VOLWASSENENONDERWIJS · 2016-04-20 · gevoel); regulerende vaardigheden (het gesprek openen en...

VOLWASSENENONDERWIJS

Organisatie: Modulaire opleiding

Onderwijsvorm: HOSP

Categorie: Economisch

Opleiding: MEERTALIG SECRETARIAAT

Modules: A Talen 780 lt B Secretariaatsbeheer 240 lt C Informatieverwerking 280 lt D Optie talen 200 lt E Optie informatica 200 lt Leerplannummer: 2005/018M (vervangt 2004/696M)

Nummer Inspectie: 04-05/1468/G (vervangt 03-04/1244/N)

OSP-HOSP – categorie: economisch – opleiding: Meertalig secretariaat 1 Modulaire organisatie – totale opleidingsduur: 1 500 lt

INHOUD

1 Inleiding en situering....................................................................................................2 2 Beginsituatie .................................................................................................................3 3 Algemene doelstellingen..............................................................................................4 4 Leerplandoelstellingen en algemene methodologische wenken .............................5

Eenheid A 1: Nederlands .............................................................................................................. 6 Eenheid A 2: Communicatievaardigheden.................................................................................. 12 Eenheid A 3: Frans 1 .................................................................................................................. 16 Eenheid A 4: Frans 2 .................................................................................................................. 29 Eenheid A 5: Engels 1................................................................................................................. 39 Eenheid A 6: Engels 2................................................................................................................. 51 Eenheid A 7: vierde taal 1 (Duits, Spaans of Italiaans)............................................................... 61 Eenheid A 8: vierde taal 2 (Duits, Spaans of Italiaans)............................................................... 77 Eenheid B 1: Bedrijfsbeheer ....................................................................................................... 89 Eenheid B 2: Inleiding tot het recht ............................................................................................. 93 Eenheid B 3: Sociale Wetgeving, beroepsethiek en personeelsbeleid....................................... 96 Eenheid B 4: Organisatie ............................................................................................................ 99 Eenheid C 1: Bedrijfseconomische informatieverwerking......................................................... 102 Eenheid C 2: Presentatiepakket, e-mail, agenda- en taakbeheer ............................................ 104 Eenheid C 3: Tekstverwerking .................................................................................................. 107 Eenheid C 4: Rekenprogramma 1............................................................................................. 110 Eenheid C 5: Gegevensbeheer 1.............................................................................................. 112 Eenheid D 1: Frans 3 ................................................................................................................ 114 Eenheid D 2: Engels 3 .............................................................................................................. 120 Eenheid D 3: Vierde taal 3 (Duits, Spaans of Italiaans)............................................................ 127 Eenheid D 4: Projectwerk.......................................................................................................... 134 Eenheid E 1: Rekenprogramma 2............................................................................................. 137 Eenheid E 2: Gegevensbeheer 2 .............................................................................................. 139 Eenheid E 3: Websiteontwikkeling............................................................................................ 141 Eenheid E 4: Projectwerk.......................................................................................................... 143

5 Evaluatie ....................................................................................................................146 6 Minimale materiële vereisten ...................................................................................148 7 Bibliografie ................................................................................................................149

Nederlands ................................................................................................................................ 149 Communicatievaardigheden ..................................................................................................... 150 Frans ......................................................................................................................................... 152 Engels ....................................................................................................................................... 153 Vierde taal ................................................................................................................................. 155 Secretariaatsbeheer.................................................................................................................. 168 Informatica................................................................................................................................. 168


1 INLEIDING EN SITUERING

Dit leerplan is tot stand gekomen door de krachten van verschillende centra te bundelen. Ervaring leert dat dergelijke bundeling efficiënter werkt en de productiviteit ruimschoots verhoogt.

Door dit werk gezamenlijk aan te pakken, zijn we er niet alleen in geslaagd om een gemeenschappelijk product af te leveren, maar bovendien hebben onze samenkomsten gezorgd voor een stroom van informatie-uitwisseling tussen de collega’s van de verschillende centra van de verschillende netten. Jarenlange leservaring heeft zo zijn beslag gekregen in dit leerplan.


2 BEGINSITUATIE

1 Om toegelaten te worden tot de opleiding moet de cursist ingeschreven zijn alvorens 1/3 van de lestijden van een module gegeven zijn.

2 Voor sommige modules is het aangewezen gebruik te maken van de computer. Van de cursisten die instappen, kan verwacht worden dat ze elementair kunnen omgaan met een Officepakket.

3 De cursist moet houder zijn van één van de hiernavolgende studiebewijzen:

a. diploma van hoger secundair onderwijs;

b. diploma van een aanvullend secundair beroepsonderwijs;

c. een getuigschrift of diploma van hogere secundaire technische leergangen;

d. een buitenlands diploma of getuigschrift dat op grond van gelijkwaardigheid met het niveau hoger secundair onderwijs gelijkwaardig verklaard kan worden.

4 Indien de cursist niet voldoet aan de diplomavereisten kan de cursist de opleiding aanvatten door het afleggen van een toelatingsproef slechts indien de cursist 21 jaar wordt in het jaar waarin de cursist de cursus aanvat.

5 Cursisten die de opleiding aanvatten kunnen starten in modules die geen voorafgaandelijk kennis vereisen.

6 Cursisten die de opleiding vervolgen kunnen vervolgmodules aanvatten indien de cursisten met succes verplicht voorafgaandelijke modules afgewerkt hebben of indien de cursisten door een vrijstellingsproef bewezen hebben aan de doelstellingen van verplicht voorafgaandelijk modules te voldoen.


3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN

• Analyses uit het bedrijfsleven wijzen uit dat mensen met een diploma hoger onderwijs meer kansen op succes hebben op de arbeidsmarkt dan met een diploma secundair onderwijs. Het hoger volwassenenonderwijs biedt mensen - die door omstandigheden de kans op een hogere opleiding voltijds onderwijs gemist hebben – de kans om een diploma hoger onderwijs te behalen. Modularisering van de opleiding biedt voldoende flexibiliteit om tegemoet te komen aan de opleidingsnoden van deze doelgroep. Cursisten kunnen volgens eigen behoeften zelf een leertraject uitstippelen, de opleidingsduur naar behoeften bepalen en de instapmomenten zelf vaststellen. Democratisering van het onderwijs wordt hierdoor geconcretiseerd.

• Het bedrijfsleven is nog steeds op zoek naar geschikte werkkrachten gezien de spectaculaire groei van het volwassenenonderwijs. In de opleiding wordt de klemtoon gelegd op het ontwikkelen van voornamelijk analytisch denken, de vorming van commercieel inzicht, het kunnen hanteren van conflictsituaties, organisatievermogen, inzicht in complexe situaties, planmatig denken, probleemoplossend vermogen …

• De opleiding binnen het volwassenenonderwijs onderscheidt zich van de opleidingen binnen het voltijds onderwijs door zijn directe beroepsgerichtheid en inzetbaarheid van de afgestudeerden.

• Twee opties drongen zich hierbij op: “Talen” en “Informatica”. Dit zijn de twee hoofdgebieden die een goede secretariaatsmedewerker moet beheersen. De basis van beide wordt aangeboden in de verplichte basismodules, de vervolmaking van één van beiden volgt dan in de opties.


4 LEERPLANDOELSTELLINGEN EN ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN

1. Leerplandoelstellingen: deze worden per module toegelicht

2. Algemene methodologische wenken

a. Meer dan tot nu toe wordt het belangrijk gevonden de competentie te ontwikkelen om zelfstandig te leren uit boeken, artikels en papers, meer dan het leren via presentaties van docenten. Het ontwikkelen van methodische manieren van probleem oplossen en het leren van communicatieve vaardigheden krijgen ook feitelijk meer aandacht en inzet in het onderwijs. Vakinhoudelijke onderwerpen zijn belangrijk maar worden eerder gezien als gereedschap om te gebruiken in productieve taken, waarbij de vorm en inhoud van die taken sterk afhankelijk zijn van het vakgebied en de latere beroepsperspectieven.

b. Er treedt een verschuiving op van doceren naar leren. In het ontwerp van dit leerplan wordt meer het leerproces van de cursist als uitgangspunt genomen voor de opzet van het studieprogramma en de indeling van de studieactiviteiten. De rol en taak van de docent verandert meer en meer in de richting van de coach van het leerproces, in plaats van degene die vakinhoud aanreikt. Reflectie op het leren vanuit eigen ervaring in opdrachten, problemen en projecten worden als zeer belangrijk gezien.


EENHEID A 1: NEDERLANDS

Vereiste voorkennis

De cursist heeft de specifieke eindtermen van Nederlands richtgraad 2.3 verworven.

Met andere woorden, hij moet

• ofwel een certificaat richtgraad 2.3 behaald hebben,

• ofwel via een vrijstellingsproef aantonen dat hij Nederlands richtgraad 2.3 verworven heeft.

Algemene doelstelling

De cursist kan zich vlot en accuraat mondeling en schriftelijk zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties uitdrukken. De cursist communiceert effectief en efficiënt in het zakelijk Nederlands zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken en vergaderingen kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan notuleren en rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en soepel een zakelijke brief, memorandum, e-mailbericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen.

Studieduur

120 lestijden


Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken • De cursist kan zijn ideeën helder en

foutloos zowel mondeling als schriftelijk formuleren.

• Adviezen om correct, aantrekkelijk, duidelijk en gepast te formuleren, uitspraak, spelling, woordenschat, grammatica en stijl zoals de zinsamentrekking, de beknopte bijzin, de werkwoordelijke eindgroep, congruentie, de puntsgewijze opsomming, de overspannen tangconstructie, te lange zinnen, lange aanloop, de nominalisering, woordovertolligheid, vlotte spreektaal, de juiste perspectiefkeuze, de lijdende vorm, variatie in zinsbouw, enz.

Taalvaardigheid wordt opgevat als communicatieve competentie. Het centrale begrip daarbij is de taaltaak. Een taaltaak is een complete, op zichzelf staande communicatieve en functionele taak, bijvoorbeeld “een verslag lezen” of “een documentaire bekijken”.

• Hij kan daarbij informatiebronnen en hulpmiddelen gebruiken.

• De diverse (papieren en elektronische) bronnen en hulpmiddelen om op internet, in de bibliotheek en thuis taal- en spellingproblemen op te lossen en informatie op te zoeken (spellinggids, spellingchecker, grammatica, AN-gids, verklarend woordenboek, synoniemenwoordenboek, taaldatabanken enz.)

De cursisten moeten zich in het onderwijs volledig kunnen concentreren op de taaltaak en hun leerproces actief zelf weten te sturen. Taaltaken zijn opgebouwd uit deeltaken, het OVUR-principe:

• oriënteren op de taak;

• voorbereiden op de taak;

• uitvoeren van de taak;

• reflecteren op de taakuitvoering.


Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken • De cursist kan brieven opstellen en

beantwoorden, memo’s en dienstnota’s uitschrijven, en ook faxen e-mailberichten schrijven en verzenden.

• De structuur en de kenmerken van de belangrijkste soorten brieven, memoranda, faxen en e-mailberichten (volgens de BIN-normen): goednieuws-, neutraalnieuws- en slechtnieuwsbrieven, persuasieve brieven zoals de offerte, de klachtenbehandeling, de afwijzing, de betalingsherinnering en de maanbrief, de verzoekbrief, de uitnodiging, brieven in verband met de handelstransactie, de goodwillbrief, enz.

Voordat cursisten een taaltaak uitvoeren, oriënteren ze zich eerst op die taak: ze gaan na met wat voor soort taak, tekst, communicatieve situatie ze te maken krijgen en welke ervaringen ze daar al mee hebben. Ze bereiden zich vervolgens voor op de taakuitvoering door hun voorkennis over het onderwerp op te roepen, informatie te verzamelen en een plan voor de uitvoering van een taak te maken. De taakuitvoering zelf houdt in het verstrekken en verwerken van informatie, met behulp van

• De cursist kan zakelijke telefoongesprekken voeren.

• De telefoonetiquette en de huisstijl; de regels om klantgericht te telefoneren (telefoongesprek openen en afsluiten, doorverbinden met vooraanmelding, probleemsituaties oplossen enz.); de klachtenbehandeling; omgaan met lastige klanten; het telefoonalfabet; het gebruik van toestellen, enz.

verschillende taalmiddelen en taalhandelingen. Na de taakuitvoeringen reflecteren de cursisten, zowel op het resultaat ervan (bijvoorbeeld de kwaliteit van hun voordracht) als op de manier waarop ze de taak hebben aangepakt. Wat ze ontdekken in de reflectiefase, nemen ze als leereffect mee in de oriëntatie op een volgende taaltaak. Zo wordt het leren een cyclisch proces op een steeds hoger niveau.

• Hij weet bij tweegesprekken de nodige luisterbereidheid en –vaardigheid aan de dag te leggen om vragen te beantwoorden en informatie te geven, te registreren en te verwerken.

• Basisgesprekstechnieken: luistervaardigheden (kleine aanmoedigingen, vragen stellen, parafraseren, samenvatten, reflectie van gevoel); regulerende vaardigheden (het gesprek openen en afsluiten, terugkoppelen naar begindoelen, situatie verduidelijken, hardop denken); zendervaardigheden (opbouwende kritiek geven, omgaan met kritiek en emoties, op een assertieve manier bezwaar maken enz.)

Oriënteren

Wat voor een soort tekst moet ik schrijven, lezen, beluisteren, vertellen?

Waar vind ik voorbeelden van dit soort teksten?

Hoe ziet zo'n tekst eruit? Wat zijn de kenmerken

Welke informatie moet ik geven/vinden?

Waarop moet ik speciaal letten om een goed resultaat te bekomen?


Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken Hoe zal ik deze opdracht het best aanpakken? Stel een werkplan op.

• De cursist kan met medewerkers van gedachte wisselen en klanten en bezoekers te woord staan.

• De structuur en de kenmerken van de belangrijkste professionele gespreksmodellen zoals het probleemoplossend gesprek (in het bijzonder het klachtengesprek), het interview, het slechtnieuwsgesprek, het advies- en coachinggesprek, het functionerings- en beoordelingsgesprek

Voorbereiden

Waarover handelt de tekst die ik moet schrijven, lezen, beluisteren, vertellen?

Wat weet ik/mijn publiek al over dit onderwerp?

Wat zou ik er nog willen over weten?

Wat is belangrijke informatie, wat is minder belangrijk?

Welke volgorde geef ik aan deze informatie?

• Hij kan actief aan besprekingen en vergaderingen deelnemen.

• De structuur en kenmerken van de verschillende types vergaderingen (besluitvormingsvergaderingen, informerende en inspraakvergaderingen, brainstormvergaderingen, onderhandelingen en conflicthantering); de functie, de kenmerken en de verschillende onderdelen van goede vergaderagenda’s; de taken van deelnemers voor en tijdens de vergadering, en de verschillende typen bijdragen die deelnemers kunnen leveren; de taken van de voorzitter voor en tijdens de vergadering, en de technieken om die taken goed uit te voeren; de taken van onderhandelaars in de verschillende onderhandelingsfasen; de kenmerken van de Harvard-methode van onderhandelen; de verschillende stijlen van conflicthantering

Uitvoeren

Ik voer de opdracht uit volgens het werkplan dat ik opstelde.

Ik hou bij de uitvoering rekening met de antwoorden die ik tijdens de voorbereiding vond.

Reflecteren

Heb ik de vragen uit de eerste twee fases juist beantwoord?

Blijf ik/mijn publiek nog met vragen zitten?

Waar en wanneer heb ik problemen ondervonden?

Heb ik de juiste werkwijze gevolgd?

Wat deed ik goed, wat had ik beter kunnen doen?

• Denk vooraf goed na over de eisen die gesteld worden.


Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken (Wanneer is deze opdracht geslaagd?)

• De cursist kan notuleren voor vergaderingen.

• De functies en kenmerken van verschillende soorten notulen; de taken van de notulist voor, tijdens en na de vergadering; de inhoudselementen, lay-out en formuleringskenmerken van goede notulen

• Stel een werkplan op waarin je vermeldt wat je wanneer doet. (Wanneer moet ik allemaal verzamelen, wat mag ik niet vergeten? …)

• Hij kan verslagen opstellen. • De structuur en de kenmerken van de belangrijkste soorten eenvoudige rapporten: bijvoorbeeld de (telefoon)memo, de dienstnota, de mededeling (in het bijzonder de nieuwe regeling, de maatregel, de probleemsignalering), de circulaire, het kort verslag (van een gesprek, van een bezoek enz.), enzovoort

• Ga op zoek naar veel informatie. Daaruit kan je selecteren, ideeën opdoen … Hier ontdek je misschien ook mogelijke valkuilen …

• Denk na over de uitvoering van je werk en vorm een redelijk oordeel.

• De cursist kan een sollicitatiebrief met cv schrijven, aan een interview deelnemen en een sollicitatiegesprek voeren.

• De sollicitatiebrief met cv en het sollicitatiegesprek

Voor het adequaat uitvoeren van de taaltaken ( en de deeltaken daarbinnen), heeft de cursist diverse soorten kennis en vaardigheden nodig. Een taalvaardige cursist maakt bij het uitvoeren van taaltaken in authentieke taalgebruikssituaties actief gebruik van de volgende componenten of bouwstenen:

• vorm: de cursist heeft kennis van talige vormaspecten van de taaltaak die nodig zijn om de taak te kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld: tekststructuren, argumentaties, grammatica en spelling;

• gebruik: de cursist kan de taal gebruiken en interpreteren met het oog op ‘passend in de


Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken situatie’ en het beoogde effect;

• inhoud: de leerling kent woorden, begrippen en achtergronden voldoende om de onderwerpen van teksten of communicatieve situaties te begrijpen.

• aanpak: de cursist kent strategieën om taalgebruik en taalleren (bij) te sturen zodat de uitvoering van de taak tot een goed eind gebracht wordt.


EENHEID A 2: COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN Vereiste voorkennis

De cursist heeft de specifieke eindtermen van Nederlands richtgraad 2.3 verworven.



• ofwel via een vrijstellingsproef aantonen dat hij Nederlands richtgraad 2.3 verworven heeft.


Na deze eenheid kan de cursist zich met de beheersing van de communicatievaardigheden en de analyse en planning van de communicatie met inzicht en effect communiceren als een volwaardige gesprekspartner met medewerkers of klanten van de organisatie en met deskundigen uit andere afdelingen van de organisatie. Daarbij gaat de aandacht naar zowel het verbale als het non-verbale uitdrukkingsvermogen. De cursist kan efficiënt teksten lezen en schrijven, tweegesprekken voeren, deelnemen aan een groepsgesprek en een presentatie geven.

Studieduur

60 lestijden


Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken • De cursist is vertrouwd met het

communicatiemodel, de communicatiesoorten en de verschillende functies van de communicatie.

• Communicatiemodel; non-verbale en verbale communicatie; de preferentiële, expressieve, relationele en appellerende functie van de communicatie

• Hij kan een communicatieplan opstellen. • Opdrachtanalyse, doelgroep- en contextanalyse, doelspecificering, keuze van communicatievorm en medium, randvoorwaarden, uitwerking van een communicatieplan

• De cursist kan informatieve, persuasieve, argumentatieve en prescriptieve teksten ontwerpen, analyseren, samenvatten en kritisch becommentariëren.

• Structurering van teksten: : thema’s, verwijzingen, soorten relaties en hun markeringen, (model)vragenschema’s (mindmapping), ordeningsprincipes voor antwoorden, verdeling in inleiding-kern-slot, manieren om structuur zichtbaar te maken, alinea-indeling en alineastructuur, titels en tussenkoppen

• De cursist kan een tekst in de juiste stijl formuleren.

• Stijldimensies: uiterlijke structuur, moeilijkheid, exactheid, informatiedichtheid, aantrekkelijkheid, afstandelijkheid

• De cursist kent de verschillende leesstrategieën om teksten te lezen.

• Cyclisch lezen in leesrondes (oriënterend, globaal en intensief lezen), snellezen, de kenmerken van verschillende soorten samenvattingen, kritisch lezen

Volgens David Kolb komen een viertal leerstijlen vaak voor: het openstaan voor concrete ervaringen;

- het analyseren van die ervaringen door middel van observatie en reflectie;

- het zich eigen maken van regels, concepten en principes;

- het uitproberen van en experimenteren met die verworven regels, concepten en principes.

Doordat bij een bepaalde leerder bijvoorbeeld de reflectieve vaardigheid veel sterker is ontwikkeld dan de experimenteervaardigheid, ziet voor deze leerder het leerproces er anders uit dan voor een leerder waarbij het omgekeerde het geval is. Zo beginnen sommigen met het nadenken over het probleem; anderen proberen het eerst uit en ontdekken al doende wat er niet lukt en gaan er dan over nadenken. Een leerproces is echter pas volledig als alle fasen van dit proces doorlopen zijn.Dit heeft belangrijke gevolgen voor het gebruik van werkvormen. Bij elke fase horen werkvormen die geschikt zijn om precies in die fase gebruikt te worden. in werkvormen zodat de vier leerstijlen


Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken • De cursist kan zowel naar voordrachten als

naar gesprekspartners tijdens een vergadering actief luisteren.

• Hij kan een informatieve of persuasieve mondelinge presentatie houden, een tweegesprek voeren en aan een groepsgesprek deelnemen.

• Soorten openingen en afsluitingen; vooruitblik; goede innerlijke en uiterlijke structuur; goede overgangen; aantrekkelijke anekdotes, voorbeelden, citaten en retorische vragen; lichaamstaal zoals houding, gebaren, mimiek, oogcontact; stem- en taalgebruik; oordeelkundig gebruik van visuele hulpmiddelen zoals PowerPoint en van een spreekschema.

aan bod komen opdat zoveel mogelijk leerder de volledige cirkel, het volledige leerproces doorlopen. Waar we starten op de cirkel zal ook variëren. Leren is een continu proces. Bij elke pool in het model van Kolb hoort een leeractiviteit: ervaren, verhelderen, verklaren, toepassen.


Leerplandoelstellingen Leerinhouden Methodologische wenken


EENHEID A 3: FRANS 1

Vereiste voorkennis

De cursist die Nederlands niet als moedertaal heeft, heeft de specifieke eindtermen van Frans richtgraad 2.3 verworven.



• ofwel via een vrijstellingsproef aantonen dat hij Frans richtgraad 2.3 verworven heeft.


