Voorkant Jaarverslag 2015 - SallandWonen...Website : Datum en nummer van het Koninklijk Besluit,...

Jaarverslag 2015SallandWonen

Jaarverslag 2015 SallandWonen 1

Naam toegelaten instelling Woningstichting SallandWonen ■ Gevestigd in Gemeente Raalte ■ Werkzaam in Regio IJssel-Vecht, in het bijzonder in de gemeente Raalte en gemeente Olst-Wijhe ■ Adres Domineeskamp 1 8102 CC Raalte Postbus 180 8100 AD Raalte Telefoonnummer : 0572-348 348 E-mailadres : [email protected] Website : www.sallandwonen.nl ■ Datum en nummer van het Koninklijk Besluit, waarbij de toelating is gehandhaafd 5 december 2007, nr. SR2007119531 ■ Datum en nummer van de inschrijving in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken in Zwolle 28 december 2007, nummer 38013279 ■ Lidmaatschap branchevereniging Aedes VTW _______________________________ Foto voorkant: aftrap project zonnepanelen in Raalte. Op de foto verrichtten mevrouw Kieftenbeld-Roessink (huurder

SallandWonen) en de heer Erik Lievers (gedeputeerde van de provincie Overijssel) de openingshandeling.


INHOUD

Voorwoord .............................................................................................................................................. 5

1. Volkshuisvestelijk ondernemen .................................................................................................. 9

1.1 Strategie ....................................................................................................................................... 9

1.2 Speerpunten van beleid ............................................................................................................... 9

2. Strategisch betrokken ................................................................................................................ 11

2.1 In gesprek met belanghouders .................................................................................................. 11

2.2 Huurdersvertegenwoordiging ..................................................................................................... 12

2.3 Prestatieafspraken 2011-2015 ................................................................................................... 13

2.4 Bouwen aan relaties .................................................................................................................. 13

3. Klantgedreven ............................................................................................................................. 15

3.1 De klant is regisseur .................................................................................................................. 15

3.2 Dienstverlening .......................................................................................................................... 15

3.3 Woonruimteverdeling ................................................................................................................. 16

3.4 Woningtoewijzing ....................................................................................................................... 17

3.5 Betaalbaar verhuren .................................................................................................................. 19

3.6 Participatie ................................................................................................................................. 21

3.7 Regionale klachtenadviescommissie ......................................................................................... 21

4. Duurzame voorraad .................................................................................................................... 25

4.1 Investeren in bestaand bezit ...................................................................................................... 25

4.2 Transformatie ............................................................................................................................. 26

4.3 Projecten in voorbereiding ......................................................................................................... 26

4.4 Duurzaamheid ............................................................................................................................ 27

4.5 Langer zelfstandig wonen .......................................................................................................... 29

4.6 Strategisch voorraadbeleid ........................................................................................................ 30

4.7 Aanbestedingsbeleid .................................................................................................................. 32

4.8 Grondposities ............................................................................................................................. 32

4.9 Overig vastgoed ......................................................................................................................... 33

5. Vitale kernen ................................................................................................................................ 37

5.1 Maatschappelijke agenda Salland ............................................................................................. 37

5.2 Regie bij onze huurders ............................................................................................................. 37

5.3 Maatschappelijk betrokken ........................................................................................................ 39

6. Bedrijfsmatige organisatie ......................................................................................................... 41

6.1 100% organisatie ....................................................................................................................... 41

6.2 Financiële continuïteit ................................................................................................................ 42

6.3 PDCA ......................................................................................................................................... 42

6.4 Risicobeheersing ....................................................................................................................... 42


6.5 Benchmark ................................................................................................................................. 43

7. De organisatie ............................................................................................................................. 47

7.1 SallandWonen als werkgever .................................................................................................... 47

7.2 Ontwikkeling van medewerkers ................................................................................................. 48

7.3 Arbo ............................................................................................................................................ 48

7.4 Ondernemingsraad .................................................................................................................... 49

8. Governance ................................................................................................................................. 51

8.1 Hoofdlijnen governancestructuur ............................................................................................... 51

8.2 Bestuur ....................................................................................................................................... 52

8.3 Raad van Commissarissen ........................................................................................................ 54

9. Financiële verantwoording ........................................................................................................ 61

9.1 Jaarresultaat .............................................................................................................................. 61

9.2 Bedrijfswaarde ........................................................................................................................... 61

9.3 Activa in ontwikkeling ................................................................................................................. 61

9.4 Onrendabele investeringen ........................................................................................................ 62

9.5 Risicomanagement .................................................................................................................... 62

9.6 Onderhanden werk .................................................................................................................... 63

9.7 Resultaat verkopen .................................................................................................................... 63

9.8 Vermogen .................................................................................................................................. 63

9.9 Geactiveerde productie .............................................................................................................. 64

9.10 Lasten onderhoud ................................................................................................................... 64

9.11 Financieel perspectief ............................................................................................................. 64

9.12 Fiscaliteiten ............................................................................................................................. 64

9.13 Nevenstructuur SallandWonen ............................................................................................... 65

9.14 Vereniging van Eigenaren ....................................................................................................... 67

Bijlagen financiele verantwoording .................................................................................................. 68

Bijlage 1 Overzicht nevenstructuur .................................................................................................. 69

Bijlage 2 Overzicht Vereniging van Eigenaren................................................................................. 71

Verklaring van het bestuur ................................................................................................................. 73

Verklaring van de Raad van Commissarissen.................................................................................. 75

Kengetallen 2015 ................................................................................................................................. 77


Tabel 1: Fact sheet Volkshuisvestelijke prestaties 2015

2015

Aantal woongelegenheden 5.630

Aantal nieuwe verhuringen woningen 413

Gemiddelde huurprijs nieuwe verhuringen (in euro) 570

Aantal huisuitzettingen 14

Mutatiegraad van huurwoningen (in %) 6,8

Actieve woningzoekenden 676

Gemiddelde zoektijd in maanden 13

Nieuwbouw woongelegenheden voor huur 211

Sloop woongelegenheden 0

Verkoop bestaande woongelegenheden aan particuliere huishoudens

42

Aandeel bestaande woongelegenheden verkocht met korting (in %) 20

Aantal ingrijpend verbeterde woongelegenheden (> € 20.000,- per woongelegenheid)

0

Uitgaven aan leefbaarheid per woongelegenheid (x € 1,-) 11

Uitgaven aan onderhoud per woongelegenheid (x € 1,-) 967

Maandhuur per woongelegenheid (x € 1,-) 649

Huurprijs als percentage van de maximaal toegestane huur DAEB (in %)

63,5

Huurprijs als percentage van de maximaal toegestane huur Niet DAEB (in %)

92,9

Aandeel nultredenwoningen nabij voorzieningen (in %) 24

Gemiddelde jaarlijkse huurverhoging per woongelegenheid (in %) 2,1

Aandeel toewijzingen aan doelgroep van lage inkomens conform EU-norm (in %)

97

Aandeel woongelegenheden met groen energielabel (in %) 77

Uitgaven aan duurzaamheid per woongelegenheid (x € 1,-) 169

Gemiddelde energielabel C

Aantal VHE per fte 101

1 Allen gerealiseerd door transformatie van maatschappelijk en zorgvastgoed naar zelfstandig wonen


VOORWOORD Voor SallandWonen was 2015 vooral het jaar van inzet op betaalbaarheid van wonen en het verder bouwen aan onze relatie met belanghebbenden. Als nieuwe directeur-bestuurder van SallandWonen zijn mijn eerste ervaringen met het werken in Salland buitengewoon positief geweest. De inzet en betrokkenheid van iedereen geeft veel vertrouwen voor een duurzame samenwerking op het terrein van de volkshuisvesting in Salland. Voor u ligt het jaarverslag 2015 van woningstichting SallandWonen. 2015 was een bewogen jaar voor de volkshuisvesting en zeker ook voor SallandWonen. Het was een jaar waarin de nieuwe woningwet van kracht werd, maar ook het jaar waarin wij met de wet in ons achterhoofd een begin hebben gemaakt met het herijken van onze strategie. Volkshuisvesting in Salland SallandWonen zet zich in voor de volkshuisvesting in Salland. De afgelopen jaren was het ondernemingsplan 2012-2016 hiervoor richtinggevend. Een van de belangrijkste doelen van dit plan is duurzaam wonen ook voor de toekomst bereikbaar te houden. Om dit te realiseren spelen wij al jaren in op de veranderingen in de vraag naar wonen in Salland. Wij houden ook rekening met maatschappelijke ontwikkelingen en veranderde weten regelgeving. Wij kijken kritisch naar onze bedrijfspanden. Waar mogelijk en nodig zetten wij in op transformatie van voormalige bedrijfspanden naar wonen. Goede voorbeelden hiervan in 2015 zijn de verbouw van het voormalige gemeentehuis in Heino en een deel van het kulturhus in Broekland tot appartementen. Daar waar eerder gewerkt werd of activiteiten plaatsvonden, wordt nu gewoond. Ook zetten wij ons in om het wonen betaalbaar te houden voor de sociale doelgroep. Huurders kunnen de woonlasten beperken door het laten plaatsen van zonnepanelen. De jaarlijkse huurverhoging hebben wij beperkt gehouden voor de huurders met een laag inkomen. Vanaf november 2015 wijzen wij woningzoekenden met een laag inkomen een woning met een bij hun inkomend passende huurprijs toe. Huurders en gemeenten De afgelopen jaren hebben wij ons ingezet om het contact met onze huurders te intensiveren en huurders steeds meer te betrekken bij ons beleid. Via klantenpanels, de huurdersvertegenwoordiging en informatieve bijeenkomsten geven wij hier invulling aan. Wij zijn blij met de groep huurders die het gesprek met ons aangaat en waarderen de inzet en mening van alle betrokkenen. Ook in de toekomst blijven wij zoeken naar manieren om huurders te betrekken. Wij zijn in 2016 gestart met het interviewen van huurders om te horen wat zij belangrijk vinden. De opbrengst nemen wij mee in ons nieuwe strategische plan. De huurdersvertegenwoordiging in Salland is uitgebreid met een nieuwe belangenorganisatie: de Huurders Belangen Salland (HBSalland). Deze organisatie is opgericht na de bestuurscrisis bij de Huurders Vereniging Salland (HVS) in het voorjaar van 2015 en is sinds de zomer van 2015 actief. De HVS is in november 2015 met een nieuw bestuur verder gegaan. De overleggen en bijeenkomsten vinden met beide vertegenwoordigers tegelijk plaats. De sfeer is goed en de eerste overleggen zijn constructief verlopen. Samen met de gemeente Olst-Wijhe en de gemeente Raalte maken wij al jaren prestatieafspraken over onze volkshuisvestelijke bijdrage aan beide gemeenten. In het verslagjaar is intensief gesproken over de gevolgen van de toename van de instroom van vluchtelingen en de gevolgen daarvan voor de sociale woningmarkt. Wij blijven deze ontwikkeling op de voet volgen. Daarnaast leeft er bij de Plaatselijke Belangen en gemeenten een zorg over voldoende sociale woningvoorraad in de kleine kernen. Bij de nieuw te maken prestatieafspraken gaan wij afspraken maken over deze specifieke vraagstukken.

Marijke Kool


Toezicht Het toezicht op onze sector is aangescherpt en bij wet gelegitimeerd. Wij merken dat op verschillende manieren. Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) richt zich in haar risicomanagement op de beheersing van de risico’s en de totale borg. SallandWonen heeft met een integrale aanpak vanuit verschillende invalshoeken de risico’s voor SallandWonen benoemd. De twee belangrijkste risico’s, die zijn benoemd, zijn de ontwikkelingen in de vennootschapsbelasting en de renteontwikkeling. Uiteraard volgen wij deze risico’s en nemen wij maatregelen indien deze zich voordoen. De Autoriteit Woningcorporaties (AW) volgt de activiteiten van corporaties en vraagt waar nodig om een toelichting. Zo zijn wij in 2015 bevraagd over onze inzet bij het realiseren van glasvezel voor het platteland en over onze samenwerking met Wocozon voor het plaatsen van zonnepanelen op huurwoningen. De AW concludeerde dat onze inzet voor beide onderwerpen past binnen de weten regelgeving. SallandWonen conformeert zich aan de Governancecode 2015 en de nieuwe wet. Dat betekent dat het toezicht verder is geformaliseerd. Zo zal de organisatie in meer gevallen dan voorheen besluiten ter goedkeuring voorleggen aan de Raad van Commissarissen, de interne toezichthouder. Daarnaast moet de Raad zelf aan meer eisen voldoen. In het hoofdstuk Governance leest u hoe wij hier invulling aan hebben gegeven. Bedrijfslasten Ten opzichte van 2014 zijn de bedrijfslasten gedaald met 8%. In 2016 verwachten wij minimaal een zelfde besparing te realiseren. Via de Aedesbenchmark worden de bedrijfslasten en de klanttevredenheid van woningcorporaties onderling vergeleken. Wij hebben in 2015 onze positie van een jaar eerder, BB, weten te handhaven. Daarmee staan we in de middenmoot qua vergelijking met andere corporaties. De aanpassingen in de klantprocessen die in 2014 zijn doorgevoerd, hebben wij in 2015 kunnen bestendigen. Daarnaast hebben wij de digitalisering verder uitgebreid en de positie van de klant in onze werkprocessen versterkt. Dit alles met behoud van de klanttevredenheid. In 2015 zijn wij gestart met pilots om ervaring op te doen met ketensamenwerking en Design & Build. Het doel van deze pilots is op termijn vastgoedprocessen efficiënter te laten verlopen en kosten te besparen. Tabel 2: Waar gaat uw huur naar toe

2015 2015

Stel de huur van uw woning is 555 Opbrengsten totaal 37.740 x 1.000

Rentekosten -/- 109 Rentekosten -/- 7.410

Onderhoudskosten -/- 77 Onderhoudskosten -/- 5.256

Kosten organisatie SallandWonen

-/- 62 Kosten organisatie SallandWonen

-/- 4.223

Verhuurderheffing en saneringssteun

-/- 49 Verhuurderheffing en saneringssteun

-/- 3.330

Belasting en verzekering -/- 26 Belasting en verzekering -/- 1.748

Aflossing -/- 232 Aflossing -/- 15.773

Saldo 0 Saldo 0

Strategische koers De Herziene Woningwet, die vanaf 1 juli 2015 geldt, sluit aan bij onze volkshuisvestelijke inzet van de afgelopen jaren. Wij maakten al afspraken met gemeenten en luisterden al steeds meer naar belanghouders. De wet versterkt deze manier van werken en vergroot de rol van belanghouders. Het accent van maatschappelijk ondernemen was de afgelopen jaren al verlegd naar een verantwoordelijkheid voor het wonen en de directe woonomgeving. Wij dragen bij aan maatschappelijke voorzieningen als deze een directe link hebben met zorg en langer zelfstandig wonen. Recent hebben wij verwoord dat wij voor de toekomst een sociale corporatie willen zijn, met een focus op verhuur en beheer van sociale woningen. Resultaat 2015 SallandWonen heeft 2015 afgesloten met een positieve operationele kasstroom van € 8,9 miljoen. Deze kasstroom wordt gevormd door de ontvangsten en uitgaven in verband met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Mutaties in het Eigen Vermogen Gedurende het verslagjaar lopen transacties bij de meeste bedrijven via de resultaatrekening. Sinds de stelselwijziging van 2012 worden in de corporatiesector diverse activiteiten niet via de


resultaatrekening, maar rechtstreeks in het Eigen Vermogen op de balans gemuteerd. Een bedrag van € 10 miljoen aan waardeverandering van de materiële vaste activa is rechtstreeks in het Eigen Vermogen geboekt, waardoor er een waardeverandering van de materiële vaste activa is verantwoord van bijna € 8,6 miljoen. Vennootschapsbelasting SallandWonen heeft in 2015 haar fiscale strategie bepaald. SallandWonen kiest voor een combinatie van afwaarderen naar lagere WOZ-waarde van sociale huurwoningen en het treffen van een fiscale onderhoudsvoorziening. Het effect van deze strategie is dat wij verwachten over de periode 2015-2020 geen vennootschapsbelasting (Vpb) te betalen. Over 2015 is de te betalen vennootschaps-belasting zoals verwacht nihil. Inzet SallandWonen staat er goed voor. Wij hebben onze resultaten kunnen behalen door de inzet en medewerking van velen. Ik wil hier in het bijzonder de medewerkers van SallandWonen benoemen. De druk om te presteren en te blijven vernieuwen, vraagt een grote inzet van medewerkers en belanghouders. Ook de Raad van Commissarissen heeft met inzet en betrokkenheid zijn taak vervuld. Daarnaast wil ik Ed Penninks, mijn voorganger, bedanken voor zijn jaren van inzet voor de volkshuisvesting in Salland. Door samenwerken, begrip voor elkaar en de focus op de juiste doelen, hebben wij samen mooie resultaten kunnen bereiken. Marijke Kool, directeur-bestuurder


Mevrouw Kieftenbeld-Roessink kreeg zonnepanelen op haar woning:

"Geweldig dat ik op mijn leeftijd kan bijdragen aan een schoner milieu voor mijn

kleinkinderen door gebruik te maken van zonnepanelen."


1. VOLKSHUISVESTELIJK ONDERNEMEN SallandWonen heeft een duurzame relatie met de plattelandsgemeenten Raalte en Olst-Wijhe en de mensen die er wonen. Wij zijn voor velen een betrouwbare partner en zijn al vele decennia actief in dit gebied. Dat is de basis geweest voor het bepalen van onze strategie voor de toekomst. Een toekomst waarin onze focus niet alleen bij de huidige klant ligt, maar ook bij de toekomstige klant. Hier hoort een efficiënte en een financieel gezonde organisatie bij. Onze taak en onze meerwaarde zitten in het onderdak bieden aan mensen die daarin niet (eenvoudig) zelf kunnen voorzien. De Herziene Woningwet heeft deze taak bevestigd. Het ondernemingsplan voor de periode 2012-2016, aangescherpt met de conclusies uit de tussentijdse evaluatie

2, is voor 2015

ons uitgangspunt geweest. 1.1 Strategie Onze visie luidt: Ruimte voor wonen en leven op het platteland … … in de vitale gemeenten Raalte en Olst-Wijhe, die zich ook kenmerken door goede en betaalbare woningen en een woonmilieu dat leefbaar is en kansrijk voor verschillende doelgroepen. Onze missie luidt: SallandWonen: Maatschappelijk gedreven plattelandscorporatie voor goed wonen én leven! SallandWonen is een maatschappelijk gedreven plattelandscorporatie in Raalte en Olst-Wijhe. Wij leveren goede, betaalbare woningen en dragen bij aan plezierige woonmilieus. Daartoe bieden wij innovatieve en duurzame oplossingen en werken we graag samen met andere partijen. Wij zijn er speciaal voor mensen die niet (eenvoudig) in hun eigen woonbehoefte kunnen voorzien. SallandWonen is er in eerste instantie voor mensen met lage inkomens, waaronder aandachts-groepen zoals senioren, mindervaliden en jonge starters. Daarnaast hebben wij een zorg voor de middeninkomens. Om de opgaven op het gebied van ‘vitale kernen’ te realiseren, zijn we aanvullend actief voor andere doelgroepen. Producten en diensten voor deze groepen zijn tenminste kostenneutraal. Per kern bepalen we de opgave voor de verschillende doelgroepen. Het huidige ondernemingsplan loopt tot 2016. In het verslagjaar is een start gemaakt met een nieuw strategisch plan. De missie en visie zijn opnieuw bekeken en wij hebben geïnventariseerd waar wij als organisatie voor staan. De medewerkers en de leden van de Raad van Commissarissen zijn hierbij betrokken. Belangrijke vraag om te beantwoorden is: “Wie willen wij zijn?”. Het antwoord hierop bepaalt de strategische visie voor de komende vier jaar, maar ook onze keuzes inzake het scheidingsvraagstuk vanuit de Herziene Woningwet. In 2016 formuleren wij een antwoord op deze vraag en toetsen we dat antwoord bij belanghouders. In de eerste helft van 2016 presenteren wij een nieuw ondernemingsplan. 1.2 Speerpunten van beleid De strategische koers hebben wij verwoord in vier speerpunten, waarmee wij de volgende langere termijn doelen willen realiseren:

- Klantgedreven: onze klanten waarderen onze dienstverlening met gemiddeld een acht of hoger. - Duurzame voorraad: wij streven op energiegebied binnen onze bestaande voorraad naar 100%

groen.

- Vitale kernen: vergroten van het initiatief en betrokkenheid onder de huurders van SallandWonen. - Bedrijfsmatige organisatie: een financieel gezonde organisatie blijven. Ook in 2015 zijn deze doelen de drijfveer geweest voor onze inzet. In dit jaarverslag leest u welke resultaten wij hebben bereikt.

2 De uitkomsten van de tussentijdse evaluatie van het ondernemingsplan, staan in het rapport ‘Ondernemingsplan

SallandWonen’. Dit rapport staat op www.sallandwonen.nl


Tabel 3: De belangrijkste gesprekspartners van 2015 op een rij

Belangrijkste gesprekspartners 2015

Belanghouder Overlegvorm Frequentie Verantwoordelijk Belangrijkste onderwerpen

Huurders Klantenpanel 2x Wonen Betaalbaarheid Klantgericht werken Zonnepanelen Testen website Visitatie

Huurdersvereniging Salland

Bestuurlijk Regulier Thema

5x Diverse keren 6x

Directeur-bestuurder Manager Wonen

Relatie HVS en SW Taken en verantwoordelijkheden Groot Onderhoud Visitatie Herziene Woningwet Huurbeleid, individuele klachten Portefeuilleplan Woonruimteverdeling Uitgangspunten huurbeleid in begroting 2016 Passendheidstoets

Huurders Belangen Salland

Bestuurlijk Regulier Thema

1x Diverse keren 5x

Directeur-bestuurder Manager Wonen

Kennismaking Herziene Woningwet Financiën 2015 en begroting 2016 van HB Salland Portefeuilleplan Passendheidstoets Uitgangspunten huurbeleid in begroting 2016

Gemeente Olst-Wijhe Raad College Bestuurlijk Ambtelijk

1x per jaar 1x per jaar 2x per jaar Regelmatig

Directeur-bestuurder Strategie & beleid

Ontwikkeling woningmarkt en corporatiesector Prestatieafspraken Beleidszaken (tijdelijk) Huisvesten statushouders WMO Buurtbemiddeling Woonservicegebieden Visitatie Herziene Woningwet / prestatieafspraken

Gemeente Raalte Raad College Bestuurlijk Ambtelijk

1x per jaar 1x per jaar 4x per jaar Regelmatig

Directeur-bestuurder Strategie & beleid

Ontwikkeling woningmarkt en corporatiesector Prestatieafspraken Beleidszaken Huisvesten statushouders WMO Woonservicegebieden Visitatie Herziene Woningwet / prestatieafspraken

VAC en ouderenbonden

Ambtelijk Minimaal 1x per jaar

Programmamanager Wonen, zorg en welzijn

Senioren voorbereiden op toekomstige huisvesting Toetsen van nieuwbouwplannen Lang zult u wonen

Platform WWZ Raalte Ambtelijk 3x per jaar Programmamanager Wonen, zorg en welzijn

Afstemmen beleid WZW met centraal thema woonservicegebieden Decentralisaties sociaal domein

Platform WZW Olst-Wijhe

Ambtelijk 4x per jaar Programmamanager Wonen, zorg en welzijn

Afstemmen beleid WZW met centraal thema woonservicegebieden en masterplan WZW Decentralisaties sociaal domein

Zorggroep Raalte Bestuurlijk Projecten-overleg

Afhankelijk van onderwerp

Directeur-bestuurder Vastgoed Ontwikkeling Programmamanager Wonen, zorg en welzijn

Exploitatie vastgoed Woonservicegebieden Herontwikkeling Swaenewoerd Woonruimteverdeling Visitatie Servicekosten

Plaatselijk Belangen Ambtelijk Afhankelijk van onderwerp

Strategie en Beleid Wonen

Woonruimteverdeling Leefbaarheid Visitatie

Vaste bewoners-commissies (twee)

Periodiek overleg

Jaarlijks Wonen Leefbaarheid Complexbeheer Visitatie

Multidisciplinair overleg Raalte

Casuïstiek overleg

Maandelijks Wonen Afstemmen plan van aanpak individuele gevallen

Multidisciplinair overleg Olst-Wijhe

Casuïstiek overleg

1x per 6 weken

Wonen Afstemmen plan van aanpak individuele gevallen


2. STRATEGISCH BETROKKEN Samenwerking met partijen is een voorwaarde om invulling te geven aan de opgaven die wij formuleerden in ons ondernemingsplan. In dit hoofdstuk geven wij een toelichting hoe wij onze belanghouders in 2015 betrokken hebben. Een overzicht van de belangrijkste gesprekspartners in 2015 vindt u in tabel 3. 2.1 In gesprek met belanghouders In 2015 hebben wij een vervolg gegeven aan onze gesprekken over strategische zaken met onze klanten: de huurders en andere belanghouders. Een overzicht van onze belanghouders vindt u op de website www.sallandwonen.nl. Plaatselijk Belangen In het verslagjaar is gesproken met de Plaatselijk Belangen (PB’s) van Broekland, Boskamp, Heeten, Lierderholthuis en Mariënheem. In Broekland ging het gesprek over de herbestemming van het voormalige Kulturhus en de woonruimteverdeling na de bestemmingswijziging. Het resultaat is de oplevering van vier appartementen in een deel van het Kulturhus, waarvan de huurders starters uit Broekland zijn. In Boskamp en Heeten zijn de afspraken over voorrang voor starters uit de kern geëvalueerd en is afgesproken deze afspraken voort te zetten. In Lierderholthuis is SallandWonen bij een bijeenkomst geweest waarbij de gemeente Raalte de woonwensen van starters inventariseerde. Leefbaarheid is een belangrijk onderwerp. Dit thema stond bij Boskamp en Den Nul specifiek op de agenda door een aantal overlastsituaties. Voor Boskamp heeft SallandWonen extra ingezet op het handhaven van het tuinonderhoud. Daarnaast zijn wij samen met het PB in Boskamp betrokken bij het Dorps Ontwikkelings Plan (DOP). In 2015 zijn er voorbereidingsgesprekken geweest over de leefbaarheid in Boskamp. Onderdeel van het DOP is de woonbehoefte in Boskamp en hoe jongeren behouden kunnen worden voor het dorp. In 2016 worden alle bewoners van Boskamp hierbij betrokken en wordt er gekeken naar de verbeterpunten. In Den Nul is de afspraak gemaakt dat het PB, samen met de gemeente en SallandWonen, minstens één keer per jaar bij elkaar komen om de situatie te bespreken, genomen maatregelen te evalueren en eventueel nieuwe afspraken te maken. In Mariënheem hebben de gesprekken over het uitbreiden van de voorzieningen geresulteerd in de opening van een koffiecorner door De Parabool bij het gebouw De Veenhorst. Als eigenaar van het gebouw hebben wij De Parabool de mogelijkheid geboden hier hun activiteiten uit te breiden. Klantenpanel Wij horen graag van onze huurders hoe zij over bepaalde onderwerpen denken en aan welke zaken zij vinden dat SallandWonen tijd en energie moet besteden. Daarom hebben wij sinds 2013 een klantenpanel van zo’n 60 deelnemers. De deelnemers worden per onderwerp uitgenodigd en kunnen ook per onderwerp beslissen of zij mee willen praten. In het verslagjaar zijn twee reguliere bijeenkomsten geweest, één over ons plan voor het plaatsen van zonnepanelen op de huurwoningen en één over klantgericht werken. Dit laatste is gedaan ter voorbereiding op en als input voor een training klantgericht werken die alle medewerkers met veel klantcontacten in het najaar van 2015 hebben gevolgd. Ruim tien leden van het klantenpanel hebben begin 2015 de nieuwe website getest voordat hij officieel in gebruik werd genomen. Dit leverde zinvolle input op. Visitatie In het verslagjaar heeft de visitatie over de periode 2011-2014 plaatsgevonden. Een belangrijk onderdeel van de visitatie is het oordeel van belanghouders over de volkshuisvestelijke prestaties die SallandWonen heeft geleverd. Vertegenwoordigers van acht organisaties en vier individuele huurders hebben met de visitatiecommissie gesproken over de prestaties van SallandWonen. De adviezen van de belanghouders, die ons door de visitatiecommissie zijn gemeld, nemen wij mee bij het opstellen van het nieuwe ondernemingsplan. Een overzicht van de betrokken belanghouders en de uitkomsten van de visitatie vindt u terug in het visitatierapport op onze website www.sallandwonen.nl.


2.2 Huurdersvertegenwoordiging In 2015 heeft een deel van de leden van Huurdersvereniging Salland (HVS) het vertrouwen opgezegd in de vereniging en besloten een tweede huurdersorganisatie op te richten onder de naam Huurders Belangen Salland (HBSalland). Vanaf september is zij naast de HVS onze gesprekspartner als huurdersvertegenwoordiger. Overleggen en bijeenkomsten vinden met beide vertegenwoordigers tegelijk plaats. Gedurende het verslagjaar zijn diverse bijeenkomsten georganiseerd met de huurdersvertegenwoordiging om hen te informeren over het portefeuilleplan, de Herziene Woningwet, de kaders voor de huurverhoging in 2016 en het toewijzingsbeleid. Eind 2015 hebben de gemeenten gezamenlijk een startbijeenkomst voor de prestatieafspraken 2017 georganiseerd waarbij beide huurdersvertegenwoordigers en SallandWonen aanwezig waren. SallandWonen ondersteunt de huurdersvertegenwoordiging financieel. De bijdrage in 2015 was voor de HVS € 39.950,- en voor HBSalland € 1.320,-. In totaal is er € 41.270,- betaald aan de huurdersvertegenwoordiging. Huurdersvereniging Salland In 2015 was sprake van een bestuurlijke crisis binnen de HVS. SallandWonen kreeg hierdoor te maken met wisselende vertegenwoordigingen vanuit de HVS. De HVS heeft zich ingespannen om de lopende zaken met SallandWonen desondanks door te laten gaan. Na de bestuursverkiezingen in november is een nieuw bestuur gekozen door de leden, waarmee wij gaan werken aan een constructieve samenwerking. De eerste contacten zijn positief verlopen. In het verslagjaar heeft de HVS een vervolg gegeven aan de huurdersactie tegen de inkomensafhankelijke huurverhoging. Daarnaast hebben zij een knelpuntennotitie gepresenteerd. Huurders Belangen Salland HBSalland is sinds de zomer actief als huurdersvertegenwoordiging. De eerste overleggen zijn constructief verlopen. Tabel 4: Overzicht advies aanvragen en beleidsonderwerpen 2015

Onderwerp Status Reactie HVS Reactie HB Salland Besluit SallandWonen

Rapportage Woonruimteverdeling 2014

Ter informatie

Woonruimteverdeling-lotingmodule

Ter informatie

Huurbeleid 2015 Voor advies Negatief advies met tegenvoorstel

n.v.t. Gemotiveerd afgeweken

Midterm review prestatieafspraken

Ter informatie

Verkoop 1e fase 2015 Voor advies Negatief advies met

tegenvoorstel n.v.t. Gemotiveerd

afgeweken

Portefeuilleplan 2015-2025

Voor advies Positief

Verhuur seniorenwoningen kleine kernen

Ter informatie

Vraag gestuurd onderhoud

Ter informatie

Woningwet Ter informatie

Herbenoeming Regionale Klachtenadviescommissie

Voor advies Positief Positief

Groot onderhoud Heino-dorp

Ter informatie Aftoppen huurprijs als door duurzaamheid huurprijs boven 1

e

aftoppingsgrens komt

Passend toewijzen Voor advies Positief Positief

Kaders huurbeleid 2016 Voor advies Negatief advies met tegenvoorstel

Positief Gemotiveerd afgeweken


2.3 Prestatieafspraken 2011-2015 Met de gemeenten Olst-Wijhe en Raalte hebben wij prestatieafspraken gemaakt voor de periode 2011- 2015. In elk bestuurlijk overleg bespreken we de stand van zaken van de afspraken en kunnen eventuele aanpassingen van de afspraken worden besproken. Hierdoor blijven afspraken realistisch en realiseerbaar en kunnen we snel inspelen op ontwikkelingen op de woningmarkt. In de midterm review, waarvan er één eind 2014 en één begin 2015 is gehouden, blijkt dat de afspraken grotendeels behaald zijn. De enkele onderdelen die niet volledig zijn behaald, worden meegenomen in de nieuwe prestatieafspraken die in 2016 wordt opgesteld. Tabel 5: Stand van zaken prestatieafspraken eind 2015

Doel Prestatie

Gemeente Raalte

Groen energielabel 70% in 2015 >70%

Kernvoorraad > 3.075 3169

Middeninkomens optimaal benutten 10% (>90/<95%) 97%

Nieuwbouw 359 woningen 2012 t/m 2015 98%

Sociale voorraad geen doelstelling 3659

Taakstelling vergunninghouders 29 in 2014 >100%

Gemeente Olst-Wijhe

Groen energielabel 70% in 2015 >70%

Kernvoorraad > 1.300 1429

Middeninkomens optimaal benutten 10% (> 90/<95%) 97%

Nieuwbouw 169 woningen (2012 t/m 2015) 99%

Sociale voorraad 1.682 woningen 1732

Taakstelling vergunninghouders 14 in 2014 >100%

Conform de Herziene Woningwet moeten corporaties hun voorgenomen werkzaamheden voor 1 juli aan gemeenten en huurdersorganisaties voorleggen. In 2015 moet dat uiterlijk voor 1 november van dat jaar. Dit geldt alleen als de gemeenten een woonvisie en/of volkshuisvestingsbeleid hebben opgesteld. Zowel de gemeente Olst-Wijhe als de gemeente Raalte beschikken (nog) niet over een woonvisie voor de periode vanaf 2016. Op dit moment voeren beide gemeenten gesprekken met hun belanghouders voor inbreng voor de woonvisie. In de loop van 2016 worden de woonvisies gepresenteerd. Vooruitlopend op de woonvisies en omdat wij al jaren prestatieafspraken maken met beide gemeenten, hebben wij eind 2015 een activiteitenoverzicht gepresenteerd voor de periode 2016-2020. Dit overzicht is het uitgangspunt voor het opstellen van prestatieafspraken met gemeenten en huurdersvertegenwoordiging voor de periode vanaf 2017. 2.4 Bouwen aan relaties Wij kunnen ons werk niet alleen doen en vinden versterking in onze relaties. Relaties van SallandWonen zijn: - Aedes: SallandWonen is lid van Aedes, de branchevereniging van woningcorporaties waarbij bijna

alle toegelaten instellingen in Nederland zijn aangesloten. - Vereniging voor Toezichthouders Woningcorporaties: deze vereniging streeft naar versterking

en professionalisering van de leden van de Raad van Commissarissen. SallandWonen is lid van deze vereniging.

- Vereniging voor Kleine Kernen in Overijssel (OVKK): SallandWonen is ‘vriend’ van deze vereniging. Samen met haar leden maakt de OVKK zich sterk voor een kansrijk en leefbaar platteland. SallandWonen en OVKK hebben een gezamenlijke ambitie. Door samenwerking versterken wij elkaar.

- Stichting De Herberg in Zwolle: SallandWonen neemt samen met haar collega-corporaties in de regio deel in deze stichting die thuis- en daklozen opvangt.

- Regio Noord West Zuid Overijssel (Nowozo): dit is een samenwerkingsverband van corporaties in deze regio. Doel is het delen van kennis, het gezamenlijk behartigen van de regionale belangen en het ontplooien van regionale initiatieven, zoals een regionale geschillencommissie.

- Woningstichting Hellendoorn en Stichting Wonen Wierden Enter: begin 2015 is een gezamenlijk selectietraject voor een nieuw primair informatie systeem afgerond. SallandWonen heeft de intentie uitgesproken voor implementatie van hetzelfde systeem. Een definitief besluit hierover wordt in 2016 verwacht.


Tabel 6: Overzicht realisatie van doelen Klantgedreven

Doel Doelstelling 2015 Prestatie Vervolgstap 2016

Huisvesten van de doelgroep

Bestendigen nieuwe manier van werken

Aaneengesloten verhuren: gemiddeld maximaal 4 dagen leegstand

Gemiddeld 3 leegstandsdagen KPI handhaven

Afname mutatiebudget Van gemiddeld € 1.789, per mutatie naar € 941,- gegaan

KPI handhaven

Optimaliseren nieuwe werkwijze afhandelen reparatieverzoeken en borgen besparing

Door betere planning, meer inzet van de eigen vakmannen. Het aantal klussen dat uitbesteed is aan derden is niet toegenomen, terwijl het aantal eigen vakmannen met één is afgenomen door pensionering per 1-1-2015

Evaluatie doorgevoerde verbeteringen op doelmatigheid en bijstellen waar nodig

Slaagkans doelgroepen

Implementatie lotingmodule Lotingmodule geïmplementeerd Evalueren halverwege 2016

Slaagkans voor de verschillende doelgroepen wordt gelijker (t.o.v. 2014)

Slaagkans voor de verschillende doelgroepen Is gelijker geworden

Slaagkans blijft gelijk na passendheidstoets

Regie bij huurders

Stimuleren gebruik persoonlijke pagina: - 60% huurders aangemeld

-1067 huurders hebben een account op de website (zo’n 19 % van alle huurders) -7700 accounts voor woningzoekenden (78% van alle ingeschreven woningzoekenden)

Uitbreiden aantal accounts voor zittende huurders naar 40%

- digitale tool reparatieverzoeken wordt gewaardeerd met een 7

Formulier op website, niet apart gewaardeerd in klantenonderzoek

Afhankelijk van vervanging ERP-systeem per 1-1-2017. Zo ja, dan daarin meenemen.

Optimaliseren dienstverlening

Implementeren nieuwe website met klantenportaal

Nieuwe website met klantenportaal per 1 maart 2015 live. Op basis van uitkomsten webmonitor, website verbeterd

Klantonderzoek ervaringen website

Voortzetten werven e-mailadressen huurders

Van 55% van de huurders is eind 2015 het e-mailadres bekend (2014 was 32%)

Voortzetten actie

Tevreden klant Voortzetten KWH-Huurlabel (2014: 7,7)

KWH-huurlabel is verlengd, gemiddeld een 7,7

Gemiddeld 7,8 op KWH-meting

Klantwaardering over klantprocessen3

gemiddeld een 8 Gehaald met een 8,0 Gemiddeld 7,8 op KWH-meting

Klantwaardering algemene dienstverlening: gemiddeld een 7,5

Gehaald met een 7,7 Gemiddeld 7,8 op KWH-meting

Participatie

Huurders betrekken bij beleid

Vervolg opgehaalde agenda: 1. Proces woningonderhoud verbeteren: monitoren veranderingen en implementatie verbeterplan planmatig onderhoud 2. Koopgarant inzetten: jaarlijks beoordelen of inzet toegevoegde waarde heeft 3. Actief luisteren naar huurders en hen opzoeken: voortzetten klantenpanel en uitbreiden methoden

1. Vraag gestuurde keukenvervanging voorbereid en geïmplementeerd vanaf 1 januari 2016 2. I.v.m. aantrekkende woningmarkt en lager rentestand geen inzet van Koopgarant in 2015 3. x klantenpanels gehouden. Methode uitgebreid door - digitaal testen van nieuwe website door panel -stellingen op website over klantgericht werken

Huurders betrekken bij formuleren nieuw ondernemingsplan Als vraag gestuurde keukenvervanging goed verloopt, dan ook voorbereiden vraag gestuurde vervanging van sanitair

Huurders via (web)enquêtes, klantenpanels en individuele gesprekken

Is gebeurd via klantenpanel, website, bewonerscommissies

Individuele gesprekken in Q1 om agenda op te halen voor ondernemingsplan 2016-2020 Klantenpanels en (web)enquêtes inzetten

HVS op basis van overlegwet Zie tabel 4 Overleg op basis van Overlegwet en Herziene Woningwet

Bewonerscommissies bij groot onderhoud en volgend na nieuwbouw

Bewonerscommissie actief bij groot onderhoudsprojecten die in 2016 in Olst-dorp en Heino-dorp plaatsvinden

Voortgang in 2016 bij realisatie van deze projecten

Gemeenten via bestuurlijke en ambtelijke overleggen, a.d.h.v. nieuw te maken prestatieafspraken

Nieuwe prestatieafspraken uitgesteld tot 2016, wel activiteitenoverzicht 2016 opgesteld door SW en gedeeld met beide gemeentes en huurdersverenigingen

Prestatieafspraken tussen SW, gemeentes en huurdersverenigingen

3 Exclusief uiten van ontevredenheid


3. KLANTGEDREVEN Kwaliteit van dienstverlening staat bij SallandWonen voorop. Wij willen onze dienstverlening en producten voortdurend verbeteren en inspelen op de klantwensen van de verschillende doelgroepen. Het doel is een dienstverlening waarbij klanten ons én 24 uur per dag, 7 dagen per week kunnen bereiken, én ervaren dat zij centraal staan. Voorwaarde hierbij is dat dit op een efficiënte en kostenbewuste wijze gebeurt. In het verslagjaar lag de focus op het versterken van de positie van de klant door het uitbreiden van de regie van de klant en het implementeren van klantgericht werken. Daarnaast was er veel aandacht voor de extra druk op de woningmarkt door een toename van vluchtelingen. 3.1 De klant is regisseur Met de inspanningen van de afgelopen jaren is invulling gegeven aan de voorwaarden om de klant meer de regie te geven in het huren en wonen. In 2014 zijn de klantprocessen aangepast op efficiency en kostenbesparing en is digitale dienstverlening geïntroduceerd. Dit alles met behoud van de klanttevredenheid. Voor 2015 stelden wij ons als doel om deze nieuwe manier van werken te bestendigen, de digitalisering verder uit te breiden en de positie van de klant te versterken. Introductie nieuwe website met ‘mijn pagina’ Begin 2015 is een vernieuwde website van start gegaan. De nieuwe website biedt meer mogelijkheden, waardoor wij huurders en woningzoekenden beter kunnen voorzien van informatie. Huurders en woningzoekenden hebben toegang tot een persoonlijke pagina waar zij hun persoonlijke gegevens kunnen beheren. Denk daarbij aan de adres-, telefoon- en e-mailgegevens. Daarnaast zien woningzoekenden op deze pagina het passend aanbod en de resultaten van de reacties op het woningaanbod. In 2015 hebben ruim duizend huurders zich aangemeld voor de persoonlijke pagina. Op termijn wordt op deze pagina ook de correspondentie tussen de huurder en SallandWonen bewaard en kan de huurder via de eigen pagina reparatieverzoeken doen en de status van de afhandeling inzien. Lotingmodule voor woningzoekenden Met het van start gaan van de nieuwe website is ook de lotingmodule voor woningzoekenden van start gegaan. Woningzoekenden hebben naast selectie op inschrijfduur de mogelijkheid om via loting, ongeacht inschrijfduur, in aanmerking te komen voor een woning. Vooral voor startende woningzoekenden en spoedzoekers, mensen die dringend woonruimte nodig hebben, wordt hiermee de kans op een huurwoning vergroot. In 2015 zijn 28 woningen via loting aangeboden. De gemiddelde inschrijfduur bij woningtoewijzing van de woningzoekenden die de woning aangeboden hebben gekregen bedraagt bij loting 1,6 jaar, bij de verhuringen via het aanbodmodel bedraagt dit 4,7 jaar. We zijn eind maart 2015 gestart met loting. In maart 2016 maken we de balans op en kijken we of de gewenste doelstelling, het vergroten van kansen voor starters en spoedzoekers met een beperkte inschrijfduur, behaald is. Regie over betaalbaarheid Naast de huurprijs maken de energielasten een belangrijk onderdeel uit van de woonlasten van huurders. Om de energielasten te beperken kunnen huurders deelnemen aan verschillende duurzaamheidsinitiatieven. Nieuw in het verslagjaar is de mogelijkheid voor het plaatsen van zonnepanelen op de daken van huurwoningen. Huurders hebben een aanbod van ons ontvangen om tegen een verwachte besparing op de energielasten van gemiddeld € 10,- per maand en geen huurverhoging over deze aanpassing via SallandWonen deel te nemen aan het zonnepanelenproject

4.

