte wetenschappen. Met de samenstelling van de Wali Sanga beoogden de Wali's de magische geschriften en de geheime leer van de oudere godsdienst te verzamelen en te boek te stellen, daar zij begrepen dat zij na hun dood door Mohammedaanse priesters zouden worden opgevolgd. Voor de samenstelling van hun boek kwamen de 9 Wali's in het geheim bijeen op een berg, gelegen nabij Djapara, niet met hun stoffelijk, doch met hun geestelijk lichaam, terwijl gedurende hun afwezigheid hun stoffelijk lichaam in een toestand van schijndood in hun woning lag. Ook de 'Langgar', waar zij vergaderden, was een geestelijk gebouw en bestond alleen gedurende hun vergadering." Zulke verhalen lijken fantastisch, maar ook uit andere geschriften en andere religies kennen we zulke 'gedachtengebouwen' , of mensen die handelsbekwaam opereren in hun astrale lichaam. Hoewel de 9 Wali's nu op Java vereerd worden als de brengers van de Islam, zou het best kunnen zijn dat de oude versie die van Hien bestudeerde de werkelijkheid weergeeft. Voor een cultuur die vreest dat haar occulte leringen verloren zullen gaan, is het (in het geheim) opschrijven 'voor het te laat is' een logische actie. Hetzelfde deden de Joden met hun mondelinge leer ten tijde van de verwoesting van Jeruzalem in 70 AD. Dat de Islam er alles aan heeft gedaan om de 9 Wali's uitsluitend als de verspreiders van de godsdienst te portretteren is logisch, maar geen bewijs dat het waar is.

Van Hien vertaalde de Wali Sanga zo goed mogelijk en gaf het een nieuwe indeling. In het boekje vinden we opmerkelijke overeenkomsten met de Spiritualistische leringen zoals wij ze kennen. De hoofdstukken klinken vertrouwd: 'gedachtenkracht', het astraal lichaam', 'de dood van het stoffelijk lichaam', 'de toestand in de hemel' , enz. Onder de Wali Sanga was Sunan Ampel ► de meest charismatische figuur In 1481 werd hij achter de moskee van Soerabaja begraven, en zijn graf wordt jaarlijks door duizenden pelgrims bezocht. De graven van de 9 Wali's liggen verspreid langs de noordkust van Java, tussen Soerabaja en Cirebon in West Java.

Van Sunan Kudus wordt gezegd dat hij aan de wieg staat van ´Wayang Golek´, het schaduwspel van Java, Hier ▲ zijn graf en heiligdom.

18

15. DIA DE LOS MUERTOS De oorspronkelijke bewoners van Mexico, voor de Spanjaarden daar alle culturen naar hun hand zetten, waren veelal nomadische stammen, ieder met hun eigen goden, heilige plaatsen en gebruiken. De Azteken die vanuit het noorden vanaf de 6de eeuw het land bevolkten, plantten hun goden stevig in Mexicaanse grond. Voor de Azteken was het universum een magische plaats, en de dood de deur naar andere bestaansvormen. De schepping was voor hen een eeuwig draaiend wiel van dood en leven, aan de gang gehouden door rituelen en offers. Toen de Spanjaarden in de 16de eeuw het Christelijke pantheon van heiligen introduceerde bleven de goden van de Mexicanen intact, en de kerkelijke autoriteiten zagen dat het verstandig was te kiezen voor een compromis, want uitroeien, dat bleek niet te lukken. Zo ontstond er in Mexico - en ook in andere landen in de regio - een uniek mengsel van oude, Azteekse

gebruiken met een Katholieke saus. Daaraan werd nog eens de godenwereld van de Afrikaanse geïmporteerde slaven toegevoegd. Een recept voor een veelkleurig en magisch geloofsleven. Op 2 november, ons Allerzielen, vieren de Mexicanen een wild feest: de 'Dia de los Muertos' , de dag van de doden. Of liever: carnaval van de doden, want verkleden en

feesten en veel eten en drinken hoort erbij. Soms begint men al in september met de voorbereidingen, en de laatste week voor het feest zijn de markten overladen met bloemen en kleurig fruit. Niets treurigs aan de Dag van de Doden. Het is een feest dat het Leven viert. Daarom is alles nieuw: nieuwe kleren, nieuwe versieringen, soms zelfs nieuwe kookpotten voor het voedsel. Alles draait om de voorouders, voor wie deze dag de mooiste van het jaar moet zijn. Op 30 of 31 oktober wordt een altaar opgericht voor de 'offrenda', de offers van fruit en bloemen, tabak, kaarsen en wierook. Deze dag wordt de gemeenschap gevierd van levenden en doden, en de hele familie doet mee. Tegelijk is het ook een vruchtbaarheidsfeest, gesymboliseerd in alle producten van de aarde. Iedere traditionele Mexicaanse familie heeft een permanent huisaltaar. Daarop vindt men beeldjes van heiligen maar ook foto's van overleden familie en voorwerpen van betekenis. Dat altaar wordt het hele jaar door voorzien van offertjes in de vorm van voedsel, tabak en

bloemen. Dat altaartje weerspiegelt het leven van de familie in de steeds wisselende voorwerpen van devotie. Er wordt bij dat altaar gebeden, advies gevraagd, en dankoffers gebracht. Het speciale altaar voor de Dia de Los Muertos is vaak een tijdelijke uitbreiding van het permanente altaar. Daarvoor worden schedels gebakken van brood of van suikergoed gemaakt en kleurig beschilderd. De naam van de betreffende voorouder wordt op het voorhoofd van de schedel geschilderd. Die gewoonte gaat terug op een oud gebruik waarbij de echte schedels van voorouders een plaats kregen in huis, als vraagbaak en bescherming, een gebruik dat nog steeds plaatselijk in ere wordt gehouden. Wij vinden zoiets luguber, maar voor de Mexicanen is de dood iets wat er gewoon bij hoort. En omdat doden misschien koude voeten hebben worden er lang brandende kaarsen op het altaar gezet, zodat de voorouders zich kunnen warmen. Wierookbranders hebben de functie kwade geesten te verdrijven met hun scherpe rook. Persoonlijke eigendommen, kledingstukken, hoeden, sierraden, en zelfs dekens worden neergelegd. Als alles op het altaar helemaal gereed is voor de ontvangst van de voorouders, treden de levenden terug en laten ze de doden genieten. Na verloop van tijd kunnen de offrenda door de levenden gegeten worden of verspreid onder familie, en soms worden de gaven naar het kerkhof gebracht. Het is een drukke dag voor iedereen. In de steden worden op straat offergaven geconstrueerd, en daar komt veel creativiteit en vakmanschap aan te pas. Papier maché figuren en decoraties worden gemaakt en overal opgehangen. Soms zijn er wedstrijden aan verbonden. Parties worden georganiseerd waar de dood het thema is. De schedels lachen zich dood, maar er onder is een echt respect voor de doden, en niemand haalt het in zijn hoofd hen tegen zich in het harnas te jagen. Want dan zal het lachen je vergaan.

19

16. KACHINA'S De geestenwereld kent vele voorstellingen en interessante traditionele manieren om het onzichtbare zichtbaar te maken. Een zo'n uitdrukkingswijze is de 'Kachina' of 'Katsina' , welwillende geesten die symbool staan voor machten en krachten in het leven van de Pueblo volken, de Hopi en Zuni Indianen van New Mexico en Arizona. Door de ongewenste bemoeienis van andere culturen hebben sommige stammen hun ceremoniën afgesloten voor buitenstaanders, maar de Hopi, die geloven dat hun goden de hele mensheid dienen, zijn traditioneel het meest open naar de buitenwereld. Daardoor konden hun gebruiken en hun Kachina's uitvoerig worden onderzocht en beschreven; onmisbaar voor het begrip en behoud van inheemse culturen. De Hopi geloven dat ze afstammen van de Kachina's. De originele Kachina's, zoals ze beschreven worden in de mythologie van deze Indianen volken, waren een groep bovennatuurlijke wezens die hun eigen maatschappij vormden, en daarin de menselijke wereld dupliceerden. Ook de Kachina's hadden huwelijken en onderlinge relaties, vergelijkbaar met de Griekse godenwereld. Ze bezochten de mensen, en hielpen en onderwezen maar straften ook. Daarnaast beheersten ze de elementen en de dierenwereld, en

zorgden ze voor vruchtbaarheid en voor regen. De legenden zeggen dat de Hopi op den duur lui werden en minder vaak hun plichten tegenover de Kachina's waarnamen. Daarom onderwezen de goden een aantal getrouwe jonge mannen in de ceremoniële praktijk en het maken van maskers en kleding om de dansen op de juiste manier uit te voeren. zodat de traditie niet verloren zou gaan. Met hun ceremoniële leven van gemaskerde dans en muziek zorgen de Hopi ervoor dat de ordening van de schepping bewaard blijft. Daarnaast ontstond van oudsher de behoefte om de Kachina tastbaar vorm te geven, en houtsnijders ontwikkelden een traditie van het maken van Kachina poppen, voorzien van alle kleurrijke attributen die de bewuste Kachina onderscheidt van andere Kachina's. Er zijn er honderden, waaronder 'de Chief', 'de Zanger', 'de Buffel', 'de Raaf', 'de Havik',' de Wolk', 'de Zon' en 'de Regenboog' - elementen uit het leven van de Pueblo volken. Alle Kachina's hebben namen. Kachina poppen zijn geliefd bij verzamelaars en toeristen. Iedere pop is verschillend,afhankelijk van traditie en kunstenaar, maar de attributen zijn specifiek, en dat maakt ze, net als onze heiligen, herkenbaar. Natuurlijk worden ze ook geschilderd; traditioneel en modern zijn ze een bron van inspiratie voor kunstenaars. Voor de Indianen zijn de poppen geen object van verering, maar een creatieve verbeelding van hun pantheon. Hun religie beleven ze in hun menselijke rituelen waarin de poppen geen rol spelen. Er is geen 'opper-Kachina' ; alle Kachina's zijn van gelijk gewicht. De Kachina- gezangen die bij de dansen horen gaan vaak over vruchtbaarheid, graanoogst en regen, en iedere danser kan zijn eigen teksten invoegen, zolang als begin en eind onveranderd blijven.

Volgens de overlevering komen de Kachina in februari van hun wolkenwoonplaats naar beneden om tussen de Hopi te leven tot ze in juli weer naar huis terugkeren. Af en toe komt er een Kachina bij, omdat iemand er een gedroomd heeft die nog niet bestond. Dan wordt zo'n Kachina aan de godenwereld toegevoegd, terwijl anderen in onbruik raken, soms omdat hun typische outfit niet meer te maken is door gebrek aan de juiste veren. Veren zijn veel meer dan versiering: ze dragen de gebeden van de Hopi naar de geesten. Vaak werden er adelaarsveren gebruikt van vogels die gevangen en ceremonieel gedood werden. Alleen dan bleef hun kracht behouden. Een Hopi tekst zegt:

"Kachina's zijn welwillende spirits die een vreedzame houding voorstaan. Kachina's zullen agressief gedrag onder de Hopi people niet tolereren"

20

17. LIEFDE EN DOOD IN AZIE Vorig jaar bereikte ons het macabere bericht van LeVan, een Vietnamese man die al 5 jaar met zijn dode vrouw sliep. Om haar 'body' te geven had hij haar opgevuld en aangekleed en van een masker voorzien. Wij denken dan: die man is er vanaf. Die heeft ze niet meer allemaal bij elkaar. Verdriet kan dat doen bij mensen. Vooral als we dan lezen dat die man om te beginnen 20 maanden op het graf van zijn vrouw, overleden in 2003 had geslapen, in weer en wind. Dat is hondentrouw in beestenweer. Ook vermeldt dat bericht dat de man een tunnel wilde graven om onder het graf te kunnen wonen, maar zijn kinderen waren daar niet wild van. Dus

groef hij zijn vrouw op en nam haar mee naar huis. Maar dan lees ik in een 19de eeuwse kroniek over religieuze gebruiken in China - en waarschijnlijk in Vietnam, al staat dat er niet bij - dat "het verblijf op het graf van ouders of echtgenoten tijdens de Sung Dynastie (960-1179 AD) in de mode was, waarbij sommigen zich gedeeltelijk begroeven in het graf van de overledene, koude en sneeuw en wilde dieren trotserend." De schrijver van de kroniek rept ook over zulke gebruiken in latere dynastieën, en hij uit zijn twijfel of het gebruik (eind 19de eeuw) wel helemaal uitgestorven was. Blijkbaar niet. In ieder geval niet in Vietnam. Het is in ieder geval beter dan een ander gebruik dat ooit, lang geleden, in zwang was in China: het begraven van levende echtgenoten bij hun dode man. Dat doet sterk denken aan de Hindu 'Sati' traditie in het oude India, toen weduwen met hun man op de brandstapel gingen, soms in haremkwantiteit. Dat gebruik werd afgeschaft, maar echtgenoten werden wel zoveel mogelijk - als er geld was voor een groot graf- bij hun overleden echtgenoot begraven...als ze zelf dood waren, en dan niet zoals bij ons in twee aparte graven, maar dicht en intiem tegen elkaar aan.. Chinezen geloven dat het dringend noodzakelijk is in het Afterlife een partner te hebben, omdat men anders een akelig eenzaam leven tegemoet gaat. Dat leidde tot het in onze ogen merkwaardige gebruik om overleden vrouwen in het graf te leggen van een (onbekende) jongeling die was gestorven voor hij was getrouwd. Er werd dan een post-mortem bruiloft gehouden. Ik lees: "In het noorden van China bestaat het gebruik dat als een ongetrouwde vrouw en een ongetrouwde man overlijden, de twee families een huwelijksmakelaar inschakelen om een post-mortem bruiloft te regelen. Zulke lieden heten 'huwelijksmakelaars voor ontlichaamde zielen'". Een vak apart. Als men het eens kan worden dan werd de bruiloft met evenveel eten en drinken en feest gevierd als wanneer beide kinderen nog zouden leven. En gebruik dat uitgestorven is? Dat dacht je maar. Een moderne variatie haalde onlangs de kranten: "De 26 jarige Zhuang Huagui trouwde met zijn dode vriendin Hu Zhao, 21, die 8 dagen eerder was overleden." Hun bruiloft was al gepland, maar een week ervoor werd het

meisje door twee inbrekers vermoord. Zhuang wilde de plechtigheid toch door laten gaan. Het meisje lag opgebaard in een prachtige jurk en lag in een kristallen kist. Een Chinese versie van Doornroosje. De familie van beide kanten was aanwezig, en blijkbaar ook de pers. Zhuang gaf postuum de trouwring aan zijn geliefde Zhao. Zo niet in dit leven, dan toch zeker in het leven hierna zullen ze gelukkig zijn. Een mooie gedachte, maar een schrale troost.

21

18. STAATS ORAKEL Spirit is overal, en contact met de spirit wereld is niet voorbehouden aan westerse mediums. In het tijdschrift 'Sacred Hoop' vond ik een verhaal over een Tibetaanse monnik die geroepen werd 'staats orakel' te worden voor de Tibetaanse regering in ballingschap. Geboren in 1958 in een dorp aan de grens van Bhutan, verblijft Thupten Ngodup na de annexatie van Tibet een korte periode in een vluchtelingenkamp voor zijn familie zich in Noord India vestigt. De jongen voelt zich aangetrokken tot het religieuze leven, en wordt monnik. Hij treedt in in het Nechung klooster , drager van een 'orakel' traditie. Het laatste orakel was Lobsand Jigme, die in 1984 is overleden. Een opvolger laat op zich wachten.

In maart 1987 wordt tijdens een ceremonie duidelijk dat Thupten Ngodup mediamieke gaven heeft. Zelf zegt hij: "Ik was onder degenen die tijdens de ceremonie wierookvaten droegen. Toen de monniken een invocatie begonnen te zingen werd ik plotseling gegrepen door de spirit van de Nechung traditie. Voor mij was dat de eerste keer. Het voorval werd onmiddellijk onder de aandacht van de Dalai Lama gebracht door de officials van het klooster. Twee dagen later werd ik door Zijne Heiligheid ontboden en ik ging naar hem toe. Hij ondervroeg me over mijn dromen en de tekenen die ik had ontvangen." Dan beschrijft de lama zijn onzekerheid en zijn uiteindelijke installatie als 'Orakel' van de Dalai Lama, een positie die traditioneel - letterlijk - heel wat om het lijf heeft, want de outfit van het medium ziet er tamelijk ondragelijk uit. De taak van het orakel - die een 'Dharmapala' (beschermer van de Boeddhistische leer) bij de naam van Dorje Drakden is - is het adviseren van de Dalai lama in staatszaken. Ook wordt er een beroep op het medium gedaan in gezondheidskwesties, en ondersteunt het orakel de religieuze leer en zijn beoefenaars. Deze traditie is eeuwen oud De Dalai Lama zelf beschreef zo'n ceremonie uitvoerig in zijn boek 'Freedom in Exile' . Ik vertaal: "Het kostuum van het orakel bestaat uit verschillende lagen, waarover een bewerkt kleed bedekt met traditionele designs in rood, blauw, groen en geel. Op zijn borst draagt hij een ronde spiegel die omringd is met edestenen. In de spiegel is een mantra gegrift. Vóór de ceremonie begint doet hij ook een soort harnas aan waarin 4 vlaggen zijn gestoken en drie overwinningsbanieren. Alles bij elkaar weegt dit kostuum meer dan 35 kilo, en het medium kan er nauwelijks mee lopen zolang hij niet in trance is. De ceremonie begint met gezongen invocaties en gebeden, vergezeld van hoorngeschal, cymbalen en drums. Na korte tijd gaat het medium in trance....Dan, als de eerste cyclus is voltooid en de tweede begint, wordt zijn trance dieper. Op dat moment wordt er een enorme helm op zijn hoofd geplaatst, die 15 kilo weegt. In het verleden woog die 40 kilo. Nu vindt er een verandering plaats in het orakel. Zijn gezicht zet op, zijn ogen puilen uit en zijn wangen worden opgeblazen. Zijn adem komt in stoten en hij sist hevig. Nu wordt de helm zo nauw om zijn keel gebonden dat hij onder normale omstandigheden zou stikken. De bezetenheid is nu compleet en het lichaam van het orakel dijdt zichtbaar uit. Dan springt hij op, grijpt een ritueel zwaard van een van de helpers, en begint te dansen met langzame, waardige, maar ook dreigende stappen. Hij komt voor mij staan en buigt diep, waarbij zijn helm de grond raakt, voor hij weer overeind veert, alsof zijn hoofdtooi en kostuum niets wegen. De explosie van energie van de godheid kan nauwelijks worden gevat in het aardse lichaam van het orakel, dat beweegt en danst alsof zijn lichaam van rubber is, gedreven door een enorme veerkracht. Er volgt een uitwisseling tussen Nechung en mijzelf, en hij brengt mij rituele offers. Dan stel ik de vragen die ik voor hem heb. Nadat hij die heeft beantwoord gaat hij op zijn zetel zitten en luistert hij naar de vragen die de regering heeft. Voor hij daarop antwoord geeft begint het orakel weer te dansen, waarbij hij zijn zwaard rond laat zwiepen boven zijn hoofd. Hij ziet eruit als een prachtige oeroude Tibetaanse krijger. Zo gauw als Dorje Drakden is uitgesproken brengt hij een laatste offerande voor hij in elkaar zakt, een stijve en levenloze vorm die het einde van de bezetenheid aantoont. De knoop die zijn helm op de plaats houdt wordt nu haastig losgemaakt door de assistenten. Dan wordt het medium wegdragen om weer bij zinnen te komen, terwijl de ceremonie verdergaat."

