❞‘In dit leven moetje iets hebben omop te steunen’

Deelnemers aan de Romería del Rocío vormen één grote familie

ZANG, DANS EN PAARDEN VOOR DE MAAGDmei 201420

554759.indd 20 12-5-2014 13:47:09

reportage ✽

ZANG, DANS EN PAARDEN VOOR DE MAAGD

Honderdduizenden mensen bezoeken met Pinksteren in Andalusië jaarlijks de Romería del Rocío. De organiserende broederschappen heten ook niet-gelovigen van harte welkom bij dit gebeuren, dat bedevaart, Mariaverering en feest ineen is.

Tekst: Yayeri van Baarsen Beeld: Marijke Verschuren

Achter elkaar rijden ze voor de kerk langs met een kar, getrokken door koeien of muilezels met daarop het simpecado (let-terlijk: ‘zonder zonde’, een voorstelling van Maria die de hele reis bij de broederschap blijft). Terwijl we ons hardop verwonderen over de optocht worden we aangesproken door een man. Antonio González is lid van Her-mandad Alcalá la Real en nodigt ons uit om in het huis dat zijn broederschap huurt voor de duur van de Romería dit spektakel van binnenuit mee te maken. “Ik voelde aan dat jullie dit beter wilden begrijpen”, zegt hij. “Wij willen graag proberen de essentie van de Romería aan jullie door te geven.”

Witte Duif“In het leven moet je iets hebben waarop je kunt steunen; iedereen heeft dat, of je nu moslim, boeddhist of atheïst bent. Ik vind steun in mijn religie; als ik moeilijk-heden of problemen hebt, wend ik me tot la Paloma Blanca” (de Witte Duif, een van de erenamen van de Maagd van El Rocío, YvB), zegt onze gastheer. Hoe hij precies moet uitleggen wat de Romería voor hem betekent, weet Antonio niet, maar het feit dat hij zijn jongste dochter Rocío heeft genoemd, toont al aan dat deze bedevaart verbonden is met alle aspecten van zijn

 De Maagd van van El Rocío verricht wonderen”, zegt Macarena Robles vol overtui-ging. “Toen mijn nichtje ern-stig ziek was, heeft mijn tante

een maand lang iedere dag 15 kilometer van Almonte naar El Rocío gelopen om te vragen of ze haar dochter beter wilde ma-ken. Een paar dagen later was het meisje weer kerngezond.” Ik hoor haar verhaal en knik beleefd, maar twijfel of de gene-zing echt het werk van de heilige is. De 31-jarige receptioniste uit Almonte voelt mijn scepsis en glimlacht. “Wacht maar af”, zegt ze. “De Romería is speciaal. Je zult het de komende dagen zelf merken; veel mensen plannen slechts een eenmalig bezoek, maar ze blijven terugkomen.”

PraalwagensDe zanderige straten van El Rocío zijn het grootste gedeelte van het jaar vrijwel uit-gestorven. Met Pinksteren wordt het Zuid-Spaanse dorpje echter overspoeld door honderdduizenden gelovigen die allemaal komen voor de Romería del Rocío, een van de beroemdste bedevaarten ter wereld. Op het eerste gezicht lijkt het evenement een cowboyachtige carnavalsparade, compleet met huifkarren en versierde praalwagens. Vrouwen met kleurige fla-

mencojurken flaneren door de straten, een grote bloem rechtop in het haar gestoken. Mannen zitten strak in het pak en kaars-recht op hun paard, een sigaret in hun ene hand en de mobiele telefoon in de andere. Busladingen toeristen arriveren uit heel Spanje, ze hebben grote tassen bij zich met traditionele kleding en laarzen. Maar achter de verkleedpartijen en kermis-achtige stalletjes met telefoonhoesjes en plastic kinderspeelgoed gaat een wereld schuil die voor de meeste toeristen verbor-gen blijft. De wereld van de hermandades (broederschappen).

