VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR …ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Muzikale...

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEKSECUNDAIR ONDERWIJS

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

MUZIKALE OPVOEDING

LICHAMELIJKE OPVOEDING EN SPORTTweede graad TSO

Eerste leerjaar: 1 uur/weekTweede leerjaar: 1 uur/week

Licap - Brussel D/1999/0279/052A - september 1999

AV Muzikale opvoeding 3 Lichamelijke opvoeding en sportD/1999/0279/052A 2de graad TSO

INHOUD

1 BEGINSITUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

3 LEERPLANDOELSTELLINGEN EN LEERINHOUDEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43.1 Ritmische vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43.2 Expressieve vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53.3 Culturele vorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

4 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

5 EVALUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

6 MINIMALE MATERIELE VEREISTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96.1 Specifieke uitrusting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96.2 Gewenste uitrusting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

7 BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9


1 BEGINSITUATIE

De interesse voor muziek is bij de leerlingen over het algemeen groot. Deze openheid voor muziekis een uitermate positieve factor bij de aanvang van het werken met dit leerplan. In de twee voor-bije schooljaren hebben de leerlingen het leerplan muzikale opvoeding eerste graad doorgemaakt.

Dit betekent dat alle leerlingen een grondige introductie in de wereld van klank en muziek gekregenhebben en dat door bewuste beleving bij hen stilaan maar zeker een gezonde kritische visie aan hetgroeien is.Het leerplan eerste graad geeft de leerling immers een grondige introductie. Hij heeft er lerenomgaan met klank/muziek in relatie tot de anderen, gesitueerd in tijd en plaats, met aandacht voortechniek en economie.

Deze visie blijft uiteraard binnen dit leerplan behouden. Dit leerplan wil tevens - naast de specifici-teit voor de studierichting ‘Lichamelijke opvoeding en sport’ - verder aan de uitbouw van deze visiewerken.

Uiteraard zal de omgang met muziek bij leerlingen die ook les volgen aan een Academie voorMuziek, Woord en Dans gevoelig anders zijn. Vooral het muziektheoretisch inzicht en het musice-ren zelf zal van een ander niveau zijn. Dit kan de klasgroep alleen maar ten goede komen.

Tenslotte is ook het omgaan met cultuur en muziek binnen het gezin waarin zij opgroeien ergverschillend.

2 ALGEMENE DOELSTELLINGEN

S De omgang met muziek in ruime zin een plaats geven in de eigen leefwereld.S Een open en kritische houding ten opzichte van het muziekgebeuren ontwikkelen.S Inzicht krijgen in de relatie muziek - beweging door ritmische, expressieve en culturele vor-

ming.S Expressief en creatief uiten van muziek en beweging.

3 LEERPLANDOELSTELLINGEN EN LEERINHOUDEN

3.1 Ritmische vorming

LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN

De klassieke notatie van het metrum, ritme,tempo en de articulatie herkennen en gebruikenin functie van de omgang met muziek bij bewe-ging en dans.

S metrum: tweedelig en driedelig, met tweele-dige en drieledige onderverdeling (= 2/4,4/4, 3/4, 6/8, 9/8)@ opmaat - neermaat (arsis - thesis)

S ritme:@ hele, halve, kwart, achtste en zestiende

noot, gepunteerde halve, kwart en achtstenoot


@ de bijbehorende rusten@ het koppelteken, de syncopes en de triool

S tempo:@ Italiaanse tempo-aanduidingen (presto, vi-

vace, allegro, andante, moderato, largo,adagio, lento, grave, accelerando, ritenuto)

@ metronoomcijfer (bpm = beats per minute)S articulatie: staccato en legato

Tijdsduur, tempo en ritme van een bewegingweergeven.

S tempo en ritme van stappen, lopen, huppe-len, hoppas, springen, hordenloop, aanloop,vriesmoment ...

S bewegingsamplitude (= bewegingsverloopvan startpunt tot eindpunt) van een dansfi-guur, aanloop, sprong, stilstand

Metrum, ritme, tempo en articulatie in eenklankfragment onderscheiden en omzetten inbeweging.