De cursist kan zich vlot en accuraat mondeling en schriftelijk in eenvoudige communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties uitdrukken. De cursist communiceert effectief en efficiënt in de zakelijke vreemde taal zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken en vergaderingen kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan notuleren en rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en soepel een eenvoudige en courante zakelijke brief, memorandum, e-mailbericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. De cursist kan efficiënt teksten lezen en schrijven, aantekeningen maken, tweegesprekken voeren, een eenvoudige presentatie geven en bezoekers verwelkomen.

Studieduur

120 lestijden


Leerplandoelstellingen De cursist kan

Leerinhouden Methodologische wenken

• vlot en accuraat functioneren in elementaire communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties.

• diverse bronnen en hulpmiddelen (verklarend woordenboek, vertaalwoordenboek, grammatica, internet) voldoende efficiënt gebruiken voor het produceren en begrijpen van teksten.

• Voldoende vlot en accuraat omgaan met onbekenden per telefoon of in tweegesprekken zoals het baliegesprek of het interview

• Verwelkoming van bezoekers aan een bedrijf of organisatie, bezoekers aankondigen, kennismaken, gastvrijheid tonen, zelf te woord staan, verzoeken inwilligen, bezoekers aan internen voorstellen en/of omgekeerd

• Een eenvoudige presentatie geven over onderwerpen zoals een product of een dienst met behulp van grafisch materiaal en moderne audiovisuele media

• Cijfermateriaal, grafieken en tabellen kritisch analyseren en uitleggen

Communicatieve vaardigheden Communicatief vaardigheidsonderwijs is de uiteindelijke doelstelling van het taalonderwijs. De fundamentele opdracht van de taalcoach bestaat er dan ook in om zijn cursisten productief en receptief taalvaardig te maken en hen te begeleiden bij hun groei naar talige autonomie en bekwaamheid om zelfstandig te leren.

Binnen dat proces van vaardigheidsverwerving moeten de noodzakelijke bouwstenen voor communicatie zoals woordenschatkennis, beheersing van het taalsysteem, socio-culturele competentie en tekstcompetentie hun geëigende, functionele plaats krijgen.

De didactische implicaties van deze oriëntering zijn dan ook cursist-gerichtheid, strategieontwikkeling, de verwerving van metacognitie (de reflectie over het eigen leerproces) als voorwaarde voor strategisch handelen, taakgericht onderwijs en de holistische benadering van taal (taal als geheel).

Oriënteer de lesactiviteiten op de training van de vier vaardigheden. Zeker in de beginfase van de taalopleiding is het belangrijk om veel aandacht te




• correcte en gepaste omgangsvormen en formuleringen hanteren met voldoende zin voor grammaticale en lexicale precisie, spelling, interpunctie en een voldoende gevoel voor ontvangergerichtheid, taalregisters, correcte uitspraak en intonatie ontwikkelen.

• Geschreven teksten of audiovisuele documenten aan de hand van aantekeningen schriftelijk (schematisch) en mondeling samenvatten en becommentariëren

• Voor zichzelf aantekeningen maken als voorbereiding bijvoorbeeld van een telefoongesprek of naar aanleiding van een vergadering

• Analyse en synthese van informatieve, prescriptieve en argumentatieve zakelijke teksten via begrijpend lezen (scannen en skimmen) en de hoofdzaken ervan samen te vatten

• Eenvoudige (zaken)brieven ( persoonlijke semi-formele, formele) schrijven zoals een uitnodiging, regeling in verband met afspraken en zakenreizen, hotel en stand reserveren, felicitatie, bedanking, condoléance

besteden aan de training van elke vaardigheid.

Luistervaardigheid Goed leren luisteren helpt niet alleen een goede uitspraak te verwerven, het ondersteunt ook de ontwikkeling van de andere vaardigheden. Bovendien kan het geoefend worden zonder te hoeven spreken, lezen of schrijven in de vreemde taal.

In de beginfase is het moeilijk om uit te gaan van volledig authentiek taalmateriaal: gesproken taal lijkt dikwijls ongestructureerd en chaotisch. Authentieke teksten op beginnerniveau zijn wel bruikbaar als ze kort en eenvoudig zijn, en als er een goede contextuele ondersteuning is, bijvoorbeeld in de vorm van illustraties of toelichtingen vooraf. Luisteropdrachten kunnen extensief en intensief luisteren betreffen. Bij het eerste gaat het om een globaal begrip (bijv. luisteren naar een verhaaltje). Bij het tweede richten de cursisten zich meer op specifieke informatie (bijv. luisteren naar een mededeling op het perron).

Leesvaardigheid

Goed kunnen lezen ondersteunt en ontwikkelt de andere vaardigheden, speelt een rol bij het




• voldoende functioneren in de socio-culturele en socio-economische diversiteit van het taalgebied.

• attitudes en vaardigheden ontwikkelen die in sociaal en communicatief opzicht onontbeerlijk zijn voor de management assistant.

• Handelsbrieven, faxberichten, memoranda en –mailberichten voldoende accuraat en lezergericht schrijven over onderwerpen zoals inlichtingen, prijsaanvraag, offerte, bestelling, verpakking, verzending, betaling, vervoer, verzekering, bank, douane

• Een instructie of aanwijzing voor producten of diensten begrijpen en schrijven in de vorm van een kattebelletje, memorandum, nota of standaarddocument

• Zowel nagespeelde elementaire beroepssituaties oefenen (zoals rollenspel, simulatie) als werkelijke communicatie (zoals discussie, debat) aan de hand van actuele en socio-economische teksten

• Blijk geven van attitudes en vaardigheden zoals zin voor zelfstandigheid, accuraatheid, analytisch en synthetisch denkvermogen, resultaatsgericht werken, flexibiliteit, organisatievermogen, stijl in omgangsvormen, verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, assertiviteit en

verwerven en consolideren van woordenschat, morfologie en syntactische structuren, en introduceert de cursisten in een andere cultuur en samenleving.

Ook hier kun je een onderscheid maken tussen extensieve en intensieve leesvaardigheid. Oefenopdrachten kun je het beste toesnijden op het inoefenen van de leesstrategieën die een goed lezer hanteert: de verhaallijn zoeken, de inhoud van een volgend tekstgedeelte voorspellen, de betekenis van onbekende woorden uit de context proberen afleiden, logische verbanden binnen een tekst opsporen.

(wordt vervolgd)




persoonlijke creativiteit

• Contexten

Met ‘context’ wordt de situatie bedoeld waarin men de taal gebruikt. Elke context dekt een ruim semantisch veld

van woordfamilies, dat als vertrekpunt kan dienen voor het aanbrengen van de woordenschat in de vreemde taal. De nadruk ligt op functioneel taalgebruik, dat wil zeggen taalgebruik dat de cursist toelaat zelfstandig te functioneren in de vreemde taal. De opsomming hieronder is oriënterend en niet dwingend. 1. Contacten met officiële instanties

2. Leefomstandigheden

3. Afspraken en regelingen (logies en

maaltijden)

4. Consumptie

5. Openbaar en privé-vervoer

6. Voorlichtingsdiensten

7. Vrije tijd

8. Nutsvoorzieningen

9. Ruimtelijke oriëntering




10. Onthaal

11. Gezondheidsvoorzieningen

12. Klimaat

13. Sociale communicatie op het werk

14. Opleidingsvoorzieningen

15. Communicatie op het werk

De onderwerpen, waaruit een keus wordt gemaakt in functie van de prioritaire beroepscontext en belangstellingssfeer van de cursisten, zijn van socio-economische en socio-culturele aard zoals:

- economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord-Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen,




nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit, probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven

• Kennis van het taalsysteem




De aanpak van de grammatica heeft grondige wijzigingen ondergaan sinds de opkomst van de communicatieve aanpak: grammatica wordt niet langer beschouwd als een doel op zich, maar als een middel om efficiënter te kunnen communiceren. Daaruit volgt dat kennis en gebruik van de metataal tot het strikte minimum worden beperkt.

De lijst van grammaticale elementen die opgesomd wordt in wat volgt is oriënterend: een communicatieve aanpak veronderstelt uiteraard dat de lesgever ingaat op de praktische noden van de cursist.

1. Woordsoorten, morfologie en spelling

Le verbe

La conjugaison des verbes réguliers, irréguliers usuels et pronominaux - à tous les temps et modes appris

Le pronom

Les pronoms relatifs composés (à qui, pour lesquels ...)




Le mot "tout"

Les numéraux

Spelling en interpunctie

Les accents (aigu, grave, circonflexe)

Le tréma (p. ex. haïr, aiguë)

La cédille

L’apostrophe

Le trait d’union

L’emploi des majuscules (p. ex. la France, les Français, le français, le vin français)

Les abréviations (p. ex. Mme, M.)

Syntaxis

La voix passive

L’emploi de quelques semi-auxiliaires

L’emploi des modes dans la proposition subordonnée

- introduite par ‘que’




- introduite par un pronom relatif (ou adverbe relatif)

- introduite par une conjonction (ou locution conjonctive)

La phrase affirmative/négative

La phrase interrogative

La phrase impérative

• Algemene taalhandelingen zoals:

Informatie uitwisselen

- informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven - organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere- informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken




- voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan

- zich beledigd voelen Logische en persoonlijke relaties beschrijven - oorzaak en gevolg aangeven - noodzaak en verplichting aangeven - mogelijkheid en onmogelijkheid uitdrukken - waarschijnlijkheid uitdrukken Actie en reactie uitlokken - een advies formuleren en iets suggereren - informatie inwinnen en actie uitlokken

- blijk geven van de nodige assertiviteit bij het reageren

- iemand tot een standpunt of een actie overhalen Sociaal functioneren

- contacten beleefd afwijzen

- een voorstel afwijzen en de afwijzing acceptabel maken




- een uitnodiging beleefd afwijzen

- bezwaren afwimpelen

- klachten formuleren

- klachten pareren

- sociale gedragscodes toepassen

- talige gedragscodes toepassen

Argumenteren

- een standpunt nuanceren

- eigen standpunt uiteenzetten en in passende context plaatsen

- eigen standpunt bespreekbaar maken

- tegenargumenten formuleren

- tegenargumenten weerleggen

Communicatie structureren en controleren

- verkeerd begrip rechtzetten

- opsommingen markeren

- signaalwoorden gebruiken

- tekstelementen op een rijtje




zetten

- het effect van een boodschap nagaan


EENHEID A 4: FRANS 2

Vereiste voorkennis

Voorheen moeten de cursisten de eenheid Frans 1 hebben gevolgd of moeten ze beschikken over een gelijkwaardige voorkennis.


De cursist kan zich vlot en accuraat mondeling en schriftelijk uitdrukken in communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties. De cursist communiceert effectief en efficiënt in de zakelijke vreemde taal zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken en vergaderingen kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan notuleren en rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en efficiënt een complexer(e) zakelijke brief, memorandum, e-mailbericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. De cursist kan efficiënt teksten lezen en schrijven, tweegesprekken en groepsgesprekken voeren en diverse bronnen en hulpmiddelen gebruiken voor communicatieve doelen.

Studieduur

80 lestijden




vlot en efficiënt functioneren in elementaire en complexere communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties.

zelfstandig diverse hulpmiddelen en bronnen (verklarend woordenboek, vertaalwoordenboek, grammatica, internet) gebruiken voor het produceren en gebruiken van teksten.

Overlegsituaties in twee- en groepsgesprekken zoals meetings en briefings.

Mondelinge en schriftelijke behandeling van klachten op een klantvriendelijke wijze.

Gebruik van multimedia voor diverse communicatieve doeleinden (presentaties, analyses, besprekingen van grafieken en tabellen).

Gebruik van elektronische hulpbronnen (internet, e-mail,...) bij diverse communicatiesituaties

Zelfstandig analyseren, schematiseren en weergeven van informatieve, prescriptieve en argumentatieve teksten

Complexere (handels)brieven, faxberichten, memoranda en e-mailberichten zoals een verzoek, inwilliging, klachtenbrief en voorstel, excuusbrief, geruststelling, afwijsbrief, slechtnieuwsbrief,

(vervolg van eenheid A3) Spreekvaardigheid

De beste benadering van de spreekvaardigheidstraining is de directe exploitatie. Daarmee is bedoeld de systematische inoefening van het productief mondeling taalgebruik vanaf het begin van de opleiding: verworven kennis van woordenschat, grammatica en taalhandelingen worden zo snel mogelijk toegepast in communicatieve situaties. Deze benadering komt overigens tegemoet aan de verwachtingen van de cursisten om op korte termijn iets te doen met wat ze leren, ook al zijn hun talige middelen nog beperkt. Waar die talige middelen tekortschieten, kun je de cursisten helpen om compensatiestrategieën te ontwikkelen (verzoeken om iets te herhalen of om langzamer te spreken, parafraseren enz.). Vanzelfsprekend streef je ernaar dat alle communicatie met en onder de cursisten in de doeltaal verloopt.

Schrijfvaardigheid




correcte en gepaste omgangsvormen hanteren met voldoende zin voor grammaticale en lexicale precisie, spelling, interpunctie evenals een gevoel voor ontvangergerichtheid, taalregisters, correcte uitspraak en intonatie ontwikkele.

goodwillbrief, sollicitatiebrief en cv vloeiend en accuraat schrijven

Vloeiend en accuraat een informatieve tekst, notulen van een vergadering, een briefing of persmededeling schrijven

Bondige verslagen naar aanleiding van bijvoorbeeld een bezoek of telefoonboodschap

Vloeiend en accuraat een zakelijke informatieve, prescriptieve en argumentatieve tekst analyseren en synthetiseren

Contexten

Met ‘context’ wordt de situatie bedoeld waarin men de taal gebruikt. Elke context dekt een ruim semantisch veld van woordfamilies, dat als vertrekpunt kan dienen voor het aanbrengen van de woordenschat in de vreemde taal. Voor De nadruk ligt op functioneel taalgebruik, dat wil zeggen taalgebruik dat de cursist toelaat zelfstandig te functioneren in de vreemde taal. De opsomming hieronder is oriënterend maar niet dwingend. 1. Contacten met officiële instanties

Schrijven in de vreemde taal heeft verschillende functies. Het bevordert het verwervingsproces van nieuwe taalelementen: het opschrijven van die elementen in de beginfase van de opleiding kan ervoor zorgen dat ze beter beklijven. Daarnaast ondersteunt het de andere vaardigheden: wie in een transcriptie van een mondeling aangeboden tekst ontbrekende elementen moet invullen, zal effectief leren luisteren. Ten slotte bereidt het de cursisten voor op adequaat functioneren in een maatschappelijke, vreemdtalige context (een informatieve brief schrijven, reageren op advertenties, formulieren invullen, enz.).

(wordt vervolgd)





3. Afspraken en regelingen (logies en maaltijden)

4. Consumptie

5. Openbaar en privé-vervoer


7. Vrije tijd



10. Onthaal


12. Klimaat





- economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische




crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord-Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen, nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit, probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en




economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven

• Kennis van het taalsysteem






Woordsoorten, morfologie en spelling

L’adjectif et le verbe

La distinction formelle entre l’adjectif verbal, le participe présent et le gérondif

Spelling en interpunctie

L’orthographe grammaticale : les accords

sujet-verbe (cas particuliers)

participe passé (cas particuliers, e.a: + infinitif; verbes dits intransitifs; "en" COD; verbes impersonnels; ci-joint, etc.; attendu, non compris, etc.)

L'emploi de la vigule

Syntaxis

La différence d’emploi entre le gérondif, le participe présent et l’adjectif verbal

La concordance des temps dans la phrase complexe




Le discours indirect au passé

La question indirecte

Le discours indirect d’une phrase impérative

• Algemene taalhandelingen zoals:

Informatie uitwisselen - informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven - organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere- informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan

- zich beledigd voelen

Logische en persoonlijke relaties beschrijven




- oorzaak en gevolg aangeven - noodzaak en verplichting aangeven - mogelijkheid en onmogelijkheid uitdrukken - waarschijnlijkheid uitdrukken Actie en reactie uitlokken - een advies formuleren en iets suggereren - informatie inwinnen en actie uitlokken








- klachten pareren



Argumenteren













- tekstelementen op een rijtje zetten



EENHEID A 5: ENGELS 1

Vereiste voorkennis

De cursist die Nederlands niet als moedertaal heeft, heeft de specifieke eindtermen van Engels richtgraad 2.3 verworven.



• ofwel via een vrijstellingsproef aantonen dat hij Engels richtgraad 2.3 verworven heeft.


De cursist kan zich vlot en accuraat mondeling en schriftelijk in eenvoudige communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties uitdrukken. De cursist communiceert effectief en efficiënt in de zakelijke vreemde taal zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken en vergaderingen kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan notuleren en rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en soepel een eenvoudige en courante zakelijke brief, memorandum, e-mailbericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. De cursist kan efficiënt teksten lezen en schrijven, aantekeningen maken, tweegesprekken voeren, een eenvoudige presentatie geven en bezoekers verwelkomen.

Studieduur

120 lestijden




vlot en accuraat functioneren in elementaire communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties.

diverse bronnen en hulpmiddelen (verklarend woordenboek, vertaalwoordenboek, grammatica, internet) voldoende effciënt gebruiken voor het produceren en begrijpen van teksten.

Voldoende vlot en accuraat omgaan met onbekenden per telefoon of in tweegesprekken zoals het baliegesprek of het interview

Verwelkoming van bezoekers aan een bedrijf of organisatie, bezoekers aankondigen, kennismaken, gastvrijheid tonen, zelf te woord staan, verzoeken inwilligen, vergezellen naar een restaurant, bezoekers aan internen voorstellen en/of omgekeerd

Een eenvoudige presentatie geven over onderwerpen zoals een product of een dienst met behulp van grafisch materiaal en moderne audiovisuele media

Cijfermateriaal, grafieken en tabellen kritisch analyseren en uitleggen

Geschreven teksten of audiovisuele documenten aan de hand van aantekeningen schriftelijk (schematisch) en mondeling samenvatten en becommentariëren

(vervolg van eenheid A4) In de communicatieve benadering ligt het accent uiteraard op de noodzaak om de vaardigheden zo systematisch mogelijk in elkaar te laten schuiven, precies zoals dat in reële taalgebruikssituaties het geval is. Wel kunnen ze bij de evaluatie gescheiden worden om redenen van diagnostische en remediërende aard. Besteed voldoende aandacht aan de verwerving van ondersteunende kennis. Communicatieve competentie vooronderstelt in de eerste plaats taalcompetentie; woordenschatbeheersing en kennis van het taalsysteem zijn er essentiële bouwstenen van. Woordenschat en kennis van het taalsysteem

Onderzoeksmatig is gebleken dat leerders nieuwe woordenschat het best integreren en onthouden als het onderwijs erin goed georganiseerd is en strategisch wordt aangepakt. Het doel van de woordenschatlessen is dan ook om de strategieën voor het begrijpen van teksten en voor het memoriseren van nieuwe woorden bij de cursisten te ontwikkelen.

Cursisten moeten beseffen dat het niet nodig is om alle woorden in een tekst te kennen om die tekst ook globaal te verstaan. Elke tekst bevat een aantal elementen die kunnen helpen de betekenis van onbekende woorden te ontsluiten. Train dus je




correcte en gepaste omgangsvormen en formuleringen hanteren met voldoende zin voor grammaticale en lexicale precisie, spelling, interpunctie en een voldoende gevoel voor ontvangergerichtheid, taalregisters, correcte uitspraak en intonatie ontwikkelen.

Voor zichzelf aantekeningen maken als voorbereiding bijvoorbeeld van een telefoongesprek of naar aanleiding van een vergadering

Analyse en synthese van informatieve, prescriptieve en argumentatieve zakelijke teksten via begrijpend lezen (scannen en skimmen) en de hoofdzaken ervan samen te vatten

Eenvoudige (zaken)brieven ( persoonlijke semi-formele, formele) schrijven zoals een uitnodiging, regeling in verband met afspraken en zakenreizen, hotel en stand reserveren, felicitatie, bedanking, condoléance

Handelsbrieven, faxberichten, memoranda en –mailberichten voldoende accuraat en lezergericht schrijven over onderwerpen zoals inlichtingen, prijsaanvraag, offerte, bestelling, verpakking, verzending, betaling, vervoer, verzekering, bank, douane

cursisten in het afleiden van woordbetekenissen uit de context en leer hen te letten op de functie van bijv. intonatie, punctuatie en morfologie (stam, voor- en achtervoegsels).

Om woorden te memoriseren, is het aanbieden van (vertaalde) lijsten van geïsoleerde woorden zonder context weinig productief. Volgens veel taalverwervingsstrategieën wordt woordenschat in ons lange-termijngeheugen opgeslagen, niet zozeer als geïsoleerde morfemen, maar vooral als samenhangende stukken. Als taalcoach kun je daarop inspelen door, vanaf de start van de opleiding nieuwe woordenschat als lexicale eenheden aan te bieden. Je kunt daarbij uitgaan van woordassociaties (winter-koude), synoniemen (huis, woning), antoniemen (geslaagd-gezakt) connotaties (man-heer), hiërarchische reeksen (flatgebouw, appartement, zitkamer, bankstel).

Train je cursisten ook in het hanteren van spreekwoorden, idiomatische uitdrukkingen, woordverbindingen (bijv. een oordeel uitspreken, een beslissing nemen), alternatieven voor connectoren (bijv. dit heeft tot gevolg naast bijgevolg) en lexicale uitdrukkingen (bijv. voor zover ik weet, als ik jou was).

Het memorisatieproces zal bevorderd worden als de nieuwe woordenschat goed gedoseerd is – overschat het assimilatievermogen van de cursist niet – en als de woordenschatoefeningen zoveel mogelijk een beroep doen op de




functioneren in de socio-culturele en socio-economische diversiteit van het taalgebied.

attitudes en vaardigheden ontwikkelen die in sociaal en communicatief opzicht onontbeerlijk zijn voor de management assistant.

Een instructie of aanwijzing voor producten of diensten begrijpen en schrijven in de vorm van een kattebelletje, memorandum, nota of standaarddocument

Zowel nagespeelde elementaire beroepssituaties oefenen (zoals rollenspel, simulatie) als werkelijke communicatie (zoals discussie, debat) aan de hand van actuele en socio-economische teksten

Blijk geven van attitudes en vaardigheden zoals zin voor zelfstandigheid, accuraatheid, analytisch en synthetisch denkvermogen, resultaatsgericht werken, flexibiliteit, organisatievermogen, stijl in omgangsvormen, verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, assertiviteit en persoonlijke creativiteit.