22

19. HET SCHEPPEN VAN DE GOLEM Wie wel eens in Praag is geweest heeft waarschijnlijk de beroemde joodse begraafplaats bezocht, waar de stenen op en over elkaar staan. Joden mogen hun graven niet ruimen, dus waar bij ons de botten van opa na een jaar of 30 in een ruimgraf worden herbegraven, blijven joodse graven onaangetast. En als er dan maar weinig grondoppervlak beschikbaar is, en veel mensen die begraven moeten worden...dan gaat er gewoon een laag over de graven om plaats te creëren voor anderen. Maar de stenen worden mee omhoog genomen. Vandaar. Eén graf op die begraafplaats (zeg nooit kerkhof!) trekt jaarlijks duizenden bezoekers: het graf van Yehuda Loevy ben Bezalel, beter bekend als Rabbi Löw, de 'Maharal' van Praag (1513-1609). Rabbi Löw is de geschiedenis ingegaan als de schepper van de Golem, een kunstmatige mensfiguur met supermenselijke kracht. Dat maakt van Rabbi Löw een magiër van grote bedrevenheid, maar ook grote wijsheid. Want toen de Golem zijn opdracht had volbracht werd hij van zijn 'leven' ontdaan en te rusten gelegd op de onbereikbare zolder van de 'Altneushul', die u misschien ook wel hebt bezocht. Daar ligt hij nog steeds, volgens de overlevering, klaar om weer tot leven geroepen te worden, mocht de nood aan de man komen. De directe reden voor het scheppen van de Golem waren de vele pogroms die vooral rond het joodse Pesachfeest losbarsten, gevoed door de

hardnekkige maar absurde gedachte dat joden het bloed van een christenkind in hun matzes verwerkten. En de joden hadden ook nog eens de moord op Jezus op hun geweten. Reden te meer, toch? Het mythische gegeven van de mens die uit klei geschapen wordt is natuurlijk zo oud als de bijbel. Adam was de eerste, en in de joodse mythologie, de 'Midrash', is het Genesisverhaal nog eens van vele variaties en verklaringen voorzien. Maar in het Bijbelse geval was het God aan wie we de kunst van het scheppen rustig konden overlaten. In latere gevallen waren het rabbijnen van reputatie die een poging deden, meestal zonder succes. Het was hen duidelijk dat je integere bedoelingen en een flinke magische kennis in huis moet hebben voor je aan zo'n project begint. Al die eerdere legendes zijn tenslotte geprojecteerd in het betrekkelijk late verhaal van Rabbi Löw en zijn Golem, en zoals dat vaak gaat met legenden, zijn in dat verhaal verschillende elementen samengebracht uit eerdere versies. Niet alle verhalen zijn consistent. In het ene werd de Golem de Onuitsprekelijke Naam van God in de mond gelegd om hem tot leven te brengen, in de andere werd het woord Emet (waarheid) hem op

het voorhoofd geschreven. Toen de eerste letter, de Alef, werd verwijderd bleef het woord 'Met' over, wat 'dood' betekent. Intussen heeft de figuur van de Golem zich een plaats veroverd in de fantastische literatuur, en is het thema van de kunstmatige mens vanaf Frankenstein tot StarTrek nog altijd populair. De Golem heeft in de romantraditie z'n interessantste vorm gevonden in het boek 'De Golem' van de mystieke schrijver Gustav Meyrink die vele jaren in Praag woonde. Voor mij ligt een joods boek van Gershon Winkler waarin de 'werkelijke' toedracht wordt beschreven, zoals die destijds, 4 eeuwen geleden, werd opgetekend door de schoonzoon van rabbi Löw, Yitzchak ben Shimshon HaKohen Katz. Omdat dit een versie is die uit het orthodoxe Jodendom stamt en nergens anders voorkomt voor zover ik heb kunnen nagaan, vertel ik hem hier na. Op de 20ste maart 1580 gaan Rabbi Löw, zijn schoonzoon Reb Yitzchak en Reb Sassoon, een leerling, in de nacht op pad, nadat ze zich ritueel gereinigd hebben en gebeden tot de Almachtige. Ze doorkruisen de stille straten van het middeleeuwse Praag en begeven zich zonder te praten richting wildernis.

23

"Na een lange wandeling", schrijft Reb Yitzchak, "bereikten we de oever van de Vlatava Rivier. De Maharal ging langzamer lopen en wandelde langs de oever alsof hij iets zocht. Tenslotte stond hij stil bij een platte, modderige plek naast de rivier en zette zijn staf tegen een boom. Toen deed hij zijn gebedsmantel om en hij vroeg Reb Sassoon om de toorts aan te maken. Daarna bracht hij zijn staf naar de grond en tekende de figuur van een man in de modder. We waren verbaasd hoe symmetrisch de Maharal dat deed. De figuur was ongeveer 1.80m lang en heel gespierd. Zelfs zijn mond, neus en ogen werden getekend. Mijn schoonvader beduidde ons om aan het voeteneinde van de getekende figuur te gaan staan, en begon ons te leren welke heilige namen we moesten uitspreken terwijl we om beurten 7x tegen de klok in om de figuur heen wandelden. Ik was eerst, en ik trilde van angst en spanning, en ik moest mijzelf voorhouden dat dit een door God gesanctioneerde handeling was, bedoeld om de joodse gemeenschap van dienst te zijn. Terwijl ik in een soort trancetoestand mijn rondes maakte concentreerde ik me op de heilige formules. De omtrek van de Golem begon zacht te gloeien. Toen Reb Sassoon aan de beurt was zag ik de omtrek van de Golem bij iedere ronde meer omhoogkomen, en bij de 7de ronde zagen we haren ontstaan op de kleifiguur en nagels op zijn tenen en vingers. De wind begon te loeien en het water van de rivier werd als de brullende golven van de branding. We waren doodsbang. Het leek of de wereld op zijn fundamenten schudde nu er een ingreep in de natuurlijke orde van de schepping plaatsvond. De vogels schenen al even angstig te zijn als wij. Maar de Maharal bleef kalm en wandelde zijn rondes in uiterste concentratie die door geen natuurgeweld kon worden verstoord. Toen nam hij van onder zijn gebedsmantel een Choemash (tekst van de Torah), die hij opende op de eerste bladzijde van het boek Genesis, terwijl hij ons vroeg ons te concentreren op de heilige woorden die hij ging uitspreken. En hij las: wajipach be-apav nisjmat chajjim wajehi ha-adam lenefesj chajah - "En Hij (God) blies in zijn (Adams) neusgaten de adem/ziel van het leven; en de mens werd een levend wezen."(Gen 2;7) Toen opende de Golem zijn ogen. Hij staarde naar ons als iemand die net ontwaakt uit een diepe slaap en niet weet waar hij zich bevindt. De Maharal beval hem op te staan, en het creatuur verhief zich onmiddellijk. We hadden wat kleren meegebracht en we hielpen de Golem zich aan te kleden. Hoewel de schepping van de Maharal kon horen en zien en begrijpen, kon hij niet praten. Dat was alleen voorbehouden aan een schepsel van God. Terwijl we tegen zonsopgang terugliepen naar de stad, zei de Maharal tegen de Golem: "je naam zal Yossef zijn. Je zult ieder bevel van mij opvolgen ook al is het gevaarlijk, tot ik je verlos van je opdracht."

In werkelijkheid blijkt de Golem niet gevoelig voor welk gevaar dan ook. Tien jaar vervult hij de wensen van zijn meester, maar zoals bij ieder door de mens geschapen creatuur - stoffelijk of gemaakt met gedachtenkracht - gaat er ook nogal eens wat mis. Zo ook bij Yossele de Golem. Zo nu en dan zijn zijn handelingen niet helemaal in overeenstemming met zijn opdracht, en gebeuren er ongelukken met degenen die hij wil redden. Na Pesach 1590, als de vervolgingen een jaar lang zijn uitgebleven besluit de Maharal Yossele te laten inslapen. Hij zegt de Golem naar de zolder van de AltNeushul te gaan en daar een plek te vinden om te slapen. De Golem gehoorzaamt. "Yossele heeft zijn doel vervuld", legt de Maharal uit. "Het is tijd."

En weer worden de rituelen volbracht en de gebeden gezegd, en dan vindt het omgekeerde plaats van wat leidde tot de schepping van de Golem: op de zolder gaan de Maharal, Reb Sassoon en Reb Yitzchak ieder 7 maal om de Golem heen, maar nu met de klok mee. Aan het eind van hun ronde is er geen Yossele meer, alleen een homp klei. Die wordt gewikkeld in oude gebedsmantels en bedekt onder een stapel afgedankte boeken. Daar ligt hij, volgens de legende, nog steeds. ▲ Mocht u ooit de Altneushul bezoeken: er is geen trap naar de zolder, en het graf van Rabbi Löw, de Maharal van Praag, zal het geheim niet prijsgeven. Neem een steentje mee, en leg dat eerbiedig op de grafsteen; als symbool van de eeuwigheid.

24

20. HET WEZEN VAN DE BOOM Malidoma Patrice Somé, een man van de Dagara-stam uit Burkino Faso, beschrijft in zijn boek 'Of Water and the Spirit' de rituelen van zijn inwijding. Zo'n inwijding is heftig. Gedurende 6 weken is een groep jongens onder leiding van de Oudsten van de stam, overgeleverd aan rituelen die soms niet ongevaarlijk zijn en veel moed vereisen. Ieder jaar zijn er jongens die het niet overleven. Het doel: de integratie van de werkelijkheid die wij kennen en een andere werkelijkheid. Lichamelijke ontbering en desoriëntatie zorgen voor grote ontvankelijkheid in deze toch al magische samenleving. Het bestaan van de Dagara - en van de meeste andere oorspronkelijke culturen - is verweven met de wereld van de Spirit, en afhankelijk van de wisselwerking tussen beide werelden. Niet uit angst of bijgeloof, maar uit de kracht van de

ervaring en een diepe kennis van zichtbare en onzichtbare dingen. Somé, die als 4 jarig kind uit zijn stam is ontvoerd door de Jezuïeten en daar tot zijn 20ste - letterlijk - is losgeslagen van zijn wortels, moet bij zijn terugkomst in de stam die wortels weer terug zien te vinden. Een bijna onmogelijke opgave. De initiatie die kinderen aan het begin van de puberteit ondergaan wordt door hem beleefd als er al weinig hoop meer bestaat dat hij ooit de weg terug zal vinden. Het is erop of eronder. Het uur der waarheid komt als hij voor een boom wordt neergezet met de opdracht: kijk naar die boom tot zijn ware natuur zich aan je vertoont. Voor de verwesterde Malidoma een onmogelijke en belachelijk opdracht. Hij zit. Hij staart. De tijd verstrijkt. De boom blijft een boom, maar de hitte is niet meer te houden. De temperatuur is ver over de 40º, hij is totaal naakt, zweet in z'n ogen, honger en dorst, kriebelende en bijtende insecten over hem heen. Maar de opdracht is 'zitten tot er iets gebeurt'. Het lukt hem niet. De zon gaat onder en nog is de boom de boom. De volgende dag wordt hij opnieuw voor de boom gezet. Zachtzinnig zijn de Oudsten niet, niemand heeft medelijden met hem. Na enkele uren zitten besluit Malidoma de mannen met een leugentje om de tuin te leiden. "Ik heb het gezien", zegt hij. "De boom is in een hert veranderd". Hilarisch gelach van de oude mannen. Ze komen niet meer bij. Malidoma begrijpt dat zijn leugen doorzien is. Hij schaamt zich diep, en blijft wanhopig hopen dat er iets gebeurt zodat hij tenminste weg kan. Hij overweegt het op te geven. Maar dat zou betekenen dat hij de initiatie niet verder mag meemaken. En dat betekent dat hij geen deel van de stam zal kunnen zijn, terwijl hij zo zielsgraag wil herintegreren in het leven van zijn stam. In Malidoma's eigen woorden: " Ik voelde schaamte, en ik huilde. Wat was er toch mis met me dat ik niet kon doen wat er van me gevraagd werd? Anderen konden het wel, maar die waren ook niet 15 jaar door blanken opgevoed. Door mijn tranen hield ik de boom in het oog. Plotseling begon ik ertegen te praten, alsof ik eindelijk had ontdekt dat de boom een eigen leven heeft. Ik vertelde hem over mijn verdriet en ongemak, en dat ik me door hem in de steek gelaten voelde, waardoor ik m'n toevlucht had genomen tot een schaamtevolle leugen. En ik bleef spreken tegen de boom, niet boos, maar respectvol. Ik zei dat het niet zijn schuld was maar die van mijzelf. Ik kon het gewoon niet, omdat ik het vermogen tot 'zien' miste en dat lag helemaal aan mij. Wat er toen gebeurde veranderde mijn perceptie voor altijd. De boom die ik zolang had gadegeslagen was er niet meer. In zijn plaats stond een prachtige groene vrouw. Ik weet niet of de boom in die vrouw veranderde of dat ze uit de boom kwam, maar ze was indrukwekkend, meer dan twee meter lang, en van een onaardse schoonheid. Haar jurk was glanzend zwart. Ze was groen van binnenuit, alsof haar lichaam was gevuld met groen sap. Dat groen was de expressie van onmetelijke liefde. Wat ik voelde was van een intensiteit die ik niet kan beschrijven. Een soort schokgolf omvatte me helemaal, en er was een magnetische aantrekkingskracht ...en toen lag ik in haar armen. Het was een thuiskomen en een healing. Ik snikte zoals ik nooit tevoren had gehuild, want ik voelde dat ik in de armen lag van een goddelijk wezen, en dat ik veilig was, geaccepteerd, thuisgekomen; een thuiskomst die me nooit meer kon worden afgenomen. Hoe lang ik in haar armen lag weet ik niet, maar het voelde als een eeuwigheid. Ik wilde niet anders. Die liefde wilde ik nooit meer loslaten. Maar toen voelde ik dat ik haar niet kon vasthouden: ze zou weggaan, en ik moest ook verder. Maar dat wilde ik niet, en ik klampte me vast. Toen gebeurde er iets wonderlijks. Haar zachtheid veranderde, langzaam, en de omhelzing was niet langer prettig. Ik keek omhoog om haar te vragen langer te blijven, en zag dat ik mijn armen om de boom had. Huilend hield ik de boom vast, teleurgesteld maar ook diep overtuigd van de werkelijkheid van de ervaring. Het gepraat van de oude mannen drong langzaam tot me door. "Zo gaat het altijd", hoorde ik iemand zeggen. "Eerst verzetten ze zich, en als het gebeurt willen ze niet meer loslaten." Een ander vulde aan "Kinderen zijn vol tegenstrijdigheid. De ervaring die je tevoren afwees en waar je om loog, accepteer je nu zonder een excuus." De ogen van de oude man ontmoetten de mijne. Ik voelde geen behoefte meer om de boom vast te houden. De zon was bijna onder. "Ga nu maar", zei hij zacht, "vind wat te eten en maak je slaapplaats klaar voor de nacht."

25

21. FENG SHUI IN CHINA

De Westerse New Age-beweging heeft zich dankbaar meester gemaakt van het Chinese begrip Feng Shui, en populaire bladen en moderne praktizijns van deze oude, aardgebonden traditie schrijven er populaire artikelen over en vertellen u graag hoe u uw dressoir harmonischer moet plaatsen in relatie tot uw bankstel. Maar zoals meestal met dit soort 'overnames' uit de duizenden jaren oude gebruiken van het Verre Oosten, doen we er goed aan niet alles klakkeloos te geloven of kritiekloos toe te passen, na een cursusje in het een of ander of het lezen van een artikeltje in Paraview. Vanuit deze gedachte een kleine bijdrage geënt op het monumentale werk in 6 dikke delen van de Nederlandse Sinoloog Dr. Jan Jacob Maria de Groot (1854-1921) ◄: 'The

Religieus Systems of China' verschenen in 1892. Gelukkig heb ik een uittreksel bij de hand, maar het volledige werk is voor de liefhebber gratis te downloaden bij Project

Gutenberg en op www.archive.org. FUNG betekent wind, SHUI betekent water, of meer specifiek: regen. De combinatie betekent 'klimaat'. "Dit systeem", schrijft de Groot rond 1890, "is zeker geen moderne creatie. Het heeft zijn wortels in de oudheid, toen de bewoners van deze wereld totaal afhankelijk waren van de invloeden van hemel en aarde, en dat de beste manier van leven was om in perfecte harmonie met die invloeden te zijn." Is men dat niet, bestrijdt men Tao, de wegen van de natuur, dan ontstaan er conflicten waarin de mens onvermijdelijk het onderspit delft. Hoe modern kan het wezen. Feng Shui, geworteld in het Taoïsme, is haast net zo oud als China zelf en gaat zeker 4000 jaar terug in de tijd. Het is logisch dat uit het bovenstaande volgt dat de ligging van huizen, dorpen, steden en graven in harmonie werd gepland met de Fung Shui theorie. Dat, zegt de Groot, wordt als een wonder van welbevinden beschouwd, maar is in werkelijkheid een gesel. En hij legt uit waarom hij er zo over denkt: "De natuur is in China nooit op een wetenschappelijke manier bestudeerd. Daarom is Feng Shui niet gebaseerd op verantwoorde ideeën, die door kritische studie van hemel en aarde zijn ontwikkeld, maar op dogmatische formules geput uit oeroude werken en verheven tot

monumenten van diepe menselijke wijsheid. Maar

Feng Shui is een samenraapsel van kinderlijke absurditeiten en verfijnde mystiek; een ridicuul karikatuur van wetenschap. Natuurfilosofie in China is een enorme body van geleerdheid zonder een spoor van werkelijke kennis." Zegt de Groot. In 1890. Ook dat klinkt als de mening van een moderne wetenschapper. Of hij gelijk heeft of niet kunnen we moeilijk beoordelen, in streken waar Feng Shui alleen nog over binnenhuisarchitectuur gaat en niet over een levensovertuiging waarin alles met alles samenhangt. Ik geef graag die oude Chinezen het voordeel van de twijfel. Konden ze het niet 'wetenschappelijk' beredeneren, ze konden wel veel aanvoelen, en hun superieure kennis van het menselijk lichaam en

zijn energiehuishouding staat er garant voor dat ze daarginds niet allemaal misleide geesten waren.

De Groot wijdt een heleboel bladzijden aan begrafenispraktijken en de omgang met de voorouders, in relatie tot Feng Shui. Hij schrijft: "De hiao, de vrome eerbied die elke Chinees zijn overleden ouders en naaste verwanten bewijst, verplicht hem hun graven zo te organiseren dat ze onder dezelfde goede invloeden van de Natuur verkeren als waar een levende zijn huis naar richt. Op die manier verzekert hij zich niet alleen van hun rust en comfort, maar ook van hun welwillendheid ten opzichte van hemzelf, die zich hopelijk uiten in veel zonen en veel zegeningen. In het kiezen van een plaats om iemand te begraven wordt minstens zoveel rekening gehouden met invloeden van de hemelen als met de aarde. Met deze Feng Shui denkwijze worden de graven van de voorouders machtige instrumenten van zegen of straf, want de voorouders maken de natie, en de levenden zijn afhankelijk van hun gunsten en goodwill.

26

Wanneer iemand niet gezegend wordt met veel zonen, arm blijft, ziek wordt, dan zal er allicht iets niet goed gegaan zijn in de Feng Shui van de begrafenis van iemand in de familie. En zielen verkeren niet alleen in graven, ze houden zich ook op in de voorwerpen op het huisaltaar en in tempels, dus ook daar dient men de Feng Shui regels zorgvuldig in acht te nemen. Daardoor wordt ook het construeren van huizen en vooroudertempels gedaan in overeenstemming met Feng Shui, en geen altaar of sanctuarium ontkomt aan een precieze berekening van de meest gunstige plaats om te bouwen. Iedere Chinees beschouwt zich als een Feng Shui expert. Zelfs de minst ontwikkelden in de Chinese samenleving bezitten een grote kennis van Feng Shui, en men kan zelfs kinderen op straat met gezag horen discussiëren over haar toepassing."