BroederschappenOp dit moment zijn er 112 van deze hermandades, afkomstig uit dorpen en steden overal uit Spanje en soms ook daar-buiten – eentje komt zelfs uit Brussel. Het lidmaatschap van een broederschap gaat verder dan alleen het organiseren van een jaarlijks tripje naar El Rocío. De pelgrims-tocht begint voor velen in hun eigen woon-plaats vanwaar ze met een hele groep naar El Rocío lopen. Onderweg wordt er gezongen, gebeden, gedanst en contact gemaakt met de andere broederschap-pen. De Hermandad Matriz de Almonte, die het festival organiseert, bepaalt welke organisaties in aanmerking komen om mee te mogen doen. Ze kent jaarlijks aan slechts enkele groeperingen het recht toe om zich broederschap te noemen. “Je kunt niet zo maar met een groepje vrienden de bedevaart mee willen lopen en daarvoor een broederschap oprichten”, legt Fali Camacho, dochter van de leider van de Hermandad Matriz de Almonte uit. “De religieuze organisaties moeten bewijzen dat ze toegewijd zijn. Wij letten er onder andere op of ze vrijwilligerswerk doen, een positieve instelling hebben en mensen in nood helpen.”Op de zaterdag voor Pinksteren presente-ren alle broederschappen zich aan Maria.

Vrouwen in flamencojurken met een bloem in het haar flaneren door de straten.

mei 2014 21

‘

554759.indd 21 12-5-2014 13:47:19

onderdeel van de Romería. Van de 82-ja-rige madre de la familia tot Guillermo van amper 5, allemaal kennen ze de Andalusi-sche liedjes en de passen van de sevillanas. “De kinderen leren de danspassen omdat ze al naar El Rocío komen terwijl ze nog in de buik van hun moeder zitten”, verklaart Amalia Jimenez Galan (69), die ondanks dat ze nu in Barcelona leeft, nog ieder jaar naar Andalusië afreist om de bedevaart samen met de mensen uit haar geboor-tedorp Alcalá la Real te lopen. “De eerste keer dat ik hier was, kwam ik ogen en oren te kort. De emoties die ik had bij het zien van de Maagd en het hele dans- en mu-

ziekspektakel: het was allemaal zo intens.”Niet alleen dansen is de Spaanse jeugd met de paplepel ingegoten, ook paardrij-den. Kinderen, zo klein dat ze met hun voeten nauwelijks bij de stijgbeugels kunnen, galopperen door de zanderige straten waar paarden voorrang hebben boven auto’s. Maar wat mij het meeste opvalt is de sfeer; de temperamentvolle Andalusische hengsten passeren elkaar rakelings zonder getrap of gebijt. Ook de festivalgangers lijken de vredige ambiance te voelen. In veel gevallen zou de combi-natie van honderdduizenden mensen met muziek, vuurwerk en rebujitos (sherry gemixt met 7-up) voor ongeregeldheden zorgen, maar hier blijft het één groot feest waar iedereen respect heeft voor elkaar.

WonderenAntonio Pérez Vela (62) is een van de oprichters van Hermandad Alcalá la Real en komt voor het 32ste jaar naar El Rocío. “Wij zijn er het hele jaar mee bezig om alles te organiseren en voor te bereiden,