3.2 Dienstverlening De dienstverlening van SallandWonen richt zich steeds meer op het digitaal afhandelen van diensten. Het hebben van een klantgerichte website die aansluit bij de vraag van de huurder is erg belangrijk voor een goede dienstverlening. In 2015 is de nieuwe website na de start getest op technische

4 Een uitgebreide toelichting over dit project vindt u onder paragraaf 4.4 Duurzaamheid


bereikbaarheid en kwaliteitsnormen door het erkende testbureau Webmonitor. De aandachtspunten die hieruit naar voren kwamen zijn vertaald naar verbeteringen. In 2016 vragen wij de mening van onze huurders over de website om deze verder te optimaliseren en nog beter aan te laten sluiten op de wensen van de klant. Een belangrijke voorwaarde voor het digitaal afhandelen van diensten is het bekend zijn van de juiste e-mailgegevens van de huurders. Gedurende het jaar is er extra inzet gepleegd op het werven en controleren van de contactgegevens van huurders. Eind 2015 is van ruim 50% van de huurders het e-mailadres bekend. In 2016 zetten wij de werving activiteiten voort. Klanttevredenheid De tevredenheid van de klant over onze dienstverlening blijft een belangrijk uitgangspunt bij alle aanpassingen. Via het Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector (KWH) meten wij de kwaliteit van onze dienstverlening. Zowel bij de start van dit verslagjaar als aan het eind van dit jaar waardeerden onze klanten onze dienstverlening met een 8-. Uiteraard levert de meting aandachtspunten op die bijdragen aan de verdere verbetering van onze dienstverlening. Die nemen we ter harte. Klachten en complimentenregistratie Bij klantgericht werken hoort ook leren van gemaakte fouten en weten wat goed gaat. SallandWonen houdt om deze reden een klachten- en complimentenregistratie bij. In 2015 zijn 66 klachten en 6 complimenten ontvangen. Merendeel van de klachten komt binnen via de enquêtes over de kwaliteit van onze dienstverlening (55%) of via de mail (41%). De complimenten gaan over de prettige manier waarop medewerkers klanten hebben geholpen, de nieuwe website en het uitvoeren van groot onderhoud. De klachten gaan over de eindafrekening, het niet terugbellen of voortvarend afhandelen van vragen, het uitvoeren van reparatieverzoeken, de staat van de woning bij sleuteluitgifte en de dienstverlening in het algemeen. Eén klacht over de snelheid van het afhandelen van een lekkage is door de huurder voorgelegd aan de huurcommissie, waarbij de huurder in het gelijk is gesteld. Alle klachten zijn in 2015 afgehandeld. Via het KWH-huurlabel wordt gemeten hoe onze klanten ons beoordelen op het behandelen van klachten. In het verslagjaar waardeerden klanten ons met een 6,3. 3.3 Woonruimteverdeling Met behulp van het aanbodmodel in combinatie met een lotingmodule worden woningen verdeeld onder de woningzoekenden. Reageert een woningzoekende via het aanbodmodel op een aangeboden huurwoning, dan moet de woningzoekende ingeschreven staan bij SallandWonen en wordt de woning toegewezen aan de langst ingeschrevene. Urgent woningzoekenden en inwoners van kleine kernen met maximaal 25 huurwoningen hebben voorrang. Iedereen vanaf 18 jaar kan zich inschrijven als woningzoekende. Vanaf dit jaar kost het ingeschreven staan als woningzoekende in principe € 10,- per jaar, te voldoen bij inschrijving en de jaarlijkse verlenging. Nieuwe woningzoekenden betalen sinds dit jaar voor het inschrijven. Vanaf 1 maart 2016 geldt een bijdrage voor de jaarlijkse verlenging van de inschrijving. Reageert een woningzoekende via de lotingmodule op een aangeboden huurwoning, dan geldt de inschrijfduur niet en wordt via een aselecte lotingsprocedure de eerst gegadigde geloot. Grafiek 1: Aantal woningzoekenden aanbodmodel

5

5 Vanaf 2013 is het aantal ingeschreven woningzoekenden door het stopzetten van de schoning niet meer te vergelijken met de

voorgaande jaren. Om deze reden hebben wij het aantal inschrijvers niet meer opgenomen in de grafiek.


Van alle ingeschreven personen is slechts 7% (676 personen) actief woningzoekend

6.

Het aanbod wordt sinds 2014 alleen nog digitaal gepresenteerd via de website, Facebook en Narrow casting

7. Woningzoekenden die reageren op een woning zijn er zelf verantwoordelijk voor dat wij

beschikken over de juiste inkomensgegevens op het moment van selectie. Bij het aanbod is het aantal foto's uitgebreid, zodat de woningzoekende bewuster de keuze kan maken om wel of niet te reageren. Alle correspondentie met kandidaat-huurders gaat via e-mail. Voor de woningzoekenden die niet werken met een computer en daarbij ook geen hulp hebben van anderen, zoeken we naar een oplossing op maat. Verdeling huurwoningen SallandWonen verhuurt woningen in 16 kernen. De verdeling van de zelfstandige wooneenheden over de kernen is als volgt: Grafiek 2: Verdeling zelfstandige wooneenheden

3.4 Woningtoewijzing In het verslagjaar zijn 413 woningen verhuurd. Om de woningen te verhuren moeten wij veel kandidaten per woning benaderen: 53% van de aanbiedingen werd geweigerd. Meestal weigert de huurder, maar in sommige gevallen hebben wij de kandidaat-huurder geweigerd omdat het inkomen niet passend of niet bekend was of omdat de woning niet passend was. Het groepsgewijs aanbieden van woningen is 34 keer toegepast in 2015. Hierdoor is het voor de woningzoekenden snel duidelijk of zij in aanmerking komen voor de woning en worden woningen sneller verhuurd, wat een gunstig effect heeft op de huurderving. SallandWonen stuurt op gemiddeld maximaal vier leegstandsdagen per mutatie. In 2015 was het gemiddelde drie. De huurderving voor mutatieleegstand bedroeg € 6.217,- (was € 8.963,- over 2014). Sinds 2011 is SallandWonen gehouden aan de Europese regelgeving. Dat betekent dat wij tot 1 juli 2015 tenminste 90% en vanaf 1 juli 2015 minstens 80%

8 van onze woningen met een huur op of

onder de liberalisatiegrens moeten toewijzen aan huishoudens met een verzamelinkomen van maximaal € 34.911,-. Van de 413 verhuringen vallen 380 onder deze Europese regelgeving. Het percentage toewijzingen van huurders met een jaarinkomen lager dan € 34.911,- is 97%.

Passend toewijzen Vanaf 1 januari 2016 moet 95% van de woningzoekenden die huurtoeslaggerechtigd zijn een passende woning aangeboden worden. Dit houdt in dat de huur van een woning voor deze doelgroep

6 Een actief woningzoekende is iemand die in 2015 heeft gereageerd op het woningaanbod en per 31-12-2015 nog

ingeschreven staat als woningzoekende. 7 Narrowcasting: via televisie monitoren in Kulturhus Raalte en Holstohus in Olst benaderen wij de gebruikers van deze

voorzieningen met informatie over ons woningaanbod. 8 Waarbij vanaf 1 juli 2015 er ruimte is om maximaal 10% toe te wijzen aan woningzoekenden met een inkomen tussen

€ 34.911,- en € 38.950,-.

0

5000

10000

2012 2013 2014 2015

Aantal inschrijvers

Actieve woningzoekenden

50%

9% 9%

14%

14% 4% Raalte

Heino

Kleine kernen gemeente Raalte

Wijhe

Olst

Kleine kernen Olst-Wijhe


niet meer mag bedragen dan de eerste of tweede aftoppingsgrens van de huurtoeslag (huurprijs is afhankelijk van de huishoudsamenstelling). SallandWonen wil in principe alle woningzoekenden die huurtoeslaggerechtigd zijn passend huisvesten. Vanaf 15 november geldt voor woningzoekenden een inkomenstabel. In deze tabel wordt per inkomen aangegeven hoe hoog de huur van de woning minimaal of maximaal mag zijn. Van de nieuwe verhuringen in 2015 had 67% van de woningen een huurprijs tot maximaal de tweede aftoppingsgrens van de huurtoeslag en bedroeg de huurprijs gemiddeld € 570,- per woning. De huur van de aangeboden woningen was in 2015 gemiddeld € 8,- hoger dan in 2014. Tabel 7: Nieuwe verhuringen via aanbodmodel naar huurklasse

Huurklasse in euro’s (prijspeil 2014)

Aantal verhuringen 2015 (incl.

nieuwbouw)

% naar huurklasse 2015*

t/m 403,06 29 8

403,07 t/m 576,87 153 43

576,88 t/m 618,24 54 15

618,25 t/m 710,68 114 32

> 710,68 4 1

Gemiddelde huur € 570,-

Totaal 354

*I.v.m. afronding komt de optelling van de percentages op 99%

Huisvesting statushouders De vluchtelingenproblematiek heeft ook in Salland veel aandacht gekregen. Niet alleen zijn er meer mensen met een status gehuisvest in vergelijking met andere jaren. Ook zijn er met beide gemeenten veel gesprekken geweest over hoe wij samen deze extra druk op de woningmarkt kunnen aanpakken. Eind 2015 liepen deze gesprekken nog. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) heeft de gemeenten Olst-Wijhe en Raalte een taakstelling opgelegd om in het verslagjaar 94 personen met een verblijfsvergunning te huisvesten. Dit is meer dan een verdubbeling ten opzichte van 2014. SallandWonen regelt voor de gemeenten deze huisvesting. In 2015 hebben 96 personen een woning toegewezen gekregen, waarvan 33 in de gemeente Olst-Wijhe en 63 in de gemeente Raalte. Voor een aantal personen in Raalte gaat de huurovereenkomst in januari 2016 in. Wij hebben hiervoor in 2015 22 woningen beschikbaar gesteld, begin 2016 volgen nog 5 woningen. De taakstelling voor beide gemeenten is behaald, waarbij in de gemeente Olst-Wijhe 2 personen meer zijn gehuisvest dan de taakstelling. Het aantal vluchtelingen en mensen met een status zal de komende tijd alleen maar toenemen. In 2016 verwachten wij dat ook de regulier woningzoekenden de gevolgen gaan ervaren als meer woningen met voorrang aan statushouders moeten worden toegewezen. Wij proberen nieuwbouw- en transformatieprojecten te versnellen zodat er meer aanbod van woningen komt en we zijn met de gemeente Olst-Wijhe in gesprek over tijdelijke huisvesting. Mutaties De mutatiegraad is afgenomen van 7,5% in 2014 naar 6,8% in 2015. De mutatiegraad is gebaseerd op het aantal verhuringen binnen het bestaand bezit ten opzichte van het totale aantal huurwoningen van SallandWonen aan het begin van de meetperiode. In 2015 zijn 368 bestaande woningen verhuurd. De overige verhuurde woningen betreffen woningen in complexen die in 2015 of getransformeerd zijn naar wonen of waarbij de bestemming is gewijzigd van zorg naar zelfstandig wonen: - 13 appartementen, Marktplein in Heino; - 4 appartementen, Bouwhuisplein in Broekland; - 4 woningen, Groenling in Raalte.


Tabel 8: Overzicht verhuringen 2015

Reden 2014 2015

Aantal Procent Aantal Procent

Aanbodmodel

Regulier 415 88% 313 73%

Loting N.v.t. n.v.t. 28 7%

Medisch urgent 2 0,5% 4 1%

Sociaal urgent 7 1% 9 2%

Overig

Bijzondere verhuringen9 2 0,5% 3 0,5%

Herstructurering 2 0,5% 0 0%

Statushouders 19 4% 22 5%

Vrouwenopvang 0 0% 1 0%

Woningruil 6 1% 4 1%

Zorginstelling woningen 8 2% 29 7%

Totaal woningen 461 98% 413 96%

Garages en BOG 9 2% 15 (9+6) 4%

Totaal panden 470 100% 428 100%

3.5 Betaalbaar verhuren In Salland komen problemen met de huurbetaling vooral voor bij samenwonenden tot de AOW-leeftijd en gezinnen10. De problemen komen het meest voor bij huurtoeslaggerechtigden en bij gezinnen met een laag inkomen zonder huurtoeslag. Middeninkomens hebben bij een woning met een huur tot de liberalisatiegrens over het algemeen geen betaalbaarheidsproblemen. De huurprijsgrenzen binnen SallandWonen zijn afgeleid van de norm zoals die in de Huurtoeslagregeling staat. Alle woningen met een huur tot € 710,68 (prijspeil 2015) zijn bereikbaar voor de primaire doelgroep. Dat betekent dat 99% van de totale voorraad van SallandWonen voor deze doelgroep bereikbaar is: 29 appartementen en 2 eengezinswoningen hebben een huur boven deze grens. Huurbeleid Sinds 2013 heeft de sector de mogelijkheid om een huurverhoging boven inflatie door te voeren, waarbij de hoogte afhankelijk is van het inkomen. Voor 2015 heeft SallandWonen, gelijk aan 2014, gekozen voor een huurverhoging boven inflatie, waarbij de hoogte afhangt van het inkomen van de huurder. Daarnaast zijn twee doelgroepen gedefinieerd die in het kader van betaalbaarheid beschermd worden voor te hoge huren: - huurders met een laag inkomen in combinatie met een hoge huurprijs; - huurders met een middeninkomen waarbij de huurprijs door de huurverhoging boven de grens van

betaalbaar komt. Om huurders een toelichting te geven op het door ons gekozen uitgangspunten voor de huurverhoging is, mede op verzoek van het klantenpanel, een bijeenkomst georganiseerd. Met zeven huurders is een boeiende discussie gevoerd over de uitgangspunten. Wij hebben de huurprijs van alle woningen per 1 juli 2015 met gemiddeld 2,1% verhoogd, voor de huurders met een laag inkomen bedroeg de huurverhoging gemiddeld 1,5%. Tabel 9: Resultaat jaarlijkse huurverhoging woningen 2015

Doelgroep % van totaal aantal woningen

Gemiddelde huurverhoging

Huurders met een laag inkomen en een huur tot en met € 525,- 41% 2%

Huurders met een laag inkomen en een huur hoger dan € 525,- 27% 1%

Huurders met een middeninkomen 11% 2,9%

Huurders met een hoog inkomen 11% 5%

Overig (inkomen onbekend) 9% 1%

9 De bijzondere verhuringen in 2015 betreffen twee niet-DAEB woningen (Venebrugge) die verhuurd zijn via een makelaar en

een woning die via derden is verhuurd (Trias). 10 Onderzoek betaalbaarheid Noordwest-Overijssel, Atrivé, 2014.


Bezwaren tegen huurverhoging 2015 De jaarlijkse huurverhoging per 1 juli 2015 heeft tot 88 bezwaren geleid. Het merendeel van de ingediende bezwaren was gericht tegen de inkomensafhankelijke huurverhoging. De huurders die konden aantonen dat het inkomen lager was dan het bedrag dat wij van de Belastingdienst hadden doorgekregen, hebben een aangepast huurvoorstel ontvangen. Van veertien huurders is het bezwaar door de huurderscommissie in behandeling genomen, waarbij SallandWonen in dertien gevallen in het gelijk is gesteld. Eén zaak met als bezwaargrond onderhoud loopt nog bij de huurcommissie. De overige huurders hebben hun bezwaren ingetrokken na onze uitleg. Huurverhoging 2014 in veel gevallen redelijk In 2014 hadden bijna 280 huurders van SallandWonen bezwaar ingediend bij de Huurcommissie tegen de voorgestelde huurverhoging van 1 juli 2014. In maart van het verslagjaar was er in Zwolle een hoorzitting waar zowel huurders als SallandWonen een toelichting hebben gegeven aan de Huurcommissie. 85% van de door SallandWonen voorgestelde huurverhogingen beschouwde de Huurcommissie als redelijk. Deze huurverhogingen hoefden niet te worden aangepast. Een deel van de bezwaarmakers had rechtstreeks bij de Huurcommissie een bezwaar ingediend op grond van foutief inkomen of omdat men behoort tot de groep gehandicapten of chronisch zieken. De Huurcommissie heeft op basis van de bewijzen beoordeeld dat de voorgestelde inkomensafhankelijke huurverhoging van deze huurders niet redelijk was, net als SallandWonen gedaan zou hebben als deze huurders zich rechtstreeks tot ons zouden hebben gewend. Voor deze huurders heeft SallandWonen het huurverhogingspercentage met terugwerkende kracht per 1 juli 2014 aangepast naar het percentage dat wel passend is. Incasso SallandWonen hanteert een strakke procedure om de huur op tijd te incasseren. De focus van de activiteiten ligt op het begin van het ontstaan van een eventuele achterstand. Geprobeerd wordt om in een zo vroeg mogelijk stadium persoonlijk in contact te komen met de huurder. Dit doen wij telefonisch of door een bezoek aan huis. Dit werkt vaak beter dan een brief. Ook het corresponderen per mail levert vaker contact op. Daarnaast zijn we gestart met het benaderen van onze huurders met WhatsApp, ook dat levert meer respons op dan de traditionele werkwijze. Huurachterstanden De huurachterstand is in het afgelopen jaar gedaald met bijna 15% van € 812.482,- in 2014 naar € 687.705,- in 2015. Van de actieve huurders hadden 253 huurders een achterstand van meer dan € 50,-. Dit aantal is aanmerkelijk lager dan in 2014 (561). Reden hiervoor is, dat er in 2014 veel huurders waren die een bezwaarschrift hadden lopen tegen de jaarlijkse huurverhoging van 2014. Zij betaalden maandelijks de ‘oude’ huurprijs door, waardoor er een achterstand ontstond. In 2015 hebben wij slechts een paar huurders die bezwaar hebben gemaakt bij de huurcommissie. Ontruimingen SallandWonen zet zich actief in om ontruimingen te voorkomen. Al in de eerste maand van achterstand proberen wij persoonlijk in contact te komen met huurders om te voorkomen dat de achterstanden groter worden. Daar waar betaling uitblijft en de huurder geen afspraken met ons maakt, geven wij vorderingen uit handen aan de deurwaarder. De huurder krijgt dan nog een kans om de achterstand volledig te betalen. Blijft betaling uit, dan vervolgen wij de juridische procedure om te komen tot een ontruiming. Naast huurschuld is hennepteelt de meest voorkomende reden om een juridische procedure tot ontruiming op te starten. Voordat we tot ontruiming overgaan, moet de kantonrechter een uitspraak doen. Het beleid is erop gericht ontruiming te voorkomen, zeker als er kinderen in het spel zijn. Voor alleenstaanden of samenwonenden met een langdurig slecht betaalgedrag, voeren wij het vonnis van de kantonrechter uit. SallandWonen probeert te voorkomen dat woningen waarin gezinnen wonen, ontruimd worden. Gaan wij toch over tot ontruiming dan proberen wij, in goed overleg met het betrokken netwerk rond het gezin, op voorhand opvang voor de kinderen uit het gezin te regelen. Met de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe is afgesproken dat we slecht betalende huurders doorverwijzen naar de schuldsanering. In het verslagjaar deden wij 48 aanzeggingen tot ontruiming. Dit zijn 21 aanzeggingen minder dan in 2014. Dit komt doordat er in de periode voor het starten van een juridische procedure vaak alsnog betalingsregelingen worden getroffen. Ondanks onze inzet hebben er veertien ontruimingen plaatsgevonden. Het merendeel van deze ontruimingen is te wijten aan een huurschuld. Drie


ontruimingen hebben plaatsgevonden in verband met de aanwezigheid van hennepteelt en twee ontruimingen door overlast. Het aantal ontruimingen is gelijk aan 2014. In negen gevallen was de huurder een alleenstaande of echtpaar zonder kinderen, in vijf gevallen betrof het een eenoudergezin. Twaalf van de veertien huurders, waaronder alle eenoudergezinnen, waren al vertrokken voor de datum van ontruiming. Afboeken van vorderingen Jaarlijks zijn er vorderingen op zittende en vertrokken huurders die oninbaar zijn. Dit kan doordat: - erfgenamen de erfenis van de overleden huurder niet aanvaarden; - de deurwaarder na onderzoek concludeert dat de vordering oninbaar is; - de rechtbank een uitspraak in het kader van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP)

heeft gedaan, waarbij het openstaande bedrag niet meer inbaar is;

- SallandWonen akkoord is gegaan met het voorstel van een schuldsaneringsbureau om een percentage van de schuld te ontvangen tegen finale kwijting.

Gedurende het verslagjaar heeft SallandWonen 60 vorderingen afgeboekt voor in totaal € 117.572,-. Een deel (€ 40.500,-) betrof het afboeken van 29 vorderingen in verband met het volbrengen van de WSNP/Minnelijk traject. Daarnaast is € 62.800,- aan niet verhaalbare mutatiekosten afgeboekt op een totaal van € 114.297,- te verhalen mutatiekosten. 3.6 Participatie SallandWonen verstaat onder participatie het betrekken van klanten bij zaken die hun woning en woonomgeving aangaan. In het verslagjaar hebben wij bij diverse projecten overlegd met de bewoners. Als afstemming met hen gewenst is voor de voortgang van het project, vragen wij aan huurders of zij willen plaatsnemen in een bewonerscommissie. Met twee vaste bewonerscommissie heeft ook in 2015 het jaarlijkse overleg plaatsgevonden. Olykampen in Raalte In 2014 zijn 92 woningen in de wijk Olykampen in Raalte in het kader van groot onderhoud opgeknapt. Ter afronding van deze grote investering in tijd en geld door bewoners, bewonerscommissie, aannemer, de gemeente Raalte en SallandWonen is de wijk een buurtfeest aangeboden. In mei van dit jaar zijn de werkzaamheden feestelijk afgerond met een multicultureel buurtfeest georganiseerd door de bewonerscommissie voor de bewoners. De opkomst was zeer groot (96%). Tijdens dit buurtfeest is een kunstwerk onthuld door de kinderen uit de wijk. Groot onderhoud Olst-dorp De planontwikkeling voor groot onderhoud bij 93 woningen in Olst-dorp heeft in 2015 een vervolg gekregen. Er is een aantal malen overleg geweest met de bewonerscommissie. Ook is er een bewonersavond georganiseerd voor de betreffende bewoners. De plannen zijn gevormd en in maart 2016 start de uitvoering. Groot onderhoud Heino-dorp In 2015 is de planontwikkeling gestart voor het groot onderhoud Heino-dorp. De eerste bewonersavond is geweest. De bewonerscommissie is gevormd en het eerste overleg is achter de rug. De plannen worden in 2016 verder ingevuld, waarna het groot onderhoud start. 3.7 Regionale klachtenadviescommissie Vanaf 2013 maakt SallandWonen deel uit van de regionale klachtenadviescommissie. De deelnemende corporaties zijn de Zwolse corporaties Stichting deltaWonen, Woningstichting SWZ en Woningstichting Openbaar belang, Stichting Beter Wonen IJsselmuiden, SallandWonen en vanaf 1 januari 2015 Woonstichting Vechthorst uit Nieuwleusen en Stichting Beter Wonen Vechtdal uit Hardenberg. Benoeming en herbenoeming leden De commissie bestaat uit zes leden die worden benoemd, herbenoemd en ontslagen door de besturen van de deelnemende corporaties. Per 1 januari 2016 zijn twee leden, mevrouw M. Knigge en mevrouw V.T.M. Bonke-Nijensteen, herbenoemd voor drie jaar.


Functiewisseling Eind 2015 heeft de voorzitter van de commissie, de heer J. ter Schegget, medegedeeld dat hij terugtreedt als voorzitter, maar wel lid blijft van de commissie. De commissie heeft aan de besturen van de corporaties voorgesteld om de vice-voorzitter, mevrouw C. Bos, te benoemen tot voorzitter en mevrouw V.T.M. Bonke-Nijensteen te benoemen tot vice-voorzitter. De besturen hadden dit op 31 december 2015 nog in beraad, mede omdat dit besluit ook aan de huurdersorganisaties is voorgelegd. Tot de besluitvorming neemt mevrouw C. Bos tijdelijk de functie van voorzitter van de commissie waar. Algemeen secretariaat SallandWonen voerde in het verslagjaar het algemeen secretariaat van de regionale klachtenadviescommissie. Begin 2015 zijn de besturen van de corporaties akkoord gegaan met het aanstellen van een extern secretariaat. Dit om de onafhankelijkheid van de klachtenadviescommissie nog beter te waarborgen en door de uitbreiding naar zeven corporaties. Per 1 januari 2016 wordt dit geëffectueerd en voert VDHtxt uit Zwolle het algemeen secretariaat. Voor VDHtxt is bij de corporaties de ambtelijk secretaris het aanspreekpunt bij ontvangen klachten. Ontvangen klachten In 2015 zijn twee klachten van SallandWonen behandeld, waarvan één in 2014 was ontvangen. De klacht uit 2014 betrof een klacht over een keukenblok dat volgens de huurder aan vervanging toe was, maar volgens SallandWonen niet. De commissie had SallandWonen verzocht eerst met de huurder in contact te treden, voordat zij de klacht in behandeling nam. Dit contact heeft er begin 2015 toe geleid dat met de klager overeenstemming is bereikt, waarna de huurder de klacht heeft ingetrokken. In 2015 heeft de commissie één klacht van een huurder, mede namens een achttal medebewoners, van SallandWonen ontvangen. SallandWonen werd verweten te laat te hebben gereageerd op overlastmeldingen, waardoor er volgens klager sprake is geweest van een periode verminderd woongenot. Na bestudering van de stukken en een zitting heeft de commissie geconcludeerd dat SallandWonen veel in het werk heeft gesteld om met de overlastveroorzaker tot een normale woonsituatie te komen, maar de omwonenden onvoldoende heeft geïnformeerd over de stappen die zij nam en nog ging nemen. De commissie heeft SallandWonen geadviseerd om een gebaar te maken naar de omwonenden als erkenning voor de moeilijke situatie. De omwonenden hebben vervolgens een tuinbon ontvangen. Eveneens heeft de commissie SallandWonen geadviseerd om beleid op te stellen inzake de communicatie bij overlast. Dit heeft geresulteerd in een aanpassing van het werkproces, waarbij de communicatie bij overlast niet alleen naar klagers, maar ook naar direct omwonenden wordt gedaan.


Bij de woning van mevrouw Amade uit Heino werd onderhoud uitgevoerd.

"Bij ons heeft SallandWonen de buitenboel geschilderd en daar zijn wij erg blij mee. Ook

is er een tweede toilet geplaatst. Wij wonen ruim een half jaar in Heino en zijn erg tevreden over de dienstverlening van SallandWonen."


Tabel 10: Overzicht realisatie van doelen Duurzame voorraad


Betaalbaarheid

Betaal- baar huren

Gemiddelde jaarlijkse huurverhoging van 1% boven inflatie

Inflatie was 1%, gemiddelde jaarlijkse huurverhoging was 1,1% boven inflatie. Voor huurders met een laag inkomen bedroeg de huurverhoging gemiddeld 0,5% boven inflatie

Huursom van 0,3% boven inflatie

Voldoende kernvoorraad

Aftoppen van huren bij zowel de jaarlijkse huurverhoging als bij mutatie

Passend toewijzen

Inkomensafhankelijke huurverhoging

Bij1.236 huurders een inkomensafhankelijke huurverhoging doorgevoerd, waarvan bij: - 617 huurders gemiddeld 0,4% - 619 huurders gemiddeld 2,5%

Als wetgeving ruimte biedt, brengen wij een inkomensafhankelijke huurverhoging in rekening ten gunste van de laagste inkomens.

Kwaliteit van de woning

Verduur-zamen woning bezit

Investeren van € 1,3 miljoen

€ 950.000,- aan duurzaamheid uitgegeven

€ 1 miljoen gereserveerd

71 woningen bij groot onderhoud naar minstens energielabel B

Project vertraagd door flora en faunawetgeving. Gezien aard project start voorjaar 2016

Eind 2016 heeft 82% van ons bezit maximaal een energie-index van 1,8 (groen energielabel, maximaal C) Verwachting van 90

woningen bij mutatie naar energielabel C

Bij mutatie zijn 52 woningen naar een groen label gebracht. Uitgangspunt was naar label C, in de praktijk zijn bijna alle woningen naar label B gebracht

450 CV ketels vervangen

461 ketels vervangen

100 woningen via planmatig onderhoud naar een groener energielabel

60 huurders zijn ingegaan op het aanbod om bij planmatig onderhoud een deel van de schil, waar isolatie ontbrak, voorzien van isolatie tegen een huurverhoging

Uitvoeren duurzaamheidsproject

650 huurders hebben contract getekend voor plaatsen van zonnepanelen 341 verhuurde woningen voorzien van zonnepanelen 24 woningen bij mutatie voorzien van zonnepanelen

750 woningen voorzien van zonnepanelen

20% woningen met energielabel D t/m G verduurzamen

Niet bekend door landelijke wijziging rekensystematiek energielabels

23% woningen met strategie doorexploiteren en energie-index hoger dan 1,8 verduurzamen

Bouwen voor de toekomst

Oplevering van 11 huurwoningen, waarvan 10 nultreden

21 woningen opgeleverd via transformatie, 13 woningen nultreden. Afgezien van transformatie van een bedrijfspand naar wonen

Oplevering van 55 woningen, waarvan 80% nultreden. In 2015 zijn 17 woningen opgeleverd die gepland stonden voor 2016

Alle huurwoningen verhuurd bij oplevering

100% verhuurd bij oplevering

Wonen en zorg

Langer zelfstan-dig wonen

Woonzorgzone Swaenewoerd: opstellen toekomstvisie buurthuis

Accent ruimte wordt ontmoeten in combinatie met het leveren van dagbesteding

Dienstencentrum aanpassen aan visie buurtcentrum

Opplussen complex in Raalte in 2015 en 2016 met een totale investering van € 195.000,-

Gestart met uitvoering Door combineren van werkzaamheden wordt project afgerond in 2017

Scheiden van wonen en zorg

Uitvoering verbouw verzorgingshuis Swaenewoerd naar zelfstandige (zorg) appartementen

Uitvoering gestart Afronden verbouw


4. DUURZAME VOORRAAD SallandWonen streeft naar energiezuinige en betaalbare woningen. Wij willen een woningvoorraad creëren die duurzaam aansluit op de toekomstige marktvraag. Het accent ligt op aanpassen en vervangen, niet op uitbreiden. Het hebben van de juiste kernvoorraad naar aard, omvang en locatie is van belang. Het jaar 2015 stond voor de woningvoorraad in het teken van betaalbaarheid door het beperken van de woonlasten via verduurzamen en het transformeren van maatschappelijke- en zorgpanden naar wonen. Ruim 350 huurwoningen zijn voorzien van zonnepanelen. Daarnaast is bij 453 woningen geïnvesteerd in verduurzamen, zijn 3 bedrijfsmatige panden verbouwd tot zelfstandig wonen en zijn wij gestart met de verbouw van een woonzorgcentrum naar zorgappartementen die individueel verhuurd kunnen worden. Door transformatie hebben wij 21 huurwoningen toegevoegd aan ons bezit. 4.1 Investeren in bestaand bezit Het onderhoud van ons bestaand bezit vindt op diverse momenten plaats. Dit gebeurt dagelijks via reparatieverzoeken, mutatieonderhoud en via verzoeken van huurders. Daarnaast wordt het uitgebreidere geplande onderhoud gedaan op basis van onze meerjaren onderhoudsplanning en het groot onderhoud, dat de levensduur van de woning verlengt, tijdens specifieke groot onderhoudsprojecten. In 2015 is € 5,3 miljoen uitgegeven aan onderhoud. Dagelijks onderhoud Hieronder verstaan wij reparatieverzoeken, mutatieonderhoud en verzoeken van huurders, al dan niet tegen huurverhoging of met een eigen bijdrage. Het op verzoek van de huurder verduurzamen van de woning valt hier ook onder. In 2014 hebben wij de werkprocessen voor reparatieverzoeken en mutatieonderhoud aangepast om efficiënter te werken, waar mogelijk kosten te besparen, maar met behoud van de klanttevredenheid. De kosten voor dagelijks onderhoud bedragen in het verslagjaar ruim € 1,3 miljoen. Ten opzichte van 2014 is dit een daling van 5%. De huurders waarderen onze inzet op reparatieverzoeken en het afhandelen van mutaties beide met een 8,0. Dit is nagenoeg gelijk aan vorig jaar. SallandWonen biedt verbeteringen in de woning aan tegen een huurverhoging zodat huurders hun wooncomfort kunnen verbeteren, de zogeheten geriefverbeteringen. In 2015 hebben we 216 aanvragen voor geriefverbetering gekregen waarvan er 186 in behandeling zijn genomen. De totale investering over 2015 aan geriefverbeteringen bedroeg € 600.000,-, waarvan € 90.000,- voor duurzaamheids-verbeteringen. Deze investering wordt terugverdiend via een huurverhoging. Het meest worden doucherenovaties aangevraagd (18%), gevolgd door toiletrenovatie (13%), het plaatsen van een dakraam (12%), dakisolatie (10%) en vloerisolatie (7%). Planmatig onderhoud Planmatig onderhoud voeren wij uit om de woningen kwalitatief op het huidige niveau te houden, een sterke stijging van reparatieverzoeken voor te zijn en bedrijfszekerheid te garanderen door het afsluiten van prestatiecontracten. Voor planmatig onderhoud is vooraf een taakstellend budget vastgesteld. In 2015 is bij 1.500 woningen planmatig onderhoud uitgevoerd voor een bedrag van € 3,9 miljoen. De huurders waarderen onze inzet op planmatig onderhoud met een 8,4. Levensduur verlengend onderhoud Het voornemen was om in 2015 te starten in Olst-dorp met groot onderhoud bij ruim 90 woningen, waarvan zo’n 70 woningen nog geen groen energielabel hebben. Ter voorbereiding is in 2014 gestart met het verplichte flora- en fauna onderzoek. De uitkomst van dit onderzoek was dat een groot aantal gierzwaluwen, huismussen en vleermuizen zijn aangetroffen op plekken waar wij groot onderhoud willen plegen. Om te kunnen starten was een ontheffingsvergunning nodig, wat vertraging oplevert, waardoor de start in november zou zijn. Besloten is om de start van de uitvoering uit te stellen tot maart 2016. We hopen dan betere weersomstandigheden te hebben voor grootschalige ingrepen als vervanging van daken.


4.2 Transformatie In het verslagjaar zijn drie panden met voorheen een maatschappelijke of zorgbestemming verbouwd tot woningen voor zelfstandig wonen. Hiermee hebben wij zeventien appartementen en vier woningen toegevoegd aan onze woningvoorraad. Het voornemen om een bedrijfspand in Olst deels te verbouwen tot wonen hebben wij teruggedraaid. Hart van Heino Sinds 2005 is SallandWonen eigenaar van het voormalige gemeentehuis in Heino. Doel was om hier een dorpshuis te realiseren, maar door uitblijven van een sluitende exploitatie is dat niet gelukt. Het leegstaande pand in het centrum van Heino was een doorn in het oog van vele inwoners. Samen met initiatiefnemers, verenigd in de groep ‘Hart van Heino’ en de gemeente is het gelukt om een plan te ontwikkelen tot behoud van het gebouw, maar met de bestemming wonen. In december is de transformatie afgerond en is het complex, met de naam Hart van Heino, opengesteld voor publiek tijdens een druk bezocht Open Huis. In het pand zijn 13 huurappartementen gerealiseerd voor de primaire doelgroep. Alle woningen waren verhuurd bij de oplevering. Kulturhus Broekland In 2014 is Kulturhus Broekland verkleind, waarbij de afspraak is gemaakt om de vrijgekomen ruimtes te transformeren naar wonen, waarbij starters uit Broekland bij de verhuur voorrang kregen. In 2015 zijn vier appartementen gerealiseerd die allen zijn verhuurd aan starters uit het dorp zelf. Groenling in Raalte Een complex aan de Groenling bestond uit onzelfstandige wooneenheden voor mensen met een zorgvraag. Nadat de zorginstelling de huur had opgezegd, is besloten het complex te transformeren van zorg naar zelfstandig wonen. In 2015 is het complex verbouwd tot vier zelfstandige woningen, die allen bij oplevering verhuurd waren. Woonzorgcentrum Swaenewoerd In 2015 is gestart met de verbouw van het verzorgingshuis Swaenewoerd naar een woongebouw waar zorg wordt geleverd. Eind juni was de modelwoning gereed en in juli is de verbouw van start gegaan. Het verbouwde complex bestaat straks uit 6 service- en 24 zorgappartementen. De zes serviceappartementen zijn in 2015 te huur aangeboden. Voor deze appartementen bestond grote belangstelling. Voor alle appartementen zijn huurders geselecteerd. De eerste fase (twaalf zorgen drie serviceappartementen) van de verbouw was januari 2016 gereed. De totale verbouw is naar verwachting voor de zomer 2016 afgerond. 4.3 Projecten in voorbereiding In het verslagjaar waren de volgende investeringen in voorbereiding: - transformatie kantoorgebouw Marktstraat 65 in Raalte naar wonen; - groot onderhoud Heino-dorp; - Burgemeesterkwartier in Raalte. De verbouw van Marktstraat 65 tot acht appartementen is vertraagd in 2015 doordat er geen overeenstemming bereikt werd met de zittende huurder over alternatieve huisvesting. Eind 2015 is er zicht op overeenstemming zodat het project naar verwachting begin 2016 kan worden hervat. Het groot onderhoud Heino-dorp is in 2015 opgestart volgens het principe van ketensamenwerking. Dit project is een pilot voor deze nieuwe manier van samenwerken. De ervaring over deze nieuwe aanpak met de aannemer is tot nu toe positief. In 2016 wordt ketensamenwerking geëvalueerd en wordt besloten of deze manier van samenwerking voortgang krijgt. Het project Burgemeesterkwartier is vertraagd vanwege de bezwaren tegen het bestemmingsplan. Eind 2015 is de bestemmingsplanprocedure afgerond en er is uiteindelijk geen beroep ingediend. Dit betekent dat nu sprake is van een onherroepelijk bestemmingsplan, waardoor het project alsnog kan worden uitgevoerd. In 2016 wordt het project hervat.