S bovenstaande metra (klemtonen en accenten,arsis-thesis, afterbeat)

S typische dansritmenS staccato en legato

Ritmisch musiceren en improviseren met aan-dacht voor nauwkeurigheid en afwisseling.

S ritmische en metrische oefeningen en spel-vormen

S improvisatie op een basispatroonS vlot bespelen van ritme-instrumenten zowel

individueel als in groep

3.2 Expressieve vorming


Beheersen van lichaam en stem als instrumentmet aandacht voor nauwkeurigheid, dynamieken présence.

S lichaam:@ slagvlakken (stap, knie, klap, knip)@ “bodypercussion” (= lichaam als slagin-

strument aanwenden, bijvoorbeeld trom-melen op holle mond, op de borst of dijenslaan ...)

S stem:@ spreken en zingen@ vocale expressie: glijtonen, lang aangehou-

den dreuntonen, schreeuwen, fluisteren,jabbertalk = nonsensgesprek, rhythm box(ritmische patronen met mond-, keel- enstemgeluiden zoals zoemen, klakken, plof-fen, sissen, schrapen, blazen, zuigen ...)

Passende muziek aanwenden om het lichaam teontspannen.

S muziek bij relaxatie en eufonie (bv. klassie-ke muziek, New Age, natuurgeluiden, natu-


ral music, meditatieve muziek ...)Vanuit het beluisteren typische kenmerken vanmelodie, vorm, meerstemmigheid, klankkleuren dynamiek onderscheiden en aanwenden bijhet ontwerpen en uitvoeren van een bewegings-stuk.

S melodie:@ verloop (toonhoogtecurve) en tessituur

(toonbereik)S vorm:

@ motief, thema, 8-matenstructuur@ voorspel, strofe, tussenspel, refrein en na-

spel@ vormprincipes: herhaling, variatie en con-

trast@ eenvoudige structuren: liedvormen, canon,

rondo en variatievormS meerstemmigheid:

@ relatie melodie - begeleiding/bas@ canon@ relatie solist - groep

S klankkleur:@ sfeer en karakter bepalen en weergeven

met vooral aandacht voor de instrumentendie de ritmische stuwing geven

S dynamiek:@ de afwisseling in de dynamiek weergeven

Muziek associëren met een gevoel, een verhaal,een beeld of een beweging/dans.

S passende muziek vinden bij een gegeven ge-voel, verhaal, beeld of beweging/dans

S verwoorden welk gevoel, verhaal, beeld ofbeweging/dans bij een muziek- of klankstukpast

3.3 Culturele vorming


De typische muzikale kenmerken van enkelestromingen in de dansmuziek herkennen en si-tueren binnen historische, geografische of maat-schappelijke context.

S dans binnen verschillende culturen: tijds-beeld, dansgeschiedenis, danssoorten endanstrends

S typische muzikale kenmerken van enkeledansen aanduiden

De relatie tussen beweging/dans en muziek on-derzoeken en verwoorden.

S in een beeldfragment (film, documentaire,reclamespot ...) aandacht hebben voor dewisselwerking beeld-muziek (geluid)


4 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

De bovenstaande leerinhouden zijn indicaties hoe men de leerplandoelen kan bereiken.Op basis van dit leerplan maakt de leraar elk jaar een overzichtelijk jaarplan, waarin de leerinhou-den en doelstellingen van het leerplan over de reële schoolkalender worden uitgespreid. Men dientrekening te houden met de evaluatieperiodes en met vakoverschrijdende en extra murosactiviteiten.Daarnaast moet er ruimte blijven voor het inspelen op de actualiteit.Om de betrokkenheid van de leerlingen te verhogen en om de transfer van de leerinhouden envaardigheden naar de eigen leefwereld goed te kunnen realiseren, is het zinvol het persoonlijk werkte stimuleren. Dit kan onder meer door de leerlingen de zorg over een eigen map te laten dragen,door hen documentatie en toepassingen van de leerinhouden te laten verzamelen, door het opgevenvan gerichte taken en opdrachten ...

