1

Reizende multimediale tentoonstellingvoetbal. geloof ‘t of niet

2

3

“Voetbal is een religie”, of “Mijn religie is voetbal” zijn vaak verkondigde geloofsbelijdenissen in de kathedralen van het

voetbal; de stadions. Veel van de slogans op sjaals en T-shirts of de banieren en spandoeken die ontrold worden op de

tribunes worden vaak, soms provocerend, gecombineerd met religieuze symbolen. Tijdens wedstrijden waar Afrikaanse

voetbalteams aan meedoen, speelt magie een belangrijke rol, voor toeschouwers, maar ook voor spelers. Voetbalhelden

van vroeger en nu worden aanbeden en vereerd als christelijke heiligen. Voetbalfans gebruiken symbolen, kleuren

en liederen om zich te identificeren als een volgeling en gelovige van een voetbalclub of een voetbalelftal. Voor veel

van de meer fanatieke aanhangers lijkt voetbal de plaats van religie te hebben ingenomen en de kameraadschap met andere fans biedt hetzelfde gevoel van verbondenheid als een religieuze gemeenschap. Er lijkt een sterke gelijkenis

tussen voetbal en religie als een maatschappelijk verschijnsel en een manier van leven en geloven.

voetbal. geloof ‘t of niet

4

De tentoonstelling Voetbal. Geloof ‘t of niet gaat dieper in op deze ogenschijnlijk uiteenlopende maatschappelijke verschijnselen en presenteert deze in een spannende en aantrekkelijke reizende tentoonstelling. Combinaties van objecten met multimedia tonen de verschillende lagen waarop samenleving, religie en de voetbalwereld samenkomen. De tentoonstelling benadert het onderwerp vanuit een internationaal vergelijkend perspectief, opgedeeld in twaalf thema’s die van toepassing zijn op voetbal en religie. Soms is de koppeling erg sterk, andere keren zijn ze verbonden met een knipoog.

De tentoonstelling is ontworpen als een multimedia presentatie, waarin (historische) foto’s, video-en audio-opnames, interviews en commentaar, memorabilia, sport-parafernalia en kunst een brede, spannende en open kijk geven op dit boeiende actuele, maatschappelijke thema. En het is tevens een feest voor alle zintuigen!

Het tentoonstellingsverhaal wordt gedeeltelijk gebaseerd op verhalen van voetballiefhebbers uit alle lagen van de bevolking. Met behulp van crowdsourcing wordt een oproep gedaan voor het insturen van persoonlijke verhalen en beeldmateriaal rondom (voetbal) rituelen, bijgeloof, helden, identiteit, rivaliteit en symbolen. Deze worden gebundeld en getoond op een internationaal platform.

5

Voetbal. Geloof ‘t of niet toont de persoonlijke verhalen in een informatieve, maar ook onderhoudende vorm. De tentoonstelling heeft ook een belangrijk participatief component en nodigt bezoekers uit om te reageren op diverse stellingen en hun meningen te vergelijken met de reacties van andere bezoekers.

Deze boeiende tentoonstelling is geschikt voor alle leeftijden en biedt een fascinerende kijk in de wereld van voetbal als een sociaal (religieus) fenomeen.

Laat het sociale belang van voetbal op een amusante wijze zien

Toont de onverwachte en onbekende kant van voetbal; zijn rites, rituelen en symbolen

Laat de sterke overeenkomsten zien tussen voetbal en religie

Stimuleert bezoekers om deel te nemen en meer te weten te komen over het onderwerp

Betrekt zowel online als real life bezoekers aan de tentoonstellingsthema’s en stimuleert participatie

6

De tentoonstelling benadert het onderwerp vanuit een internationaal vergelijkend perspectief, opgedeeld in twaalf

thema’s die van toepassing zijn op voetbal en religie. Soms is de vergelijking overduidelijk, andere keren worden voetbal en

religie verbonden op een speelse manier.

tentoonstellingsinhoud: twaalf thema’s

8

Hulp van bovenWie kent niet Maradonna’s “hand van god”? Ondanks alle regels en tactiek in een voetbal wedstrijd is de uitslag vrijwel altijd onvoorspelbaar. Supporters, maar ook spelers zoeken steun bij hogere machten. Dit kan God zijn, Allah, Jezus, magie, zoals Juju objecten of zelfs overleden clubpersoonlijk-heden, spelers of supporters.