4.4 Duurzaamheid Onderdeel van onze maatschappelijke doelstelling is het toepassen van duurzame energiebronnen en het zuinig omgaan met de schaarste. Investeren in energiebesparing en duurzaamheid levert niet alleen lagere energiekosten op en daarmee lagere woonlasten, maar ook meer comfort, veiligheid en gezondheid voor de huurder. In 2015 hebben wij diverse prestaties geleverd op dit gebied. Provinciale lening Op 28 juni 2012 heeft SallandWonen het ‘Convenant Energiebesparing Woningcorporaties Overijssel’ ondertekend. In 2013 hebben wij in het kader van de stimuleringsregeling van de Provincie Overijssel een laagrentende lening ontvangen van € 3,8 miljoen. Deze lening is verstrekt op basis van het projectplan Projectmatig isoleren. In dit plan is omschreven welke energiebesparende maatregelen SallandWonen tot en met 2018 van plan is uit te voeren om het woningbestand op te waarderen in energetische kwaliteit. Het totale investeringsbedrag is geraamd op € 11,1 miljoen inclusief aanverwante uitgaven zoals onderhoud. Energieprestaties Het effect van onze inzet op duurzaamheid gedurende het verslagjaar kunnen wij niet goed in beeld brengen door een nieuwe berekeningswijze van de energieprestaties. Door nieuwe regelgeving zijn er drie methoden ontstaan om de energiezuinigheid van een woning te bepalen. Samen met de bestaande labels hebben we vier verschillende methoden

11 die door elkaar worden gebruikt. De

resultaten van de diverse bepalingsmethoden laten zich niet met elkaar vergelijken. Dat komt met name door de verschillende opname- en berekeningsmethoden van de verschillende methoden. Het huidige energielabel wordt bepaald aan de hand van dertien woningkenmerken. De energie-index wordt bepaald aan de hand van ongeveer 150 kenmerken. In 2015 heeft SallandWonen € 950.000,- uitgegeven aan duurzaamheid In tabel 11 zijn de energieprestaties van SallandWonen op basis van energielabels inzichtelijk gemaakt. Door de aangepaste parameters is een vergelijk tussen 2015 en 2014 niet goed mogelijk. De tabel geeft over 2015 inzicht in het percentage woningen per label volgens de methode zoals deze tot 2015 gehanteerd werd, waarbij ‘nieuwe opnames’ zijn omgerekend van index naar label. SallandWonen heeft als doel gesteld dat in 2015 70% van haar woningbezit een groen energielabel moet hebben. Hieraan voldeden wij vorig jaar al. In ons nieuwe ondernemingsplan wordt een nieuw doel geformuleerd. Tabel 11: Overzicht energielabels woningbezit SallandWonen

11

De vier methoden van bepalen van de energiezuinigheid van een woning zijn: de energieprestatie coëfficiënt (EPC), de

labelmethode van voor 2015 uitgedrukt in een letter van G tot en met A++, de vereenvoudigde energielabel uitgedrukt in de letters G tot en met A en de uitgebreide methode volgens het Nader Voorschrift 2015, uitgedrukt in een Energie-Index.

Eind 2010 Eind 2014 Eind 2015

<1% <1%

3% 3%

2% 6% 7%

13% 25% 24%

39% 43% 43%

28% 17% 16%

14% 5% 5%

3% 1% <1%

1% <1% <1%

Aantal w oningen met

energielabel5.227 5.237

Energielabel

A++

5.064

77% 77%

In procenten

F

G

% groen 54%

A+

A

B

C

D

E


SallandWonen geeft in haar energiebeleid prioriteit aan het opwaarderen van de woningvoorraad naar een zogenoemd groen energielabel. Daaraan voldoen we door de isolatiewaarde van de buitenschil van de woningen te verbeteren. Eind 2015 heeft 77%

12 van de gelabelde woningen een groen

energielabel. In het verslagjaar hebben wij geïnvesteerd in duurzaamheid bij mutatie en planmatig onderhoud, hebben wij energie beperkende maatregelen aangebracht via ons geriefverbeteringenbeleid en zijn zonnepanelen geplaatst op daken van huurwoningen. Ook het verkopen van niet groene woningen en het toevoegen van nieuwbouw huurwoningen aan ons bezit heeft invloed op het percentage. Intentie was om in 2015 ook via groot onderhoud woningen te verduurzamen. Doordat de uitvoering is uitgesteld, worden deze woningen in 2016 verduurzaamd. Doel is om elk jaar zo’n 200 woningen toe te voegen aan de ‘groene’ voorraad. Door het uitstellen van het groot onderhoud van Olst-dorp naar 2016, komen wij in 2015 niet aan deze doelstelling. Gemiddeld over de periode 2012-2015 voldoen wij ruimschoots aan de doelstelling. Zonnepanelen SallandWonen zocht naar een mogelijkheid om huurhuizen te verduurzamen, maar dit zo te doen dat de huurder direct de voordelen van krijgt en het niet ten koste gaat van onze investeringscapaciteit. In 2015 zijn wij hiervoor een samenwerking aangegaan met Wocozon, een organisatie zonder winstoogmerk. Wocozon is opgericht met als doel om: - te fungeren als een inkooporganisatie van zonnepanelen en zonnestroom-opwekinstallaties ten

behoeve van woningcorporaties die hun huurders in staat willen stellen om zelf energie op te wekken;

- het in eigendom verwerven en doorverhuren van zonnepanelen en zonnestroom-opwekinstallaties aan woningcorporaties;

- het aantrekken van financiering voor het op grote schaal verwerven en verhuren van zonnepanelen en zonnestroom-opwekinstallaties.

De samenwerking met Wocozon houdt in dat wij zonnestroom-opwekinstallaties huren die geplaatst worden op de daken van huurwoningen. Huurders ontvangen een deel van de benodigde energie via zonnestroom tegen een tarief per kWh dat 21,5% lager is dan de gemiddelde marktprijs. Er is een minimum bedrag per kWh, maar de huurder betaalt nooit meer dan de marktprijs mocht deze sterk dalen. De huurprijs van SallandWonen voor de zonnestroom-opwekinstallaties bedraagt omgerekend per kWh 21% minder dan de gemiddelde marktprijs. Voor de huurder betekent dit aanbod een directe verlaging van de energielasten van gemiddeld € 10,- per maand, zonder huurverhoging op deze aanpassing. Voordat wij deze samenwerking zijn aangegaan hebben wij contact gehad met het WSW en de belastingdienst. Het WSW ziet gezien de omvang van de verplichting geen overwegende bezwaren tegen de door ons aangegane overeenkomst. De belastingdienst is akkoord gegaan met een vrijstelling van energiebelasting. Wocozon ontvangt een lening van de provincie, via het energiefonds Overijssel, en van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) om de zonnestroom-opwekinstallaties te financieren. De samenwerking is getoetst door de Autoriteit Woningcorporaties en deze concludeert dat de samenwerking past binnen de nieuwe weten regelgeving. Wij hebben in 2015 meer dan 1.100 aanvragen van huurders voor zonnepanelen ontvangen, waarvan 650 huurders het contract al hebben getekend. In 2015 zijn 365 woningen van zonnepanelen voorzien. In totaal zijn dit 3.358 zonnepanelen, die samen 839.500 kWh stroom opwekken. Met deze 839.500 kWh stroom besparen de huurders van SallandWonen € 41.975,- aan stroomkosten

13. Extra

voordeel is dat hierdoor 461 ton minder uitstoot aan CO2 is, doordat de energie niet hoeft te worden opgewekt door bijvoorbeeld kolencentrales. De belangrijkste reden voor huurders om deel te nemen is het financiële voordeel, maar er is ook een steeds grotere groep huurders die meedoet, omdat men graag een bijdrage wil leveren aan een duurzame samenleving. Eind 2015 is bij de vaststelling van het belastingplan van de staatssecretaris

12

De mutatiewoningen waar eind 2015 duurzaamheidsmaatregelen zijn uitgevoerd en de woningen waar in 2015

zonnepanelen zijn geplaatst, zijn in het systeem nog niet aangepast, waardoor het percentage van woningen met B-labels meer is dan nu getoond wordt. 13

Prijsniveau 2015


Wiebes de energiebelasting onverwachts met twee cent omlaag gegaan. Hierdoor valt het financiële voordeel van het gebruik van zonnepanelen voor onze huurders lager uit, dan oorspronkelijk was berekend. Wij hopen dat deze maatregel tijdelijk is genomen en zo spoedig mogelijk weer wordt teruggedraaid, want we zien wel dat het project gebaat is bij een financiële prikkel voor de huurder. In het voorjaar van 2016 evalueren wij de samenwerking met Wocozon.

Innovaties SallandWonen staat voor innovatie en waar mogelijk passen wij bij vastgoedprojecten een innovatieve vorm van energiebesparing toe. In 2015 zijn de toegepaste innovatieve vormen van energiebesparing geëvalueerd. De uitkomst is dat SallandWonen kiest voor gebruiksgemak van de huurder. Dit betekent dat de energiebesparing zoveel mogelijk het resultaat moet zijn van een goed geïsoleerde woning. Voor de daarnaast benodigde installaties staat het gebruiksgemak voorop. Ook moeten installaties zich bewezen hebben. In 2015 is verkend of Ketensamenwerking en de Design en Build-methode tot innovatieve vormen van energiebesparing resulteren. Dit lijkt tot nu toe het geval. De afronding van deze verkenning ligt in 2016. 4.5 Langer zelfstandig wonen SallandWonen is één van de partners die samen met gemeenten uitvoering geven aan de in 2011 opgestelde visie over woonservicegebieden. Doel is om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. Onderdeel van het uitvoeringsprogramma is het beter toegankelijk maken van woongebouwen en bij grootonderhoud individuele woningen aanpassen om langer zelfstandig wonen mogelijk te maken. Daarnaast zet de visie in op ontmoetingsplekken. Woonservicegebied Schuilenburg Raalte Het wooncomplex Schuilenburg is de centrale ontmoetingsplek binnen het woonservicegebied Raalte-Noord. De behoefte aan deze ontmoetingsplek blijkt tot nu toe gering te zijn. In het verslagjaar is de visie op de ontmoetingsplekken door de partijen bij de gemeente ter discussie is gesteld. Vooralsnog houdt de gemeente aan haar visie vast van drie ontmoetingsplekken binnen de kern Raalte en moet de realisatie daarvan in 2016 worden afgerond. Woonservicegebied Swaenewoerd Raalte De wens is uitgesproken om het huidige dienstencentrum bij het woonzorgcentrum Swaenewoerd te transformeren tot een buurtcentrum als onderdeel van de woonservicegebieden. Doel is een centrale ontmoetingsplek voor de inwoners uit de wijken Centrum en Blekkerhoek. Om het buurtcentrum exploitabel te krijgen is in de loop van 2015 besloten het accent van ontmoetingsplek te verleggen naar ontmoeten in combinatie met het leveren van dagbesteding. De geplande verbouwing van het dienstencentrum wordt beperkt tot minimale aanpassingen in afwachting van de wijze waarop het buurtcentrum zich de komende jaren ontwikkelt. Voorlichting Binnen de gemeente Raalte is de campagne ‘Kr8 van Raalte’ opgezet. Onderdeel van het programma is het vergroten van de bewustwording dat men langer zelfstandig moet blijven wonen. Voor dit onderdeel werkt SallandWonen samen met de gemeente Raalte. In 2015 zijn informatiemarkten gehouden, waarbij SallandWonen ook aanwezig was met een stand. De gemeente Olst-Wijhe heeft zich aangesloten bij de provinciale campagne ‘Lang zult u wonen’. Het is een bewustwordingscampagne om mensen te stimuleren hun woning op te plussen, oftewel levensloopbestendig te maken, zodat men er langer kan blijven wonen. In 2015 is in dat kader een informatiemarkt gehouden waarbij ook SallandWonen met een stand aanwezig was. Opplussen In het kader van de gemeentelijke visies over woonzorgzones heeft SallandWonen een opplusprogramma voorbereid. De definitie voor opplussen binnen de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe is het vergroten van de toegankelijkheid van woongebouwen. Het accent wordt gelegd op het vergroten van de toegankelijkheid van woongebouwen voor mindervaliden. Voor het opplusprogramma ontvangen wij subsidies van de gemeenten.


In de gemeente Raalte heeft SallandWonen stalplekken voor scootmobiels geplaatst bij het woongebouw Dahliastraat. Wij zijn gestart met de voorbereiding op het afsluitbaar maken en ophogen van de galerijen van het woongebouw Kuiperstraat. Dit wordt in 2016 verder uitgewerkt. 4.6 Strategisch voorraadbeleid SallandWonen werkt aan een betaalbare en duurzame woningportefeuille. Met het strategisch voorraadbeleid sturen we op een woningportefeuille die aansluit bij de woningvraag van nu en in de toekomst. Om mensen ook in de toekomst goed te kunnen huisvesten, kijken en luisteren wij naar wat er in de omgeving gebeurt en vertalen dit naar de toekomst. Portefeuilleplan In 2015 is een geactualiseerd portefeuilleplan voor de periode 2015-2025 vastgesteld. De belangrijkste maatschappelijke opgaven die wij voor ons woningbezit zien zijn: - het betaalbaar houden van huren; - duurzaam wonen; - het huisvesten van de toenemende groep senioren en zorgvragers. Ons woningbezit bestaat voor een groot deel uit (grote) eengezinswoningen. Omdat de gemiddelde huishoudsamenstelling verandert, beantwoordt een aanbod van vooral eengezinswoningen niet aan de vraag van huurders en huishoudens. Dat betekent dat wij onze woningportefeuille moeten aanpassen. Dit realiseren wij geleidelijk door verkoop, sloop of splitsen van eengezinswoningen in combinatie met nieuwbouw van overwegend nultredenwoningen. Langer blijven wonen maken we mogelijk door bij groot onderhoud een toilet op de verdieping te realiseren. Wij kunnen deze opgaven alleen invullen als er sprake is van financiële continuïteit. Op dit moment is SallandWonen een financieel gezonde organisatie. De uitdaging voor de komende jaren is om dit te behouden en waar mogelijk de bedrijfsvoering te optimaliseren met als doel het financiële voordeel ten goede te laten komen aan de huurders en het bezit. We houden hierbij oog voor de omgeving. Dit betekent dat we ons blijven inzetten voor de leefbaarheid in wijken en complexen en dat wij blijven ondernemen vanuit een maatschappelijk verantwoord oogpunt. We zijn ons ervan bewust dat dit niet gemakkelijk is. De maatschappelijke vraag is groot, terwijl de overheid een groot beslag legt op de financiën van corporaties. Samen met demografische en maatschappelijke ontwikkelingen zorgt dit ervoor dat we duidelijk moeten prioriteren. Het portefeuilleplan 2015-2025 hebben wij vertaald in doelen die wij gedurende de periode 2015-2025 willen realiseren. In tabel 12 staat de voortgang van deze doelen. Ontwikkeling woningbezit Doelstelling van ons nieuwbouw- en verkoopbeleid is om blijvend te werken aan de samenstelling van onze woningportefeuille. Door toevoeging van nieuwe woningen en gedeeltelijke verkoop en sloop van bestaande woningen werken wij aan verjonging van ons woningbestand. Ook zorgen wij zo voor meer differentiatie in onze portefeuille. In het verslagjaar hebben wij 21 huurwoningen via transformatie toegevoegd aan ons woningbezit. Daarnaast hebben wij 42 huurwoningen verkocht, waarvan 1 via Koopgarant. Verkoop Van de 42 verkochte huurwoningen, zijn 20 verkocht aan de zittende huurder en 22 op de vrije markt. Totaal heeft dit een verkoopopbrengst

14 van € 5.865.050,- opgeleverd (begroot was € 4,2 miljoen op

basis van 29 verkopen). Een deel van de verkopen komt uit een nieuwe aanwijzing van huurwoningen voor verkoop. In 2015 hebben 100 huurders het aanbod gekregen om hun huurwoning te kopen. De woningen zijn geselecteerd op basis van rendement, verhuurbaarheid, bouwjaar, locatie en verhouding huur/koop in een wijk. In totaal waren 21 huurders geïnteresseerd, waarvan 11 de eigen huurwoning hebben gekocht.

14

De term verkoopopbrengst betreft de inkomsten van verkoop waar verkoopkosten en boekwaarde nog niet is afgehaald.


In het plan Park Wijhezicht zijn in het verslagjaar 5 van de 7 bouwkavels verkocht en overgedragen. SallandWonen verkoopt in dit plan alleen de bouwgrond, de kopers nemen zelf een aannemer in hand om een woning naar eigen wens te realiseren. Tabel 12: Voortgang doelen Portefeuilleplan 2015-2025

Thema Doelstelling Strategie Prestatie 2015

Beschikbaarheid en betaalbaarheid

Omvang woningportefeuille

5.100 in 2025

Geleidelijk terug in aantal huurwoningen, waarbij actuele druk op woningmarkt gemonitord wordt

5.440 woningen

Kernvoorraad

85% (4.400 woningen, waarvan minimaal 3.600 onder de 2

e

aftoppingsgrens van de huurtoeslag)

Aftoppen bij mutatie en jaarlijkse huurverhoging

4.737 woningen, waarvan 4.616 onder de tweede aftoppingsgrens

Portefeuillekenmerken

Nultreden nabij voorzieningen

Uitbreiden naar 30% nultredenwoningen nabij voorzieningen.

Toevoegen via nieuwbouw Opplussen bestaand

24%

Grote eengezinswoningen Terugdringen naar 45%-50% Verkoop 55%

Woningen gelabeld voor jongeren

Kansen starters vergroten Uitbreiden middels herpositioneren en aanpassen woonruimteverdeling.

Inzet loting

Kleine woningen zonder doelgroeplabel

Beperkt uitbreiden Nieuwbouw en transformatie 4 Broekland

Kwaliteit

Duurzaamheid - Gemiddelde energie-index van 1,25 (energielabel B) in 2020

- Energielabel C of hoger in 2020 voor 90% woningbezit

- B-label bij renovatie en groot onderhoud (waar mogelijk A)

Duurzaam opwekken Isoleren bij groot onderhoud en mutatie

- Gemiddeld energielabel C - 77% minimaal label C of

hoger - Inzet zonnepanelen

Levensduur Minimaal een resterende exploitatietermijn van 26 jaar vasthouden

Levensduurverlengend onderhoud en toevoegen nieuwbouw/ afstoten bestaand

26,5 jaar* *betreft totale DAEB portefeuille

Doelgroepenbeleid

Primaire inzet op lage inkomens

We zijn er in eerste instantie voor die doelgroep die niet zelf in haar woonbehoefte kan voorzien. Binnen deze groep streven we er zoveel mogelijk naar gelijke kansen te bieden

- Inkomensafhankelijke huurverhoging

- Beschermen middeninkomens - Woonruimteverdeling

aanpassen

- Inkomens afhankelijke huurverhoging

- Middeninkomens: huren afgetopt bij huurverhoging

- Invoering loting

Leefbaarheid

Vitale wijken en kernen - Aanwezig in alle kernen - Gedifferentieerde

wijken/kernen

- Wijkplannen opstellen om portefeuilleplan te vertalen.

- Voorrang starters - Ruimte toewijzingsnormen

benutten

In gesprek met plaatselijke belangen (voort te zetten in 2016), gericht op maatwerk in de kernen

Leefbaarheidsbarometer 2020 alle wijken zeer positief op Leefbaarometer

Inzet sociaal beheer en groot onderhoud

Leefbaarometer 2.0 heeft een afwijkende beoordeling. In 2016 nader analyseren

De voorraad in cijfers Grafiek 3: Woningbezit naar huurprijsklasse

De voorraad goedkope woningen is ten opzichte van 2014 met 1% gestegen.

10%

75%

14% 1%

goedkoop (tot € 403,06)

betaalbaar (€ 403,07 t/m € 618,24)

middelduur (€ 618,25 t/m € 710,68)

duur (> € 710,68)


Grafiek 4: Woningbezit naar type

Ten opzichte van 2014 is het aantal eengezinswoningen met 1% afgenomen ten gunste van de appartementen met lift. 4.7 Aanbestedingsbeleid SallandWonen verstrekt jaarlijks een groot aantal opdrachten aan derden. Dit zijn opdrachten voor werken, leveringen en diensten. Voor een goede prijs/kwaliteitverhouding en transparantie van het inkoopproces is het zinvol om opdrachten aan te besteden. Onder aanbesteden verstaan we dat we bij verschillende bedrijven offertes aanvragen om de concurrentie te bevorderen. Aanbesteden draagt bij aan integriteit, doelmatigheid, transparantie en kostenbeheersing. Sinds 1 januari 2011 zijn woningcorporaties verplicht om opdrachten met betrekking tot hun maatschappelijk vastgoed aan te besteden. In 2015 is SallandWonen als volgt omgegaan met de aanbestedingsplicht: - Het project Swaenewoerd in Raalte bestaat uit het verbouwen van een traditioneel

verzorgingshuis naar een woongebouw. Vanwege de directe relatie met het aan het gebouw gekoppelde dienstencentrum is dit project aanbesteding plichtig. Om zo optimaal mogelijk gebruik te maken van de kennis en kunde uit de markt is het project aanbesteed volgens de Design en Build-methode

15. De ervaring met deze nieuwe aanbestedingsvorm is tot nu toe positief. In 2016

wordt deze vorm geëvalueerd en wordt besloten of dit aanleiding is om het aanbestedingsbeleid aan te passen.

- In 2015 is een aanbestedingsprocedure gehouden voor nog een nieuwe manier van aanbesteden, namelijk de ketensamenwerking van groot onderhoud Olst-dorp en Heino-dorp. Hiervoor zijn respectievelijk BAM Woningbouw Noordoost (BAM) en Salverda geselecteerd. De bedoeling van beide procedures was ervaring op te doen met ketensamenwerking, om zodoende na evaluatie van het proces vast te kunnen stellen of deze manier van aanbesteding voor SallandWonen tot het gewenste resultaat (kostenbesparing, efficiencyverbetering) leidt. De samenwerking met BAM op dit terrein viel tegen. Dit is eind 2015 aanleiding geweest het project niet in ketensamenwerking voort te zetten. Met Salverda verloopt de samenwerking goed. Gezien het vertrouwen in ketensamenwerking wordt in 2016 een nieuwe potentiële ketenpartner geselecteerd. Deze gaat het groot onderhoud Langkamp in Raalte uitvoeren. In 2016 wordt deze vorm van samenwerking geëvalueerd en zal worden besloten of dit aanleiding is het aanbestedingsbeleid aan te passen.

- De transformatie van het gemeentehuis in Heino (Hart van Heino) is in bouwteam met aannemingsbedrijf Valk uitgevoerd.

- De projecten Groenling en Marktstraat 65 in Raalte en Kulturhus Broekland zijn in bouwteam ontwikkeld met Bouwbedrijf Gebroeders Meijer.

4.8 Grondposities SallandWonen heeft de afgelopen jaren diverse aankopen gedaan voor het realiseren van woningen. Het gaat om zowel gronden als strategische aankopen. Grondposities Binnen het project Park Wijhezicht in Wijhe bezitten wij eind 2015 nog twee kavels, bestemd voor twee-onder-een-kapwoningen, die beiden onder voorbehoud zijn verkocht. In het plan Noorder

15

De Design en Build-methode bundelt de twee belangrijkste disciplines voor ontwerp en realisatie van uiteenlopende projecten. Hierdoor is de traditionele architecten- en aannemersrol samengevoegd in één bedrijf. Dit heeft als voordeel dat er maximale afstemming is tussen ontwerp en bouw.

1%

18% 9%

62%

10%

Aanleun-/zorgwoning

Appartement met lift

Appartement zonder lift

Eengezinswoning

Eengezinswoning 0 treden


Koeslag woonveld E, ook in Wijhe, bezitten wij nog één bouwkavel bestemd voor een vrijstaande woning. Bij de verkoop van deze kavel ondervinden wij concurrentie van een nabijgelegen woonveld. In 2015 is afgezien van ontwikkeling van de gronden bij Sallandse Poort in Raalte. Begin 2016 is een principe akkoord bereikt met een aannemer voor verkoop van deze gronden. In het plan Burgermeesterkwartier wordt het strategische aangekochte pand aan Westdorplaan 2 (voormalige bibliotheek in Raalte) meegenomen in de planontwikkeling. Daarnaast is SallandWonen eigenaar van gronden rond de werkplaats in Olst en is voornemens deze percelen te verkopen inclusief werkplaats. SallandWonen kent een nevenstructuur

16 waarbij de entiteiten Het Saalien Ontwikkeling BV en VOF

Olst Oost gronden in bezit hebben. Strategische aankopen In het verleden hebben wij strategische aankopen gedaan voor diverse planontwikkelingen. Eén van de panden, het voormalige gemeentehuis in Heino, is in 2015 getransformeerd naar wonen. De overige vier aankopen maken uiteindelijk geen onderdeel uit van de definitieve planontwikkelingen en worden verkocht. Voor twee panden is in het verslagjaar een traject doorlopen om toestemming te krijgen van het Ministerie voor verkoop en is de toestemming verkregen. Wij verwachten begin 2016 deze twee panden over te dragen aan de nieuwe eigenaar. Voor de laatste twee panden is de verkoop niet doorgegaan en onderzoeken wij alternatieve mogelijkheden. 4.9 Overig vastgoed Onder ‘overig vastgoed’ verstaan wij het bedrijfs- en maatschappelijk onroerend goed

17. Met de

inwerkingtreding van de Herziene Woningwet per 1 juli 2015 zijn de regels voor dit type vastgoed gewijzigd. Een corporatie mag haar huidige bezit aan ‘overig vastgoed’ doorexploiteren, maar mag bepaald vastgoed als toegelaten instelling niet meer nieuw realiseren of aankopen. Ook mag men geen diensten verlenen ten behoeve van de exploitatie van nieuw bedrijfs- en maatschappelijk onroerend goed. Dit vraagt om een duidelijk overzicht van het vastgoed en een strategiebepaling hoe we met dit vastgoed in de toekomst omgaan. In 2015 is een risicoanalyse gemaakt voor het overig vastgoed. In 2016 wordt een strategie- en beleidsplan opgesteld voor het overig vastgoed. In 2015 zijn er mutaties van kantoorruimten geweest in het Kulturhus Raalte. Alle vrijgekomen ruimten zijn opnieuw verhuurd aan andere partijen. Voor het Informatiecentrum IJssel Den Nul zijn wij in gesprek met potentiële huurders voor het exploiteren van de horeca. Het Informatiecentrum is een locatie voor dagbesteding voor cliënten van de J.P. van den Bentstichting. Op dit moment exploiteren de begeleiders van de dagbesteding de horeca. Zij hebben aangegeven terug te willen naar hun kerntaak, het begeleiden van dagbesteding. Om dit mogelijk te maken zoeken wij een horecaexploitant die samen met de J.P. van den Bentstichting invulling geeft aan de horecagelegenheid in het Infocentrum IJssel Den Nul.

16

Zie paragraaf nevenstructuur onder Financiële verantwoording voor een verdere toelichting 17

Onder maatschappelijk onroerend goed valt ook het zorgvastgoed.


Sjoerd Duteweerd uit Broekland betrok een nieuw appartement in het verbouwde Kulturhus:

“Dit was voor mij een geweldige kans om in mijn eigen dorp zo'n fijn eigen stekkie te

krijgen.”


Twee Syrische broers, Murad Wahesh en Mohanad Wahesh, zijn beiden als statushouders met hun gezin gehuisvest in Heeten:

“We voelen ons met ons gezin helemaal thuis op 't Sallandse Platteland.”


Tabel 13: Overzicht realisatie van doelen Vitale kernen


Leefbaarheid

Maatschappelijk bestemmingsplan

Regierol voor SallandWonen bij maatschappelijk vastgoed en duurzaam wonen, gesprekspartner voor digitaal netwerk en vrijwilligers training

Inzet op maatschappelijk vastgoed, duurzaam wonen en digitaal netwerk geleverd. In finale van Vanenburg Corporatie Award met Maatschappelijk Bestemmingsplan

Afspraken maken in prestatieafspraken met gemeentes en huurdersorganisaties over maatschappelijk vastgoed en duurzaam wonen

Stimuleren eigen verantwoordelijkheid

Leefbaarheidsbeleid vaststellen en uitdragen naar de huurders

Besproken met beide gemeenten. Past binnen de gezamenlijke visie over leefbaarheid. Afspraken vastleggen in nog te maken prestatieafspraken met de gemeenten

Prestatieafspraken maken over bijdrage SallandWonen aan leefbaarheid en dit communiceren

Maatschappelijk ondernemen

Voortzetten van de bestaande initiatieven: - samenwerking Carmel

College - stageplekken - bijdrage opvang daken

thuislozen - buurtbemiddeling

Alle initiatieven zijn voortgezet. SallandWonen beraadt zich op de bijdrage aan de opvang van daken thuislozen in Zwolle na aflopen huidig contract

Voorzetten bestaande initiatieven, monitoren opbrengst en mogelijk nieuwe keuzes maken


5. VITALE KERNEN Het vitaal en leefbaar houden van kernen is een belangrijke taak die wij samen met belanghouders uitvoeren. SallandWonen neemt haar verantwoordelijkheid op het gebied van wonen en de directe woonomgeving en is aanspreekbaar op het gebied van langer zelfstandig wonen. Wij zetten ons in om leegstand van vastgoed te voorkomen, proberen de regie van het wonen te verleggen naar de huurders en faciliteren het langer zelfstandig wonen. Invulling geven aan leefbaarheid is vanaf 1 juli 2015 gebonden aan de bepalingen in de Herziene Woningwet. De inzet wordt beperkt tot de woning en de directe woonomgeving. Nieuwe initiatieven moeten voor aanvang zijn overeengekomen met de huurdersvertegenwoordiging en gemeenten en onderdeel uitmaken van de prestatieafspraken. Voor 2015 betekende dit dat ons initiatief om huurders zelf de regie te geven over de leefbaarheid van hun woonomgeving niet tot uitvoer kon worden gebracht. In 2016 verwachten wij hierover afspraken te maken met betrokkenen. 5.1 Maatschappelijke agenda Salland SallandWonen is als maatschappelijke partner in Salland betrokken bij het vitaal houden van het platteland. Samen met andere maatschappelijke partners zijn tijdens het project Maatschappelijk Bestemmingsplan onderwerpen geformuleerd die op korte termijn aandacht nodig hebben om Salland vitaal te houden. SallandWonen is aanspreekbaar voor het exploitabel houden van het maatschappelijk vastgoed wat in ons bezit is en het verduurzamen van het wonen. Voor het realiseren van een digitaal netwerk in het buitengebied en het trainen en ondersteunen van vrijwilligers zijn wij gesprekspartner. In het verslagjaar hebben wij ons ingezet voor: - Verduurzamen van het wonen: wij zijn een samenwerking aangegaan met een leverancier van

zonnestroominstallaties om in de periode 2015-2017 2.500 huurwoningen te voorzien van zonnepanelen;

- Digitaal netwerk: als lid van de werkgroep Digitaal netwerk hebben wij gesproken met initiatiefnemers voor het uitrollen van glasvezel. Op deze wijze hebben wij geprobeerd de aanleg van glasvezel in het buitengebied te bevorderen. Als eigenaar van woningen in het buitengebied zijn wij benaderd door de marktpartij SallandGlas voor het aanleggen en bekostigen van de individuele aansluiting per huurwoning tot het aansluitpunt. SallandWonen heeft geen betrokkenheid bij de breedbandinfrastructuur.

Vanenburg Corporatie Award 2015 De Vanenburg Corporatie Award heeft als doel om vooruitstrevende projecten en leerervaringen in de schijnwerpers te plaatsen die daadkrachtig en eigentijds bijdragen om goede, duurzame en betaalbare huisvesting aan de doelgroep te bieden. Een belangrijk aspect van de Award is het bewerkstelligen van verbindingen tussen bestuurders en professionals op het gebied van wonen en leefbaarheid. ‘Anders denken, anders Doen!’, dit was het thema van de spannende en positieve strijd om de Vanenburg Corporatie Award 2015. Het nieuwe speelveld voor woningcorporaties tekent zich scherp af. Juist in een tijd waar enorme transformaties op de agenda staan in het maatschappelijke middenveld van wonen, zorg en welzijn. Het initiatief Maatschappelijk Bestemmingsplan van SallandWonen was één van de geselecteerde projecten en heeft de finale gehaald. 5.2 Regie bij onze huurders Het maken van een leefbare woonomgeving doe je niet alleen. Het is belangrijk daarvoor samen te werken met andere partijen. Dit zijn huurders, omwonenden, gemeenten, zorgpartijen, welzijnsorganisaties en andere betrokkenen. Via ons leefbaarheidsbudget en het deelnemen aan buurtschouwen brengen wij deze samenwerking mede tot stand. Wij leggen de verantwoordelijkheid daar neer waar dit hoort. Wij menen dat onze huurders zelf verantwoordelijk zijn voor de basis onderhoudswerkzaamheden. Huurders horen een woning als goed huurder te bewonen. Het is aan onze huurder zelf om in contact te komen met de omwonenden en samen tot afspraken te komen over het samen leven. Daar hoort bij dat huurders met elkaar in gesprek gaan als het woongenot door omwonenden wordt verstoord. SallandWonen zorgt voor een kwalitatief goede woning, onderhoudt deze goed voor de onderdelen waar wij voor verantwoordelijk zijn en wij hebben een zorg voor de directe woonomgeving qua inrichting en onderhoud.


Buurtschouw Vanuit de gemeente Olst-Wijhe worden jaarlijks buurtschouwen georganiseerd. Wij nemen deel aan de buurtschouwen in alle kernen waar woningen van SallandWonen staan. Daarnaast zijn ook de politie, medewerkers van de afdeling openbare werken van de gemeente en betrokken inwoners aanwezig. SallandWonen krijgt tijdens deze schouwen vooral vragen over de woningen die wij te koop aanbieden, het tuinonderhoud van onze huurwoningen, de leefbaarheid in de buurt en ons verhuurbeleid. Ook veiligheid in de buurt komt regelmatig ter sprake. In 2015 zijn er twaalf buurtschouwen geweest. Overlast SallandWonen zet zich in om overlast waar mogelijk te voorkomen of te beperken. Dit doen wij door actief zelf de wijk in te gaan en in gesprek te gaan met onze huurders. Hierdoor signaleren wij overlastsituaties vaak zelf en ondernemen wij proactief actie. De bewoners waarderen onze inzet en dragen ideeën aan om zelf meer de regie te nemen. Tabel 14: Overzicht overlastmeldingen

2014 2015

Aantal Percentage Aantal Percentage

Tuinonderhoud 112 24 93 38

Problematisch woongedrag 102 22 42 17

Geluidsoverlast 97 20 51 21

Huisdieren 57 12 16 7

Drank/drugs 11 2 15 7

Vervuiling 35 7 8 3

Overig 60 13 18 7

Totaal 474 243

Vergeleken met 2014 is er een grote daling wat betreft de overlastmeldingen. Door de verantwoordelijkheid meer bij de huurder te leggen, is het aantal zaken dat bij ons wordt vermeld verminderd. In 2015 zijn zeven juridische trajecten geweest voor de volgende overlastsituaties: - achterstallig tuinonderhoud (2): via de rechter is voor één zaak een vonnis tot ontbinding van de

huurovereenkomst gekomen; in de andere zaak zijn afspraken gemaakt; - problematisch woongedrag (1): via de rechter is een vonnis tot ontbinding van de

huurovereenkomst gekomen; - hennepteelt (3): via de rechter zijn er vonnissen gekomen tot ontbinding van de huurovereenkomst; - overlast (1): overlastprocedure eind 2015 ingezet. De vonnissen van de rechter tot ontbinding van de huurovereenkomst hebben wij uitgevoerd. Wij verwachten in de toekomst een toename van verwarde personen door de extramuralisering van de zorg. Dit kan effecten hebben op de leefbaarheid in de directe woonomgeving. Het toenemend aantal hennepkwekerijen in woningen heeft gevolgen voor de veiligheid van de directe woonomgeving. Beide ontwikkelingen vragen om een grotere inzet van onze medewerkers. Wij monitoren de ontwikkelingen en proberen in een vroegtijdig stadium in te grijpen. Buurtbemiddeling Sinds 2012 is het project Buurtbemiddeling actief in de gemeente Olst-Wijhe. De gemeente Olst-Wijhe en SallandWonen zorgen ieder voor 50% van de financiering voor dit project voor de periode 2014 tot en met 2018. In 2015 bedroeg de bijdrage van SallandWonen € 9.275,-. De andere partners in dit project zijn de Politie IJsselland en Raster Welzijn. Via Buurtbemiddeling worden onafhankelijke vrijwillige buurtbemiddelaars ingezet voor huis-, tuin- en keukengeschillen. Deze bemiddelaars ondersteunen de huurders bij het zelf oplossen van deze geschillen. Hierdoor krijgt SallandWonen de handen vrij voor zwaardere overlastsituaties. Bovendien kan een onafhankelijk bemiddelaar soms meer bereiken dan SallandWonen omdat wij toch vaak als belanghebbende worden gezien. In 2015 zijn 23 zaken aangemeld waarvan er 20 in behandeling zijn genomen. Drie zaken waren niet geschikt voor buurtbemiddeling. Van die 20 zaken zijn er 19 afgesloten in het verslagjaar. De andere zaak loopt door in 2016. Van de 19 zaken zijn er 15 opgelost. 39% (9) van de in behandeling genomen zaken betroffen huurders van SallandWonen. Dat is aanmerkelijk minder dan de 73% (16 zaken) van het jaar daarvoor. Er is geen duidelijk oorzaak voor deze vermindering te noemen. SallandWonen heeft in beide jaren evenveel zaken aangedragen, waarvan in 2015 een melding een


koper betrof die overlast ervaarde van een huurder die naast hem woonde. Door de gemeente en de politie zijn minder huurders verwezen naar Buurtbemiddeling dan in het jaar daarvoor. De gestelde doelen voor 2015 zijn behaald:

- 79% van het aantal afgesloten zaken is in positieve zin opgelost, waarmee het gestelde doel van 60% is gehaald.

- 89% van het aantal bemiddelingen is geslaagd, waardoor het gestelde doel van 75% ook is gehaald. Slechts in één geval leidde buurtbemiddeling niet tot een oplossing.

Dak- en thuislozen Dak- en thuislozen trekken vanuit ons werkgebied regelmatig naar Zwolle. Om deze reden zijn wij deelnemer in het project De Herberg in Zwolle. Dit project is een initiatief van de Zwolse corporaties en regelt de opvang van daken thuislozen. De regiocorporaties, waaronder SallandWonen, hebben zich hierbij aangesloten. In 2010 is een overeenkomst ondertekend waarin alle betrokken corporaties een financiële bijdrage voor de exploitatie van De Herberg toezeggen voor een periode van tien jaar. De gemeenten Raalte en Olst-Wijhe behoren tot de regio Midden IJssel, waarbij Deventer de centrum- gemeente is. Dit houdt in dat Deventer de rijksgelden ontvangt voor de maatschappelijke opvang van inwoners uit Lochem, Zutphen, Raalte en Olst-Wijhe. Alleen cliënten die vanuit de centrum-gemeente huisvesting krijgen in de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe ontvangen financiële ondersteuning vanuit de gemeenten. In 2015 hebben wij geen cliënt uit De Herberg geplaatst. SallandWonen heeft in 2015 in totaal € 43.135,- bijgedragen aan de exploitatie van De Herberg in Zwolle. Dit is 8% van de jaarlijkse financiële bijdrage die de negen deelnemende corporaties ten behoeve van de exploitatie van De Herberg ter beschikking stellen. 5.3 Maatschappelijk betrokken SallandWonen is een maatschappelijk betrokken organisatie. Dit laten wij op verschillende manieren zien: door financiële steun aan de lokale samenleving of door de inzet van de vier m’s: mensen, middelen, massa en media. Naast de al beschreven onderwerpen in dit hoofdstuk hebben wij ook via kleine initiatieven onze betrokkenheid getoond. In 2015 hebben wij onze inzet op maatschappelijk ondernemen in lijn van de Herziene Woningwet uitgevoerd. Leren en werken De samenwerking met Carmel College Salland, afdeling Praktijkonderwijs en schoonmaakbedrijf DJM is voortgezet. Leerlingen krijgen een praktijkgerichte situatie aangeboden, waarin zij hun vaardigheden kunnen oefenen. Dit gebeurt zowel in leegstaande huurwoningen die bestemd zijn voor verkoop als in de algemene ruimtes binnen een woongebouw. Jaarlijks krijgen leerlingen via hun opleiding de mogelijkheid werkervaring op te doen zowel binnen onze organisatie als op de bouwplaats van nieuwbouwprojecten. Tot augustus 2015 werd dit gedaan via Fundeon. Deze taken zijn nu overgenomen door Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). Zij beheren het register van erkende leerbedrijven. In de huidige moeilijke tijden voor de bouw lukt het niet altijd deze afspraak te realiseren. Bouwondernemingen geven namelijk aan dat dit ten koste gaat van de eigen medewerkers. In 2015 hebben tien leerlingen werkervaring opgedaan op de bouwplaatsen waar SallandWonen opdrachtgever was. Het gaat om de projecten Swaenewoerd in Raalte, Hart van Heino in Heino, transformatie Groenling in Raalte en transformatie Kulturhus in Broekland. Sponsoring SallandWonen heeft in 2015 de sponsoring afgebouwd en is vanaf 1 januari geen nieuwe sponsorverplichtingen aangegaan. De bijdragen voor de jaarlijks terugkerende Sallandse evenementen, de Stöppelhaene, de Sallandse Wandel 4-daagse en het Salland Festival, zijn verder afgebouwd en de organisaties zijn geïnformeerd dat 2015 het laatste jaar is dat wij een financiële bijdrage hebben geleverd. De toegezegde bijdrage aan het Salland Festival is niet benut, vanwege afgelasting van dit festival. De totale sponsorbijdrage voor 2015 bedroeg € 545,-. Daarnaast is in 2015 een bijdrage van € 895,- betaald voor de theateractie in 2014, waarbij onze huurders met korting naar het theater konden.