In de praktijk valt het niet mee om de doden te begraven op een ideale plek. De Groot: "Het moet worden voorkomen dat onberekenbare winden de tombe kunnen bereiken. Daarom is een bergflank aan te bevelen wanneer er natuurlijk rotsformaties zijn die het graf - of het gebouw - aan beide kanten beschermen, en er een wijd uitzicht is aan de voorkant. Als gevreesd wordt dat de winden toch door de structuur van het landschap het graf kunnen bereiken, dan heeft men een oplossing: men bouwt het graf zo dat de dode die zwakke plek in het Feng Shui-plan niet kunnen zien, door er een grote steen of een bouwwerk voor te plaatsen." Gaten in de bescherming kunnen makkelijk omzeild worden door de dode dieper te begraven, maar dat is bij Feng Shui geen

oplossing, want de protectie werkt alleen als de dode hem ook kan zien, en daarvoor moet hij niet dieper dan nodig is begraven worden. Maar praktisch als Chinezen zijn, hebben ze voor al deze problemen wel een oplossing. De doden kunnen gerust zijn. Behalve het manipuleren van de wind is ook water van cruciaal belang bij het bouwen van graven en huizen. Wanneer er geen natuurlijke stroom langs een graf gaat construeert men een tank waar het water dat van de berg afstroomt als het regent in de tank terechtkomt. Zo'n tank constructie is aan duizend regels gebonden, niet te groot niet te klein, het water mag niet te snel en niet te langzaam stromen, maar de belangrijkste is dat die voorziening vanuit het graf niet gezien mag worden. Uitdrukkelijk niet. Stel je voor. Wee degene die de harmonie van de elementen verstoort! Geen wonder, zegt de Groot, dat de Chinezen zich afhankelijk hebben gemaakt van wichelaars die voor ieder huis, iedere tempel en ieder graf de juiste plaats wichelen, en daarmee levenden en doden voor de woede van de Hemel behoeden. Iedere rots en steen en iedere centimeter grond wordt door hen geïnspecteerd en beoordeeld op zijn harmonische

samenstelling, zijn vorm en wat die vertegenwoordigt in de Feng Shui leer van de vijf elementen: aarde, metaal, hout, water en vuur. De wichelaar maakt gebruik van een speciaal kompas waarop de elementen zijn aangegeven. Het valt te begrijpen dat als iemand onverwacht sterft, het menigmaal voorkomt dat er nog geen geschikte begraafplaats is gevonden. Ook worden soms binnen families de bevindingen van de aangewezen wichelaar betwist, en moet er een 'second opinion' worden geregeld. Zo'n tweede wichelaar is meestal snel in het ontdekken van iets wat de eerste over het hoofd heeft gezien. Professionele jaloezie is ook de spirituele Chinezen niet vreemd. En denk je in dat er bijvoorbeeld een brok steen onder de aarde is

veronachtzaamd, waardoor, schrijft de Groot, "de Aardse en Hemelse adem het lichaam van de overledenen niet kan bereiken...." In een land waar iedereen verstand had van Feng Shui en de mening van deskundigen aan een stuk door werden betwist, zal menige dode lang boven de grond hebben moeten blijven. En dan gaat dit alles alleen nog maar over bouwen en begraven. Laat staan wat er in de rest van die door Feng Shui gedomineerde samenleving allemaal onderzocht en bedacht moest worden. Niet echt om op te schieten. Na het lezen van dit alles heb ik het gevoel dat onze zeer beperkte opvatting van Feng Shui misschien zo gek nog niet is, als je er van houdt. Dan gebeurt er tenminste nog eens wat.

27

22. KOKOPELLI Wie Googelt naar 'Kokopelli' vindt duizenden plaatjes, en daarnaast honderden sites waarop hij voorkomt. Kokopelli is een van die symbolische figuren die de fantasie van inheemse en uitheemse kunstenaars heeft geprikkeld, en de verspreiding van het blazende figuurtje is daardoor exponentieel toegenomen. Wie is Kokopelli? Oorspronkelijk is de oervorm te vinden op duizenden rotstekeningen van de 'Anasazi' , de oude voor-indiaanse bewoners van de Mesa Verde, uit het gebied van de 'four corners' , de grenzen tussen de staten New Mexico, Colorado, Utah en Arizona. Maar ook in andere gebieden is hij te vinden. Blijkbaar ging zijn betekenis geografisch verder dan de Mesa Verde. Die rotstekeningen zijn soms 3.000 jaar oud, en het verspreidingsgebied bedekt alle 4 de staten, tot aan Mexico. Behalve in rotstekeningen zijn de resten van de beschaving van de Anasazi (de 'Oudsten' - niemand weet hoe ze zichzelf noemden) terug te vinden in

talloze zandstenen ruïnes die op grote ouderdom wijzen, maar waarvan niemand weet hoe oud die ouderdom precies is. Wat men ook niet weet is wanneer, en waarom de cultuur verdween. Behalve de verlaten dorpen van kunstig metselwerk zijn er ook grote hoeveelheden potscherven gevonden met mooie decoraties. De Anasazi hadden blijkbaar een hoge beschaving. De Hopi, Zuni en Pueblo Indianen dragen de erfenis van de Anasazi verder, en voor hen is Kokopelli dan ook een motief dat telkens weer opduikt. Er zijn heel verschillende interpretaties gegeven aan deze enigmatische figuur. Oorspronkelijk was hij waarschijnlijk een vruchtbaarheidssymbool. Veel Kokopelli figuren hebben een prominente fallus. Zijn gebogen of bepakte rug kan op veel manieren worden uitgelegd. Men was gewend kinderen,

jachtbuit en goederen op de rug te dragen. In Pueblo mythen droeg Kokopelli babies, zaden en andere gaven op zijn rug. In de Andes trekken sjamanen nog altijd van dorp tot dorp met een fluit en een zak met graan op de rug. Het kan ook zijn dat de 'bochel' stond voor Kokopelli's magische gaven. Net als aan onze hoven in de middeleeuwen hielden de god-koningen van midden-Amerika er gebochelde mensen op na om zich te vermaken maar ook vanwege hun magische wijsheid. Soms ook heeft hij twee bulten: symbolisch voor wat een mens te dragen heeft: goed en slecht. Een andere interpretatie - verwant aan de vruchtbaarheids symboliek is die van een sjamaan die de regen oproept met zijn fluit, de sneeuw doet smelten en de aarde opwarmt. Vaak wordt hij op rotstekeningen afgebeeld met slangen en hagedissen, dieren die van warmte en vochtigheid houden. Nu nog spelen de Hopi's op een fluit boven een bron, in de hoop daarmee de regen aan te trekken. Kokopelli is een 'Kachina' , een bewoner van de

geestelijke wereld, een vereerde spirit, geassocieerd met wolken en regen, waar men in de woestijnen van dit gedeelte van Amerika behoorlijk naar uit kan zien. Kachina's worden traditioneel uitgebeeld in poppen en maskers die van plaats tot plaats kunnen verschillen. Bij de aanvang van het vruchtbare seizoen worden er bij de Hopi indianen regendansen gehouden waar Kokopelli prominent aanwezig is, deze keer ook weer in zijn rol van vruchtbaarheidsgod. Het gemaskerde personage zit de meisjes achterna en beklimt ze. Antropologen en missionarissen zien daar vreemd van op, maar voor de Hopi's horen zulke dingen eenvoudigweg bij het leven. In de Hopi mythologie horen Kachina's zowel mannelijk als vrouwelijk te zijn. Kokopelli kreeg dus een vrouw, Kokopelmana genoemd. Zoals dat gaat met legenden heeft Kokopelli in verschillende indianenculturen zijn eigen gestalte - en soms ook een andere naam - aangenomen. Maar hoewel veel van zijn oorsprong onduidelijk is, zijn leven als volksfiguur en inspirator van hedendaagse kunst is opmerkelijk. Moge hem nog een lang leven beschoren zijn.

28

23. MYSTERIE VAN EEN MAGISCHE POP

Reisverhalen, vooral die uit wat langer vervlogen jaren, zitten vaak vol met interessante details. Het mooiste zijn verhalen van reizigers die niet gewoontegetrouw oorspronkelijke culturen benaderen met de laakbare arrogantie waarmee onze Westerse wereld al zoveel kwaad heeft aangericht. Ook hier geldt: een open mind is de beste garantie voor wérkelijke avonturen. Een boek van de goeie soort is 'Magic and Mystics of Java, van Nina Epton, uit 1974. Epton was een Engelse vrouw die er haar levensdoel van gemaakt had ongerepte gebieden te betreden en een mooi verhaal mee terug te nemen.

Op een gegeven moment wordt Nina fluisterend uitgenodigd voor een obscuur Javaans ritueel: een Ni Tuwong seance. Nina, die daar nog nooit van heeft gehoord maar in is voor elke nieuwe ervaring, gaat met de Javaan Arafa naar een afgelegen kampong zo'n 20 km van Jakarta. De plaats van samenkomst: een begraafplaats enkele honderden meters buiten de kampong. Zij schrijft: Bovenop de heuvel waartegen de begraafplaats is gebouwd was een groepje oude vrouwen bezig met een object dat op een graf lag. Jongere vrouwen plaatsten kleine offerschalen voor goden en voorouders rond het graf, met wierook en rozenbladeren. De vrouwen, klaar met waar ze mee bezig waren, begonnen een treurige melodie te zingen. In het centrum van ieders aandacht, opgepropt tegen de grafsteen, zichtbaar voor iedereen, zat een monsterlijke pop die overgenomen moest worden door de geest Ni Tuwong. De pop was grotesk. Een kop van kokosnootschil met geschilderde ogen, bamboestokken als armen en een bamboelijf waaromheen een sarong was gewikkeld. Toen de oude vrouwen het gevoel hadden dat de geest van Ni Tuwong lang genoeg de tijd had gehad om bezit te nemen van de pop, werd Arafa belast met het dragen van het bizarre geval naar de kampong. Tijdens de processie zongen de vrouwen en deden ze dingen met de pop, terwijl de meisjes volgden met de wierook. De atmosfeer was geladen, en ik kon het gevoel niet van me afzetten dat er een ongeziene 'presentie' onder ons was. Aan de rand van het dorp zette Arafa de pop tegen een kokospalm. De meisjes plaatsten de offerandes rondom de boom. Het gemompel verstomde. Een van de oude vrouwen hield een spiegel voor het domme gezicht van de pop, die niet begrijpend naar z'n spiegelbeeld staarde. Iedereen hield de adem in. Het lijkt een absurde scène, maar dat was het niet; het was griezelig. Was het werkelijk zo dat het gezicht van de pop veranderde, en niet langer meer een levenloze kokosnoot was? De pop kwam, bijna onmerkbaar, tot leven, en wiegde van de ene naar de andere kant. Was ik gek geworden, of het slachtoffer van een hallucinatie? Nu draaide het hoofd van de pop weg van de spiegel en keek naar de jonge meisjes die zich ervoor verzameld hadden. De bamboe armen begonnen te stuiptrekken, maar er stond niemand achter de boom die dat op z'n geweten kon hebben. Een oude vrouw sprak zacht met de jonge meisjes achter haar, die met elkaar begonnen te fluisteren. Toen nam een van hen het initiatief en stelde een vraag aan de pop. Ni Tuwong draaide haar hoofd van links naar rechts. Het antwoord was Nee. De meisjes giechelden. "Je zult dit jaar nog niet trouwen", vertaalde de oude vrouw. Een ander meisje vroeg nu iets aan de pop, en ditmaal was het antwoord ja, haar moeder zou genezen van haar ziekte. Nu kwam de ene na de andere vraag los, en de pop rolde haar hoofd steeds sneller en haar bamboestaakarmen bewogen heftig in alle richtingen. Toen vroeg Arafa: "Ti Nuwang, wie is de nieuwe vriendin in ons midden?" Iedereen zweeg terwijl de pop haar belachelijke hoofd draaide en met een puntige stokarm abrupt naar mij wees. Ik was verbijsterd. Gebiologeerd staarde ik naar de pop en ik voelde dat het bloed uit m'n hoofd wegtrok. Ni Tuwong was zo plotseling naar voren gebogen dat ze was omgevallen. Daar lag ze, gezicht naar de grond, met de stokarmen uitgestrekt. "Ze is weg - het is voorbij", zei een van de meisjes. De mensen begonnen zich te verspreiden. Voor de achterblijvers werd thee geserveerd. Niemand was nog geïnteresseerd in de levenloze pop die aan de voet van de boom bleef liggen als een afgedankt stuk speelgoed. Arafa kwam bij me zitten. Hij lachte. "Vond je dat geen mooie slotactie?", vroeg hij. Ik kon er niet om lachen. Ondanks de hitte trilde ik nog steeds. "We moeten terug", zei ik, "het is al laat." "Vertel in Jakarta maar niets over Ni Tuwong", zei Arafa. "Ze geloven daar niet in haar, weet je."

29

24. MAROTI BABA's WONDEREN

Een stuk uit 'The Theosophist' van 1880, toen India nog geen gebrek had aan wonderlijke mensen. Maroti Baba was gewoon een van de velen, want in die tijd had een goeroe nog geen ashram zoals wij dat nu kennen van goeroes die door duizenden Westerlingen worden bezocht. De grootste wijzen en wondermakers vond men op straat, net als de beste illusionisten.... Een zekere G.S. Kharpade vertelt zijn ervaring met bovengenoemde Baba. "Mijn vrienden brachten mij naar de trein waarmee ik naar Bombay reisde, en toen ik opmerkte dat het erg heet was en dat ik waarschijnlijk dorst zou krijgen, raapte Maroti Baba enkele steentjes van de grond, hield ze even in zijn gesloten hand, en toen hij die opendeed waren ze veranderd in balletjes die eruit zagen als suiker maar bedoeld waren voor honger en dorst. Dat verbaasde mij niet. Ik kende Maroti Baba al 5 jaar. In die tijd had ik veel gelegenheid om hem te observeren, want hij verbleef 5 maanden bij ons in huis. Daarom kunnen vele anderen met mij getuigen dat zijn wonderen echt zijn. Van de vele gebeurtenissen zal ik er hier een enkele vertellen, die door

mijzelf is waargenomen. Eens was Baba met enkele vrienden, waaronder ikzelf, bij de bron van Elichpur. Een van ons vroeg Baba om een paar zilveren doosjes in bewaring te nemen, omdat hij bang was dat ze uit zijn zakken in het water zouden vallen. Baba stelde voor dat hij ze in het water gooide. Dat deed onze vriend, zij het na enige aarzeling. Enkele seconden later vond hij de doosjes weer in zijn eigen zak terug. Eenmaal was Baba's getuigenis gevraagd in een wettelijke kwestie, en daarvoor moest hij op een bepaalde dag en een bepaald uur in Karanja zijn, een stad op 40 mijl van Umrawati, waar hij verbleef. Baba zei dat hij zou gaan, maar niet wanneer, en aandringen van zijn vrienden hielp niet. Op de dag zelf was hij nog steeds in Umrawati. Men vreesde voor de consequenties als hij geen gehoor gaf aan de oproep, en stelde voor een advocaat te roepen. Maar Baba was volledig ontspannen, en ging in meditatie. Op het uur dat hij moest verschijnen in Karanja stond hij op en liep de deur uit. Later hoorden we dat hij precies op tijd bij het gerechtshof was verschenen en gedaan had wat er van hem verwacht werd. De faam van Maroti Baba had zich verspreid, en de Engelse gedeputeerde commissaris van Najpur wilde wel zien wat hij kon. Baba stemde toe, en vroeg wat de commissaris wilde zien. Die wilde dat er mango's groeiden aan de Nim-boom in zijn tuin. Dat was geen moeilijke opdracht voor Baba, en even later hing de boom vol prachtige mango's die de commissaris kon plukken en opeten. Eens werd de Baba gevraagd om een eetbare substantie te laten verschijnen die van een grote afstand kwam en toch heet was, alsof het net was gemaakt. De opdrachtgever vroeg om een soort zoetigheid die alleen in Surat werd gemaakt en nergens anders, en die gegeten werd als hij heet uit de pan kwam. De wonderwerker greep onmiddellijk in zijn kleren en haalde een dampend stuk van het gevraagde snoepgoed onder zijn hemd uit. Baba ziet eruit of hij 25 of 30 jaar is, maar in werkelijkheid is hij veel ouder. mensen die hem al vele jaren kennen zeggen dat zijn uiterlijk nooit verandert. Zijn vader was een Yogi, maar Baba had in zijn jeugd nooit blijkgegeven van een bijzondere belangstelling voor een geestelijk leven. Maar nadat hij met zijn vader op diens sterfbed had gepraat in strikte afzondering, verliet hij het huis en bleef 12 jaar weg. In die tijd werd hij door niemand gezien. Toen hij terugkeerde was hij een asceet die over wonderlijke gaven beschikte. Bij wie hij zijn mystieke talenten heeft ontwikkeld weet niemand, want hij zwijgt als het graf over die periode, tegen iedereen, ook tegen zijn naaste vrienden.

30

25.KUDDE VAN HOOP Lakota chief Wallace Black Elk (1921-2004) had een visioen van een vallei die op een dag gevuld zou zijn met een grote kudde bizons, waarvan de meesten wit waren.... In de mythologie van de Native Americans speelt de witte buffel een rol als een miraculeus teken van hoop. Toen er in 1994 in Janesville, Wisconsin een witte bizonkalf werd geboren, was zijn naam dan ook Miracle. ► Sindsdien zijn er enkele tientallen witte bizons geboren, de laatste in 2008.

Veel daarvan werden gefokt op de Spirit Mountain Ranch van Jim en Dena Riley, Amerikanen die zich nauw verbonden voelen met de Indiaanse tradities. Hun eerste witte buffel was

'Miracle Moon' , een kalf dat vanwege zijn afwijkende geur door de stier in de lucht werd gegooid, maar gelukkig overleefde. Het eerste stierkalf, Arizona Spirit, geboren in 2002 en een kind van Miracle Moon is ook van deze ranch afkomstig. De legende van de witte bison stamt uit de Lakota traditie. Negentien generaties geleden was er een spirituele leraar, Pte San Wi, wat Wit Buffalokalf Vrouw betekent. Zij gaf haar volk belangrijke leringen over het leven en de

zorg voor de aarde die aan hen was toevertrouwd. Toen ze vertrok, beloofde ze terug te zullen komen wanneer de mensheid in nood was. Het teken dat haar komst aanstaande was, zou de geboorte van een wit bizonkalf zijn. De koe van de witte bizon is een heilig symbool voor het samenkomen van alle rassen en alle spirituele tradities, in vrede en harmonie, om datgene te verdedigen wat ieder mens op aarde nodig heeft: voedsel, helder water en

schone lucht. De traditie zegt ook dat de bizons een ingrijpende spirituele shift op aarde aankondigen en een teken zijn dat gebeden worden gehoord. Toen 'Miracle' werd geboren, bevestigden de Lakota dat dit het teken was waarop ze hadden gewacht. Lakota Chief Joseph Chasing Horse zei: "wij moeten dit teken aangrijpen om spirituele eenheid tot stand te brengen." Op Spirit Mountain Ranch zijn intussen 11 witte kalveren geboren, de meeste met een bruine vader. Sommigen daarvan zijn kinderen van Miracle Moon. Miracle, het eerste witte kalf, werd in de loop van de jaren bruin. Zij stierf in 2008 een natuurlijke dood. In 2001 verhuisden de Riley's hun Rnach naar Flagstaff, Arizona, waar meer ruimte was. Inmiddels is de groeiende kudde daar ook weer tegen grenzen

opgelopen, en kort geleden werd een nieuw terrein in gebruik genomen in het zuiden van Oregon. Jim Riley overleed in 2008, maar Dena wil zijn droom en de droom van de Lakota waarmaken. De witte buffels zijn geen albino's, maar een kleurvariatie die heel zelden voorkomt en daarom sinds jaar en dag als een 'teken' worden beschouwd. Hun huid is in het verleden altijd bewaard. Een bizon die 'Big Medicine' heette leefde van 1933 tot 1959 en werd in Montana in het wild geboren. Haar naam was gekozen vanwege de helende eigenschappen die aan witte bizons worden toegeschreven. Big Medicine is te zien in Montana's Historical Society. Jim Riley bevestigde de healende capaciteiten van de witte buffalo. Een Lakota vrouw bracht in 2004 haar hele familie naar de Ranch, omdat ze zelf door een droom over de miraculeuze dieren was genezen van chronische pijnklachten. Ze wilde de witte bizons bedanken. In hun eerste ranch in Wyoming was een man in een rolstoel Miracle Moon komen bekijken. Een paar weken later belde hij op om te zeggen dat hij weer kon lopen. "Ik hoor zulke verhalen vaker", zei Jim.