❞Met dezelfde passie vieren Spanjaarden feest en belijdenze hun geloof

leven. Antonio’s andere dochter, Laura González Tejero (23), is opgegroeid met de Romería en gaat al van kinds af aan mee. “Traditie speelt een grote rol in onze cultuur en ook familie is erg belangrijk. Hoewel ik de rest van de broederschap alleen van onze kerkbijeenkomsten ken, voelt het alsof we één grote familie zijn”, vertelt ze. Voor de studente tolk/vertaler maakt dit samenzijn en het contact met de mensen uit andere broederschappen de bedevaart tot het hoogtepunt van haar jaar. “Hoe-wel ik mezelf niet als heel erg religieus beschouw, zou ik de Romería niet willen missen.”Zondagochtend 9 uur, te vroeg voor de meeste toeristen. Terwijl de priesters zich voorbereiden in de kerk, stroomt het plein vol met duizenden mensen. De kerk is te klein voor alle broederschappen, dus is er een alternatief altaar opgericht in de buitenlucht. Palmen in plaats van pilaren. Te weinig zitplaatsen voor alle belangstel-lenden maar vanwege de lage tempera-tuur valt er dit jaar niemand flauw. Na de meer dan twee uur durende mis waarbij het slotgebed als één stem uit duizenden monden klinkt, gaan de broederschappen in processie weer terug naar hun huizen. Voor Alcalá la Real loopt Antonio Gon-záles voorop met het 25 kilo zware simpe-cado. Hij wordt gevolgd door stafdragers en de andere leden van de broederschap. Wij ertussen, want we horen er inmiddels bij. Geloofsverschillen zijn onbelangrijk; we zijn in de groep opgenomen en lopen mee naar huis waar alle leden zich verza-melen voor een gebed.

Zang en dansSpanjaarden vieren met dezelfde passie feest als waarmee ze hun geloof belijden. Na een gemeenschappelijke lunch op de binnenplaats, een grote pan paella, is het tijd voor het dansen van de flamenco; de familieleden klappen, zingen en dansen, begeleid door gitaarmuziek. De rok-ken van de vrouwen bewegen terwijl ze rondjes draaien met elegante handgeba-ren. In El Rocío zijn religie en feest niet te scheiden. “Als ik alleen maar zou moeten bidden, zou ik niet gekomen zijn”, legt An-tonio lachend uit, terwijl hij op het ritme van de sevillana in zijn handen klapt. Zang en dans vormen een belangrijk

mei 2014

✽ reportage

22

554759.indd 22 12-5-2014 13:47:30

maar het is het meer dan waard; je vormt hier een nieuwe familie en houdt con-tact met de mede-Romería-gangers. De emoties en eenheid die wij samen voelen, maakt de broederschap tot een speciale club, niet te vergelijken met bijvoorbeeld een tennisclub. Na de eerste keer in El Rocío werden we verliefd op dit dorp. Hier voel ik me zoals een druppel water in de zee. Ik kan me niet indenken om zonder de Romería te leven.” Emoties bij het meemaken van de parade zijn niet alleen voorbehouden aan de le-den van de broederschappen. Piet Bakker uit Bergen op Zoom komt speciaal voor de Romería naar Spanje, al vijftien jaar lang. “Het trekt me gewoon. Ik heb hier al zoveel mensen mee naar toe genomen. Het gevoel, de warmte, wat mensen er allemaal voor over hebben. Ik stond te jan-ken, midden in de kerk. Dat heb ik anders nooit”, vertelt de Nederlander terwijl hij aandachtig de processie bekijkt.Wanneer de Virgen del Rocío in de vroege uren van Pinkstermaandag door de leden

‘Mensen met goede bedoelingen treffen hier elkaar’ ✽

mei 2014 23

van de Hermandad Matriz de Almonte door de stad wordt gedragen, is dat voor de meeste aanwezigen het hoogtepunt van de Romería. Baby’s worden hoog in de lucht gehouden en mensen verdringen zich om een betere plaats in de menigte, dichterbij de Virgen. Na met eigen ogen gezien te hebben hoeveel het voor deze mensen betekent de Maagd aan te raken, is het mij duidelijk dat ze allemaal een rotsvast geloof hebben in de wonderen die zij verricht. Antonio Pérez Vela heeft zo zijn eigen idee over de verrichtingen van de heilige. “Mirakels zoals zieken genezen en dromen uit laten komen, daar geloof ik niet zo in”, zegt hij. “Maar wat de Maagd wel doet, is ons allemaal hier naar El Rocío laten komen. Elk jaar komen al deze mensen hier samen met goede bedoelingen. In deze individualistische tijd is dat voor mij al wonderlijk genoeg.” .De Romería del Rocío vindt dit jaar plaats van 4 tot en met 9 juni.

554759.indd 23 12-5-2014 13:47:54