Een gezonde verhouding tussen groepswerk en persoonlijk werk, tussen klassikale en individuelebenadering, tussen leergesprek, klasgesprek en groepsgesprek zullen de dynamiek van een lesverhogen. Vindingrijkheid en zinvolle toepassing van afwisselende instapmomenten in het leerpro-ces: doen (zingen, spelen, bewegen, spreken ...), ervaren (genieten, bespreken, waarderen, voelen...), denken (ontwerpen, beschrijven, opzoeken, bevragen, oplossen ...) en weten (informatieverwerken, aanleren ...) zullen het leerproces in allerlei leersituaties gunstig beïnvloeden. De leraaris een ontwerper van leersituaties, afgestemd op de leerstijl en -mogelijkheden van de leerlingen.

Hedendaagse technologie kan ook dankbaar gebruikt worden: mix-apparatuur, walkman, video-opnames, automatische begeleidingen (ritmisch en/of harmonisch), MIDI-sequenser ...

Daarnaast moet de leraar inzien dat kwalitatieve, visuele hulpmiddelen de leerlingen, ondanks hetoveraanbod van de alomtegenwoordige beeldcultuur, een rijkdom aan informatie en tevens eenanalytisch inzicht kunnen geven als een toevoeging aan de auditieve (vaak abstracte) wereld.

De lessen muzikale opvoeding mogen niet blijven stilstaan bij het louter formele leerproces.Gezien het specifieke karakter van muziek is het ook de taak van de leraar om aandacht te schenkenaan de inhoud en de betekenis van de muziek voor de leerlingen. Daarbij mag het beleven van demuziek als overstijgende of speelse uiting van de vreugde van het mens-zijn niet achterwegeblijven. Die ervaring is wellicht de essentie en de relevantie van muzikale opvoeding in eenchristelijk opvoedingsproject.

Er wordt veel belang gehecht aan het zingen omwille van het plezier van het zingen. Daarnaastwordt gewezen op de vormende waarde van het zingen. Veel aandacht gaat naar de ademhaling, devormbeleving en de expressie, met een passend stemgebruik. Het vocaal musiceren is een groeps-gebeuren, al kan sporadisch een solist optreden. Tekstarticulatie en -verstaanbaarheid moetengestimuleerd worden, terwijl toonzuiverheid en toonvastheid na te streven zijn.Meerstemmig zingen (bourdonstem, baspartij, tegenmelodie, canon) is een rijke aanvulling.Experimenteren met vocale middelen kan op vele manieren: een improvisatie maken met klinkersen klankkleuren, ritmisch improviseren met allerlei stemloze mondgeluiden en klanken (vocaalslagwerk), een “toonhoogtevrije” notatie interpreteren ...

Het ontwerpen van een bewegingsstuk is afhankelijk van ieders muzikaal inzicht en voorstellings-vermogen. Ook zijn de mogelijkheden van de leerlingen zeer verschillend. Voor elk ontwerpwordt een schriftelijke voorbereiding gemaakt waarin de muzikale structuur en expressie wordentoegelicht, naast aanduidingen van de ontworpen beweging of dans.


Dit kan stapsgewijs worden opgebouwd: van sterk geleide oefening tot zelfstandig ontwerpen, vanklasontwerp via groepsontwerp tot individuele opdracht. Een specifiek begrippenkader om derelatie beweging - muziek aan te geven, is een onmisbaar werkinstrument bij het ontwerpen van eenbewegingsstuk.

Vlug Langzaam Sterk Zwak

Stoot xxx xxx

Slag xxx xxx

Drukken xxx xxx

Trekken xxx xxx

Slodderen xxx xxx

Fladderen xxx xxx

Glijden xxx xxx

Zweven xxx xxx

Bij het verwoorden van de emotie kan zinvol gebruikgemaakt worden van een begrippenkader datop voorhand aan de leerlingen is gegeven. Evenals het omschrijven van de klankkleur is “emotieverwoorden” zeer persoonsgebonden aangezien het teruggaat op vroegere ervaringen en waarne-mingen.

5 EVALUATIE

De evaluatie gebeurt best het hele jaar door. De luisterbereidheid, creativiteit, actieve medewer-king, open mentaliteit, intens en gericht luisteren naar ... zijn moeilijk in punten te vatten.