31

26. GOETHEANUM Bent u wel eens in Dornach geweest, 10 km ten zuiden van Basel? Mocht u in de buurt zijn, vergeet dan niet om een bezoek te brengen aan het Goetheanum. Het kan niet missen: u ziet het enorme gebouw van kilometers afstand. Ontwerper van het gebouw was de Oostenrijker Rudoph Steiner (1861-1925), de grondlegger van de Antroposofie. Steiner was een van die mensen die de hele wereld heeft beschreven, een 'Renaissance-geest', maar dan een alternatieve. Er is bijna geen gebied te bedenken waar Steiner geen boeken over heeft geschreven: filosofie, religie, opvoeding en scholing (de Vrije Scholen zijn antroposofisch georiënteerd), gezond leven, alternatieve geneeswijzen, visuele, muzikale en danskunst, en architectuur. Steiner was helderziend, en hij was een

ziener met een visie op het leven die nu nog miljoenen mensen weet te inspireren. Steiner was oorspronkelijk Theosoof en jarenlang leidde hij de Duitse afdeling met succes, maar uiteindelijk kwam het in 1912 tot een breuk en begon Steiner zijn eigen beweging. Steiner had dromen. Hij wilde een gebouw scheppen waarin al zijn ideeën op het gebied van menszijn en kunst uitdrukking in vonden. Bovendien had hij ruimte nodig voor de jaarlijkse bijeenkomsten van de explosief groeiende Anthroposofischer Verein. Hij ontwierp zijn Goetheanum, gebouwd met natuurlijke materialen, een organisch gebouw met vloeiende lijnen en prachtige sprekende muurschilderingen, vol symboliek en gratie. In 1913 werd met de bouw begonnen, grotendeels door vrijwilligers. Toen in 1914 de oorlog uitbrak ging de bouw in Zwitserland gewoon door terwijl de kanonnen even over de grens te horen waren. Maar in de Nieuwjaarsnacht van 1922/23 ging Steiners droom in vlammen op. Dat was niet echt een verrassing. Steiner had al vaak dreigementen ontvangen van rechtse Duitsers, vooral ook omdat zijn wijd uitgedragen politieke ideeën niet strookten met het nationalisme van de na-oorlogse jaren. Het voornamelijk houten gebouw was te kwetsbaar gebleken. Steiner begon vrijwel onmiddellijk aan het ontwerp voor Goetheanum II, maar de klap van de aanslag kwam hij niet meer te boven. Hij stierf in 1925.

Goetheanum II moest onverwoestbaar worden. Daarom koos men beton voor het kolossale gebouw, ook omdat beton in elke gewenste vorm gegoten kan worden. De bouw begon in 1924 en duurde tot 1928. Steiner heeft het vanaf deze kant niet meer voltooid gezien. Het gebouw is nu een nationaal monument in Zwitserland. Wie het nadert is onder de indruk van de afmetingen. Op een heuvel torent het hoog boven de mensenwereld uit. Door de grijze kleur maakt het gebouw een nog massievere indruk. Maar binnen wordt alles anders. Het centrale auditorium ▼ kan 1000 mensen herbergen, en is omgeven door zuilen en prachtig gekleurde ramen die hun licht

over de ruimte verspreiden. Overal in het gebouw zijn beelden en reliëfs, bogen en galerijen, beschilderde plafonds en onverwachte architectonische verrassingen. Je kijkt je ogen uit. Op de heuvel liggen nog een aantal door Steiner ontworpen huizen in dezelfde stijl, waar medewerkers wonen. Behalve aan congressen biedt het Goetheanum plaats aan uitvoeringen van het eigen eurythmie-gezelschap en aan bezoekende gezelschappen. Eurythmie is een vorm van dans en beweging die door Steiner is ontworpen en ook op Vrije Scholen wordt beoefend. Het Goetheanum is voor bezoekers geopend en er zijn uitvoerige rondleidingen op vrijdag en zaterdagmiddag. Er is een boekhandel en een bibliotheek en een prachtig park, en er is een tentoonstellingsruimte en een vegetarisch restaurant. Een ervaring om er eens geweest te zijn.

32

27. EEN JAPANSE LEGENDE Dat dieren soms 'net een mens' zijn weten we. Maar sommige dieren hebben een tekening of een uiterlijk dat met wat fantasie op een menselijk gezicht lijkt. Zo'n dier is een krabsoort uit de Japanse wateren.

Soms zijn natuurlijke verschijnselen het zaadje waaruit een mooie legende ontstaat. Of een historische gebeurtenis wordt samengevoegd met een natuurlijk fenomeen. Onze zoektocht naar verklaringen en een mythische dimensie neemt

alle mogelijke vormen aan. In dit geval die van een krab, de Heikea Japonica, ook wel de Samuraikrab genoemd. In april 1185 kwam er een eind aan het door de Heike dynastie geregeerde keizerrijk Japan. De rivaliserende clan, de Genji, overspoelden de zuidelijke eilanden en versloegen de desperate armada van de Heike in de slag van Dan-no-ura. De kind-keizer van de Heike en de hem verdedigende samurai die weigerden zich over te geven, sprongen in het water en verdronken. ▲

De slag van Dan-no-ura betekende een enorme culturele en politieke ommezwaai in Japan; het begin van een nieuwe tijd die van 1185 tot 1868 zou duren. Die slag vestigde zich diep in de nationale psyche en kwam in legenden weer boven water. Want - zo gaat het verhaal - de geesten van de verdronken samurai- krijgers werden veranderd in krabben. De goden waren zo onder de indruk van hun moedige strijd, dat ze de samurai het eeuwige leven schonken, vereeuwigd in de krabben van de zee. Je kunt het zelf zien: de samurai

krabben hebben een gezicht in hun schild, het gezicht van een verdronken krijger. Tot op de dag van vandaag zijn de dappere krabben op zoek naar de erfgenamen van het Heike imperium.

De krab komt terug in de Japanse kunst, de mythologie en het klassieke NO-theater, waar de krab een eigen masker heeft: dat van een woedende Samurai. Hier ▲ het schild van de krab geverfd volgens de NO traditie, en een oude prent van de Samurai krabben, zo te zien in hun element.

33

28. DE TORADJA VAN SULAWESI De Toradja, of Toraja - de spelling wordt door elkaar gebruikt - zijn een volk met veel opvallende tradities. Hoewel het grootste deel van de Toradja's christelijk is, wordt het leven beheerst door rituelen waarvan de wortels liggen in de mythologie. Aan het begin van de weg naar Toradja-land of Tana Toraja is een bootvormige poort. De weg voert door de bergen Kandora en Gandang, waar volgens de mythologie de eerste voorouders, hemelse wezens, uit de hemel neerdaalden. Naar schatting zijn er een half miljoen Toradja's,

verdeeld onder diverse groepen in de centrale hooglanden van Sulawesi. Toradja betekent 'mensen van de bergen' Het grootste deel van de Toradja's volgt de

vooroudercultus 'Aluk To Dolo' in alle traditionele ceremonies. De cultuur valt op door haar kleurige rituelen en de bijzondere festivals waarmee de overgang van de ziel naar de geestenwereld - Puya - gevierd wordt. De bootvormige huizen - de mythe zegt dat de voorouders in boten arriveerden - zijn prachtig gedecoreerd, en het aantal buffelhorens bij de ingang geeft de status en rijkdom van de familie aan. Offers van runderen en varkens hebben het vroegere koppensnellen vervangen, dat deel uitmaakte van het animistisch geloof. Veel van de animistische praktijken vinden plaats gedurende de begrafenisrituelen, die 'Feest van de Doden' wordt genoemd. Men is ervan overtuigd dat de doden hun leven in Puya, het hiernamaals, voortzetten zoals hun leven op aarde geweest is. Dat is een belangrijke reden waarom de Toradja's in dit leven zoveel mogelijk rijkdom willen verwerven.

De buffels die geofferd worden volgen hun meester in Puya, want de ziel van dieren gaat net zo min verloren als die van de mensen. Daarom wordt het offeren niet gezien als het nemen van een leven, maar als het begin van een hereniging. De Toradja kosmos is verdeeld in een onderwereld, de aarde en een bovenwereld. Elk van die werelden is verbonden aan windrichting. De doden reizen naar Puya, ten zuidwesten van de Toradja hooglanden. Als de familie de juiste rituelen heeft

uitgevoerd zal de ziel daar worden toegelaten en zal hij toetreden tot de vereerde voorouders en zij zullen de levenden helpen en bijstaan. Zielen die de weg naar Puya niet vinden omdat er geen, of geen deugdelijke rituelen zijn uitgevoerd worden 'bombo', geesten die een bedreiging vormen voor de levenden. Op grond van dit geloof is het logisch dat de begrafenisceremonies het belangrijkst zijn in het leven van de Toradja's, en ze duren soms weken. De hele gemeenschap is erbij aanwezig en er worden grote feesten georganiseerd. Tot de dode daadwerkelijk is begraven refereert men aan hem als 'de zieke'. Voor de in Puya verkerende 'notabelen' van de Toradja-gemeenschap

worden sinds mensenheugenis houten poppen (tautau) gesneden en bijgezet in de rotsen. Vroeger gebeurde dat gestileerd maar tegenwoordig zijn de Tautau poppen steeds levensechter gemaakt en aangekleed wanneer ze in hun eeuwige rotswoning worden geplaatst.▲

34

29. DERVENTI Alweer die wonderen, het houdt maar niet op. Ik denk erover om ze te gaan verzamelen. De katholieke kerk heeft zo niet een monopolie, dan toch wel een sterke vinger in de wonderpap. Hoe dat komt mag de Hemel weten, want de kerk heeft zich in de loop der eeuwen wel wat verdienstelijkheid laten liggen. 'Miraculeuze Stenen Kruisen', heet het volgende artikeltje uit FATE magazine. Ik vertaal het maar, voor het gemak. In de oudheid was er in Dobrogea, Roemenië een burcht die Derventi heette. Aan het eind van de eerste eeuw A.D. stuurde St. Andreas de apostel zijn leerlingen en drie maagden naar de burcht. Daar probeerden ze de leringen van het Christendom aan de man te

brengen. De burchtheer was niet onder de indruk en veroordeelde hen ter dood. Vier stenen kruisen met een helende kracht groeiden op de executieplaats uit de aarde, zegt de legende. Eeuwen later was er een Turkse officier, Ahmed Bay, die de burcht kocht, inclusief de kruisen. Die behoedden hem voor epidemieën, honger, vuur en andere narigheid. Aan het begin van de 19de eeuw was het Ahmed Bay's zoon Ali die een stuk van een kruis afsloeg en twee andere kruisen uit de aarde rukte. Dat had hij niet moeten doen. Enkele dagen later werd zijn paard door de bliksem getroffen en zijn huis door een aardbeving verwoest. De overgebleven kruisen werden door Slavische Christenen in veiligheid gebracht. In 1877 was er een dove herder die in slaap viel naast het gebroken kruis. Toen hij wakker werd hoorde hij het getinkel van de schaapsbelletjes. Een plaatselijke bisschop die op pelgrimage ging naar de kruisen besloot daar in Derventi een klooster te bouwen. In 1959 werd dat klooster gesloten en de monniken werden door de communisten verjaagd. Daarmee verdween ook een dikke stapel persoonlijke getuigenissen van kruis-genezingen die het klooster in z'n archieven bewaarde. Sinds 1989 is het klooster weer bewoond en honderden mensen bezoeken het jaarlijks om te bidden bij de kruisen, waarvan er een in de kapel staat en de ander buiten het klooster. De mirakelen houden aan. Wie het niet ziet zitten om naar Lourdes te gaan kan altijd nog Derventi in Roemenië overwegen.

30. DE PELGRIM EN DE HOND Islamitisch verhaal Toen Hazrat Junaïd Baghdadi als pelgrim op weg was naar Mekka, vond hij een hond die zwaar gewond was.

De poten van het dier zaten vol bloedende wonden, maar de heilige man nam hem in zijn armen om hem naar een waterput te dragen waar hij de wonden van de hond wilde verzorgen. Dat zijn kleding door het bloed besmeurd werd deerde hem niet. De pelgrim moest eerst een stuk woestijn oversteken voor hij bij een kleine oase kwam waar water te vinden was. Maar het bleek dat de put geen touw had en ook geen emmer. Hazrat Junaïd verzamelde wat grote bladeren en vlocht daar een soort emmer van, terwijl hij zijn tulband gebruikte als touw. Maar de streng van zijn tulband was niet lang genoeg om bij het water te raken, dus trok hij zijn hemd uit om het 'touw' te verlengen. Tenslotte knoopte hij er ook zijn broek aan vast, en toen kon hij bij het water komen. De heilige man waste de wonden van de hond en verbond hem met repen van zijn hemd. Met de hond in zijn armen liep hij nog een eind verder tot waar de moskee stond. Daar vroeg hij de Mullah: "zorg alsjeblieft voor deze hond tot ik terug ben gekeerd uit Mekka. Wees niet bang, broeder, dat ik de hond hier achter wil laten, want ik kom hem zeker weer ophalen." Die nacht toen Hazrat Junaïd sliep, verscheen hem in een visioen een stralende engel, die zijn handen zegenend over de pelgrim uitstrekte, en zei: "O Junaïd, je pelgrimage naar Mekka is al volbracht. Je hebt je liefde voor Allah getoond door deernis te hebben voor een van zijn schepselen, zonder daarbij je eigen belang voorop te stellen. Dus nu, broeder, is het aan jou of je nog verder wilt reizen naar Mekka. Wat God betreft - die is al erg tevreden over je. Want toewijding aan Hem en al zijn schepselen is hem veel liever dan 100 pelgrimstochten."

35

31. ELIA DE TISBIET Een van de meest beschreven en populaire karakters uit het Oude Testament is Elia. Niet zozeer in de bijbel, maar in de joodse traditie. De belangrijkste reden daarvoor is dat de tekst van 2 Koningen 2:11 zegt dat 'Elia naar de hemel opsteeg in een wervelwind', opgehaald door 'een wagen van vuur met paarden van vuur'. Wat er daarna met hem gebeurde wordt niet beschreven, en is dus open voor speculatie. Elia, of liever Elijah, of Elijahu, zoals de hebreeuwse naam luidt, was een groot man die wonderen deed in de naam van God en zijn eigen einde voorspelde aan zijn leerling Elisa (Elisha). Hij leefde ongeveer van 920 -850 voor onze jaartelling. Ook in het Evangelie komt Elijah (o.a.) tevoorschijn in het verhaal van de 'transfiguratie' - o.a. Mattheus 17: 1-9, waarin Jezus op de berg Tabor (of Hermon? ) zowel Mozes als Elijah ontmoet - de vertegenwoordigers van Wet en Profeten - een paranormaal verhaal dat duidelijk verwijst naar de joodse traditie waaruit Jezus voortkwam. In de Koran speelt Elijah een rol, en wordt hij beschreven als een belangrijke profeet.

De joodse mythologie is een onafzienbare body van verhalen en spinsels rond teksten en personen. Religieuze Joden zijn van oudsher geletterd, en al heel jong opgeleid in bijbel (TeNaCH) en Talmoed. Hoewel geografisch verspreid levend, was de bron van inspiratie dezelfde. Overal waar Joden woonden ontstonden verhalen, die men elkaar en zijn kinderen vertelde en waardoor de helden uit TeNaCh - ons OudeTestament- tot leven kwamen. Meer dan enige andere prominente figuur uit het O.T. werd Elijah een geliefde volksfiguur die, omdat hij niet 'officieel' was gestorven, kon opduiken wanneer hij wilde. In verleden en toekomst is een rol voor hem weggelegd. Zo wordt gezegd dat Shimon bar Yochai, de wijze uit de eerste eeuw A.D. die het mystieke boek de Zohar schreef, werd onderwezen door Elijah, en dat hij de komst van de Mashiach zal aankondigen door op de ramshoorn te blazen. Tijdens de Seider, de feestelijke maaltijd die voorafgaat aan het Pesach-feest , wordt traditioneel een stoel vrijgehouden en een glas wijn ingeschonken voor Elijah, die vermomd als bedelaar of koning zijn opwachting kan maken. Ook in het 'Havdalah' gebed aan het einde van de Sjabbat wordt om de spoedige komst van Elijah gevraagd. Joden zijn gewend om 'in verwachting' te zijn; van betere tijden, van de Messias, en van Elijah. Op de berg Karmel in Israël is een grot waar Elijah traditioneel wordt vereerd. Volgens de overlevering versloeg hij daar 450 priesters van Baal door vuur uit de hemel te ontbieden. ( 1 Kon. 18:21)

In een interessant Bijbels verhaal ( 1 Kon 17: 1-4) wordt Elijah in leven gehouden door van Godswege gezonden raven. Daar raakt de bijbel aan het sjamanistische en universele geloof dat raven bijzondere vogels zijn: boodschappers en vertegenwoordigers van 'spiritland' . Raven zijn uitzonderlijk intelligent, en dat maakt ze zo geschikt voor een rol tussen hemel en aarde. In de vogelwereld, waar legenden over de relatie tussen zielen en vogels een grote variëteit kennen, heeft de raaf een unieke positie. Elijah betekent 'mijn God is JHWH' . Uit de bijbelverhalen blijkt zijn individuele optreden. Elijah was een diep gelovig mens, maar eigenzinnig en uitzonderlijk. Die kwaliteit, benadrukt in zijn vreemde vertrek van deze wereld, zet zich voort in de legenden rondom zijn voortbestaan. Ten hemel worden opgenomen betekent in dit geval: een engel worden. Maar engelen zijn naar hun aard en hebreeuwse naam 'Malachim' - boodschappers. Elijah kan naar het hem uitkomt afdalen, een menselijk lichaam aannemen, en

onderwijzen, het kwaad te lijf gaan, helpen of beschermen. Hij vertaalt de wil van God, verdedigt de joodse traditie en brengt mensen bij elkaar. Een engel zijn heeft voordelen: Elijah's enorme vleugels dragen hem naar elke gewenste plek. In sommige tradities werd hij geïdentificeerd met de machtige engel Sandalphion, die achter de troon van God kransen weeft van de gebeden van de gelovigen. Geen wonder dat niets voor Elijah verborgen blijft! Natuurlijk staan de folkloristische Elijah en de Bijbelse niet op een lijn. De machtige rechtvaardige Godsdienaar uit TeNaCH heeft alleen het magische element gemeen met de vele latere verhalen over een vriendelijke wijze en benaderbare Elijah zoals die ontstonden in de volkstraditie. Net als Maria in het Christelijke repertoire werd Elijah een volksheld , die hoop bracht in barre tijden, waarvan de joodse geschiedenis er zoals we weten nogal wat gekend heeft.