Tabel 15: Overzicht realisatie van doelen Bedrijfsmatige organisatie


Financiële continuïteit

100% organisatie

Afronding transitie naar excellente bedrijfsvoering

Verbeterplan bedrijfsvoering opgesteld Verbeterplan Vastgoedprocessen opgesteld en geïmplementeerd

Start implementatie verbeterplan Bedrijfsvoering Project 100% afronden, daarna continu verbeteren via Lean


Stabiliseren schuld per woning op € 37.000,-

Schuld per woning is € 35.320,- Schuld per woning maximaal € 36.000,-

Verslaglegging Monitoren en sturen via sturingsindicatoren

Kwartaalrapportage op basis van sturingsindicatoren ingevoerd

Sturen op jaarbegroting 2016

Sturen op rendement Verkoopaanwijzing mede op basis van hold-sale analyse Verdiept in assetmanagement en onderzocht waar de toegevoegde waarde zit voor SallandWonen

Informatie voorziening

Keuze maken voor planning implementatie nieuw primair systeem

Afgezien van implementatie in 2015 Besluitvorming planning implementatie nieuw primair systeem

Goed bestuur Afgeronde visitatie over de periode 2011-2014

Visitatie afgerond met een gemiddeld cijfer van 7,3


6. BEDRIJFSMATIGE ORGANISATIE De corporatie van de toekomst werkt op een innovatieve en bedrijfsmatige manier aan haar maatschappelijke opgave. Dit vraagt om een organisatie waarbij de kosten voor bedrijfsvoering zijn geminimaliseerd en transparant is welke bijdrage wordt geleverd aan de maatschappij. De afgelopen jaren hebben wij ons ingezet om de interne bedrijfsvoering te verbeteren. De uitkomsten van de visitatie over de periode 2011-2014 bevestigen dat wij op de goede weg zijn. Wij hebben onze bedrijfsvoering niet alleen efficiënter ingericht, maar ook een slag gemaakt in doelmatigheid. Wij worden gezien als een organisatie met een sterke verankerde beleidscyclus en planning- en control-cyclus. De uitdaging waar wij voor staan is om de bereikte resultaten te borgen en door te ontwikkelen. In 2015 hebben wij een vervolg gegeven aan het verbeteren van de interne bedrijfsvoering. 6.1 100% organisatie De inzet op efficiency is doorgezet in 2015 en we zien kansen om de dienstverlening aan de klanten ook op andere bedrijfsonderdelen te verbeteren en kosten te besparen. Een excellente bedrijfsvoering is alleen te realiseren als alle organisatieprocessen goed op elkaar zijn afgestemd waardoor er optimaal wordt samengewerkt. Het voornemen was om in 2015 de transitie naar een excellente bedrijfsvoering

18 af te ronden.

Meerdere activiteiten zijn opgepakt om de bedrijfsvoering verder te optimaliseren, kosten te besparen en nieuwe werkwijzen te bestendigen. Belangrijke voorwaarde hierbij was dat de kernactiviteiten van de organisatie hier geen hinder van zouden ondervinden. Om deze reden is besloten om voor de implementatie van verbeteringen voor de ondersteunende diensten meer tijd te nemen. Bestendigen klantprocessen Eén van de onderdelen was het bestendigen van de nieuwe werkwijze voor de klantprocessen. Terugkijkend op het jaar kunnen wij concluderen dat dit is gelukt: - de kosten per mutatie was gemiddeld € 941,-; - gemiddeld zijn er per mutatie minder dan vier leegstandsdagen geweest; - de huurachterstand is afgenomen; - met minder vakmensen zijn door een betere planning door de eigen dienst meer reparatie-

verzoeken uitgevoerd; - de kwaliteit van de dienstverlening is gelijk gebleven. Implementeren verbeteringen vastgoedprocessen Voor de vastgoedprocessen hebben wij ervaring opgedaan met nieuwe vormen van aanbesteding. Na een selectie op ketensamenwerking, zijn wij samen met twee aannemers, de groot onderhoudsprojecten Olst-dorp en Heino-dorp gaan uitwerken. Doel van ketensamenwerking is dat er door intensieve samenwerking, openheid en transparantie betere en slimmere oplossingen worden gevonden, waar zowel de (toekomstige) huurders als SallandWonen voordeel bij heeft. Daarnaast krijgt de aannemer een grotere rol doordat deze al bij de planontwikkeling aan tafel zit. Het doel is dat SallandWonen minder werk heeft met meer resultaat. Uit de eerste ervaringen blijkt dat een succesvolle ketensamenwerking start met de juiste aannemer en voldoende openheid en transparantie bij de ketenpartners. Een andere nieuwe vorm van aanbesteden is Design & Build. Op basis van een vraagspecificatie met programma van eisen zijn door drie aannemers plannen gepresenteerd voor de verbouw van het verzorgingshuis Swaenewoerd. De plannen zijn getoetst op duurzaamheid, onderhoud (kosten), gebruiksgemak en organisatie tijdens de uitvoering. Ook hier geldt als uitgangspunt dat deze vorm van werken SallandWonen minder werk oplevert met meer resultaat. Na aanbesteding bleek direct dat

18

Een excellente bedrijfsvoering volgens SallandWonen betekent dat bedrijfsprocessen efficiënt en kostenbesparend zijn

ingericht en dat die activiteiten worden ondernomen waar de klant behoefte aan heeft. Een belangrijk element bij excellente organisatie is dat de inzet niet ten koste gaat van de klantwaardering.


SallandWonen een beter resultaat heeft gekregen dan verwacht. Ook tijdens de uitvoering is de ervaring positief. Bij het vervangen van keukens hebben wij de keuze gemaakt om de levensduur van een keuken te verlengen van 18 naar 25 jaar en alleen nog maar vraaggestuurd de vervanging uit te voeren. De kwaliteit van de door ons geplaatste keukens is dusdanig, dat de keuken bij normaal gebruik langer meegaat dan voorheen. Daarnaast merken wij dat veel huurders zelf willen bepalen, wanneer de keuken vervangen wordt. Bij vraaggestuurde keukenvervanging is dat mogelijk, omdat we de keuken over het algemeen op aanvraag vervangen, waarbij we wel een bijdrage in de kosten vragen als de keuken nog niet is afgeschreven. De nieuwe werkwijze bespaart niet alleen kosten, maar verhoogt de klanttevredenheid, omdat de klant nu zelf de regie voert over de vervanging. Samenwerking Een belangrijk onderdeel van een excellente bedrijfsvoering is een goede op elkaar afgestemde samenwerking. De klanten vastgoedprocessen kennen veel overlap. In het verslagjaar zijn er diverse initiatieven geweest om de afstemming te verbeteren. Verbeterplan overige bedrijfsonderdelen Voor de ondersteunende diensten gericht op bedrijfsvoering is een verbeterplan geschreven gericht op het optimaliseren van werkwijzen. De voordelen zijn vooral gericht op een betere onderlinge afstemming en vergroten van efficiency. In 2016 worden de werkwijzen aangepast. Doordat wij een kleine organisatie zijn, ligt er een uitdaging bij het zo optimaal mogelijk organiseren van de secretariaten en de afdeling Communicatie alsmede de vastgoeddisciplines. In 2015 zijn de knelpunten in kaart gebracht. In 2016 werken wij aan de verbetering. 6.2 Financiële continuïteit SallandWonen wil haar financiële positie verbeteren om zo meer ruimte voor volkshuisvestelijke uitgaven te krijgen. Voor 2015 hebben wij ons als doel gesteld om de schuldpositie per woning gelijk te houden aan 2014. De afgelopen jaren is de schuld per woning gestegen door de oplevering van nieuwbouw. Voor 2015 gaan wij uit van het behoud van het aantal verhuureenheden. Hierbij past een financiële strategie van gelijkblijvende schuldenlast per woning. De schuld per woning bedroeg 31 december 2015 € 35.320,-, dit is een afname van ruim € 600,- per woning ten opzichte van 2014. 6.3 PDCA Een belangrijk onderdeel van een bedrijfsmatige organisatie is een goede planning- en control-cyclus. Wij werken continu aan het bestendigen van de verbeteringen die wij de afgelopen jaren hebben doorgevoerd. Om een betere opvolging te kunnen geven aan onze jaarplannen, zijn in de jaarbegroting 2016 prestaties benoemd die vertaald zijn naar sturingsindicatoren. Bij de kwartaalrapportage monitoren wij de voortgang van deze prestaties. Het ondernemingsplan is het startpunt van de planning en control-cyclus van een organisatie. Het huidige plan loopt af per 2016. In het verslagjaar is gestart met het inventariseren van de uitgangspunten voor een ondernemingsplan voor de periode 2016-2020. Begin 2016 vragen wij aan onze huurders wat zij vinden van de strategische doelen en wat zij belangrijk vinden en bespreken wij de uitgangspunten met gemeenten en huurdersvertegenwoordiging. De opbrengst nemen wij mee bij het opstellen van het ondernemingsplan. 6.4 Risicobeheersing Van woningcorporaties wordt verwacht dat zij de risico’s die zij lopen goed in beeld hebben. Door de toezichthouder is het WSW risicobeoordelingsmodel opgesteld. Vanaf 2015 worden corporaties jaarlijks getoetst aan de hand van deze modellen en het eigen inzicht in de risico’s. SallandWonen is op verschillende manieren bezig met risicomanagement. Vanaf 2013 brengen wij jaarlijks via de meerjarenraming de omgeving in kaart, worden de meerjarenplannen doorgerekend en worden via scenario’s risico’s in kaart gebracht. Door het aangescherpte toezicht, de veranderde


omgeving en aangepaste wetgeving is er behoefte aan een integrale aanpak. Aan de hand van de richtlijnen van de toezichthouder en onze eigen inzichten gaan wij dit vanaf 2015 jaarlijks doen. Om invulling te geven aan het aangescherpte toezicht heeft SallandWonen gekozen voor een nieuw format. Aan de hand van een risico-inventarisatie vanuit verschillende invalshoeken zijn in 2015 de mogelijke risico’s in beeld gebracht en gewogen. Het resultaat is een risicoprofiel van twaalf risico’s. Deze risico’s hebben wij gewogen naar impact op de bedrijfsdoelen, kans van optreden binnen SallandWonen en de gevolgen voor de kasstroom in 2020. De twee belangrijkste risico’s voor ons zijn de vennootschapsbelasting en de rente. 6.5 Benchmark Corporaties werken hard aan efficiëntie en willen hun financiële middelen op de juiste wijze inzetten; een voorwaarde om onze maatschappelijke doelstelling goed te kunnen blijven vervullen en om aan de verwachtingen van de maatschappij en de politiek te kunnen voldoen. Een hulpmiddel om te leren en te verbeteren is benchmarken. De grote verschillen in definities stonden tot nu toe het vergelijken en van elkaar leren in de weg. In 2014 is, als onderdeel van het Corporatie Benchmark Centrum (CBC), de Aedes-benchmark gepresenteerd. In de Aedes-benchmark zijn eenduidige definities en het harmoniseren van gegevens het uitgangspunt. De positie van SallandWonen in 2015 op de Aedes-benchmark is voor zowel het onderdeel kwaliteit als bedrijfsvoering B, gelijk aan 2014.


In 2015 gebeurde er veel bij de huurdersvertegenwoordiging van SallandWonen. Huurdersvereniging Salland kreeg een nieuw bestuur en HuurdersBelangenSalland werd opgericht :

“Als nieuw bestuur zien we veel op ons afkomen. Onder meer de nieuwe taak om met

SallandWonen en de gemeenten jaarlijks te komen tot prestatieafspraken over het lokale woonbeleid. We vertrouwen op een vruchtbare samenwerking met SallandWonen.”


Wijkagent Henny van der Velden, over het Politiekeurmerk Veilig Wonen voor de wijk Blekkerhoek in Raalte:

“Veilig wonen betekent ook prettig wonen. De leefbaarheid van de wijk knapt er van op.”


Tabel 16: Overzicht realisatie van doelen De Organisatie


Bedrijfsmatige organisatie

Focus op bedrijfsmatig werken Zie hoofdstuk Bedrijfsmatige organisatie

Focus handhaven

Klantgedreven organisatie

Focus op klantgedreven werken Zie hoofdstuk Klantgedreven Nieuwe manier van werken voortzetten, uitbreiden en versterken

Versmalling formatie

Daling formatie met 0,9 fte naar 55,38 fte 55,45 fte 56 fte maximaal

Werkzaamheden projectleider duurzaamheid intern belegd

Uitgevoerd

Extra investering van € 135.000,- aan begeleidingskosten 100% traject

€ 168.000,- Focus op lean vanuit de organisatie

Personeelslasten (excl. overige personeelskosten)

Daling van personeelslasten met 4% ten opzichte van 2014

Daling van 11% gerealiseerd Daling van 4% ten opzichte van 2015

Bedrijfslasten Daling van de bedrijfslasten met 3% ten opzichte van 2014

Daling van 8% gerealiseerd Daling van 15% ten opzichte van 2015

Corporate Communicatie

Vervolg corporate communicatie Communicatieplan vastgesteld, uitwerking speerpunten

Updaten communicatieplan op basis van ondernemingsplan 2016-2020


7. DE ORGANISATIE Voor SallandWonen was 2015 het jaar van focus op de interne bedrijfsvoering en het behalen van de eerste resultaten op het gebied van excellente bedrijfsvoering. Door inzet op efficiency ziet SallandWonen kansen om de dienstverlening aan de klanten te verbeteren en kosten te besparen. Op dit moment bestaat de organisatie uit drie bedrijfsonderdelen: Wonen, Bedrijfsvoering en Vastgoed Ontwikkeling. Daaronder functioneren diverse teams, aangestuurd door teamleiders. In grafiek 5 is het organogram van SallandWonen weergegeven zoals deze geldt per 1 januari 2015. Grafiek 5: Organogram SallandWonen

7.1 SallandWonen als werkgever Op 31 december 2015 waren 64 medewerkers in dienst bij SallandWonen. De formatie aan contractuele verplichtingen bestond uit 55,5 formatieplaatsen (exclusief ingehuurd personeel). Het aantal formatieplaatsen is vergeleken met 2014 (56,3 fte) afgenomen met 0,8 fte. Dit komt door het niet verlengen van een tijdelijk contract. De flexibele schil is afgenomen van 4,6 fte naar 2,7 fte (4,8%). De formatie daling komt overeen met de wens om te komen tot een versmalling van de organisatie. In 2016 verwachten wij een verdere versmalling op de afdeling Vastgoedontwikkeling door pensionering van de manager Vastgoed Ontwikkeling. Grafiek 6: formatie ontwikkeling

52

54

56

58

60

62

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Formatie ontwikkeling

FTE


Iedere medewerker heeft jaarlijks drie persoonlijke gesprekken met zijn leidinggevende: een plannings-, een functionerings- en een beoordelingsgesprek. Tijdens deze gesprekscyclus ligt de focus op de persoonlijke ontwikkeling van de medewerker en welke bijdrage de medewerker levert aan de resultaten van de organisatie. Alle medewerkers hebben in 2015 de gesprekscyclus doorlopen. Werving en selectie In 2015 zijn vier vacatures opengesteld en ingevuld:

- Medewerker ICT (36 uur); - Klantenconsulent (16 uur); - Directeur-bestuurder (36 uur); - Verhuurconsulent (8 uur). Ziekteverzuim SallandWonen voert een actief beleid om zieke medewerkers zo goed mogelijk te (laten) begeleiden en zo een voorspoedige terugkeer naar het arbeidsproces te bevorderen. Het ziekteverzuim was in het verslagjaar 2,6 %, in 2014 was het 5%. Het langdurig ziekteverzuim is afgenomen. In het verslagjaar zijn drie medewerkers langer dan twee maanden arbeidsongeschikt geweest. Aan het eind van het verslagjaar waren nog twee medewerkers langdurig ziek. 7.2 Ontwikkeling van medewerkers SallandWonen stimuleert haar medewerkers om zich via opleidingen te blijven ontwikkelen. In 2015 zijn zowel individuele wensen gehonoreerd als collectieve trainingen aangeboden. In het verslagjaar was € 170.000,- gereserveerd voor opleidingen. Collectieve trainingen die zijn aangeboden:

- Klantgericht werken ( 40 medewerkers); - Ketensamenwerking (15 medewerkers); - Wabo (15 medewerkers); - Intervisie teamleiders (6 medewerkers); - Excel voor beginners (6 medewerkers); - Politie Keurmerk (2 medewerkers); - EPA training (2 medewerkers); - Asbest training (4 medewerkers). SallandWonen vindt het belangrijk om studenten een stageplek te bieden. In 2015 hebben twee HBO en zeven MBO-stagiaires in onze organisatie werkervaring op kunnen doen op de afdelingen Financiën, Bedrijfsbureau en Wonen. Tabel 17: Organisatie en personeel in cijfers per 31 december 2015

Totaal Mannen Vrouwen

Aantal medewerkers 64 28 36

Personeel bezetting in fte 55,45 44% 56%

Gemiddelde leeftijd in jaren 45

Gemiddelde diensttijd in jaren 13

Aantal instromers 3

Aantal doorstromers 1

Aantal uittreders 4

Ziekteverzuimpercentage 2,6

Meldingsfrequentiepercentage 1,3

Gemiddelde dagen verzuimduur 6,7

Opleidingskosten in euro’s 123.427

Opleidingskosten in euro’s per medewerker 1.929

Opleidingskosten in procenten van de loonsom 4,1%

7.3 Arbo SallandWonen hecht veel waarde aan goede arbeidsomstandigheden. Aandachtspunt voor 2016 is het actualiseren van de risico-inventarisatie en -evaluatie met betrekking tot de arbeidsomstandig-heden. Deze inventarisatie is in het verslagjaar niet opgesteld. Gedurende het verslagjaar hebben zich


geen calamiteiten voorgedaan waarbij ontruiming nodig was. Wel is een onaangekondigde ontruiming van ons pand geoefend. In 2015 heeft er opnieuw een Medewerkers Tevredenheid Onderzoek (MTO) en Periodiek Medisch Onderzoek (PMO) plaatsgevonden. Doel van dit onderzoek was om een beeld te krijgen van de gezondheids- en afbreukrisico’s in het algemeen en specifiek van de tevredenheid en betrokkenheid van medewerkers. Binnen het MTO zijn de onderwerpen onderlinge communicatie, werkdruk, managementstijl, eigen rol en toekomstverwachtingen aan bod gekomen. De uitkomsten van 2015 worden in 2016 aan het MT en de OR gepresenteerd. Deze worden vergeleken met de MTO’s uit 2011 en 2013. In het verslagjaar zijn er geen agressiemeldingen geweest. 7.4 Ondernemingsraad Een ondernemingsraad (OR) komt op voor de belangen van de werknemers binnen een bedrijf. De OR heeft een aantal rechten, zoals:

- adviesrecht bij grote besluiten en maatregelen; - instemmingsrecht bij bepaalde veranderingen op het gebied van arbeidsvoorwaarden. De OR van SallandWonen bestond op 31 december 2015 uit:

- Jos Wolfkamp, voorzitter (Vastgoed Ontwikkeling); - Annemieke Wippert, vice-voorzitter (Wonen); - Martin Wichers Schreur, secretaris (Bedrijfsbureau); - Niels Veldhuis, lid (Wonen); - Ellen Jansen, lid (Wonen). De OR neemt deel aan het OR platform regio Overijssel. In 2015 is dit platform twee keer bijeen geweest. De OR heeft in 2015 een tweedaagse cursus gevolgd, in combinatie met een collega-corporatie. De OR is in het verslagjaar tien keer bij elkaar geweest. Zes keer voor een formeel overleg met de directeur-bestuurder en vier keer voor een informeel overleg. Ter voorbereiding op de officiële overleggen is er telkens een vooroverleg geweest. De samenwerking, zowel onderling als met de directeur-bestuurder, was goed. Het contact met de achterban is ingevuld door actief te vragen naar onderwerpen, door de OR standaard op de agenda van de werkoverleggen te zetten en het houden van een werknemersenquête. Het afgelopen jaar kende enkele onderwerpen die gedurende het jaar meerdere keren op de agenda stonden. De belangrijkste daarvan waren:

- 100% Wonen; - 100% Vastgoed Ontwikkeling, Bedrijfsvoering en Support Bestuur; - Medewerkers Tevredenheid Onderzoek; - eindejaarsuitkering; - afbouw restant verlofuren; - advies inzake nieuwe RvC leden; - advies inzake nieuwe directeur-bestuurder;

De OR liet zich voor het 100% traject ondersteunen door een externe adviseur.


Patrick Houter uit Raalte (op de foto dochter Thalisa Houter, 11 jaar):

“Door de dakkapel en de daken vloerisolatie heeft mijn dochter nu een behaaglijke en ruime slaapkamer op zolder”.


8. GOVERNANCE SallandWonen heeft haar governancestructuur ingericht op basis van de geldende Aedescode en de Governancecode (2011). Wij hebben een plan van aanpak geschreven om de structuur in lijn te brengen met de Governancecode 2015 en de governance verplichtingen uit de Herziene Woningwet. De codes vragen corporaties transparant te handelen en zich dienovereenkomstig te verantwoorden. SallandWonen onderschrijft de codes en voldoet aan de aanbevelingen en principes hiervan. Het bestuursmodel en de taakverdeling worden in dit hoofdstuk toegelicht. 8.1 Hoofdlijnen governancestructuur Stichting SallandWonen is op grond van de Woningwet, Koninklijk Besluit van 5 december 2007, een toegelaten instelling. Het werkveld voor 2015 is vastgelegd in het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH, tot 1 juli 2015) en de Herzieningswet Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting (Herziene Woningwet, vanaf 1 juli 2015). Transparantie en intern toezicht spelen in het functioneren van corporaties een wezenlijke rol als het gaat om invulling van de maatschappelijke en volkshuisvestelijke taak. Invulling Governancecode 2015 In 2015 is de Governancecode 2015 ingegaan en zijn de regels van de Governancecode vanaf 1 juli bij wet bekrachtigd. De nieuwe code is ingedeeld in vijf principes die leidend moeten zijn voor iedereen die betrokken is bij het bestuur van en toezicht op een woningcorporatie. De vijf principes zijn de volgende: 1. Leden van bestuur en Raad van Commissarissen hanteren waarden en normen die passen bij de

maatschappelijke opdracht. 2. Bestuur en Raad van Commissarissen zijn aanspreekbaar en leggen actief verantwoording af. 3. Bestuur en Raad van Commissarissen zijn geschikt voor hun taak. 4. Bestuur en Raad van Commissarissen gaan in dialoog met belanghebbende partijen. 5. Bestuur en Raad van Commissarissen beheersden de risico’s verbonden aan de activiteiten. De leden van de Raad van Commissarissen (de Raad) hebben zich formeel gecommitteerd aan de van toepassing zijnde regelingen waaronder de Governancecode 2015. Voor de implementatie van de Governancecode 2015 en de wijzigingen voor bestuurder en Raad vanuit de Herziene Woningwet heeft SallandWonen een plan van aanpak geschreven. De uitvoering van dit plan loopt tot 1 januari 2017, waarbij wij in de praktijk vanaf 1 juli 2015 werken conform de weten regelgeving en de formalisering in statuten in 2016 regelen. SallandWonen voldoet op 31 december 2015 aan de regels van de Governancecode. Zoals afgesproken heeft de organisatie tot 1 januari 2017 de tijd om statuten een te passen aan de weten regelgeving. Gedurende het verslagjaar week SallandWonen op een beperkt aantal punten af van de Governancecode:

- In de periode tot 1 juli week de Raad qua zittingstermijn af van de Governancecode. Voor een afscheidnemend lid was de zittingstermijn meer dan acht jaar. In verband met de fusie is hiertoe besloten uit zorg voor behoud van voldoende kennis over de organisatie binnen de Raad.

- Bij de aanstelling van de nieuwe bestuurder per 1 september heeft geen fit & propertest plaatsgevonden, wel is hiertoe nog overleg geweest met de Autoriteit Woningcorporaties. Omdat de sollicitatieprocedure en de benoeming voor 1 juli was afgerond, was dit niet noodzakelijk.

- De twee nieuwe leden van de Raad, die in 2015 zijn benoemd, hebben een ingekort introductieprogamma gevolgd. Beiden zijn actief binnen de volkshuisvesting en zijn hierdoor op de hoogte van de verantwoordelijkheden van een commissaris en de risico’s die verbonden zijn aan het werk als commissaris.

De verdeling van taken en bevoegdheden tussen de Raad en bestuurder/management is binnen SallandWonen vormgegeven via het zogenaamde ‘toezichthoudend bestuur’. De Raad laat de gehele beleidsvorming over aan de bestuurder en managementteam. Zij zijn belast met zowel de constituerende als de dirigerende leiding (beleidsvorming) van de stichting. De Raad vervult primair de toezichthoudende en adviserende functie (beleidstoetsing). Zowel de bestuurder als de Raad zijn zich bewust van hun voorbeeldfunctie, zijn aanspreekbaar op hun taken en kunnen benaderd worden door belanghebbenden als daar aanleiding toe is.


De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de bestuurder zijn in de statuten omschreven en uitgewerkt in het bestuursreglement. De diverse statuten en reglementen zijn in te zien op onze website www.sallandwonen.nl. De reglementen en statuten zijn eind 2014 aangescherpt, zijn waar nodig herzien en zijn in 2015 opnieuw vastgesteld. De statuten worden in 2016 verder in lijn gebracht met de Governancecode 2015 en de Herziene Woningwet. Integriteitcode SallandWonen speelt een actieve rol in de lokale samenleving en is een klantgerichte, open en betrouwbare onderneming. Dit vraagt om professionaliteit en integriteit. Zeker voor een maatschappelijke organisatie die de ogen van de samenleving op zich gericht weet, is integriteit een basisvoorwaarde om goed te kunnen functioneren. Om te voorkomen dat iemand vraagtekens bij onze integriteit kan zetten, hebben we de uitgangspunten en regels formeel vastgelegd in ons integriteitsbeleid. In 2015 is het integriteitsbeleid opnieuw vastgesteld. Het beleid bevat naast een integriteitscode ook een klokkenluidersregeling en een regeling in geval van belangenverstrengeling. Daarnaast is er een vertrouwenspersoon benoemd. In 2015 hebben wij volgens dit beleid gehandeld. In breder verband is het onderwerp integriteit zowel bij de Raad als bij het bestuur aan de orde geweest. Dit als onderdeel van de Governancecode. In het verslagjaar zijn er geen meldingen ontvangen over mogelijke schending van de integriteit. Tijdens de jaarlijkse functioneringsgesprekken is integriteit onderwerp van gesprek. Bij de evaluatie van het integriteitsbeleid in 2015 bekijken we of integer handelen voldoende aandacht heeft gehad of dat aanpassingen gewenst zijn. Naast het integriteitsbeleid heeft SallandWonen een procuratiereglement. Hierin is vastgelegd welke besluiten de bestuurder mag nemen met en zonder voorafgaande goedkeuring van de Raad. Ook is in dit reglement vastgelegd tot welke bedragen diverse medewerkers tekenbevoegd zijn. In 2015 is het herziene reglement vastgesteld, in 2016 vindt een aanscherping plaats. Goed bestuur SallandWonen heeft in het verslagjaar voor de tweede keer haar maatschappelijke prestaties laten beoordelen. Vanuit de Governancecode is een corporatie verplicht zich elke vier jaar te laten visiteren. In 2011 is de visitatie over de periode 2007-2010 afgerond. Dit jaar hebben wij via de visitatie de maatschappelijke prestaties over de periode 2011-2014 laten beoordelen door Raeflex, een door het SVWN geaccrediteerd visitatiebureau. De conclusie van de commissie was dat SallandWonen in vergelijking met vier jaar geleden een grote stap voorwaarts heeft gemaakt op verschillende terreinen. Uitkomst was een gemiddelde van 7,3 voor de verschillende prestatievelden. De visitatiecommissie heeft middels een beleidsagenda de belangrijkste aandachtspunten benoemd: 1. Missievraagstuk; 2. Continueer versterking van de governancebasis; 3. Continueer professionalisering van de organisatie; 4. Bied ruimte voor invloed van huurder. Een samenvatting van het rapport is verzonden naar de betrokken belanghouders. De aanbevelingen zijn onderwerp van gesprek met de huurdersorganisaties en de gemeenten in het kader van het opstellen van een ondernemingsplan voor de periode 2016-2020 en bij het bespreken van de woonvisie voor het werkgebied. Het volledige rapport is te vinden op www.sallandwonen.nl. 8.2 Bestuur SallandWonen is het verslagjaar gestart met de heer drs. E.W.M. Penninks als directeur-bestuurder. Door zijn naderende pensioen is er een selectieprocedure gestart voor een nieuwe bestuurder. Op 1 september 2015 is mevrouw M. Kool aangesteld als directeur-bestuurder van SallandWonen. De verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden tussen de bestuurder en de Raad zijn vastgelegd in de statuten van de organisatie en in de reglementen. Het bestuur heeft over 2015 ruim negentig besluiten genomen. Veel besluiten hadden betrekking op uitvoeringszaken, anderen op sturing en strategie. Waar nodig zijn besluiten door de Raad goedgekeurd. Voorbeelden van genomen besluiten zijn:

- implementatievoorstel Governancecode 2015;


- vaststellen bedrijfswaarde 2014; - besluit terugtrekken uit De Herberg per 2019; - samenwerking met Wocozon voor het plaatsen van zonnepanelen; - aanwijzing huurwoningen voor verkoop; - aangaan van ketensamenwerking; - projectplan scheidingstraject Herziene Woningwet; - aanbesteding duurzaamheid bij mutatie. Besluiten waarbij goedkeuring nodig was van de Raad, staan vermeld in paragraaf 3, onder taak en werkwijze. Tabel 18: Overzicht bestuur gegevens

Periode: 1-1-2015 tot 1-9-2015 Periode : vanaf 1-9-2015

drs. E.W.M. Penninks (man, 1950) Benoemd voor onbepaalde tijd

M. Kool (vrouw, 1961) Benoemd voor vier jaar PE-punten verslagjaar: 5

Bestuursfunctie Bestuursfunctie

Directeur-bestuurder Directeur-bestuurder

Nevenfuncties Nevenfuncties

- voorzitter Commissie Beeldende Kunst, gemeente Raalte;

- voorzitter Steunstichting SCOS; - lid Rotary Salland; - voorzitter Raad van Toezicht Humanitas, Deventer; - lid Culturele Raad, gemeente Raalte; - lid comité van aanbeveling Kostbaar Salland.

- geen

De werving en selectie van een nieuwe directeur-bestuurder voor SallandWonen is gestart in januari 2015. Ter voorbereiding heeft de Raad gesproken met de belangrijkste belanghouders van SallandWonen, waaronder de huurdersorganisatie, de gemeenten en enkele partners. Intern is overleg gevoerd met de ondernemingsraad en het managementteam. De werving is door het werving en selectiebureau Quies begeleid. De vacature is middels een advertentie openbaar gemaakt in de NRC, Stentor, Tubantia en de websites van SallandWonen, Aedes en VTW. Mevrouw Kool is op 17 juni 2015 benoemd tot directeur-bestuurder van SallandWonen per 1 september 2015. Een integriteitsonderzoek heeft deel uitgemaakt van de sollicitatieprocedure. De aanstelling is conform de Governancecode voor een periode van vier jaar. Bezoldiging bestuurder Het bezoldigingsbeleid voor de nieuwe bestuurder is vastgesteld met inachtneming van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) en met inachtneming van de toepasselijke weten regelgeving. De bestuurder maakt gebruik van een auto van de zaak. De bezoldiging van de afscheidnemende bestuurder valt binnen de overgangsregeling volgens de WNT. Functie bestuurder De bestuurder geeft leiding aan drie managers en een stafafdeling. De bestuurder is verantwoordelijk voor de continuïteit van de organisatie, dus voor het realiseren van de doelstellingen, de strategie, het beleid en de resultaten daarvan. Als bestuurder draagt zij de verantwoording voor de financiering van de corporatie, de naleving van weten regelgeving en het beheersen van de risico’s. Zij rapporteert en legt verantwoording af aan de Raad. Tegenstrijdige belangen In 2015 is geen sprake geweest van tegenstrijdige belangen dan wel transacties waarin tegenstrijdige belangen zouden kunnen spelen met betrekking tot de bestuurder. Verklaring besteding gelden Zoals van ons mag worden verwacht, heeft SallandWonen in 2015 haar capaciteit en beschikbaar vermogen ingezet voor de volkshuisvesting in Salland, specifiek in de gemeente Raalte en de gemeente Olst-Wijhe en voor de opvang van daklozen in Zwolle.


8.3 Raad van Commissarissen 2015 was een spannend jaar voor zowel de Raad als voor de organisatie van SallandWonen. De visitatie over de periode 2011-2014 gaf veel complimenten over de inzet van de afgelopen jaren, maar sprak ook een zorg uit over de manier waarop invulling was gegeven aan het toezicht in de jaren 2011 en 2012. In 2013 zijn door de Raad keuzes gemaakt, die in 2014 verder zijn geëffectueerd. Dit om de governancebasis te versterken en het toezicht conform de Governancecode en de Herziene Woningwet vorm te geven. De Raad is in het verslagjaar 2015 versterkt met twee nieuwe commissarissen en heeft afscheid genomen van de directeur-bestuurder en een commissaris. De één in verband met het bereiken van zijn pensioengerechtigde leeftijd, de ander omdat zijn zittingstermijn eindigde. De bestuurswisseling gaf de Raad de kans om de ingezette koerswijziging qua toezicht in 2015 verder vorm en inhoud te geven. Een eerste stap was het betrekken van belanghouders bij het formuleren van het functieprofiel voor de nieuwe directeur-bestuurder. Dit heeft geresulteerd tot de aanstelling van mevrouw Kool per 1 september 2015. Een tweede stap was het formuleren van een opdracht voor de nieuwe bestuurder. Deze opdracht wordt in 2016 verder geëffectueerd. De kwaliteit en de effectiviteit van het interne toezicht stonden in het verslagjaar hoog op de agenda. De governancebasis is met alle wijzigingen gereed en samen met de organisatie staan wij voor de uitdaging om hier verder invulling aan te geven. De organisatie bewijst ook in 2015 dat zij goed blijft presteren ondanks alle veranderingen. Qua Aedesbenchmark, de onderdelen bedrijfsvoering en kwaliteit, heeft zij haar positie weten te handhaven. Verder zijn veel bezuinigingsdoelstellingen gerealiseerd, waarbij de klanttevredenheid is behouden. De aanpak voor de implementatie van de Herziene Woningwet en de rol van belanghouders hierbij is zorgvuldig. De samenwerking met de huurdersvertegenwoordiging heeft een nieuwe impuls gekregen door de oprichting van een nieuwe huurdersvereniging Huurders Belang Salland en de bestuurswisseling bij de bestaande Huurdersvereniging Salland. De eerste contacten zijn positief verlopen. De Raad hecht veel waarde aan een goede samenwerking met belanghouders. De eerste ervaringen met de nieuwe besturen bieden vertrouwen voor de toekomst. Wij bedanken de heren Penninks (directeur-bestuurder) en Van Veen (RvC-lid) voor hun jarenlange inzet voor de volkshuisvesting in Salland en verwelkomen mevrouw Kool en de heren Faber en Veenstra om samen met hen SallandWonen gereed te maken voor de toekomst. Toezichtkader De Raad houdt toezicht op het bestuur en op de algemene gang van zaken bij de woningcorporatie. Dit toezicht richt zich op: - het realiseren van de doelstellingen van de stichting; - de strategie van - en de risico’s verbonden aan de ondernemingsactiviteiten; - de opzet en werking van de interne risicobeheersings- en controlesystemen; - het financiële verslaggevingsproces en de naleving van de weten regelgeving; - de kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording; - risicomanagment en de interne beheersing van de verbindingen; - de kwaliteit van dienstverlening. Naast toezichthouder is de Raad werkgever voor het bestuur en staat de Raad het bestuur ter zijde. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad staan omschreven in de statuten van SallandWonen en in het ‘Reglement voor de Raad van Commissarissen’. In dit reglement is ook een profiel opgenomen waarin de gewenste deskundigheid en achtergrond van de leden van de Raad wordt omschreven. Het in 2014 geactualiseerde reglement is begin 2015 vastgesteld in de vergadering van de Raad. In dit jaarverslag legt de Raad verantwoording af over de wijze waarop invulling is gegeven aan de uitvoering van de taken in het afgelopen jaar. Als toezichtkader voor het uitvoeren van de taken hanteert de Raad:

- het Besluit Beheer Sociale Huurwoningen (BBSH), tot 1 juli 2015; - de Herziene Woningwet, vanaf 1 juli 2015; - de Governancecode 2015; - het ondernemingsplan SallandWonen, Volkshuisvestelijk Ondernemen 2012-2016; - de begroting 2015;


- de meerjarenraming 2016-2019; - het investeringsstatuut versie 4, maart 2015; - de maatschappelijke resultaten volgens de Aedesbenchmark en de visitatie; - het oordeel van de externe toezichthouders, via oordeelsbrief 2014; - kwartaalrapportages; - beleidsvisie samenwerken met belanghouders; - prestatieafspraken met de gemeenten Raalte en Olst-Wijhe. Dit toezichtkader is door de Raad gebruikt bij het goedkeuren van besluiten van het bestuur, het beoordelen van bestuursvoorstellen en de bewaking van de strategie in realisatie tot de corporatiedoelstellingen. Risicobeheersing Een belangrijk onderwerp voor de Raad is risicomanagement. Gedurende het verslagjaar is er aandacht geweest voor: - het investeringsstatuut; - sturingsindicatoren; - het treasurystatuut en -jaarplan; - de projecten; - de fiscale strategie; - de managementletter en controleverslag accountant; - de meerjarenraming 2017-2021; - de risicoanalyse 2015; - portefeuilleplan 2015-2025; - procuratiereglement. Het verder professionaliseren van het toezicht middels het ontwikkelen van een toezicht- en toetsingskader heeft continu de aandacht. Frequent worden de financiele doorrekeningen ter toetsing voorgelegd aan externen. Op basis van de meerjarenramingen, de second opinion van derden en de risicoanalyse concludeert de Raad dat SallandWonen een financieel gezonde organisatie is, die in staat is om haar maatschappelijke taak op langere termijn te vervullen. Taak en werkwijze Per 1 september heeft de Raad een nieuwe bestuurder aangesteld. De Raad heeft voor de nieuwe directeur-bestuurder een opdracht geformuleerd die richtinggevend moet zijn voor de wijze waarop de bestuurder invulling geeft aan haar taak. Begin 2016 wordt deze opdracht vertaald naar een ondernemingsplan voor de periode 2016-2020. De Raad laat zich regelmatig informeren over de financiële resultaten in relatie tot de beoogde doelen, relevante externe ontwikkelingen en de wensen en behoeften van belanghebbenden. Dit om de toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen. In het afgelopen verslagjaar heeft de Raad periodiek overleg gevoerd met de directeur-bestuurder om zich op de hoogte te houden van wat er gaande is in het speelveld van SallandWonen. Een delegatie van de Raad heeft gesproken met de ondernemingsraad. De Raad is positief gestemd over de proactieve rol die de ondernemingsraad heeft ten aanzien van de wijzigingen in de organisatie. De leden van de Raad hebben kennisgenomen van de belangrijkste publicaties van Aedes en VTW. Bij wijze van permanente educatie woont de Raad workshops bij georganiseerd door de VTW en andere aanbieders en is zij vertegenwoordigd bij de start van de bouw of de oplevering van projecten. Sinds 2013 is de externe accountant BDO Audit&Assurance BV (BDO) actief. Evaluatie van de accountant vindt jaarlijks plaats. BDO is aangesteld als de externe accountant van SallandWonen voor de controle van de boekjaren 2013 tot en met 2015. Het contact met de huurdersorganisatie verloopt via de leden die op voordracht van de huurdersorganisatie zijn benoemd. Door de bestuurlijke crisis binnen de HVS is het contact in het verslagjaar beperkt gebleven. Eind 2015 zijn er twee huurdersorganisaties actief in het werkgebied van SallandWonen. De overlegstructuur tussen de leden van de Raad en beide huurdersorganisaties wordt in 2016 weer opgepakt. In het afgelopen jaar heeft de Raad zes maal een reguliere vergadering gehad. De leden van de Raad zijn betrokken. Geen van de leden is in het verslagjaar frequent afwezig geweest bij vergaderingen. In de vergadering waarin de jaarrekening 2014 is goedgekeurd was de accountant aanwezig. Ter


voorbereiding van de vergadering ontvangt de Raad naast de vergaderstukken een stand van zaken van de directeur-bestuurder over alle belangrijke ontwikkelingen binnen de organisatie en de sector. Tussentijds ontvangt de Raad per mail of via intranet informatie over relevante onderwerpen. Eén vergadering is gecombineerd met een themabijeenkomst over de Herziene Woningwet. Tijdens deze themabijeenkomst heeft de organisatie een toelichting gegeven over de wijze waarop de maatregelen worden geimplementeerd, welke vraagstukken er zijn, hoe de belanghouders worden betrokken en is de Raad meegenomen in het scheidingvraagstuk. Het eigen functioneren van de Raad is besproken tijdens een separate bijeenkomst. De focus van de evaluatie lag op de toekomst: hoe stellen wij de leden individueel, maar ook als collectief in staat zo optimaal mogelijk te functioneren. De zelfevaluatie van de Raad stond dit keer onder externe begeleiding. Het functioneren van de directeur-bestuurder is tijdens deze bijeenkomst ook besproken. Conform de statuten van SallandWonen wordt op basis van de jaarrekening 2015 besloten of wordt overgegaan tot decharge van de oud-bestuurder. De Governancecode Woningcorporaties en de procedure van de VTW zijn het uitgangspunt voor de zelfevaluatie. De Raad onderschrijft het belang van een goede samenwerking met de huurdersvertegenwoordiging. De Raad heeft in het afgelopen boekjaar zelf besluiten genomen en besluiten van de bestuurder goedgekeurd: Besluiten van de Raad - benoeming mevrouw Buijs tot vice-voorzitter van de Raad van Commissarissen en voorzitter van

de remuneratiecommissie; - benoeming per 1 juni 2015 van twee nieuwe leden, de heren Faber en Veenstra; - benoeming per 1 september 2015 van de nieuwe bestuurder, mevrouw Kool; - benoeming per 1 september 2015 van de heer Veenstra tot lid van de Auditcommissie. Goedkeuring van de Raad - aangepaste reglementen en statuten; - diverse projecten zoals Kulturhus Broekland, Hart van Heino, Groenling, Marktstraat 65; - jaarverslag en jaarrekening 2014 SallandWonen; - jaarverslagen en jaarrekeningen van de deelnemingen van SallandWonen; - accountantsverslag BDO; - investeringsstatuut; - treasurystatuut; - fiscale strategie; - begroting 2016 SallandWonen; - begrotingen 2016 nevenstructuren; - treasuryjaarplan 2016; - ontbinden verbindingen. Daarnaast zijn de volgende onderwerpen aan bod gekomen: - volkshuisvestelijke ontwikkelingen; - stand van zaken organisatie; - Aedes benchmark 2014; - strategische personeelsplanning; - samenwerken in de regio; - huurdersverenigingen; - ketensamenwerking; - sollicitatieprocedures bestuurder en commissarissen; - correspondentie toezichthouder; - Governancecode 2015; - zelfevaluatie; - procesoptimalisatie organisatie; - kwartaalrapportages; - meerjarenraming 2017-2021; - Herziene Woningwet; - decharge oud-bestuurder; - VAR-Regeling;


- opdrachtverlening aan P5Com; - grondposities; - ondernemingsplan 2016-2020; - procesafspraken met gemeenten; - beloning Raad van Commissarissen; - klachten via de klachtenadviescommissie; - participatie en invloed van belanghebbenden; - statushouders. Onafhankelijkheid De Raad waakt ervoor dat de leden onafhankelijk zijn in de zin van de in de Governancecode Woningcorporaties bepaling III 2.2 aangeduide criteria. Er bestaat binnen de Raad geen overlap met andere bestuursfuncties. Geen van de leden is of was in het verleden in dienst van de corporatie, onderhoudt een directe of indirecte band met toeleveranciers of afnemers. Ook worden geen andere diensten verleend dan die welke voortvloeien uit het lidmaatschap van de Raad of worden banden onderhouden met SallandWonen, hetzij direct, hetzij indirect, buiten het commissariaat. In het verslagjaar is geen sprake geweest van (transacties met) tegenstrijdige belangen waarbij leden van de Raad of de directeur-bestuurder betrokken waren. Het Reglement van de Raad van Commissarissen bevat bepalingen betreffende mogelijk tegenstrijdige belangen. Alle leden functioneren onafhankelijk. De Raad kent geen eigen, afzonderlijke gedragscode. De Raad is van mening dat het bestaande ‘Reglement van de Raad van Commissarissen’ in voldoende mate hierin voorziet. Deskundigheid en samenstelling Op 31 december 2015 bestond de Raad uit de gewenste vijf leden. Het verslagjaar is de Raad begonnen met vier leden. Twee raadsleden zijn op voordracht van de huurdersvereniging aangesteld. Per 1 juli is een lid afgetreden. Daarnaast is in 2015 een vacature opengesteld voor twee nieuwe leden. Op basis van samenstelling van de Raad zijn twee nieuwe leden geworven met als profielschets een HRM-, bedrijfskundige-, bestuurlijke-, financiële- en volkshuisvestelijke achtergrond. Per 1 juni zijn de heren Faber en Veenstra aangesteld als lid van de Raad. De reguliere zittingstermijn in de eerste termijn bedraagt vier jaar, met als uitgangspunt dat toezichthouders één keer herbenoemd kunnen worden. Alle leden hebben in het verslagjaar voldaan aan het Reglement Permanent Educatie van de VTW. De samenstelling van de Raad gedurende het verslagjaar was evenwichtig. Gekeken is naar kennis, deskundigheid en achtergrond van de leden op het gebied van de politiek-bestuurlijke context en de corporatiesector. Een aantal leden beschikt over deskundigheid met betrekking tot financiële, volkshuisvestelijke, bestuurlijke en procesmatige aspecten van vastgoed. Daarnaast zijn kwaliteiten aanwezig inzake juridische aangelegenheden en gemeentelijke overheden.Ten slotte beschikken de leden van de Raad over een adequaat netwerk. De Raad heeft in het verslagjaar gebruik gemaakt van de diensten van de remuneratiecommissie en de auditcommissie.