De evaluatie moet afgestemd worden op vaardigheden die de leerlingen bereikt hebben. Demuziekleraar moet op een afwisselende manier een permanente evaluatie maken van de leerlingen-prestaties. Een toets kan niet enkel opgebouwd zijn rond zuiver encyclopedische kennis, noch opquotatie van solozang of instrumentaal spel.

Bepaalde evaluaties kunnen best gebeuren in samenspraak met de leraar lichamelijke opvoeding.

De evaluatie kan volgende punten bevatten:S correctheid bij het vocaal en instrumentaal musiceren;S originaliteit, creativiteit, authenticiteit en alertheid bij uitgevoerde opdrachten, mogelijke

voorbeelden zijn ritmische turnoefening met zelfgekozen muziek, ontwerpen en uitvoeren vaneen choreografie ...;

S inbreng bij het verwoorden;S aandacht voor attitudes;S beoordelen van huistaken/opdrachten;S groepswerk: het samenwerken en het resultaat.


6 MINIMALE MATERIELE VEREISTEN

6.1 Specifieke uitrusting

Het muzieklokaal is van groot belang voor een gunstig les- en werkklimaat bij leerlingen en leraar.De actuele muziekpedagogie en muziekdidactiek eisen een gespecialiseerd vaklokaal. Bij hetwerken met dit leerplan is een goed uitgebouwde muziekklas een noodzaak.

Omwille van de specificiteit van dit leerplan is het tevens noodzakelijk dat de les geregeld kandoorgaan in een lokaal waar ruimte is voor beweging, improvisatie en dans. Eventueel moet ookhier collegiaal overleg gebeuren met de leraar lichamelijke opvoeding.

Het muzieklokaal zelf moet allereerst voldoende ruimte bieden om uit te bouwen tot volwaardigemuziekklas en akoestisch verzorgd zijn. Passende illustraties kunnen het lokaal tot een gezelligewerkruimte maken.

Verder is nodig:S een handtrom voor elke leerling;S piano;S bord met blancogedeelte en gedeelte met notenbalken;S instrumenten: in elk geval voldoende instrumenten om alle leerlingen zinvol te laten musiceren,

onder andere klein slagwerk;S cd-speler, cassettedeck (beide voorzien van pitch-control), versterker, microfoon en luidspre-

kers; uiteraard moet de kwaliteit van de apparatuur degelijk zijn;S overheadprojector;S video;S prikbord of magneetbord;S een jaarlijks budget voor aankoop van didactisch materiaal: cd’s en videocassettes, partituren,

boeken en illustraties.

6.2 Gewenste uitrusting

De inbouw van het popinstrumentarium is belangrijk: elektrische gitaar, elektrische basgitaar,keyboard, drumstel en midi-apparatuur.Binnen de muziekpedagogie en muziekdidactiek kunnen ook computer en educatieve softwarezinvol didactisch materiaal zijn: cd-rom, muzikale studieprogramma’s en software voor muziekno-tatie.

7 BIBLIOGRAFIE

- AULICH, Br., De kattenfuga, Korte verhalen over merkwaardige titels van beroemde muziek-stukken (bv. Mondschein ...), Panta Rhei, Katwijk, 1990.

- BAHR, J., BRUNNER, A., JANK, B., SINGER, U., Songbook, 111 Lieder, 3 cd's, Klett,Stuttgart, 1997.


- BERRIER, Fr., BAVINCK, H., VAN DER LOO, St., Don't let me be misunderstood, Stich-ting Cervelaat, Culturele raad, Zuid-Holland, 1989. (Methodiek popmuziek voor het secundair,leerlingenboekjes, docentenhandeling, cassetten).

- BIEDERSTADT, W., Songs of our time, a collection for secundary schools, Handleiding,leerlingenboekje, cassette. (Ook voor de les Engels), Klett, Stuttgart, 1987.

- BINKOWSKI, B., PRINZ, U., SCHEYTT, A., Canto, Unser Liederbuch, Klasarrangements,cd's, dansbeschrijvingen, Schroedel, Hannover, 1996.