36

32. EEN MYSTIEKE ERVARING

In 'Gifts of Unknown Things' vertelt bioloog en auteur Lyall Watson (1939-2008) over een verschijnsel dat hij waarnam ergens in de wateren van Indonesië. Een mystieke ervaring waar hij geen wetenschappelijke verklaring voor had maar die hem diep aangreep. Omwille van de leesbaarheid is het fragment wat ingekort. Veel zeelieden hebben waarnemingen gerapporteerd van enorme, lichtgevende roterende wielen, vaak honderden meters in doorsnee, net onder de oppervlakte van de Indische Oceaan. De meest waarschijnlijk verklaring voor deze fenomenen is dat het een soort lichtgevend plankton is. Maar zelfs wanneer de oorzaak van de meesten min of meer verklaard is, blijven er toch verschijnselen die minder makkelijk te classificeren zijn. Dat zijn degenen die een meer compacte vorm hebben en die zich op een bewustere manier schijnen te bewegen. Het wiel dat onder onze boot verscheen werd groter naarmate het dichter bij de oppervlakte kwam. De zeelieden waren in paniek. Eentje rende van de ene naar de andere kant in de hoop van de boot te kunnen springen, de ander weigerde te kijken, en bad om bescherming. Ik probeerde wanhopig om details te zien, iets wat me houvast gaf met welk organisme we hier te maken hadden, zodat ik een gedegen beschrijving kon geven aan collega's. Maar er was niets. Als bioloog was ik hier een totale mislukking, maar als biologisch systeem functioneerde ik prima. Ik was niet bang. Er was een diep gevoel van uitverkoren zijn, een soort synthese van vereerd voelen en ontzag hebben, een ervaring die ik meestal associeer met de nabijheid van de grote walvissen. Een combinatie van ' Wat een geluk!' en 'Waarom ik?' Mijn beleving van dat licht was overweldigend. Het leefde, en ik ben ervan overtuigd dat het bewust was. Gedurende de tijd dat het wiel zich onder de boot bevond voelde ik een presentie, een innerlijke zekerheid van leven, zoals je dat kunt hebben wanneer je wakker wordt in het donker en je weet zeker dat er iemand in de kamer aanwezig is. Ik voelde in het wezen een zekere mate van verbaasde herkenning, alsof je iemand die je allang kent van foto's voor de eerste keer persoonlijk ontmoet . Het duurde niet lang. Toen dat ongrijpbare contact was gelegd, trok het licht zich samen en schoot met een enorme snelheid terug in de duisternis van de diepte. We waren weer alleen - en ik voelde behoefte om te huilen.

33. DE SUTRA'S Zen-verhaal

Tetzugen, een Japanse Zen monnik in Japan, besloot de Sutra's van Boeddha die tot dan toe alleen in het Chinees beschikbaar waren, in het Japans uit te geven. De boeken zouden als woodprint (met houten blokken) in 7000 exemplaren worden gedrukt. Dat was een immens karwei. Tetsugen begon daarom geld in te zamelen voor dit plan, en hij reisde door het hele land. Een enkele keer kreeg hij goudstukken, maar meestal waren het maar kleine bedragen die hij ontving. Maar iedere donor werd met dezelfde hoffelijkheid bedankt. Na 10 jaar had Tetsugen genoeg geld ingezameld om aan het werk te beginnen. Maar net in die tijd was er een grote overstroming. Daarop volgde hongersnood. Tetsugen nam het geld dat hij voor de boeken had gekregen om de slachtoffers te helpen. Toen begon hij opnieuw geld in te zamelen voor het drukken van de Sutra's. Een paar jaar later brak er een epidemie uit. En weer gaf Tetsugen al het geld weg om zijn volk te helpen. Opnieuw ging hij het land in en vroeg hij de bevolking om bijdragen, en na 20 jaar werd zijn wens vervuld. De blokken waarmee de boeken zijn gedrukt zijn nu te bezichtigen in een klooster in Kyoto. De Japanners vertellen hun kinderen dat Tetsugen drie sets van de Sutra's maakte, en dat de eerste twee onzichtbare boeken de laatste zichtbare zelfs overtreffen.

37

34. DE NDEBELE De NDEBELE zijn een etnische groep uit Zuid Afrika die oorspronkelijk een groot gebied van Zuid Afrika en Zimbabwe bewoonde, maar waarvan een deel zich ten noorden van Pretoria heeft gevestigd in 'KwaNdebele' , een 'nationale staat' uit nood geboren ten tijde van het Apartheidsbeleid. De Ndebele op het platteland hadden een rijke cultuur waarin het versieren van hun huizen en van hun lichaam een kleurige rol speelde. Veel van die tradities ging verloren bij de onteigening van hun land, maar gelukkig is er nog veel over, en langzaamaan werd de traditie aangepast aan de nieuwe leefomstandigheden. Door het bekender worden van deze volkskunst ontstond er belangstelling in het buitenland, en de traditionele motieven vonden ook andere toepassingen dan op de muren van de huizen: in keramiek, stoffen en sieraden. In 2001 werd er een centrum geopend waarin enthousiaste vrouwen andere vrouwen de patronen leren schilderen, zodat er cultuurdragers zijn die de traditie op hun beurt weer door kunnen geven. Dat die waard is om te blijven bestaan blijkt uit de vele foto's op internet. Hoe zou onze

maatschappij eruitzien als wij een dergelijke versiertraditie hadden, in dit grijs en beige landje? De Ndebele hebben niet alleen op het gebied van versieringen bijzondere tradities. Zoals bij de meeste zo niet alle Afrikaanse stammen speelt voorouderverering een grote rol. Wanneer een man is overleden worden al zijn bezittingen verzameld en niemand mag daar meer gebruik van maken. Dan wordt het lichaam naar de 'dodenhut' gebracht, waar enkele mannen hem klaarmaken voor de begrafenis en hem in de juiste houding plaatsen. De vrouwen huilen en lamenteren, en men bespreekt de oorzaak van het overlijden. Niemand mag de naam van de overledene noemen. Bij het vallen van de nacht wordt een vuur gemaakt, en alle mannen waken dat niemand het lichaam mee kan nemen. De overleden man moet een nacht in de dodenhut doorbrengen voor hij begraven kan worden. Een os wordt geslacht om de dode man te begeleiden. Het vlees zal hem van proviand onderweg voorzien, en de huid wordt gebruikt om hem te bedekken. Bij zijn aankomst in de geestenwereld zal de man het vlees kunnen delen met zijn voorouders en familie, die hem des te hartelijker zullen ontvangen.

De dode wordt door de achterkant van de hut naar zijn graf gebracht. Het lichaam wordt in een zittende positie in het graf gezet met zijn gezicht naar de kraal, en met een speer in zijn hand. Een pluk haar van zijn vrouwen gaat mee. "Ga in vrede en pleit voor ons" zegt men tegen de overledene. Op het graf worden stenen geplaatst die in de natuur zijn gevonden. Als er geen stenen zijn, dan takken. Diverse rituelen worden uitgevoerd om de voorouders niet tegen de haren in te strijken, en de hut wordt met koeienpoep en kruiden besmeerd om de lucht weg te werken en kwaaie geesten af te schrikken. Ongeveer een jaar later, voor het regenseizoen intreedt, wordt er een feestelijke ceremonie gehouden die "het thuisbrengen van de doden" wordt genoemd. Nu mag de naam van de dode weer worden uitgesproken. Een geit wordt geofferd aan de spirits, en de dode maakt nu weer deel uit van

het gemeenschapsleven. Dat betekent dat hij gehouden wordt aan zijn taak om de familie te beschermen. Wordt er iemand ziek, dan zal de oudste van de kraal zich beklagen bij de os en de geest van de overledene wordt de wacht aangezegd: "Als je je werk niet doet en je kinderen beschermt, wat doe je dan?" Als de os gaat urineren is de waarschuwing gehoord. Doet hij dat niet, dan heeft de familie een probleem met de geestenwereld.

38

35. HOPI VISIE Van Indianen kan men veel leren. De Hopi , die leven in een reservaat in het noord oosten van Arizona, hebben een rijke cultuur waarin het sjamanisme een grote rol speelt. Ze zijn vooral bekend om hun schitterende aardewerk dat modern aandoet door zijn grafische motieven en strakke vormen, en om hun 'Kachina's', de kleurrijke uitbeeldingen van geesten en goden. De Hopi geloven in de verbondenheid van alles wat leeft, en ze geloven dat alles bezield is, zelfs de dingen die wij dood zouden noemen. Ook geloven ze in verschillende dimensies. 'Geloven' is niet het juiste woord, want elke

sjamanistische cultuur is zeker van de dingen die wij onder 'geloof' rangschikken, doodeenvoudig omdat ze weten waar ze over praten. Sjamanen zijn forenzen tussen deze en een andere wereld, en daar is kundigheid, training en wijsheid voor nodig, maar geloof? Nee. Hopi sjamanen praten met dieren en met planten, en die nemen in hun veranderde bewustzijntoestand vaak de vorm aan van een mens. Daarom zegt een Hopi sjamaan: "Leven is overal gelijk. In onze beleving is het een mensenwereld, en daarom verschijnen alle dieren, vogels, insecten, bomen en planten in vermomming, in de vorm waarin wij gewend zijn ze te zien. Maar wij geloven dat alles wat leven in zich heeft ergens anders een huis heeft en een menselijke gedaante. Daarom zien wij ze als mensen in onze dromen en visioenen. Als ze sterven gaat hun ziel terug naar hun eigen wereld, maar hun afstammelingen zullen zich manifesteren in onze wereld, generatie na generatie." Hopi sjamanen en ook sjamanen van andere stammen hebben een manier van divinatie die ze 'rock-seeing' noemen. Dat gaat zo: Bedenk eerst een vraag of probleem waarop je antwoord zou willen krijgen. Ga dan in de natuur wandelen en laat je leiden tot je aandacht wordt getrokken door een steen die minstens twee vuisten groot is, en liefst onregelmatig. Raap hem op en ga ermee op een rustige plek zitten. Leg de steen voor je op de grond, en stel je vraag. Concentreer je dan op het oppervlak van de steen, net zo lang tot je er figuren en levende wezens in ziet die door de lijnen en kuilen in de steen naar voren komen. Dat kan enige tijd duren. Als je voelt dat je genoeg dieren, planten, gezichten of andere entiteiten hebt gevonden, bedenk dan wat de steen je te zeggen heeft over je probleem. Onthoud je indruk, en doe hetzelfde met de andere kant van de steen. Als het een dikke steen is kun je ook de beide zijkanten nog proberen te 'lezen' Nu kun je de boodschap van die verschillende kanten tot een eenheid maken. Als je klaar bent, dank dan de steen, en breng hem terug naar dezelfde plek waar je hem hebt gevonden. Deze techniek heeft verwantschap met de 'Rorschach test' van psychologen: het vrij associëren aan de hand van symmetrische inktvlekken. Onze hersens zijn goed in het vinden van betekenisvolle patronen. Maar voor de Hopi's is deze techniek geen spel. Fantasie is geen concept dat een plaats heeft in het sjamanistisch denken, zegt Michael Harner in zijn boek 'The Way of the Shaman'. Vanuit het gezichtpunt van de Hopi zijn er werkelijk dieren, planten en spirits in de steen die leven in een andere, verborgen dimensie. Harner haalt een tekst aan van een Siberische Shaman, die zegt: Alles wat er is, leeft. Op en steile rivieroever is een stem die spreekt - Ik heb de meester van die stem gezien, hij boog voor me, ik sprak met hem en hij beantwoordde al mijn vragen. Alles wat er is, leeft. Kleine grijze vogel met een blauwe borst zingt in de oksel van een tak; roept haar spirits dansend aan -zingt haar sjamanengezang. De specht in de boom - dat is zijn drum - hij heeft een drumsnavel en de boom schudt, roept het uit als de bijl in zijn zijde bijt. Alles wat er is, leeft. De lantaarn loopt rond, de muren van dit huis hebben tongen en zelfs deze kom heeft zijn eigen ware thuis. De huiden slapend in hun buidels waren deze nacht met elkaar in gesprek. Geweien op de graven komen overeind en cirkelen om de grafheuvel terwijl de doden zelf opstaan en de levenden gaan bezoeken.

39

36. HET MAGISCHE KLOOSTER Bewerkt naar Idries Shah

Een zekere derwisj was gewend aanwezig te zijn bij de wekelijkse maaltijden van een gecultiveerde en genereuze man, die een cirkel van vrienden om zich heen had verzameld. De derwisj nam nooit deel aan de conversaties. Hij kwam, schudde glimlachend de hand van iedereen, at, bedankte en ging weer. Niemand wist iets van hem, hoewel er geruchten rondwaarden dat hij een heilige man was. De gasten hoopten dat er een tijd zou komen dat de derwisj zijn wijsheid aan hen mee zou delen. Sommigen schepten over hem op om zo hun status naar vrienden te verhogen. Maar omdat er niets veranderde in de relatie tussen de derwisj en de andere gasten en hij nooit deelnam aan hun hoogstaande gesprekken, begon de stemming om te slaan. Nu waren er velen die vermoedden dat hij een oplichter was. Maar op een dag sprak de derwisj. Hij zei: "Ik inviteer jullie allemaal in mijn klooster, morgenavond. Jullie zullen bij mij de maaltijd gebruiken." Onder elkaar spraken de gasten over die invitatie. De derwisj was armoedig gekleed, hij kon beslist niet zoveel mensen te eten geven. Anderen opperden dat hij hen al die tijd op de proef had gesteld.

Nu zou hij hen belonen voor hun geduld. Er waren er ook die anderen waarschuwden dat de derwisj van plan was hen in op deze manier in zijn macht te krijgen. Maar de nieuwsgierigheid won het, en allen besloten de uitnodiging aan te nemen. De volgende avond leidde de derwisj de gasten van het huis naar een verborgen klooster dat zo magnifiek was en zo gigantisch groot dat ze totaal overdonderd waren. Het gebouw was vol leerlingen die klaar stonden om de groep op hun wenken te bedienen. De gasten kwamen door meditatiehallen gevuld met wijzen die opstonden om bij de nadering van de derwisj hun respect te betuigen. Het feest dat gegeven werd overtrof de stoutste verwachtingen, en de gasten waren verbijsterd. Zij smeekte de derwisj hen allen als zijn leerlingen te accepteren. Maar de derwisj zei eenvoudig: "Wacht tot het morgen is." De morgen kwam, en in plaats van wakker te worden in het luxueuze bed met zijden lakens waar ze in waren gaan slapen, gekleed in prachtige gewaden, lagen ze nu naakt op de grond in de ruïne van een gebouw op een kale berg. Geen spoor van de derwisj, noch van de prachtige ornamenten, de bibliotheken, de fonteinen en de dikke tapijten. "Die rotzak heeft ons bedrogen met zijn smerige tovenarij!" schreeuwden de gasten. En ze wensten elkaar geluk met het feit dat ze de boef, wiens zinsbegoochelingen kennelijk het daglicht niet konden verdragen, eindelijk doorhadden, en zijn boze bedoelingen, welke dan ook, waren verijdeld. Velen dankten hun redding aan hun eigen geestelijke verdiensten. Maar wat de gasten niet wisten, was dat de derwisj net als hij het klooster had laten ontstaan, de groep nu liet geloven dat ze op de kale grond in een ruïne lagen. In feite waren ze in geen van beide plaatsen. Uit het niets verscheen de derwisj, en hij zei: "Nu gaan we terug naar het klooster." Hij wuifde even met zijn hand en ze bevonden zich opnieuw in de prachtige rijkversierde hallen. De gasten hadden spijt. Blijkbaar was dit de werkelijkheid, en de ruïne was alleen een test geweest. Sommigen mompelden dat ze blij waren dat de derwisj hun kritiek niet had gehoord. Als hij ons deze kunsten kan leren, zeiden sommigen, dan is de ervaring de moeite waard geweest. Maar de derwisj wuifde weer zijn hand, en allen bevonden zich weer aan de tafel in het huis van hun wekelijkse gastheer. In werkelijkheid hadden ze die plek nooit verlaten. De derwisj zat in de hoek waar hij altijd ging zitten. Zijn lippen bewogen niet, maar allen hoorden hem spreken in hun hoofd: "Omdat jullie hebzucht jullie belet om bedrog van realiteit te onderscheiden, kan een derwisj jullie niets leren - alleen bedrog." Iedereen die die avond aanwezig was bleef de tafel van de gastheer eer aandoen. Maar de derwisj deed nooit meer zijn mond open. En na een tijd realiseerden de gasten zich dat zijn hoek nu altijd leeg was.

40

37. CHINEES GEESTENFESTIVAL Vergelijkbaar met het Amerikaanse Halloween is een eeuwenoud feest in China: het Hongerige Geestenfestival. Het valt op de 14de nacht van de 7de maanmaand, en in heel China wordt het gevierd. China heeft een rijke en heel diverse cultuur waarin er heel veel plaats is voor folklore. Geesten en mythologische dieren spelen daarin een grote rol, en laat maar aan de Chinezen over om een kleurig en spectaculair feest te organiseren. Het festival is geworteld zowel in het Boeddhistisch als in het Taoïsme en daarom heeft dit festival voor alle Chinezen een speciale betekenis.

Chinezen geloven dat de doden geesten worden die tussen hemel en aarde verblijven. Geesten zonder nakomelingen die offers kunnen brengen op het Geestenfestival, kunnen de levenden een hoop last bezorgen. Om dat te voorkomen is er alle reden om van dit feest een 'liefdesfeest' te maken. Aan de basis van het feest ligt een legende: Mu Lian was een jongeman die monnik wou worden, ondanks zijn moeders gesmeek om bij haar te blijven en te zorgen voor haar oude dag. Mu Lian zette door, en toen hij zijn training beëindigd had, ontdekte hij dat z'n moeder intussen was gestorven en voor zonden waar hij niets van wist in de hel was terechtgekomen. Als goede zoon zette hij al z'n vermogens in om haar uit de hel te bevrijden. Hij vastte, bad en bracht talloze offers in voedsel en spirit geld aan de Heer van de Onderwereld. Uiteindelijk was Mu Lian in staat zijn moeder te bevrijden, en daarmee te voorkomen dat ze een 'hongerige geest' werd die altijd uit was op genoegdoening. Traditioneel is voorouderverering een belangrijk deel van het festival. Er wordt veel voedsel bereid en geofferd en geld en textiel verbrand om de geesten van de voorouders die het festival bezoeken tevreden te stellen. Daarnaast worden miniatuur papierbootjes en lantaarns in de rivier losgelaten, wat bedoeld is om verloren geesten en voorouderspirits de weg te wijzen. Voor de Chinezen is dit festival in de eerste plaats een verbindingsritueel tussen levenden en doden, aarde en hemel, lichaam en geest. In de Chinese traditie wordt de zevende maand de Geestmaand genoemd. Chinese maanmaanden variëren in relatie tot onze kalender. De 7de maand valt ergens in de periode september/oktober.

Volgens het volksgeloof komen in die maand de geesten uit de onderwereld om de aarde te bezoeken. Het Hongerige Geestenfestival is de climax van een serie festiviteiten die in die maand plaatsvinden. Omdat de geesten 'los' zijn, wordt aangeraden met donker thuis te blijven. Veel sociale gebeurtenissen worden gemeden in de Geestenmaand, zoals verhuizingen, het openen van een business, of trouwen. Zwemmen en andere watersporten worden ontmoedigd. Als er een kind op de dag van het Hongerige Geestenfestival wordt geboren, wordt zijn geboortedatum officieel bij inschrijving veranderd, om de schijn te vermijden dat het kind iets met de geesten te maken heeft. Als iemand op die dag doodgaat dan is de familie daar niet blij mee, want dan wordt zijn spirit door de geesten meegenomen naar de onderwereld.

Hoewel de Chinese versie van Valentijnsdag ook in de 7de maand valt, zijn het toch de geesten die de meeste indruk maken. Men vertelt elkaar dat je gegarandeerd een geest zult zien als je in het donker buiten bent, en er zijn genoeg mensen die dat kunnen bevestigen.