Plaatsen van aanbiddingDe belangrijkste plaats van aanbidding is het stadion, waar “de religie voetbal” wordt beleden. In enkele landen komen ook werkelijk kapellen voor in het stadion, zoals de beroemde kapel in het Camp Nou stadion in Barcelona.

Heiligen en idolenVoetbal kent vele heiligen, kleine en grote. In het hoogste echelon van “heiligen” vinden we de grote voetballers uit het verleden, zoals Pele, Cruijf, Eusebio, Maradona en Zidane. Natuurlijk zijn er ook hedendaagse sterren, zoals Messi en Ronaldo, die niet in mindere mate aanbeden worden, maar zij hebben (nog) niet de legendarische status die voetballers van weleer wel hebben.

Sociale hiërarchie en diversiteitHoewel uiteindelijk alle supporters verbonden zijn omdat ze hun club steunen, verschillen ze toch van stoel tot stoel en van stadionvak tot stadionvak. De zakenman in de skybox heeft een totaal andere benadering van het voetbal dan de “ultra” harde kernsupporter in de fanatiekere vakken.

9

BijgeloofBijgeloof is een bijzonder persoonlijke vorm van het afdwingen van geluk door bepaalde rituelen: het kussen van de kale kop van de keeper; een supporter, die zijn fiets altijd op dezelfde plek bij het stadion stalt of altijd hetzelfde, oude, volslagen versleten shirtje draagt.

RituelenBijna alles rond (de gang naar) het stadion is geritualiseerd. Voor supporters is de wekelijkse of tweewekelijkse tocht naar het stadion al een ritueel. In het stadion zelf verloopt alles volgens een stramien, dat overeenkomsten heeft met de kerkelijke liturgie en liederen en spreekkoren hebben een vaste tijd en plaats tijdens een wedstrijd.

Het gebruik van geluidLiederen en spreekkoren spelen beide een bijzondere rol in het stadion. Liederen hebben een traditie die soms decennia teruggaat. Ze spelen een sterke rol in groeps- en clubidentiteit en maken deel uit van het cultureel erfgoed van een club. Soms ontstaan er nieuwe liederen, en oude raken in de vergetelheid, maar er is een zekere stabiliteit.

HerdenkenTragedies komen ook voor bij clubs en in stadions. Grote tragedies, zoals de plotselinge dood van spelers, of rampen als de vliegramp in München in 1958 en the Hillsborough ramp in 1989 hebben een grote impact op een club en haar supporters en worden soms zelfs een belangrijk onderdeel van de clubidentiteit.

10

VoetbalsymbolenVeel fans beschouwen het als een heilige plicht bij wedstrijden te verschijnen in eigen teamkleuren en de hoeveelheid sjaals, truien, petten en andere kleding te koop in fanshops is bijna eindeloos. Herinneringsspeldjes van grote toernooien vervullen eenzelfde functie als de insignes die trotse pelgrims meenamen om bij thuiskomst van een pelgrimstocht te kunnen presenteren.

De kracht van het geloofKijken in een stadion naar een live wedstrijd te midden van duizenden andere fans zorgt voor een overweldigend gevoel van verbondenheid en is voor velen een emotionele ervaring. Maar ook voetbal kijken thuis met familie of vrienden roept gedeelde hoop en vrees op. Nergens anders zijn er zulke duidelijke openbare uitingen van verdriet en teleurstelling zoals in de voetbalstadions.

RivaliteitenSterke identificatie met een team maakt de aanhangers van alle andere teams haast onvermijdelijk tot vijanden. Dit leidt vaak tot openlijke bespottingen en soms zelfs tot ergere provocaties.

Het instrumentalisme van het voetbalVoetbal is zo belangrijk voor het leven van zoveel mensen dat hun enthousiasme gemakkelijk te instrumentaliseren is. Politici willen cruciale wedstrijden bijwonen en willen graag gezien worden in het gezelschap van de belangrijkste spelers. Voetbalsymboliek wordt gebruikt om producten, variërend van mokken beplakt met voetballen tot complete uitgeruste slaapkamers voor tieners met een groene ‘grasmat’ tapijt en talloze andere items te verkopen.

11

12

13

tentoonstellingsdesign: een eenvoudig te monteRen en flexibel systeem

De tentoonstelling Voetbal. Geloof ‘t of niet reist door Europa vanaf September 2014 en zal in minimaal 6 grote Europese steden te zien zijn. Er wordt dus gedurende de

tentoonstellingsperiode een grote en diverse, internationale doelgroep bereikt.