Tabel 19: samenstelling Raad in 2015

Naam Aandachtsgebied Functie Nevenfunctie(s)

Ing. G.W. Nijman (man, 1951) Voorzitter per 1 juli 2014 Lid remuneratiecommissie Benoemd: 1 juli 2010 Aftredend: 1 juli 2018 Niet herbenoembaar PE punten verslagjaar: 22,5

Volkshuisvesting Ruimtelijke ordening

Directeur van Nijman Vastgoed BV

- Lid Raad van Commissarissen Woningstichting Brummen

- Lid Raad van Toezicht Stichting Zorg-Samen Het Zand in Zwolle

- Tot 1-10-2015 lid Raad van Toezicht Stichting Openbare Scholengemeenschap Erasmus in Almelo

Drs. L. van Veen (man, 1949) Vice-voorzitter per 1 juli 2014 Benoemd 2004 Aftredend: 1 juli 2015 Niet herbenoembaar PE punten verslagjaar: n.v.t.

Bestuurlijk Bedrijfskundig

Directeur van Van Veen-Verstegen management consultancy BV

- geen

Drs. H.W.J. Buijs (vrouw, 1954) Op voordracht van huurders Vice- voorzitter per 1 juli 2015 Voorzitter remuneratiecommissie Benoemd: 1 november 2013 Aftredend: 1 november 2017 Herbenoembaar PE-punten verslagjaar: 26

Juridisch Directeur Museum voor Communicatie in Den Haag

- Lid commissie sponsorwerving Toonkunstkoor Zutphen

- Lid Bestuur Stichting Museumregistratie, het kwaliteitsregister voor musea

- Lid Raad van Commissarissen corporatie IJsseldal in Twello

Drs. R. Niehof RA (man, 1972) Op voordracht van huurders Voorzitter auditcommissie Benoemd: 1 november 2013 Aftredend: 1 november 2017, Herbenoembaar PE-punten verslagjaar: 22

Financieel economisch

Niehof Financial Consultancy

- Docent Bestuurlijke Informatie Voorziening Universiteit Nijenrode

- Lid Raad van Commissarissen WBO Wonen

L. Faber (man, 1960) Benoemd: 1 juni 2015 Aftredend: 1 juni 2019, Herbenoembaar PE-punten verslagjaar: 10

HRM Bedrijfskundig Bestuurlijk

Directeur (DGA) FlowPeople B.V.

- Bestuurslid Stichting Samen voor een ander, tot 1 oktober 2015

- Lid initiatiefgroep De Nieuwe Liefde Almelo

- Vice voorzitter Raad van Commissarissen Woningcorporatie Mijande Wonen en voorzitter remuneratiecommissie

- Bestuurslid/toezichthouder Stichting Administratiekantoor CollmaG Nederland B.V.

E. Veenstra (man, 1963) Lid auditcommissie Benoemd: 1 juni 2015 Aftredend: 1 juni 2019 Herbenoembaar PE-punten verslagjaar: 8

Financieel Volkshuisvesting

Algemeen directeur NV Rendo Holding

- Lid Programmaraad Trendbureau Overijssel

- Lid Raad van Toezicht Woningcorporatie Vechthorst

Honorering Raad van Commissarissen De honorering van de Raad is gekoppeld aan de zwaarte van de functies van de afzonderlijke leden van de Raad en houdt rekening met maatschappelijke waarden en normen. De hoogte van deze honorering blijft binnen de kaders van de geldende code, vastgesteld door de VTW en waar nodig aangepast aan de WNT 2. Remuneratiecommissie De Raad is verantwoordelijk voor de eigen continuïteit. Het garanderen van een evenwichtige samenstelling qua profielen is van groot belang. Daarnaast heeft de Raad ook een werkgeversrol. De hiervoor te verrichten werkzaamheden worden uitgevoerd door de remuneratiecommissie. De samenstelling van de remuneratiecommissie per 31 december 2015 is als volgt: - mevrouw Buijs, voorzitter; - de heer Nijman, lid; - mevrouw Kool, adviseur; - mevrouw Veenhuis, ambtelijk secretaris. Het Reglement Remuneratiecommissie is in 2014 geactualiseerd. De herziene versie is in 2015 in de Raad vastgesteld.


De remuneratiecommissie heeft onder meer de volgende taken: - zorgdragen voor de continuïteit van een evenwichtig samengestelde Raad door het doen van

voorstellen inzake de vereiste profielen van nieuwe leden voorafgaand aan het vertrek van leden van de Raad conform het rooster van aftreden;

- het doen van een voorstel betreffende het te voeren bezoldingingsbeleid voor de RvC en bestuur; - het doen van een voorstel aan de Raad betreffende het salaris en de overige arbeidsvoorwaarden

van de directeur-bestuurder van SallandWonen, ter vaststelling door de Raad. In 2015 is voor de oud-bestuurder gehandeld conform het overgangsrecht van de WNT. Aanpassing van het salaris heeft, conform de vigerende overeenkomst, plaatsgevonden aan de hand van het prijsindexcijfer 2014 van het CBS;

- het voorbereiden van het functionerings- en beoordelingsgesprek met de directeur-bestuurder welke worden gevoerd door de voorzitter en vice-voorzitter van de Raad;

- het voorbereiden van het jaarlijkse evaluatiegesprek inzake het functioneren van de Raad en de afzonderlijke leden;

- het opmaken van een remuneratierapport. De remuneratiecommissie is in het verslagjaar twee maal regulier bij elkaar geweest. Daarnaast is de commissie veelvuldig bij elkaar geweest voor het aantrekken van een nieuwe bestuurder en twee nieuwe leden van de Raad. De volgende onderwerpen zijn besproken: - honorering leden van de RvC conform de WNT; - profielen van de twee te werven commissarissen; - profiel van de directeur bestuurder; - werving en selectieprocedure ten behoeve van werving directeur bestuurder en commissarissen; - actualisatie Statuten en Reglementen; - visitatie; - benoeming mevrouw Buijs tot vice-voorzitter van de Raad en voorzitter remuneratiecommissie; - benoeming de heer Veenstra in de auditcommissie; - implementatie Governancecode 2015 en Herziene Woningwet; - afscheid directeurbestuurder en lid van raad van commissaris; - PE punten. Audit Commissie Bij het uitvoeren van de financiële verantwoordelijkheden in het toezicht ondersteunt de auditcommissie van SallandWonen de Raad. De auditcommissie wordt hierbij gezien als de voorbereidingscommissie voor de Raad. Het in 2014 geactualiseerde Reglement Audit Commissie is in 2015 door de Raad vastgesteld. De auditcommissie beoordeelt de financiële verslaglegging, het systeem van risicobeheersing en de interne controle. Daarnaast houdt de auditcommissie toezicht op de werkzaamheden van de externe accountant. De samenstelling van de auditcommissie per 31 december 2015 is als volgt. Namens de Raad is de heer Niehof voorzitter van de auditcommissie en de heer Veenstra lid van deze commissie. Naast deze commissarissen maken de directeur-bestuurder, mevrouw Kool, uit hoofde van haar functie, manager Bedrijfsvoering, de heer Bosscha, als financieel deskundige en teamleider Planning en Verslaglegging, de heer Waidijk, ambtelijk secretaris, deel uit van deze commissie. De auditcommissie is in 2015 vijf keer bijeengekomen, waarvan vier reguliere vergaderingen en een besloten bijeenkomst met de accountant. De volgende onderwerpen zijn besproken:

- managementletter interim controle 2014; - vastgoedprojecten; - bedrijfslasten SallandWonen; - begroting 2016; - treasurystatuut 2016; - kwartaalrapportages; - investeringsstatuut 2016; - jaarrekening 2014; - financiële meerjarendoorrekening 2016-2020; - fiscale strategie; - Herziene Woningwet; - risicomanagement; - IPD/aeDex;


- interne financiering; - meerjarenraming 2017-2021; - WSW-borgingsplafond. Urenbesteding De leden van de Raad kijken kritisch naar de urenbesteding van haar eigen werkzaamheden. De gemiddelde besteding voor het Raadswerk voor de 5 leden is circa 150 uur per lid op jaarbasis. Dit is afhankelijk van extra inzet vanwege commissie werk en de rollen zoals voorzitter en vice-voorzitter. De ureninzet wordt tijdens de zelfevaluatie aan de orde gesteld. Verbindingen SallandWonen kent een aantal verbindingen (BV’s en VvE’s). De directeur-bestuurder heeft gedurende het verslagjaar hierover verslag uitgebracht. De Raad heeft de jaarstukken van de verbindingen en het besluit om twee verbindingen te ontbinden goedgekeurd. De Raad onderkent de risico’s die kunnen voortvloeien uit de diverse verbindingen. Ten slotte Met de geleverde prestaties in het verslagjaar kijkt de Raad terug op een goed jaar. Samen met het bestuur en belanghouders is gewerkt aan realisatie van het ondernemingsplan en koers bepaald voor de toekomst. De wijze waarop de organisatie invulling geeft aan risicomanagement ervaart de Raad als zorgvuldig. Er is voortvarend gewerkt om het toezicht- en toetsingskader verder te professionaliseren. De manier waarop de organisatie anticipeert op de veranderingen binnen de sector geeft de Raad vertrouwen voor de toekomst. Er zijn volkshuisvestelijk goede prestaties geleverd. SallandWonen is een financieel solide organisatie, die de omgeving op vele wijzen betrekt bij haar activiteiten. De Raad spreekt zijn waardering uit voor de bestuurder(s) en de organisatie hoe zij in dit jaar met vele veranderingen invulling hebben gegeven aan hun taak. De samenwerking met de organisatie geeft vertrouwen voor de toekomst. Raalte, mei 2016


9. FINANCIËLE VERANTWOORDING SallandWonen houdt haar financiële resultaten stabiel door de juiste verhouding tussen opbrengsten en kosten niet uit het oog te verliezen. Hiermee borgen we de financiële continuïteit van SallandWonen. Om zicht te krijgen op het financiële perspectief zorgen we ervoor dat onze financiële verantwoording en rapportage op orde zijn. In deze jaarrekening zijn een geconsolideerde evenals een enkelvoudige balans en Winst- & Verliesrekening opgenomen. De geconsolideerde balans en Winst- & Verliesrekening zijn uitgangspunt voor de jaarrekening en de toelichting daarop. 9.1 Jaarresultaat SallandWonen heeft 2015 afgesloten met een jaarresultaat uit normale bedrijfsuitoefening van € 18,2 miljoen positief na belastingen. Eind 2015 maakte het Eigen Vermogen 39,7% uit van het totale vermogen, tegen 32,9% eind 2014. 9.2 Bedrijfswaarde De onroerende zaken in exploitatie, bestemd voor de verhuur en gekwalificeerd als sociaal bezit, zijn gewaardeerd tegen de reële waarde. Deze reële waarde drukken we uit in de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt gevormd door de contante waarde van de kasstromen uit toekomstige inkomsten en uitgaven over de verwachte levensduur. Er bestaan risico's met betrekking tot de wettelijke regelgeving die de overheid oplegt (BTW percentage, huurontwikkeling en verhuurdersheffing). Deze zijn lastig in te schatten en vormen daarmee een risico voor de berekening van de bedrijfswaarde. Het berekenen van de bedrijfswaarde vindt jaarlijks plaats. In de geschatte bedrijfswaarde is een restwaarde opgenomen van € 5.000,- per woning (bedrijf onroerend goed naar verhouding). De gehanteerde uitgangspunten zijn conform de in de begroting 2015 vastgestelde uitgangspunten. Tabel 20: Uitgangspunten en parameters bedrijfswaardeberekening (in procenten)

(Bedragen x 1.000 euro) 2016 2017 2018 2019 2020 2021 e.v.

Jaarlijkse huurstijging 0,70% 1,40% 1,58% 1,71% 1,79% 2,00%

Huurderving 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00%

Prijs- en loonindex 1,60% 2,02% 2,31% 2,52% 2,50% 2,50%

Onderhoudsindex 1,60% 2,02% 2,31% 2,52% 2,50% 2,50%

Rente (her)financiering en beleggingen 1,99% 2,81% 3,40% 3,80% 4,75% 5,00%

Disconteringsvoet 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00%

Marktindex 2,70% 2,49% 2,34% 2,24% 2,00% 2,00%

Index WOZ-waarde 0,75% 2,70% 2,49% 2,34% 2,24% 2,00%

Bouwindex 1,60% 2,02% 2,31% 2,52% 2,50% 2,50%

Verhuurderheffing per € 1.000 WOZ € 4,91 € 5,36 € 5,36 € 5,36 € 5,36 € 5,36

Nieuwe verhuringen (bestaand bezit) 8,00% 8,00% 8,00% 8,00% 8,00% 8,00%

Vergeleken met 2014 is de bedrijfswaarde in 2015 voor ons totale bezit gedaald met € 3 miljoen tot een bedrag van € 329 miljoen. Belangrijke wijzigingen in het jaar 2015 zijn: - autonome ontwikkelingen, ook wel het verschil in bedrijfswaarde ultimo 2015 en de bedrijfswaarde

ultimo 2014. Dit heeft een verhogend effect van € 2,2 miljoen; - voorraadmutaties: dit heeft een verlagend effect van € 4,6 miljoen; - parameterwijziging, die indexaties, levensduur en mutatiegraad bevatten. Dit heeft een verhogend

effect van € 13 miljoen; - het exploitatiebeleid van SallandWonen: dit heeft een verlagend effect van € 13,8 miljoen; - het investeringsbeleid van SallandWonen: dit heeft een verlagend effect van € 1,1 miljoen. 9.3 Activa in ontwikkeling De activa in ontwikkeling worden gewaardeerd op basis van reële waarde. Dit betreft voor sociale ontwikkeling de bedrijfswaarde en voor commerciële ontwikkeling de marktwaarde. Het verschil tussen de reële waarde en de historische kostprijs wordt voor wat betreft sociaal bezit geboekt onder


overige waardeverandering en voor wat betreft commercieel bezit onder de niet gerealiseerde waardeverandering. 9.4 Onrendabele investeringen In de jaarrekening is voor drie lopende projecten een bedrag van € 5,3 miljoen aan onrendabele investeringen opgenomen:

- Project Burgemeesterkwartier in Raalte voor € 3,8 miljoen; - Project Transformatie Swaenewoerd (6 appartementen) in Raalte voor € 0,7 miljoen; - Project Transformatie Marktstraat 65 in Raalte voor € 0,8 miljoen. Van deze onrendabele investering komt € 0,1 miljoen ten laste van de post onroerende zaken in ontwikkeling. Voor het restant van bijna € 5,2 miljoen is een voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw opgenomen. De berekening van het onrendabele deel van de investering in sociaal bezit heeft plaatsgevonden door middel van de bedrijfswaardeberekening. De berekening van het onrendabele deel van de investering in commercieel bezit heeft plaatsgevonden door middel van de marktwaarde. In 2015 is het project Hart van Heino opgeleverd, waarvoor in de afgelopen jaren een onrendabele top is genomen van € 1,4 miljoen. 9.5 Risicomanagement SallandWonen heeft als woningcorporatie te maken met veel externe invloeden. Deze brengen de nodige risico’s met zich mee voor de (financiële) huishouding van SallandWonen. Uiteraard doet SallandWonen aan risicomanagement waarmee we de externe invloeden zoveel mogelijk beperken. Financiën De financiële prestaties en liquiditeitspositie worden binnen SallandWonen beheerst door middel van de begroting, de meerjarenraming en periodieke rapportages. Daarnaast kent SallandWonen een treasurycommissie die een accurate prognose voor toekomstige kasstromen kan opstellen, analyseert en de gevolgen hiervan in kaart brengt. Om de risico’s op de kapitaalmarkt te beperken voeren wij een terughoudend beleid met betrekking tot financiële producten. Wij maken geen gebruik van derivaten of soortgelijke financiële producten. Ook probeert SallandWonen adequaat te reageren op renteschommelingen op de kapitaalmarkt en tijdig en zo optimaal mogelijk te profiteren van rentefluctuaties bij het aantrekken van nieuw vreemd vermogen. Woningmarkt De ontwikkelingen binnen de woningmarkt zijn dynamisch gezien het huidige overheidsbeleid, de samenstelling van het bezit van SallandWonen en de gewijzigde behoefte van de huurder. Wij proberen het woningmarktrisico zoveel mogelijk te beperken door de verhuurbaarheid van ons bezit te bewaken via het strategisch voorraadbeheerplan. Hierbij houden wij rekening met de verwachte effecten van de demografische ontwikkelingen. SallandWonen speelt hier de laatste jaren op in door het aantal nultredenwoningen op termijn uit te breiden. Daarnaast blijft betaalbaarheid een belangrijk onderwerp maar ook het thema scheiden van wonen en zorg. Externe toets Ook van buitenaf wordt SallandWonen getoetst op haar financiële continuïteit en haar risicobeheersing. Het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) vragen halfjaarlijks gegevens op waarmee ze SallandWonen toetsen. Op basis van de beoordeling van het CFV van de jaarlijkse financiële continuïteit van woningcorporaties heeft SallandWonen te horen gekregen dat de beoordeling van het CFV geen aanleiding geeft tot het doen van interventies. Verder toetst de accountant op de interne beheersmaatregelen van SallandWonen zodat zij meer zekerheid krijgen over de juistheid, volledigheid en tijdigheid van de jaarrekening.


9.6 Onderhanden werk Het werk in aanbouw waarderen wij op basis van historische kostprijs. De gemaakte kosten verrekenen wij met de verzonden termijnen aan de kopers. Ook nemen wij een deel van het verwachte resultaat als projectwinst mee op basis van de voortgang van het werk. In 2015 is dit resultaat gesteld op € 250.000,-. 9.7 Resultaat verkopen In 2015 zijn 41 huurpanden regulier en 1 woning onder koopgarant verkocht. Voor de panden is € 3,6 miljoen aan verkoopresultaat ten gunste van het resultaat gebracht. Voor de kavels die in het verslagjaar zijn verkocht, is € 270.000,- aan winst ten gunste van het resultaat gebracht. Het verkoopresultaat is opgenomen onder de post verkoop onroerende goederen. Alle nieuwbouw koopwoningen zijn verkocht, nog niet verkochte kavels zijn opgenomen onder de voorraad opgeleverde koopwoningen op basis van de oorspronkelijke kosten. De nog niet verkochte huurwoningen worden op basis van de bedrijfswaarde verantwoord onder de voorraad onverkochte huurwoningen. 9.8 Vermogen Eigen vermogen Het groepsvermogen van SallandWonen is in 2015 met € 26,6 miljoen toegenomen tot € 141,6 miljoen. De solvabiliteit bedraagt 39,7%. Lang vreemd vermogen en financieringspositie SallandWonen heeft een totale langlopende schuld van € 186,8 miljoen met een gemiddeld rentepercentage van 3,59%. De financieringspositie van SallandWonen is positief. De stijging van het netto werkkapitaal zetten we zoveel mogelijk in voor interne financiering en vervroegde aflossing van leningen om de kapitaallasten te verlagen of de stijging beperkt te houden. In de meerjarenprognose is rekening gehouden met herfinanciering van bestaande leningen en het aangaan van nieuwe leningen in verband met investeringen. In 2015 heeft het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) de financiële positie van SallandWonen beoordeeld. Het WSW heeft verklaard dat SallandWonen, conform artikel 8 van het reglement van deelneming van het Waarborgfonds, voldoet aan de eisen van kredietwaardigheid. Tabel 21: Vervalkalender leningen 2015 gespecificeerd

(Bedragen x 1.000 euro) conversie 2015 aflossing 2015 totaal

Te muteren leningbedrag in euro 5.251 13.020 18.271

Aantal leningen huidig jaar 2 6 8

Aantal leningen geweest 2 6 8

Aantal leningen resterend - - -

Percentage van leningportefeuille van 2014 dat muteert 2,5 6,2 8.7

Tabel 22: Vervalkalender leningen toekomst

(Bedragen x 1.000 euro) 2016 2017 2018 2019 2020

Leningen met een renteconversie 2.030 10.000 10.000 11.967 11.262

Leningen met complete aflossing 10.000 5.490 5.689 5.000 5.000

Aantal leningen met renteconversie 1 1 1 3 3

Aantal leningen met complete aflossing 2 5 4 1 1

Percentage van mutaties in lening portefeuille van 2014 5,7 7,4 7,5 8,1 7,8

Tabel 23: Totaal nieuw aangetrokken leningen met storting in 2015

Leningnummer Contractdatum Geldgever Rentepercentage Hoofdsom Datum eerste renteherziening

Looptijd (in jaren)

119 2-3-2015 NWB 2,565 5.000.000 3-3-2025 19

120 16-11-2015 BNG 0,31 (variabel) 6.000.000 15-12-2017 17


Kort vreemd vermogen De kortlopende schulden zijn in het verslagjaar 2015 toegenomen. Dit wordt met name veroorzaakt doordat de aflossingsverplichting van de langlopende schulden voor het komende jaar circa € 4 miljoen hoger is als in 2014. 9.9 Geactiveerde productie In het verslagjaar 2015 is er voor € 0,6 miljoen aan eigen productie geactiveerd onder de activa in ontwikkeling en het onderhanden werk. 9.10 Lasten onderhoud De lasten onderhoud zijn ten opzichte van vorig jaar gedaald. Deze daling is vooral veroorzaakt door een daling van de uitgaven aan het planmatig onderhoud. De uiteindelijke uitgaven aan het onderhoud onderschrijden de begroting over 2015. 9.11 Financieel perspectief Bij de financiële verantwoording moeten we rekening houden met de eisen zoals het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Centraal Fonds Volkshuisvesting en het Waarborgfonds Woningbouw en de richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaglegging die stellen. Het financiële perspectief hebben we voor de komende jaren in beeld gebracht in de jaarbegroting 2016 en de daarbij behorende meerjarenplanning. Financiële meerjarenplanning 2016-2020 We hebben de financiële meerjarenplanning voor de komende jaren in beeld gebracht. Met het opstellen van deze planning krijgen we inzicht in de ontwikkeling van de balansposten en de winst-en-verliesrekening. Aan de hand van de cijfers bepalen we de continuïteit van SallandWonen. Het financiële beleid van SallandWonen is erop gericht om via sturing de financiële risico’s die samenhangen met het primaire bedrijfsproces te beheersen en de financieringskosten te minimaliseren. In 2015 is aan de hand van de begroting 2016 en de meerjarenraming, in samenwerking met Thésor, een Treasuryjaarplan voor 2016 opgesteld. Uit de meerjarenprognose blijkt dat SallandWonen op korte termijn aan haar financiële verplichtingen kan voldoen en haar voorgenomen investeringen kan uitvoeren. 9.12 Fiscaliteiten Zoals genoemd onder Financieel perspectief, zijn externe ontwikkelingen van invloed op onze verantwoording en verslaglegging. Op het gebied van fiscaliteiten is al een aantal ontwikkelingen gaande. Deze ontwikkelingen betreffen de vennootschapsbelasting en BTW. Fiscale strategie Met ingang van 2012 is de fiscale strategie van belang voor de vennootschapsbelasting. De fiscale meerjarenprognose van SallandWonen laat namelijk behoorlijke fiscale winsten zien, waarover vennootschapsbelasting verschuldigd is. Dit is onder andere het gevolg van de afschaffing van de herbestedingsreserve, die tot en met het belastingjaar 2011 gold. Door gebruik te maken van een fiscale strategie in zowel de aangiften vennootschapsbelasting en de fiscale positie in de jaarrekening wordt duidelijk wat het fiscale beleid van SallandWonen is. Het fiscale beleid wordt vervolgens toegepast bij het opstellen van de meerjarenraming en de jaarbegroting. De meerjarenraming en de jaarbegroting vormen vervolgens de basis voor Treasury. Met andere woorden: de fiscale strategie is tevens van groot belang voor Treasury. Bij het vaststellen van de fiscale strategie heeft Deloitte Belastingadviseurs SallandWonen begeleid. Daarbij hebben zij allereerst een fiscale meerjarenprognose opgesteld, die gebaseerd is op de commerciële meerjarenprognose. Vervolgens zijn samen met Deloitte de belangrijkste fiscale mogelijkheden doorgenomen en doorberekend. Deze fiscale mogelijkheden zijn: - het vormen van een onderhoudsvoorziening; - het afwaarderen van huurwoningen op basis van de gedaalde WOZ-waarden.


Door gebruik te maken van één of beide mogelijkheden wordt de vennootschapsbelastinglast uitgesteld naar de toekomst. Het voordeel bij uitstel van belastingheffing is het rentevoordeel, de belastingheffing blijft. Op basis van huidige geschatte waardeontwikkelingsscenario’s van de WOZ-waarden is gekozen om huurwoningen af te waarderen op basis van de gedaalde WOZ-waarde en het vormen van een fiscale onderhoudsvoorziening op het moment dat SallandWonen vennootschapsbelasting is verschuldigd in de toekomst. Deze fiscale strategie dient te worden afgestemd met verschillende instanties. Om die reden is zowel afstemming gezocht met het WSW en de Belastingdienst. Met voorgestelde fiscale strategie kan het WSW zich vinden. De definitieve afstemming met de Belastingdienst vindt in het kader van het Horizontaal Toezicht plaats in 2016. Met name de geleidelijke terugname en de overige uitgangspunten ten aanzien van de afwaardering van de WOZ-waarden van de huurwoningen kunnen mogelijk tot discussies leiden. Externe omzetbelastingscan Medio 2012 is het convenant Horizontaal Toezicht ondertekend door SallandWonen en de Belastingdienst. In het kader van dit convenant heeft in het tweede en derde kwartaal 2015 een omzetbelastingscan plaatsgevonden door EFK Belastingadviseurs. Uit de uitkomsten van deze scan is gebleken dat SallandWonen op het gebied van de omzetbelasting weinig tot geen risico’s kent. Uiteraard zijn er enkele verbeterpunten c.q. optimalisaties mogelijk; deze vormen echter geen risico. De uitkomsten van de omzetbelastingscan worden in 2016 tevens met de Belastingdienst besproken in het kader van het Horizontaal toezicht. 9.13 Nevenstructuur SallandWonen SallandWonen kent een nevenstructuur. Tabel 24: Nevenstructuur SallandWonen

SallandWonen, Buiten Gewoon Thuis

100 procent 100 procent 100 procent

BWS Koopwoningen BV

Het Saalien Holding BV

Het Saalien Belegging BV

100 procent 100 procent 100 procent

Het Saalien Ontwikkeling BV

Het Saalien ONTABE BV

Het Saalien Exploitatie BV

50 procent

VOF Olst Oost

Rechtstreeks onder de toegelaten instelling vallen:

- BWS Koopwoningen BV; - Het Saalien Holding BV; - Het Saalien Belegging BV. Onder Het Saalien Holding BV vallen:

- Het Saalien Ontwikkeling BV; - Het Saalien Ontabe BV (met een 50% belang in VOF Olst Oost); - Het Saalien Exploitatie BV. Er is sprake van een concernmodel waarbij de Raad van Commissarissen op het niveau van de toegelaten instelling besluiten van de deelnemingen goedkeurt.


In het verslagjaar hebben in de nevenstructuur in beperkte mate activiteiten plaatsgevonden. De activiteiten die in de deelnemingen plaatsvinden, zijn investeringen in vastgoed, vastgoedontwikkeling en het exploiteren van vastgoed passend binnen het kader van de BBSH-regelgeving. Deelnemingen verantwoorden we op basis van het evenredige aandeel in de nettovermogenswaarde, berekend volgens de grondslagen van dit jaarverslag. In de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening komen bovenstaande posten te vervallen. In de volgende deelnemingen vinden activiteiten plaats. Het Saalien Holding BV Opgericht op 4 januari 2005, enige aandeelhouder is SallandWonen. Het Saalien Holding BV is bedoeld als koepel voor de onderliggende BV's. Het doel is meer commerciële activiteiten in de nevenstructuur onder te brengen en de risico's van projectontwikkeling te beperken. Het Saalien Holding heeft een geldlening bij SallandWonen en uitgeleend aan haar dochter Het Saalien Ontwikkeling BV. In het boekjaar is de langlopende lening aan Het Saalien Ontabe BV omgezet in eigen vermogen. Het Saalien Ontwikkeling BV Opgericht op 4 januari 2005, enig aandeelhouder is Het Saalien Holding BV. Het Saalien Ontwikkeling BV is opgericht met als doel er commerciële projectontwikkeling of projecten met een verhoogd risico in onder te brengen. Het project Kiezebos III Heino zit als enige project hierin. In het boekjaar zijn de resterende te verkopen kavels afgenomen van de gemeente Raalte voor een bedrag van € 556.000,-. Deze aankoop is gefinancierd met eigen middelen. Eind 2015 zijn er nog 10 kavels te verkopen binnen het project. In het boekjaar is tevens één van de langlopende leningen afgelost. Van de resterende lening zijn de voorwaarden aangepast. Het Saalien Ontabe BV Opgericht op 14 februari 2005, enige aandeelhouder is Het Saalien Holding BV. Het Saalien Ontabe BV is opgericht om samen met Firma Nikkels in Twello de voormalige opstallen van Aberson in Olst te ontwikkelen. In verband met risicobeperking verloopt de deelname in de ontwikkeling via de VOF Olst Oost. Het Saalien Ontabe BV heeft een 50% belang in de Vof Olst Oost. De Firma Nikkels is de andere vennoot. In februari 2016 heeft een vennotenoverleg plaatsgevonden over de voortgang van de ontwikkeling van de voormalige opstallen van Aberson en over de waardering van de diverse locaties. Hiervoor is afstemming gezocht met de gemeente en de provincie. In overleg met Nikkels is besloten dat er geen afwaardering van de locatie Aberson hoeft plaats te vinden. In het boekjaar is de langlopende schuld aan Het Saalien Holding BV omgezet in eigen vermogen. Dit omdat er onvoldoende middelen beschikbaar zijn om de aflossing en rente te voldoen. BWS Koopwoningen BV en Het Saalien Belegging BV In beide BV’s is in het verleden door middel ven een heen- en weertje met terugwerkende kracht een verrekenbaar verlies gecreëerd. De Belastingdienst wil niet meewerken aan het vormen van een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting met terugwerkende kracht. Ook aan andere constructies zoals het fuseren met een andere Bv van SallandWonen, zodat de verliezen alsnog in de fiscale eenheid verrekend kunnen worden, heeft de Belastingdienst niet mee willen werken. De verliezen verdampen in 2015. Omdat er geen toepassingen en mogelijkheid bestaat om de verliezen te verrekenen binnen de fiscale eenheid, en omdat er vanwege het ontbreken van activiteiten binnen beide Bv’s geen mogelijkheid is geweest om de verliezen te verrekenen, is besloten om zowel het Saalien Belegging BV als BWS Koopwoningen BV per 1 januari 2016 te ontbinden. VOF Olst Oost De enige activiteit betreft de beperkte exploitatie en ontwikkeling van de voormalige opstallen van Aberson. Deze activiteiten worden samen met Bouwbedrijf Nikkels uitgevoerd.


Leningen SallandWonen heeft de nevenstructuur met dochterondernemingen ingericht deels in het kader van de vennootschapsbelasting en deels om te kunnen participeren in grondposities. De grondposities zijn ten behoeve van het ontwikkelen van koopwoningen. Om de grondposities te kunnen financieren worden binnen de nevenstructuur onderling leningen aan elkaar verstrekt. Tabel 25: Overzicht verstrekte leningen aan dochterondernemingen

Geldgever

Geldnemer Rente percentage

Ingangsdatum Einddatum Hoofdsom in euro

SallandWonen Het Saalien Holding BV Euribor + 1,5% 30-6-2015 30-6-2029 450.000

Het Saalien Holding BV

Het Saalien Ontwikkeling BV

Euribor + 1,5% 30-6-2015 30-6-2029 450.000

9.14 Vereniging van Eigenaren SallandWonen doet de administratie en het beheer van zes Verenigingen van Eigenaren (VvE) en bij drie VvE’s zijn wij deelnemer. Participatie Vereniging van Eigenaren In het verslagjaar hebben voor de volgende Vereniging van Eigenaren (VvE) de reguliere vergaderingen plaatsgevonden. : - VvE Haverakker in Heino; - VvE Westervoorde in Olst; - VvE Kortricklaan 54 – 72 (even nummers) in Olst; - VvE Kortricklaan 130 – 148 (even nummers) in Olst. Naast deze VvE’s heeft SallandWonen nog twee VvE’s die actief zijn: - VvE Jan Schamhartstraat 1-3 in Olst; - VvE Jan Schamhartstraat 2 in Olst. Bij deze zes VvE’s heeft SallandWonen een meerderheidsbelang. Door dit meerderheidsbelang heeft SallandWonen bij de oprichting besloten dat zowel het administratief als het technisch beheer door SallandWonen wordt verricht. Daarnaast vervult SallandWonen een bestuursfunctie in de hiervoor genoemde VvE’s. Deze bestuursfunctie wordt bij de volgende VvE’s samen met andere leden van de VvE verricht: - VvE Haverakker in Heino; - VvE Westervoorde in Olst; - VvE Kortricklaan 54 – 72 (even nummers) in Olst; - VvE Kortricklaan 130 – 148 (even nummers) in Olst. SallandWonen neemt tevens deel in drie andere VvE’s, te weten: - VvE Olsterhof, gebouw C in Olst; - VvE Koningsspil in Raalte; - VvE Aardehuizen in Olst. SallandWonen is bij deze VvE’s lid. Onderhoud binnen de VvE SallandWonen heeft een meerjarenraming onderhoud (hierna: meerjarenraming) opgesteld voor de VvE’s waar SallandWonen het technische beheer voor verricht. Op basis van de meerjarenraming is bij de verschillende VvE’s een individuele onderhoudsvoorziening gecreëerd. Via de servicekosten wordt jaarlijks door de leden van de VvE’s gedoteerd aan deze onderhoudsvoorziening. Vanwege de onderhoudsvoorzieningen en de dotatie hieraan is het risico dat SallandWonen loopt voor onderhoud even groot als bij haar overige bezit. Een meerjarenraming is immers een schatting van te verwachten onderhoudskosten. Door jaarlijks de appartementencomplexen te toetsen op onderhoud en de meerjarenraming te actualiseren, is de onderhoudsvoorziening vooralsnog voldoende.


BIJLAGEN

FINANCIELE VERANTWOORDING


Bijlage 1 Overzicht nevenstructuur

Naam van de verbinding

Saalie

n

Bele

ggin

g B

V

Saalie

n

Hold

ing B

V

Saalie

n

Onta

be B

V

Saalie

n

Ontw

ikkelin

g

BV

Saalie

n

Explo

itatie B

V

VO

F O

lst O

ost

BW

S

Koopw

onin

gen

BV

Rechtsvorm BV BV BV BV BV VOF BV

Vestigingsplaats Raalte Raalte Raalte Raalte Raalte Wilp Raalte

Statutaire doelstelling

Exploitatie panden conform FBI status

Houdstermij. met inachtneming van het BBSH

Dochtermij. Ontwikkeling Olst oost

Dochtermij. Projectontwikkeling

Dochtermij. Exploitatie panden

Ontwikkeling Olst Oost

Exploitatie panden conform FBI status

Activiteiten verslagjaar

Geen Deelname Saalien Ontwikkeling BV, Saalien Ontabe BV en Saalien Exploitatie BV

Deelname VOF Olst-Oost

Ontwikkeling en verkoop koopwoningen

Geen Beheer en ontwikkeling

Geen

Consolidatie met corporatie

Integrale consolidatie



Integrale consolidatie Integrale consolidatie



Financiële gegevens (*€ 1.000)

Eigen vermogen 17 1748 1023 707 17 5 17

Balanstotaal 17 2198 1030 1203 17 1693 17

Jaaromzet 0 6 0 240 0 6 0

Corporatiebelang 100% 100% Via Saalien Holding BV 100%

Via Saalien Holding BV 100%

Via Saalien Holding BV 100%

Via Saalien Holding BV/ Saalien Ontabe BV, 50%

100%

Wijze en mate van bestuurlijke zeggenschap

Bestuur wordt gevormd door Stichting SallandWonen welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht door SW.


Bestuur wordt gevormd door de Saalien Holding BV, welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht vindt plaats door SW.

Bestuur wordt gevormd door Saalien Holding BV, welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht vindt plaats door SW.

Bestuur wordt gevormd door Saalien Holding BV, welke 100% zeggenschap heeft. Intern toezicht vindt plaats door SW.