41

38. LIGT HET LEKKER? Ieder jaar op 29 juli vindt er een merkwaardig festival plaats in het dorp San Xosé de Ribarteme in Galicia, noord Spanje. Die dag is de dag van de heilige Martha, zus van Maria en Lazarus, welbekend uit het Evangelie. Omdat Jezus Lazarus uit de dood opwekte, is Martha de beschermheilige van de opstanding - logica moet je hier niet zoeken - en wordt ze geassocieerd met hulp aan stervenden. Ieder jaar op de dag van deze heilige stromen bedevaart- gangers naar het dorp om daar te bidden voor de zieken, te danken voor hun eigen genezing en er de processie mee te lopen. San Xosé ligt in de buurt van Santiago de Compostella, maar als bedevaartplaats is de 'romeria' - de bedevaart - naar San Xosé ouder, en zeker ook merkwaardiger. De wortels liggen in de 16de eeuw toen de lokale priester het introduceerde als een manier om geld in te zamelen voor het inzakkende kerkgebouw. De wortels van de traditie liggen waarschijnlijk buiten het

Christendom, in de heidense tradities waar Galicia lang aan vastgehouden heeft. Het festival - acht missen op een dag en een processie, zou je een Bijna Dood Ervaring kunnen noemen. Alles staat in het teken van de Dood, en men viert zijn (voorlopige) ontsnapping door wassen beeldjes, ex voto's die een ziek maar genezen lichaamsdeel uitbeelden▼ , naar de kerk van San Xosé te brengen en achter te laten aan de voeten van de heilige Maagd Martha. Men treft er allerhande rituele boetedoeners aan, mensen die zich in witte kleren steken om te getuigen van hun genezing en anderen die hele afstanden afleggen op hun knieën, biddend voor hun eigen of andermans gezondheid. Sommigen binden zware dakpannen op hun hoofd om de tocht nog moeilijker te maken. Anderen vervullen een belofte: als die en die beter wordt dan zal ik een pelgrimstocht maken naar San Xosé. Zo'n belofte, daar ben je aan gehouden. Maar het vreemdst zijn de doodskisten. Die worden soms aangeschaft door mensen die in dat jaar de dood in de ogen hebben gezien, maar het er levend hebben afgebracht, meest kankerpatiënten en slachtoffers van een ongeval.

Wie geen kist heeft kan er een lenen bij de pastoor. Liefhebbers leggen zich neer in hun - even nog niet nodig - doodskist en laten zich langs de heilige maagd Martha in de kerk dragen door hun dankbare familieleden. De kisten - ieder jaar een ander aantal - worden gevolgd door zes pelgrims, twee mannen en vier vrouwen, die een traditioneel gebed zingen ter ere van en opgedragen in dank aan Marta: "Maagd Santa Martha, ster van het noorden, we brengen u degenen die de dood hebben gezien." Om 12 uur wordt het beeld van Martha uit de kerk gedragen en door

het dorp, op de schouders van jonge gelovigen, en gevolgd door enkele andere heiligen en een lange stoet doodskisten, dorpelingen en belangstellenden. Iedereen werpt muntjes in een box aan de voeten van Martha, vergezeld van een wens en een gebed om van z'n kwalen verlost te worden. In haar ommegang door de straten ontvangt Martha soms zo'n € 25.000.- , want wie wil er nou niet gezond worden. Na afloop van de processie worden de beelden teruggeplaatst in de kerk, en de kisten gaan naar Vader Manuel de priester, die ze terugbrengt naar de opslag. Tot volgend jaar.

42

39. DE MAGIE VAN FINLAND Finland is letterlijk een apart land. Het heeft een taal die alleen verwant is met het Hongaars en niet met het

Scandinavisch. Het hoort niet bij Scandinavië, noch bij oost- of west- Europa. Finland heeft een heel eigen landschap en een eigenzinnige geschiedenis. Het land heeft lang een 'sjamanistische' cultuur gehad, waarin alles bezield was en

omgang met de natuur vanzelfsprekend om rituelen vroeg. In dit sombere beboste land dat vooral in het zuiden bedekt is met duizenden meren, was de bevolking dun en wijd verspreid, en stedelijke bebouwing kwam pas laat op gang. Aan het eind van de 18de eeuw was Helsinki nog een vissersdorp, dat vanaf 1809 snel uitgroeide tot de hoofdstad van Finland. Het nationale epos van Finland is de Kalevala, een in 1835 uitgegeven verzameling sagen en heldendichten over de geschiedenis van het land en zijn cultuur die belangrijk bijdroegen tot het identiteitsgevoel van de Finnen. In de Kalevala wordt het oude geloof in spirits bezongen. Sjamanen daalden af naar 'Tuonela', het geestenrijk, om voorspoed te bedingen voor de plaatselijke gemeenschap. Sjamanen in Finland waren in vroeger eeuwen zo machtig dat ze konden helen en doden, en hun stamgenoten voorspoed of hongersnood konden brengen, en, zoals tot in de 18de eeuw gebeurde, de doden konden doen verrijzen. Een eigenaardigheid van het Finse magische denken bestaan nog steeds: Veel Finnen zullen nooit de naam van hun baby aan iemand laten weten, of het kind er mee aanspreken voor de baby is gedoopt. Alleen de Lutherse dominee mag hem weten, maar die heeft min of meer de rol van een moderne sjamaan in de Finse cultuur. In oost Finland wordt ook de naam van een overledene niet genoemd. Er is een 'naam wet' van kracht die bepaalt welke namen geoorloofd zijn en welke niet en Finnen noemen iemand meestal niet bij zijn naam in een direct gesprek. Net als dat in Groenland en op meer plekken op de wereld geldt, moet de 'naamziel' beschermd worden en verborgen voor kwade geesten die de drager schade zouden kunnen berokkenen. Voorouders zijn belangrijk zoals in elke sjamanistische samenleving, en de sauna is een nationale passie. In het oude Finland was de sauna een religieus ritueel en in de stoomruimte verbleven de geesten. Iedere Fin gaat met midzomer, midwinter en bij bijzondere gelegenheden naar de sauna, hoewel het land al sinds de 12de eeuw gechristend is. Tot in de 70er jaren was Finland hoofdzakelijk een land van landbouwers, gedomineerd door het Lutherse geloof met hun boodschap van reinheid, nederigheid en veroordeling van ongelovigen. Pastores waren vaak ongeletterde piëtisten die met charisma en vaste overtuigingen de verloedering te lijf gingen, in de eerste plaats het wijd verbreide alcoholisme van de plattelandsbevolking. Maar sommigen waren ook healers. De autoriteiten zagen hun activiteiten met lede ogen aan, en één van die prekende rondtrekkende figuren, Paavo Ruotsalainen (1777-1852) werd gevangen gezet vanwege zijn hypnotische gaven. Ook in de meer recente geschiedenis hebben Revival bewegingen in Finland laten zien dat het geloof in healers en religieuze volksmenners niet tot het verleden behoort. Er zijn er zelfs die ook nu nog doden laten herrijzen.....

In 1990 was dominee Markku Koivisto niet anders dan andere Lutherse dominees, toen er lymfklierkanker bij hem werd vastgesteld. Hij was toen 36 en niet in de stemming om nu al dood te gaan. Een paar dagen voor hij geopereerd zou worden belde er een onbekende man aan, die zei dat hij was gekomen om de dominee te zalven. Dat deed hij, en hij vertrok. Drie dagen lang lag de dominee wakker met een raar gevoel. Na drie dagen stond de vreemdeling weer op de stoep, en hij deelde de dominee mee dat God hem had genezen. Koivisto liet zich in het ziekenhuis onderzoeken, en ja, geen kanker meer te bekennen. Dat de dominee daarvan ondersteboven was is begrijpelijk. Zijn levenshouding veranderde, en hij legde zijn lot met een gerust

hart in Gods hand. Kort daarop begon Koivisto zijn eigen wonder-groepering, die snel naam en faam verwierf en duizenden naar de diensten trok. Toen hij echter ook claimde de doden te kunnen opwekken werd hem door de Lutherse kerk de wacht aangezegd. Toch deed hij, onder het oog van velen, precies dat. De 16- jarige Riku Markinen was betrokken bij een verkeersongeluk en werd in het ziekenhuis hersendood verklaard. Maar Koivisto bad, en vóór de jongen van de life-support werd afgehaald kwam hij tot leven, na enkele dagen dood te zijn geweest. Nu werkt hij enthousiast mee in de Revival-organisatie van Markku Koivisto, die intussen van een tweede kankeraanval, en nu met veel uitzaaiingen, volledig is genezen.

43

40. HEILIG VUUR Wie wel eens een boek heeft gelezen van Alexandra David-Neel, de Franse Tibetreizigster uit het begin van de 20ste eeuw, herinnert zich misschien haar verslag van monniken die naakt in de sneeuw van de Himalaya's 'Tum-mo' beoefenen: het genereren van lichaamswarmte waardoor ijs en sneeuw kunnen smelten. Dat is een vorm van Yoga die een lange leertijd vraagt. Kandidaten legden vroeger, toen China het nog niet voor het zeggen had, een examen af. In 'Magie en mystiek in Tibet' beschrijft David-Neel hoe dat ging: "De neophyte zit naakt met gekruiste benen op de grond. Iedere kandidaat heeft om zich heen een laken dat is gedoopt in ijswater. Met zijn lichaamswarmte moet hij dat laken drogen. Is het droog, dan wordt het opnieuw in water gedompeld. De kunst is om zoveel mogelijk lakens te drogen. De wedstrijd gaat door tot in de ochtend. Sommigen zien kans in enkele uren tijd meer dan 40 lakens te drogen. Wie het meest heeft is de winnaar." David-Neel zegt dat iemand die een kans wil maken volleerd te worden in Tum-mo de yoga ademtraining al moet beheersen en een groot vermogen tot

concentratie hebben, liefst zo dat hij in staat is in lichte trance een toestand te visualiseren die daardoor werkelijkheid kan worden. Perle Epstein beschrijft in "Oriental Mystics and Magicians' hoe de novicen beginnen met in een dun kledingstuk op een stromat in de sneeuw te zitten. Gezeten in de lotushouding probeert de novice iedere negatieve gedachte uit te bannen en zijn geest te vullen met goddelijke warmte en liefde. Door zich een vuur voor te stellen en warmte te visualiseren wordt het lichaam in de gewenste toestand gebracht en de kou wordt niet langer gevoeld. De meer ervaren yogi visualiseert een gouden lotus die uit de navel komt en identificeert die met Rama, een van de manifestaties van de godheid. Het vuur doortrekt het hele lichaam. Dan visualiseert hij een vlam die uit zijn hoofd komt. Met verschillende ademtechnieken wordt het effect versterkt. Uiteindelijk, na een uur lang alle trappen van voorbereiding doorlopen te hebben, verliest de novice ieder gevoel van lichamelijkheid en wordt een vlam die hitte om zich heen verspreidt. In deze tijd hebben reizigers yogi's naakt in de sneeuw zien zitten, terwijl de sneeuw in een cirkel van 3 m om hen heen was gesmolten. In februari 1985 hebben verschillende wetenschappers uit Duitsland een film gemaakt van Yogis die Tum-mo beoefenden in de Himalaya's. Twaalf monniken zaten op de vloer van hun onverwarmde klooster met niets anders aan dan een lendendoek. Toen zij gehuld werden in het kletsnatte ijswaterlaken bibberden ze niet. Ieder ander zou zijn gaan klappertanden. Korte tijd daarna begonnen de lakens te stomen. De ruimte vulde zich met waterdamp, en na 30 minuten waren de lakens kurkdroog. Het team filmde ook een groep monniken die op 6000 meter hoogte een speciale Tum-mo meditatie deden: de hele nacht lagen ze voorovergebogen in de sneeuw met hun hoofd op de grond en zonder sandalen, met alleen een licht katoenen doek over zich heen. De meditatie bracht hen in een onderkoelde toestand zoals dat tijdens open hart operaties bij ons soms gebeurt. Ook een sneeuwbui bracht hen niet in beweging. 's Morgens, op een teken van een van hen stonden ze op, deden hun sandalen weer aan en liepen licht en makkelijk naar beneden. In het westen weten we dat door middel van Biofeedback, een techniek waarbij met behulp van apparatuur mensen wordt geleerd meer greep te krijgen op lichamelijk processen, de lichaamstemperatuur beïnvloed kan worden. We weten ook dat we moeten proberen die lichaamstemperatuur niet te laten oplopen boven de 40º. Met 42º begeven onze hersens het, want die zijn het meest gevoelig voor hoge temperaturen. Toch blijkt dat niet altijd het geval. In de medische literatuur komen gevallen voor van hogere metingen. Sommige heiligen zoals de Italiaanse Padre Pio en de 14de eeuwse Engelse mysticus Richard Rolle konden hun lichaamstemperatuur gevaarlijk hoog doen oplopen wanneer ze in vervoering raakten. Rolle noemde dat 'the fire of love' . Sommigen gaan daarin tot de dood, zoals de 15de eeuwse Hindoe-heilige Radha, die afscheid nam van haar leerlingen, zich terugtrok en voor de verbijsterde toeschouwers in een uitbarsting van licht in een oogwenk zichzelf cremeerde. In 1971 deed een Sikh heilige, Sadhu Singh, hetzelfde. Rustig zittend in meditatie verzonken werd hij in enkele seconden in de as gelegd. Blijkbaar kunnen er door onze geest in ons lichaam krachten worden opgewekt die niet ongevaarlijk zijn in ongetrainde beoefenaars van mystieke gemoedstoestanden. Zou het onverklaarde verschijnsel van Spontaneous Human Combustion verklaard kunnen worden door een bizar foutje in onze warmtehuishouding, een uit de hand gelopen hitteontwikkeling die voorbehouden is aan heiligen en tum-mo beoefende yogi's? Wie weet.

44

41. KONTOMBLÉ Wij Westerlingen geloven al of niet in natuurgeesten. Meestal niet. Niet echt tenminste. De meeste mensen hebben ze nooit gezien, en in Nederland is dat ook maar aan weinigen gegeven. Sprookjes drijven op elfen en kabouters en tovenaars en sprekende dieren, maar dat zijn sprookjes, en wij zijn echt. Niet zo in Afrika. Daar is bij stammen die nog een met de natuur verbonden bestaan leiden het bestaan van andere werelden dan de onze geen geloof maar een zekerheid, voortgekomen uit ervaring. In het boek van Malidoma Somé, 'Of Fire and the Spirit' worden gebeurtenissen

beschreven die ons verstand te boven gaan. Terwijl wij als Harmoniaan toch wel wat gewend zijn. Somé is een lid van de Dagara stam uit Burkina Faso in west Afrika. Het boek is zijn levensverhaal. Ik zal er vaker iets uit overnemen, omdat dit boek een van de meest bijzondere is die ik in jaren heb gelezen, en het helaas niet in het Nederlands is vertaald. Malidoma vertelt een jeugdervaring, van toen hij 3 of 4 was. Die ervaring bleef hem bij en was vormend voor de rest van zijn leven. Buitengewone ervaringen zijn voor de Dagara vanzelfsprekend deel van het dagelijks leven, en om daar greep op te houden is alles aan rituelen gebonden. Sommige ervaringen zoals de onderstaande worden niet aangemoedigd als een kind nog te jong is, omdat ze zijn ontwikkeling in de war kunnen brengen. Alles op z'n tijd. Maar soms heeft de 'andere wereld' een ander idee.... Vrouwen van de Dagara stam gaan het oerwoud in om hout te sprokkelen. Jonge kinderen worden op de rug meegedragen, en 'lostgelaten' tijdens het werk. Malidoma is gewend in het bos rond te rennen op zoek naar dieren die hij achterna kan zitten. Daar hoeft hij nooit ver voor te gaan. Maar deze keer rent hij achter een konijn aan dat zich in het hoge gras schuilhoudt, en hij raakt verder en verder van zijn moeder vandaan. Dat is niet erg, hij kent dit stuk van het bos goed genoeg. Dan: "Ik volgde het konijn voorzichtig, terwijl ik steeds de graspollen uit elkaar duwde, maar het dier was me steeds te vlug af. Toen ik hem eindelijk klem had gezet en bovenop hem wilde duiken, leek het of ik halverwege in de lucht bleef hangen. Waar ik dacht dat het konijn was, zat een kleine man, ongeveer net zo groot als het konijn. Hij zat op een soort stoel die maar vaag zichtbaar was. Zijn haar was zo wit en zo glanzend dat het haast onnatuurlijk leek, en hij had een witte lange baard die op zijn borst hing. Daarbij droeg hij een witte Dagara mantel. Om hem heen hing een schijnsel, regenboogkleurig, als een ronde toegang tot een andere realiteit. Hoewel zijn lichaam het portaal grotendeels opvulde, kon ik toch zien dat er een immense wereld achter zat, die leek op de normale wereld maar toch anders. De figuur zat op een hellend vlak, maar hij viel niet om. Ik was niet bang maar wel verstijfd, alsof ik elektrisch geladen was. M'n hele lichaam prikkelde. De man zei: "Ik sla je al heel lang gade, sinds je moeder met jou hierheen komt. Waarom wil je dat konijntje, jouw kleine broeder, pijn doen? Hij heeft je toch niets gedaan? " De stem van de man was dun en ik zag zijn lippen nauwelijks bewegen. Verward antwoordde ik "eh...ik weet het niet." "Wees dan voortaan vriendelijk voor hem" hernam de figuur. Het konijn houdt ook van deze plek, van de frisse lucht, en hij heeft net als jij een moeder die voor hem zorgt. Wat zou die zeggen als jij haar zoon pijn doet? Ga nou maar, want je moeder is ongerust. " Terwijl hij tegen mij sprak hoorde ik een krakend geluid alsof de aarde zelf opensprong. De oude man stond op, slingerde zijn stoel over zijn schouder en liep de opening binnen. De aarde sloot zich achter hem. Op datzelfde moment hoorde ik mijn moeder roepen : "Malidoma, Malidoma, waar ben je, geef alsjeblieft antwoord! Het duurde even voor ik instaat was terug te roepen. Ze rende naar me toe. "Ik heb al sinds het middaguur naar je gezocht" zei ze hijgend. "het is bijna donker. Wat heb je al die tijd gedaan? " "Ik zag een man in een bosje en die zei dat ik vrienden moest zijn met konijnen." "Welke man, welke konijnen?"vroeg mijn moeder paniekerig. "Waar heb je het over?" "De man was heel klein en heel oud, mama. Hij woont daar in dat bosje, maar nu is hij weg" zei ik. "Oh, de voorouders helpe ons, mijn kind heeft een Kontomblé gezien. Je mag hier met niemand over spreken, hoor je me?" Toen hing ze mij op haar heup en hees de zware mand met hout op haar hoofd. De lange weg naar het dorp zei ze geen woord meer en ook zong ze niet, zoals ze altijd deed. Over de Kontomblé hebben we nooit meer gesproken." In 'The Healing Wisdom of Africa' schrijft Malidoma: "als ik deze wezens later niet vele malen had ontmoet en met hen gepraat had, en zelfs hun stemmen op de band had opgenomen, zou ik waarschijnlijk de ervaring die ik als kind had hebben afgedaan als een hallucinatie. Steeds als ik in de natuur ben vraag ik me af hoeveel ogen er naar ons kijken zonder dat we het in de gaten hebben...."

45

42. DE HEILIGE LETTER ALEF Het Hebreeuwse alfabet is door de eeuwen heen gezien als een magisch geheel. Het Jodendom heeft legendes gehecht aan de plaats van een letter binnen het alfabet, de vorm en de klank van de letter, de plek van de letter in woorden en de numerieke waarde van elk van de 22 letters in het Hebreeuwse alfabet. Vele boeken zijn erover geschreven en mystieke leringen aan opgehangen. Geen wonder, want in de overlevering is Hebreeuws een door God gegeven taal en iedere letter dient een heilig doel. Volgens de legende waren de Hebreeuwse letters er al vóór de Schepping; het was de taal van God waarmee hij de wereld in het leven riep. Mensen die de Torahrollen schrijven met de 5 boeken van Mozes (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium) doen dat op een bijzondere manier. Geen enkele letter mag een andere letter raken. De 'sofer' , Torahschrijver, heeft heel wat oefening en geduld nodig voor

hij een rol helemaal volgens de regels kan schrijven. Denk je in, nooit eens een verschrijving, want er is geen 'delete' voor het echte handwerk. Als zo'n rol, of een ander ritueel geschrift iets gaat mankeren, dan wordt hij met liefde hersteld zodat alles weer helemaal 'kosher' is. Als dat niet meer kan omdat een rol teveel schade heeft opgelopen, dan wordt hij begraven met gebeden en rituelen, alsof het een mens betreft. Dat geldt ook voor gebedenboeken en alles waar de naam van God in voorkomt. Het is ondenkbaar dat een boek of handschrift met de 4 heilige letters - het 'tetragrammaton' - van Gods naam in de papierbak zou verdwijnen. Hebreeuws, geschreven van rechts naar links, is een medeklinkertaal, opgebouwd uit combinaties van letters die door klinkers de juiste betekenis krijgen. De klinkers worden meestal niet geschreven, en als dat wel zo is dan worden ze aangeduid door een systeem van puntjes en streepjes onder de medeklinkers. ▲ Hierboven ziet u hoe dat werkt: De grote letter is de Alef, de eerste letter van het alfabet, maar geen A !, zoals je zou denken. Erboven staat het woord 'alef' . De letter Alef wordt niet uitgesproken maar is een stomme letter, die klank krijgt door de klinker eronder. Die klinker kan ook een ee zijn, of een i. Het streepje met het puntje onder de Alef is de aa, en de 3 puntjes onder de L (Lamed) is een korte è-klank. De laatste letter is de Peh of, in dit geval Feh, zoals hij op het eind van een woord wordt geschreven. Zo, nu kent u een beetje Hebreeuws.