Contexten

Met ‘context’ wordt de situatie bedoeld waarin men de taal gebruikt. Elke context dekt een ruim semantisch veld van woordfamilies, dat als vertrekpunt kan dienen voor het aanbrengen van de woordenschat in de vreemde taal. Voor de nadruk ligt op functioneel taalgebruik, dat wil

zelfwerkzaamheid van de cursist.

De communicatieve benadering gaat ervan uit dat een leerder het taalsysteem (grammatica, morfologie en syntaxis) leert beheersen door op een zo natuurlijk mogelijke manier in die taal te communiceren. Op basis van de – grotendeels onbewuste – verwerking van het taalmateriaal in begrijpelijke en toegankelijke teksten zal de leerder zelf de relevante onderliggende regels en structuren leren identificeren, assimileren en automatiseren.

Dit betekent echter niet dat expliciete instructie a-priori te vermijden is. Bij de impliciete taalverwerving zal ze immers een belangrijke ondersteunende rol spelen. Vertrek daarbij systematisch vanuit de betekenis (de communicatieve intentie die de cursist moet realiseren) en reik, van daaruit, de elementen van het taalsysteem aan die daarvoor nodig zijn.

(wordt vervolgd)




zeggen taalgebruik dat de cursist toelaat zelfstandig te functioneren in de vreemde taal. De opsomming hieronder is oriënterend en niet dwingend. 1. Contacten met officiële instanties



4. Consumptie

5. Openbaar en privévervoer


7. Vrije tijd



10. Onthaal


12. Klimaat





- economie: macro-economische begrippen,




financieel-economische begrippen, economische crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord-Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen, nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit, probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen




(intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven

Kennis van het taalsysteem



1. Woordsoorten, morfologie

Verbs

Simple Present




Present Continuous

Simple Past

Past Continuous

Present Perfect

Present Perfect Continuous

Past Perfect

Past Perfect Continuous

Tenses expressing the Future

Simple Future

To be going to + verb

Present Continuous

Simple Present

Future Perfect

Future Perfect Continious

Passive tenses

(Modal) auxiliaries

Nouns

Regular plurals

Irregular plurals

Genitives

Adjectives used as nouns (e.g. the rich, the blind,




…)

Concordantie: werkwoordonderwerp (e.g. police, a pair of, …)

Het telbaar maken van niet-telbare substantieven (e.g. two pieces of furniture, …)

Collectiva, verzamelnamen (e.g. pack of wolves …)

Adjectives

Possessive adjectives

Degrees of comparison

Participles used as adjectives

- present (e.g. It’s interesting)

- past (e.g. I’m interested)

Compound Adjectives

Material adjectives (e.g. wooden heart, golden years …)

Nouns as adjectives (e.g. The London Underground, a gold watch …)

Adverbs

Pronouns

Personal pronouns




Possessive pronouns

Demonstrative pronouns

Interrogative pronouns

Determiners

Indefinite article

Definite article

Numbers

Cardinal numbers

Ordinal numbers

Affirmative sentences

Negative sentences

Interrogative sentences

Imperatives: affirmative and negative

Short answers

Question tags

Algemene taalhandelingen zoals: Informatie uitwisselen - informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven




- organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere- informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan












- klachten pareren



Argumenteren













EENHEID A 6: ENGELS 2

Vereiste voorkennis

Voorheen moeten de cursisten de eenheid Engels 1 hebben gevolgd of moeten ze beschikken over een gelijkwaardige voorkennis.


De cursist kan zich vlot en accuraat mondeling en schriftelijk uitdrukken in communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse.situaties. De cursist communiceert effectief en efficiënt in de zakelijke vreemde taal zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken en vergaderingen kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan notuleren en rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en efficiënt een complexer(e) zakelijke brief, memorandum, e-mailbericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. De cursist kan efficiënt teksten lezen en schrijven, tweegesprekken en groepsgesprekken voeren en diverse bronnen en hulpmiddelen gebruiken voor communicatieve doelen.

Studieduur

80 lestijden




vlot en efficiënt functioneren in elementaire en complexere communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties.

zelfstandig diverse hulpmiddelen en bronnen (verklarend woordenboek, vertaalwoordenboek, grammatica, internet) gebruiken voor het produceren en gebruiken van teksten.

correcte en gepaste omgangsvormen hanteren

Overlegsituaties in twee- en groepsgesprekken zoals meetings en briefings

Mondelinge en schriftelijke behandeling van klachten op een klantvriendelijke wijze.

Gebruik van multimedia voor diverse communicatieve doeleinden (presentaties, analyses, besprekingen van grafieken en tabellen)


Zelfstandig analyseren, schematiseren en weergeven van informatieve, prescriptieve en argumentatieve teksten

Complexere (handels)brieven, faxberichten, memoranda en e-mailberichten zoals een verzoek, inwilliging, klachtenbrief en voorstel, excuusbrief, geruststelling, afwijsbrief, slechtnieuwsbrief, goodwillbrief, sollicitatiebrief en cv vloeiend en accuraat schrijven

Vloeiend en accuraat een informatieve teksten,

(vervolg van eenheid A5) Het spreekt vanzelf dat je het aanbod van nieuwe elementen van het taalsysteem goed doseert en plant. Aangezien taalverwerving cyclisch verloopt, diep je een bepaald grammaticaal aspect in de hogere cursusjaren verder uit. Op die manier leren de cursisten complexere realisatievormen geleidelijk aan beheersen.

Het is aan te bevelen om bij lexicale en grammaticale fouten niet onmiddellijk in te grijpen, want dan ondermijn je het zelfvertrouwen en de spreekdurf van je cursisten. Zeker in de beginfase van de opleiding is vlotheid in tekstproductie minstens zo belangrijk als accuraatheid en zal je voorlopig een zekere “tussentaal” moeten aanvaarden. Op elk moment van zijn leerproces beschikt de leerder immers over een zelf opgebouwd tussentaalsysteem, waarmee hij uitingen in een vreemde taal kan begrijpen en zelf produceren.

Naarmate het leerproces vordert en de leerder steeds meer met (complexere) authentieke teksten wordt geconfronteerd, zal die tussentaal vrijwel automatisch dichter bij de standaardtaal aansluiten.

Parallel met de aandacht voor de zinsgrammatica dient ook de tekstgrammatica aan bod te komen. Daarin zijn aspecten aan de orde zoals de




met voldoende zin voor grammaticale en lexicale precisie, spelling, interpunctie evenals een gevoel voor ontvangergerichtheid, taalregisters, correcte uitspraak en intonatie ontwikkelen.

notulen van een vergadering, een briefing of persmededeling schrijven


Vloeiend en accuraat een zakelijke informatieve, prescriptieve en argumentatieve tekst analyseren en synthetiseren

markering van de tekstgeleding, perspectief-keuze (zendersperspectief versus ontvangersperspectief), stijldimensies en bouwplannen voor diverse mondelinge en schriftelijke tekstsoorten.

functioneren in de socio-economische en -culturele diversiteit in het taalgebied.

attitudes en vaardigheden ontwikkelen die in sociaal en communicatief opzicht onontbeerlijk zijn voor de management assistant.

Verwerven van inzicht in de verschillen in omgangsvormen en organisatievoering in het taalgebied en actief gebruiken van die inzichten in simulaties en authentieke communicatiesituaties

Blijk geven van attitudes en vaardigheden zoals zin voor zelfstandigheid, accuraatheid, analytisch en synthetisch denkvermogen, resultaatsgericht werken, flexibiliteit, organisatievermogen, stijl in omgangsvormen, verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, assertiviteit en persoonlijke creativiteit

Contexten

Met ‘context’ wordt de situatie bedoeld waarin men de taal gebruikt. Elke context dekt een ruim semantisch veld van woordfamilies, dat als vertrekpunt kan dienen voor het aanbrengen van de woordenschat in de vreemde taal. De nadruk ligt op functioneel taalgebruik, dat wil zeggen taalgebruik dat de cursist toelaat zelfstandig te




functioneren in de vreemde taal. De opsomming hieronder is oriënterend maar niet dwingend. 1. Contacten met officiële instanties


3. Afspraken en

regelingen (logies en maaltijden)

4. Consumptie



7. Vrije tijd



10. Onthaal


12. Klimaat




De onderwerpen, waaruit een keus wordt gemaakt in functie van de prioritaire beroepscontext en belangstellingssfeer van de cursisten, zijn van socio-economische en socio-




culturele aard zoals:

- economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord-Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen, nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit, probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en




economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven

Taalsysteem De aanpak van de grammatica heeft grondige wijzigingen ondergaan sinds de opkomst van de communicatieve aanpak: grammatica wordt niet langer beschouwd als een doel op zich, maar als een middel om efficiënter te kunnen communiceren. Daaruit volgt dat kennis en gebruik van de metataal tot het strikte minimum worden beperkt.


The Gerund

- ing-forms

- as nouns

- after certain prepositions




- after certain verbs

- as a subject

Infinitives

- bare infinitives

- to-infinitives

Phrasal verbs

Adverbs

Adverbs of frequency

Vorming

- toevoeging van –ly

- uitzonderingen (e.g. well, fast, …)

Uitzonderingen

Pronouns

Propword ‘one’

Relative pronouns

Reflexive pronouns

Distributive pronouns (e.g. each, every, …)

Quantifiers




Compounds with any, no, some, every

Most, much, many, a lot of, all, both, each, …

Prepositions

Literal + idiomatic use

time

place

prepositions with adjectives and participle

Conjunctions

And, or, because, but, so, although, when, until, that,

neither, nor, either, if, as, nevertheless, in spite of, …

Causative sentences (to have, to make, to get)

Conditionals:

Present tense

Past tense

Past Perfect tense

The passive

Reported speech

Algemene taalhandelingen zoals:









- een voorstel afwijzen en de afwijzing acceptabel




maken




- klachten pareren



Argumenteren













EENHEID A 7: VIERDE TAAL 1 (DUITS, SPAANS OF ITALIAANS)

Vereiste voorkennis

Voorheen hoeven de cursisten geen eenheid te hebben gevolgd en hoeven ze evenmin over een bepaalde voorkennis te beschikken.


De cursist kan zich efficiënt mondeling en schriftelijk in eenvoudige communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties uitdrukken. De cursist communiceert efficiënt in de zakelijke vreemde taal zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Hij kan vlot en soepel een eenvoudige persoonlijke en courante zakelijke brief, memorandum, e-mailbericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. De cursist kan efficiënt eenvoudige teksten lezen en schrijven, eenvoudige instructies begrijpen, tweegesprekken voeren en bezoekers verwelkomen.

Studieduur

120 lestijden




efficiënt functioneren in elementaire communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties.

diverse bronnen en hulpmiddelen (verklarend woordenboek, vertaalwoordenboek, grammatica, internet) gebruiken voor het produceren en begrijpen van teksten.

gepaste omgangsvormen en formuleringen

Voldoende vlot omgaan met onbekenden per telefoon of in tweegesprekken zoals het baliegesprek of het interview

Verwelkoming van bezoekers aan een bedrijf of organisatie, bezoekers aankondigen, kennismaken, gastvrijheid tonen, zelf te woord staan, verzoeken inwilligen, bezoekers aan internen voorstellen en/of omgekeerd

Voor zichzelf aantekeningen maken als voorbereiding van bijvoorbeeld een telefoongesprek of naar aanleiding van een vergadering

Analyse en synthese van eenvoudige zakelijke teksten via begrijpend lezen en de hoofdzaken ervan samen te vatten

Eenvoudige (zakelijke) brieven ( persoonlijke semi-formele, formele) schrijven zoals een uitnodiging, regelingen in verband met afspraken en zakenreizen, hotel en stand reserveren, felicitatie, bedanking, condoléance

Eenvoudige faxberichten, memoranda en –

Vervolg van eenheid A6 Zelfstandig leren en cursistgerichtheid Bereid de cursisten geleidelijk voor op zelfstandig leren. Cursisten evolueren van het niveau waarop ze de doeltaal hanteren om te overleven, tot het niveau van zelfredzame, competente taalgebruikers. Om de cursisten zo efficiënt mogelijk tot talige autonomie te brengen, moet je ze in toenemende mate de gelegenheid geven om zelfstandig te leren. Als ze dat stadium bereikt hebben, zullen ze, na beëindiging van de opleiding, in staat zijn tot zelfverantwoordelijk leren (in het perspectief van levenslang leren).

De overgang van sterk taalcoach-gestuurd leren naar zelfstandig leren waarbij je als taalcoach veeleer als begeleider optreedt, verloopt uiteraard geleidelijk. Uitgaande van de duidelijke relatie tussen actief leren en communicatief taalonderwijs moeten de cursisten in toenemende mate verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces krijgen en uitgenodigd worden om daarover te reflecteren.

Cursisten kunnen hun eigen leerproces ontwikkelen als ze bijvoorbeeld met probleemoplossingstrategieën leren omgaan, bronnen voor informatievinding leren consulteren, diagnostische toetsen voor zelfevaluatie leren hanteren.




hanteren met voldoende zin voor grammaticale en lexicale precisie, spelling, interpunctie en een voldoende gevoel voor ontvangergerichtheid, taalregisters, correcte uitspraak en intonatie ontwikkelen.

enigszins functioneren in de socio-culturele en socio-economische diversiteit van het taalgebied.

voldoende attitudes en vaardigheden ontwikkelen die in sociaal en communicatief opzicht onontbeerlijk zijn voor de management assistant.

mailberichten voldoende accuraat en lezergericht schrijven over onderwerpen zoals inlichtingen, prijsaanvraag, offerte, bestelling, verpakking, verzending, betaling, vervoer, verzekering, bank, douane.

Een instructie of aanwijzing voor producten of diensten begrijpen en schrijven in de vorm van een kattebelletje, memorandum, nota of standaarddocument


Contexten

Met ‘context’ wordt de situatie bedoeld waarin men de taal gebruikt. Elke context dekt een ruim semantisch veld van woordfamilies, dat als vertrekpunt kan dienen voor het aanbrengen van de woordenschat in de vreemde taal. Voor de nadruk ligt op functioneel taalgebruik, dat wil zeggen taalgebruik dat de cursist toelaat zelfstandig te functioneren in de vreemde taal. De opsomming hieronder is oriënterend en bijgevolg niet dwingend 1. Contacten met officiële instanties

Cursisten kunnen hun leerstrategieën optimaliseren en eventueel bijsturen als ze geleerd hebben te reflecteren over de kwaliteit van het gerealiseerde taalproduct en over het totstandkomingsproces. Om die metacognitie te bevorderen, kun je de cursisten vragen om in samenwerking met anderen een taak uit te voeren, te overleggen over de aangewezen aanpak, die aanpak voor de anderen toe te lichten en die te laten evalueren, een checklist te hanteren voor de revisie van de uitgevoerde opdracht.

Als taalcoach moet je het verwerven van kennis, vaardigheden en leerstrategieën door je cursisten begeleiden en remediëren door gepaste vormen van hulp en ondersteuning. Je sturing zal groot moeten zijn zolang de cursisten niet in staat zijn om hun eigen leerproces te beheren, te evalueren en te corrigeren. Ze zal verminderen naarmate de cursisten zichzelf metacognitief in de hand hebben: ze kunnen het eigen leerproces dan steeds effectiever sturen, zowel in bekende (les)situaties als in nieuwe (transfer). In dat stadium stel je je op als begeleider, die ervoor zorgt dat het bewustmakingsproces bij de cursisten zo goed mogelijk verloopt. Je rol is dan hoofdzakelijk initiërend, motiverend en begeleidend.

Als begeleider moet je er ook rekening mee houden dat niet alle cursisten op dezelfde manier leren. Vrijwel elke cursist heeft een eigen leerstijl. Het is de unieke weg die elk individu volgt om informatie te verzamelen en te verwerken, de





3. Afspraken en

regelingen (logies en maaltijden)

4. Consumptie



7. Vrije tijd



10. Onthaal


12. Klimaat





- economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord-Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden,

eigen manier om een leertaak aan te pakken. Leerstijlinformatie kun je verkrijgen door de cursisten naar hun voorkeur te vragen in verband met o.a. informatieverwerking, cognitieve verwerking, leeromgeving en verwachtingen.

Als je met die leerstijlinformatie rekening houdt, werk je nog meer cursistgericht.

Werk taakgericht binnen een krachtige leeromgeving Leerpsychologisch wordt aangenomen dat een leerder vooral leert door te handelen. Hij construeert zelf zijn kennis op grond van opgedane ervaringen en leert uit sociale interactie met anderen.

(wordt vervolgd)




arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen, nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit, probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen,




beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven

Kennis van het taalsysteem:

De aanpak van de grammatica heeft grondige wijzigingen ondergaan sinds de opkomst van de communicatieve aanpak: grammatica wordt niet langer beschouwd als een doel op zich, maar als een middel om efficiënter te kunnen communiceren. Daaruit volgt dat je kennis en gebruik van de metataal tot het strikte minimum beperkt.

De lijst van grammaticale elementen die hierna wordt opgesomd, is oriënterend: een communicatieve aanpak vooronderstelt uiteraard dat je op de praktische noden van de cursist ingaat.

Duits Adequaat gebruik in schrijf- en spreekopdrachten van

1. Woordsoorten en morfologie Het werkwoord hulpwerkwoorden van tijd en modaliteit




zelfstandige zwakke en sterke werkwoord stamtijden frequentst voorkomende sterke werkwoorden het koppelwerkwoord actief en passief

Het substantief naamvallen (nominatief, genitief, datief) genus meervoudsvorming

Het adjectief verbuiging trappen van vergelijking

Het lidwoord bepaald onbepaald aanwijzend bezittelijk

Het voornaamwoord persoonlijk bezittelijk vragend aanwijzend wederkerig/betrekkelijk

Het gebruik van de naamvallen nominatief accusatief datief genitief

Telwoorden hoofdtelwoorden rangtelwoorden




2. Syntaxis

structuur van de enkelvoudige zin belangrijkste bijzinnen met hun voegwoorden

complexere zinsstructuren het op een grammaticaal en stilistisch verantwoorde wijze formuleren van logische verbanden (plaats, tijd, eigenschap, oorzaak, gevolg, reden, voorwaarde, tegenstelling, begeleidende omstandigheid).

Spaans 1 Woordsoorten, morfologie en spelling

- verbos

la formación del

presente de indicativo

pretérito perfecto compuesto

futuro próximo

infinitivo

imperativo (affirmatief, tú en usted(es))

gerundio

futuro simple




- sustantivos

género

número

- adjetivos

género

número

apócope

el comparativo (más - menos que)

el comparativo de igualdad

- artículos

determinado

indeterminado

- pronombres

interrogativos

personales

demostrativos

posesivos

reflexivos

indefinidos

relativos




- numerales

cardinales + ordinales

- preposiciones

las más frecuentes

- adverbios

de lugar

de tiempo

formación de los adverbios en -mente

spelling

- las reglas de la acentuación

- el uso de las mayúsculas

- las reglas generales de ortografía

2 Syntaxis

bouw van de enkelvoudige zin

bouw van de vragende zin

bouw van de ontkennende zin

bouw van de samengestelde zin

elementair gebruik van de eerder opgesomde tijden en wijzen

elementair contrastief gebruik van




ser en estar

gebruik van hay

gebruik van onpersoonlijke werkwoorden (bijv. llueve, hace, falta, gustar, ...)

gebruik van de voornaamwoorden van het lijdend voorwerp en van het meewerkend voorwerp

gecombineerd gebruik van de persoonlijke voornaamwoorden (doble pronombre COD y COI)

gebruik van het wederkerige voornaamwoord

het onderscheid tussen de formele en de informele vorm van het werkwoord en de

persoonlijke voornaamwoorden

gebruik van de voorzetsels a/de met de bepaalde lidwoorden

elementair gebruik van de persoonsaccusatief (la preposión a en los complementos directos)

Italiaans 1 Woordsoorten, morfologie en spelling

L’articolo

• determinativo

• indeterminativo

• la preposizione articolata




Il sostantivo

• il genere

• il numero

L’aggettivo

• qualificativo: genere e numero

• dimostrativo

• possessivo

• interrogativo

• numerale cardinale

Il pronome

• personale soggetto, oggetto e riflessivo

• dimostrativo

• interrogativo

Il verbo

• indicativo presente: verbi in -are; -ere; -ire + irregolari frequenti

• passato prossimo: verbi in -are; -ere; -ire + irregolari frequenti

• indicativo presente e passato prossimo dei verbi riflessivi

• i verbi impersonali




L’avverbio

Gli avverbi più frequenti

La preposizione

• di luogo e di tempo

• la preposizione articolata

Le congiunzioni

• coordinative

• subordinative più frequenti

2. Syntaxis

- la frase semplice: la frase affermativa, negativa, interrogativa, esclamativa

- la frase subordinata causale

- uso dell’indicativo presente e del passato prossimo

- uso dei verbi impersonali

- uso di c’è/ci sono

- posto dei pronomi semplici (soggetto, oggetto e riflessivi)

- uso delle forme formali e informali

- uso dei verbi impersonali




Algemene taalhandelingen zoals: Informatie uitwisselen - informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven - organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere- informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan

- zich beledigd voelen Logische en persoonlijke relaties beschrijven - oorzaak en gevolg aangeven - noodzaak en verplichting aangeven - mogelijkheid en onmogelijkheid uitdrukken - waarschijnlijkheid uitdrukken Actie en reactie uitlokken - een advies formuleren en iets suggereren - informatie inwinnen en actie

uitlokken


- iemand tot een standpunt of een actie overhalen




Sociaal functioneren






- klachten pareren



Argumenteren











EENHEID A 8: VIERDE TAAL 2 (DUITS, SPAANS OF ITALIAANS)

Vereiste voorkennis

Voorheen moeten de cursisten de eenheid Vierde taal 1 hebben gevolgd of moeten ze over een gelijkwaardige voorkennis beschikken.


De cursist kan zich efficiënt mondeling en schriftelijk uitdrukken in communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties. De cursist communiceert effectief in de zakelijke vreemde taal zowel schriftelijk/receptief als mondeling/productief. Bij tweegesprekken kan hij zich luistervaardig maar ook assertief opstellen. Doordat hij kan rapporteren, draagt hij ten slotte bij tot efficiënt werkoverleg en continuïteit in het beleid van de organisatie. Hij kan vlot en soepel een zakelijke brief, memorandum, e-mailbericht of fax opstellen in overeenstemming met de gangbare normen. De cursist kan efficiënt teksten lezen en schrijven, tweegesprekken diverse bronnen en hulpmiddelen gebruiken voor communicatieve doelen.