Bestuur wordt gevormd door Saalien Ontabe BV en Nisamol BV, welke elk 50% zeggenschap hebben. Intern toezicht vindt plaats via Nisamol BV.




Saalie

n

Bele

ggin

g B

V

Saalie

n

Hold

ing B

V

Saalie

n

Onta

be B

V

Saalie

n

Ontw

ikkelin

g

BV

Saalie

n

Explo

itatie B

V

VO

F O

lst O

ost

BW

S

Koopw

onin

gen

BV

Geldstromen van corporatie naar verbinding (*€ 1.000)

-- -- -- -- -- -- --

Doorberekende kosten aan de verbinding

-- -- -- -- -- -- --

Overgedragen rechten

-- -- -- -- -- -- --

Waarde verstrekte leningen

-- 450 vanuit Salland Wonen

-- 450 vanuit Saalien Holding BV

-- -- --

Afgegeven zekerheden

-- -- -- -- -- -- --

Van verbinding naar corporatie

-- -- --

Winstuitkering door verbinding

-- -- -- -- -- --

Aan corporatie verstrekte zekerheden

-- -- -- -- -- -- --

Opgeleverde projecten

-- -- -- -- -- -- --

Risicobeheersing Maand/ kwartaal rapportage

Maand/ kwartaal rapportage




Periodieke rapportage

Maand/kwartaal rapportage


Bijlage 2 Overzicht Vereniging van Eigenaren

Overzicht VvE


VvE app.complex Haverakker

VvE Het Landhuis te Olst

VvE Jan Schamhartstraat 1-3

VvE Jan Schamhartstraat 2

Rechtsvorm Vereniging Vereniging Vereniging Vereniging

Vestigingsplaats Heino Olst Olst Olst

Statutaire doelstelling Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren

Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren



Activiteiten verslagjaar Beheer app.complex Beheer app.complex Beheer app.complex Beheer app.complex

Consolidatie met corporatie Nee Nee Nee Nee

Financiële gegevens (x € 1.000,-)

Eigen vermogen 2015: 47 2014: 27 2014: 30 2014: 95

Balanstotaal 2015: 48 2014: 31 2014: 82 2014: 98

jaaromzet 2015: 18 2014: 24 2014: 34 2014: 42

Corporatiebelang 53% 82% 75% 60%

Wijze van en mate van bestuurlijk zeggenschap Bestuur wordt gevormd door SallandWonen en 6 eigenaren. SW heeft 53% zeggenschap in de VVE. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen.

Bestuur wordt gevormd door SallandWonen en één eigenaar. Het zeggenschap van SallandWonen is 80%. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen

Bestuur wordt gevormd door SallandWonen. Het zeggenschap van SallandWonen is 79%. Intern toezicht vindt plaats door SallandWonen.


Geldstromen van corporatie naar verbinding (x € 1.000,-)

-- -- -- --

Doorberekende kosten aan de verbinding 3 3 2 2

Overgedragen rechten -- -- -- --

Waarde verstrekte leningen -- -- -- --

Afgegeven zekerheden -- -- -- --

Van verbinding naar corporatie -- -- -- --

Winstuitkering door verbinding -- -- -- --

Aan corporatie verstrekte zekerheden -- -- -- --

Opgeleverde projecten -- -- -- --

Maximale risico-exposure -- -- -- --

Risico beheersing Begroting en jaarrekening Begroting en jaarrekening Begroting en jaarrekening Begroting en jaarrekening



VvE gebouw Olsterhof 2, 4 en 6 te Olst

VvE Kortricklaan 54 t/m 72 (even nrs.) te Olst

VvE Kortricklaan 130 t/m 148 (even nrs.) te Olst

VvE Koningsspil-carports

VvE Aardehuizen

Rechtsvorm Vereniging Vereniging Vereniging Vereniging Vereniging

Vestigingsplaats Olst Olst Olst Raalte Olst

Statutaire doelstelling Regelen onderhoud appartementengebouw en andere gemeenschappelijke belangen van de eigenaren



Regelen van onderhoud parkeerplaatsen van de huurders


Activiteiten verslagjaar Beheer app.complex Beheer app.complex Beheer app.complex Beheer van de parkeerplaatsen

Beheer gemeenschappelijke belangen

Consolidatie met corporatie Nee Nee Nee Nee Nee

Financiële gegevens (x € 1.000,-)

Eigen vermogen 2015: 18 2014: 37 2014: 32 2014: 25 2014: 8

Balanstotaal 2015: 18 2014: 39 2014: 32 2014: 25 2014: 21

jaaromzet 2015: 8 2014: 9 2014: 8 2014: 6 2014: 15

Corporatiebelang 33% 50% 60% 14% 13%

Wijze van en mate van bestuurlijk zeggenschap

SallandWonen heeft 33% zeggenschap en is alleen lid van deze VvE.



SallandWonen heeft 18% zeggenschap. Alleen lid van deze VvE.

SallandWonen heeft 13% zeggenschap. Alleen lid van deze VvE.

Geldstromen van corporatie naar verbinding (x € 1.000,-)

-- -- -- -- --

Doorberekende kosten aan de verbinding 0 2 2 0 0

Overgedragen rechten -- -- -- -- --

Waarde verstrekte leningen -- -- -- -- --

Afgegeven zekerheden -- -- -- -- --

Van verbinding naar corporatie

Winstuitkering door verbinding -- -- -- -- --

Aan corporatie verstrekte zekerheden -- -- -- -- --

Opgeleverde projecten -- -- -- -- --

Maximale risico-exposure -- -- -- -- --

Risico beheersing Begroting en jaarrekening Begroting en jaarrekening Begroting en jaarrekening Begroting en jaarrekening Begroting en jaarrekening


VERKLARING VAN HET BESTUUR (BBSH, artikel 26, lid 2b, conform Herziene Woningwet, artikel 127, lid 2a) Het bestuur van de stichting SallandWonen, Buiten Gewoon Thuis, verklaart dat zij in het verslagjaar de middelen van de stichting uitsluitend heeft besteed in het belang van de volkshuisvesting. Datum: ____ mei 2016 M. Kool, directeur-bestuurder


VERKLARING VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN (BBSH, artikel 26, lid 5, conform Herziene Woningwet, artikel 127, lid 2a) (Goedkeuring conform artikel 11h van de statuten) De Raad heeft kennisgenomen van de jaarrekening, evenals van de daarover afgegeven controleverklaring door BDO Audit & Assurance B.V.. Deze verklaring is opgenomen in de jaarrekening. De Raad kan zich met de jaarrekening verenigen.

Raad van Commissarissen Handtekening

De heer ing. G.W. Nijman, voorzitter

Mevrouw drs. H.W.J. Buijs, vice-voorzitter

De heer drs. R. Niehof RA

De heer L. Faber

De heer E.R. Veenstra

Raalte, de Raad van Commissarissen, Datum: ___mei 2016

KENGETALLEN 2015

Jaarrekening 2015 SallandWonen 77

KENGETALLEN

TOELICHTING KENGETALLEN 2011-2015

Het eigen vermogen bestaat uit het kapitaal, de Algemene Bedrijfsreserve (ABR) en de reserve vervangende nieuwbouw. De ABR is het weerstandsvermogen van de corporatie en staat permanent ter beschikking. De ABR is ontstaan uit behaalde (positieve) resultaten. De ABR is onderverdeeld in een Gerealiseerde Algemene Bedrijfsreserve en een Ongerealiseerde Algemene Bedrijfsreserve. Er geldt wel een algemene eis dat het beschikken over de ABR moet geschieden in het belang van de volkshuisvesting. Voorzieningen zijn balansposten ter egalisatie van toekomstige verplichtingen waarvan de omvang en/of tijdstip op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is in te schatten. De huren betreffen de totaal te ontvangen jaarhuur voor woningen en woongebouwen, onroerende goederen niet zijnde woningen gecorrigeerd met huurderving. De vergoedingen betreffen vergoedingen voor glasverzekering, servicekosten minus vergoedingsderving. De onderhoudsuitgaven woningen en woongebouwen betreffen de uitgaven voor dagelijks onderhoud, mutatieonderhoud en planmatig onderhoud. De liquiditeitspositie geeft aan de mate waarin een corporatie aan de op korte termijn opeisbare verplichtingen kan voldoen. Dit kengetal wordt uitgedrukt als het quotiënt van de vlottende activa en de kortlopende schulden. De solvabiliteit geeft aan de mate waarin op lange termijn aan de verplichtingen kan worden voldaan. De rentabiliteit geeft aan de mate van winstgevendheid van het in de corporatie gebruikte vermogen. Vergelijkende cijfers zijn onstaan door cijfermatige samenvoeging/consolidatie van de rechtsvoorgangers en zijn opgenomen om trends te kunnen signaleren. De kengetallen zijn op basis van cijfers uit de geconsolideerde jaarrekening.


KENGETALLEN - Aantal verhuureenhedenBOEKJAAR 2015 2014 2013 2012 2011

A. Zelfstandige wooneenheden in exploitatie 5148

A.1. Wooneenheden - Goedkoop 522 507 550 613 A.2. Wooneenheden - Betaalbaar 4.058 4.057 4.107 4.049 A.3. Wooneenheden - Duur tot huurtoeslaggrens 746 770 697 474 A.4.a Wooneenheden - Duur boven huurtoeslaggrens-DAEB 46 76 31 56 A.4.b Wooneenheden - Duur boven huurtoeslaggrens niet-DAEB 31 A.5. Wooneenheden - Leegstaand bestemd voor verkoop 30 23 35 60 56

5.433 5.433 5.420 5.252 5.204

B. Onzelfstandige wooneenheden in exploitatie

B.1. Onzelfstandige wooneenheden 197 255

197 255 258 258 258

Totaal woongelegenheden 5.630 5.688 5.678 5.510 5.462

C. Niet woongelegenheden C.1. Overig Parkeervoorzieningen 104 104 104 104 104 C.2. Overig Bedrijfsruimten / Winkels 21 22 21 14 13 C.3. Overige bedrijfsruimten - Leegstaand voor verkoop - - 1 1 1

125 126 126 119 118

D. Niet woongelegenheden D.1. Maatschappelijk Gezondheid en Zorg 8 7 7 7 6 D.2. Maatschappelijk Onderwijs en Opvoeding 4 6 5 5 10 D.3. Maatschappelijk Cultuur 27 27 25 20 17 D.4. Maatschappelijk Sport en Recreatie 2 2 2 2 2 D.5. Maatschappelijk Wijk- en Buurtvoorzieningen 1 1 1 1 1 D.6. Maatschappelijk Overig - - - - 3

42 43 40 35 39

Totaal niet woongelegenheden 167 169 166 154 157

Totaal aantal verhuureenheden 5.797 5.857 5.844 5.664 5.619

Standplaatsen in beheer voor derden 18 18 18 18 18

Voorraad onverkochte koopwoningen en kavels vanuit nieuwbouw 2 8 23 55 46

Totale marktwaarde gehele bezit (x € 1.000) * 595.985 583.269 559.730 537.000 583.800 Totale bedrijfswaarde gehele bezit (x € 1.000) 329.108 322.733 325.416 306.578 304.398 Totale historische kostprijs gehele bezit (x € 1.000) 300.263 307.597 294.528 255.399 234.168 Totale WOZ-waarde gehele bezit (x € 1.000) 831.672 878.137 868.600 887.186 880.601

* De marktwaarde is ontleend aan MSCI

KENGETALLEN - Overig BOEKJAAR 2015 2014 2013 2012 2011

1a. Woningzoekenden 10.360 9.508 8.434 7.857 7.728 1b. Actief woningzoekenden 676 876 2.122 2. Nieuwe verhuringen exclusief nieuwbouw 368 417 495 489 376 3. Huurachterstand huurders uitgedrukt in een percentage van de huren en vergoedingen 0,77% 1,14% 1,14% 1,05% 0,76%4. Huurachterstand huurders(inclusief vertrokken huurders) uitgedrukt in een percentage van de huren en vergoedingen 1,83% 1,43% 1,42% 1,75% 1,45%5. Huurderving uitgedrukt in een percentage van de huren en vergoedingen 0,86% 1,17% 2,17% 2,31% 1,46%

Balans en Winst- en Verliesrekening

(1 t/m 8: x €. 1000,-, 10 t/m 16 per woning)1. Eigen vermogen 141.569 115.004 111.378 112.120 112.3352. Voorzieningen 5.174 7.590 8.730 6.783 27.6493. Langlopende schulden 189.280 202.543 190.739 185.149 173.5294. Materiële vaste activa 324.065 331.756 325.933 309.040 304.8955. Onderhanden projecten 1.532 950 894 1.081 1.0416. Huren 36.903 35.775 32.873 30.815 30.5397. Vergoedingen 692 783 665 635 6418. Jaarresultaat 18.294 3.825- -14.722 2.679 -23.495 9. Overige reserves einde boekjaar uitgedrukt in een percentage van de huren en overheidsbijdragen 377% 315% 332% 357% 360%

Per zelfstandige wooneenheid in exploitatie

10. Totaal opbrengsten per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 7.799 7.505 7.035 6.488 7.18411. Overige bedrijfslasten per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 1.898 1.882 1.178 1.046 1.18812. Onderhoudlasten per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 967 1.011 1.197 1.074 1.35113. Renteresultaat per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 1.332- 1.088- -1.088 -1.091 1.31614. Personeelslasten per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 751 845 789 822 791 15. Overige reserves per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 26.057 21.168 20.500 20.686 21.586 16. Bedrijfswaarde per zelfstandige wooneenheid in exploitatie 58.071 59.662 58.193 55.274 57.089


KENGETALLEN - Overig (vervolg)BOEKJAAR 2015 2014 2013 2012 2011


1. Liquiditeit (current ratio) 0,4 0,2 0,3 0,4 0,2 2. Solvabiliteit a. Eigen Vermogen als % van het totale vermogen 40,0% 32,9% 32,0% 34,1% 30,2% b. Eigen Vermogen als % van de lange termijn schuld 74,8% 56,8% 58,4% 60,6% 53,4%3. Rentabiliteit a. Jaarresultaat uitgedrukt in een percentage van het eigen vermogen 12,9% -3,3% -13,2% 2,4% 15,6% b. Jaarresultaat uitgedrukt in een percentage van het vreemd vermogen (excl. voorziening) 8,7% -1,7% -6,5% 1,3% 7,6% c. Jaarresultaat en de rentelast op vreemd vermogen uitgedrukt in een percentage van het totaal vermogen 7,3% 1,1% -2,0% 3,2% 7,2%4. Rente vreemd vermogen; a. Totaal rentelasten uitgedrukt in een percentage van het vreemde vermogen (excl.voorzieningen) 3,6% 3,4% 3,5% 3,7% 4,1% b. ICR (Interest Coverage Ratio) 2,1 2,1 3,1 2,2 2,05. Renteresultaat in % Eigen Vermogen -5,1% -5,2% -5,4% -5,4% 7,5%

ONTWIKKELING KENGETALLENJaarrekening SallandWonen Financiële MJR SallandWonen (Enkelvoudig) *

2015 BW 2015 MW** 2016 2017 2018 2019 2020

1. Mat. vaste activa en vastgoedbelegingen 339.266 595.985 618.684 641.502 653.352 668.095 683.216

2. Financiële vaste activa 12.142 12.142 7.840 7.264 9.355 5.999 3.092

3. Vlottende activa 5.295 5.295 5.153 5.192 5.392 4.780 4.882

4. Liquide middelen 378 378 - - - - -

5. Eigen Vermogen (mjr obv marktwaarde) 141.569 381.284 418.126 442.032 462.148 474.440 490.243

6. Voorzieningen 5.174 5.174 1.518 - 420 459 498

7. Langlopende schulden 189.280 189.280 191.645 191.686 185.442 183.734 178.803

8. Kortlopende schulden 21.057 21.057 20.388 20.240 20.089 20.241 21.646

9. Jaarresultaat 18.294 31.010 23.645 24.731 18.292 13.399 18.757

10. Lasten onderhoud 5.256- 5.256- 5.069- 5.757- 5.916- 7.394- 6.669-

11. Rentelasten 7.616- 7.616- 7.196- 7.046- 6.923- 6.730- 6.666-

12. Huuropbrengsten 36.903 36.903 37.433 37.986 38.966 39.701 40.557

13. Aantal VHE 5.797 5.779 5.818 5.810 5.814 5.820

14. Operationele kassstromen 8.887 11.688 11.164 11.724 10.890 12.198

15. Aflossingsfictie 2% 4.051 3.833 3.834 3.709 3.675 3.576

16. Operationele kasstromen na aflossingsfictie 4.836 7.855 7.330 8.015 7.215 8.622

17. Duration 8,5 8,3 7,9 7,5 7,3 6,9

18. Hoofdsom per (gewogen) vge 35.320 34.800 34.500 33.400 33.400 32.800

Onderstaande ratio's volgens de WSW rekenmethode

19. Interest Coverage Ratio 2,1 2,6 2,6 2,7 2,6 2,8

20. Debt Service Coverage Ratio 1,5 1,6 1,6 1,6 1,7 1,7

21. Loan to Value 61% 60% 59% 56% 56% 53%

22. Solvabiliteit 40% 40% 41% 44% 44% 46%

23. Dekkingsratio 24% 22% 21% 20% 20% 19%

(1 t/m 12, 14 t/m 16: x € 1000,-)* Bron: Meerjarenraming 2017-2021, de cijfers zijn op basis van marktwaarde.

** Voor een goede vergelijking zijn de cijfers 2015 ook op basis van marktwaarde berekend.

Toelichting financiële meerjarenprognose 2016-2020

Bij het samenstellen van de meerjarenprognose hebben de volgende stukken als uitgangspunt gediend:

- Jaarrekening 2014

- Laatst bekende cijfers 2015, inclusief voorgenomen investeringen en verkopen

- Meerjarenraming 2015-2019

- Meerjarenraming onderhoud vanaf 2017

- Meerjarenraming Strategisch Voorraadbeleid (SVB) 2016-2025

- Financiële meerjarenprognose 2017-2025 (FMP)


GECONSOLIDEERDE

JAARREKENING 2015

`


GECONSOLIDEERDE BALANS PER

ACTIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €

Vaste Activa

Materiële vaste activa

Sociaal vastgoed in exploitatie 1.1 315.500.071 322.919.145

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 1.2 8.012.184 8.331.590

Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie 1.3 552.445 505.648

324.064.700 331.756.383

Vastgoedbeleggingen

Commercieel vastgoed in exploitatie 2.1 12.961.247 8.411.701

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 2.2 2.240.250 2.011.125

15.201.497 10.422.826

Financiële vaste activa

Latente belastingvordering 3.1 9.867.886 2.463.471

9.867.886 2.463.471

Vlottende activa

Voorraden

Voorraad materialen 4.1 30.541 28.160

Voorraad opgeleverde kooplocaties 4.2 637.673 850.623

Voorraad te verkopen huurpanden 4.3 1.682.515 1.225.047 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop 4.4 8.389 12.770

2.359.118 2.116.600

Onderhanden projecten 5.1 1.532.365 950.342

1.532.365 950.342

Vorderingen

Huurdebiteuren 6.1 413.532 523.071

Gemeenten 6.2 - 1.775 Belastingen en sociale premies 6.3 2.049.721 -

Overige vorderingen 6.4 48.585 14.165 Overlopende activa 6.5 442.019 315.120

2.953.857 854.131

Liquide middelen 7.1 1.038.927 1.463.489

1.038.927 1.463.489

Totaal 357.018.350 350.027.242


31 DECEMBER 2015 na resultaatbestemming

PASSIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €

Groepsvermogen

Eigen vermogen

Eigen vermogen 8.1 141.569.474 115.004.431

141.569.474 115.004.431

Vreemd Vermogen

Voorzieningen

Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw 9.1 5.174.303 7.589.787

Voorziening voor belastingen 9.2 - -

5.174.303 7.589.787

Langlopende schulden

Leningen overheid en kredietinstellingen 10.1 186.750.699 200.480.244

Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VoV 10.2 2.529.312 2.062.750

189.280.011 202.542.994

Kortlopende schulden

Schulden aan kredietinstellingen 11.1 13.873.333 9.105.750

Schulden aan leveranciers 11.2 1.902.264 1.815.792

Belastingen en premies sociale verzekeringen 11.3 880.664 8.782.426

Overige schulden 11.4 26.948 180.505 Overlopende passiva 11.5 4.311.353 5.005.557

20.994.562 24.890.030

Totaal 357.018.350 350.027.242


GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING OVER HET BOEKJAAR 2015na resultaatbestemming Jaarrekening Begroting Jaarrekening

2015 2015 2014

€ € €

Bedrijfsopbrengsten

Huuropbrengsten 1.1 36.903.383 36.750.000 35.775.060 Vergoedingen 1.2 691.811 785.000 783.195 Netto verkoop resultaat 1.3 4.089.713 3.630.000 3.112.652 Geactiveerde productie ten behoeve van eigen bedrijf 1.4 618.349 745.000 949.189 Overige bedrijfsopbrengsten 1.5 70.105 114.000 153.658

Som der bedrijfsopbrengsten (a) 42.373.361 42.024.000 40.773.754

Bedrijfslasten

Afschrijvingen op MVA 2.1 15.118.349 13.366.000 14.231.660 Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa 2.2 2.027.849- 1.866.000- 1.162.202 Erfpacht 2.3 18.427 18.000 18.182 Lonen en salarissen 2.4 3.073.862 3.368.000 3.470.204 Sociale lasten 2.5 504.364 532.000 538.972 Pensioenlasten 2.6 502.073 581.000 579.827 Lasten onderhoud 2.7 5.256.289 5.750.000 5.492.946 Leefbaarheid 2.8 64.066 115.000 69.071 Overige bedrijfslasten 2.9 10.312.706 10.447.000 10.226.614

Som der bedrijfslasten (b) 32.822.287 32.310.000 35.789.678

Bedrijfsresultaat (a-b) 9.551.074 9.714.000 4.984.076

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed 3.1 1.048.937 36.000- 218.359-

Financiële baten en lasten

Rentebaten 4.1 219.014 359.000 551.674 Rentelasten 4.2 7.615.800- 7.714.000- 7.823.309-

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 3.203.225 2.323.000 2.505.918-

Belastingen 5.1 15.091.069 1.003.000- 1.318.870-

Resultaat na belastingen 18.294.294 1.320.000 3.824.788-


KASSTROOMOVERZICHT DIRECTE METHODE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Kasstroom operationele activiteiten

Ontvangsten

1.1. Huur 37.001.805 35.681.225

1.2. Vergoedingen 829.674 850.484

1.3. Overheidsontvangsten - -

1.4. Overige Bedrijfsontvangsten 45.963 69.247

Totaal ontvangsten 37.877.442 36.600.956

Uitgaven

1.5. Erfpacht 18.264 18.182

1.6. Personeel (loon, sociale lasten en pensioenlasten) 4.111.945 4.328.169

1.7. Onderhoudsuitgaven (activeerbaar OH onder investeringen) 5.134.149 5.639.861

1.8. Overige bedrijfsuitgaven 6.657.012 5.866.543

1.9. Sectorspecifieke heffing onafhankelijk van resultaat 3.329.776 4.172.424

1.10. Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden 22.336 1.828

Totaal uitgaven 19.273.482 20.027.007

Kasstroom uit bedrijfsoperaties 18.603.960 16.573.949

Ontvangsten

1.11. Renteontvangsten - 948

Totaal ontvangsten - 948

Uitgaven

1.12. Renteuitgaven 7.667.273 7.984.312

1.13. Vennootschapsbelasting 2.049.721 -

Totaal uitgaven 9.716.994 7.984.312

Kasstroom operationele activiteiten 8.886.966 8.590.585

Kasstroom (des-)investeringsactiviteiten

Ontvangsten

2.1. Verkoopontvangsten bestaande huur-, woon- en niet woongelegenheden 5.762.240 4.313.448

2.2. Verkoopontvangsten woongelegenheden (VoV) na inkoop 105.211 586.858

2.3. Verkoopontvangsten nieuwbouw woon- en niet woongelegenheden 530.991 1.967.108

2.4. Verkoopontvangsten grond 352.319 -

2.5. (Des)investeringsontvangsten overig - -


Uitgaven

2.6. Nieuwbouw huur-, woon- en niet woongelegenheden 3.713.569 8.952.498

2.7. Woningverbetering, woon- en niet woongelegenheden 1.630.951 6.951.539

2.8. Leefbaarheid externe uitgaven projectgebonden 39.876 38.499

2.9. Aankoop woon- en niet woongelegenheden - -

2.10. Nieuwbouw verkoop woon- en niet woongelegenheden 923.407 781.332

2.11. Aankoop woongelegenheden (VoV) voor doorverkoop - -

2.12. Sloopuitgaven woon- en niet woongelegenheden 27.507 3.051

2.13. Aankoop grond - -

2.14. Investeringen overig (incl. investeringen activa t.d.v. exploitatie) 214.245 189.067

2.15. Externe kosten bij verkoop 248.488 131.539

2.16. BTW Investeringsactiviteiten 141.114 355.371

Totaal uitgaven 6.939.156 17.402.897

Saldo in- en uitgaande kasstroom MVA 188.396- 10.535.482-

FVA

Ontvangsten

2.17. FVA Ontvangsten 640.459 502.951

Totaal ontvangsten 640.459 502.951

Uitgaven

2.18. FVA Uitgaven 640.459- 502.951-

Totaal uitgaven 640.459- 502.951-

Saldo in- en uitgaande kasstroom FVA 0- 0

Kasstroom (des-)investeringsactiviteiten 188.396- 10.535.481-

Kasstroom Financiële Activiteiten

Ontvangsten

3.1. Storting nieuwe leningen o/g 8.000.000 21.800.000


Uitgaven

3.2. Aflossing leningen o/g 17.123.134- 21.759.539-

Totaal uitgaven 17.123.134- 21.759.539-

Kasstroom financieringsactiviteiten 9.123.134- 40.461

Saldo liquide middelen begin jaar 1.463.490 3.367.926

Kasstroom operationele activiteiten 8.886.966 8.590.585 Kasstroom (des-)investeringsactiviteiten 188.396- 10.535.481- Kasstroom financieringsactiviteiten 9.123.134- 40.461

Saldo liquide middelen einde jaar 1.038.927 1.463.490

Totaal 2015 Totaal 2014


Geconsolideerd overzicht totaalresultaat2015 2014

Overzicht van het totaalresultaat

Geconsolideerde nettoresultaat na belastingen 18.294.294 3.824.788-

Initiële Verkoop onder Voorwaarden 53.393 265.420

Mutatie EV als gevolg van inbreng panden 1.810.922-

Terugname herwaardering MVA via EV / Herwaardering MVA 10.028.278 7.185.325

Totaalresultaat 26.565.043 3.625.957

SallandWonen dient een overzicht van het totaalresultaat op te nemen. Door de RJ wordt aanbevolen het overzicht van het totaalresultaat afzonderlijk te presenteren. Normaliter lopen alle transacties gedurende het verslagjaar via de resultaatrekening. Sinds de stelselwijziging van 2012 zijn er echter een aantal zaken die niet via de resultaatrekening lopen maar die rechtstreeks in het Eigen Vermogen op de balans worden gemuteerd. Hierboven staat weergegeven welke posten rechtstreeks in het Eigen Vermogen staan geboekt en dus buiten de resultaatrekening blijven.


GRONDSLAGEN BALANSWAARDERING

Algemeen Toegepaste standaarden Conform de in het Besluit beheer sociale huursector geformuleerde eisen voor toegelaten instellingen is de jaarrekening opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek behoudens enige uitzonderingen van specifieke aard. In de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving is Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting opgenomen die nadere interpretatie geeft aan de in Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek opgenomen voorschriften. In deze richtlijn zijn onder meer specifieke modellen voor de balans en winst- en verliesrekening opgenomen. Richtlijn 645 geeft uitsluitend regels voor sectorspecifieke aangelegenheden. Voor de overige aangelegenheden zijn de algemeen geldende richtlijnen van toepassing. Deze jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de bepaalde richtlijnen 645 toegelaten instelling volkshuisvesting zoals van kracht voor boekjaren vanaf 1 januari 2011.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten tenzij anders vermeld. Voor zover niet anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de toegelaten instelling zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. In de jaarrekening worden naast juridische verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verantwoord, die kunnen worden gekwantificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvorming- en communicatieproces rondom projectontwikkeling en herstructurering. Baten worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord indien alle belangrijke risico’s met betrekking tot de transactie zijn overgedragen aan de koper. De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s, de functionele valuta.

Schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.

Grondslagen voor consolidatie De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële gegevens van SallandWonen en haar groepsmaatschappijen en andere rechtspersonen waarop overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend dan wel waarover de centrale leiding bestaat. Groepsmaatschappijen zijn deelnemingen waarin SallandWonen een meerderheidsbelang heeft, of waarin op een andere wijze een beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Participaties die worden aangehouden om ze te vervreemden worden niet geconsolideerd. Nieuw verworven deelnemingen worden in de consolidatie betrokken vanaf het tijdstip waarop beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie betrokken tot het tijdstip van beëindiging van deze invloed. In de geconsolideerde jaarrekening zijn intercompany transacties, intercompany winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen groepsmaatschappijen geëlimineerd. De groepsmaatschappijen zijn integraal geconsolideerd, waarbij het minderheidsbelang van derden afzonderlijk tot uitdrukking is gebracht indien dit van toepassing is. Proportioneel in de consolidatie worden opgenomen deelnemingen in verbindingen voor zover eenzelfde invloed op het beleid kan worden uitgeoefend als door elk der overige participanten. Dit betreft het belang in de VOF Olst Oost. Naast de toegelaten instelling zijn de volgende entiteiten in de consolidatie begrepen: - BWS Koopwoningen BV te Raalte (100%) - Het Saalien Exploitatie BV te Raalte (100%) - Het Saalien Holding BV te Raalte (100%) - Het Saalien Ontabe BV te Raalte (100%) - Het Saalien Belegging BV te Raalte (100%) - VOF Olst Oost te Twello (50%) - Het Saalien Ontwikkeling BV te Raalte (100%)


Bij de bedrijfswaardeberekening zijn de volgende parameters gehanteerd:

2016 2017 2018 2019 2020 2021 e.v.

Jaarlijkse huurstijging 0,70% 1,40% 1,58% 1,71% 1,79% 2,00%

Huurderving 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00% 1,00%

Prijs- en loonindex 1,60% 2,02% 2,31% 2,52% 2,50% 2,50%

Onderhoudsindex 1,60% 2,02% 2,31% 2,52% 2,50% 2,50%

Rente (her)financiering en beleggingen 1,99% 2,81% 3,40% 3,80% 4,75% 5,00%

Disconteringsvoet 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00%

Marktindex 2,70% 2,49% 2,34% 2,24% 2,00% 2,00%

Index WOZ-waarde 0,75% 2,70% 2,49% 2,34% 2,24% 2,00%

Bouwindex 1,60% 2,02% 2,31% 2,52% 2,50% 2,50%

Verhuurderheffing per € 1.000 WOZ € 4,91 € 5,36 € 5,36 € 5,36 € 5,36 € 5,36

Nieuwe verhuringen (bestaand bezit) 8,00% 8,00% 8,00% 8,00% 8,00% 8,00%

GRONDSLAGEN BALANSWAARDERING (vervolg)


Sociaal Vastgoed in Exploitatie Sociaal vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd tegen de actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde wordt gevormd door de contante waarde van de geprognosticeerde kasstromen van de kasstroomgenererende eenheid uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. De indeling naar kasstroomgenererende eenheid is gedefinieerd op complexniveau. SallandWonen kiest voor deze indeling van de kasstroomgenererende eenheden aangezien deze aansluit bij haar interne bedrijfsvoering en hierbij de basis vormt voor haar vastgoedsturing. De reële waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van de complexen. De onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor verhuur worden aangehouden. De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouwde veronderstellingen die de beste schatting van de directie weergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van het actief. De kasstromen zijn gebaseerd op de eind 2014 intern geformaliseerde meerjarenbegroting en bestrijken een periode van vijf jaar, behoudens de verwachte kosten van groot onderhoud, erfpacht en overige contracten met een werkingsduur van meer dan vijf jaar. De kosten van planmatig onderhoud worden gebaseerd op de in de meerjarenonderhoudsbegroting onderkende cycli per component. Voor latere jaren wordt uitgegaan van de verwachte gemiddelde groeivoeten voor inflatie, huurstijging en rente alsmede genormeerde lastenniveaus. Uitgaven na eerste verwerking (de zogeheten na-investeringen) die leiden tot een waardeverhoging van het actief, worden geactiveerd. Uitgaven die betrekking hebben op toekomstige herstructureringen, waarvan de feitelijke verplichtingen dan wel de in rechte afdwingbare verplichtingen zijn aangegaan, worden voor zover het betrekking heeft op de vijf eerstkomende jaren in de waardering betrokken. Herstructurering onderscheidt zich van renovatie door het verbeteren of vergroten van de oorspronkelijke capaciteit. Periodiek groot onderhoud wordt volgens de componentenbenadering geactiveerd. Hierbij worden de totale uitgaven toegewezen aan de samenstellende delen. De lasten van onderhoud, niet zijnde periodiek groot onderhoud, waaronder renovatie, onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. De lasten van dergelijk onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze zich voordoen. Afschrijvingen worden berekend over de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde is gesplitst naar de componenten grond, opstal en overige componenten. Over het aandeel van de grond wordt niet afgeschreven. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur per component en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. De initiële herwaardering van het sociaal vastgoed in exploitatie naar actuele waarde is rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt in een herwaarderingsreserve. De hierop volgende jaarlijkse waardeveranderingen worden als volgt in de jaarrekening verwerkt: - Een waardevermeerdering van een complex onder het sociaal vastgoed wordt in beginsel direct ten gunste van de herwaarderingsreserve gebracht. Uitzondering betreft het geval wanneer voor een complex in het verleden een afwaardering ten laste van het resultaat is gebracht. In die situatie worden waardevermeerderingen van ditzelfde complex als positief resultaat in de winst-en-verliesrekening verwerkt, voor zover dit een terugname betreft van deze eerdere waardevermindering. Hierbij dient opgemerkt te worden dat de terugneming nooit hoger is dan de boekwaarde die bepaald zou zijn indien in voorgaande jaren geen bijzonder waardeverminderingsverlies voor het complex zou zijn verantwoord.


- cumulatieve afboeking in verband met reële waarde per 31 december


- Vanaf 2021 zijn de percentages gelijk. - Disconteringsvoet van 5 %; - Kasstromen worden verdisconteerd uitgaande van het medionummerando model. De verwachte opbrengstwaarde van panden geoormerkt voor verkoop wordt gedefinieerd als de contante waarde van het bedrag dat kan worden verkregen bij vrijwillige verkoop binnen een verwachte termijn van vijf jaar, onder aftrek van verkoopkosten die niet door de koper worden gedragen. Ter bepaling van dit bedrag worden taxaties uitgevoerd door onafhankelijke externe deskundigen of worden vergelijkbare onroerende zaken als referentie gehanteerd. Het interne beleid en de bedrijfsvoering van SallandWonen is gericht op sturing van de waarde van het vastgoed op basis van marktgebieden. De verschillende marktgebieden bestaan uit clusters van buurten. Bij het samenstellen van de complexindeling is hierbij aansluiting gezocht.

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie betreft complexen in aanbouw ten behoeve van toekomstige verhuurexploitatie. De complexen in aanbouw worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs en toegerekende kosten van het werkapparaat uit hoofde van voorbereiding, toezicht en directievoering onder aftrek van een bijzondere waardevermindering. Voorts wordt rente tijdens de bouw toegerekend. De geactiveerde rente wordt berekend tegen 5,25%. Voor onroerende zaken waarvoor specifieke financiering is aangetrokken, wordt de interestvoet van deze specifieke financiering gehanteerd. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, wordt de onroerende zaak op nihil gewaardeerd en wordt een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen. Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen verkrijgingsprijs en bijkomende kosten. Rentetoerekening vindt eerst plaats nadat ontwikkelactiviteiten zijn gestart. Afschrijving vindt plaats na ingebruikneming van de complexen. Indien op projectniveau de opgenomen voorziening de geactiveerde kosten overschrijden, wordt het project per saldo opgenomen onder de post voorziening onrendabele investeringen aan de creditzijde van de balans. Bij zogenaamde gecombineerde projecten wordt het aandeel in de verhuureenheden en eenheden bestemd voor verkoop verantwoord onder de post onroerende zaken in ontwikkeling en het aandeel in de verkoopeenheden verantwoord onder de post onderhanden projecten. Voor de bepaling van de per project geschatte noodzakelijk geachte voorziening voor niet-gedekte kosten en voor risico's wordt binnen het gecombineerde project de verkoopwinst en het waardeverminderingsverlies niet gesaldeerd op moment van het aangaan van de verplichting.

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis van de verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven.

Vastgoedbeleggingen Commercieel vastgoed in exploitatie Het commercieel vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op basis van actuele waarde (= marktwaarde). De actuele waarde kan niet worden vastgesteld aan de hand van courante prijzen op een actieve markt. De actuele waarde wordt vastgesteld aan de hand van de contante waarde van geprognosticeerde kasstromen gebaseerd op betrouwbare schattingen, ondersteund door de bepalingen in bestaande lease- en andere contracten en door extern bewijsmateriaal zoals actuele huurprijzen voor gelijksoortige onroerende zaken op dezelfde locatie en in dezelfde staat, en gebruikmakend van een disconteringsvoet die de onzekerheid ten aanzien van de hoogte en het realisatietijdstip van de kasstromen weerspiegelt (Discounted Cash Flow methode, hierna: DCF-methode). Winsten of verliezen ontstaan door een wijziging in de actuele waarde van het commercieel vastgoed worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening over de periode waarin de wijziging zich voordoet, onder de categorie “Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille”. Daarnaast wordt ten laste van de resultaatbestemming een herwaarderingsreserve gevormd. De herwaarderingsreserve betreft het ongerealiseerde positieve verschil tussen de actuele waarde en de historische kostprijs.

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden De onroerende zaken die in het kader van een regeling verkoop onder voorwaarden zijn overgedragen aan een derde en waarvoor de toegelaten instelling een terugkoopplicht kent worden gewaardeerd tegen actuele waarde zijnde de met de koper overeengekomen contractprijs (eerste verwerking). De actuele waarde na eerste verwerking is de marktwaarde op basis van de regeling verkoop onder voorwaarden. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtwaarde wordt aan de creditzijde van de balans onder de langlopende schulden een terugkoopverplichting opgenomen. Deze schuld is een inschatting, gebaseerd op de reële waardeontwikkeling van het achterliggende actief. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd in overeenstemming met de contractvoorwaarden.



De waardemutaties in onroerende zaken verkocht onder voorwaarden worden rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening in de post “Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille” verantwoord. De waardemutaties inzake de terugkoopverplichting worden rechtstreeks in de winst- en verliesrekening in de post “Waardeveranderingen verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden” verantwoord.

Financiële vaste activa Latente belastingvordering Onder de financiële vaste activa zijn actieve belastinglatenties opgenomen, indien en voor zover het waarschijnlijk is dat realisatie van de belastingclaim te zijner tijd zal kunnen plaatsvinden. Deze actieve latenties zijn gewaardeerd tegen contante waarde en hebben overwegend een langlopend karakter.

Deelnemingen (enkelvoudige balans) Deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode op basis van de nettovermogenswaarde. Bij de bepaling van de nettovermogenswaarde worden de waarderingsgrondslagen van SallandWonen gehanteerd. Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer SallandWonen garant staat voor de schulden van de betreffende deelneming wordt een voorziening gevormd. Deze voorziening wordt primair ten laste van de vorderingen op deze deelneming gevormd en voor het overige onder de voorzieningen ter grootte van het aandeel in de door de deelneming geleden verliezen, dan wel voor de verwachte betalingen door SallandWonen ten behoeve van deze deelneming.

Voorraden

Voorraad Materialen De voorraad materialen wordt gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere netto opbrengstwaarde.

Vastgoed bestemd voor verkoop Vastgoed bestemd voor verkoop betreft de voorraad panden (opgeleverd of leegstaand en nog niet verkocht). Opgeleverd vastgoed bestemd voor verkoop wordt gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Leegstaande panden voor de verkoop worden gewaardeerd tegen bedrijfswaarde of lagere netto-opbrengstwaarde. Deze lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden. De vervaardigingsprijs omvat de bouwkosten, de directe loonkosten en de overige kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend inclusief toegerekende rente en uren. De netto-opbrengstwaarde is gebaseerd op een verwachte verkoopprijs, onder aftrek van nog te maken kosten voor voltooiing en verkoop.

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop betreft het onderhanden werk (onroerende zaken onverkocht in aanbouw bestemd voor de verkoop). Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de verkoop wordt gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Deze lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden. De vervaardigingsprijs omvat de bouwkosten, de directe loonkosten en de overige kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. De netto-opbrengstwaarde is gebaseerd op een verwachte verkoopprijs, onder aftrek van nog te maken kosten voor voltooiing en verkoop.