Omdat het ondoenlijk en ook waarschijnlijk langdradig is om alle letters een beurt te geven, bepaal ik me tot de Alef, de eerste letter die zo'n bijzondere plaats inneemt in het joodse denken. Belangrijke woorden beginnen met een Alef: de eerste naam van God in Genesis 1;1 is Elohim, met de Alef voorop. Adam, ook geen onbelangrijk figuur in Genesis: met een Alef. Adam betekent eigenlijk 'mens' - verwant aan 'Adom' :'rood' (waarin 'dom' - bloed zit) en 'Adama' : aarde. Allemaal met een Alef, allemaal dezelfde medeklinkers. Ook het woord 'Heer', Adonai in het Hebreeuws, begint met een Alef.

Dan is er Abraham Awinoe: onze vader Abraham. Of Echad: één. Eén God. Het eerste gebod van de tien begint met: Anochi : Ik Ben. En zo kunnen we wel doorgaan. De letter Alef heeft drie delen: een lange streep in het midden en links en rechts een korter deel. De lange streep wordt gezien als de letter ' Waf' en de beide korte delen als de 'Jod' . Jod en Waf zijn de eerste en derde letter van het ▲Tetragrammaton. De dynamische vorm van de Alef kan gezien worden als het symbool van de schepping; Gods geest (wiens naam begint met Jod) zweeft boven de oerwateren en scheidt licht van duisternis in een wervelende beweging. Numeriek valt er ook wat over te zeggen. In de joodse overlevering speelt de 'gematria' , de numerieke waarde van letters en woorden, een grote rol. Als we de Alef uit elkaar plukken in Vav (6) + 2x Jod (2x10), dan krijgen we een waarde van 26. En laat dat nou net ook de getalswaarde zijn van de 4-letterige naam van God, het Tetragrammaton. En dan binnen een woord...Adam, de eerste mens: drie letters: Alef, Dalet, Mem. Zegt de Zohar: Alef is voor Adam, de mens/het lichaam. Dalet is 'Diboer - de macht van het woord/verstand. Mem is 'Ma'aseh' - de kracht van actie/werken. Ziedaar de mens! Er zou nog veel meer te vertellen zijn, maar dat zou te ver voeren. Het gaat maar om het idee. Ik hoop dat u het allemaal hebt kunnen volgen, en dat u een indruk hebt gekregen van de plaats van het Hebreeuwse alef-bet in de mystiek van het Jodendom.

46

43. DE KOREAANSE SOLDAAT uit David St.Clair: Psychic Healings

De patrouille, voornamelijk Koreanen, was ergens in de buurt van de Cambodjaanse grens. De arts was een jonge Amerikaan. Ze waren tevoren gewaarschuwd om op hun hoede te zijn voor scherpe staken die de VietCong overal in het gebied in de grond had gestoken. De staken waren van ijzer met gekartelde randen die met ziekteverwekkers waren besmeerd. Ze hadden al aan veel soldaten het leven gekost. De jonge arts liep voor de patrouille uit toen hij een kreet van pijn hoorde. Hij draaide zich om, en zag tot z'n ontzetting hoe een van de Koreanen aan zijn rechter been trok. Een staak was dwars door de zware legerlaars gedrongen en bij de enkel

naar buiten gegaan. De soldaat viel op de grond. De Amerikaan stond geschokt toe te kijken, niet wetend wat hij hier kon uitrichten met alleen een eerste hulp kit. Het bloed spoot er uit; een van de slagaderen was doorboord. De arts rende naar de Koreaan, die nu in de lotushouding op de grond zat. De Amerikaan ging naast hem zitten en bood hem de weinige hulp aan die hij kon geven, maar de Koreaan schudde zijn hoofd. Hij had zijn vingers een paar centimeter boven de wond gelegd en drukte, zijn ogen gesloten. De arts kon de gescheurde spier zien en een stuk van het bot dat door de kapotte huid kwam. "Maar terwijl ik keek" vertelde hij later tegen zijn overste "zag ik een korst ontstaan over de wond, die er even later afviel. Een nieuw stuk huid werd zichtbaar. Het hele proces kan niet langer dan 3 minuten geduurd hebben." Een helikopter landde en nam de Koreaan mee naar het veld hospitaal. Toen hij daar aankwam bleek dat er geen wond was, en geen opening in zijn voet of enkel. Een röntgenfoto liet zien dat er om de slagader, daar waar die was doorboord, een dikke band zat, ongeveer zoals een loodgieter aanlegt rond een kapotte afvoer. De volgende dag was die band weg. En ook de Koreaan. Hij liep het ziekenhuis uit en werd niet meer gezien. De arts werd gevraagd 'iets anders' in zijn rapport op te nemen, want een waar verslag van de gebeurtenis zou hem alleen kunnen schaden bij zijn superieuren. De medici in het hospitaal deden alsof ze de foto's nooit hadden gezien. De arts, gefascineerd, begon navraag te doen naar de Koreaan. Andere Koreanen in het kamp konden, of wilden hem niet veel vertellen. De gewonde man was ouder dan de meesten van hen, een jaar of 40. Hij kwam uit een klein dorp en was ongetrouwd. Dat was alles wat ze wisten. En o ja, er was nog iets wat er in dit geval misschien toe deed: hij was een Boeddhistische priester.

44. DE OUDE YOGI HEILIGE Ainslie Meares vert. uit: 'Strange Places Simple Truths' Het was niet ver van Katmandu aan de voet van de Himalayas. Ik was op zoek naar yogi's die me iets konden leren waar ik in m'n psychiatrische praktijk gebruik van kon maken. Een gids zei dat hij had gehoord over een oude man die niet ver daar vandaan woonde. Verdere informatie kon hij me niet geven. Ik had al heel wat yogi's ontmoet, maar deze man was volstrekt anders. Wat onmiddellijk opviel was zijn innerlijke rust. Hij zat op een open plek in het bos, en het leek of hij omgeven was door een aura van sereniteit, die op mij over leek te gaan zodra ik in zijn nabijheid was. Een gevoel van natuurlijke vanzelfsprekendheid, en van eenheid met de omgeving. De yogi zag eruit als een oude man. Ik gaf hem een jaar of 75. Later hoorde ik dat hij 134 jaar was, en dat zijn leeftijd officieel was onderzocht. In tegenstelling tot de meeste yogi's sprak hij perfect Engels. Iedere dag mediteerde hij 16 uur lang en hij sliep 2 uur, vertelde hij mij. Ik was welkom om in de overige 6 uur bij hem te komen zitten op zijn plek in het bos. Ik vroeg hem of hij zich ooit gespannen of angstig voelde. 'Nee, nooit', zei hij. Een mens die zich nooit gespannen voelt! Dat kon ik me als psychiater nauwelijks voorstellen. Spanning en angst zijn levensgrote problemen in de westerse psychiatrie. Kon ik zijn geheim ontdekken en het thuis gebruiken? Tenminste een paar handvaten vinden die konden helpen? Dat vroeg ik hem. Maar hij sprak een andere taal, en het was zó moeilijk die te begrijpen. Hij sprak over onthechting. Dat we vrij moeten zijn van bindingen aan materieel bezit, huis, familie, zelfs geliefden! Alle vreugde brengt verdriet voort. Dat is het onafwendbare lot van een mens. Ik keek naar hem en mijn gevoel ging naar hem uit om te ontdekken wat er in hem omging. Hij was niet treurig, daar was ik zeker van. Noch was hij vrolijk. Hij was sereen. Zo diep sereen! En ik bedacht me dat er misschien in die innerlijke vrede grote vreugde schuilt, onontkoombaar verweven met grote treurnis en een groot begrijpen. Terwijl hij sprak leek het alsof er op een ander niveau een uitwisseling van betekenis plaatsvond, dieper dan de betekenis van de woorden die hij sprak. Iets dat alleen ervaren kan worden. En als het ervaren wordt, dan weet je dat het waarachtig zo is.

47

45. OOMOTO - KYO Sommige geestelijke gebeurtenissen hebben een grotere impact dan waar het centrale figuur om te doen was. Het schijnt dat er wat dat betreft meer ruimte is in oosterse culturen dan in die van ons. Het begon allemaal met een eenvoudige en ongeletterde Japanse huisvrouw, Degutchi Nao (1836-1918).◄ Noa verklaarde in 1892 dat ze een 'spirit droom' had gehad, waarbij ze in bezit was genomen door Ushitora no Konjin, een geest, die haar woorden op had laten schrijven. Met andere woorden: Nao was een vroege channeler. De leringen die ze opschreef gingen haarzelf ver boven de pet. Veel weten we niet van haar, want pas in 1895 trad ze breder voor het voetlicht. Haar aanhangers

groeiden in aantal, maar de doorbraak kwam in 1898 toen Nao in contact kwam met Ueda Kisaburo, een man die zich had verdiept in spirit invloeden. In 1899 stichtte het tweetal een nieuwe religie die uiteindelijk Oomoto-Kyo ging heten. Kisaburo trouwde in 1900 met een van de dochters van Nao en noemde zich voortaan▲ Deguchi Onisaburo. Oomoto-Kyo kwam niet uit de lucht vallen. Haar principes zijn geënt op de Shinto religie, zoals de meeste sektes in Japan. Shinto, wat 'de weg van de goden' betekent, is de oorspronkelijke godsdienst van Japan waarin veel invloeden zijn samengebracht. Oomoto's rituelen en de animistische elementen van het geloof zijn geïnspireerd door Shinto. Het fundamentele onderscheid zit in het monotheïsme van Oomoto, terwijl Shinto een polytheïstische godsdienst is. Oomoto heeft net als Shinto een heel volkse spiritualiteit waarin ook divinatie een rol speelt. Daarnaast zijn de Oomoto-kiyo leringen gericht op wereld harmonie en vrede, en op de ontwikkeling van het

individu om die universele harmonie een stukje dichterbij te brengen. Oomoto leert dat alle godsdiensten en alle profeten en leraren geïnspireerd zijn vanuit hetzelfde goddelijke beginsel. Er is één Grote Geest die het Universum beheerst, en daarom is het ook niet nodig om aanhangers te werven, want in wezen zijn alle wegen goede wegen. De openbaring die aan Degutchi Nao werd gegeven is een wonderlijke. De godgeest Ushitora no Konjin kwam bijna dagelijks door met een luide mannenstem. Op den duur kon Nao dat niet meer verdragen en ze vroeg om een andere manier van communiceren. Vanaf dat moment begon ze met automatisch schrift. In de laatste 26 jaar

van haar leven schreef ze 200.000 bladzijden in het schrift dat ze zelf niet kon lezen. Anderen deden dat voor haar. De geest zei onder meer dat hij 3000 jaar op een eiland had gezeten, wachtend tot zijn tijd kwam terwijl een andere godheid van de wereld een puinhoop maakte. Nu was zijn tijd gekomen, en Ushitora no Konjin zou rechtzetten wat krom was. Iedere vijf jaar houden volgelingen een dienst op dat eiland. Ushitora no Konjin instrueerde Nao in het opzetten van Oomoto-kyo, en hij gaf haar aanwijzingen hoe ze een healer kon worden. Onisabura maakte zijn eigen worsteling door. Na een afranseling door boeven had hij een uittredingservaring. Door een gids werd hij meegenomen naar de spirituele wereld waar hem een blik werd gegund in verleden, heden en toekomst. Jaren later schreef hij daar een boek in 81 delen over: Reikai Monogatari, verhalen van de spirituele wereld. Deze boeken en de boeken die Degutchi Nao schreef onder invloed van Ushitora no Konjin, zijn de heilige boeken van Oomoto-kyo. Een merkwaardige bijkomstigheid is dat de secte zich met enthousiasme bedient van Esperanto, en in die kunstmatige taal zijn ook fragmenten van de heilige boeken vertaald.

48

46. BRAZILIAANS SPIRITISME Het Spiritisme in Brazilië is een wonder. Voortgekomen uit het Spiritualisme zoals dat in 1848 begon in Amerika en al snel Europa veroverde, is het vanaf de 50er jaren van de 19de eeuw zijn eigen weg gegaan. Vanuit Frankrijk belandde de leer van Allan Kardec (1804-1869), de man die het spiritualisme in kaart bracht en het Spiritisme noemde, in Brazilië. Daar was het geestelijk klimaat zo gunstig dat de beweging miljoenen aanhangers kreeg. Het geloof in geesten is de Braziliaan aangeboren, terwijl in onze cultuur het Spiritualisme zich een weg heeft moeten banen tegen nuchter ongeloof, kerkelijke weerstand en wetenschappelijke aversie in. In dat warme klimaat kon het Spiritisme gedijen, en zich op een heel eigen manier ontwikkelen. De leer van Allan Kardec had twee ideologische pijlers: Christendom en reïncarnatie, en in Brazilië werd daar nog een derde aan toegevoegd: liefdadigheid. In een land als Brazilië waar sociaal gezien nogal wat te

verbeteren valt, is dat een doel waarbij men niet gauw zonder werk zal zitten. Door deze omstandigheid kon het gebeuren dat mediumschap in dienst kwam te staan van geneeskunde en het doorgeven van literatuur en schilderkunst in het belang van vele humanitaire projecten. Vele honderden gezondheidscentra worden gedreven door Spiritisten, en in die centra werken mediums en normale medici eendrachtig samen. Daarnaast zijn er grote projecten waar kinderen uit sloppenwijken een opvoeding krijgen en een toekomst. Die projecten worden vooral gefinancierd door de opbrengsten van mediamieke activiteiten. Mediums staan niet zoals bij ons tegen betaling voor een zaal, maar verrichten gratis hun diensten. De overtuiging dat gaven met een doel gegeven worden - dienst aan de medemens - maakt dat er hard gewerkt wordt voor 'Spirit' , en soms met wonderbaarlijke resultaten. Brazilië kent bijzondere mediums die genezend werk verrichten. Bij ons is 'John of God' of liever 'João de Deus' of João Texeira de Faria het meest bekend geworden. Dit medium geneest met de hulp van vele entiteiten duizenden mensen per jaar in zijn centrum Casa de Dom Inatio in Abadiania. Psychische operaties en gewone medische zorg gaan hand in hand. Een andere beroemde Braziliaanse genezer was José Arigo (1921-1971), de 'healer met het keukenmes', die grondig is gevolgd en onderzocht door parapsychologen en artsen. Duizenden operaties voerde hij uit, zonder sterilisatie en zonder verdoving onder leiding van 'Dr Fritz' , een Duitse arts in de spirit wereld.

Sociaal mediumschap wordt ook verricht door mediums die kunstenaars channelen. Brazilië telt een aantal mannen en vrouwen die de verantwoordelijkheid dragen voor humanitaire centra die belangrijk zijn in een regio. Eén zo'n schildermedium is José Medrado, die ook jaarlijks naar Nederland komt om hier een aantal sessies te geven. Daarbij wordt hij tijdens een demonstratie 'overgenomen' door diverse schilders, meestal impressionisten als van Gogh, Gauguin en Monet, en in 5 tot 10 minuten produceert Medrado dan een doek in de stijl van de bewuste kunstenaars. De schilderijen worden bij opbod verkocht, en de opbrengst gaat in z'n geheel naar het centrum waar het medium voor werkt. Zelf verdient hij er niets

aan, hij zou zelfs zijn talenten verliezen als hij zichzelf ermee zou verrijken. Een absoluut fenomeen is Antonio Gasparetto, ▲die zonder ernaar te kijken met twee handen overleden kunstenaars de kans geeft zich alsnog te uiten. Daarbij maakt het hem niet uit of hij het doek op de kop of op de normale manier voor zich heeft. Een derde vorm van mediumschap is die van het automatisch schrijven, dat in Brazilië 'psychografie' genoemd wordt. De meest bekende was misschien wel Francisco 'Chico' Xavier (1910-2002),► die geleid door zijn spirituele gidsen meer dan 400 boeken psychografeerde. Hij was beroemd en geliefd in zijn vaderland en hij deed veel voor de verspreiding van het Spiritisme, en voor liefdadige doelen, waar alle inkomsten van zijn boeken heengingen. 'Nosso Lar' - Ons tehuis- , is een van zijn meest wijdverkochte boeken, dat ook in het engels is vertaald en recent ook is verfilmd als 'Astral City'. Beroemd is ook het medium Divaldo Pereira Franco, een krasse tachtiger die de hele wereld afreist om Spiritistische groeperingen te steunen en lezingen te houden. Hij onderhoudt zijn centrum Mansão do Caminho, waar kinderen van jong tot volwassen worden begeleid, van het geld dat hij o.a. verdient met zijn gepsychografeerde boeken, waarvan hij er meer dan 200 heeft geschreven.