Studieduur

80 lestijden




efficiënt functioneren in elementaire communicatiesituaties zowel in de beroepscontext als in alledaagse situaties.

diverse bronnen en hulpmiddelen bronnen ( verklarend woordenboek, vertaalwoordenboek, grammatica, internet) gebruiken voor het produceren en begrijpen van teksten.

gepaste omgangsvormen en formuleringen hanteren met voldoende zin voor grammaticale

Mondelinge en schriftelijke behandeling van klachten op een klantvriendelijke wijze

Gebruik van multimedia voor diverse communicatieve doeleinden (presentaties, analyses, besprekingen van grafieken en tabellen)


(Handels)brieven, faxberichten, memoranda en e-mailberichten zoals een verzoek, inwilliging, klachtenbrief en voorstel, excuusbrief, geruststelling, afwijsbrief, slechtnieuwsbrief, goodwillbrief, sollicitatiebrief en cv behoorlijk schrijven


Behoorlijk een zakelijke informatieve tekst analyseren en synthetiseren

Vervolg van eenheid A7 Taakgericht taalonderwijs

Taakgericht onderwijs is hiervoor aangewezen: door een taak uit te voeren, analyseert de leerder gaandeweg de code of structuur van de taal en leert hij die in wisselende taalgebruikssituaties toepassen (transfer).

Binnen de taakgerichte benadering verschuift het onderwijsperspectief van het aanbieden van leerstof door de taalcoach naar het zelfontdekkend leren door de cursisten. Bij het uitvoeren van de diverse taakonderdelen zullen de cursisten diverse vaardigheden ontwikkelen : een probleem identificeren en ontleden, informatie uit diverse bronnen verzamelen, orde en structuur in de informatie aanbrengen, een resultaat voorstellen en verantwoorden, reflecteren over de gevolgde werkwijze en die eventueel voor een volgende opdracht bijstellen. Al deze vaardigheden zijn onmisbaar voor de ontwikkeling van het eigen leerproces.

Deze aanpak biedt de mogelijkheid om de heterogeniteit binnen de cursistengroep tot haar recht te laten komen. De cursisten leren vanuit hun eigen referentiekader ervaringen, kennis en vaardigheden met elkaar te delen. Ze leren samen problemen bij de taakuitvoering op te lossen (coöperatief leren) en ontwikkelen




en lexicale precisie, spelling, interpunctie en een voldoende gevoel voor ontvangergerichtheid, taalregisters, correcte uitspraak en intonatie ontwikkelen.

enigszins functioneren in de socio-culturele en socio-economische diversiteit van het taalgebied.

voldoende attitudes en vaardigheden ontwikkelen die in sociaal en communicatief opzicht onontbeerlijk zijn voor de management assistant.


Contexten

Met ‘context’ wordt de situatie bedoeld waarin men de taal gebruikt. Elke context dekt een ruim semantisch veld van woordfamilies, dat als vertrekpunt kan dienen voor het aanbrengen van de woordenschat in de vreemde taal. De nadruk ligt op functioneel taalgebruik, dat wil zeggen taalgebruik dat de cursist toelaat zelfstandig te functioneren in de vreemde taal. De opsomming hieronder is oriënterend. 1. Contacten met officiële instanties



4. Consumptie



7. Vrije tijd


leerautonomie.

De opdrachten moeten qua strekking, materiaal, activiteiten en interactie zoveel mogelijk beantwoorden aan de individuele leerbehoeften en de leerstijl van de cursisten.

De cursistgerichtheid van het taakonderwijs vooronderstelt de aanwezigheid van een krachtige leeromgeving. Die kan je als taalcoach creëren door motiverende, uitdagende en realistische taken op te leggen, de cursisten te vragen om de uitvoering ervan zelf te organiseren, hun de gelegenheid geven om zelfontdekkend en probleemoplossend bezig te zijn, authentieke documenten en bronnen als hulpmiddelen voor de taakuitvoering ter beschikking te stellen, de cursisten te wijzen op de mogelijkheden van het Internet voor opzoekwerk.

Didactisch handelen

Wees bereid om van je collega's te leren. Didactische competentie komt niemand aangewaaid. Wel kan je ze ontwikkelen door te zorgen voor optimale randvoorwaarden, over je eigen didactisch handelen te reflecteren en dat desgevallend bij te sturen.

Geregeld contact met je collega's binnen het vakoverleg kan hierbij een cruciale en stimulerende rol spelen. Dat vakoverleg kan op de volgende aandachtspunten slaan.

Geschikt lesmateriaal is uiteraard een belangrijke randvoorwaarde voor effectieve taalverwerving.





10. Onthaal


12. Klimaat





- economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord-Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen, nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit, probleemoplossend denken

Voor vele beginnende leraren is de taalmethode (het handboek) het centrale didactische instrument. Daardoor oefent ze een sterke sturing uit op de onderwijspraktijk en het onderwijsleerproces. Aangezien het onderwijs echter op de realisatie van de decretaal vastgelegde eindtermen toegesneden moet worden, is het zaak om de inhoud van de methode daaraan te toetsen.

Ervaringsuitwisseling met collega's kan je helpen om uit het aanbod op de educatieve markt een afgewogen keuze te maken.

Vermoedelijk zal aanvullend lesmateriaal onontbeerlijk zijn. Het ligt dan ook voor de hand om binnen het vakoverleg met collega's afspraken over cursusontwikkeling te maken.

Om een krachtige leeromgeving te creëren, zijn o.a. de volgende vragen aan de orde:

Welke didactische apparatuur is er nodig? Welke interactieve multimedia zijn aangewezen? Welke taken zijn geschikt voor zelfontdekkend leren? Hoe zorgen we ervoor dat elke cursist zelf zijn eigen 'beste' leerstijl ontwikkelt?

Een afsluitende wenk: toets je eigen onderwijsstijl aan die van je collega's. De perceptie van leraren over lesgeven die ze vanuit hun eigen schooltijd hebben opgebouwd, bepaalt in ruime mate hun eigen onderwijsgedrag als ze voor een klas staan. Dit kan leiden tot eenzijdig lesgeven. Daarom zou er ruimte moeten zijn voor intervisie: observatie van elkaars didactisch handelen en de gedachtewisseling daarover kan in belangrijke mate bijdragen aan de verbetering van de eigen




- consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven

Kennis van het taalsysteem: vierde taal 2 De aanpak van de grammatica heeft grondige wijzigingen ondergaan sinds de opkomst van de communicatieve aanpak: grammatica wordt niet langer beschouwd als een doel op zich, maar als een middel om efficiënter te kunnen

lespraktijk.




communiceren. Daaruit volgt dat je kennis en gebruik van de metataal tot het strikte minimum beperkt.

De lijst van grammaticale elementen die hierna wordt opgesomd, is oriënterend: een communicatieve aanpak vooronderstelt uiteraard dat je op de praktische noden van de cursist ingaat.

Het spreekt evenwel voor zich dat een herhaling, eventueel met uitdieping, van bepaalde aspecten die in Vierde taal 1 aan bod kwamen, nodig zal zijn. Een cyclische aanpak is immers nodig, wil je de cursist niet alleen inzicht geven in het taalsysteem, maar hem ook trainen in het toepassen ervan.

Duits 1. Woordsoorten en morfologie

Modale hulpwerkwoorden De indirecte rede (boodschappen doorgeven van derden zoals klanten, medewerkers, deelnemers aan vergaderingen, enz.) De diplomatische conjunctief Het bijwoord De voorzetsels De partikels




2. Syntaxis Woordvolgorde. De functies van nominatief (subject en predikaat), accusatief (accusatiefobject) en datief (datiefobject). Bijwoorden van plaats en tijd.

Spaans 1 Woordsoorten, morfologie en spelling

Verbos:

systematische herhaling van alle tijden en wijzen gezien in ‘Vierde taal 1’

la formación del imperfecto de indicativo

pretério indefinido

condicional present

Pronombres:

systematische herhaling en uitdieping van de pronombres gezien in ‘Vierde taal 1’

Adverbios:

adverbios de frecuencia




2 Syntaxis

elementair contrastief gebruik van de verleden tijden

contrastief gebruik van ser en estar

de meest gebruikte “perífrasis verbales” met gerundio en infinitivo

het gebruik van de voorzetsels

de lijdende vorm (la pasiva refleja)

elementair gebruik van de condicional presente

Italiaans

1 Woordsoorten, morfologie en spelling

L' articolo

• partitivo

Il sostantivo

• le forme particolari

L'aggettivo

• indefinito

• numerale ordinale

• qualificativo : superlativo in –issimo

• alcuni aggettivi particolari: buono, bello, …




Il pronome

• personale combinato (solo ricettivo)

• le particelle ci/ne

Il verbo

• indicativo presente

imperfetto

passato prossimo: participi irregolari

imperativo (forma informale)

• condizionale presente

L’avverbio

• di modo in –mente

• di tempo

• di luogo

• di quantità

• di frequenza

La preposizione

• uso

Le congiunzioni

• subordinative temporali

2. Syntaxis

- costruzione della subordinata temporale

- uso elementare dell’imperfetto e del passato prossimo




del condizionale presente

dell' imperativo informale

Algemene taalhandelingen zoals: Informatie uitwisselen - informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven - organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere - informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan

- zich beledigd voelen

Logische en persoonlijke relaties beschrijven - oorzaak en gevolg aangeven - noodzaak en verplichting aangeven - mogelijkheid en onmogelijkheid uitdrukken - waarschijnlijkheid uitdrukken Actie en reactie uitlokken - een advies formuleren en iets suggereren - informatie inwinnen en actie uitlokken











- klachten pareren



Argumenteren









EENHEID B 1: BEDRIJFSBEHEER

Vereiste voorkennis

Geen


De bedoeling van deze eenheid bestaat erin de cursisten een aantal basisbegrippen van algemene en bedrijfseconomie bij te brengen en hen vertrouwd te maken met de organisatie van en ontwikkelingen in de internationale handel. Na deze module te hebben gevolgd, is de cursist in staat om de sociaal-economische en maatschappelijke discussies te begrijpen, eraan deel te nemen en de opgedane kennis te transfereren naar de eigen werkomgeving.

Studieduur

80 lestijden


Leerplandoelstellingen De cursist


• heeft inzicht in het consumentengedrag, beheerst de begrippen die daarbij worden gehanteerd en onderkent de verbanden tussen deze begrippen.

• heeft inzicht in het producentengedrag, beheerst de begrippen die daarbij worden gebruikt en onderkent de verbanden tussen deze begrippen.

• heeft inzicht in de wijze waarop consumenten en producenten met elkaar interageren in markten en onderkent de verschillen tussen de diverse marktvormen en –instituties.

• De determinanten van de vraag (verkoopprijs, inkomen, smaak, bevolkingsgrootte), het verloop van de individuele en de marktvraagcurve, de begrippen prijselasticiteit van de vraag, inkomenselasticiteit van de vraag en de determinanten van deze elasticiteiten

• De determinanten van het aanbod (verkoopprijs, prijzen inputs, technologie en verwachtingen), het verloop van de individuele en marktaanbodcurve, het begrip prijselasticiteit van het aanbod en de determinanten daarvan

• Het marktevenwicht en de verschillende marktvormen (volkomen concurrentie, monopolie, monopolistische concurrentie en oligopolie)

• Er wordt ondermeer gewerkt onder de vorm van een klasgesprek voor het aanbrengen van theoretische achtergronden en inzichten in verwante onderwerpen.

• Onder de vorm van groepswerk worden actuele problemen getoetst aan de theorie.

• Er wordt gebruik gemaakt van een handboek of cursus. De docent zal deze aanvullen met artikels uit de actualiteit.

• heeft inzicht in de voornaamste macro-economische grootheden (BBP, nationaal inkomen, inflatie, werkloosheid, geldhoeveelheid, betalingsbalans, begrotingssaldo).

• beheerst het bedrijfseconomische begrip “toegevoegde waarde”, onderkent de relatie tussen dit begrip en de macro-economische grootheid BBP en is vertrouwd met praktische regeling voor de toepassing van de belasting over de toegevoegde waarde

• Het bruto binnenlands product en aanverwante begrippen (bruto nationaal product en nationaal inkomen), inflatie, werkloosheid, geldhoeveelheid en geldcreatie, betalingsbalans, begrotingssaldo

• Het begrip toegevoegde waarde (bruto, netto), de belasting over de toegevoegde waarde (BTW), de BTW-verplichtingen, de BTW-tarieven en de aftrekregeling.

• kent een aantal basisprincipes van het boekhouden.

• De dagelijkse boekhoudverrichtingen registreren.




• heeft inzicht in de kapitaalstructuur van een onderneming.

• heeft inzicht in de structuur van de jaarrekening (balans, resultatenrekening, toelichting en sociale balans).

Het onderscheid tussen boekingen die invloed hebben zowel op de balans als op de resultatenrekening

• De verschillende hoofdrubrieken van balans en resultatenrekening, de toelichting en sociale balans. De belangrijkste ratio’s (solvabiliteit, liquiditeit). De verschillende kostensoorten (directe versus indirecte kosten, vaste versus variabele kosten, direct costing)

• heeft inzicht in de functie van de handel en distributie binnen de bedrijfskolom, de verschuivingen in de bedrijfskolom en de functie van tussenpersonen.

• heeft inzicht in de afwikkeling van de handelstransactie en de stappen die daarbij aan bod komen.

• De bedrijfskolom, de verschuivingen binnen de bedrijfskolom (horizontaal + verticaal), de tussenpersonen, de verschillende vormen van distributie.

• De fasen van de handelstransactie (offerteaanvraag, offerte, bestelling, orderbevestiging, levering, facturatie, betaling, evt. creditnota). De soorten verkoop (verkoop bij gewicht, getal of maat, verkoop bij de hoop, verkoop op proef, verkoop op proeving, verkoop op monster).

• is vertrouwd met en kent de verschillen tussen de diverse betalings- en kredietvormen in de binnen- en buitenlandse handel, hun voor- en nadelen en kan hieruit een verantwoorde keuze maken.

• De diverse betalings- en kredietvormen, zoals : betaling op termijn, verkoop op afbetaling, wisselbrief en disconto, orderbriefje, kaskrediet, straight loan, roll-over-krediet, leasing, factoring, documentair incasso, documentair krediet

• onderkent de voordelen en de nadelen (risico’s) verbonden aan de internationale handel.

• heeft een idee van de algemene patronen

• Voordelen van de internationale handel (groei, risicospreiding, schaalvoordelen). Nadelen en risico’s van de internationale handel (commercieel risico, politiek risico, economisch risico, wisselkoersrisico,




van de internationale handelsstromen en heeft inzicht in de organisatie van de buitenlandse handel en kent de taken van de instellingen ter bevordering van de internationale handel.

• heeft inzicht in de basisinstrumenten van de internationale handelspolitiek en kent de verschillende internationale handelsorganisaties, -akkoorden en vormen van economische integratie.

transport- en expeditierisico’s, cultureel risico)

• Overzicht en verklaring van de algemene patronen van de handelsstromen tussen de grote handelsregio’s in de wereld

• Instellingen t.b.v. de internationale handel, de handelsakkoorden


EENHEID B 2: INLEIDING TOT HET RECHT

Vereiste voorkennis

Geen


De algemene doelstelling van deze eenheid bestaat erin de cursisten vertrouwd te maken met een aantal basisprincipes en typische overeenkomsten in burgerlijk en handelsrecht en hen inzicht te verschaffen in de werking van het gerechtelijk apparaat.

Studieduur

40 lestijden




• kent de basisbegrippen van het burgerlijk recht.

• Basisbegrippen van het burgerlijk recht (wat, wie is betrokken, de onderdelen van het burgerlijk recht)

• kent de verschillende rechtbanken en is in staat de werking van de rechtbanken weer te geven.

• De verschillende rechtbanken en hun functioneren

• kan de rechten en plichten van gehuwden en samenwonenden opsommen.

• heeft inzicht in de verdeling van de goederen binnen het huwelijk.

• kent de verschillende scenario’s van echtscheiding en kan de gevolgen ervan inschatten.

• Het recht en natuurlijke personen (wat, de rechten en plichten van gehuwden, de rechten en plichten van samenwonenden, het statuut van goederen en eigendommen, huwelijkscontracten, echtscheidingsproblematiek en scheidingsformules)

• kan eenvoudige erfregelingen oplossen en heeft een idee van de fiscale behandeling van een nalatenschap.

• Erfrecht en successie (op onroerende goederen, roerende goederen, tarieven, fiscale behandeling en erfregelingen)

• is in staat de koop- en huurovereenkomst uit te leggen.

• Huren of kopen (wettelijke bepalingen, vergelijkende basis, huurcontracten, koopovereenkomsten)

• Naast het aanbrengen van noodzakelijke theoretische kennis inzake bepaalde fundamentele basisbegrippen en – principes, wordt in deze lessen ook gestreefd naar het aankweken van een attitude bij de cursisten, waarin objectiviteit centraal staat.

• De onderwijsmethode bestaat uit hoorcolleges waarbij de theoretische bespreking aangevuld wordt met praktische cases uit de rechtspraak.

• Door het bijwonen en actief volgen van de colleges verwerft de student de basiskennis die aangevuld kan worden met persoonlijke notities uit de colleges.

• Tijdens de cursus wordt ook verwezen naar interessante en relevante maar niet verplichte lectuur. Door het doornemen van deze lectuur kan de student de basiskennis toetsen en aanvullen.

• kent een aantal basisbegrippen uit het zakenrecht

• Zakenrecht

• is vertrouwd met de begrippen “kooplieden” en “daden van koophandel”.

• Kooplieden en daden van koophandel

• kent de verschillende soorten handelspapieren.

• Handelspapieren

• verwerft inzicht in het faillissementsrecht. • Faillissementsrecht

• beheerst de elementaire begrippen van • Elementaire begrippen van het




het vennootschapsrecht.

• kan de belangrijkste vennootschapsvormen toelichten, deze onderling vergelijken en de keuze voor een bepaalde vennootschapsvorm maken.

vennootschapsrecht (kenmerken, oprichting, omzetting, fusie en splitsing, inbreng, duur en vereffening)

• Kapitaalvennootschappen (NV, CVA)

• Personenvennootschappen (VOF, GCV, BVBA)

• Coöperatieve vennootschappen


EENHEID B 3: SOCIALE WETGEVING, BEROEPSETHIEK EN PERSONEELSBELEID

Vereiste voorkennis

Geen


De algemene doelstelling van deze eenheid bestaat erin de cursisten een aantal basisprincipes van sociale wetgeving bij te brengen welke als uitgangspunt gebruikt worden voor het optimaliseren van de sociale verhoudingen binnen een onderneming.

Studieduur

60 lestijden




• kan het arbeidsrecht situeren t.a.v. het burgerlijk en handelsrecht.

Situering van het arbeidsrecht t.a.v. burgerlijk en handelsrecht

• heeft inzicht in het begrip “arbeidsovereenkomst” en kent de soorten arbeidsovereenkomsten en de rechten en plichten van de contractanten.

De arbeidsovereenkomst (bepaling, kenmerken, soorten, rechten en plichten van de contractanten)

• kent de verschillen tussen een arbeidscontract voor arbeiders en bedienden.

Het arbeidscontract voor arbeiders en bedienden

• kent het contract van handelsvertegenwoordigers, handelsagent en dealer.

Het contract van handelsvertegenwoordigers, handelsagent en dealer

• kent het gerantencontract. Het gerantencontract

• De onderwijsmethode bestaat in hoorcolleges waarbij de theoretische bespreking aangevuld wordt met praktische cases uit de rechtspraak.


• Tijdens de cursus wordt ook verwezen naar interessante en relevante maar niet verplichte lectuur. Door het doornemen van deze lectuur kan de student de basiskennis toetsen en aanvullen

• gebruik maken van contracten, loonfiches, documenten (C4) …

• heeft inzicht in het arbeidsreglement en verwerft inzicht in het faillissement en gerechtelijk akkoord.

Het arbeidscontract en het arbeidsreglement, het faillissement en gerechtelijk akkoord

• kent de af te sluiten verzekeringen bij een arbeidscontract en de structuur en werking van de verschillende takken van de sociale zekerheid.

De af te sluiten verzekeringen bij een arbeidscontract

• beheerst het begrip arbeidsongeval en kent het verschil tussen een arbeidsongeval en een beroepsziekte

Het arbeidsongeval en beroepsziekten

• kent de begrippen verjaring, dading, delcrederebeding en concurrentiebeding.

De verjaring, de arbeidsrechtbank, de dading, het delcrederebeding en het concurrentiebeding

• verwerft inzicht in Personeelsmanagement




personeelsmanagement.

• onderkent de verschillende leiderschapsstijlen.

Leiderschapsstijlen

• verwerft inzicht in de determinerende factoren bij werving en selectie.

Werving en selectie

• verwerft inzicht in de technieken om personeel te motiveren en onderkent het belang hiervan.

Motiveren van personeel

• heeft inzicht in de bedrijfscultuur. Bedrijfscultuur

• kent de collectieve besluitvormingstechnieken en processen.

Collectieve besluitvormingstechnieken en processen

• is vertrouwd met een aantal ethische principes en kan ethisch handelen in concrete conflictsituaties.

Ethische principes m.b.t. geheimhouding, privacy, solliciteren, seksueel gedrag, milieu


EENHEID B 4: ORGANISATIE

Vereiste voorkennis

Geen


De bedoeling van de cursus organisatie bestaat erin de cursisten een aantal concepten en inzichten bij te brengen die kunnen bijdragen tot een beter begrip van de werking van complexe organisaties en de interactie met de werkomgeving.

Studieduur

60 lestijden




• kent de kenmerken van organisaties, hun bestaansreden, hun evolutie en het verschil tussen organisaties en instituties.

• Analyse van de interne organisatie: verkoop-, aankoop-, productie-, … organisatie

• kent de inhoudelijke bijdragen van de verschillende scholen in de organisatieleer.

• De inhoudelijke bijdragen van de verschillende scholen in de organisatieleer

• kent de verschillende organisatieconcepten en heeft inzicht in de toepassing ervan in de eigen ondernemingsstructuur.