Onderhanden projecten De onderhanden projecten in opdracht van derden betreft onroerende zaken verkocht in aanbouw en worden gewaardeerd tegen de gerealiseerde projectkosten vermeerderd met de toegerekende winst en verminderd met verwachte verliezen en gedeclareerde termijnen. Indien het resultaat op een onderhanden project niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat wordt geen winst toegerekend. De projectkosten omvatten de direct op het project betrekking hebbende kosten, de kosten die toerekenbaar zijn aan projectactiviteiten in het algemeen en toewijsbaar zijn aan het project en andere kosten die contractueel aan de opdrachtgever kunnen worden toegerekend. In de onderhanden projecten zijn tevens begrepen de uit projectontwikkeling voortkomende projecten indien en voor zover voor eenheden van het project voor of tijdens de constructie een onvoorwaardelijke verkoopovereenkomst is afgesloten. Projectopbrengsten en projectkosten uit hoofde van de onderhanden projecten worden als opbrengsten en kosten verwerkt in de winst-en-verliesrekening naar rato van de verrichte prestaties op balansdatum. De mate waarin de prestaties zijn verricht is bepaald op basis van de tot de balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de geschatte totale projectkosten/inspectie van het uitgevoerde deel van het project/de voltooiing van een fysiek onderscheidbaar


Stand per 31 december



Vorderingen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid worden in mindering gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen.

Liquide Middelen De liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder de kortlopende schulden. De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije beschikking staan, dan wordt hiermee bij de waardering rekening gehouden.

Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens SallandWonen zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van SallandWonen rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de verplichting heeft plaatsgevonden. Verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen worden als bijzondere waardeverandering in mindering gebracht op de boekwaarde van het complex waartoe de investeringen gaan behoren. Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende complex overtreffen, wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. Onder verwachte verliezen wordt in dit verband verstaan de netto contante waarde van alle investeringsuitgaven minus de aan deze investering toe te rekenen bedrijfswaarde of actuele waarde.

Langlopende Schulden Langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode. De aflossingsverplichting voor het komende jaar van de langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende schulden. SallandWonen heeft in het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden een terugkoopverplichting die afhankelijk is van de waardeontwikkeling van de woningen. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden, is de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord. Voor de post “Terugkoopverplichting woningen verkocht onder voorwaarden” wordt verder verwezen naar hetgeen onder “Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden” is opgenomen.


GRONDSLAGEN RESULTAATBEPALING

Algemeen Het resultaat wordt bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen. Winsten worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. Verliezen worden opgenomen in het jaar waarin zij voorzienbaar zijn.

Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten

De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. Voor het verslagjaar 2015 bedroeg dit maximumpercentage 2,5 % + 2,5% inkomensafhankelijke huurverhoging. De opbrengsten uit hoofde van huur worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van opeisbaarheid daar bij tussentijdse beëindiging van het huurcontract geen terugbetalingsverplichting geldt.

Vergoedingen Opbrengsten servicecontracten betreffen overeengekomen bijdragen van huurders en worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van levering van de goederen en diensten. De bijdragen zijn voor de dekking van de te maken en gemaakte servicekosten. Verrekening op basis van daadwerkelijke bestedingen vindt jaarlijks plaats. Gemaakte servicekosten worden verantwoord onder de lasten servicecontracten.

Nettoverkoopresultaat vastgoedportefeuille De post netto verkoopresultaat betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de gemaakte direct toerekenbare verkoopkosten en de bedrijfswaarde met betrekking tot de verkochte huurpanden. Winsten van de verkochte huurpanden worden verantwoord op het moment van juridische levering (passeren transportakte).

Geactiveerde eigen productie De toe te rekenen interne directe kosten ten behoeve van onroerende zaken in ontwikkeling en renovaties worden hieronder verantwoord.

Overige bedrijfsopbrengsten Hieronder worden onder andere de inschrijfgelden van woningzoekenden, de opbrengsten van overige dienstverlening en incidentele opbrengsten verantwoord.

Bedrijfslasten Afschrijvingen De afschrijvingen op activa ten dienste van exploitatie worden gebaseerd op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Afschrijving van het actief vindt plaats tot de restwaarde is bereikt. De afschrijvingen op sociaal vastgoed in exploitatie worden gebaseerd op de bedrijfswaarde. Binnen de afschrijving op het sociaal vastgoed in exploitatie worden componenten onderkend met een verschillende levensduur. Naast de grond (geen afschrijving) en de opstal worden installaties en inventaris onderkend. Van een afzonderlijke component is sprake indien deze component meer dan 10 procent uitmaakt van de waarde van het actief en/of indien de afschrijvingslast (als gevolg van een afwijkende levensduur van de component ten opzichte van de opstal) meer dan 10% afwijkt van de situatie dat geen component zou zijn onderkend.

Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa De overige waardeveranderingen worden gevormd door de waardevermindering die is ontstaan door gedurende het verslagjaar nieuw aangegane juridische en feitelijke verplichtingen met betrekking tot investeringen in nieuwbouw. Tevens worden hieronder de waardeveranderingen van het sociaal vastgoed in exploitatie dat niet rechtstreeks in het Eigen Vermogen wordt geboekt weergegeven.

Lonen en salarissen Lonen, salarissen, pensioenen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden door de werknemers. Voor de uitvoering van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen in de (semi)publieke sector (WNT) heeft de instelling zich gehouden aan de Beleidsregels toepassing WNT. De instelling heeft de Beleidsregels toepassing WNT, waaronder het wetsvoorstel Aanpassingswet WNT, als normenkader bij het opmaken van deze jaarrekening gehanteerd. Eerder genoemd wetsvoorstel mag op grond van de mededeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties van 12 februari 2014 worden toegepast als ware de wettekst reeds in werking getreden.

Lasten Onderhoud Onder onderhoudslasten worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Reeds aangegane verplichtingen waarvan de werkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd op balansdatum worden verwerkt onder de niet in de balans opgenomen verplichtingen.


GRONDSLAGEN RESULTAATBEPALING (vervolg)

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille betreffen winsten of mogelijke verliezen, die ontstaan door een wijziging in de waarde van de vastgoedbeleggingen in het verslagjaar.

Waardeveranderingen verplichtingen uit hoofde van VoV De waardemutaties inzake de terugkoopverplichting worden rechtstreeks in de winst- en verliesrekening in de post “Waardeveranderingen verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden” verantwoord.

Financiële baten en lasten

Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Rentelasten worden geactiveerd voor kwalificerende activa gedurende de periode van vervaardiging van een actief, indien het een aanmerkelijke tijd vergt om het actief gebruiksklaar of verkoopklaar te maken. De te activeren rente wordt berekend op basis van de verschuldigde rente over specifiek voor de vervaardiging opgenomen leningen en van de gewogen rentevoet van leningen die niet specifiek aan de vervaardiging van het actief zijn toe te rekenen, in verhouding tot de uitgaven en periode van vervaardiging.

Belastingen Belastingen over de resultaten omvatten de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen en latente belastingen. De belastingen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen, behoudens voor zover deze betrekking hebben op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt. De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar, rekening houdend met de fiscale faciliteiten en de vaststellingen overeenkomst (VSO), berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting. Sinds 1 januari 2008 vallen de woningcorporaties integraal onder de vigerende belastingwetgeving. Eind 2008 is er overeenstemming bereikt tussen Aedes en de Belastingdienst betreffende de Vaststellingsovereenkomst 2 (VSO 2). De VSO 1 is eenzijdig in 2008 door de Belastingdienst opgezegd. SallandWonen heeft de VSO 1 en VSO 2 getekend. Woningcorporatie SallandWonen heeft op basis van de uitgangspunten van VSO 1 en VSO 2 de fiscale positie ultimo 2015 en het fiscale resultaat 2015 bepaald. Doordat jurisprudentie inzake de uitwerking van VSO 1 en VSO 2 voor woningcorporaties nog ontbreekt, kan de werkelijk te betalen of te verrekenen belasting afwijken van de in de jaarrekening opgenomen schatting.

Resultaat deelnemingen (Enkelvoudige V&W) Als resultaat van deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt opgenomen het aan de woningcorporatie toekomende aandeel in het resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij SallandWonen geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling. Bij deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, wordt het dividend als resultaat aangemerkt. Verwerking hiervan vindt plaats onder de financiële baten en lasten.

Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de directe methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen en vlottende effecten. De effecten kunnen worden beschouwd als zeer liquide beleggingen. Winstbelastingen, ontvangen interest, betaalde interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. De verkrijgingsprijs van verworven groepsmaatschappijen wordt opgenomen onder de kasstroom uit investeringsactiviteiten, voor zover betaling in geldmiddelen heeft plaatsgevonden. Hierbij worden geldmiddelen aanwezig in deze groepsmaatschappijen afgetrokken van de aankoopprijs. Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt, waaronder financiële leasing, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betaling van de leasetermijnen uit hoofde van het financiële leasecontract wordt voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als een uitgave uit financieringsactiviteiten aangemerkt en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de interest als een uitgave uit operationele activiteiten.

Continuiteitveronderstelling Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling.


TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2015 GECONSOLIDEERDE JAARREKENING na resultaatbestemming

31-12-2015 31-12-2014

ACTIVA

€ €

Vaste activa


1.1 Sociaal vastgoed in exploitatie 315.500.071 322.919.145

1.2 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 8.012.184 8.331.590

1.3 Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie 552.445 505.648

Totaal materiële vaste activa 324.064.700 331.756.383

1.1 Sociaal Vastgoed in exploitatie

Stand per 1 januari:

- Aanschafprijs 302.911.354 281.341.158

- Cumultatieve afschrijvingen en waardeveranderingen 20.007.791 33.187.952

Bedrijfswaarde sociaal bezit (excl. voorraad onverkocht) 322.919.145 314.529.110

Mutaties in het boekjaar

Investeringen in sociaal vastgoed in exploitatie 5.930.988 20.400.420

Geactiveerd onderhoud 973.876 1.229.639

Verkopen boekjaar 1.986.128- 1.476.358-

Overboeking tussen commercieel en sociaal 3.263.172- 1.008.144

Overboeking naar vastgoed in ontwikkeling 2.647.706- -

Afschrijvingen 14.588.216- 13.698.638-

Mutatie van Vastgoed bestemd voor Verkoop (Voorraad) 457.468- 408.351

Waardeveranderingen verantwoord in resultaat 1.409.526- 6.666.848-

Waardeveranderingen verantwoord in eigen vermogen 10.028.278 7.185.325

Totale mutaties in boekjaar 7.419.074- 8.390.035

Stand per 31 december:

- Aanschafprijs 301.461.744 302.911.354

- Cumulatieve afschrijving en waardeveranderingen 14.038.327 20.007.791


1.2 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

GebouwenStand per 1 januari:

- aanschaffingswaarde 9.618.303 9.618.303

- cumulatieve afschrijvingen 2.151.967- 1.854.432-

Boekwaarde 7.466.336 7.763.871

Mutaties in het boekjaar:

- investeringen - -

- desinvestering - -

- afschrijvingen 297.535- 297.535-

297.535- 297.535-




Boekwaarde 7.168.801 7.466.336

Bedrijfswaarde De actuele waarde van het sociaal vastgoed in exploitatie is gebaseerd op de bedrijfswaarde en bedraagt ultimo 2015 € 315.500.071 (2014: € 322.919.145). Voor de te koop staande woningen wordt dit afzonderlijk verantwoord onder de voorraden. In de bedrijfswaarde is conform de RJ de bijdrage aan de AW niet meegenomen. Voor de verantwoording in de dVi wordt de bijdrage AW wel meegenomen. De totale bedrijfswaarde inclusief bijdrage AW van het sociaal vastgoed bedraagt € 316.468.289. Onder de bedrijfswaarde wordt verstaan de contante waarde van de kasstromen uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de kasstroomgenererende eenheden. De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouwde veronderstellingen die de beste schatting van de directie weergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van de kasstroomgenererende eenheid. De kasstroomprognoses zijn ontleend aan de intern geformaliseerde meerjarenbegroting en bestrijken een periode van vijf jaar behoudens de verwachte kosten van planmatig onderhoud, en erfpachtherzieningen. De kosten van planmatig onderhoud worden gebaseerd op de in de meerjaren onderhoudsbegroting onderkende cycli per component. Voor latere jaren is uitgegaan van de verwachte gemiddelde groeivoeten voor inflatie, huurstijging en rente alsmede genormeerde lastenniveaus. De verwachte opbrengstwaarde van woningen geoormerkt voor verkoop wordt gedefinieerd als de contante waarde van het bedrag dat kan worden verkregen bij vrijwillige verkoop binnen een verwachte termijn van vijf jaar, onder aftrek van verkoopkosten die niet door de koper worden gedragen. De bepaling van de restwaarde van de grond is gebaseerd op het huidige gebruik van de grond. De restwaarde van de grond aan het eind van de exploitatieduur is gebaseerd op de reële waarde onder aftrek van de te maken kosten sloop/bouwrijp maken en herhuisvesting en bedraagt € 12.962.574,- (prijspeil ultimo 2015). De reële waarde is gebaseerd op een vergelijkbare grond (kavel) geïndexeerd naar het einde van de levensduur en verminderd met verwachte sloopkosten en kosten van uitplaatsing. Bij de bedrijfswaardeberekening gelden de parameters zoals vermeld onder de meerjarenprognose. Woningen bestemd voor de verkoop op korte termijn Het aantal woningen behorend tot het sociaal vastgoed in exploitatie, welke zijn geclassificeerd voor de verkoop bedraagt 1125. Het aantal woningen, dat naar verwachting komend jaar verkocht zal worden, bedraagt 30. De verwachte opbrengstwaarde van deze reguliere woningen bedraagt € 3.943.000.


TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2015 GECONSOLIDEERDE JAARREKENING na resultaatbestemming (vervolg)

31-12-2015 31-12-2014

ACTIVA

€ €

Materiële vaste activa (vervolg)

Overige bedrijfsmiddelenStand per 1 januari:



Boekwaarde 865.254 1.117.180


- investeringen 228.726 -

- desinvestering aanschafwaarde 45.000- 36.733-

- desinvestering cumulatieve afschrijvingen 27.000 20.294


21.871- 251.926-




Boekwaarde 843.383 865.254

Totaal activa ten dienste van exploitatie- aanschaffingswaarde 12.305.210 12.121.484


Boekwaarde 8.012.184 8.331.590

Zekerheden

Er zijn geen materiële vaste activa als zekerheid gesteld voor de langlopende schulden.

1.3 Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie



- cumulatieve afboeking in verband met reële waarde 1.243.495- 5.711.050

Boekwaarde 505.648 2.522.874


- investeringen 6.412.015 13.987.740

- afwaardering i.v.m. reële waarde 1.231.646- 3.631.163-

- afboeking t.l.v. resultaat 787.303- -

- overboeking koop 8.389- -

- in exploitatie genomen - mutatie woningen in exploitatie genomen 6.587.510- 20.472.521-

- afwaardering i.v.m. reële waarde 2.249.630 8.098.718

46.797 2.017.226-


- aanschaffingswaarde 777.956 1.749.143

- cumulatieve afboeking in verband met reële waarde per 31 december 225.511- 1.243.495-

Boekwaarde 552.445 505.648

Aangegane verplichtingen inzake onroerende goederen in ontwikkeling

Het restant aangegane verplichtingen eind 2015 is € 1.771.865,- (incl. BTW).

Vastgoedbeleggingen

2.1 Commercieel vastgoed in exploitatie 12.961.247 8.411.701

2.2 Vastgoed verkocht onder voorwaarden 2.240.250 2.011.125

2.3 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie - -

Totaal Vastgoedbeleggingen 15.201.497 10.422.826

Waardering vaste activa Het sociale deel van de grond, de woningen, woongebouwen, etc. zijn gewaardeerd tegen bedrijfswaarde. De totale onroerende zaken in exploitatie en ten dienste van de exploitatie hebben een waarde van € 831.672.000,- in het economisch verkeer, op basis van de taxatie in het kader van de wet waardering onroerende zaken (WOZ). Voor verlieslatende toekomstige nieuwbouwprojecten is voor € 1.231.646,- in mindering gebracht op onroerende zaken in ontwikkeling. Conform de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving dienen tekorten afgeboekt te worden op onroerende zaken in ontwikkeling. Voor het restant tekort is een voorziening getroffen. In de post materiële vaste activa in ontwikkeling is in het verslagjaar voor € 219.014,- aan

geactiveerde rente opgenomen. Voor de geactiveerde rente is een rentevoet gehanteerd van 5,25%. Dit is in lijn met de aangepaste sectorparameters.



31-12-2015 31-12-2014

ACTIVA

€ €

2.1 Commercieel vastgoed in exploitatieStand per 1 januari:

Aanschafprijs 10.358.629 10.899.456

Cumulatieve waardeveranderingen 1.946.928- 1.780.194-

Marktwaarde commercieel bezit: 8.411.701 9.119.262


- Investeringen in commercieel vastgoed in exploitatie - 166.121

- Overboeking van vastgoed in ontwikkeling - 301.196

- Overboeking tussen commercieel en sociaal 3.263.172 1.008.144-

- Waardeveranderingen verantwoord in resultaat 1.286.374 166.734-


Aanschafprijs 13.621.801 10.358.629

Cumulatieve waardeveranderingen 660.554- 1.946.928-

Marktwaarde commercieel bezit: 12.961.247 8.411.701

2.2 Vastgoed verkocht onder voorwaardenStand per 1 januari: 2.011.125 1.735.125

- Waardemutaties 124.125 309.750-

- Nieuwe verkopen 105.000 585.750

Stand per 31 december 2.240.250 2.011.125

2.3 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatieStand per 1 januari:

- aanschaffingswaarde - -

- cumulatieve afboeking in verband met reële waarde - -

Boekwaarde per 1 januari - -


- investeringen - 10.000-

- afwaardering i.v.m. reële waarde - -

- in exploitatie genomen investering - 190.000

- in exploitatie genomen afwaardering - -

- terugboeking van Kortlopende Schulden - 180.000-

- -



- cumulatieve afboeking in verband met reële waarde per 31 december - -

Reële waarde - -


3.1 Latente belastingvordering 9.867.886 2.463.471

Totaal Financiële Vaste Activa 9.867.886 2.463.471

Actuele waarde De actuele waarde van de commercieel vastgoed in exploitatie is gebaseerd op de marktwaarde in verhuurde staat en bedraagt € 12.961.247 (2014: € 8.411.701). De marktwaarde in verhuurde staat is gebaseerd op beschikbare marktgegevens met inachtneming van de relevante feiten en omstandigheden van de markt waarop de toegelaten instellingen actief zijn. De aannames aangaande de geprognosticeerde kasstromen zijn gebaseerd op de contractuele verplichtingen van de toegelaten instelling die rusten op het vastgoed. De overige (na de contractperiode in acht te nemen) aannames en uitgangspunten zijn gebaseerd op gegevens van de markt waarop de toegelaten instellingen actief zijn. De belangrijkst gehanteerde parameters bij de bepaling van de marktwaarde voor de woningen zijn: - Disconteringsvoet van gemiddeld 7,70 % (2014: 7,98%) - Exit yield na 15 jaar van gemiddeld 7,10 % (2014: 7,30%) De belangrijkst gehanteerde parameters bij de bepaling van de marktwaarde voor het bedrijfsonroerend goed zijn: - Disconteringsvoet van gemiddeld 8,90 % (2014: 9,27%) - Exit yield na 15 jaar van gemiddeld 10,10 % (2014: 10,58%) De belangrijkst gehanteerde parameters bij de bepaling van de marktwaarde voor de garages zijn: - Disconteringsvoet van gemiddeld 7,40 % (2014: 5,50%) - Exit yield na 15 jaar van gemiddeld 7,30 % (2014: 7,00%)

De bedrijfswaarde van het commercieel vastgoed in exploitatie berekend op basis van de uitgangspunten van het sociaal vastgoed in exploitatie bedraagt per 31-12-2015; € 12.644.757,- (31-12-2014: € 9.335.224,-). In de dVi wordt de bijdrage AW meegenomen in de bedrijfswaarde berekening, de bedrijfswaarde van het commercieel vastgoed bedraagt dan € 12.639.406.

Verkoop onder Voorwaarden Het aantal woningen opgenomen onder onroerende zaken verkocht onder voorwaarden bedraagt 21 (2014: 20). Ultimo boekjaar zijn er geen onverkochte woningen gelabeld voor verkoop onder voorwaarden.



31-12-2015 31-12-2014

ACTIVA

€ €

3.1 Latente belastingvorderingStand per 1 januari 2.463.471 1.529.130

Mutatie in Boekjaar 7.404.415 934.341


7.644.928 -

1.982.238 2.070.035

240.720 393.436

Vlottende activa

Voorraden

4.1 Voorraad onderhoudsmaterialen 30.541 28.160

4.2 Voorraad opgeleverde kooplocatiesVoorraad opgeleverde kooplocaties 637.673 850.623

Stand per 31 december 637.673 850.623

4.3 Voorraad onverkochte huurwoningenStand per 1 januari

Bedrijfswaarde 1.225.047 1.633.398


Bedrijfswaarde 457.468 408.351-


Bedrijfswaarde 1.682.515 1.225.047

4.4 Voorraad onverkochte kooplocaties in aanbouwStand per 31 december 8.389 12.770

Totaal voorraden 2.359.118 2.116.600

5.1 Onderhanden projectenOnderhanden projecten 1.532.365 950.342

Totaal onderhanden projecten 1.532.365 950.342

Mutatieoverzicht verkrijgingsprijs onderhanden projecten

Aberson 840.000 840.000

Kiezebos III 110.342 53.917

Stand per 1 januari 950.342 893.917

41.147-

Mutatie naar Voorraad OHW - 12.770-

Mutatie Aberson in boekjaar - -

Mutatie Kiezebos III in boekjaar 582.023 110.342

Totaal onderhanden projecten 1.532.365 950.342

Onderhanden Projecten Van de op balansdatum openstaande onderhanden projecten dan wel voorraden bedraagt het cumulatief totaal van tot dan toe verantwoorde omzet € 7,8 miljoen (2014: € 8,2 miljoen) en het cumulatief totaal van tot dan toe verantwoorde kosten € 7,20 miljoen (2014: € 8,5 miljoen). Het totaal van de ontvangen voorschotten bedraagt EUR 0 miljoen (2014: € 0 miljoen). Er is geen sprake van ingehouden bedragen op betalingen van termijnfacturen. Er is in 2015 voor € 101.294,- (2014: € 88.011,-) aan geactiveerde rente verwerkt in de post onderhanden werken dan wel voorraden. Voor de geactiveerde rente is een rentevoet gehanteerd van 5,25%. Het restant aangegane verplichtingen eind 2015 is € 0,- (excl. BTW) (2014: € 324.437,-).

Latente belastingvorderingen De post latente belastingvorderingen/schulden betreft de tot waardering gebrachte verrekenbare tijdelijke verschillen. Bij SallandWonen kunnen de latenties als volgt worden gespecificeerd: - Het tijdelijke verschil inzake te verrekenen verliezen bedraagt: - Het tijdelijke verschil inzake de onroerende zaken in exploitatie waarvan wordt verwacht dat deze in de komende vijf jaar worden verkocht bedraagt: - Het tijdelijke verschil inzake de leningportefeuille bedraagt: In de jaarrekening 2015 worden latenties gevormd voor tijdelijke verschillen tussen commerciële en fiscale waardering van activa en passiva. Uit de definitieve taxplanning zijn mogelijkheden naar voren komen om de belastbare winsten te drukken door de toepassing van een onderhoudsvoorziening en de afwaardering van bestaande huurwoningen op basis van lagere WOZ waarde. Dit levert een uitstel van belastingheffing op.



31-12-2015 31-12-2014

ACTIVA

€ €

Vorderingen

6.1 Huurdebiteuren 413.532 523.071

6.2 Gemeente - 1.775

6.3 Belastingen en sociale premies 2.049.721 -

6.4 Overige vorderingen 48.585 14.165

6.5 Overlopende activa 442.019 315.120

Totaal vorderingen per 31 december 2.953.857 854.131

6.1 Huurdebiteuren

Zittende huurders 289.630 416.555

Vertrokken huurders (incl. mutatiekosten) 398.074 395.928

Voorziening debiteuren 274.172- 289.412-

Totaal huurdebiteuren 413.532 523.071

6.2 Gemeenten

Overige vorderingen - 1.775

Totaal gemeenten - 1.775

6.3 Belastingen en sociale premies

Omzetbelasting - -

Vennootschapsbelasting 2.049.721 -

Totaal overige vorderingen 2.049.721 -

6.4 Overige vorderingen

Verkoop woningen 1.701 8.842

Diversen 46.884 5.323

Totaal overige vorderingen 48.585 14.165

6.5 Overlopende activa

Nog te verrekenen posten 263.529 170.281

Diversen 178.490 144.839

Totaal overlopende activa 442.019 315.120

Liquide middelen

7.1 Liquide middelen1. Kas 1.178 1.482

2. Vrij opneembare banktegoeden 1.037.749 1.462.007

Totaal liquide middelen 1.038.927 1.463.489

1. Kas 1.178 1.482

2. Vrij opneembare banktegoeden

Rabobank 52.848 565.940

Bank Nederlandse Gemeenten 982.620 893.926

ABN/AMRO 2.281 2.141

Totaal direct opvraagbaar 1.037.749 1.462.007



31-12-2015 31-12-2014

PASSIVA

Groepsvermogen € €

8.1 Eigen Vermogen

Saldo per 1 januari 115.004.431 111.378.474

Overige waardeverandering Sociaal Bezit 10.028.278 7.185.325

Vermogensmutatie a.g.v. inbreng panden 1.810.922- -

Vermogensmutatie a.g.v. initiële verkoop onder voorwaarden 53.393 265.420

Bij: Jaarresultaat 18.294.294 3.824.788-

Totaal overige reserves 141.569.474 115.004.431

Voorzieningen

9.1 Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw


Mutatie voorziening opgeleverde projecten 1.854.588- 3.143.234-

Toevoeging voorziening nieuwe projecten 90.849- 3.156.965

Dotatie bestaande projecten 761.599 562.893-

Mutatie voorziening nieuwe projecten 104.425- 381.866-

Mutatie voorziening bestaande projecten 1.127.221- 106.064-

Totaal voorziening onrendabele investeringen per 31 december 5.174.303 7.589.787

9.2 Voorziening voor belastingen

Saldo per 1 januari - 103.127

Mutatie - 103.127-

Saldo per 31 december - -

De voorziening heeft betrekking op de in ontwikkeling genomen projecten (materiële activa in ontwikkeling). Voor 3 projecten heeft SallandWonen een voorziening getroffen.

De voorziening voor belastingen heeft betrekking op het waarderingsverschil tussen de commerciële- en fiscale waardering van materiële vaste activa. De voorziening voor belastingen wordt gewaardeerd tegen nominale waarde.

Het cumulatief bedrag van de ongerealiseerde waardestijging met betrekking tot sociaal vastgoed in exploitatie en vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie (met betrekking tot sociaal vastgoed) bedraagt € 120.837.413 positief (2014: € 119.282.459 positief). Het cumulatief bedrag van de ongerealiseerde waardestijging met betrekking tot commercieel vastgoed in exploitatie en vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie (met betrekking tot commercieel vastgoed) bedraagt € 1.698.756 positief (2014: € 1.790.267 positief). Het cumulatief bedrag van de ongerealiseerde waardestijgingen met betrekking tot vastgoed verkocht onder voorwaarden bedraagt € 1.195.642 positief (2014: € 1.142.249).



31-12-2015 31-12-2014

PASSIVA


10.1.a Leningen overheid 10.000.122 11.568.523

10.1.b Leningen kredietinstellingen 176.750.577 188.911.721

10.2 Verplichtingen uit hoofde onroerende zaken VoV 2.529.312 2.062.750

Totaal langlopende schulden 189.280.011 202.542.994

10.1.a Leningen overheid



- Aflossingen 380.158- 295.198-

- Vervroegde aflossingen 1.188.243- -

Saldo per 31 december 10.000.122 11.568.523

10.1.b Leningen kredietinstellingen



- Nieuwe leningen 8.000.000 21.800.000

- Aflossingen 14.561.897- 18.988.784-

- Vervroegde aflossingen 831.664- 2.638.892-

- Mutatie verantwoording onder kortlopende schulden 4.767.583- 11.599.090


Restant looptijd

Bedrag van de leningen met een restant looptijd langer dan 5 jaar 156.560.737 159.388.386

Bedrag van de leningen met een restant looptijd langer dan 1 jaar 190.624.032 204.585.994

195.981.355 186.452.634

Aflossingsverplichting

De aflossingsverplichting binnen 1 jaar na afloop van het jaar, ad. € 13.873.333 zijn opgenomen

onder de kortlopende schulden, maar maken onderdeel uit van de langlopende schulden.

De aflossingsverplichtingen kunnen als volgt worden gespecificeerd:

- Reguliere aflossing leningen 3.873.333 4.105.750

- Eindaflossing leningen 10.000.000 5.000.000

Reële waarde langlopende schulden

De reële waarde van de langlopende leningen wordt berekend als de contante waarde van de toekomstige

rente- en aflossingsverplichtingen. Reële waarde langlopende schulden (disconteringsvoet 5%) 200.907.000 204.714.000

10.2 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VoV



- Nieuw verkochte woningen 105.000 585.750


Rentevoet De gemiddelde rentevoet van de leningen overheid en kredietinstellingen bedraagt circa 3,59 % (2014: circa 3,62 %). De rente van de vastrentende leningen is danwel voor de gehele looptijd gefixeerd danwel tot het renteherzieningsmoment. Het risico van deze leningen betreft: - Op het moment van renteherziening indien de rente hoger danwel lager is dan de oude contractrente. - De herfinanciering van de tussentijdse en eindaflossingen van de lening in een nieuwe lening met een hogere danwel lagere contractrente. - De rente van de variabel rentende leningen (zogeheten roll-over leningen) zijn allen gebaseerd op 3-maands Euribor. De rente van de roll-over leningen kent een spread van 0 tot en met 6 punten boven Euribor. De basisrenteleningen hebben een rentetarief dat bestaat uit twee componenten, zijnde een basisrente en een liquiditeitsopslag. De basisrente geldt voor de volledige looptijd van de leningen. De liquiditeitsopslag geldt voor de overeengekomen periode, waarbij de eerste minimale looptijd 5 jaar bedraagt. Na 5 jaar dient een nieuwe liquiditeitsopslag met de bank overgekomen te worden. De liquiditeitsopslag van de huidige basisrenteleningen bedraagt tussen 0,35% en 0,47%.

Zekerheden De onroerende en roerende zaken in exploitatie zijn (nagenoeg) geheel gefinancierd met leningen onder borging van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw heeft hierbij het recht van eerste hypotheek. Voor deze borgstelling wordt door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw een obligo per lening gevraagd. Als gevolg hiervan zijn de onroerende en roerende zaken in exploitatie die met geborgde leningen zijn gefinancierd niet met hypothecaire zekerheden bezwaard. De ultimo boekjaar bestaande obligoverplichting is onder de “Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen” opgenomen. De zekerheid is verkregen tot een bedrag van :

Verkoop onder Voorwaarden Het aantal woningen opgenomen onder onroerende zaken verkocht onder voorwaarden bedraagt 21 (2014: 20). Ultimo boekjaar zijn er geen onverkochte woningen gelabeld voor verkoop onder voorwaarden.



PASSIVA

Renterisico bij herfinanciering Het bedrijfseconomisch renterisico wordt in onderstaande grafiek weergegeven. Bij de bepaling van dit risico worden alle kasstromen van SallandWonen betrokken, dus ook kasstromen uit exploitatie en (des) investeringen. De zwarte lijn geeft het jaarlijks risicovolume weer inclusief investeringen. Het volume waarover renterisico wordt gelopen (zwarte lijn) is met 27,4 miljoen in 2021 duidelijk het grootst. Een hoog risico wijst erop dat SallandWonen een nadelige invloed van een rentestijging zou ondervinden. Daar staat tegenover dat een rentedaling en de huidige relatief lage marktrente kansen bieden bij het aantrekken van nieuwe financiering en renteconversie. In de huidige markt kunnen leningen worden aangetrokken tegen een lagere rente dan de gemiddelde vaste rente van 3,59% op de huidige bestaande portefeuille. Met de blauwe lijn is het risicovolume in beeld gebracht waarbij de (des)investeringen buiten beschouwing zijn gelaten. Exclusief (des)investeringen is het renterisicovolume maximaal in 2021 met 18,6 miljoen. Het renterisico voor de komende jaren bedraagt maximaal 46 miljoen euro in 2021. Hiermee blijft het risico onder het gestelde maximum van 15% per jaar.

Relatief renterisico

Door de omvang van het renterisico te delen door de verwachte omvang van de leningenportefeuille, ontstaat het relatieve renterisico. Daarnaast is in de grafiek inzichtelijk gemaakt in welke mate (voorgenomen) investeringen het risicoprofiel beïnvloeden. De invloed van investeringen op het renterisico is, het grootst in 2021 (14,5%). Om de risico’s op de kapitaalmarkt te beperken heeft SallandWonen een terughoudend beleid met betrekking tot financiële producten als derivaten. SallandWonen maakt geen gebruik van derivaten of soortgelijke financiële producten.

Tegenpartijrisico

De partijen waarbij de leningen zijn afgesloten bestaat uit de volgende instellingen: BNG € 95.377.535 SVN € 469.903 SNS € 10.000.000 NWB € 71.771.388 Depfa € 10.000.000 Energiefonds € 3.860.000 Gemeente € 9.145.206 Totaal per 31 december 2015 € 200.624.032 De N.V. Bank Nederlandse Gemeenten is een bank van en voor overheden en instellingen van maatschappelijk belang. BNG is een structuurvennootschap.



31-12-2015 31-12-2014

PASSIVA

€ €


11.1 Schulden kredietinstellingen 13.873.333 9.105.750

11.2 Schulden aan leveranciers 1.902.264 1.815.792

11.3 Belastingen en premies sociale verzekeringen 880.664 8.782.426

11.4 Overige schulden 26.948 180.505

11.5 Overlopende passiva 4.311.353 5.005.557

Totaal kortlopende schulden 20.994.562 24.890.030

11.1 Schulden aan kredietinstellingenBank Nederlandse Gemeenten, rekening courant - -

Kortlopend deel langlopende schulden 13.873.333 9.105.750

Totaal schulden aan kredietinstellingen 13.873.333 9.105.750

11.2 Schulden aan leveranciersSchulden aan leveranciers 1.902.264 1.815.792

Totaal schulden aan leveranciers 1.902.264 1.815.792

11.3 Belastingen en sociale verzekeringenOmzetbelasting 630.015 825.684

Vennootschapsbelasting - 7.686.654

Loonheffing 189.950 184.264

Premies sociale verzekering en pensioenpremie 60.699 85.824

Totaal belastingen en sociale verzekeringen 880.664 8.782.426

11.4 Overige schuldenSchulden aan gemeenten 26.948 180.505

Totaal overige schulden 26.948 180.505

11.5 Overlopende passivaNiet vervallen rente 2.982.167 3.141.405

Reservering verlofuren 114.728 188.814

Reservering afwikkeling claim 450.000 -

Vooruit ontvangen huur 361.080 323.526

Te verrekenen posten 218.037 596.116

Gereserveerde controlekosten 22.875 21.500

Vooruit gefactureerde opbrengsten 31.095 36.175

Nog te ontvangen facturen 21.342- 467.463

Diversen 152.713 230.558

Totaal overlopende passiva 4.311.353 5.005.557

De kredietfaciliteit in rekening courant bij BNG bedraagt per 31 december 2015 € 8 miljoen. Het rentepercentage is gelijk aan 1 maands Euribor + 0.75 basispunten op jaarbasis. Over het niet opgenomen deel van de kredietlimiet wordt 0,15% bereidstellingsprovisie betaald.

De reservering afwikkeling claim heeft betrekking op de verplichting uit het verleden richting OWTP. Voorheen is deze verantwoord onder de Niet uit de balans blijkende verplichtingen, in 2016 wordt de claim afgewikkeld.



Financiële Instrumenten

Algemeen

Liquiditeitsrisico

Kredietrisico

Renterisico en kasstroomrisico

Reële Waarde

Valutarisico

De toegelaten instellingen loopt kredietrisico over financiële vaste activa, vorderingen en effecten. Het maximale kredietrisico inzake financiële vaste activa bedraagt € 1,53 miljoen (zijnde een latente belastingvordering). Het maximale kredietrisico inzake vorderingen bedraagt € 1,53 miljoen en het maximale kredietrisico inzake effecten bedraagt € 0,-. De vorderingen van de toegelaten instelling uit hoofde van de huurdebiteuren ad € 0,41 miljoen zijn gespreid over een groot aantal huurders. De vorderingen op deelnemingen bedragen in totaal (langlopend en kortlopend) € 0,43 miljoen en heeft betrekking op de meerdere deelnemingen. Zie voor een nadere toelichting de post deelnemingen in de enkelvoudige balans.

De toegelaten instelling beschikt ultimo 2015 over een nog op te nemen kredietfaciliteit van ca. € 8.000.000,-. De totale kredietfaciliteit bedraagt ook € 8.000.000,- .

De toegelaten instelling maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van uiteenlopende financiële instrumenten die de toegelaten instelling blootstellen aan markt- en/of kredietrisico’s. Het betreft financiële instrumenten die in de balans zijn opgenomen en interest derivaten om toekomstige kasstromen af te dekken. De toegelaten instelling handelt niet in deze financiële derivaten en heeft procedures en gedragslijnen om de omvang van het kredietrisico bij elke tegenpartij of markt te beperken. Bij het niet-nakomen door een tegenpartij van aan de toegelaten instelling verschuldigde betalingen blijven eventuele daaruit voortvloeiende verliezen beperkt tot de marktwaarde van de desbetreffende instrumenten. De contractwaarde of fictieve hoofdsommen van de financiële instrumenten zijn slechts een indicatie van de mate waarin van dergelijke financiële instrumenten gebruik wordt gemaakt en niet van het bedrag van de krediet- of marktrisico’s.

De reële waarde van de in de balans verantwoorde financiële instrumenten zoals vorderingen, liquide middelen en kortlopende schulden, benadert de boekwaarde ervan. De reële waarde van de effecten bedraagt ultimo 2015 € 0,- (2014: € 0,-). De boekwaarde van de effecten bedraagt ultimo 2015: € 0,- (2014: € 0,-). De reële waarde van de schulden aan overheid en kredietinstellingen bedraagt ultimo 2015 € 200.907.000,- (2014: € 204.714.000) en is daarbij gebaseerd op de kasstromen van de leningenportefeuille (exclusief interestderivaten) gebruikmakend van een disconteringsvoet van 5% (gebaseerd op actuele marktrente voor vergelijkbare leningen). De boekwaarde bedraagt ultimo 2015 € 200.624.032,- (2014: € 209.585.994,-). De reële waarde van de vorderingen op deelnemingen is niet voldoende betrouwbaar te bepalen. Voor nadere informatie wordt verwezen naar de toelichting op de post deelnemingen. De reële waarde van de overige langlopende schulden (waar onder de terugkoopverplichting inzake verkocht onder voorwaarden) benadert de boekwaarde ervan.

De toegelaten instelling loopt renterisico over de rentedragende vorderingen en schulden. Voor vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt de toegelaten instelling risico ten aanzien van de toekomstige kasstromen, met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden loopt de toegelaten instelling risico’s over de marktwaarde. Met betrekking tot bepaalde variabel rentende schulden heeft de toegelaten instelling interest derivaten afgesloten, waarbij de variabele rente wordt omgezet naar een vaste rente. Zie voor een nadere toelichting inzake de renteherzieningsdata- en aflossingsdata, het tegenpartijrisico en de onderpandverplichtingen inzake renteinstrumenten de toelichting bij de langlopende schulden.

SallandWonen is alleen werkzaam in Nederland en loopt geen valutarisico's.



31-12-2015 31-12-2014

€ €

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen

Obligo Waarborgfonds Sociale Woningbouw

Obligo per 31 december 6.775.281 7.322.801

Verplichtingen onderhoud

Verplichting dagelijks onderhoud per 31 december 76.475 118.894

,

Verplichtingen projecten

Verplichting Projecten / Planmatig onderhoud per 31 december 20.600 364.301

Wet Ketenaansprakelijkheid

Vennootschappen onder Firma

Fiscale eenheid

Faillissementen bouwbedrijven

Het obligo aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) uit hoofde van door het WSW geborgde leningen, welke opeisbaar wordt, indien blijkt dat het aan het WSW betaalde disagio en de achtergestelde leningen tezamen niet voldoende zijn om de aanspraken op het WSW te dekken.

Contracten die in het kader van het dagelijks onderhoud in 2015 met een derde zijn afgesloten maar waarvan de werkzaamheden pas in 2016 worden uitgevoerd vertegenwoordigen een materiële waarde.

Contracten die in het kader van de projectontwikkeling / planmatig onderhoud in 2015 met een derde zijn afgesloten maar waarvan de werkzaamheden pas in 2016 worden uitgevoerd vertegenwoordigen een materiële waarde.

In het kader van de Wet ketenaansprakelijkheid, wordt met het oog op risicobeperking voor alle betreffende aannemers (nieuwbouw, planmatig- / mutatie- / dagelijks onderhoud zowel de G-rekening constructie als de BTW-verleggings- regeling toegepast. Hierdoor is het risico vrijwel nihil.

Groepsmaatschappijen zijn hoofdelijk aansprakelijk voor schulden van vennootschappen onder firma waarin zij als firmant deelnemen.

SallandWonen vormt samen met haar dochterondernemingen een fiscale eenheid voor de heffing van vennootschapsbelasting en BTW. Elk der vennootschappen en de toegelaten instelling SallandWonen is aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen.