- BOER, P., Klassemuziek, Een nieuwe methode voor muziek maken op school, Wolters, Gro-ningen, 1987. (Leerlingenboek, docentenhandleiding, cassette), (lager secundair).

- BRACKE, J., Fugato, Muzikale opvoeding in de tweede graad secundair onderwijs, Plantyn,Deurne, 1992 (handboek, handleiding, cassette).

- BRAMHALL, D., Composing in the classroom (group activities 9-13 j., 2 boeken), Boosey &Hawkes, Londen, 1989.

- BURTON, K., World Music, The Rough Guide, Salsa to Soukous, Cajun to Calypso ... Thecomplede handbook, The Rough Guides, Penguin Books, Londen, New York, 1994.

- CARRON, W., GEEROLF, L., ISSELEE, J.P., Muziekbeluisteren, programmamuziek, DeSikkel, Malle.

- CARRON, W., ISSELEE, J.P., Muziekbeluisteren, Vormen en genres, De Sikkel, Malle.- CARRON, W., ISSELEE, J.P., Muzikale vormen, De Sikkel, Malle.- CLAASSENS, M., CUYPERS, Fr., KREMER, J., Overal muziek, Muziek voor de basisvor-

ming, Versies voor algemeen secundair tot beroepssecundair, SMD Educatieve uitgeverij,Rooseveltlaan 12, Postbus 63, 2300 AB Leiden (leerboeken, werkboeken, docentenhandleiding,cd, cassette, video).

- COECK, J., e.a., Stemmig, Liedboek voor basisschool en secundair, Plantyn, Deurne, 1996.- COECK, J., e.a., Meer stemmig, Liedboek voor basisschool en secundair, Wolters-Plantyn,

Deurne, ISBN 90 301 7720 9.- COLPAART-VELLEKOOP, B., EERDEN, B., Idee in muziek, Muusses, Purmerend (sugges-

ties rond thema's 10-12 jaar, 11 deeltjes).- DASCHNER, H., Humor in der Musik, Materialien zur Didaktik und Methodik des Musikunt-

terichts, Bd. 13, Breitkopf, Wiesbaden, 1986, (uitgewerkt didactisch materiaal met luistervoor-beelden op cassette).

- DE BOER, M., (eindredactie, veel medewerkers), Stemming, muziek voor de basisvorming,van Algemeen secundair tot beroepssecundair, 3 delen: handleiding, leerlingenboek, werkboek,cd, Wolters-Noordhoff, Groningen, 1994.

- DE BOER, M., TER STEEGE, J., Vakwerk, Kant-en-klaar lesmateriaal voor de lessen muziekin het voortgezet onderwijs (Afrikaanse drums, lepels als ritme-instrument, akkoordenschema's,videoclips, liefdeslied, niet-Westerse muziek ...), VLS, Lageweg 10, 3815 Amersfoort.

- DE COVER, Cassettes, 1. 20 covers van Summertime. 2. 20 covers van bekende Beatlesongs.- DEFOORT, A., Muziek! Muziek! Wegwijs in de wereld van geluid en muziek, Cera.- DE MAN, L., VAN LINT-BEELAERTS, P., Muziek actief luisteroefeningen, De Sikkel,

Malle, 1997.- FISCHER, J., FUHRE, U., RIZZI, W., Swing & Latin Kanons, cd, Fidula, Boppard, 1992.- FUHRE, U., RIZZI, W., Jazz Kanons, Ostinati & Patterns, cd, Fidula, Boppard, 1992.- GOHL, W., HUX, A., JUON, A., e.a, 250 Kanons, Eine Sammlung für Schulen, Musik auf der

Oberstufe, 8580 Amriswil, 1996.- HAMMALESER, L., TAUBALD, R., Musicassette, Bayerischer Schulbuchverlag, München,

1991 (reeks handboeken voor basisschool en secundair, cassette, testbladen).- HAUS, K., MOCKL, Fr., Lied International, Ein Liederbuch für die Sek, stufe I. Schott,

Mainz, 1986 (secundair).- HEERINK, S., SWINKELS, W., Hier zit muziek in, Van Walraven, Apeldoorn, 1987 (2 delen,

ontwikkeling en een muzikale verkenning van de popmuziek, docentenhandleiding).