• De verschillende organisatieconcepten

• Hoofdvormen van organisatiestructuren

o De lijnorganisatie,

o Lijn-staforganisatie

o Lijn- en functionele staforganisatie

o Divisie organisatie

o De matrix of projectstructuur

• Organisatiecultuur (types en ontstaan of hoe beïnvloeden van cultuur)

• Opmaken van een organisatieschema

• Opmaken van een structuur

• Opmaken van een taakverdeling

• Groepswerk kan in het bestuderen van bepaalde onderwerpen aan bod komen om de cursist actief bij de les te betrekken.


• heeft inzicht in het formuleren van organisatorische doeleinden en het meten van de doeltreffendheid (effectiviteit, efficiëntie).

• Rol van de missie van de onderneming op de wijze van organiseren

• Interne analyse: financiële analyse, organisatie analyse en marketinganalyse

• kent een aantal strategieën om de omgeving te beïnvloeden.

• Een aantal strategieën om de omgeving te beïnvloeden




• heeft een inzicht in de relatie tussen organisatie en technologie.

• De relatie tussen organisatie en technologie

• onderkent de verschillende departementalisatiewijzen en de impact ervan op de marketingwerking.

• Verschillende departementalisatiewijzen en analyse van impact op de marketing

• onderkent de verschillende typologieën van organisaties en de relatie met de marketing met aandacht voor actuele tendensen.

• Typologieën van Mintzberg

• heeft inzicht in de organisatorische veranderingsprocessen.

• De fazen in het veranderingsproces

• Kritische factoren voor het slagen van een veranderingsproces


EENHEID C 1: BEDRIJFSECONOMISCHE INFORMATIEVERWERKING

Vereiste voorkennis

Elementaire praktische bewerkingen met een besturingssysteem kunnen uitvoeren of gelijkwaardige kennis.


Na de opleiding bedrijfseconomische informatieverwerking te hebben gevolgd, heeft de cursist een inzicht in werking van een besturingssysteem. De cursist kan met het medium internet omgaan. De cursist kan informatie verwerken met behulp van veel gebruikte randapparatuur. De doelstelling van deze module bestaat erin de cursisten basisbegrippen bij te brengen om hen een algemeen ondersteunend basiskader te bieden.

Studieduur

40 lestijden




• kent de verschillende basisonderdelen van een computer en de elementaire werking ervan.

• Computersysteem: terminologie van de belangrijkste onderdelen en hun werking

• heeft inzicht in het aanwezige besturingssysteem en kan er vlot, probleemloos en efficiënt mee werken.

• Besturingssysteem: structuur, werking en specifieke kenmerken

• kan vlot de mogelijkheden die het internet biedt, gebruiken.

• Internet: verkennen en doelgericht gebruik

• kan praktijkgerichte informatie verwerken met behulp van diverse randapparatuur en bijbehorende software.

• Informatieverwerking: gebruik en toepassingsmogelijkheden van scanner, digitale camera en OCR-pakket diverse randapparatuur en bijbehorende software


EENHEID C 2: PRESENTATIEPAKKET, E-MAIL, AGENDA- EN TAAKBEHEER

Vereiste voorkennis

Geen


De doelstelling van deze eenheid bestaat erin dat de cursisten zelfstandig een bedrijfspresentatie kunnen verzorgen, vlot kunnen e-mailen, de agenda bijhouden en taken plannen.

Studieduur

40 lestijden




Presentatiepakket: • kent de verschillende werkomgevingen

en kan er vlot en efficiënt mee werken”.

• kan vormgeving en lay-out bepalen, bewerken en aanpassen”.

• kan de gewenste opmaak en instellingen aanbrengen.

• kan grafische, gescande en elementen uit andere toepassingen toevoegen en bewerken.

• kan digitale elementen toevoegen en bewerken.

• kan gegevens toevoegen vanuit (en verzenden naar) andere toepassingen en ze kunnen bewerken.

• kan objecten maken, importeren en bewerken.

• kan een presentatie gebruiksklaar maken en voorzien van de nodige ondersteuning en achtergrondinformatie.

Presentatiepakket: • Beeldweergave

• Dia’s

• Sjablonen, modellen, verborgen dia’s indelingen en achtergronden

• Formaten, instellingen en opmaak

• verschillende opmaakmogelijkheden aanbrengen, instellingen bepalen (karakteropmaak, alinea-opmaak, opsommingen, nummeringen, lijnen)

• Vak, illustratie/figuur, object, tabel maken en andere grafische toepassingen importeren/exporteren

• Beeld en geluid toevoegen

• Opslaan, afdrukken, notities en hand-outs, verborgen dia’s, inoefenen van presentatie (try-out)

• De doelstellingen voor het presentatiepakket kunnen uitgewerkt worden aan de hand van zelfstandige- of groepstaken die achteraf worden gepresenteerd

E-mail, agenda- en taakbeheer • kan vlot en efficiënt werken in de

verschillende mappen.

• kan het adresboek maken, catalogeren en up to date houden.

• kan de electronische post verzorgen en

E-mail, agenda- en taakbeheer • Mogelijkheden en indelingen, mappen en

submappen

• Adresboek aanmaken, indelen, gebruiken, bewerken, aanpassen

• E-mail opstellen, aanvullen, bijlagen bijvoegen, markeren en versturen,




opvolgen.

• kan de agenda verzorgen en opvolgen.

• kan voorbereidend en ondersteunend werk verrichten bij de planning van vergaderingen.

• kan vergaderingen/taken opvolgen.

• kan de automatische registratie van geplande activiteiten bijhouden.

ordenen, opvolgen

• Afspraken, taken, activiteiten, evenementen vastleggen, beheren en opvolgen, prioriteiten bepalen en opvolgen

• Vergaderingen plannen en opvolgen, logboek opstellen, notities bijvoegen, afdrukken


EENHEID C 3: TEKSTVERWERKING

Vereiste voorkennis

Geen


De doelstelling van deze eenheid bestaat erin de cursisten een grondige kennis van de verschillende mogelijkheden van de tekstverwerking te bieden en er inzichtelijk en zelfstandig mee om te gaan.

Studieduur

80 lestijden




• kent de basistoepassingen m.b.t. tekst en bestandsfuncties.

• Openen, opslaan, wissen, afdrukken, beeldweergave cursorbesturing, zoeken, vervangen, klembord.

• De doelstellingen kunnen voornamelijk via zelfstandig gemaakte oefeningen bereikt worden.

• kan opmaak toepassen en lay-out en bladspiegel bepalen

• kent de richtlijnen bepaald in BIN-normen.

• kent de mogelijkheden van een vak, object, figuur en andere grafische elementen en voorstellingen.

• Aanbrengen en bewerken van opmaak

• Maken en bewerken van stijlen, opmaakprofielen, sjablonen

• Toepassen BIN-normen

• Invoegen en bewerken van tekstvak, figuur, object, diagram, enz. ook vanuit andere toepassingen

• kent de mogelijkheden van een tabel. • Tabel maken, opmaken, bewerken, converteren

• kent de mogelijkheden i.v.m. correct taalgebruik, automatisering om het gebruikscomfort te verhogen.

• Spellings- en grammaticacontrole

• kan verzendlijsten beheren en mailings verzorgen.

• Opstellen en bewerken van hoofddocument en gegevensbestand voor samenvoeging. Sorteren en selecteren

• kent de mogelijkheden van formulieren. • Maken, bewerken en beveiligen van formulieren

• kent de mogelijkheden van verwijzingen. • Voetnoot

• Bijschrift

• Index en inhoudsopgave

• Kruisverwijzing

• Hyperlink




• kan eenvoudige macro’s gebruiken. • Macro: wat? hoe?


EENHEID C 4: REKENPROGRAMMA 1

Vereiste voorkennis

Geen


Na deze opleiding te hebben gevolgd, beschikt de cursist over de meeste vaardigheden op basis waarvan hij zo gericht en professioneel mogelijk kan omspringen met de elementaire toepassingen van een rekenblad.

Studieduur

60 lestijden




• kent de specifieke terminologie. • Begrippen i.v.m. rekenblad

• kent de specifieke kenmerken van een rekenblad.

• Inbrengen van gegevens

o Constanten, tekst, formules

o Absolute en relatieve celadressen

• kent de afdrukmogelijkheden. • Afdrukinstellingen

• De doelstellingen voor het presentatiepakket kunnen uitgewerkt worden aan de hand van zelfstandige of groepstaken die achteraf klassikaal-individueel of via het Internet worden verbeterd.

• kan de lay-out en de vormgeving bepalen van cellen, rijen, kolommen en tabellen en specifieke kenmerken toepassen.

• Opmaak van cel, rij, kolom, tabel

• • Lijsten ( sorteren, filteren, titels blokkeren …)

• • Gegevens importeren uit andere pakketten

• kan een beveiliging instellen. • Beveiliging van een werkblad en werkmap, van werkblad tot werkmap

• kan grafieken maken, opmaken en bewerken.

• Eenvoudige grafieken (alle mogelijke soorten)

• kan gericht zoeken in een tabel. • Zoekfunctie in tabellen

• kan gegevens uitwisselen tussen verschillende toepassingen.

• Tabellen in tekstverwerkingspakket en link met rekenprogramma

• kan eenvoudige functies opstellen en gebruiken.

• Aanmaak van eenvoudige functies

• kan eenvoudige macro’s gebruiken en veel voorkomende kantoortoepassingen automatiseren.

• Eenvoudige macro’s


EENHEID C 5: GEGEVENSBEHEER 1

Vereiste voorkennis

Geen


Na deze opleiding te hebben gevolgd, beschikt de cursist over de meeste vaardigheden op basis waarvan hij zo gericht en professioneel mogelijk kan omspringen met de elementaire toepassingen van een database.

Studieduur

60 lestijden




• kent de specifieke terminologie.

• kent de specifieke kenmerken van een relationele databank.

• Begrippen i.v.m. een database

• Objecten en weergave

• kan een tabel maken, opmaken en bewerken.

• Tabel maken, tabel importeren en exporteren

• Veldeigenschappen en indexen

• De doelstellingen voor het gegevensbeheer kunnen uitgewerkt worden aan de hand van zelfstandige- of groepstaken die achteraf worden verbeterd.

• kan doelgericht gegevens weergeven. • Sorteren, zoeken en filteren

• kan query’s maken, opdrachten interpreteren en uitvoeren.

• Query’s: 1 en meerdere tabellen

• kan formulieren maken, opmaken en bewerken.

• Eenvoudige formulieren

• Hoofd- en subformulieren

• heeft inzicht in het concept relationele database.

• Relaties en joins

• kan schriftelijk rapporteren. • Eenvoudige rapporten en groepsonderbrekingen


EENHEID D 1: FRANS 3

Vereiste voorkennis

De cursist heeft de eenheid Frans 2 gevolgd.


Op een vloeiende en accurate wijze deelnemen aan bepaalde formele en informele gesprekken (ook met native speakers) over onderwerpen die aansluiten bij de persoonlijke, sociale, schoolse of beroepsmatige (secretariële) en niet beroepsgebonden behoeften van de cursist. In deze eenheid ligt de nadruk op mondelinge taalvaardigheid waarbij de passende taalregisters worden gebruikt. Vlot functioneren in een vreemde taal op de werkvloer betekent dat de cursist een hele waaier van taalhandelingen beheerst.

Studieduur

40 lestijden




deelnemen aan een geanimeerd gesprek met moedertaalsprekers.

vlot, nauwkeurig en doelbewust spreken over diverse algemene, beroeps- of opleidingsaangelegenheden.

vlot en doelmatig sociaal taalgebruik hanteren, met inbegrip van het uiten van gevoelens, toespelingen en grapjes maken.

vaste uitdrukkingen en informeel taalgebruik begrijpen en veranderingen in spreekstijl en taalregister inschatten.

ideeën en opvattingen duidelijk en nauwkeurig op

Formele en informele gesprekken over onderwerpen die aansluiten bij de persoonlijke, sociale, schoolse of beroepsmatige en niet beroepsgebonden behoeften van de cursist

De belangrijkste gegevens begrijpen en zich een persoonlijke mening vormen over informatieve teksten, meer bepaald kranten- en tijdschriftenartikels over socio-economische onderwerpen. De onderwerpen, waaruit een keus wordt gemaakt in functie van de prioritaire beroepscontext en belangstellingssfeer van de cursisten, zijn van socio-economische en socio-culturele aard zoals:

- economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord-Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding,

(vervolg van eenheid A8)

Didactisch handelen

Wees bereid om van je collega's te leren. Didactische competentie komt niemand aangewaaid. Wel kan je ze ontwikkelen door te zorgen voor optimale randvoorwaarden, over je eigen didactisch handelen te reflecteren en dat desgevallend bij te sturen. Geregeld contact met je collega's binnen het vakoverleg kan hierbij een cruciale en stimulerende rol spelen. Dat vakoverleg kan op de volgende aandachtspunten slaan.

Geschikt lesmateriaal is uiteraard een belangrijke randvoorwaarde voor effectieve taalverwerving. Voor vele beginnende leraren is de taalmethode (het handboek) het centrale didactische instrument. Daardoor oefent ze een sterke sturing uit op de onderwijspraktijk en het onderwijsleerproces. Aangezien het onderwijs echter op de realisatie van de decretaal vastgelegde eindtermen toegesneden moet worden, is het zaak om de inhoud van de methode daaraan te toetsen.

Ervaringsuitwisseling met collega's kan je helpen om uit het aanbod op de educatieve markt een afgewogen keuze te maken.




overtuigende wijze verwoorden en erop reageren. een min of meer uitgebreide uiteenzetting volgen en geven.

mondeling technische informatie geven over bekende producten of diensten.

min of meer moeilijke teksten mondeling samenvatten. de cursist kan vaste uitdrukkingen en informeel taalgebruik begrijpen en veranderingen in taalregister inschatten. ideeën en opvattingen op overtuigende wijze verwoorden en erop reageren.

min of meer moeilijke teksten mondeling samenvatten.

Omgaan met conflicten.

toekomstperspectieven, promotiekansen, nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit, probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven Rollenspellen en gevalsstudies over sociaal taalgebruik met taalhandelingen zoals:


Vermoedelijk zal aanvullend lesmateriaal onontbeerlijk zijn. Het ligt dan ook voor de hand om binnen het vakoverleg met collega's afspraken over cursusontwikkeling te maken.

Om een krachtige leeromgeving te creëren, zijn o.a. de volgende vragen aan de orde :

Welke didactische apparatuur is er nodig ? Welke interactieve multimedia zijn aangewezen ? Welke taken zijn geschikt voor zelfontdekkend leren ? Hoe zorgen we ervoor dat elke cursist zelf zijn eigen 'beste' leerstijl ontwikkelt?

Een afsluitende wenk : toets je eigen onderwijsstijl aan die van je collega's. De perceptie van leraren over lesgeven die ze vanuit hun eigen schooltijd hebben opgebouwd, bepaalt in ruime mate hun eigen onderwijsgedrag als ze voor een klas staan. Dit kan leiden tot eenzijdig lesgeven. Daarom zou er ruimte moeten zijn voor intervisie : observatie van elkaars didactisch handelen en de gedachtewisseling daarover kan in belangrijke mate bijdragen aan de verbetering van de eigen lespraktijk.

(wordt vervolgd)




- informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven - organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere- informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan









maken




- klachten pareren



Argumenteren












Een uiteenzetting over een beroepsgebonden onderwerp voor collega’s binnen de organisatie




problemen telefonisch oplossen - brainstorming - onaangenaam nieuws melden - tot een overeenkomst komen - actief luisteren - mensen gerust stellen / kalmeren - de juiste informatie krijgen


EENHEID D 2: ENGELS 3

Vereiste voorkennis:

De cursist heeft de eenheid Engels 2 voltooid.

Algemene doelstelling:


Studieduur:

40 lestijden




• deelnemen aan een geanimeerd gesprek met moedertaalsprekers.

• vlot , nauwkeurig en doelbewust spreken over diverse algemene, beroeps- of opleidingsaangelegenheden.

• vlot en doelmatig sociaal taalgebruik hanteren, met inbegrip van het uiten van gevoelens, toespelingen en grapjes maken.

• vaste uitdrukkingen en informeel taalgebruik begrijpen en veranderingen in spreekstijl en taalregister inschatten.

• ideeën en opvattingen duidelijk en

Formele en informele gesprekken over onderwerpen die aansluiten bij de persoonlijke, sociale , schoolse of beroepsmatige en niet beroepsgebonden behoeften van de cursist. De belangrijkste gegevens begrijpen en zich een persoonlijke mening vormen over informatieve teksten, meer bepaald kranten- en tijdschriftenartikels over socio-economische onderwerpen. De onderwerpen, waaruit een keus wordt gemaakt in functie van de prioritaire beroepscontext en belangstellingssfeer van de cursisten, zijn van socio-economische en socio-culturele aard zoals:

- economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord-Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen, nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit,

(vervolg van eenheid D1)

Zelfstandig werken en leren

Zelfstandig werken betekent dat de cursisten zelf bezig zijn met de leerstof (in plaats van te luisteren naar de docent), en dat ze daarbij minder afhankelijk zijn van de aanwijzingen en uitleg van de docent. Dat is mogelijk doordat de opdrachten in de methode (of ander lesmateriaal) zo duidelijk en sturend zijn dat de cursisten zelf aan de gang kan gaan en aan de gang kan blijven. De zelfstandigheid van de leerders neemt nog toe als ze ook zelf hun tijd mogen indelen, een werkplek mogen kiezen, mogen kiezen welke opdrachten ze doen en/of in welke volgorde, zelf hun werk mogen nakijken (bijvoorbeeld met behulp van antwoordbladen) enzovoort.

Bij zelfstandig leren speelt dit alles ook een rol, maar er komt iets bij. De leerder plant, bewaakt en evalueert zijn leerproces zoveel mogelijk zelf. De leerder werkt niet alleen zelfstandig, maar stuurt ook zelfstandig zijn eigen leergedrag, in plaats van zich te laten sturen door de methode. Dit werkt het best bij open en uitgebreide opdrachten (een werkstuk maken, een leesdossier aanleggen, een vraaggesprek voorbereiden, houden en op schrift stellen), waarbij ook werkelijk iets te plannen en te




nauwkeurig op overtuigende wijze verwoorden en erop reageren.

• min of meer moeilijke teksten mondeling samenvatten.

• mondeling technische informatie geven over bekende producten of diensten.

• een min of meer uitgebreide uiteenzetting volgen en geven.

probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven Algemene taalhandelingen zoals: Informatie uitwisselen - informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven - organisatie beschrijven

bewaken valt. De leerder kan zelf een aanpak bedenken voor zijn taak, zelf zijn tijden werkplanning in de gaten houden, en zelf het product en proces van zijn werk mee evalueren en beoordelen. Zo verwerft hij een eigen repertoire aan leerhandelingen en leerstrategieën en tegelijk inzicht in de effectiviteit daarvan.

(wordt vervolgd)




- informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere- informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan












- klachten pareren



Argumenteren












Rollenspellen en gevalsstudies over sociaal taalgebruik met taalhandelingen zoals:




maken




- klachten pareren



Argumenteren













EENHEID D 3: VIERDE TAAL 3 (DUITS, SPAANS OF ITALIAANS)

Vereiste voorkennis:

De cursist heeft de eenheid Vierde taal 2 voltooid.

Algemene doelstelling:


Studieduur:

40 lestijden




• vlot, nauwkeurig en doelbewust spreken over diverse algemene, beroeps- of opleidingsaangelegenheden.

• vlot en doelmatig sociaal taalgebruik hanteren met inbegrip van het uiten van gevoelens, toespelingen en grapjes maken.

• vaste uitdrukkingen en informeel taalgebruik begrijpen en veranderingen in spreekstijl en taalregister inschatten.

Formele en informele gesprekken over onderwerpen die aansluiten bij de persoonlijke, sociale, schoolse of beroepsmatige en niet beroepsgebonden behoeften van de cursist. De belangrijkste gegevens begrijpen en zich een persoonlijke mening vormen over informatieve teksten, meer bepaald kranten- en tijdschriftenartikels over socio-economische onderwerpen. De onderwerpen, waaruit een keus wordt gemaakt in functie van de prioritaire beroepscontext en belangstellingssfeer van de cursisten, zijn van socio-economische en socio-culturele aard zoals:

- economie: macro-economische begrippen, financieel-economische begrippen, economische crisis, economisch beleid, ontwikkeling, Noord-Zuid, milieuproblematiek - werkgelegenheid: arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, werkgever en werknemer, arbeidsverhoudingen, veiligheid en gezondheid, mobiliteit, loopbaan, werkloosheid, etiquette, voorkomen, gedrag, karakter, workaholism, stress, leidinggevende vaardigheden, managementvaardigheden, technologie, rol vrouw, teamwerk - opleiding: beroepsopleiding, toekomstperspectieven, promotiekansen, nascholing, omscholing, specialisatie, interviewtechnieken, assertiviteit,

(vervolgd van eenheid D2)

Adviezen voor zelfstandig werken en leren

Zelfstandig werken

1. Schat in of de cursisten de teksten en opdrachten uit de methode zelfstandig kunnen begrijpen, zonder hulp van de docent. Zo niet, vul dan van tevoren het nodige aan, liefst niet via doceren maar op A4 of bord.

2. Als de methode veel kleine brokstukken leerstof bevat, voeg wat bij elkaar hoort dan samen. Laat de cursisten bijvoorbeeld de stof van vijf blokken, thema’s of hoofdstukken achter elkaar doen.

3. Laat de cursisten bij een grotere hoeveelheid samenhangende opdrachten (bijvoorbeeld ter grote van drie of vier lesuren) zelf hun tijd indelen.

4. Laat de cursisten kiezen uit opdrachten en laat ze verantwoorden waarom ze bepaalde opdrachten wel of niet kiezen. Als de stof het toelaat, geef ze dan ook keuzes wat betreft de volgorde van de opdrachten.

5. Geef de cursisten enige vrijheid ten aanzien van de plaats waar ze zelfstandig werken; halve het klaslokaal: de biblio- of mediatheek,




• ideeën en opvattingen duidelijk en nauwkeurig op overtuigende wijze verwoorden en erop reageren.

• een min of meer uitgebreide uiteenzetting volgen en geven.

• mondeling technische informatie geven over bekende producten en diensten.

• min of meer moeilijke teksten mondeling samenvatten.