In 2007 is het faillissement over bouwbedrijf Bosch te Olst uitgesproken. De financiële schade voor SallandWonen is op dit moment niet bekend. De afwikkeling van het faillissement bevind zich in de afsluitende fase.


TOELICHTING OP DE WINST- EN VERLIESREKENING BOEKJAAR 2015 GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Jaarrekening Begroting Jaarrekening

2015 2015 2014

BEDRIJFSOPBRENGSTEN

€ € €

1.1 Huren

Nettohuur

1. Woningen en woongebouwen 35.677.953 34.640.506 2. Onroerende goederen niet zijnde woningen 1.528.462 1.528.451

37.206.415 37.299.000 36.168.957

Af: - Huurderving wegens leegstand 303.032- 549.000- 393.897-

Totaal huren 36.903.383 36.750.000 35.775.060

1.2 Vergoedingen

Overige goederen, leveringen en diensten 716.466 795.000 821.698 Af: vergoedingsderving 24.655- 10.000- 38.503-

Totaal vergoedingen 691.811 785.000 783.195

1.3 Netto Verkoop Resultaat

1a. Verkoopopbrengst koopwoningen na aftrek verkoopkosten - - 45.669- 1b. Verkoopopbrengst kavels na aftrek verkoopkosten 272.106 - 49.736- 1c. Resultaat Percentage-Of-Completion Method - - - 2a. Verkoopopbrengst huurwoningen na aftrek verkoopkosten en boekwaarde 3.577.149 3.656.000 2.552.815 2b. Verkoopopbrengst BOG na aftrek verkoopkosten en boekwaarde - - 426.442 3. Verkoopopbrengst huurwoningen VoV na aftrek verkoopkosten en boekwaarde - 26.000- - 4. Verkoopopbrengst ten dienste van na aftrek verkoopkosten en boekwaarde - - - 3. Resultaat Percentage-Of-Completion Method nevenstructuur 240.458 228.800

Totaal verkoop onroerende goederen 4.089.713 3.630.000 3.112.652

1.4 Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf

Geactiveerde productie 618.349 745.000 949.189

Totaal geactiveerde productie 618.349 745.000 949.189

1.5 Overige bedrijfsopbrengsten

Totaal overige bedrijfsopbrengsten SallandWonen 70.105 114.000 153.658

Totaal overige bedrijfsopbrengsten 70.105 114.000 153.658

Verkoopresultaten en onrendabele investeringen worden separaat in de Winst- en Verliesrekening verantwoord. Bij de bepaling van het verkoopresultaat is rekening gehouden met een toerekening van kosten van de werkzaamheden verricht door de eigen dienst van SallandWonen. De winst op het onderhanden werk wordt verantwoord volgens de methode "Percentage-Of-Completion Method". Het Percentage of Completion is bepaald door de verhouding tussen gemaakte versus begrote kosten. In 2015 zijn er 41 huurwoningen verkocht.




2015 2015 2014

BEDRIJFSLASTEN

€ € €

2.1 Afschrijvingen op materiële vaste activa

1. Sociaal vastgoed in exploitatie 14.588.216 12.702.000 13.698.638 2. Onroerende en roerende zaken ten dienst van de exploitatie 530.133 664.000 533.022

Totaal afschrijvingen 15.118.349 13.366.000 14.231.660

2.2 Overige waardeveranderingen materiële vaste activa

Dotatie voorziening onrendabele investeringen 761.599 1.408.000 3.156.965

Correctie dotatie voorziening onrendabele investeringen bestaande projecten 1.945.437- 562.893-

Waardeverandering MVA verantwoord in resultaat 1.409.526 3.274.000- 6.666.848

Afwaardering reële waarde onroerende zaken in ontwikkeling 2.249.630- - 8.098.718-

Strategische afwaardering activa in exploitatie en ontwikkeling 3.907- - -

Overige waardeveranderingen MVA 2.027.849- 1.866.000- 1.162.202

2.3 ErfpachtBetaalde erfpachtvergoedingen 18.427 18.000 18.182

Totaal erfpacht 18.427 18.000 18.182

2.4 Lonen en salarissen

Bruto salarissen 2.941.354 3.140.000 3.377.389 Uitzendkrachten / gedetacheerd personeel 132.508 228.000 117.517 Af: ontvangen ziekengeld - - 24.702-

Totaal lonen en salarissen 3.073.862 3.368.000 3.470.204

In het boekjaar waren gemiddeld 65 (2014: 68) werknemers werkzaam bij SallandWonen.Per einde boekjaar zijn er beperkt opgebouwde rechten op vakantiedagen.Gezien de beperkte omvang is hier geen voorziening voor getroffen.

2.5 Sociale lasten

Sociale lasten bedrijfsvereniging 504.364 532.000 538.972

2.6 Pensioenlasten

Pensioenlasten Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW) 502.073 581.000 579.827

De medewerkers van woningcorporaties in Nederland hebben een pensioenregeling die is ondergebracht bij SPW. Deze pensioenregeling betreft een voorwaardelijk geïndexeerde middelloonregeling. Indexatie (aanpassing met prijsstijging) van de toegekende aanspraken en rechten vindt uitsluitend plaats indien en voor zover de middelen van het pensioenfonds daartoe ruimte laten en het pensioenfonds daartoe heeft besloten. Indien de omstandigheden bij het pensioenfonds daar aanleiding toe geven kan het bestuur besluiten tot het korten van aanspraken. De pensioenregeling wordt volgens de Pensioenwet gekarakteriseerd als uitkeringsovereenkomst. Per 31 december 2015 bedroeg de geschatte dekkingsgraad van SPW 109 procent. Het minimum vereist eigen vermogen (dekkingsgraad) volgens DNB is 105 procent. Als de dekkingsgraad van een fonds te laag is, moeten pensioenfondsen maatregelen treffen. Een fonds dient dan een korte termijn herstelplan op te stellen waaruit blijkt dat het fonds binnen drie jaar uit dekkingstekort komt.



BEDRIJFSLASTEN

Naam: Functie: Bezoldiging 2015: Bezoldiging 2014:

drs. L. van Veen - Lid Raad van Commissarissen 1 januari 2015 t/m 30 juni 2015 5.000€ 10.262€ - Voorzitter Remuneratiecommissie 1 januari 2015 t/m 31 december 2015

E.R. Veenstra - Lid Raad van Commissarissen 1 juni 2015 t/m 31 december 2015 4.708€ -€ - Lid Auditcommissie 1 september 2015 t/m 31 december 2015

ing. G.W. Nijman - Voorzitter Raad van Commissarissen 1 januari 2015 t/m 31 december 2015 11.500€ 9.697€ - Lid Remuneratiecommissie 1 januari 2015 t/m 31 december 2015

L. Faber - Lid Raad van Commissarissen 1 juni 2015 t/m 31 december 2015 4.375€ -€

drs. H.W.J. Buijs - Vice-voorzitter Raad van Commissarissen juli 2015 t/m 31 december 2015 9.250€ 9.209€ - Lid Remuneratiecommissie 1 januari 2015 t/m 31 december 2015

drs. R. Niehof RA - Lid Raad van Commissarissen 1 januari 2015 t/m 31 december 2015 7.500€ 7.894€ - Voorzitter Auditcommissie 1 januari 2015 t/m 31 december 2015

Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (verder: WNT) in werking getreden. De directeur-bestuurder wordt op grond van deze wet gezien als topfunctionaris. In het kader van de WNT worden de volgende gegevens gemeld.

In 2015 is een nieuwe bestuurder aangesteld. De bezoldiging voldoet aan de norm die het WNT aangeeft. De norm is naar rato van de duur van het dienstverband in het boekjaar toegepast. De voormalig bestuurder valt in de overgangsregeling van de WNT, aangezien de met hem gemaakte bezoldigingsafspraak (ruim) voor 1 januari 2013 was overeengekomen. De uitkering wegens beëindiging van het dienstverband voldoet aan de norm die het WNT aangeeft. De norm is naar rato van de duur van het dienstverband in het boekjaar toegepast. Bezoldiging Raad van Commissarissen De WNT geeft ten aanzien van de bezoldiging van commissarissen aan dat deze per 1 januari 2013 maximaal 10% (lid) of 15% (voorzitter) mag bedragen van de voor de organisatie geldende maximale bezoldiging van de bestuurder. Een commissaris die voor 1 januari 2013 is benoemd en wiens vergoeding hoger is dan de WNT aangeeft, kan deze hogere vergoeding blijven ontvangen tot het moment van herbenoeming op basis van overgangsrecht. De bezoldiging van de commissarissen in 2015 excl. BTW is als volgt:

De bezoldiging van de raad van commissarissen volgens de WNT bedroeg in 2015 in totaal € 42.333 (2014: € 48.902). De bezoldiging van enkele leden van de Raad van Commissarissen in 2015 voldoet aan de norm die de WNT aangeeft. Op grond van BW2 titel 9 bedraagt de vergoeding aan commissarissen € 53.158 (2014: € 56.407). Naast de krachten de WNT vermelde componenten, bevat de bezoldiging met name de verplichte sociale verzekeringspremies en voor zover van toepassing de niet-verrekenbare in rekening gebrachte omzetbelasting. Reis- en onkosten De leden van de raad van commissarissen kunnen werkelijk gemaakte onkosten declareren.


TOELICHTING OP DE WINST- EN VERLIESREKENING BOEKJAAR 2015 GECONSOLIDEERDE JAARREKENING Jaarrekening Begroting Jaarrekening

2015 2015 2014

BEDRIJFSLASTEN

€ € €

2.7 Lasten onderhoud

1. Dagelijks onderhoud 1.362.063 1.027.000 1.441.002 2. Mutatieonderhoud 346.356 322.000 860.256 3. Planmatig onderhoud 3.925.271 4.720.000 3.734.711

Sub-totaal 5.633.690 6.069.000 6.035.969

Af: onderhoudslasten werkplaats (excl.materiaalverbruik) 377.401- 319.000- 543.023-

Totaal lasten onderhoud 5.256.289 5.750.000 5.492.946

2.8 Leefbaarheid

Uitgaven leefbaarheid 64.066 115.000 69.071

2.9 Overige bedrijfslasten

1. Directe exploitatielasten woningen en woongebouwen 5.325.236 6.500.000 6.050.662 2. Directe exploitatielasten overige goederen, leveringen en diensten 706.258 785.000 802.198 3. Overige lasten 4.281.212 3.162.000 3.373.754

Totaal overige bedrijfslasten 10.312.706 10.447.000 10.226.614

1. Directe exploitatielasten woningen en woongebouwena. Belastingen 1.621.373 1.600.000 1.562.984 b. Verzekeringen 126.929 120.000 124.287 c. Contributie Aedes 42.376 50.000 40.729

d. Saneringsheffing - 669.000 1.120.898

e. Verhuurderheffing 3.329.776 3.647.000 3.051.526

f. Bijdrage HVS/HBS 41.270 39.000 -

g. Overige lasten 163.512 375.000 150.238

Totaal directe exploitatielasten 5.325.236 6.500.000 6.050.662

2. Directe exploitatielasten overige goederen, leveringen en diensten

a. Servicekosten diverse complexen 627.007 705.000 718.814 b. Kosten met betrekking tot glasverzekering 79.251 80.000 83.384 c. Overige exploitatielasten - - -

Totaal leveringen en diensten 706.258 785.000 802.198

3. Overige lasten

a. Overige personeelskosten 553.510 620.000 504.122 b. Overige huisvestingskosten 241.858 232.000 272.788 c. Raad van Commissarissen 93.665 96.000 76.017

d. Algemene kosten 1.462.786 1.507.000 1.446.164

e. Overige lasten 1.929.393 707.000 1.074.663

Totaal overige lasten 4.281.212 3.162.000 3.373.754

Toelichting externe controle/honorarium accountant


TOELICHTING OP DE WINST- EN VERLIESREKENING BOEKJAAR 2015 GECONSOLIDEERDE JAARREKENING (vervolg)Jaarrekening Begroting Jaarrekening

2015 2015 2014

€ € €

3.1 Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed

Niet gerealiseerde waardeverandering VOV-woning 237.437- 9.000- 51.625-

Mutatie marktwaarde commercieel vastgoed 1.286.374 27.000- 166.734-

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed 1.048.937 36.000- 218.359-

4.1 Rentebaten

Geactiveerde rente onroerende zaken in ontwikkeling 219.014 359.000 551.674

Totaal rentebaten 219.014 359.000 551.674

Voor de geactiveerde rente is een rentevoet gehanteerd van 5,25%.

4.2 Rentelasten

Verschuldigde rente leningen 7.409.595 - 7.805.956 Overige rentelasten 206.205 - 17.353

Totaal rentelasten 7.615.800 7.714.000 7.823.309

5.1 Belastingen

Vrijval oude jaren 7.609.478- - -

Verschuldigde vennootschapsbelasting - - 1.318.870

Mutatie Belastinglatenties 7.404.415- - -

Belastingen nevenstructuur BV's 77.176- - -

Totaal belastingen 15.091.069- 1.003.000 1.318.870

Transacties met verbonden partijen

Van transacties met verbonden partijen is sprake wanneer een relatie bestaat tussen de toegelaten instelling, haar deelnemingen en hun bestuurders en leidinggevende functionarissen. Er hebben zich geen transacties met verbonden partijen voorgedaan op niet zakelijke grondslag. In de normale bedrijfsactiviteiten koopt en verkoopt de toegelaten instelling goederen en diensten van en aan verschillende verbonden partijen waarin de onderneming een belang van 50% of minder bezit. Deze transacties worden over het algemeen op zakelijke grondslag uitgevoerd tegen voorwaarden die vergelijkbaar zijn met die van transacties met derden. In 2015 bedroegen de aankopen van goederen en diensten van verbonden partijen in totaal € 0,- en de verkopen van goederen en diensten aan verbonden partijen bedroegen € 0,-. Per 31 december 2015 bedroegen de vorderingen op verbonden partijen € 0,-, terwijl de schulden aan verbonden partijen € 0,- bedroegen.

De onderneming vormt samen met Saalien Holding BV, Saalien Belegging BV, BWS Koopwoningen BV, Saalien Exploitatie BV, Saalien Ontabe BV en Saalien Ontwikkeling BV een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. De vennootschapsbelasting is in elk van de rechtspersonen opgenomen voor dat deel van de desbetreffende rechtspersoon als zelfstandig belastingplichtige verschuldigd zou zijn, rekening houdend met voor de vennootschap geldende fiscale faciliteiten. Het effectieve tarief voor de vennootschapsbelasting bedraagt 0,0% bij een nominaal wettelijk tarief van 25%. Dit verschil wordt veroorzaakt door de permanente verschillen,de afschrijving bedrijfswaarde en de mutatie in de marktwaarde van het commercieel bezit. Voor 2012, 2013 en 2014 is in het kader van de VSO II nog geen aangifte gereed.


ENKELVOUDIGE BALANS PER

ACTIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €

Vaste Activa


Sociaal vastgoed in exploitatie 1.1 315.500.071 322.919.145

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 1.2 8.012.184 8.331.590

Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie 1.3 552.445 505.648

324.064.700 331.756.383

Vastgoedbeleggingen

Commercieel vastgoed in exploitatie 2.1 12.961.247 8.411.701

Vastgoed verkocht onder voorwaarden 2.2 2.240.250 2.011.125

15.201.497 10.422.826


Deelnemingen 3.1 1.824.210 33.542

Latente belastingvordering 3.2 9.867.886 2.463.471

Overige 3.3 450.000 2.360.000

12.142.096 4.857.013

Vlottende activa

Voorraden

Voorraad materialen 4.1 30.541 28.160

Voorraad opgeleverde kooplocaties 4.2 637.673 850.623 Voorraad te verkopen huurpanden 4.3 1.682.515 1.225.047

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor verkoop 4.4 8.389 12.770

2.359.118 2.116.600

Onderhanden projecten 5.1 - -

- -

Vorderingen

Huurdebiteuren 6.1 413.532 523.071

Gemeenten 6.2 - 1.775

Groepsmaatschappijen 6.3 14.279- 84.102

Belastingen en Sociale premies 6.4 2.049.721 -

Overige vorderingen 6.5 48.585 14.165

Overlopende activa 6.6 437.882 314.959

2.935.441 938.072

Liquide middelen 7.1 378.282 569.563

378.282 569.563

Totaal 357.081.134 350.660.457


31 DECEMBER 2015 na resultaatbestemming

PASSIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €

Eigen Vermogen

Eigen vermogen

Overige reserves 8.1 141.569.474 115.004.431

141.569.474 115.004.431

Vreemd Vermogen

Voorzieningen

Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw 9.1 5.174.303 7.589.787

Voorziening voor belastingen 9.2 - -

Voorziening voor deelnemingen 9.3 - 49.701

5.174.303 7.639.488


Leningen overheid en kredietinstellingen 10.1 186.750.699 200.480.244

Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VoV 10.2 2.529.312 2.062.750

189.280.011 202.542.994


Schulden aan kredietinstellingen 11.1 13.873.333 9.943.058

Schulden aan leveranciers 11.2 1.898.951 1.787.298

Belastingen en premies sociale verzekeringen 11.3 954.884 8.621.551

Overige schulden 11.4 26.948 180.505

Overlopende passiva 11.5 4.303.230 4.941.132

21.057.346 25.473.544

Totaal 357.081.134 350.660.457


ENKELVOUDIGE WINST- EN VERLIESREKENING OVER HET BOEKJAAR 2015na resultaatbestemming Jaarrekening Begroting Jaarrekening

2015 2015 2014

€ € €

Bedrijfsopbrengsten

Huren 1.1 36.903.383 36.750.000 35.775.060

Vergoedingen 1.2 691.811 785.000 783.195

Netto verkoop resultaat 1.3 3.849.255 3.497.000 2.883.852

Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf 1.4 618.349 745.000 949.189

Overige bedrijfsopbrengsten 1.5 74.066 114.000 153.658

Som der bedrijfsopbrengsten (a) 42.136.864 41.891.000 40.544.954

BedrijfslastenAfschrijvingen op MVA 2.1 15.118.349 13.366.000 14.231.660

Overige waardeveranderingen materiële vaste activa 2.2 2.027.849- 1.866.000- 1.162.202

Erfpacht 2.3 18.427 18.000 18.182

Lonen en salarissen 2.4 3.073.862 3.368.000 3.470.204

Sociale lasten 2.5 504.364 532.000 538.972

Pensioenlasten 2.6 502.073 581.000 579.827

Lasten onderhoud 2.7 5.256.289 5.750.000 5.492.946

Leefbaarheid 2.8 64.066 115.000 69.071

Overige bedrijfslasten 2.9 10.312.125 10.447.000 10.226.078

Som der bedrijfslasten (b) 32.821.706 32.311.000 35.789.142

Bedrijfsresultaat (a-b) 9.315.158 9.580.000 4.755.812

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed 3.1 1.048.937 36.000- 218.360-

Financiële baten en lastenRentebaten 4.1 117.720 359.000 531.702

Opbrengsten financiële vaste activa en effecten 4.2 136.862 118.000 118.000

Rentelasten 4.3 7.678.645- 7.714.000- 7.823.942-

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 2.940.032 2.307.000 2.636.788-

Belastingen 5.1 15.013.893 1.003.000- 1.276.281-

Resultaat deelnemingen 6.1 340.369 16.000 88.280

Resultaat na belastingen 18.294.294 1.320.000 3.824.788-


TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2015 ENKELVOUDIGE JAARREKENING na resultaatbestemming

ACTIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €

Vaste activa


1.1 Sociaal vastgoed in exploitatie 315.500.071 322.919.145

1.2 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 8.012.184 8.331.590

1.3 Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie 552.445 505.648

Totaal materiële vaste activa 324.064.700 331.756.383

1.1 Sociaal Vastgoed in exploitatie


- Aanschafprijs 302.911.354 281.341.158

- Cumultatieve afschrijvingen en waardeveranderingen 20.007.791 33.187.952



Investeringen in sociaal vastgoed in exploitatie 5.930.988 20.400.420

Geactiveerd onderhoud 973.876 1.229.639

Verkopen boekjaar 1.986.128- 1.476.358-

Overboeking tussen commercieel en sociaal 3.263.172- 1.008.144

Overboeking naar vastgoed in ontwikkeling 2.647.706- -

Afschrijvingen 14.588.216- 13.698.638-

Overboeking naar vastgoed bestemd voor verkoop (Voorraad) 457.468- 408.351

Waardeveranderingen verantwoord in resultaat 1.409.526- 6.666.848-

Waardeveranderingen verantwoord in eigen vermogen 10.028.278 7.185.325

Totale mutaties in boekjaar 7.419.074- 8.390.035


- Aanschafprijs 301.461.744 302.911.354

- Cumulatieve afschrijving en waardeveranderingen 14.038.327 20.007.791


1.2 Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

GebouwenStand per 1 januari:



Boekwaarde 7.466.336 7.763.871


- investeringen - -

- desinvestering - -


297.535- 297.535-




Boekwaarde 7.168.801 7.466.336

Overige bedrijfsmiddelenStand per 1 januari:



Boekwaarde 865.254 1.117.180


- investeringen 228.726 -

- desinvestering aanschafwaarde 45.000- 36.733-

- desinvestering cumulatieve afschrijving 27.000 20.294


21.871- 251.926-




Boekwaarde 843.383 865.254

Totaal activa ten dienste van exploitatie- aanschaffingswaarde 12.305.210 12.121.484


Boekwaarde 8.012.184 8.331.590


TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2015 ENKELVOUDIGE JAARREKENING na resultaatbestemming (vervolg)

ACTIVA 31-12-2015 31-12-2014

1.3 Vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie € €



- cumulatieve afboeking in verband met reële waarde 1.243.495- 5.711.050

Boekwaarde 505.648 2.522.874


- investeringen 6.412.015 13.987.740

- afwaardering i.v.m. reële waarde 1.231.646- 3.631.163-

- afboeking t.l.v. resultaat 787.303- -

- correctie 8.389- -

- in exploitatie genomen - mutatie woningen in exploitatie genomen 6.587.510- 20.472.521-

- afwaardering i.v.m. reële waarde 2.249.630 8.098.718

46.797 2.017.226-


- aanschaffingswaarde 777.956 1.749.143

- cumulatieve afboeking in verband met reële waarde per 31 december 225.511- 1.243.495-

Boekwaarde 552.445 505.648

Vastgoedbeleggingen

2.1 Commercieel vastgoed in exploitatie 12.961.247 8.411.701

2.2 Vastgoed verkocht onder voorwaarden 2.240.250 2.011.125

2.3 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie - -

Totaal Vastgoedbeleggingen 15.201.497 10.422.826

2.1 Commercieel vastgoed in exploitatie


Aanschafprijs 10.358.629 10.899.456

Cumulatieve waardeveranderingen 1.946.928- 1.780.194-

Marktwaarde commercieel bezit


- Investeringen in commercieel vastgoed in exploitatie - 166.121

- Overboeking van vastgoed in ontwikkeling - 301.196

- Overboeking tussen commercieel en sociaal 3.263.172 1.008.144-

- Overige waardemutaties 1.286.374 166.734-


Aanschafprijs 13.621.801 10.358.629

Cumulatieve waardeveranderingen 660.554- 1.946.928-

Marktwaarde commercieel bezit 12.961.247 8.411.701

2.2 Vastgoed verkocht onder voorwaarden

Stand per 1 januari: 2.011.125 1.735.125


- Nieuwe verkopen 105.000 585.750


2.3 Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatieStand per 1 januari:


- cumulatieve afboeking in verband met reële waarde - -

Boekwaarde per 1 januari - -


- investeringen - 10.000-

- afwaardering i.v.m. reële waarde - -

- in exploitatie genomen investering - 190.000

- in exploitatie genomen afwaardering - -

- terugboeking van Kortlopende Schulden - 180.000-

- -



- cumulatieve afboeking in verband met reële waarde per 31 december - -

Boekwaarde pre 31 decemer - -



3.1 Deelnemingen 1.824.210 33.542

3.2 Latente belastingvordering 9.867.886 2.463.471

3.3 Overige 450.000 2.360.000

Totaal Financiële vaste activa 12.142.096 4.857.013

3.1 Deelnemingen

Stand per 1 januari: 33.542 33.477


- resulaat deelnemingen 340.369 88.281

- overboeking naar voorzienining deelnemingen 49.701- 88.216-

- omzetting kapitaal 1.500.000 -

Stand per 31 december 1.824.210 33.542

3.2 Latente belastingvorderingStand per 1 januari 2.463.471 1.529.130

Mutatie in boekjaar 7.404.415 934.341




ACTIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €

Financiële vaste activa (vervolg)

3.3 OverigeStand lening u/g per 1 januari

- Het Saalien Holding BV 2.360.000 2.360.000

Boekwaarde per 1 januari 2.360.000 2.360.000


- Aflossing lening 410.000- -

- Omzetting naar kapitaal 1.500.000- -

Stand lening u/g per 31 december

- Het Saalien Holding BV 450.000 2.360.000

Boekwaarde per 31 december 450.000 2.360.000

Vlottende Activa

Voorraden4.1 Voorraad onderhoudsmaterialen 30.541 28.160

4.2 Voorraad opgeleverde kooplocaties 637.673 850.623

4.3 Voorraad onverkochte huurpanden 1.682.515 1.225.047

4.4 Voorraad onverkochte koopwoningen in aanbouw 8.389 12.770

Totaal voorraden 2.359.118 2.116.600

Vorderingen

6.1 Huurdebiteuren 413.532 523.071

6.2 Gemeente - 1.775

6.3 Groepsmaatschappijen 14.279- 84.102

6.4 Belastingen en sociale premies 2.049.721 -

6.5 Overige vorderingen 48.585 14.165

6.6 Overlopende activa 437.882 314.959

Totaal vorderingen 2.935.441 938.072

6.1 HuurdebiteurenZittende huurders 289.630 416.555

Vertrokken huurders (incl. mutatiekosten) 398.074 395.928

Voorziening debiteuren 274.172- 289.412-

Totaal huurdebiteuren 413.532 523.071

6.2 GemeentenOverige vorderingen - 1.775

Totaal gemeenten - 1.775

6.3 Vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen

Rekeningcourant Saalien Holding BV - 6.000

Rekeningcourant Saalien Ontwikkeling BV 14.279- 78.102

Totaal vorderingen op maatschappijen waarin wordt deelgenomen 14.279- 84.102



ACTIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €

Vlottende activa (vervolg)

6.4 Belastingen en Sociale PremiesOmzetbelasting - -

Vennootschapsbelasting 2.049.721 -

Totaal belastingen en sociale premies 2.049.721 -

6.5 Overige vorderingenVerkoop woningen 1.701 8.842

Diversen 46.884 5.323

Totaal overige vorderingen 48.585 14.165

6.6 Overlopende activaNog te verrekenen posten 263.529 170.281

Diversen 174.353 144.678

Totaal overlopende activa 437.882 314.959

Liquide middelen

7.1 Liquide middelen1. Kas 1.178 1.482

2. Vrij opneembare banktegoeden 377.104 568.081

Totaal liquide middelen 378.282 569.563

1. Kas 1.178 1.482

2. Vrij opneembare banktegoedenRabobank 52.848 565.940

Bank Nederlandse Gemeenten 321.975 -

ABN/AMRO 2.281 2.141

Totaal direct opvraagbaar 377.104 568.081



PASSIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €

Eigen vermogen


Algemene bedrijfsreserve


Overige waardeverandering Sociaal Bezit 10.028.278 7.185.325

Vermogensmutatie a.g.v. inbreng panden 1.810.922- -

Vermogensmutatie a.g.v. initiële verkoop onder voorwaarden 53.393 265.420

Bij: Jaarresultaat 18.294.294 3.824.788-


Voorzieningen

9.1 Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw


Mutatie voorziening opgeleverde projecten 1.854.588- 3.143.234-

Toevoeging voorziening nieuwe projecten 90.849- 3.156.965

Dotatie bestaande projecten 761.599 562.893-

Mutatie voorziening nieuwe projecten 104.425- 381.866-

Mutatie voorziening bestaande projecten 1.127.221- 106.064-

Totaal voorziening onrendabele investeringen 5.174.303 7.589.787

9.2 Voorziening voor belastingen

Saldo per 1 januari - 103.127

Mutatie gedurende boekjaar - 103.127-

Saldo per 31 december - -

9.3 Voorziening voor deelnemingen

Saldo per 1 januari 49.701 137.915

Mutatie gedurende boekjaar 49.701- 88.214-

Saldo per 31 december - 49.701

Saldo voorzieningen per 31 december 5.174.303 7.639.488



PASSIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €


10.1.a Leningen overheid 10.000.122 11.568.523

10.1.b Leningen kredietinstellingen 176.750.577 188.911.721

10.2 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VoV 2.529.312 2.062.750

Totaal langlopende schulden 189.280.011 202.542.994

10.1.a Leningen overheid



- Nieuwe leningen - -

- Aflossingen 380.158- 295.198-

- Vervroegde aflossingen 1.188.243- -


10.1.b Leningen kredietinstellingen



- Nieuwe leningen 8.000.000 21.800.000

- Aflossingen 14.561.897- 18.988.784-

- Vervroegde aflossingen 831.664- 2.638.892-

- Mutatie verantwoording onder kortlopende schulden 4.767.583- 11.599.090


10.2 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken VoV



- Nieuw verkochte woningen 105.000 585.750



11.1 Schulden kredietinstellingen 13.873.333 9.943.058

11.2 Schulden aan leveranciers 1.898.951 1.787.298

11.3 Belastingen en premies sociale verzekeringen 954.884 8.621.551

11.4 Overige schulden 26.948 180.505

11.5 Overlopende passiva 4.303.230 4.941.132

Totaal kortlopende schulden per 31 december 21.057.346 25.473.544

11.1 Schulden aan kredietinstellingen

Bank Nederlandse Gemeenten, rekening courant - 837.308

Kortlopend deel langlopende schulden 13.873.333 9.105.750

Totaal schulden aan kredietinstellingen per 31 december 13.873.333 9.943.058

11.2 Schulden aan leveranciersSchulden aan leveranciers 1.898.951 1.787.298

Totaal schulden aan leveranciers per 31 december 1.898.951 1.787.298

11.3 Belastingen en sociale verzekeringenOmzetbelasting 704.235 741.985

Vennootschapsbelasting - 7.609.478

Loonheffing 189.950 184.264

Premies sociale verzekering en pensioenpremie 60.699 85.824

Totaal belastingen en sociale verzekeringen per 31 december 954.884 8.621.551

11.4 Overige schulden

Schulden aan gemeenten 26.948 180.505

Totaal overige schulden per 31 december 26.948 180.505

11.5 Overlopende passivaNiet vervallen rente 2.982.167 3.141.405

Reservering verlofuren 114.728 188.814

Reservering afwikkeling claim 450.000

Vooruit ontvangen huur 361.080 323.526

Te verrekenen servicekosten, facturen 218.037 596.116

Gereserveerde controlekosten 22.875 21.500

Vooruit gefactureerde opbrengsten 31.095 36.175

Nog te ontvangen facturen 21.342- 467.463

Diversen 144.590 166.133

Totaal overlopende passiva per 31 december 4.303.230 4.941.132



PASSIVA 31-12-2015 31-12-2014

€ €

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen

Obligo Waarborgfonds Sociale Woningbouw

Obligo per 31 december 6.775.281 7.322.801

Verplichtingen onderhoud

Verplichting dagelijks onderhoud per 31 december 76.475 118.894

Verplichtingen projecten

Verplichting projecten en planmatig onderhoud per 31 december 20.600 364.301

Wet Ketenaansprakelijkheid

Vennootschappen onder Firma

Fiscale eenheid

Faillissementen bouwbedrijven

Het obligo aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) uit hoofde van door het WSW geborgde leningen, welke opeisbaar wordt, indien blijkt dat het aan het WSW betaalde disagio en de achtergestelde leningen tezamen niet voldoende zijn om de aanspraken op het WSW te dekken.

Contracten die in het kader van het dagelijks onderhoud in 2015 met een derde zijn afgesloten maar waarvan de werkzaamheden pas in 2016 worden uitgevoerd vertegenwoordigen een materiële waarde.

Contracten die in het kader van de projectontwikkeling in 2015 met een derde zijn afgesloten maar waarvan de werkzaamheden pas in 2016 worden uitgevoerd vertegenwoordigen een materiële waarde.

In het kader van de Wet ketenaansprakelijkheid, wordt met het oog op risicobeperking voor alle betreffende aannemers (nieuwbouw, planmatig- / mutatie- / dagelijks onderhoud zowel de G-rekening constructie als de BTW-verleggings- regeling toegepast. Hierdoor is het risico vrijwel nihil.

Groepsmaatschappijen zijn hoofdelijk aansprakelijk voor schulden van vennootschappen onder firma waarin zij als firmant deelnemen.

SallandWonen vormt samen met haar dochterondernemingen een fiscale eenheid voor de heffing van vennootschapsbelasting en BTW. Elk der vennootschappen en de toegelaten instelling SallandWonen is aansprakelijk voor te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken vennootschappen.

In 2007 is het faillissement over bouwbedrijf Bosch te Olst uitgesproken. De financiële schade voor SallandWonen is op dit moment niet bekend. De afwikkeling van het faillissement bevind zich in de afsluitende fase.


TOELICHTING OP DE WINST- EN VERLIESREKENING BOEKJAAR 2015 ENKELVOUDIGE JAARREKENING


BEDRIJFSOPBRENGSTEN 2015 2015 2014

€ € €

1.1 Huren

Nettohuren

1. Woningen en woongebouwen 35.677.953 - 34.640.506 2. Onroerende goederen niet zijnde woningen 1.528.462 - 1.528.451

37.206.415 37.299.000 36.168.957

Af: - huurderving wegens leegstand 303.032- 549.000- 393.897-

Totaal huren 36.903.383 36.750.000 35.775.060

1.2 Vergoedingen

Overige goederen, leveringen en diensten 716.466 795.000 821.698 Af: vergoedingsderving 24.655- 10.000- 38.503-

Totaal vergoedingen 691.811 785.000 783.195

1.3 Netto Verkoop Resultaat

1a. Verkoopopbrengst koopwoningen na aftrek verkoopkosten - - 45.669- 1b. Verkoopopbrengst kavels na aftrek verkoopkosten 272.106 - 49.736- 1c. Resultaat Percentage-Of-Completion Method huidige boekjaar - - - 2a. Verkoopopbrengst huurwoningen na aftrek verkoopkosten en boekwaarde 3.577.149 3.523.000 2.552.815

2b. Verkoopopbrengst BOG na aftrek verkoopkosten en boekwaarde - - 426.442 3. Verkoopopbrengst huurwoningen VoV na aftrek verkoopkosten en boekwaarde - 26.000- -

Totaal verkoop onroerende goederen 3.849.255 3.497.000 2.883.852

1.4 Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf

Geactiveerde productie 618.349 949.189

Totaal geactiveerde productie 618.349 745.000 949.189

1.5 Overige bedrijfsopbrengsten

Totaal overige bedrijfsopbrengsten SallandWonen 74.066 114.000 153.658

Totaal overige bedrijfsopbrengsten 74.066 114.000 153.658


TOELICHTING OP DE WINST- EN VERLIESREKENING BOEKJAAR 2015 ENKELVOUDIGE JAARREKENINGJaarrekening Begroting Jaarrekening

BEDRIJFSLASTEN 2015 2015 2014

€ € €

2.1 Afschrijvingen op materiële vaste activa

1. Sociaal vastgoed in exploitatie 14.588.216 12.702.000 13.698.638 2. Onroerende en roerende zaken ten dienst van de exploitatie 530.133 664.000 533.022

Totaal afschrijvingen materiële vaste activa 15.118.349 13.366.000 14.231.660

2.2 Overige waardeveranderingen materiële vaste activa

Dotatie voorziening onrendabele investeringen 761.599 1.408.000 3.156.965

Correctie dotatie voorzienieng onrendabele investeringen bestaande projecten 1.945.437- - 562.893-

Waardeverandering verantwoord in resultaat 1.409.526 3.274.000- 6.666.848

Afwaardering reële waarde onroerende zaken in ontwikkeling 2.249.630- - 8.098.718-

Strategische afwaardering activa in exploitatie en ontwikkeling 3.907- - -

Overige waardeveranderingen MVA 2.027.849- 1.866.000- 1.162.202

2.3 Erfpacht

Betaalde erfpachtvergoedingen 18.427 18.000 18.182

Totaal erfpacht 18.427 18.000 18.182

2.4 Lonen en salarissen

Bruto salarissen 2.941.354 3.140.000 3.377.389

Uitzendkrachten / gedetacheerd personeel 132.508 228.000 117.517

Af: ontvangen ziekengeld - - 24.702-

Totaal lonen en salarissen 3.073.862 3.368.000 3.470.204

2.5 Sociale lasten

Sociale lasten bedrijfsvereniging 504.364 532.000 538.972

2.6 Pensioenlasten

Pensioenlasten Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW) 502.073 581.000 579.827


TOELICHTING OP DE WINST- EN VERLIESREKENING BOEKJAAR 2015 ENKELVOUDIGE JAARREKENINGJaarrekening Begroting Jaarrekening


2.7 Lasten onderhoud € € €

1. Dagelijks onderhoud 1.362.063 1.027.000 1.441.002 2. Mutatieonderhoud 346.356 322.000 860.256 3. Planmatig onderhoud 3.925.271 4.720.000 3.734.711

Sub-totaal 5.633.690 6.069.000 6.035.969

Af: Onderhoudslasten werkplaats (excl. Materiaalverbruik) 377.401- 319.000- 543.023-

Totaal lasten onderhoud 5.256.289 5.750.000 5.492.946

2.8 Leefbaarheid

Uitgaven leefbaarheid 64.066 115.000 69.071

2.9 Overige bedrijfslasten

1. Directe exploitatielasten woningen en woongebouwen 5.325.236 6.500.000 6.050.662 2. Directe exploitatielasten overige goederen, leveringen en diensten 706.258 785.000 802.198 3. Overige lasten 4.280.631 3.162.000 3.373.218

Totaal overige bedrijfslasten 10.312.125 10.447.000 10.226.078

1. Directe exploitatielasten woningen en woongebouwena. Belastingen 1.621.373 1.600.000 1.562.984

b. Verzekeringen 126.929 120.000 124.287

c. Contributie Aedes 42.376 50.000 40.729

d. Centraal Fonds, Saneringsheffing - 669.000 1.120.898

e. Verhuurderheffing 3.329.776 3.647.000 3.051.526

f. Bijdrage HVS/HBS 41.270 39.000 -

g. Overige lasten 163.512 375.000 150.238

Totaal directe exploitatielasten 5.325.236 6.500.000 6.050.662

2. Directe exploitatielasten overige goederen, leveringen en diensten

a. Servicekosten diverse complexen 627.007 705.000 718.814 b. Kosten met betrekking tot glasverzekering 79.251 80.000 83.384 c. Overige exploitatielasten - - -

Totaal leveringen en diensten 706.258 785.000 802.198

3. Overige lasten

a. Overige personeelskosten 553.510 620.000 504.122 b. Overige huisvestingskosten 241.858 232.000 272.788 c. Raad van Commissarissen 93.665 96.000 76.017

d. Algemene kosten 1.462.786 1.507.000 1.445.629

e. Overige lasten 1.928.812 707.000 1.074.662

Totaal overige lasten 4.280.631 3.162.000 3.373.218


TOELICHTING OP DE WINST- EN VERLIESREKENING BOEKJAAR 2015 ENKELVOUDIGE JAARREKENING



€ € €

3.1 Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed

Niet gerealiseerde waardeverandering VOV-woning 237.437- 9.000- 51.625-

Mutatie marktwaarde commercieel vastgoed 1.286.374 27.000- 166.734-

Niet gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed 1.048.937 36.000- 218.359-

4.1 RentebatenRenteopbrengsten uitgezette middelen en vorderingen - - 4.284 Geactiveerde rente onroerende zaken in ontwikkeling en onderhanden werk 117.720 359.000 527.418

Totaal rentebaten 117.720 359.000 531.702

4.2 Opbrengsten financiële vaste activa en effectenRenteopbrengsten leningen u/g 136.862 118.000 118.000

Totaal opbrengsten financiële vaste activa en effecten 136.862 118.000 118.000

4.3 Rentelasten

Verschuldigde rente leningen 7.409.595 7.714.000 7.805.956 Overige rentelasten 269.050 - 17.986

Totaal rentelasten 7.678.645 7.714.000 7.823.942

5.1 Belastingen

Vrijval oude jaren 7.609.478- - -

Verschuldigde vennootschapsbelasting - - 1.276.281

Mutatie belastinglatenties 7.404.415- - -

Totaal belastingen 15.013.893- 1.003.000 1.276.281

6.1 Resultaat deelnemingen

Resultaat deelnemingen 340.369 16.000 88.280

Totaal resultaat deelnemingen 340.369 16.000 88.280


OVERIGE GEGEVENS 2015

€

1. Winstbestemming na resultaatbepaling

Toerekening enkelvoudig netto jaarresultaat

Algemene bedrijfsreserve 18.294.294

Totaal resultaat 18.294.294

In de statuten is geen bepaling opgenomen betreffende de winstbestemming na resultaatbepaling.


SallandWonenPostbus 1808100 AD RaalteDomineeskamp 18102 CC RaalteT: 0572 348 [email protected]

Voorkant Jaarverslag 2015 - SallandWonen...Website : Datum en nummer van het Koninklijk Besluit,...

Documents

Transcript of Voorkant Jaarverslag 2015 - SallandWonen...Website : Datum en nummer van het Koninklijk Besluit,...