- HEERINK, S., SWINKELS, W., Hier zit muziek in, I en II (popmuziekontwikkeling enmuzikale verkenning) (docentenhandleiding), Van Walraven, Apeldoorn, 1987.

- HELMS, H., HOPF, H., Werkanalyse in Beispielen (analyses van klassieke muziekwerkenvoor klasgebruik), Bosse, Regensburg, 1986.

- JACOBSEN, J., Keine Not mit Noten, Schott, Mainz, 19897. (Een nieuwe weg tot het notenleren, met lichte muziek, dans, zingen, playback ...) (leerlingenboek, leraarsinformatie, casset-tes).

- JANOSA, F., Groove, Neue Stücke für Einsteiger (een reeks met gemakkelijke stukjes voorklasgebruik): pop, rock, latin, blues, jazz, soul, funk ...), Diesterweg, Frankfurt, 1996.

- JANSEN, W., Popmuziek en geloof, Kok, Kampen, 1995.! JORIS, R., Music@fundum: de totaalmethode voor 3e en/of 4e jaar SO, gekoppeld aan een

eigen website: leerlingenboek met cd; handleiding met begeleidingsboek, cd's en videofilms ofdvd’s, Photo-Music International, Vosselaar, 2000.

- KEMMELMEYER, H.J., BECKER, P., NYKRIN, R., Spielpläne Musik, Klett, Stuttgart,1986-1995. (Systematisch van lagere school, derde graad tot hoger secundair met leraarsban-den, leerlingenbanden, cassettes) (aparte uitgave voor algemeen secundair en technisch beroeps-secundair).

- KEUNEN, G., Surfing on Popwaves, Een kwarteeuw popmuziek, Meulenhoff, Kritak, Amster-dam, Antwerpen, 1996.

- KOPERSKI, W., SCHIFFELS, H., e.a., Applaus, Musikmachen im Klassenverband, 10 hefte(pop-oldies, Disney-tekenfilms, salsa, samba, jazz, Xmas ...), Klett, Stuttgart, 1995, 1996 ...

- KUYPER, R., Jazz in stijl, Handboek voor musici en liefhebbers, Elmar, Rijswijk, s.d.- LAAN, H., LOMMEN, B., Van laag tot hoog, handleiding en leerboeken, Nijgh & Van Ditmar

Educatief, 's Gravenhage, 1985-1986.- LEHR, W., HARTINGER, G., Treffpunkt Musik, Bosse, Regensburg, 1985 (5 delen, derde

graad lager onderwijs en secundair).- LINKELS, Ad., Doe's normaal, 22 creatief-muzikale projecten rond popmuziek voor 14-20

jaar, cassette, Servire, Katwijk, De Sikkel, Malle, 1985.- LUGERT, W.D., Musik machen, hören, verstehen, Metzler, Stuttgart, 1986-1990, 3 banden,

lager onderwijs (derde graad) en secundair, leerlingenboeken, handleiding en cassette.- MAIERHOFER, L., KERN, W., Sing & Swing, Lieder zum Singen, Spielen, Tanzen, 5 cd's,

Helbling, Innsbruck, 1994.- MAIERHOFER, L., KERN, W., Sim Sala Sing, Lieder zum Singen, Spielen & Tanzen für die

Volksschule, 5 cd's, Helbling, Innsbruck, 1996.- MALFAIT, G., DEFOORT, A., HANOULLE, P., WUYTACK, J., Musicorama, deel 3, De

Garve, Brugge, 1992-1996 (derde en vierde leerjaar secundair) (leerlingenboek, handleiding,cassette, video, transparanten).

- MAYER, R., Musikalische Analyse und Interpretation, Möseler, Wolfenbüttel, 1987 (3 delenmet muzikale onderwijsmomenten, bv. lied, instrument, canon, suite, barok nu, passie ...) (lageren hoger secundair).

- MEESTERS, M., DE VUIJST, J., Elektrische en elektronische muziekinstrumenten, SLO,Hilversum, 1990 (035/857070: Polyvisie) (van elektrisch draaiorgel tot synthesizer, van desmurfen tot Michael Jackson, docentenhandleiding, dia's, cassette).