• omgaan met conflicten.

probleemoplossend denken - consumptie: kantoorbenodigdheden, gewicht, hoeveelheid, grootte, maten, cijfers, symbolen, betaalmiddelen, prijs en geld, prijsberekening, consument zijn, geld, bankwezen - onderneming / organisatie: structuur, leiding en management, producten en diensten, personeel, financiën, boekhouding, administratie, reclame, public relations, marketing, verkoop, inkoop, verzekering, transport, beurs - kantoor: kantoorbenodigdheden, inrichting, computer, werkzaamheden, grafiek en tabel, communicatie, gesprekken, reageren, kritiseren, redeneren, meetings, klantenonthaal - landkunde: geschiedenis (historische mijlpalen), commerciële en financiële instellingen, internationale organisaties, EG, handel en economie, sociale, politieke, culturele en economische actualiteit, taalgebieden, sociale conventies en gebruiken, omgaan met verschillen (intercultureel domein) - tijd: toekomstverwachtingen, time management, taalveranderingen - communicatie: onderhandelen en overleggen, beargumenteren, vergaderen, besluit vormen, technisch taalgebruik, klantenbehandeling, presentatie geven Algemene taalhandelingen zoals:

Informatie uitwisselen - informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven

een studienis of – ruimte, misschien (bij iemand) thuis.

6. Maak voorbeelduitwerkingen van opdrachten die zich daartoe lenen, zodat de cursisten (uiteraard na gedane arbeid) zelf hun werk kunnen controleren.

7. Laat de cursisten zich van tevoren zelf oriënteren op het werk dat ze uitvoeren, aan de hand van de volgende vragen:

Wat willen ze dat ik leer?

Hoe willen ze dat ik dat leer?

Moet ik alles doen, en per Zee in deze volgorde?

Hoe merk ik straks of ik het ken of kan?

Waar zou ik dit ooit voor kunnen gebruiken?

Wat kan ik er dus zelf van leren? Besteed hieraan een klassikale bespreking.

8. Laat cursisten in tweetallen of groepjes reflecteren op elkaars (individueel gemaakte) werk. Zelfstandig leren

9. Maak opdrachten opener en uitgebreider (zodat het ‘taken’ worden).

10. Laat de cursisten samenwerken aan taken in tweetallen of groepjes.

11. Laat cursisten bij taken zelf een aanpak bedenken en uitleggen waarom dit hun een goede aanpak lijkt.




- organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere - informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan - zich beledigd voelen Logische en persoonlijke relaties beschrijven - oorzaak en gevolg aangeven - noodzaak en verplichting aangeven - mogelijkheid en onmogelijkheid uitdrukken - waarschijnlijkheid uitdrukken

Actie en reactie uitlokken - een advies formuleren en iets suggereren - informatie inwinnen en actie uitlokken - blijk geven van de nodige assertiviteit bij het reageren - iemand tot een standpunt of een actie overhalen Sociaal functioneren




12. Laat cursisten bij taken zelf een tijdsplanning maken en deze verantwoorden.

13. Laat cursisten bij taken reflecteren op het product en op het proces, op hun eigen werk en elkaars werk, tijdens het werk en na het werk.

14. Laat de cursisten producten mee beoordelen ‘voor een cijfer’

hun eigen product, via zelfbeoordeling of

elkaars producten, via onderlinge beoordeling (‘peer evaluation’).

15. Laat de cursisten zelf criteria bedenken ten behoeve van de reflectie op en beoordeling van hun eigen of elkaars producten.

16. Laat de cursisten zich afvragen en schriftelijk verwoorden wat ze hebben geleerd. Laat ze nadenken over de toepassingsmogelijkheden daarvan voor het schoolse, buitenschoolse en naschoolse leven.






- klachten pareren



Argumenteren












Rollenspellen en gevalsstudies over sociaal taalgebruik met taalhandelingen zoals:





- informatie ordenen - ideeën structureren en verbanden aangeven - trends beschrijven - organisatie beschrijven - informatie benadrukken of afzwakken - equivalente en inclusieve relatie van ideeën weergeven - een tegenstelling weergeven - een stand van zaken vergelijken met een andere - informatie controleren en vergelijken Gevoelens en attitudes uitdrukken - voorkeur uitdrukken - akkoord gaan en niet akkoord gaan









maken




- klachten pareren



Argumenteren

een standpunt nuanceren

eigen standpunt uiteenzetten en in passende context plaatsen

eigen standpunt bespreekbaar maken

tegenargumenten formuleren

tegenargumenten weerleggen








EENHEID D 4: PROJECTWERK

Vereiste voorkennis

Alle eenheden Talen (A1-A8), Secretariaatsbeheer (B1-B4) en Informatieverwerking (C1-C5), aangevuld met ofwel de optie Talen (D1-D3), ofwel de optie Informatica (E1-E3). De cursist vat het projectwerk aan als hij binnen het jaar het graduaatdiploma kan behalen.


De cursist dient bij het realiseren van het projectwerk-stage evidentie te geven van het feit dat hij al het geleerde van de voorbije modules zelfstandig integreert tot een vakoverstijgend en kritisch project met een duidelijke probleemstelling, een eigen standpuntbepaling, de uitwerking-argumentering en een conclusie. Dit dient te gebeuren onder de vorm van een eindwerk dat neergeschreven en meertalig gepresenteerd wordt.

Studieduur 80 lestijden

Leerinhouden

De cursisten kunnen een evenement zoals een deelname van een bedrijf/organisatie aan een beurs of workshop/congres met een zakenreis meertalig (Nederlands, Frans, Engels, Vierde taal) voorbereiden. Ze kunnen daarbij het gesimuleerde bedrijf of de organisatie en de bedrijfstak of dienstverlening meertalig beschrijven, een logo ontwerpen en een huisstijl toepassen. De cursisten kunnen bij het realiseren van het projectwerk aantonen dat ze al de verworven leerinhouden, vaardigheden en competenties van de gevolgde eenheden zelfstandig en eenheidsoverstijgend integreren. Ze kunnen hun projectwerk efficiënt plannen door een tijdpad op te stellen.

Het is de bedoeling dat hier uitdrukkelijk de link met de praktijk gelegd wordt. Het centrum kan hiervoor kiezen uit:

• casestudies;

• bedrijfsbezoeken (met verslaggeving);


• gastsprekers (met verslaggeving);

• stage;

• groepsopdrachten;

• …

De cursist geeft blijk van voldoende creativiteit en heeft na afloop van de module een inzicht in:

• time management en planning;

• begrijpen en interpreteren van teksten op een academische niveau;

• het structureren en bundelen van alle soorten informatie.

Methodologische wenken

Basisprincipes projectwerk

Het projectwerk berust op de basisprincipes die zowat in alle vakliteratuur over onderwijsvernieuwing terugkeren. Ten eerste is het projectwerk competentiegericht. De cursisten krijgen ruimschoots de kans allerlei competenties in te oefenen: ze leren zichzelf toegang te verschaffen tot kennis en ze leren die kennis te interpreteren en toe te passen (leren als vaardigheid), ze leren afspraken te maken en te respecteren, zich in te leven in situaties, werkzaamheden te plannen en te organiseren enz. (algemeen-professionele vaardigheden), ze leren telefoneren, vergaderen, notuleren, mondeling presenteren, schriftelijk rapporteren, corresponderen enz. (vakgebonden vaardigheden). Op die manier realiseert het projectwerk dus ook de belangrijkste eisen uit de opleidings- en beroepsprofielen.

Ten tweede is het projectwerk eerder cursist- i.p.v. docentgestuurd. Eigenlijk huldigt het projectwerk het principe van een onderwijsstijl met gedeelde sturing. Er is dus nog heel wat externe sturing ingebouwd. De uit te voeren taken zijn bijvoorbeeld grotendeels voorgeschreven, de timing van de taken is in grote lijnen uitgetekend, de belangrijkste leermiddelen worden aangereikt. Maar aan de andere kant bieden de opdrachten de cursisten de cursisten heel wat ruimte om zelfstandigheid en verantwoordelijkheid te ervaren en is het projectwerk zo geconcipieerd dat de eigen verantwoordelijkheid van de cursisten toeneemt, naarmate het project vordert. Ook worden de klassieke contacturen vervangen door “consultatie-uren”, waar de docent optreedt als begeleider en niet als lesgever. Ten derde beantwoordt het projectwerk aan het belangrijkste principe van activerend leren. De taken zetten de cursisten er namelijk toe aan actief met de communicatieve situaties iets te doen en van die situaties een gespreksonderwerp te maken. Ten vierde huldigt het projectwerk het principe van coöperatief leren. Inherent aan het projectwerk is dat de cursisten in teamverband werken. Maar er is meer. Het projectwerk wil zinvol teamwerk mogelijk maken, waarbij elk lid een functionele inbreng heeft en eigen verantwoordelijkheid draagt. Daartoe zit in de meeste taken een bron-/taak-en/of rolafhankelijkheid van de teamleden vervat, wat bevorderlijk is voor hun positieve wederzijdse afhankelijkheid. Daartoe zijn tijdens de consultatiemomenten de cursisten zowel op de eigen bijdrage als op het resultaat de groep aanspreekbaar.


Ten vijfde is het projectwerk resultaatgericht. Het project leidt altijd tot de creatie van diverse communicatieproducten (brief, verslag, e-mail, telefoongesprek, presentatie enz.)

Ten slotte staat het projectwerk voor diverse leeractiviteiten. ‘Experimenteren’ en ‘ervaren’ zijn twee leeractiviteiten die in projectwerking eigenlijk sowieso aan bod komen. De cursisten moeten zich voortdurend oriënteren (in de taken en deeltaken zelf), werkzaamheden plannen, procedures en werkwijzen uittesten, taken uitvoeren enz. Binnen het project zijn ook “reflectiemomenten” ingebouwd en krijgen de cursisten de mogelijkheid om zich een bepaald begrippenapparaat eigen te maken (begripsvorming), conclusies te formuleren.


EENHEID E 1: REKENPROGRAMMA 2

Vereiste voorkennis

Eenheid Rekenprogramma 1 (C4)


Hoofddoelstelling van de eenheid Rekenprogramma 2 is een inzichtelijke uitbreiding en uitdieping van de basiskennis te verstrekken aan de cursist, zodat deze zelfstandig en probleemoplossend kan werken met een uitgebreide waaier van aspecten van het rekenblad.

Studieduur

40 lestijden




• zelfstandig een rekenblad ontwerpen en kantoortoepassingen automatiseren.

• Draaitabellen

• Gegevensvalidatie

• Besturingselementen

• Grafieken voor gevorderden

• Functies voor gevorderden (logische, datum-, database-, statistische …)

• Gebruik van de oplosser

• Doelzoeker

• Scenariobeheer

• Gebruik van analysis toolpak (regressie …)

• De doelstellingen voor het rekenblad kunnen uitgewerkt worden aan de hand van zelfstandige of groepstaken die achteraf worden verbeterd.


EENHEID E 2: GEGEVENSBEHEER 2

Vereiste voorkennis

Eenheid Gegevensbeheer 1 (C5).


Aan het eind van deze eenheid is de cursist in staat zelfstandig een database te ontwerpen en te ontwikkelen.

Studieduur

40 lestijden




• werken met alle aspecten van een database.

• Uitdiepen van tabellen en relaties

• Uitdiepen keuzelijsten op formulieren

• Uitdiepen subformulieren

• Rapporten maken in ontwerpweergave

• De doelstellingen voor het gegevensbeheer kunnen uitgewerkt worden aan de hand van zelfstandige of groepstaken die achteraf worden verbeterd.

• opdrachten automatiseren. • Elementaire macro’s maken

• het toegangsbeheer bepalen • Schakelbordbeheer

• Ontwerp werbalken, menubalken en snelmenu’s

• Database verspreiden, splitsen, beveiligen

• Replica’s maken

• Aanpassen opstartinstellingen

• Koppelen aan website


EENHEID E 3: WEBSITEONTWIKKELING

Vereiste voorkennis

Geen


Na afloop van deze eenheid kan de cursist een eenvoudige website maken, aanpassen en onderhouden.

Studieduur

40 lestijden




• het basisplan van een site samenstellen en starten.

• Site plannen

• Programma starten

• De doelstellingen voor deze eenheid kunnen uitgewerkt worden aan de hand van zelfstandige of groepstaken die achteraf worden verbeterd.

• een website opzetten en op verschillende manieren weergeven.

• Site maken, openen, sluiten

• Weergavemogelijkheden

• Introductiepagina opstellen

• een website aanpassen en opmaken. • Webpaginatekst toevoegen en bewerken

• Lichtkrant toevoegen

• Pagina’s toevoegen

• Eigenschappen veranderen

• Voorbeeld van een web weergeven


EENHEID E 4: PROJECTWERK

Vereiste voorkennis

Alle eenheden Talen (A1-A8), Secretariaatsbeheer (B1-B4) en Informatieverwerking (C1-C5), aangevuld met ofwel de optie Talen (D1-D3), ofwel de optie Informatica (E1-E3). De cursist vat het projectwerk aan als hij binnen het jaar het graduaatdiploma kan behalen.


De cursist dient bij het realiseren van het projectwerk-stage evidentie te geven van het feit dat hij al het geleerde van de voorbije modules zelfstandig integreert tot een vakoverstijgend en kritisch project met een duidelijke probleemstelling, een eigen standpuntbepaling, de uitwerking-argumentering en een conclusie. Dit dient te gebeuren onder de vorm van een eindwerk dat neergeschreven en meertalig gepresenteerd wordt.

Studieduur 80 lestijden

Leerinhouden

De cursisten kunnen een evenement zoals een deelname van een bedrijf/organisatie aan een beurs of workshop/congres met een zakenreis meertalig (Nederlands, Frans, Engels, Vierde taal) voorbereiden. Ze kunnen daarbij het gesimuleerde bedrijf of de organisatie en de bedrijfstak of dienstverlening meertalig beschrijven, een logo ontwerpen en een huisstijl toepassen. De cursisten kunnen bij het realiseren van het projectwerk aantonen dat ze al de verworven leerinhouden, vaardigheden en competenties van de gevolgde eenheden zelfstandig en eenheidsoverstijgend integreren. Ze kunnen hun projectwerk efficiënt plannen door een tijdpad op te stellen.

Het is de bedoeling dat hier uitdrukkelijk de link met de praktijk gelegd wordt. Het centrum kan hiervoor kiezen uit:

• casestudies;

• bedrijfsbezoeken (met verslaggeving);

• gastsprekers (met verslaggeving);

• stage;


• groepsopdrachten;

• …

De cursist geeft blijk van voldoende creativiteit en heeft na afloop van de module een inzicht in:

• time management en planning;

• begrijpen en interpreteren van teksten op een academische niveau;

• het structureren en bundelen van alle soorten informatie.

Methodologische wenken

Basisprincipes projectwerk

Het projectwerk berust op de basisprincipes die zowat in alle vakliteratuur over onderwijsvernieuwing terugkeren. Ten eerste is het projectwerk competentiegericht. De cursisten krijgen ruimschoots de kans allerlei competenties in te oefenen: ze leren zichzelf toegang te verschaffen tot kennis en ze leren die kennis te interpreteren en toe te passen (leren als vaardigheid), ze leren afspraken te maken en te respecteren, zich in te leven in situaties, werkzaamheden te plannen en te organiseren enz. (algemeen-professionele vaardigheden), ze leren telefoneren, vergaderen, notuleren, mondeling presenteren, schriftelijk rapporteren, corresponderen enz. (vakgebonden vaardigheden). Op die manier realiseert het projectwerk dus ook de belangrijkste eisen uit de opleidings- en beroepsprofielen.

Ten tweede is het projectwerk eerder cursist- i.p.v. docentgestuurd. Eigenlijk huldigt het projectwerk het principe van een onderwijsstijl met gedeelde sturing. Er is dus nog heel wat externe sturing ingebouwd. De uit te voeren taken zijn bijvoorbeeld grotendeels voorgeschreven, de timing van de taken is in grote lijnen uitgetekend, de belangrijkste leermiddelen worden aangereikt. Maar aan de andere kant bieden de opdrachten de cursisten de cursisten heel wat ruimte om zelfstandigheid en verantwoordelijkheid te ervaren en is het projectwerk zo geconcipieerd dat de eigen verantwoordelijkheid van de cursisten toeneemt, naarmate het project vordert. Ook worden de klassieke contacturen vervangen door “consultatie-uren”, waar de docent optreedt als begeleider en niet als lesgever. Ten derde beantwoordt het projectwerk aan het belangrijkste principe van activerend leren. De taken zetten de cursisten er namelijk toe aan actief met de communicatieve situaties iets te doen en van die situaties een gespreksonderwerp te maken. Ten vierde huldigt het projectwerk het principe van coöperatief leren. Inherent aan het projectwerk is dat de cursisten in teamverband werken. Maar er is meer. Het projectwerk wil zinvol teamwerk mogelijk maken, waarbij elk lid een functionele inbreng heeft en eigen verantwoordelijkheid draagt. Daartoe zit in de meeste taken een bron-/taak-en/of rolafhankelijkheid van de teamleden vervat, wat bevorderlijk is voor hun positieve wederzijdse afhankelijkheid. Daartoe zijn tijdens de consultatiemomenten de cursisten zowel op de eigen bijdrage als op het resultaat de groep aanspreekbaar.

Ten vijfde is het projectwerk resultaatgericht. Het project leidt altijd tot de creatie van diverse communicatieproducten (brief, verslag, e-mail, telefoongesprek, presentatie enz.)


Ten slotte staat het projectwerk voor diverse leeractiviteiten. ‘Experimenteren’ en ‘ervaren’ zijn twee leeractiviteiten die in projectwerking eigenlijk sowieso aan bod komen. De cursisten moeten zich voortdurend oriënteren (in de taken en deeltaken zelf), werkzaamheden plannen, procedures en werkwijzen uittesten, taken uitvoeren enz. Binnen het project zijn ook “reflectiemomenten” ingebouwd en krijgen de cursisten de mogelijkheid om zich een bepaald begrippenapparaat eigen te maken (begripsvorming), conclusies te formuleren.


5 EVALUATIE

Beoordelingen spelen een belangrijke rol in de sturing van leerprocessen en in de onderwijsactiviteiten van docenten. Voor optimale leerresultaten is regelmatige beoordeling nodig teneinde cursisten feedback te geven op hun leeractiviteiten. Formatieve beoordelingen kunnen deze feedback geven.

Voor het afsluiten van elke eenheid voorziet de leerkracht een evaluatie. Deze kan samengesteld zijn uit:

• permanente evaluatie;

• een studieopdracht;

• een mondeling examen;

• een schriftelijk examen;

• of een combinatie van deze.

Evaluatie mag niet gezien worden als een doel op zich, maar is een noodzakelijk onderdeel van het didactische proces dat geïndividualiseerde begeleiding moet mogelijk maken. Elke docent bepaalt voor zijn eenheid de specifieke evaluatiemethoden die bij aanvang van de eenheid aan de cursisten meegedeeld worden. De gekozen evaluatiemethode moet afgestemd worden op specifieke leerdoelstellingen.

Differentiatie in het aanbod van de evaluatie van een module moet gewaarborgd worden, aangezien de inhoud van alle modules niet geschikt is om op dezelfde manier geëvalueerd te worden. De toets die moet uitmaken of de cursist de doelstellingen van de modules bereikt heeft, moet evenwichtig samengesteld zijn en zowel het cognitieve aspect als de vaardigheden en de attitudes aan bod laten komen.

Op het einde van elke eenheid wordt nagegaan of de algemene doelstellingen en leerplandoelstellingen gerealiseerd zijn. Het uitgangspunt hierbij is het wettelijke kader dat bepaalt dat er tenminste een examen is na elke eenheid en na elk leerjaar. Gespreide evaluatie en permanente evaluatie kunnen georganiseerd worden en de resultaten ervan kunnen in de eindevaluatie verrekend worden. Gespreide evaluatie betekent dat na een voldoende lange trainingsperiode een toets of examen kan volgen waarbij cursisten gequoteerd worden en dat de behaalde punten meetellen bij de eindevaluatie. Permanente evaluatie is een systematische en continue observatie, die resulteert in notities in een evaluatieschrift. Permanente evaluatie is bedoeld als aanvulling van gespreide evaluatie en/of het eindexamen. Het CVO bepaalt zelf zijn examenbeleid in een examenreglement, waarin de modaliteiten van de evaluatie worden opgenomen.


Permanente evaluatie moet de leerkracht toestaan om de vordering van het leerproces bij de cursisten te kunnen meten. Deze evaluatie kan bestaan uit:

• het voorbrengen van een persoonlijk werk;

• het afwerken van een oefening aan de computer;

• het gezamenlijk oplossen van oefeningen op het bord;

• het afsluiten van een deel van de leerstof m.b.v. een geïntegreerde oefening;

• een groepswerk voorbrengen;

• door interactie met de cursisten nagaan in welke mate zij de aangeleerde kennis geassimileerd hebben.

Vaardigheden die in de evaluatie aan bod moeten komen zijn o.a.:

• doorzettingsvermogen;

• doelgericht werken;

• samenwerking;

• nauwkeurigheid;

• orde;

• …

Evaluatie mag niet gezien worden als een doel op zich, maar is een noodzakelijk onderdeel van het didactisch proces dat geïndividualiseerde begeleiding moet mogelijk maken.

Elke leerkracht bepaalt voor zijn module de specifieke evaluatiemethoden die bij aanvang van de module aan de cursisten meegedeeld worden. De gekozen evaluatiemethode moet afgestemd worden op specifieke leerdoelstellingen.


6 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN

Voor bepaalde modules is het gewenst dat het centrum uitgerust is met voldoende computers en de benodigde software.

Daarnaast moeten docenten kunnen beschikken over materiaal zoals cd- en cassettespelers, video's, laptop + beamer, overheadprojector e.d. indien nodig. Dit is met name het geval voor de taalvakken.


7 BIBLIOGRAFIE

NEDERLANDS

Taalspecifieke werken

Baeckens, R. en Meukens P. Zakelijke communicatie. Kapellen: Pelckmans.

Baert, M.-A. en A. De Witte (1999) Communicatiewijzer. Wommelgem: Van In.

Baert, M.-A. en A. De Witte (2003) Tekstvaardig, Wommelgem, Wommelgem: Van In.

De Ridder, B. Indrukken uitdrukken. Mondelinge en schriftelijke communicatie. Leuven: Acco.