14

Het schema met deelnemende voetbalsteden is als volgt:

De komende tijd verwachten we nog meer internationale locaties aan het project te verbinden en daarmee het bereik van de tentoonstelling nog groter te maken, in en buiten Europa. Voor een recent overzicht van alle deelnemende steden kunt u contact met ons opnemen.

AmsterdamMuseum

09/14 - 01/15

10/16 - 03/17National Artand HistoryMuseum ofLuxemburg

BaselHistoricalMuseum

03/15 - 09/15

City HistoryMuseum

Barcelona10/15 - 02/16

HistoryMuseum

Lyon03/16 - 07/16

04/18 - 09/18Museum of the

history of Moskou

20152017

20152018

15

Het Amsterdam Museum en het Historisches Museum Basel zijn op zoek naar commerciële partijen die geloven in het spektakel en aantrekkingskracht van de tentoonstelling en betrokken willen zijn bij de ontwikkeling daarvan, alsmede bij de boeiende reis door Europa. En natuurlijk zal deze steun ook beloond worden. Beide organisaties hebben een aantrekkelijk, gezamenlijk sponsorpakket opgesteld en kunnen hiervoor op maat diverse pakketten aanbieden op lokaal, maar ook internationaal niveau. De volgende lijst geeft een overzicht van de verschillende mogelijkheden die voor het pakket samengesteld kunnen worden:

sponsoRing:inteRnationale zichtbaaRheid en aantRekkelijk sponsoRpakket

16

Internationale verbondenheid met de tentoonstelling The naam van de sponsor wordt duidelijk vermeld:

•inde(internationale)tentoonstelling •inalle(promotionele)communicatie •indemagazinevandetentoonstelling •inallepersberichten •opde(internationale)website

Een communicatie toolkit wordt ter beschikking gesteld voor eigen corporate communicatie en persberichten

Besloten evenementen en recepties tijdens de tentoonstelling

Voor aandeelhouders, directie, medewerkers en andere belanghebbenden

Eventueel voorzien van een lezing door museumdirectie of conservator

Eventueel met een rondleiding door de tentoonstelling Eventueel met op maat gemaakte activiteiten (voor

kinderen of families)

Deelname aan de officiële opening in stad van voorkeur, of mogelijk alle deelnemende steden

(op maat gemaakte) giften voor zakelijke relaties Het magazine en andere merchandise van de

tentoonstelling worden tegen kostprijs ter beschikking gesteld aan de sponsor

Naam en logo van de tentoonstelling mogen rechtenvrij gebruikt worden voor eigen doeleinden

Op aantrekkelijke en persoonlijke wijze kan de tentoonstelling bij de belanghebbenden onder de aandacht gebracht worden

17

pRojectteamAmsterdam MuseumHet Amsterdam Museum wil de geschiedenis van de stad tot leven brengen en dit relevant maken voor het publiek, door verleden en het heden te koppelen aan al zijn tentoonstellingen, educatieve programma’s en andere activiteiten. Het museum doet dit in (langdurige) samenwerking met (internationale) kunstenaars, andere culturele instellingen, overheden en commerciële organisaties. Het Amsterdam Museum combineert de creatieve geschiedenis van Amsterdam met hedendaagse creatieve projecten en industrieën. Historisches Museum BaselHet Historisches Museum Basel (HMB) wil de geschiedenis van Basel, de regio en van de bewoners, presenteren op een wijze die zowel informatief als boeiend is. In zijn tentoonstellingen behandelt het HMB thema’s die zowel historisch als actueel zijn en plaatst ze in hun grotere regionale, nationale en internationale context. Het HMB wil mensen met een breed scala aan achtergronden in staat stellen om met het verleden, heden en toekomst in aanraking te komen. Dit zal hen helpen om te integreren en zich te identificeren met deze stad. Het HMB wil het publieke debat over vroeger en nu stimuleren. ContactgegevensAls u meer informatie wilt of u bent geïnteresseerd in het huren van de reizende tentoonstelling kunt u contact opnemen met:

Amsterdam Museum Denise de Boer teamleider fondsenwerving & sponsoring Postbus 3302 1001 AC Amsterdam

www.amsterdammuseum.nl +31 (0)20 5231 767 d.deboer@amsterdammuseum.nl

18