- MOHR, Kl., OTTO, S., Allegro 7, 8, 9, 10 (handboeken voor technisch en beroeps), handlei-ding, werkbladen, cd's, Bayerische Schulverlag, 1996, 1997.

- MULLICH, H., Spiel, Spass, Spannung-Erfolgreicher Unterricht, Bosse, Regensburg, 1988(werkboeken, leraarshandleiding, cassettes, video ...).

- MULLICH, H., Vom Rag zum Rock, leerboek, compositieboek, cassettes, Bosse, Regensburg,1991.

- NIERMANN, F., Rockmusik und Unterricht, Metzler, Stuttgart, 1987 (cassette).- NORTON, Chr., Handbuch der Popstile (midi-diskette), Boosey & Hawkes, Londen, 1994.


- PARDALL, P., en vele anderen, Musik in der Schule, Kurz, Stuttgart, 1987 (4 delen metboeken voor leraar en leerling, cassettes, dia's, transparanten, video ...) (secundair).

- PAYNTER, J., All kinds of music, 1. Voices, 2. Moods messages, 3. Sound machines, 4. Soundpatterns, Oxford University Press (basisschool en secundair).

- PLITSCH, A., Song Line, Teacher's book with copy masters & Students' book, cd (ook voor deles Engels), Klett, Stuttgart, 1997.

- ROHRBACK, K., Rock Musik, Grundlagen, Ein Arbeitsbuch für den Musikunterricht anSchulen (cd originals, cd playback), Inst. fr Populärer Musik, Oldershausen, 1995.

- ROOYACKERS, P., Honderd dansspelen voor onderwijs en jeugdwerk, De Sikkel, Malle.- SCHEYTT, A., KAISER, J., Musikland, Metzler, Stuttgart, 1990 (leerlingenboek, leraarshand-

leiding, cd's) (lagere school, derde graad en lager secundair).- SCHMIDT, KONGERHEIM, HINTZ, Die Musikwerkstatt, Schott, Mainz, 1987-1990

(methode voor toetsenmusiceren in de klas, vooral op synthesizers, leerlingenboeken, leraars-handleiding) (basisschool en secundair).

- SCHOLLAERT, P., WUYTACK, J., Actief muziekbeluisteren (handleiding en leerlingenmusicogrammen), De Sikkel, Malle.

- SCHWABE, M., Musik spielend erfinden, Improvisieren in der Gruppe für Anfänger undFortgeschrittene, Bärenreiter, Kassel, 1992.

- STEENSMA, Fr., Oor's Eerste Nederlandse Popencyclopedie, geactualiseerde uitgaven,Bonaventura, Postbus 152, 1000 AD Amsterdam.

- STORMS, G., Muzikaal spelenboek, Panta Rhei, Katwijk, 1992, De Sikkel, Malle.- STORMS, G., Pop in de klas, Geschiedenis van de popmuziek, Liedjes en improvisaties, Panta

Rhei, Katwijk, 1992, De Sikkel, Malle (leerlingenboek, docentenhandleiding, cassette).- SUSSMANN, F., Pop Aktiv, Schott, Mainz, 1988 (14 onderwijsmodellen: zingen, spelen,

dansen, cassette).- TORKEL, W., SCHULTE, B., Teachers Blues, Blues im Unterricht, Eres, Lilienthal/Bremen,

1989 (didactisch materiaal en cassette) (lager secundair).- URABL, H., REGNER, H., Spielpläne Musik, Spielhefte (cf. Kemmelmeyer, Spielpläne, dit

zijn de speel- en zangdelen).- VAN BORK, R., JACOBS, J., Popmuziek, het geluid van jongeren, Cartinho, Muiderberg,

1986 (over publiek, productie, consumptie).- VAN DEN BRAND, H., VAN GULICK, P., Klankbord, Uitgeverij voor Schoolmuziek,

Boxtel, 1986-1990, De Sikkel, Malle (luistercursus in 3 delen, lager secundair) (werkboeken,handleidingen, cassettes).