Janssen, D (1996). e.a. Zakelijke Communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Steehouder (1992), M. e.a. Leren communiceren. Procedures voor mondelinge en schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Tiggeler, E. (2002) Vraagbaak Nederlands. Van spelling tot stijl: snel een helder antwoord op praktijkvragen over taal. Sdu Uitgevers: Den Haag.

Van Diggelen, M. en Splithof R. Techniek over taal – taal over techniek. Utrecht: Bohn, Scheltema & Holkema.

Vandergraesen, F. Z@kelijk. Een praktijkboek zakelijke communicatie en handelscorrespondentie. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

Verheyen, J. Doeltreffend schrijven voor bedrijven. Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

Formuleren

Bras, C. en Krijgsman J. ,Formuleren. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Permentier, L. (2003) De Standaard. Stijlboek. Roeselare: Roularta.

Correspondentie

Beex, N., Doeve R., Tiggeler E. De magische mediamix - e-mail brieven faxen. Den Haag: Sdu Uitgevers.

Brievenweger. Hoe schrijf ik betere brieven, faxen en e-mails? Ad Rem 1999 nr. 6.

De Jong, J. (1993) (red.) Handboek Bedrijfscorrespondentie. Groningen: Martinus Nijhoff.

De Jong, J. (red.) (2002) Zakelijk corresponderen.Handboek voor de professionele brievenschrijver. Martinus Nijhoff: Groningen.

Kolkhuis Tanke, J. Creatieve zakenbrieven. Groningen: Tjeenk Willink.

Pistoor, E. (1999) Brieven met effect. Zakelijk schrijven in 10 stappen. Den Haag: Sdu Uitgevers.

Van Coillie, J. (2000) Bij de tekst. Schrijfboek voor sociaal werkers. Wolters Plantyn.

Van der Horst, P. Stijlwijzer. Praktische handleiding voor leesbaar schrijven.

Antwerpen: Standaard Uitgeverij.

Vergader- en onderhandelingstechniek


Bollerman, T. (1996) Vergaderen moet maar met mate en goed. Van directieraad tot werkoverleg. Bussum: Uitgeverij Coutinho.

Schermer, K. en M. Wijn Vergaderen en onderhandelen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Techniek van rapportage en verslaggeving

Ouwehand, I. e.a (2001) Notuleren Nieuwe Stijl. Samson: Alphen aan den Rijn/Diegem.

Verrept, S. en Janssen, T. (1993) Tweeluik schriftelijke communicatie. Deel 2: Strategisch rapporteren. Houten/zaventem: Bohn Stafleu Van Loghum.

Mondelinge communicatie

Angenent, M. en Van Vilsteren, P. (1998) Presenteren. De basis. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Claes R. en Poot J. (1994) Efficiënte communicatie per telefoon. Pelckmans.

Gramsbergen-Hoogland, Y. en Van der Molen H.T. Gesprekken in organisaties. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Woordenboeken en naslagwerken

Koenen Woordenboek Nederlands (1999). W. de Boer (red.). Utrecht: Koenen Woordenboeken.

Stijlboek VRT (2003). Hendrickx R. Utrecht/Antwerpen: Van Dale Lexicografie.

Van Dale Groot woordenboek der Nederlandse taal (1999). Utrecht/Antwerpen.

Verschueren Groot Encyclopedisch Woordenboek (1996). Claes J. (red). Den Haag: Sdu Uitgevers.

Woordenlijst Nederlandse taal (1995). Den Haag: Sdu Uitgevers.

Internetadressen

De taaltelefoon op het web

http://taaltelefoon.vlaanderen.be

Taaldavies on line: databank met meer dan 1200 taaladviezen van de Nederlandse Taalunie http://www.taalunieversum.org/taaladvies/

In duidelijk Nederlands, Duidelijk Nederlands in de regelgeving, Duidelijk Nederlands in brieven

http://www.bis.vlaanderen.be

COMMUNICATIEVAARDIGHEDEN

Communicatiespecifieke werken

Aredondo L. (2001) Effectief communiceren. Schoonhoven: Academic Service.

Baeckens, R. en Meukens P. Zakelijke communicatie. Kapellen: Pelckmans.


Baert, M.-A. en A. De Witte (1999) Communicatiewijzer. Wommelgem: Van In.

Baert, M.-A. en A. De Witte (2003) Tekstvaardig, Wommelgem: Van In. De Galan K. (2003) Trainen. Een praktijkgids. Pearson Education Benelux.

Janssen, D (1996). e.a. Zakelijke Communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Steehouder (1992), M. e.a. Leren communiceren. Procedures voor mondelinge en schriftelijke communicatie. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Formuleren

Burger, P. en de Jong J. (1997) Handboek Stijl. Adviezen voor aantrekkelijk schrijven. Groningen: Martinus Nijhoff.

Doeve R. en Onrust, M. (1992) Helder schrijven. Amsterdam: Prometheus.

Renkema, J (2002) Schrijfwijzer. Den Haag: SDU.

Verhagen A. (1993) Formuleren. Houten/Zaventem: Bohn Stafleu Van Loghum.

Vergader- en onderhandelingstechniek

Bollerman, T. (1996) Vergaderen moet maar met mate en goed. Van directieraad tot werkoverleg. Bussum: Uitgeverij Coutinho.

Schermer, K. en M. Wijn Vergaderen en onderhandelen. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Mondelinge communicatie

Angenent, M. en Van Vilsteren, P. (1998) Presenteren. De basis. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Claes R. en Poot J. (1994) Efficiënte communicatie per telefoon. Pelckmans.

Gramsbergen-Hoogland, Y. en Van der Molen H.T. Gesprekken in organisaties. Groningen: Wolters-Noordhoff.

Internetadressen

Website van de Vlaamse Vereniging voor Zakelijke Communicatie

http://www.wzc.be

Website over mondelinge en schriftelijke vaardigheden

www.schrijfcentrum.nl www.worldwidewriting.com


FRANS


Barelier A. , Duboin J. e.a. 2001 Exporter - Pratique du commerce international. Foucher : Paris. Chambre de Commerce et d’Industrie de Paris (2002). Jeu d’épreuves pour l’obtention du certificat de français du secrétariat.

Danilo M. , Tauzin B. (1993) Le français de l’entreprise. Paris, CLE International. Danilo M., Penfornis J.L. (1993) Le français de la communication professionnelle. Paris : CLE International. Graumann-Yettou Sylvie (1997) Guide pratique du commerce international, Litec : Paris. Mitchell M. (2001) Pour Parler Affaires. Méthode de français commercial. Amsterdam/Antwerpen : Intertaal. Piette M, Guyssens M. (1993) Espaces de communication. Deurne, Wolters Plantyn. Sanchez-Macagno M. , Corado L. Faire des affaires en français. Préparation pratique de français commercial et économique de la CCIP. Hachette. Verluyten S. Paul e.a. (1996) Le français des affaires. S’exprimer par écrit. S’exprimer oralement. Leuven : Acco.

Grammatica

De Spiegeleer, J., Sinjan, R., en Weekers, H. (1990) Grammaire 2000. Deurne, Wolters Plantyn. Hanse, J. (1994) Nouveau dictionnaire des difficultés du français moderne. Louvain-La-Neuve: De Boeck-Duculot.

Handelscorrespondentie

Clijsters W. , Amand J. (1993) Les médias dans les affaires. Deurne : Wolters Plantyn. Delacourt F. , Périer C. (1998) Mouthier A. Le grand livre des modèles de lettres commerciales et de contrats. Paris : Editions De Vecchi.

Fayet M en Nishimata A. (2001) Savoir rédiger le courrier d’entreprise. Paris : Editions d’organisation.

Fayet M. (1996) 60 lettres types : pour une image de qualité de votre entreprise. Paris : Editions d’Organisation. Lagrifa Marie-Odile (1998) La correspondance commerciale pour PME-PMI. Editions De Vecchi : Paris. Markey, D. Zakelijke correspondentie in het Frans: quelles nouvelles?

Internetadressen

http://www.francais-affaires.com (site de la Chambre de Commerce du Québec) http://www.modele-lettre.com/index.php3 (propose lettres et documents consultables gratuitement en version tronquée) http://membres.lycos.fr/mafrebelle/Mexemples.html (conseils pratiques sur la rédaction de la lettre professionnelle)

Assistante Plus http://www.super-secretaire.com (site français destiné aux secrétaires)

Bizz

La Libre Belgique http://www.lalibre.be/search.phtml

Le Monde www.lemonde.fr/recherche

Le Nouvel Observateur


Le Soir www.lesoir.be/ci/recherche.asp

Le Vif/L’Express

Manière de Voir

http://bouquet.heb.fr.colt.net (quotidien électronique francophone consultable en ligne)

http://www.rtbf.be

http://www.tv5.org

http://www.rfi.fr (radio france internationale)


Bogaards P. e.a. (1998) Van Dale groot woordenboek Frans-Nederlands. Utrecht-Antwerpen: Van Dale Lexicografie. Bogaards P. e.a. (1998) Van Dale groot woordenboek Nederlands-Frans. Utrecht-Antwerpen: Van Dale Lexicografie, Robert, P. (1993) Le Petit Robert. Dictionnaire de la langue française. Paris : Dictionnaires le Robert.

De Spiegeleer J. Vocabulaire 2000. Deurne: Wolters Plantyn. Fischer W. e.a. (1998) (2003) Mots actuels mis en contexte. Amsterdam/Antwerpen: Intertaal. Verlinde S. e.a. (2000) Dictionnaire contextuel du français économique. Tome A. L’entreprise. Leuven/Apeldoorn: Garant. Desmet P., Klein J.R., Lamiroy B. (1999) Vous Dites?. Répertoire d’erreurs courantes en français chez les néerlandophones, Leuven: Acco.

ENGELS


Bennie, M. (1999) Mastering Business English. How to improve your business communication skills. Oxford: How To Books.

Cotton D. & Falvey D. (2001), Market leader, Longman Publishing. Flower J. Build your business vocabulary, Language Teaching Publications. Fowles A. & Miller M. (1995), Executive decisions, Nelson Business English. Fowles A. & Miller M. (1995), Executive dicisions, Nelson Business English. Goodale M. (1998) Professional Presentations, Cambridge English Language Teaching. Goodale M. (1998) Professional Presentations, Cambridge English Language Teaching. Hilton, C. And Hyder, M. (1993) Writing. London: Letts Educational.

Hollet. V. & Carter. R. (2002) In at the Deep End, speaking activities for professional people, Oxford: Oxford University Press. Jones L. and Alexander R. International Business English, Oxford: Oxford University Press. Jones S. & White G. (2002) Getting Ahead, a communication skills course for business English, Cambridge Language Teaching. Jones, L. (1987) Functions of English, Cambridge: Cambridge University Press. Mascull B. Business vocabulary in use, Cambridge: Cambridge University Press. Mc Carthy and O’ Dell English vocabulary in use, Cambridge: Cambridge. Modern English usage and practice, De Sikkel. Naterop, B. en R. Revell Telephoning in English, Oxford: Oxford University Press. Naterop, B., Business Letters for All, Oxford: Oxford University Press. Oxford Business English Skills, Effective Presentations, Meetings, Telephoning, Socialising, Negotiating, Oxford: Oxford University Press.


Revell R. & Naterop J. (1999) Telephoning in English, Cambridge English Language Teaching. Wallwork A. , Business Options, Oxford: Oxford University Press. Watson A. & Hill J. (1998), The Working Week, Language Teaching Publications.

Grammatica

Hall and Shepheard, The anti-grammar grammar book, Longman group. Hewings M. Advanced grammar in use, Cambridge: Cambridge University Press. Leech G. & Svartvik J. (1988) A Communicative Grammar of English, Longman Group UK Limited.

Murphy English grammar in use, Cambridge: Cambridge University Press. Thomson & Martinet, A practical English grammar. Oxford : Oxford University

University Press. Walker E. & Elsworth J.S. , Grammar Practice for Upper Intermediate Students, London: Longman.


Ashley, A. The Oxford Handbook of Commercial Correspondence. Oxford, Oxford University Press. Bailey E. P. (1997) The Plain English Approach to Business Writing. Oxford: Oxford University Press. Baxter, A. (2001) Effectief corresponderen in het Engels. Den Haag: Sdu Uitgevers.

Channel Business Communication, Pelckmans. Dobson, A. (1999) Writing Business Letters. How to produce day-to-day correspondence that is clear and effective. Oxford: How To Books.

Hermans, E. e.a. Commercial Correspondence and Communication. Kapellen: Pelckmans. King, F. en Cree D.A. , English Business Letters. Harlow, Longman. Ram, A. (1996) Better Business Writing. York: York Associates Publications.

Taylor, S. en Gartside L. Gartside’s Model Business Letters. Harlow: Pearson Education Limited.


A Handbook of Commercial and Economic Terms (2000). Amsterdam/Antwerpen: Intertaal.

Collins Cobuild English Usage (1996). London: HarperCollinsPublishers.

Longman Dictionary of Contemporary English, Longman Group UK Limited.

Oxford Dictionary of Advanced English, Oxford: Oxford University Press.

Oxford Dictionary of Business English for Learners of English (1994). Oxford: Oxford University Press.

O’ Connor J.D. (1985) Better English pronunciation, Cambridge: Cambridge University Press. Seely, J. (1998) The Oxford Guide to Writing and Speaking. Oxford: Oxford University Press.

Van Dale Nederlands/Engels – Engels/Nederlands (1999), Utrecht/Antwerpen: Van Dale lexicografie.

Didactiek en methodiek

Brieger, N. (1997) Teaching Business English Handbook. York: York Associates Publications.

Gibson R. (2002), Intercultural Business Communication. Oxford: Oxford University Press. Larsen D. (2002), Techniques and principles in Language Teaching. Oxford: Oxford University Press.

Nuttall C. (2002), Teaching Reading Skills in a foreign Language. Macmillan.


Internetadressen

www.esl-lab.com

www.longman.com

www.oup.co.uk

www.bbc.co.uk

www.better-english.com

www.cup.cam.ac.uk

www.englishpage.com

www.efl.net

www.freeenglish.com

www.times.com

www.time.com

www.newsweek.com

www.visitbritain.com

VIERDE TAAL

Duits


Braun, Peter: Tendenzen in der deutschen Gegenwartssprache, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart.

Brüggemann W. & Hemberger K. (1997) Testfragen Wirtschaftsdeutsch, Klett.

Buscha, .A. & Linthout ,G. (2000).Geschäftskommunikation,Verhandlungssprache, Max Hueber Verlag. Catteeuw P. & Wils G. , Rechtschreiblich – Mit Recht geschrieben, Pelckmans. Conlin, C. (2000).Unternehmen Deutsch, Intertaal. Die aktuelle deutsche Rechtschreibung, Vemag Computer Bibliothek

Duits, communicatie in beroep en bedrijf (1995), Malmberg, Beroeps- en volwasseneneducatie. Eismann, V. Wirtschaftskommunikation Deutsch 1, Goethe-Institut: Langenscheidt.

Eismann, V. (2000) Wirtschaftskommunikation Deutsch 2, Goethe Institut: Langenscheidt. Hall I. , Prüfungskurs Deutsch, Diesterweg, 1981. Hering,A. & Matussek M. (2000) Geschäftskommunikation, Schreiben und Telefonieren. Max Hueber Verlag 2000.

Kaufmann S &G. Schülerduden – Übungsbücher, Dudenverlag. Luscher, R. , & Schäpers R. (1990) Berufssprache Deutsch. Szenen aus dem Büro, Verlag für Deutch. Manekeller, Wolfgang: 100 Briefe Deutsch für Export und Import. Langenscheidt Berlin

Neuner - Schmidt -Wilms -Zirkel, Deutsch Aktiv. Ein Lehrwerk für Erwachsene, 1, Langenscheidt, Berlin München Wien Zürich New York.

Nicolas G., Sprenger M., Weermann W. (1995) Wirtschaft- auf deutsch, Lehrwerk für Wirtschaftsdeutsch, München: Verlag Klett Edition Deutsch GmbH. Schumann, J. (1996) Mittelstufe Deutsch , Verlag für Deutsch. Sekretariat, Fachmagazin für die Sekretärin und Chefassistenten. Telefonieren, Max Hueber Verlag. Unternehmen Deutsch, intertaal. Wagen und Gewinnen? Allemand économique et commercial, Ellipses.


Wirtschauftsdeutsch für Anfänger – Aufbaustufe, Edition Deutsch: intertaal. Wiseman,C. Unternehmen Deutsch.

Grammatica

Engel, R.: Deutsche Grammatik, Heidelberg

Hebig G. , Busha J. (1995) Übungsgrammatik Deutsch, Langenscheidt.

Heremans T. (1999) Kurze deutsche Grammatik , Wolters: Leuven. Rug,W. & Tomaszewski, (2001) A. Grammatik mit Sinn und Verstand , München: Verlag Klett Edition Deutsch GmbH. Vanacker M. & Timperman T. , Duitse Spraakkunst voor Nederlandstaligen, DNB-Pelckmans.


Grundlagen und Technik der Schreibkunst. Handbuch für Schriftsteller, Pädagogen, Germanisten, Redakteure und angehende Autoren, hrsg. von Otto SCHUMANN, Pawlak, Herrsching.

Leicher, Rolf: Vom guten zum besseren Geschäftsbrief. Taschenbuch für wirkungsvolle und rationelle Korrespondenz. mit 32 Abbildungen und Tabellen. In: Taschenbücher für die Wirtschaft, Bd.38

Ribbat, S.: Briefe richtig schreiben. Der Ratgeber für Ihre berufliche und private Korrespondenz. Nach den neuesten Briefgestaltungsregeln DIN 5008. Buch und Wissen GmbH.

Telefoneren

Häublein - Scherling - Häusler: Telefonieren. Schriftliche Mitteilungen. Ein Programm zur erweiterung der Ausdrucksfähigkeit im Deutschen. Langenscheidt, Berlin München Wien Zürich New York.

Häublein - Scherling - Häusler: Telefonieren. Schriftliche Mitteilungen. Ein Programm zur erweiterung der Ausdrucksfähigkeit im Deutschen. Langenscheidt, Berlin München Wien Zürich New York.

Vanneste,A. (1993)Telefonieren auf deutsch, Lier: Van In.


Duden, Deutsches Universalwörterbuch A-Z. Langenscheidts Groβwörterbuch. Langenscheidt, Max Hueber Verlag.

Microsoft Encarta Enzyklopädie (2002)

Van Dale, Nederlands- Duits, Duits-Nederlands. Vantilborgh E., Schoups J., Vanderheyden A.: Idiomaticum Nederlands-Duits. 4000 uitdrukkingen, zegswijzen, spreekwoorden, constructies, Den Haag, Scheltens & Giltay.

Wagen und Gewinnen? Allemand économique et commercial, Ellipses. Wahrig, Deutsches Wörterbuch.

Internetadressen

http:// www.goethe.de met

Wirtschaftliche Landeskunde Transparente Landeskunde Duden http://www.duden.bifab.de


Langenscheidt http://www.langenscheidt.de

Meyers Lexicon – Das Wissen A-Z http://www.iicm.edu/ref.m10

Van Dale-web http::www.vandale.nl/current

Eurodicautom http://www2.echo.lu/edic

Mehr als 400 Wörterbücher online http://www.bucknell.edu/~rbeard/diction.html Institut für deutsche Sprache http://www.ids-mannheim.de

Zeitungen und Zeitschriften http://www.infodrom.north.de/zeitungen.html

Deutsche Rechtschreibprüfung für Word http://www.microsoft.com/germany/office/word/download.htm

Praktische informatie over correspondentie, toegsneden op secretari/essen

http://www.sekretaerinnen.com/korrespondenz/08143.html

Meyers Lexicon – Das Wissen A-Z http://www.iicm.edu/ref.m10

Spaans

Didactische werken

ALONSO, Encina (1999): ¿Cómo ser profesor/a y querer seguir siéndolo? Edelsa. Madrid

ARNO Giovanni et alii (1996): Profesor en acción. Edelsa. Madrid

CASSANY, Daniel. (2000): Enseñar lengua. Barcelona. Graó

CORTÉS MORENO, Maximiano (2000): Guía para el profesor de idiomas. Didáctica del español y segundas lenguas. Ediciones Octaedro. Barcelona

FERNÁNEZ, Sonsoles (coordinadora) Tareas y proyectos en clase. (2001) Edinumen Madrid

VEZ , José Manuel (2001): Formación en Didáctica de las Lenguas Extranjeras. Homo Sapiens Ediciones. Santa Fé. Argentina

CANDLIN,C.N. (1990) “Hacia la enseñanza de lenguas basada en tareas”, Comunicación, lenguaje y educación, 7

EGUILUZ, A. & J.EGUILUZ (1997) “De los procesos a las tareas: el concepto de la tarea”, Revista Frecuencia L, Ed. Edinumen, Madrid.

ESTAIRE,S. & J.ZANON (1990) “El diseño de unidades didácticas en L2 mediante tareas: principio y desarollo””, Comunicación, Lenguaje y Educación 7

GIOVANNINI, A. et alt. (1996) Profesor en acción 1, Ed. Edelsa, Barcelona.

MARTÍN PERIS, E. “Libros de texto y tareas”, Contextos para la enseñanza del lenguaje mediante tareas de J. Zanón, compilador; en prensa.

NUNAN,D. (1989) Designing Tasks for the communicative Classroom, CUP, Nueva York.

RIBÉ,R. & N. VIDAL (1995) La Enseñanza de la Lengua Extranjera en la Educación Secundaria, Ed. Alhambra Longman, Madrid

VEZ,J.M. (1994) “Pensar la innovación en el aula de Lengua Extranjera”, Revista Aula de Innovación Educativa, n° 33, Ed. Graó, Barcelona.

ZANON, J. (1990) “Los enfoques por tareas para la enseñanza de las lenguas extranjeras”, Revista Cable, n° 5, Madrid.

ZANÓN, J.& M. J. HERNANDEZ (1990) “La enseñanza de la comunicación en la clase de

Español, Revista Cable, n° 5, Madrid.


Handboeken:

REDES 1-2-3,nuevo curso basado en un enfoque por tareas que presenta y fomenta el uso del español en situaciones reales, dirigido a adolescentes y adultos.

Virgilio BOROBIO, Nuevo ELE inicial 1,2 e intermedio, Ediciones SM, Madrid 2001

María Angeles PALOMINO, Chicos Chicas, Edelsa, Madrid

Nuevo. Destinado a la enseñanaza secundaria con pocas horas semanales.