49

47. REGENBOOGLICHAAM Altijd weer stuit ik op wonderen die ik nog niet kende. En dat is op zichzelf een wonder, want ik ben redelijk op de hoogte. Nu lees ik weer een stuk uit het blad van IONS, het Institute of Noetic Sciences. Dat instituut, gesticht door astronaut en Maanwandelaar Edgar Mitchell, onderzoekt met met een open geest het menselijk potentieel, en schroomt niet om de meest extreme mogelijkheden tot onderzoeksterrein te verklaren. Iets dat in het reguliere wetenschappelijke milieu nogal eens op weerstand stuit. Hoe dan ook: genoemd artikel gaat over 'The Rainbow Body' . Nooit van gehoord. Maar luister. Een Benedictijner monnik, brother David Steidl-Rast had bij het IONS aangeklopt voor support in een onderzoek naar de realiteit van wat in het Tibetaans Boeddhisme het 'regenbooglichaam ' wordt genoemd. De monnik had gehoord dat er in Tibet een praktijk bestaat waarbij monniken die decennia lang meditatieve discipline beoefenen, en - belangrijker nog - liefde, verdraagzaamheid en mededogen, in de loop van

hun leven een zichtbaar licht gaan uitstralen, en bij hun dood soms krimpen en na enkele dagen totaal verdwijnen. Wat de broeder David had bedacht was dat Jezus op de derde dag spoorloos uit zijn graf was verdwenen, en het kwam in hem op dat er mogelijk een verband zou kunnen zijn tussen die Tibetanen en Jezus, die immers ook de jaren van zijn openbare leven liefhebbend en mededogend had doorgebracht. In 1999 besloot broeder David contact te zoeken met Tibetanen die in Zwitserland een centrum hebben, en een van hen had een ervaring uit de eerste hand: zijn leermeester was in 1998 overleden - en verdwenen - en een andere lama had de overgang meegemaakt en nauwkeurig beschreven. Daarop wendde broeder David zich tot Pater Francis Tiso, die vloeiend Tibetaans sprak en bekend was met de Tibetaanse cultuur. Samen gingen ze naar Tibet, na een korte stop in Zwitserland om de lama te interviewen. Van hem vernamen ze de naam van de overleden goeroe , Khenpo A-chos, en de plaats waar hij zijn hermitage had. Daar ter plekke vonden ze getuigen. Een paar dagen voor Khenpo A-chos stierf stond er een regenboog boven zijn huis. Na zijn dood waren er tientallen regenbogen te zien. Khenpo stierf liggend op zijn zij. Hij was niet ziek, het leek of er niets mis was met hem, en hij reciteerde aan een stuk door de mantra OM MANI PADME HUM. Volgens de getuigen werd zijn lichaam lichter. Iemand zei dat het stralend wit werd. Allen zeiden dat het begon te schijnen. Een mede lama stelde voor het lichaam van Khenpo in een gele mantel te wikkelen, van de soort die alle monniken van die orde dragen. In de daaropvolgende dagen zagen ze dat zijn botten en zijn lichaam slonk. ook hoorden ze prachtige mysterieuze muziek die uit de hemel kwam, en de lucht was vervuld van een heerlijke geur. Na zeven dagen verwijderden ze de gele mantel. Lama Khenpo A-chos was verdwenen. Sommigen van de mede-lama's getuigden van de verschijning van Khenpo in hun visioenen en dromen. Een lama waarmee Tiso over het geval praatte vertelde dat ook hij het regenbooglichaam zou manisfesteren. Foto's van hem die in het donker waren genomen, lieten zien dat zijn lichaam straalde. Tiso benadrukt dat het krimpen en verdwijnen van het lichaam na de dood al eeuwen geleden werd gedocumenteerd, o.a. in het klassieke verhaal van de Tibetaanse heilige uit de 11de eeuw, Milarepa, en in de biografie van een heilige uit de 8ste eeuw, Padmasambhava. Bij beide heiligen verdween het lichaam enkele dagen na hun dood totaal. Intussen is broeder Tiso met een wetenschappelijk team bezig om oude geschriften en biografieën te bestuderen, om meer de vinger te kunnen leggen op de bijzondere meditatiepraktijken die kunnen leiden tot het bereiken van het regenbooglichaam. Daarbij betrekken de wetenschappers ook katholieke heiligen die weliswaar niet verdwenen maar wel in sommige gevallen ongevoelig bleken voor de normale processen die een dood lichaam ondergaat. Zulke heiligen verschenen ook in dromen en visioenen. Pater Tiso heeft zelf ook de ervaring dat Tibetaanse meesters in zijn dromen boodschappen achterlaten. Ook is Christus hem in een violet lichtlichaam verschenen. Zelf is hij ervan overtuigd dat het verdwijnen van Jezus uit zijn graf en de verschijning aan de leerlingen op Pasen precies past in wat er over het regenbooglichaam bekend is. Al heel vroeg werd Jezus uitgebeeld in, of op een regenboog, zoals in dit mozaïek in Ravenna uit de 6de eeuw. Of daar een verband ligt ? Tiso krijgt veel medewerking van Tibetanen. Het is de bedoeling van hem en zijn team om het proces op film vast te leggen terwijl het aan de gang is, zodat er een absoluut gedocumenteerd bewijs is dat verder bestudeerd kan worden. We moeten onze opvattingen over wat menselijk mogelijk is bijstellen, zegt hij. We hopen dat dat hem, en ons lukt.

50

48. GEBEDSSNOEREN De meesten van ons zijn bekend met de rozenkrans. Je hoeft niet katholiek te zijn om ze althans van de buitenkant te kennen. Misschien heb je er in je jeugd mee gebeden, of misschien doe je dat nog steeds. Of je hebt er wel eens eentje gedragen om je nek. Ik wel, in m'n hippietijd, een rode. Die heb ik nog, maar bidden heb ik er zelf nooit mee gedaan. Wel heb ik een klein Oosters orthodox geknoopt snoertje in m'n zak. Eigenlijk meer een ringetje. Dat zou ik missen als ik het kwijt was. Gekocht in Chevetogne, dat bolwerk van Oosters-orthodoxe Benedictijnen waar ze zulke goddelijk mooie muziek maken. Bent u daar ooit geweest? In de Ardennen? Zou u eens moeten doen. Wat het verschijnsel 'gebedssnoer' zo interessant maakt is dat het universeel is. Geen godsdienst op de wereld zonder een of ander snoer van kralen of knopen dat ter hand genomen kan worden bij het gebed.

Zo'n snoer is een houvast voor langere of kortere gebeden, en een middel voor concentratie. Soms is er sprake van een rituele volgorde zoals bij de rozenkrans, maar soms ook is men vrij in het kiezen van een gebed. De functie van zo'n snoer is zo zichtbaar en bruikbaar dat zelfs aanhangers van het nieuwe Paganisme, ook wel Wicca genoemd, hun eigen snoeren hebben ontworpen met in plaats van het Christelijke kruis een Keltisch symbool, of een pentagram. Gebedsnoeren kunnen van elk materiaal gemaakt worden: geregen van mineralen tot vruchtenpitten, of geknoopt van wol of katoen. Ze zijn er in alle kleuren en lengtes, maar hun gemeenschappelijke kenmerk is dat materiaal, aantal kralen en wijze van knopen een eigen specifieke symboliek heeft, waarmee een gebedssnoer zich onderscheidt van een gewone ketting. Laten we eens een paar gebedsnoeren nader bekijken. Te beginnen bij het Orthodoxe geknoopte koord van zwarte wol, dat er in verschillende lengtes is. Dit koord, geknoopt in de ingewikkelde 'diamant-knoop' wordt meestal door monniken gemaakt en gebruikt om het z.g. 'Jezus- gebed' steun te geven. Men zegt 'Jezus, Zoon van God' op de inademing, en bij het uitademen 'Ontferm U over ons'. Het Jezus-gebed is bedoeld als een doorlopend meditatief gebed gedragen door de ademhaling. Geest en adem zijn één, iets wat in vele talen blijkt omdat er maar één woord voor is. Hier► mijn eigen Russisch orthodoxe koorden.

Rooms-Katholieke rozenkransen hebben een uitvoeriger symboliek dan de meeste andere gebedssnoeren. 150 kralen heeft hij, het aantal van de Psalmen van David. steeds 1 kraal voor een Onze Vader afgewisseld met 10 kralen voor 10 'weesgegroetjes' , die door geoefende katholieken in razend tempo kunnen worden gebeden. Dan zijn er nog de Blijde, Droevige of Glorievolle geloofsgeheimen die voor ingewijden allemaal in de rozenkrans verborgen liggen. ◄ Het materiaal van de kralen heeft zijn eigen symboliek, en men kan dan ook kiezen tussen een keur van kleuren en (half)edelstenen zoals koraal, parels, amethist en saffier. Wie wel eens in een bedevaartsoord is geweest weet hoe ze daar in trossen hangen in alle maten, kleuren en prijzen.

Ook de Anglicaanse kerk heeft een eigen gebedssnoer van 33 kralen: het aantal jaren dat Jezus op de aarde was. Het snoer is verdeeld in 'weken' : groepen van 7 kralen, met nog enkele andere kralen met een symbolische betekenis ertussendoor, in de vorm van een kruisje. Ook in het Keltische Christendom maakt men gebruik van een gebedssnoer dat 150 kralen telt, die

gemarkeerd zijn qua vorm en aantal, en voorzien van Keltisch knoopwerk tussen de kralen. "Gebed is de steunpilaar van het geloof", zei Mohammed. De Tasbih/Tasbeeh, het Islamitische gebedssnoer, geeft de gelovige de gelegenheid onophoudelijk te bidden door de kralen door zijn hand te laten glijden. Let maar eens op als u naast een belijdende Islamiet zit. De Tasbih ► heeft 99 (of, in kleinere uitvoering, 33) kralen, voor de

51

99 namen of aspecten van Allah. Elk van de vijf gebedsstonden per dag wordt afgesloten met het 99 keer herhalen van vaste formules. Zonder de Tasbih zou men al snel de tel kwijtraken.

Joden kennen geen gebedssnoer in de klassieke betekenis, maar een variant op het thema kennen ze wel: de 'tsietsiet' , het geknoopte koord aan de hoeken van de 'tallit', de gestreepte gebedsmantel. ◄ Tsietsiet hebben 5 draden met elk 8 knopen. Via de 'gematria' (getallenleer) van het woord plus de draden en knopen kom je uit op 613, dat is het getal van de 'mitzwot, de joodse ver- en ge-boden. De tsietsiet gaan terug op een gebod uit het boek Numeri, 15:37-41, en wordt behalve aan de gebedsmantel ook gedragen aan de 'tallit katan', de kleine tallit ◄ die elke orthodoxe jood onder zijn gewone kleren draagt. Een andere naam voor de tallit katan is 'arba kanfot' , wat '4 hoeken' betekent. Bij de in het zwart geklede 'Chassidim' kun je de tsietsiet vaak over de broek zien hangen als een

constante herinnering aan Gods geboden. Het Hindoeïsme kent de 'mala' van 108 kralen die samenkomen in een 'meru kraal' en een kwastje.► De ronde vorm van de mala is symbolisch voor de cycli van het universum, en 108 is een heilig getal in het Hindoeïsme, verbonden met astrologie. Materialen zoals hout of steen hebben hun eigen symboliek en worden vaak geassocieerd met bepaalde goden, maar in principe kan de mala van elk materiaal gemaakt worden. Naarmate de mala ouder is en meer gebruikt wordt er een grotere potentie aan toegekend. Mala's van heiligen worden met veel respect behandeld.

In het Boeddhisme, voortgekomen uit de Hindoeïstische cultuur, heten gebedssnoeren ook Mala's ◄, en ze hebben ook 108 kralen, een kwastje, en in dit geval een 'goeroe-kraal' , die de gebruiker herinnert aan het belang van een geestelijke leraar. In verschillende Boeddhistische tradities wordt de mala anders genoemd. Zo is er de Japanse jyuzu, de Chinese su-zhu en in de Zen traditie heet de mala ojuzu of foshu, maar het principe blijft hetzelfde. De jyuzu heeft vier kleinere kralen die de vier edele waarheden van het Boeddhisme symboliseren. Twee grotere kralen stellen de Boeddha voor. Aan de hand van de kralen worden gebeden en mantra's gezegd in een doorlopende stroom van contemplatie op de heilige waarheden die de geest ononderbroken bezig dienen te houden. Voor Boeddhistische Mala's worden diverse materialen gebruikt,speciale zaden, been, hout, of halfedelstenen, elk met hun eigen symboliek.

In het Tibetaanse Boeddhisme is de mala, of 'tengwa' ►uitgebreid met een gebedsdoosje en hangend aan aparte koordjes met elk 10 kralen is een 'dorje'bevestigd, een belletje. De Tibetanen 'chanten' vooral de 'lotusmantra' Om Mani Padme Hum' aan de hand van hun mala. Die brengt het verstand tot rust en het hart tot leven. In het Boeddhisme komen ook 'kwart' mala's voor, van 27 kralen, die vooral

worden gebruikt bij rituelen waarbij de gelovige zich languit op de grond werpt. De mala mag de grond nooit raken, en bij een kortere mala is dat eenvoudiger te voorkomen. Naast de gebedssnoeren van de grote godsdiensten zijn er moderne versies van dit universele meditatiemiddel, zoals deze 'peace mala prayer beads' ◄ . Wie wil kan zijn eigen gebedssnoer ontwerpen, geknoopt of geregen, en het gebruiken voor persoonlijke rituelen en gebeden.

52

49. GINSENG - DE WAARDIGE WORTEL bron: Tamra Andrews, 'Nectar and Ambrosia' In winkels voor gezonde voeding vinden we vaak Ginseng in potjes met poeders of pillen, als voedingssupplement te nemen, en dat is duur. Of het effectief is moet je dan nog maar afwachten. Ginseng is niet zonder bijwerkingen, dus de bijsluiter dient goed gelezen te worden. Ginseng is goed voor een menigte kwalen, waarbij de werking voornamelijk neerkomt op bverbetering van de energiehuishouding. Ginseng is afkomstig uit het verre oosten, en er zijn verschillende soorten die ieder hun eigen geografische herkomst en werking hebben. Interessanter dan de ingeblikte soort is de mythologie rond deze plant, die net als de 'Mandragora' in onze streken een wortel heeft die - met enige fantasie - een menselijk voorkomen aan kan nemen. Als er een gewone knol onder had gezeten was de verbeelding niet zo rijk geweest. Mooi is dat. Het verhaal gaat dat de Chinese wijze Lao-Tse (6de eeuw v. Chr.) de ontdekker is van de plant, die toen groeide in het zuiden van China. Nadat hij anderen had verteld over de wonderbaarlijke eigenschappen van de wortel, verhuisde de plant naar het noorden. Niemand kon de Ginseng meer terugvinden, tot een prins die Lao Khan heette hem terugvond. Maar kort daarop nam de plant opnieuw de benen en verdween naar onherbergzamer streken. Volgens de Chinezen is Ginseng een plant die door geesten wordt bediend. Die bepalen of een Ginseng jager wel of geen succes heeft. Is het je broodwinning, dan zijn ze welwillend. Probeer je rijk te worden van de verkoop; vergeet het maar. Dankzij de 'menselijke' wortel werden de plant magische kwaliteiten toegedicht. Behalve als geneesmiddel werd geloofd dat de wortel iemand een lang leven kon schenken en zelfs uit de dood kon opwekken. Voor de Chinezen was het een goddelijke plant, die door de Grote Geest was uitgekozen om in het Paradijs te groeien, waar de goden de plant zorgvuldig cultiveerden en hem naar de aarde brachten om het menselijk lijden te verlichten. De naam is veelzeggend: GIN - betekent mens, en SENG betekent essentie. Daaruit spreekt de Chinese overtuiging datde wortel Yin en Jang in zich verenigt; de krachten van Hemel en Aarde. Taoïstische shamanen maakten elixers van Ginseng die onsterfelijkheid zouden bevorderen. Nou hoeft dat nou ook weer niet, maar dat Ginseng bijzondere eigenschappen heeft met betrekking tot onze gezondheid staat wel vast. Misschien maar goed dat de wortel meestal in hapklare vorm wordt verkocht, want de Chinezen waren overtuigd van haar bewegelijkheid. De plant zou zich kunnen verplaatsen en een menselijke of dierlijke vorm kunnen aannemen. Sommige legenden spreken van vrouwengedaanten die men in het bos kon tegenkomen en een Ginseng-geest in vermomming waren. Volgens diezelfde legenden wordt de wortel in de loop van 300 jaar steeds menselijker van vorm. Dan komt hij boven de grond als mens, maar met bovenmenselijke krachten en wit bloed. Een paar druppels van dit bloed kan een dode tot leven brengen, maar zoals we begrijpen valt het niet mee om eraan te komen. Bovennatuurlijke machten beschermen de Ginseng en verhoeden dat ze geoogst wordt. Alleen mensen die een zuiver hart hebben worden door de Ginseng geesten welwillend bejegend, en er zijn verhalen over mensen die genezen werden nadat ze nederig de Ginseng-geesten om hulp hadden verzocht.

In China heet de Ginseng ook wel de 'bliksemwortel' . Volgens de overlevering wordt de plant in het leven geroepen waanneer de bliksem inslaat in een bergstroom. Daar waar het water onder de grond verdwijnt ontstaat de Ginseng, die daardoor de kracht van water en vuur in zich verenigt. Het kan niet anders of die hebben ook op ons westerse gestel een vitaliserende uitwerking. Ook al halen wij die krachten bij het Kruitvat. Hier◄ een foto van een 100 jaar oude wilde Ginseng wortel die op een Chinese veiling in 2010 voor $250.000 werd verkocht. Niet eens de duurste, want een 300 jaar oude wortel, met certificaat, bracht in 2007 $ 400.000 op.....

53

50. MARIE LAVEAU

De stad New Orleans staat bekend om zijn in het tijdperk van de slavernij uit Afrika meegenomen religieuze praktijken, die we gemakshalve vatten onder het etiket 'Voodoo' . Zoals overal waar Afrikanen die de slavernij overleefden zich hebben gevestigd en een belangrijk deel van de bevolking zijn gaan uitmaken, leeft openlijk of meer verborgen de oude 'spirit' voort. Gemengd met het Christendom van de overheersers en de voorkeur van de bevolking van het betreffende land zijn daar vele vormen uit voortgekomen die één ding gemeen hebben: het geloof in geesten, en rituelen die de omgang met geesten vergemakkelijken. Zoals we weten is ieder geloof vatbaar voor goede en slechte beoefenaars. Mensen hebben het allebei in zich, en religie geeft ons de gelegenheid onze natuur uit te leven, naar de ene of de andere kant. Voodoo heeft op dit gebied een slechte naam en het woord roept akelige beelden op van met spelden volgestoken poppen en zombies. Maar Voodoo is veel complexer en veelzijdiger dan dat. Marie Laveau ◄ was een Voodoo-koningin.

Ze werd omstreeks 1794 geboren - precies weten we het niet - en ze stierf op 16 juni 1881. Haar leven lang was ze een legende. Afstammend van Creolen, blanken en Indianen had ze een rijke culturele achtergrond en verenigde ze in haar opvallende persoonlijkheid de eigenschappen en talenten van haar diverse voorouders. En bovendien: Marie Laveau was mooi. Haar koninklijke uitstraling kwam het ontzag dat men voor haar had zeker ten goede. Marie Laveau was nog meer: een heks. Of liever eigenlijk: een sjamaan. Haar beide echtgenoten van wie ze talloze kinderen kreeg kwamen van Haïti, het eiland waar Voodoo vandaan komt. Het is waarschijnlijk dat Marie Laveau aan het begin van de 19de eeuw naar New Orleans emigreerde. In die tijd werden regelmatig groots opgezette Voodoo evenementen gehouden aan de oever van het Pontchatrain meer en in Bayou St.John, een wijk van New Orleans. In de 20er jaren werd Laveau de ongekroonde Voodoo koningin, en het verhaal gaat dat ze concurrenten op magische wijze uit de weg ruimde. Om narigheid te voorkomen hield ze vol dat het om katholieke ceremonies ging en dat ze haar Voodoo capaciteiten opdroeg aan de katholieke god. Laveau's invloed was enorm. Hoewel ze vele malen voor het gerecht werd gedaagd, werd ze nooit ergens voor veroordeeld. Angst hield haar tegenstanders in toom. Toch was Laveau ook een warme vrouw en tussen de bedrijven door bezocht ze ter dood veroordeelde gevangenen en ze was moederlijk voor haar onderdanen. Op den duur opende Laveau de toegang tot ceremonies ook voor blanken, en er bleek veel belangstelling voor te bestaan, vooral onder vrouwen. Ook de pers werd uitgenodigd. Haar persoonlijk advies en readings in privé en politieke zaken waren populair bij alle standen en rassen, en politici betaalden veel geld voor haar magische invloed op verkiezingen. De python, Zombi, die Laveau bij zulke gelegenheden om haar nek wond en waarmee ze adembenemend danste, droeg bij tot haar geheimzinnig en magisch imago. Marie Laveau was zonder twijfel de machtigste en meest besproken vrouw van New Orleans. Op haar 70ste gaf Laveau haar laatste voorstelling als Voodoo koningin. Ze werd opgevolgd door Marie Laveau II, haar dochter, die nooit de talenten en de invloed van haar moeder evenaarde en obscuur stierf. Marie Laveau de Voodoo Queen mag dood zijn, maar ze leeft voort in balladen en liederen en gedichten, en er zijn diverse boeken over haar geschreven. St Louis Cemetery, waar Marie Laveau I is begraven, is nog altijd een pelgrimsoord voor haar aanhangers, en zwarten zowel als blanken bezoeken het graf om er haar hulp en bijstand te vragen. In werkelijkheid is er geen zekerheid waar de Voodoo koningin is begraven. Een ander graf dat ook haar naam draagt wordt de 'Wishing Voodoo Tomb' genoemd, en daar komen vooral vrouwen die een kind willen hun hart uitstorten. Wensen bij beide graven gaan gepaard met rituelen: een offer wordt gebracht in de vorm van voedsel, en een rood kruis wordt gekalkt op de steen. Ook moet er wat geld aan de voet van het graf geworpen worden en men moet drie maal om zijn as draaien voor men zijn wens uitspreekt. Altijd goed om te weten.