- VAN LIESHOUT, J., VAN ROSSEM, J., Muziek op maat, basisvorming (3 basisboeken,handleiding, cd's). Educaboek, Culemborg, 1985-1992 (leerpakket in vele delen voor het gansesecundair) (aparte edities voor beroepsonderwijs).

- VELTEN, Kl., WISSKIRCHEN, H., Musikwerke im Unterricht, Bd. 1. Vokalmusik, Bosse,Regensburg, 1988 (analyses van vocale muziek voor klasgebruik).

- WUSTHOFF, Tonkiste, Komponieren lernen mit Playbacks (cd), Schott, Mainz, 1993.

Tijdschriften

- Adem, Tweemaandelijks (vanaf 1986 driemaandelijks) tijdschrift voor muziekcultuur, hetMadrigaal, Herestraat 53, Leuven.

- Aldoende, werkboek op het gebied van de kunstzinnige vorming, bestemd voor mensen die metjeugd en jongeren bezig zijn, in het bijzonder voor leerkrachten in het kleuter- en lager onder-wijs, Nederlandse Stichting voor Kunstzinnige Vorming, Amersfoort (Muurhuzien 9) (vanaf1971), (Stichting Donemus en Lenardsinst.). (5 mappen in totaal), uitgave: LOKV: LandelijkOndersteuningsinstituut Kunstzinnige Vorming, Ganzenmarkt 6, 3512 GD Utrecht of Ganzen-markt 6, Postbus 805, 3500 AV Utrecht.


- L’education musicale, 10 × jaar, S. Musson, 3, rue des Ecoles, 77590 Bois-le-Roi, edit. Ch.Negiar, rue Bénard 23, 75014 Paris.

- Klassemusizieren, uitg. H.J. Baumann, Akademie fr Musikpädagogik, Mainz, Schott. Jaarlijks:1 = 1989, 2 = 1990.

- Musicerende Jeugd Nieuws, uitgave van Musicerende Jeugd, Netwinkelstraat 9, 3020 Herent.- Musicus, computer Applications in Music Education, uitgegeven door CTI, ‘Computers in

Teaching Initiative’ van het Centre for Music, van de universiteit van Lancaster, tweejaarlijksvanaf 1989, uitgever: Anthony Pople.

- Music Educators Journal, (9 × per jaar), Mus. Ed. Nat. Conf., 1902 Association Drive, Reston,Virginia 22091-1597.

- Music Teachter, (12 × per jaar), Rhinegold Publ., Freepost, Gravesend, Kent DA12 3BR.- Musikerziehung (uitg. E. Würzl), Österr. Bundesverlag Gesellschaft, Scharzenbergstrasse 5, A -

1010 Wien.- Musik un Bildung, (12 × per jaar), Zeitschrift für Theorie en Praxis der Musikerziehung, vanaf

1990 subtitel: Praxis Musikerziehung, Mainz.- Musik und Unterricht, (5 × per jaar), 1ste jaargang, 1990, uitg. Friedrich verlag, Velber samen

met Klett. Uitg. W. Gruhn - S. Helms - Fr. Hoffmann - R. Schneider - R. Weber.- Muziek en onderwijs, muziekpedagogisch magazine van de Vereniging Leraren Schoolmuziek,

tweemaandelijks. Bureau VLS: Landelijk Centrum voor Muziek en Onderwijs, Lageweg 10,3815 VG Amersfoort.

- Orff, Schulwerk Informationen, Orff - Instit. Salzburg.- Ouverture, tijdschrift voor muziekpedagogie, Orgaan van MVO - Muziekleraren Vrij Onder-

wijs, Herestraat 53, 3000 Leuven, 5 × per jaar.- Populäre Musik im Unterricht, (1989, 6 = Heft 25), uitg. Lugert W.D. en Schütz V., Oldershau-

sen.- De Pyramide, tijdschrift voor muzikale vorming; orgaan van de Gehrelsvereniging, Landelijk

Centrum voor Muziek en Onderwijs, Lageweg 10, 3815 VG Amersfoort.

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR …ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Muzikale...

Documents

Transcript of VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR …ond.vvkso-ict.com/leerplannen/doc/Muzikale...