María Angeles PALOMINO, Primer Plano 1-2-3, Edelsa Madrid

Nuevo, para adultos proncipiantes. Con CD-rom y tareas internet.

Matilde CERROLAZA, Oscar CERROLAZA, Begoña LLOVET,Planet@ 1-2-3-4, Edelsa Madrid

Ernesto MARTIN, Neus SANS, Pablo MARTINEZ, Gente 1 y 2, Difusión, Barcelona

Lourdes MIQUEL, Neus SANS, RAPIDO, RAPIDO, curso intensivo, Difusión, Barcelona

Margarita GORRISSEN, Marianne HAUPTLE, Juana SANCHEZ, y otros, CAMINOS 1,2, Intertaal, Amsterdam/Antwerpen 1996

F.Castro, F.Marín, R.Morales, S.Rosa, Ven 1-2-3, ELE, Edelsa, Madrid, 1991

Ernsto MARTIN, Lourdes MIQUEL, Neus SANS, Marta TOPOLEVSKY Para empezar A –B, Edi-6 Madrid, 1984

Ernsto MARTIN, Lourdes MIQUEL, Neus SANS, Terencio SIMON, Marta TOPOLEVSKY,Esto funciona A-B, Edi-6 Madrid 1985

Nuttig didactisch materiaal

Ramón PALENCIA,A la escucha, Comprensión oral, serie Destrezas, Ediciones SM, Madrid

Soledad VARELA, Al habla, tácticas de conversación, serie Destrezas, Ediciones SM, Madrid

Soledad VARELA y Juana MARIN,Línea a línea, expresión escrita, serie Destrezas, Ediciones SM, Madrid

Teresa BORDON,Al teléfono, comprensión y expresión oral, serie Destrezas, Ediciones SM, Madrid

Para jugar , serie Destrezas, Ediciones SM, Madrid Nuria SANCHEZ, Las cuatro destrezas, destrezas integradas,serie Destrezas, Ediciones SM, Madrid

María SANCHEZ ALFARO y Alfredo GONZALEZ HERMOSO Tiempo para comprender, mensajes orales de la vida cotidiana, Edelsa Madrid

BESCHERELLE, El arte de conjugar en español, diccionario de 12 000 verbos, Hatier, París.1984

Francisca CASTRO, Uso de la gramática española elemental , Edelsa Madrid. 2000


Francisca CASTRO, Uso de la gramática española intermedio , Edelsa Madrid. 2000

Francisca CASTRO, Uso de la gramática española superior, Edelsa Madrid. 2000

• En cada uno de los temas se presenta un tema gramatical, seguido por ejercicios.

Lourdes MIQUEL, Neus SANS, De dos en dos, ejercicios interactivos de producción oral, Difusión, Barcelona

A.ENCINAR, Uso interactivo del vocabulario, Edelsa Madrid

M.A.PALOMINO, Dual-actividades en parejas, Edelsa Madrid

Serie Uso de internet en el aula: (Ed.Difusión)

Gastronomía española

Narrativa española del siglo XX

Charlas

Correo electrónico

Recorrido cultural por España

De compras

De viaje por España

La red como material didáctico en la clase de ELE

De viaje por América Latina

Italiaans

Woordenschat

Boeken

Cannella, M. (1999), Il primo Zanichelli minore, Vocabolario di italiano, terza

edizione. Ed. Zanichelli.

Canepari, L. (1999), Il Dipi. Dizionario di pronuncia italiana. Ed. Zanichelli.

Cattana A.& Nesci M. (1996), Dizionario compatto della lingua italiana. Ed.

Zanichelli.

Cortelazzo M. & Zolli P. (1999), Il nuovo etimologico DELI - Dizionario Etimologico

della Lingua Italiana, con CD-ROM. Ed. Zanichelli.

De Mauro, T., Il dizionario della lingua italiana. Ed.Paravia

De Mauro, T., Moroni G.G., Dizionario di base della lingua italiana. Ed.Paravia,

Seconda Edizione.


Devoto G. & Oli G. (2002), Il dizionario della lingua italiana, Edizione 2002/2003

con CD-Rom. Ed. Le Monnier.

Dizionario italiano ( Con grammatica della lingua italiana per stranieri ) (2001).

Ed.Giunti.

Mari, R. (2001), Dizionario italiano di base. Ed. Giunti Junior.

Mezzadri, M., Dizionario per immagini. Ed. Guerra.

Pittàno, G. (2001), Sinonimi e contrari, Dizionario fraseologico delle parole,

equivalenti, analoghe e contrarie con CD-ROM. Ed. Zanichelli.

Ratti D. & Biorci G. (1997), Sinonimi e contrari.Vocabolario compatto dei sinonimi e

contrari. Ed. Zanichelli.

Righini, E. (2001), Didisi, Dizionario di Sigle, Abbreviazioni e Simboli. Ed.

Zanichelli.

Zingarelli, N. (2002), Lo zingarelli 2003, vocabolario della lingua italiana. Ed.

Zanichelli.

Zingarelli, N. (2002), Lo Zingarelli 2003, vocabolario della lingua italiana, anche in

CD-ROM. Ed. Zanichelli.

Websites

www.sapere.it (il vocabolario italiano e quello dei sinonimi e contrari)

Grammatica

Adorno C. (1999), Dalla grammatica alla linguistica. Basi per uno

studio dell'italiano. Ed. Paravia/Scriptorium.

Adorno C. & Ferraris S. (2001), Grammatica italiana facile. Ed. Vallardi A.

Alberti, A. (1998), Grammatica italiana. Ed. A. Vallardi

Bagianti M. & Casocavallo R. (1991), L'italiano in tasca Grammatica italiana per

stranieri. Ed. Guerra Guru.


Bocchiola M. & Gerolin L. (1999), Grammatica pratica dell'italiana dalla a alla z.

Ed. Hoepli.

Brinker, J.H. (1999), Prisma Grammatica Italiaans. Het spectrum.

Ceccarini R., Fazi P., Paganucci G. (1995). Grammatica italiana per il biennio. Ed.

D'Anna.

In due tomi inscindibili:

• L'esercizio e la grammatica, ed.Paravia

• L'esercizio il testo e le abilità, ed.Paravia

Grande grammatica italiana di consultazione. Vol.1: La frase. I sintagmi nominale e

preposizionale, 2001. Ed. Il Mulino.

Grande grammatica italiana di consultazione. Vol.2: I sintagmi verbale, aggettivale,

avverbiale. La subordinazione., 2001. Ed. Il Mulino.

Grande grammatica italiana di consultazione. Vol.3: Tipi di frase, deissi, formazione

delle parole, 2001, Ed. Il Mulino.

Dardano M. & Trifone P. (1997), La nuova grammatica della lingua italiana. Ed.

Zanichelli.

Mezzadri, M. (2001), Grammatica essenziale della lingua italiana, Livello elementare

e intermedio. Ed. Guerra Guru.

Mezzadri, M. (1996), Grammatica interattiva della lingua italiana, CD-ROM

interattivo di grammatica italiana per studenti stranieri. Ed. Guerra Guru

Nocchi, S. (2002), Grammatica pratica della lingua italiana. Ed.Alma.

Peyronel, S. (2000), L'italiano. Grammatica bilingue dell'italiano contemporaneo.

Ed. dell'Orso

Sensini, M. (1999), Grammatica della lingua italiana. Ed. Mondadori

Serianni, L. (2000), Italiano: grammatica, sintassi, dubbi..Ed. Garzanti libri.


Storni, B. (1994), Invito al buon italiano,Grammatica. Ed. Guerra Guru

Tartaglione, R.(1999), Tutti i verbi irregolari. Ed. Alma

Trifone P. & Palermo M. (2000), Grammatica italiana di base. Ed. Zanichelli

Vaardigheden

Boeken

Ambroso S. & Stefancich G. (1993), Parole, 10 percorsi nel lessico italiano. Ed.

Bonacci.

Buttaroni, S., Letteratura al naturale, autori italiani contemporanei con attività di

analisi linguistica. Ed. Bonacci.

Camalich B. & Temperini M. C. (1997), Un mare di parole, letture ed esercizi di

lessico italiano livello medio-avanzato. Ed. Bonacci editore.

Chiuchiù A. & Bernacchi B. (1994), Manuale di Tecnica e Corrispondenza

Commerciale. Ed. Guerra.

Della Valle V. & Patota G. (1998), Il salvastile. Ed. Sperling e Kupfer.

Humphris C., Luzi Catizone R., Urbani S. (1990), Comunicare meglio, corso di

italiano - livello intermedio-avanzato. Ed. Bonacci.

Maffei S. & Spagnesi M. (1995), Ascoltami! 22 situazioni comunicative. Ed. Bonacci.

Martina G. & Pagliarulo A. (1996), In Italia. IntertaaL

Pro e contro 1, conversare e argomentare in italiano, Bonacci editore, Roma 1997.

Pro e contro 2, conversare e argomentare in italiano, Bonacci editore, Roma, 1999.

Provenzano, C. (1994), Avventure di Carta, Scrittori italiani dal 1979 al 1993. Ed.

Alpha&Beta


Stefancich (1998), Cose d'Italia tra lingua e cultura.. Ed. Bonacci.

Svolacchia M. & Kaunzner U.A. (2000), Suoni, accento e intonazione. Corso di

ascolto e pronuncia dell'italiano per stranieri. Ed. Bonacci.

Test d’ingresso di italiano per stranieri, a cura di Paola Micheli, Bonacci editore,

Roma, 1994.

Ulisse, L. (1997), Faccia a faccia. attività comunicative - livello elementareintermedio.

Ed. Bonacci.

Vicentini G. & N. Zanardi N. (1992), Tanto per parlare. Materiale per la

conversazione - livello medio-avanzato. Ed Bonacci.

Websites

http://www.intertaal.nl

http://guerra-edizioni.com

http://www.edilingua.it

http://www.elimagazines.com

http://www.bonacci.com

http://www.almaedizioni.it

http://www.feltrinelli.it

http://www.einaudi.it

http://www.web.tiscali.it/scudit/robertotartaglione.htm (CI.ELLE.I edizioni)

http://www.gnomiz.it/librerie/mno.htm (elenco di editori italiani)

http://www.emt.it/italiano/index.html (mediateca edizioni)

http://www.clifo.unibo.it/index_en.htm (centro linguistico interfacoltà, università di Bologna)

http://www.clt.be/vila/itvi.htm (sito del Centrum voor Levende Talen, Leuven)

http://www.linguaitalia.com/ (l’italiano insegnato agli stranieri)

http://www.corriere.it/scioglilingua

http://academic.brooklyn.cuny.edu/modlang/carasi/site/lessons/lesson01/pageone.html

http://adesso.heinle.com/

http://go.to/italiaans

http://helios.unive.it/~italslab/modules.php?op=modload&name=Web_Links&file=in

dex (sito di Itals, Italiano Lingua Straniera, con link a case editrici, corsi d’italiano online,

risorse per l’insegnamento, didattica ...)

http://home.planetinternet.be/~dom1404/index.html

(esercizi online di grammatica e di vocabolario)

http://hypo.ge.ch:8080/sismondi/Disciplines/Italien/index.html


http://it.eduhi.at/

http://perso.chello.fr/users/p/p.jeandroz/italie/cours.htm

http://studi-italiani.fltr.ucl.ac.be/etudes/notes/exercices/italianoii/italianoii.htm

http://users.pandora.be/henk.verdru/italiano/

http://users.pandora.be/pbrants/ci1/home.html (esercizi online del manuale Corso Italia 1)

http://web.uvic.ca/hispanital/italian100/

http://www.chass.utoronto.ca/~ngargano/index.html

http://www.educational.rai.it/ioparloitaliano/palinsesto.htm (corso di italiano per immigrati)

http://www.iluss.it/ita/download.html

http://www.italica.rai.it/principali/lingua/index.htm

http://www.linguanet-europa.org/y2/ (banca dati per le diverse lingue dell’UE)

http://www.locuta.com/exindex.htm (Centro studi italiani, San Francisco)

http://www.personal.psu.edu/faculty/r/x/rxt14/

http://www.politestes.hpg.ig.com.br/italiano1.htm

http://www.youritalian.com/youritalian/it/provaitaliano1.htm

Zakelijk Italiaans

Pelizza G. & Mezzadri M. (2003), L’italiano in azienda. Guerra edizioni, Perugia.

Kernberger Chr. (2004) , L’italiano nel turismo. Guerra edizioni, Perugia.

Ballarin E. & Begotti P. (1999), destinazione Italia, l’italiano per operatori turistici., Bonacci, Roma.

Chiuchiù A. & Bernacchi M. (2003), Manuale di Tecnica e Corrispondenza commerciale. Guerra edizioni, Perugia.

Forapani D. & Pelizza G. (2003), L’italiano dell’economia. Guerra edizioni, Perugia.

Cherubini N. (2003), L’italiano per gli affari, Corso comunicativo di lingua e cultura aziendale. Edizione riveduta e aggiornata. Roma, Bonacci.

Spagnesi M. (1994),, Dizionario dell’economia e della finanza. Roma, Bonacci.

Mencacci O. & Comodi A. (1996) , Dizionario dei termini e dei concetti fondamentali di economia. Edizioni Guerra, Perugia.

Lutgart Spaepen, L’italiano degli affari, Leuven, Garant, 1993


Kennis van land en volk

Boeken

Bruno Munari (1994), Il dizionario dei gesti italiani. Ed. adnkronos Libri

Diadori, P. (1992), Senza parole:100 gesti degli italiani. Ed. Bonacci.

Italië & Italië, cultuurhistorische hoofdstukken uit het naoorlogse Italië, Meulenhoff,

1992.

Van der Putten, J. (1998), Italianen. Van Halewyck, Leuven.

Ward, W. (1993), Handboek Italië, Gids voor de jaren negentig. Nijgh & Van Ditmar,

Amsterdam.

Websites

http://eleaston.com/italian.html

http://www.accademiadellacrusca.it/index.php (sito dell’Accademia della Crusca)

http://www.bris.ac.uk/Depts/LangCent/links/italian/italink.htm (risorse italiane)

http://www.educational.rai.it/lemma/defaut.htm (dizionario enciclopedico di rai educational)

http://www.emt.it/index.html

http://www.italica.rai.it/index.htm (sito sulla lingua e la cultura italiana)

http://www.italicon.it/ (italian culture on the net)

http://www.linguanet.it/index.htm

http://www.neticon.net/fra-noi/index.html (sito per la diffusione della lingua italiana)

http://www.portalescuola.it/index.html (itinerari culturali per la scuola)

http://www.uibk.ac.at/c/c6/it/tutt.html (sito dedicato all’italianistica)

Tijdschriften

http://www.initonline.it/

(Quadrimestrale di servizio per gli insegnanti di italiano come lingua straniera)

http://www.elionline.com/en/catalog/ita.htm

(riviste in italiano per stranieri (diversi livelli) ; altro indirizzo :www.elimagazines.com)

http://www.aaaitalianocercasi.com/

Didactiek en methodiek

Boeken


Balboni, P.E. (1994), collana I libri dell'arco n. 1, Didattica dell'italiano a stranieri.

Ed. Bonacci.

Balboni P. E. (1998), Tecniche didattiche per l’educazione linguistica, collana di

glottodidattica. Ed. UTET libreria, Torino.

Benucci, A. (1995), collana I libri dell'arco n. 4, La grammatica nell' insegnamento

dell'italiano a stranieri. Ed. Bonacci.

Collana I libri dell'arco n. 5, Curricolo di italiano per stranieri, Bonacci editore,

1995.

Consiglio d’Europa (1981), Livello soglia per l’insegnamento dell’italiano come

lingua straniera. Consiglio della cooperazione culturale, Strasbourg.

Coveri L., Benucci A., Diadori P. (1998), collana I libri dell'arco n. 6, Le varietà

dell'italiano

manuale di sociolinguistica italiana. Ed. Bonacci

Diadori, P. (1994), collana I libri dell'arco n. 2, L'italiano televisivo Aspetti linguistici

extralinguistici glottodidattici. Ed. Bonacci.

Idee pratiche per le lezioni d'Italiano, Mgp, Stanley Thornes (Publishers) LTD

Istruzioni per l'uso dell'italiano in classe , 88 suggerimenti didattici per attività

comunicative. Ed. Bonacci, 1994.

Istruzioni per l'uso dell'italiano in classe 2, 111 suggerimenti didattici per attività

comunicative. Ed. Bonacci, 1994.

La formazione di base del docente di italiano per stranieri

Progetto ITALS - Università Ca'Foscari di Venezia a cura di R. Dolci e P. Celentin,

Bonacci editore, 2000.

Micheli, P. (1994), collana I libri dell'arco n. 3, Test d'ingresso di italiano per

stranieri. Ed. Bonacci.

Salani, T. P. (1986), Per lo studio dell’italiano, avviamento storico-descrittivo. Ed.

Liviana Editrice.


Websites

http://www.2000milia.it/ (Per i docenti di italiano L2)

http://www.didaweb.net/risorse/ricerca2.php?disciplina=9

(Centro risorse, guida alle risorse per la didattica)

http://www.eduhi.at/gegenstand/italienisch/ (banca dati con tantissimi URL da trovare in rete)

http://www.lanuovaitalia.it/quadro_europeo/

(traduzione italiana del Framework europeo, il quadro comune europeo di riferimento

per le lingue)

http://web.tiscali.it/scudit/matdid.htm (materiale didattico online, per diversi livelli)

http://www.koinecenter.com/code/bollettino.html (bollettino didattico del Centro Koinè di Firenze)

http://www.didaweb.net

(Una comunità di educatori in rete che operano per l'apprendere ad apprendere

cooperativo, libero e gratuito.)

http://www.vub.ac.be/khnb/itv/oktober/it97-1.htm

(materiale didattico online, per diversi livelli)

http://www.geocities.com/brighella_it/didattica.html

(Materiale didattico, testi da utilizzare in classe per studenti di vari livelli di

apprendimento)

http://www.dienneti.it/index.htm

(rassegna di risorse Internet per la didattica)

Italiaanse zoekrobots

www.arianna.iol.it (il più noto, il suo archivio contiene 3,6 milioni di pagine web)

www.virgilio.it (tra i più consultati, ha circa 100.000 siti catalogati nella sua directory)

www. ragno.plugit.net

www. shinyseek.it

www. iltrovatore.webzone.it

www. ricerca.multisoft.it

www.tin.excite.it

www. godado.com

www. explo.it (i siti recensiti dagli utenti)

www.motoridiricerca.it/index.htm


SECRETARIAATSBEHEER

De Muynck H. Fundamenten van het burgerlijk recht en het handelsrecht, Gent: Academia Press.

D’Hertefelt F. & Laurysens L. , Praktisch sociaal recht, De Boeck.

Sociaalrechtelijk Woordenboek. Verklaring en eenmaking van termen, voorkomende in het sociaal recht van het Nederlandse taalgebied (1997). Brussel

Van Hoecke M. Bouckaert B. Inleiding tot het recht, Leuven: Acco. DECOEN, A., Organisatieleer, Standaard Uitgeverij-MIM, Antwerpen, 1998

DAWSON, S., Organisaties analyseren, Academic Service, Schoonhoven, 1995.

JEGERS, M., MOENAERT, R. & VERBEKE, A., Begrippen van Management. Strategische Planning en Organisatie, VUBPRESS, Brussel, 1994.

HOUTHOOFD, Bedrijfsmanagement - Strategie, structuur en strijd, Academia Press, Gent, 1998.

BUTENEERS, P., COELMONT, B., FREDERIX, R., MERTENS, N., MEYERS, J., SMETS, I., VANAKEN, F., VAN KERKHOVEN, J.P., Gids voor management en organisatie, MIM, Deurne, 1995.

DAFT, R.L., Organisatietheorie en -ontwerp, Academic Service, Schoonhoven (uit het Engels vertaald) , 2001.

H. Demuynck, Sociaal recht theorie en praktijk, een overzicht, Academia Press, 2001

P. Humblet, M. Rigaux, R. Janvier en W. Rauws, Synopsis van het Belgisch Arbeidsrecht, Intersentia

F. D’Hertefelt en L. Laurysens, Praktisch sociaal recht, Standaard Uitgeverij

M. Van Hoecke en B. Bouckaert, Inleiding tot het recht, ACCO

R. Van den Berg, E. Dirix en H. Vanhees, Handels- en economisch recht in hoofdlijnen, Intersentia

H. Demuynck, Aspecten uit het burgerlijk recht en het handelsrecht, Academia Press, 2002

Wegwijs in financiën en economie, De Financieel Economische Tijd

PAEMELEIRE, R. & UYTTERSCHAUT, L., Bedrijfsorganisatie, Een algemene verkenning, MIM, Deurne(1987)

VAN LIEDEKERKE C., WALRAEVENS G., Algemeen boekhouden nu 1, De Boeck Antwerpen

CHIAU A., VAN DEN BOSSCHE J., Algemeen boekhouden nu 2, De Boeck Antwerpen

VAN POECK A., MOESEN W., DE BORGER B.,Algemene economie, De Boeck Antwerpen

GEERAERT E., Ondernemingseconomie,De Boeck Antwerpen

BONGAERTS I., Conceptualisering, sociale tewerkstelling en buurtdiensten,De Boeck Antwerpen

INFORMATICA

Steele, Heidi, Microsoft Word 2000, QUE, 2000

Frans, Roger, Word 2002 - beginners en gevorderden, campinia media

Frans, Roger, Excel 2002 -beginners en gevorderden, campinia media

Frans, Roger, Access 2002- beginners en gevorderden, campinia media

Frans, Roger, Powerpoint 2002 - campinia media

Cuypers-Van Den Broeck, MS Powerpoint 2002, de boeck

Cuypers-Van Den Broeck, MS Word 2002, de boeck

Cuypers-Van Den Broeck, MS Excel 2002, de boeck

Plumley, Sue, Gids Outlook 2002, academic service


Grimes, Galen, Microsoft Frontpage 2000, academic service

Penta, Anna, Powerpoint, academic service

Eerste stappen op het internet- Test aankoop

Frans, Roger, Windows XP, beginners en gevorderden, campinia media

VOLWASSENENONDERWIJS · 2016-04-20 · gevoel); regulerende vaardigheden (het gesprek openen en...

Documents

Transcript of VOLWASSENENONDERWIJS · 2016-04-20 · gevoel); regulerende vaardigheden (het gesprek openen en...